Implementacja wstępnej oceny stanu technicznego samochodu ... · Analiza metod stosowanych do okre lenia stanu technicznego pojazdów po ... z układów ewentualna niezdatno ü techniczna

BOGDAN LANDOWSKI, MATEUSZ BEREZA

IMPLEMENTACJA WST PNEJ OCENY STANU TECHNICZNEGO SAMOCHODU OSOBOWEGO PO KOLIZJI I WYPADKU DROGOWYM

Streszczenie W niniejszym artykule przedstawiono metody słu ce okre leniu stanu technicz-

nego pojazdów po kolizjach i wypadkach drogowych. Dokonano ogólnej analizy metod w oparciu o przyj te kryteria oceny. Nast pnie na podstawie analizy dokumen-tacji fotograficznej opracowano wst pn ocen stanu technicznego pojazdu Volkswagen Golf V. W dalszej cz ci opracowania przedstawiono wybrane wyniki ba-da stanowiskowych kolejnego analizowanego pojazdu oraz zaprezentowano metodjego naprawy.

Słowa kluczowe: stan techniczny, kolizja, wypadek drogowy, uszkodzenie pojazdu, likwidacja szkody, pojazd, badania diagnostyczne, ogl dziny pojazdu

1. Wprowadzenie

Nieprawidłowo ci i uszkodze w układach pojazdu prowadz cych do wypadków mo e bywiele – pocz wszy od zaobserwowanych luzów układu kierowniczego, niezdatnego o wietlenia, nadmiernie zu ytego ogumienia na nieprawidłowej geometrii podwozia sko czywszy. Z statystyk Komendy Głównej Policji wynika, i na polskich drogach poruszaj si samochody wyproduko-wane powy ej 15 lat temu. Samochód pi tnastoletni jest nara ony na wyst powanie licznych usterek, a zły stan techniczny pojazdu jest czynnikiem maj cym bezpo redni wpływ na liczb wy-padków drogowych w Polsce. Do wypadków drogowych przyczyniaj si głównie braki o wietlenia (52.7% wypadków w 2012 roku) i braki ogumienia (21.8% wypadków w 2012 roku) [4].

Wst pna ocena stanu technicznego jest jedn z metod słu c okre laniu stanu technicznego pojazdów po wypadkach i kolizjach drogowych. Przeprowadzana jest przez Mobilnego Eksperta lub podmiot współpracuj cy z dan ubezpieczalni podczas procesu likwidacji szkody komunikacyjnej [7]. Do wst pnej oceny stanu technicznego nale takie czynno ci jak [5]:

− ogl dziny zewn trzne, − sprawdzenie elementów układów pojazdu, − kontrola ustawienia elementów układu.

Prac mobilnego eksperta, wspomagaj narz dzia informatyczne ułatwiaj ce ustalenie przy-czyn i skutków zdarzenia drogowego. S to programy słu ce do symulacji ruchu i analizy zderzepojazdów (V-SIM) oraz tworzenia kompleksowej kalkulacji naprawy pojazdów (AudaNet) [1,2].

Wyniki powypadkowych ogl dzin mog stwierdza , e niezdatny samochód mógł by przy-czyn tragedii. W celu szczegółowego okre lenia uszkodze i warto ci parametrów istotnych dla dalszej eksploatacji układów pojazdu, których nie mo na jednoznacznie wykaza podczas ogl dzin wst pnych, kieruje si pojazd na specjalistyczne badania diagnostyczne. Szereg bada kontrolnych

Bogdan Landowski, Mateusz Bereza Implementacja wst pnej oceny stanu technicznego samochodu osobowego

po kolizji i wypadku drogowym

164

pojazdów słu ce okre leniu stanu technicznego pojazdu powypadkowego mo na okre li , jako me-tody stanowiskowe.

