Imunodeficiencat
Imunodeficiencat
Imunodeficienca sht gjendje e organizmit njerzor n t ciln
sistemi Imunitar sht i pamjafueshm ose i dobsuar pr t luftuar
infeksionet. Imundeficienca mund t jet :E lindur-primareE
fituar-sekondareImundeficiencat primare jan grup smundjesh t
rralla
Imunodeficiencat primare Smundjet e mungess s imunitetit primar
quhen imunodeficienca primare ku e pebjn nj grup prej m shum se 250
rregullime kronike t rralla t cilat ndahen n 2 grupe:qelizore dhe
humorale,n t ciln pjest e sistemit imunitar t trupit jane zhdukur
ose funksionet e tij jan t pa-funksionueshme.Kto smundje nuk jane
ngjitse por trashguese te cilat jane shkaktuar nga defektet
gjenetike,edhe pse tek disa paraqitet nga lindja tek disa m von kjo
smundje mund t paraqitet edhe ne mosha t ndryshme dhe n gijni t
ndryshme,disa prej tyre ndikojn n pjs t vetme t sistemit
imunitar,kurse disa edhe n nj apo m shum komponent t sistemit
imunitar.Kjo paraqitet tek lloje t ndryshme t smundjeve p.sh: n
lkur, sinuse, fyt, vesh, mushkri, tru apo palc kurrizore, n traktet
urinare apo zorrve etj etj.
Qelizore-Timusi?Timusi sht njri nga organet e specializuara t
sistemit imun,brenda timusit formohen qelizat T ose limfocitet T t
pjekura t cilat jan kritike pr sistemin imunitar adaptiv ku trupi i
prshtatet n mnyr specifike pushtuesve t huaj q paraqitn n
organizmin e njeriut I cili sht I paprgatitur. .Anatomikisht Timusi
prbhet nga dy lobe identike dhe sht i vendosur n mediastinum prparm
dhe n frontin e zemrs pas kafazit t krahroritSecili lob i Timusit
sht i ndar n medulla qndrore dhe nj korteks periferik e cila shte e
rrethuar me nj korteks t jashtm dhe luan rol specifik.Korteksi dhe
medulla luajn role t ndryshme n zhvillimin e qelizave-T. Qelizat n
timus mund t ndahen n qelizat e timusit stromal dhe qelizave me
origjin hematopoietike (vijn nga palca kockore,rezident t qelizave
burimore hematopoietike),zhvillimi i qelizave-T referohen si
Timusocite dhe jan me origjin hematopoietike kurse qelizat stromale
prfshijn qelizat epiteliale t kortex timusit dhe medulla-timuusit
si dhe qelizat dendritike.Timusi siguron nj mjedis induktiv pr
zhvillimin e qelizave T nga qelizat hematopoietike ose paraardhsve
te tyre. Prve ksaj, qelizat e timusit stromale lejojn zgjedhjen e
nj repertori funksional dhe vet-tolerant qelizave T, prandaj nj nga
rolet m t rndsishme t timusit sht induksioni I tolerancs
qendrore.Dhe me prishjen e ktij induksioni do t prishet edhe
toleranca qndrore prandaj arrijm deri tek qrregullimet ne organizm
dhe aftsin pr t mos arritur ta mbrojm-organizmin.Dhe me prishjen e
ktij induksioni do t prishet edhe toleranca qndrore prandaj arrijm
deri tek qrregullimet ne organizm dhe aftsin pr t mos arritur ta
mbrojm organizmin.Dhe kjo prishje n mbrojtjen e organizmit n lidhje
me timusin ndryshe njihet dhe si Sindromi I Dixhergjit
Imunodeficiencat primare-HumoraleMangsit imune humorale jan
kushtet t cilat shkaktojn dmtim t imunitetit humoral, e cila mund t
oj deri n munges imuniteti.e cila mund t qoj n ndrmjetsimin e
qelizave duke ndikuar n numrin ose funksionin e qelizave B numr ose
funksionin e qelizave B,kurse qelizat plazma e bejn diferencimin me
kto dy potenciale duke shkaktuar nga limfocitopenia e qelizs B, ose
nga antitrupi i sekretuar nga qelizat e plazms.Ata jan t lidhur me
rritjen e ndjeshmris ndaj infeksionit por mund t jet e vshtir pr t
zbuluar kt pr shkak t gjendjes asimptomatike n munges t infeksionit
dhe mund t jet t lidhur me rritjen e rrezikut t kancerit t
stomakut.
