Embed Size (px)
Citation preview
,
IN DIE STREEKHOF VIR DIE STREEKAFDELING ORAN~VRYSTAAT
GEROU TE WELKOM.
DIE STAAT teen
VOOR:
NAJ.1ENS DIE STAAT:
NAMENS DIE VERDSDIGING:
,KLAGTE
PLEIT ;
10LK:
KONTRAKTEURS :
SAAK No. SH.40/66.
DATUM: 10 Februarie 1966.
ERNEST TE"GENI HEfTRY MONJAME G JOHN MO J AlvIENG HICHAEL MALOFANE SIMO P. MOREKI ELIAS S. MALEFArE P.;.TRUS TAUOA
MNR. J.J.L. DE VILLIERS.
MNR~ P., .J, KOT ZE
GEEN VERTEENWOORDIGING.
WET OP ONDERDRUKKING VAN KO~tSME (2).
ONSKULDIG.
MNR. H.J. VM DER M~.
LUBBE OPNAMES (E~S.l BEPERK.
1. Congress Sepenga.
rig 'n versoek tot die Hof lat iie sp.~k
in k~]e_a verhoor ~ord op rond van die feit jat jie stent
g~tlic3 ~oet roep at lullese_f sal openbaar as me1epligtiges
tot som. ige van die dade wat die beskuldigdes ten laste gel '
'Tord. In Vordere aansoek ",ord geri dat die name van 'lie
Sta~tsgetuies nie geopenbaar sal word buite :lie J.Iof nic.
P.i~ be~kuldipdes het. geen besHaar teen die aansoeke 16.eo
DI~JiOP· Die beskuldigdas het geen besTaar teen die
aansoeke nie . Die aansoeke ,.Tord TOEGESTA.l\.IIT. Die Eo... ge-
las 1at hierdie verrigtinge in kamera sal plaasvind 1 en ook
da.t :l::'e pe s teemoordig lnag wees~ maar geen na .9 van getuies
openbaar gemaak mag ''lord nie °
CO:,TGRESS SEPE:t-IGA v.o.e, (dour die tolk)~-
QlIDDR}R1GDJG DEGR DIE !\AFKLAERo Het jy g6<iuren_~e 19 59 diens
CI.anvaar by die Harmony goudmyn? Di t is korrek.
In -latter hoedanigheid? --- Ek \lTas In k16rk daar.
Het enige van ie boskuldigdes nou voor die dof ook 1aar
die~s aanvaar terwyl jy daar was? --_. Ja, daar is van hulle
hi cr voor die Hof.
(lJ18 is dit? - - Dit is Nrs. 4 en 7.
Net die b,ee? --- Di t is net die tvlee. Die ander is
hier nie.
I~en jy enige van die an:ler besh1l1digdes? --- Tee, ek :::<311
hu lle nie. :lA-" Het jy lid geword van die Pan Africani~t Congress? --- Jet.
Gedurende l.vatter jaar? --- 1965. ------------------------ -------"'anneer in 1956? --- In Januarie-maand
Hoe het dit gekom 1a,
ge'vlerk het, Ernest . . Aanklaer korn tussenbe :'
Ken jy hom? --- Ek ken hom. --Sien jy hom in die Hof? --- Nee.
b
2. Con ress SepenL
Ja, \Tst het Ernest Tengeni vir iOU gese? --- Hy net ~y
g'2se dat hy In sekere Cooper ontmoet het. Hy het my meege-
deel 1at hy saam met hierdie sek8re Cooper gepra3.t het en [1/
hst tee besluit 0 In lid van 1ie P.t . C. te word.
DEUR DIE HOF" As l1Y s~ 1ie P. A. C. bedoel hy die Pan
Africanist Congress? --- Dit is korreK.
So as hy nou 1'Teer ver''.rys na die P.A . C. moet ons aanvaar
hy be10el jie Pan Africani~t Congr0ss? --- Ja . Hy hlt my toe
ese of e ~ belangstel om ! n liJ van die organiSC:l.5ie te weas.
Ek h~t gevra 1at is die hele doel van lie organisasie. By -h_ t my mOt)oedeel as ek miskien fel:l vril he) kan ek van die
organisasio geld lcen.
p_EUR DIE AA KLAER (verv. ): Nog iets? -- - Nee, iit is
al Tat hy gesG het .
besluit .