Metody stanowiskowe obejmuj takie badania jak [5]: • kontrola prawidłowo ci działania amortyzatorów,• ocena skuteczno ci działania układu hamulcowego,• kontrola geometrii nadwozia,• kontrola ustawienia układu kierowniczego.

2. Elementy post powania przygotowawczego w sprawie o wypadek drogowy

Badania kryminalistyczno-techniczne pojazdów powypadkowych stanowi jeden z podstawo-wych elementów post powania przygotowawczego wyja niaj cego przyczyny powstałego zdarzenia drogowego. W rzeczywisto ci badania kryminalistyczno-techniczne s do ci le ze sobzwi zane i stanowi rzeczowe ródło dowodowe [3].

Po udzieleniu pomocy medycznej osobom poszkodowanym, zorganizowaniu zabezpieczenia miejsca wypadku jak i identyfikacji pojazdów i kierowców w wypadku uczestnicz cych rozpoczyna si zasadnicza cz post powania przygotowawczego na miejscu wypadku zwana cz ci tech-niczn . Na cz techniczn post powania przygotowawczego składa si [6]:

• utrwalenie za pomoc zdj fotograficznych sytuacji powypadkowej ogólnej i jej istotnychszczegółów,

• je li powypadkowy stan techniczny pojazdów w wypadku uczestnicz cych tego nie wyklu-cza, przeprowadzenie ju na miejscu jego zaistnienia najbardziej istotnych, elementarnychbada sprawno ci technicznej układu hamulcowego, wiateł zewn trznych, ogumienia, sy-gnału d wi kowego i układu kierowniczego. Nast pnie w kompleksowych stacjachdiagnostycznych pojazdów wykonuje si szczegółowe badania techniczne pojazdówuczestnicz cych w wypadku.

3. Analiza metod stosowanych do okre lenia stanu technicznego pojazdów po kolizjachwypadkach drogowych

W tabeli nr 1 przedstawiono analiz metod słu cych okre leniu stanu technicznego pojazdów w aspekcie przyj tych (opracowanych) kryteriów oceny:

− czas wykonania, − stopie zaawansowania wykonania metody, − zastosowanie dodatkowych narz dzi, − wa no metody, − dokładno wykonania.

Analizuj c tabel nr 1 mo na stwierdzi , i : − metody wst pne stanowi rozeznanie istoty zdarzenia drogowego, − prawidłowe powypadkowe okre lenie stanu technicznego pojazdu pozwala ustali , którego

z układów ewentualna niezdatno techniczna mogła spowodowa zdarzenie drogowe, a wi c który z tych układów wymaga szczegółowych bada , który jedynie bada ogólnych lub adnych,

165

− metody wst pne zawieraj zoptymalizowan pod wzgl dem czasu, u ytego sprz tu jak i dokładno ci wykonania ocen stanu technicznego pojazdu ukierunkowan głównie na ogólne badania zewn trzne poszczególnych układów pojazdu,

Tabela 1. Analiza metod okre lenia stanu technicznego pojazdów po kolizjach i wypadkach drogowych dla przyj tych kryteriów oceny

Kryteria oceny

Metody Metody wst pne Metody stanowiskowe

Czas wykonania zazwyczaj krótki czas badania zale ny od zaawansowania tech-

nicznego badania Stopie zaa-wansowania wykonania

metody

mało - zaawansowany rednio – zaawansowany b d za-awansowany

Zastosowanie dodatkowych

narz dzi

stosowane s podstawowe narz dzia pomiarowe np. liniały, sprawdziany jak i proste urz dzenia pomiarowe

stosowane s specjalistyczne na-rz dzia pomiarowe

Wa no metody

stanowi bardzo wa ny dowód w post powaniu przygotowawczym

pozwalaj na okre lenie szczegó-łowych warto ci parametrów, istotnych dla dalszej eksploatacji pojazdu

Dokładnowykonania

mało dokładne (najcz ciej organo-leptyczne)

dokładne (szczegółowe badania) dzi ki zastosowaniu zaawansowa-nych narz dzi

ródło: opracowanie własne.