Sindroma Humorale?(ose e antitrupave) ndodh pr shkak s mungess s
imunitetit dhe ato mund t lindura si ose t fituara p.sh anomalit,
me mangsi n t gjitha ose vetm n disa klas t
imunoglobulinave.Shumica e pacientve njihen pr shkak t infeksioneve
t prsritura me nivel me t lart dhe m t keq ekstracelular patogjen t
kapsulava bakteriale por kemi dhe t till q paraqitn me mangsi
selektive t IgA ose me hipogamaglobulinemia e cila mund t jet
kalimtare -foshnjris dhe mund t ket pak ose nuk ka infeksione fare
. Edhe pse statistikat e popullsis n prgjithsi nuk jan n
dispozicion, shumica nga defektet mendohet t jen t rralla p.sh
mungesa e imunitetit humoral sht m e prhapur sesa e imunitetit
qelizor, ndoshta pr shkak t vdekjes s hershme nga defektet e
fundit. rregullimeve q ndikojn funksionin B-qelizave mund t ndikojn
q ato t trashgohen si tipare te ikjes ose si autosomale t lidhura
me kromozomin X. Edhe pse informacioni i konsiderueshm ekziston pr
defekte t tilla n nj nivel funksional dhe qelizor gabimet primare
biologjike jan ende t panjohura pr t gjith ne,kemi dhe anomalit e
dukshme t maturimit t qelizave-B ose mosfunksionimit t brendshm t
qelizave-B t cilat jan gjetur n shumicn e ktyre defekteve por
Heterogjeniteti i morfologjis s qelizave-B dhe funksioni I tyre
gjinden n mnyr speifike sepse kan nj shkall t madhe tek pacientt q
jan t lidhur me kromozomin X,kurse agamaglobulinemia e bjn t
pamundur rirregullimin pr shkak t nj anomalie m mnyr q defekti t
gjej nj faz t caktuar t maturimit t qelizave-B ndrsa njohja e
hershme e qelizave-b ka arritur q dhe institucionit t terapis
adekuate pr imunoglobulin-zvendsuese ti ndihmoj t parandaloj dme t
shumta n mushkri dhe probleme t tjera t rrezikshme pr jetn e
pacientit nga infeksioni dhe t lejoj nj fmijri normale,pse jo edhe
jet normale.Imunodeficiencat sekondare Imunodeficienca sekondare
ndyshe njijhet dhe si imunodeficienc e fituar,ka shum shkaqe ose
arsye t mundshme dhe kshtu q sht e vshtir pr t marr t dhna t sakta
epidemiologjike pr t gjiha kto smundje. sht e njohur se epidemit
aktuale t AIDS dhe tuberkulozi kan shkaktuar rritje globale n kt
gjendje.
Mungess s imunitetit t mesm sht e zakonshme n njerz q jan t
shtruar n spital pr:
Keqdashje limforetikulare. Droga - veanrisht droga citotoksike
dhe imunoshtypes. Viruset, p.sh. HIV. Kequshqyerja - shkaku m i
zakonshm n mbar botn. rregullime metabolike, p.sh. smundje renale q
krkojn dializ peritoneale. Trauma t mdha apo nga operacioni. Humbje
t Proteinave - pr shembull pr shkak t sindroms nefrotike
etjSIDA(AIDS)VirusiHIV(Human Immuno-deficiency Virus), virusi i
mungess s imunitetit te njeriu sht nj virus q shkatrron sistemin
imunitar.AIDS-(Acquired Immune Deficency Syndrome), Sindroma e
fituar e mungess simunitetit sht gjendja q pason kur trupi sht i
infektuar me virusin HIV kalon nga faza e mbartsit t virusit n fazn
e smundjes.
Ka tri mnyra kryesore t transmetimit t virusit nga nj person n
nj tjetr.Nj mnyr shtnprmjet marrdhnieve seksuale t pambrojturaMnyra
e dyt sht ajo ekalimit t virusit direkt n gjak. D.m.th.
nprmjettransfuzionit t gjakutose prdorimit t ageve t shiringave tek
m shum se nj person. Zakonisht preken persona q bjn
transfuziongjakunse bjn nj operacion dhe persona t cilt bjn
praktikimin edrogsme t njjtn shiring midis tyre.Mnyra e tret
shtkalimi i virusit nga nna tek fmija. Grat q jan t infektuara me
kt virus ia kalojn at fmijve t tyre t ardhshm gjat barrs ose
nprmjet qumshtit t gjirit. Kur virusi HIV hyn ntrupine nj personi,
ai cilsohet si HIV pozitiv.Njeriumund t jet HIV pozitiv pa e ditur
se sht i till.
Meqense virusi Hiv futet ne limfocid dhe pr shkak t jetgjatsis s
limfocitit paraqitja e simptomave bhet shum von mund t ndodh q t
paraqitet deri n 4-7 vite pas infektimit,arsyet kryesore t ksaj jan
q Virusi I HIV-it futet n limfocid dhe nuk e lejon q t arrij formn
e tij prfundimtare dhe n kt mnyr trupi nuk arrin q ta luftoj kt
lloj t virusit.Njerzit mund t jen t infektuar, domethn t jen HIV
pozitiv, pr disa vjet prpara seSistemi imunitari tyre t bie aq shum
saq infeksione t ndryshme t shkaktojn kalimin e tij nga HIV pozitiv
n pacient me smundje tAIDS-it. Zakonisht nj periudhe 4 deri n 7
vjet sht nj koh relativisht e shkurtr, por dhe vendimtare pr nj
person q mund t jet infektuar. Kjo do t thot se nse ka bre nj test,
me kalimin e kohs padituria e infektimit me HIV mund t jet e
rrezikshme pr jetn e tij. N fakt nj person i shndetshm ka n gjakun
e tij nga 500 deri n 1200 trupa CD4-T ose rruaza t bardha. Kur nj
person HIV bie me posht se 300 CD4-T pr kampion gjaku ai menjher
duhet t filloj kurimin me ilae antiretroiale n mnyr t till q
dendsia e virusit pr kapion gjaku t bie d.m.th t parandaloj
shumimin e tij n gjak dhe nga ana tjetr t ndihmoj trupin t rris
CD4-T pr kampion gjaku.
E punoi:Besart Zeqiri