Bk h8t toe vir hom gese ek sal nog gc::.an
Onthou jy I n Sondag gedurenje Julie 1965? -- - Et o!ltho1.'. .
Vlat het jy gedoen op iie Sondag wat jy onthou? .. _- Et
hot my huis die oggeni ncge- uur verlaat en Tengeni gaa bo-
soele by 1ie lokasie .
1A[attcr Tengeni is iit? --- Dit ,·ms Ernest.
Ja) het jy hom gekry? --- Ja .
Hot j:l hom gekry by sy huis? --- I:' - het hom niqby sy
huis gol<:ry ni '.
En waarheen het jy- 6<?'gaan vanaf sy huis? --- Ek het vor-
neem van sy vrou en sy hGt my toe die nommer gegee "Taar hy i 5.
Het 'jy gegaan na diG plek? --- Ek het ge;cJaan.
\tJatter lokasie is 1it? --- Melody Lokasie.
Virbinia-distrik? --- Dit is korrek.
Hot jy iGmand gekry by iie adres 1:Tat aan jou ver3tl'el~
is? .. -- Zk het hom 1aar gcvin-:i met twee an-ier Bantoe .. mans.
v/ie is :1ie twee ander Bantoe-man'3~ ken jy uJ Is? - - :.;J ~ -kan hulla uitwyso
vli~ is hulle? --- aulle is nie hier in ::1ie .• of nie .
~--------------------------------------------------.
I •
3· Congress SG onga
"'lat '.ras :.:iaar aan 1:'') bang? --- Toe ok daar inkon et e:
govind dat hullc "ogit hot~ maar toe ek die huis binnekom, hot
hullc stil gebly.
praat het .
Dit hot vir my 6elyk asof hullo iets gc-
Waarva.n - kon jy hoor ,,,aarvan hulle epraa t het? --- Nee,
\
Het jy i~lge';aan? -- - ::;k het binne-gegaan en vir hulle
ge(;roet .
Ja, wat gebeur toe? -- - Ernest Tengeni het toe beSe vir
die ander twee Bantoe- mans, IIJulle moet nie bang vTecs nie vir
hierdic man rant ons is lede van die Pan Africanist Congress
en hy ook '''il aanslni t in die Pan Aflicani st Congress . II
Ja, en wat nog? --- Die ander Bantoe-mans het gese, liNe!?,
hy moenie hier wees met onse gesprek nie. II
Ken jy die naam van die ander Bantoe- rnan? --- Ek ken ~ en -van die Bantoe- mans .
l·ie is hy? --- Die andcr een is Andre\-T.
J?1dUn DIE HOF: Die eon vat so gese het, ".vie is
Dis Andrm·J 'va~ so cese het.
Andre,T wie? --- :!;l{ ken nie sy van nie . Tengeni h t toe
gese, "Goed, jy kan maC',I' uitgaan, ons wag nog vir ander Dantoe-
mans 3 It en ek is toe ui t die huis uit . En ek hot toe weg ge-
loop.
Jy is uit en jy is v.reg? _ .- Dit is korrek. Dit is ale
Ek het hulJ e nJe \. eer na daarjie dag gesien ni e .
GEE} V:WRDERE VRAE DEUR DIE AANKLA~ I ", ..:J.
soon rat hicr staan? Ja, ek ken jou.
:?~; .Tat is my l1aarn? :3rnest Tengeni.
DELTIl DTE HDF~ Is :'iit jio man nat jy van gepraat het?
Di t is j:'e man vlat ek van gepraat het.
naam genoe 1 en ::oeker vyf maal is aan jou ge ra, Ills ... J e rna
4. Congress 3O~enga .
hier, Ii n jy hEt geso hy is nie hier nie? - - - Dit is moontlik
d.at ek nie mooi ochoor het nie~ maar nou kan ek mooi sien :lat -h T hier in jio Hof is en ek kan al 1ie an1er beskuld.ig:les ook
nou sien.
Dl!]UR DrZ HOI', Ken jy almal? --- Ek ken Nrs . 1, 2, 3, 4 X en 7.