− przeprowadzane metody wst pne okre laj ce stan techniczny pojazdu s niewystarczaj ce do okre lenia przyczyn niezdatno ci,

− metody stanowiskowe stanowi szczegółowe badania uszkodzonych elementów układu po-jazdu, stan techniczny pojazdu weryfikowany jest z zastosowaniem profesjonalnych narz dzi i szczegółowej analizie warto ci parametrów, istotnych dla dalszej eksploatacji pojazdu

4. Wst pna ocena stanu technicznego samochodu osobowego marki Volkswagen na podsta-wie dokumentacji fotograficznej

4.1. Wst pna ocena stanu technicznego nadwozia

Poni ej przedstawiono wynik wst pnej oceny stanu technicznego nadwozia pojazdu. − korozja: TAK/NIE − stan nadwozia:

– połamana krata wlotu powietrza,– zdeformowana pokrywa przednia (rysunek nr 1 – czerwona strzałka),– zderzak przedni połamany, pop kane mocowania zderzaka przedniego (rysunek nr 1

– br zowa strzałka),

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014



166

– przednia tablica rejestracyjna urwana i przemieszczona (rysunek nr 1 – niebieskastrzałka),

– wgniecenie lewego i prawego błotnika przedniego praktycznie na całej długo ci (ry-sunek nr 1 – zielona strzałka).

Rys. 1. Uszkodzenia nadwozia samochodu osobowego Volkswagen Golf V


Uszkodzenia nadwozia pojazdu obejmuj w przewa aj cej wi kszo ci przód pojazdu. Z uwagi na rozmiar uszkodze nadwozia samochód marki Volkswagen w obecnym stanie stanowi du e za-gro enie dla u ytkowników ruchu drogowego i otoczenia. wiadcz o tym m.in.: brak odpowiednio usytuowanej tablicy rejestracyjnej oraz wystaj ce elementy, które mog zrani przechodniów. Nad-wozie pojazdu znajduje si w stanie niezdatno ci technicznej.

4.2. Wst pna ocena stanu technicznego układu kierowniczego

Poni ej przedstawiono wynik wst pnej oceny stanu technicznego układu kierowniczego.Ogumienie: − kompletno : TAK/NIE, − typ ogumienia: 4 opony letnie KLEBER KRISALP HP TL,− rozmiar opony: 195/65 R15 91T, − ci nienie powietrza: 1,9 bar, − bie nik: przód lewy i prawy – 6mm, tył lewy i prawy – 5,5mm,

167

− stan ogumienia: Nie zaobserwowano p kni obna aj cych osnow ani nieprawidłowo ci zwi zanych z obr cz

koła i struktury opony, w oponach odnotowano wymagane ci nienie powietrza. Zu ycie bie nika opony dla kół przednich wynosi 38% (warto bie nika opon to 6mm) nato-

miast dla kół tylnych wynosi 45% (warto bie nika opon to 5,5mm). Nie zaobserwowano nieprawidłowo ci w działaniu układu kierowniczego.

4.3. Wst pna ocena stanu technicznego układu elektrycznego

Poni ej przedstawiono wynik wst pnej oceny stanu technicznego układu elektrycznego.− kompletno : TAK/NIE

Brak reflektora przedniego prawego (rysunek nr 2 – zielona strzałka) i połamane mocowania reflektora przedniego lewego (rysunek nr 2 – czerwona strzałka). Ze wzgl du na brak sprawnie działaj cych wiateł drogowych i mijania układ znajduje si w stanie niezdatno ci.