DTI:UR B3SYULDrGDE NR. 1.: (vorv . )~ l'Janneer het ek m~;t jou
1ie Pan Africanist Congress bespreek? -- - Ge1uren1e 1)63 om-
tront Februarie maanj.
'ltJaar was ek cn jy ge'\"ees toe ons hi rjie bespruo)c het?
Ons Tas in ~ns kantoor "mar ons albei gcvTcrk het .
\!loet jy 1at in 1aard.ie lr..antoor het ek en jy gevier k, In
ander man en In blanke? --- Dit is korre~.
Toe ons 1aar gewerk het, was 1aardie persone al 1ie tJ1
teenJoor1ig gewees? - -- Partykeer is hulle nie daar nie , party-
keer etensty1 is hulle nie 1aar nie, party an1er 1ae ian is
hulle nis 1a.ar nie as ons 'H(-)rk.
Onthou jy ge1uron'1e 1963 "as 1aar mense wat daar ge1vork
het byons gearr ?n'sor:'J?'l''!''I'7''t'":'~ _ .. _ Ja ok onthou.
7n ok en jy het jie rekor1- kaarte van lullo uitgehaal?
Dit is korrek.
'las 1aar1ie persone ivat ons 1ie 1<..aarte van uitgcneem
het in 1ie kantoor van 1ie Bestuur1er? --- Nee, hulle was nie
1aar nie, hu Ie was goarresteer.
Toe lie Veili6hci1s-persone daar gekom het? --- Ek lmnnic
mooi onthou nie, maar ek is bewus van 1ie feit :lat ons :lie
kaarte uitgehaal hot .
Kan ~ r jie persono onthou ,,,at d.aardie dag gevang is? ---
Nee, nie almal nie . Ne\, een kan ek van onthou .
~as jy op d.aariie sta'1ium alroeds In li1 van 1aar1ie
organisasie ge'\'lGos? --- N00, ek ,.ras nog nie I n li1 nie .
1.tas ek I ~ ] id. op daariie sta-jium? - -- Ja 1 .jy 'vas al In
11'1.
Congress Sopenga
Jy s6 jy as nic ' n lid. nic . Nou "Til ok ,,,cet van jon,
het jy enige bm-rys vIa t jy voor hieriie Hof lean 18 d.at 8k 'n
li:1. van d.aar:lio organisasie gmveos het? --- Dit "lat jy my go··
s8 1et d.aard.i~ t d..
:1et an:ler woor:le -til jy nou S8 d.at ek in 'n gesprek gf3se
h8t :lat ek vTaS 'n lid. gewees? Ja .
Het ek jit aan jou LOSe? Ja, aan my, ja .
Toe d.aardie per sone gaarre steer is? en on:ler a.ndere
Coopor, soos jy se jy ken hom - toe :lie Voilighei1spolisie
1aar gowees het :lie :lag, 'Taarom hot Cooper my l:'ie uitge\fYs ni8
en gose, "Hier is ook ' n man, hy is 'n li1 van hier1ie orguni-
sasie" nio? --- Ek "reet nie. Hy weet self waarom hy jou nie
ui tgm.rJs het nie .
Hoekom weet jy niks van :lio and.er d.inge af nio maar jy
we1t alleenlik 1at ek is 'n pcrsoon wat lid. is van hier1ie
Pan Africanist Congress? --- 11Tant jy het mot my goprD.3.t on jy
het my versoek om aan te sluit as ' n lid. van 1ie Pan Africanist
Congress .
Hoe hot ek vir jou geS8, hoeveel het ak al opgoskryf?
Jy h~t my nio gase nie, maar jy het saam met my gepr~at .
Hoe hot ek aan jou gese, toe ok jou naam wou opgeskryf
het, soos jy so, hoe het ek vir jou g8se, wie is 1io anier
wat le1e is? --- Nee, jy het my iue gese nie .
Na ok mot jou gepraat het soos jy S9 oor hierdie organi
sasie, is daar iets wat jy agter gekom het, of gesion het? ---
Voor ok iets opgemcrk hot, is die ander Bantoo-mans gearres-
teer.
Het jy enigi ets, voor die persone gearresteer is, het
jy enigiets by my agter-,;ekom? --- Jee, ek het niks opgGl'Tlerl r
nie, behalwe om te sien 1at jy geskrik 1.Jas .