Rys. 2. Braki o wietlenia samochodu osobowego Volkswagen Golf V


− sprawdzenie akumulatora (poziom płynu, stan i czysto zacisków, podł czenie masy mo-cowanie): OK




168

4.4. Wnioski

Podczas ogl dzin wst pnych stwierdzono niezdatno nast puj cych układów: • nadwozie pojazdu,• układ elektryczny.Ze wzgl du na brak szczegółowych danych o pozostałych układach pojazdu (układ zawiesze-

nia, hamulcowy i nap dowy) układy te pomini to w opracowaniu wst pnej oceny stanu technicznego. Jednak e ze wzgl du na skal uszkodze pojazdu, układy te powinny by poddane szczegółowym badaniom diagnostycznym. Pojazd w obecnym stanie znajduje si w stanie niezdat-no ci technicznej.

5. Zastosowanie metody stanowiskowej do okre lenia stanu technicznego samochodu BMWX3 po kolizji drogowej

5.1. Charakterystyka uszkodze i zrealizowanej naprawy pojazdu

Analizowany pojazd marki BMW uległ kolizji drogowej. Wynikiem zaistniałego zdarzenia dro-gowego s nast puj ce uszkodzenia:

− przedni zderzak połamany, − wgniecenie przedniego lewego błotnika, − wgniecenie lewej podłu nicy, − zdeformowana pokrywa przednia, − wgniecenie chłodnicy, − połamana krata wlotu powietrza. Zakres uszkodze wymagał wymiany wszystkich uszkodzonych elementów oraz naprawy nad-

wozia pojazdu przy zastosowaniu technik blacharskich i lakierniczych.

5.2. Analiza wyników pomiarów przed napraw pojazdu

Stan techniczny samochodu BMW X3 był okre lony poprzez zastosowanie jednej z metod sta-nowiskowych – pomiar punktów kontrolnych płyty podłogowej.

Badania obejmowały: − analiz wyników pomiarów z badania punktów kontrolnych płyty podłogowej samochodu

marki BMW przed i po naprawie pojazdu, − zestawienie wyników pomiarów z wymiarami wzorcowymi i przedstawienie wniosków, − zaprezentowanie procesu naprawy analizowanego pojazdu. Rysunek nr 3 ilustruje wyniki pomiarów punktów kontrolnych uzyskanych przed napraw po-

jazdu. W tabelach nr 2 i nr 3 przedstawiono zmiany warto ci zmierzonych punktów kontrolnych dla

prawej i lewej strony nadwozia pojazdu w odniesieniu do wymiarów wzorcowych. Analiza tabeli 2 wskazuje i zmiana warto ci analizowanych cech w badanych punktach kon-

trolnych znajduje si w granicach dopuszczalnych odchyłek ±3mm. Nie wymagane s wi c czynno ci naprawcze.

169

Rys. 3. Uzyskane wyniki pomiarów przed napraw pojazdu


Tabela 2. Zmiana warto ci analizowanych cech prawej strony nadwozia przed napraw pojazdu

Punkt kontrolny

Cecha 1 2 3 4 19

Długo (mm) 0 -1 0 -1

Szeroko (mm) 1 -1 -1 -2

Wysoko (mm) 0 0 -1 0





170

Tabela 3. Zmiana warto ci analizowanych cech lewej strony nadwozia przed napraw pojazdu

Punkt kontrolny

Cecha 1 2 3 4 19

Długo (mm) -2 0 -48 -1 0

Szeroko (mm) -2 -2 -7 -1 -2

Wysoko (mm) 2 2 -15 0 0


Na podstawie analizy danych przedstawionych w tabeli 3 mo na stwierdzi i w punkcie kon-trolnym numer 3 nast piło przesuni cie do wewn trz punktu bazowego. W pozostałych punktach kontrolnych odchyłka jest dopuszczalna. Wymagane s czynno ci naprawcze.

Na podstawie wyników pomiarów wynika, i lewa strona nadwozia pojazdu jest uszkodzona. Ze wzgl du na znaczne przesuni cie do wewn trz punktu kontrolnego numer 3 konieczna jest na-prawa.

Prace naprawcze skupione były w okolicy punktu kontrolnego numer 3 usytuowanego w oko-licy przedniego lewego błotnika. Proces naprawy z zastosowaniem opisanego oprzyrz dowania przedstawia rysunek nr 4.

Rys. 4. Proces naprawy


171

5.3. Analiza wyników pomiarów po naprawie pojazdu

Po przeprowadzonym procesie naprawczym nast puje kontrola uzyskanych wyników. Rysunek nr 5 ilustruje wyniki pomiarów punktów kontrolnych uzyskanych po naprawie pojazdu.

Rys. 5. Uzyskane wyniki pomiarów po naprawie pojazdu





172

W tabelach nr 4 i nr 5 przedstawiono zmiany warto ci zmierzonych punktów kontrolnych dla prawej i lewej strony nadwozia pojazdu w odniesieniu do wymiarów wzorcowych.

Tabela 4. Zmiana warto ci analizowanych cech dla prawej strony nadwozia po naprawie pojazdu

Punkt kontrolny

Cecha 1 2 3 4 19

Długo (mm) 0 -1 0 -1

Szeroko (mm) 1 -1 -1 -2

Wysoko (mm) 0 0 -1 0


Tabela 5. Zmiana warto ci analizowanych cech dla lewej strony nadwozia po naprawie pojazdu

Punkt kontrolny

Cecha 1 2 3 4 19

Długo (mm) -2 0 -1 -1 0

Szeroko (mm) -2 -2 0 -1 -2

Wysoko (mm) 2 2 -2 0 0


Rys. 6. Widok samochodu BMW X3 po naprawie


173

Naprawa punktu kontrolnego numer 3 zako czyła si uzyskaniem po danego stanu technicz-nego. Zmiany warto ci wszystkich punktów kontrolnych znajduj si w granicach dopuszczalnych odchyłek ±3mm. Rysunek nr 6 przedstawia widok samochodu BMW X3 po dokonaniu naprawy.

5.4. Wnioski

W odniesieniu do zrealizowanej analizy wyników pomiarów badania punktów kontrolnych płyty podłogowej pojazdu marki BMW mo na stwierdzi , i :

− lewa strona nadwozia pojazdu była uszkodzona, − konieczna była naprawa pojazdu, − proces naprawy obejmował u ycie specjalistycznych narz dzi pomiarowych, − kontrola uzyskanych wyników wykazała, e naprawa pojazdu zako czyła si uzyskaniem

po danego stanu technicznego.

6. Podsumowanie

Na wst pn ocen stanu technicznego pojazdu powypadkowego składa si szereg czynno ci: − wykonanie dokumentacji fotograficznej ogl dzin pojazdu powypadkowego, − dokonanie bada niezb dnych do ustalenia stanu technicznego poszczególnych układów

pojazdu, − stworzenie protokołu ogl dzin z przeprowadzon analiz stanu technicznego pojazdu, − zastosowanie narz dzi informatycznych w celu:

• tworzenia obrazu uszkodze i kalkulacji naprawy uszkodzonego pojazdu,• wykonanie symulacji ruchu oraz analizy zderze pojazdów.

Stwierdzenie, e dany zespół lub układ pojazdu pozostawał przed zaistnieniem wypadku w sta-nie niezdatno ci technicznej, staje si niewystarczaj ce. Istotna staje si przyczyna zaistniałej niezdatno ci w sensie technicznym, jak i ludzkim. W celu ustalenia przyczyny, je li nie jest ona oczywista, musz by podejmowane dalsze badania specjalistyczne. Aby zapobiec sytuacji dopusz-czenia pojazdu w stanie niezdatno ci technicznej do ruchu drogowego stosuje si drugi rodzaj metod bada stanu technicznego pojazdu powypadkowego – metody stanowiskowe stanowi ce szczegó-łow kontrol warto ci parametrów pojazdu. Ze wzgl du na stopie zaawansowania technicznego badania poprzez m.in. u ycie nowoczesnych technologii okre laj cych stan techniczny pojazdu me-tody stanowiskowe w poł czeniu z metodami wst pnymi stanowi rzeczywist i szczegółow ocenstanu technicznego pojazdu.

Na podstawie dokonanej analizy metod okre lania stanu technicznego pojazdów po kolizjach i wypadkach drogowych mo na stwierdzi , e:

• prawidłowo wykonana ekspertyza i procedura post powania przygotowawczegow sprawie o wypadek drogowy ma istotne znaczenie w konsekwencjach wynikówprzeprowadzonych bada technicznych, a wi c w okre leniu stanu technicznego po-wypadkowego pojazdu,

• metody wst pne stanowi zoptymalizowan , ogóln ocen stanu technicznego po-jazdu natomiast metody stanowiskowe stanowi szczegółowe badania uszkodzonychelementów układu pojazdu.




174

Bibliografia

1. Bułka D., wider P., Model pojazdu zastosowany w programie V-SIM do symulacji ruchui zderze pojazdów samochodowych. IV Konferencja naukowo-techniczna "Problemy bezpie-cze stwa w pojazdach samochodowych". Zeszyty naukowe Politechniki wi tokrzyskiej,Kielce 2004.

2. Bułka D., Wolak S., Analiza mo liwo ci wspomagania rekonstrukcji wypadku przy wykorzy-staniu ró nych programów komputerowych. IV Konferencja naukowo-szkoleniowa "Rozwójtechniki samochodowej a ubezpieczenia komunikacyjne". Materiały konferencyjne Politech-niki Radomskiej, Radom, 2008.

3. Leszczy ski Z., Ocena stanu technicznego pojazdów mechanicznych w kryminalistyczno-tech-nicznych badaniach powypadkowych. Zeszyty Naukowe Politechniki wi tokrzyskiej,Mechanika, Z. 64/1998, str. 101–106.

4. Statystyki Komendy Głównej Policji o wypadkach drogowych na przełomie lat 2007–2012http://dlakierowcow.policja.pl/portal/.../Wypadki_drogowe__raporty_roczne.html.

5. Tylicki H., ółtowski B., Terra-technologia eksploatacji wybranych układów pojazdów. Wy-dawnictwo PWSZ im. St. Staszica w Pile, Piła, 2005.

6. Ukrai ski J., Post powanie przygotowawcze w sprawie o wypadek drogowy – cz tech-niczna. Wydawnictwo R-Press, Rzeszów, 1992.

7. https://www.pzu.pl/szkody-i-roszczenia/szkoda-w-pojezdzie-lub-innym-mieniu/proces-likwi-dacji-szkody.

8. http://diagnostyka-samochodowa.w.interia.pl/car.htm#interpretacja.

175

IMPLEMENTATION OF THE PRELIMINARY EVALUATION OF A TECHNICAL STATE OF A PERSONAL CAR INVOLVED IN A COLLISION

AND A ROAD ACCIDENT

Summary This article presents the methods to determine technical condition of the vehicles

involved in collisions and road accidents. A general analysis was made based on the adopted evaluation criteria. Next, the preliminary evaluation of technical state of the vehicle (Volksvagen Golf V) was prepared by analysing the photo documentation. Moreover, the paper includes chosen results of the tests of another vehicle being ana-lysed, as well as the repair method.

Keywords: technical state, collision, road accident, vehicle damage, liquidation of damages, diagnostic tests

Bogdan LandowskiMateusz Bereza Zakład Transportu i EksploatacjiWydział In ynierii MechanicznejUniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w BydgoszczyAl. Prof. S. Kaliskiego7, 85-789 BydgoszczTel: 52 373-14-50, Fax: 052 374-93-27e-mail: [email protected]


Documents

Implementacja wstępnej oceny stanu technicznego samochodu ... · Analiza metod stosowanych do okre lenia stanu technicznego pojazdów po ... z układów ewentualna niezdatno ü techniczna