Ken jy die naam van :lie blanke vat iaar saam geuerl{ hot';>
Ja, ek ken hom.
Wie is hy? - - - Mnr . Chatterton.
6. ConGress Sel cnga
Onthou jy :iat mnr . Chatterton hatig gm·rees het op Coop~r~
baie hatig ook? --- Nee, ok i s nie be,vus -:lG.arvan nie~
Onthou jy dat mnr . Chatterton ook hat ib ge ees het op
die man mot :iie na m van Boetie? --- Nee, ek 1{eet niks ~aar an
nie .
Op ' n man met die naam van Boetie en hy is teoml~or:ii~
(Bes~lldi~de Fr . 7 ) ? --- Ek is ni e berns :1aar van nie .
Het jy nie iets tussen Cooper en mnr . Chatterto:-l opgemerk
nie, snaaks opgemerk nie? ._-- Nee, ek het niks snaaks OPIS8,::lOrk
1)3.ar by die myn, by iie kampong 7 is ,jy die hoofman jaar,
I n senior man? - - Ek i,las die senior klerk.
klerk.
Daar is In hoof-
Die lerk van :iie kampong, :iie senior manne, is :ii t n5. '" so
nie , 1aar ,1/ord aan hulle gese jat hulle moet kyk na foute of
dinge "lat daar gebeur i n -ji e kampong , om:iat hulle senior is?
- Di t is korrek .
1'lat was ek? Jy Fas ook 1 n senior kler c.
vlat las aa.n jou ,6e se, indien jy iGts s:'en, -·rat oes ,ij'
ioen. -- - Ek moet r apport eer vat ek gesien het .
As jy wat gehoor het, bedoel jy nou as jy iets t: 8S:i.OD
het at nie goed is ni e? - - - Di t is korrek, wat .llO ~n jiro l an
pong moot gebeur nie , jit moet ek rap orteer as ek dit geslen
het .
Die iag toe jy in iiens genoem i s, he t jio Bestuu d0r nie
gevr~ iaaT nie of jy In l i :1 van die Pan Africanist Conjress
is nie? --- Nee, hy hGt my nie gevra nie .
Jy as ' n senior man ,.,as 1aar geplaas om to kyk na onrcJl
matighoid, on tOG jy nell ... " hoor ok prDat met jou 00 1 n organi
"'''lsio "lat ni " r>ne is n;(', vorkoe:rd is) ,·at het jy iallraan ~ G-
10en. E - kon niks doon nie, !ant jy vras m~T senio Toe
ek aangoneom was in jions, het ok jou 1Ciar goyin:1 C .L jy '1- t my
a1 jIo instruksies gegoo .
..
..
7. Congr~ss So-ellEn
Maar '.lie ding wat c1 nou met jc)U besprLok hot, ,,,as :lit ~Ol:
' n instruksie vat aan jou begee vlas? --- Neo) :lit was nie in
vorban'.l met my ,,,er¥- nie, aar ok hot gevoel '.lat ek mn 1eo1-
noom '.l2.arin ~:vant cIt wil £;-31'.l he, ek hot nie gel'.l nie . Di t
help vir my.
As ek nio vorkcord is nie, 1an fas jy eons op ' n tyd ' n ....
poliesman gmrees';' --- Ja .
~"annCG:r h€t jy vir 1io eerste maal gehoor '.lat hier in
Suid-Afrika so : n organisasie van jiG Pan Afrieanist organisa-·
si") is, aangosien jy ' n poliesman ge"T,·,ees het? --- 3k hf)t by jon
gohoor .
Jy se jy hot die oorste maal in 1963 gehoor van -jio Pan
Afrieanist Congress? Ja, toe jy dit aan my vordui'.lolik u9t.
Eh wil weet van hom hom, Agbaro, toe hy ' n poliosmnn gc-
,.,rees het, hoc hy vir 1ie eorste maal gehoor 1at hierdie orga-
nisasie hier in hier1ie land ree1s bestaan het~ of eers in
1963? - -- Ek het dit '.lie eerste maal by jOll gehoor toe jy
1it vir my gese hot .
Lees jy '.lio koerante? --~ Ja .
Jy lees :11 t? --- Ja, ek l e es koer2.nt o
Hot jy niks van '.lie Pan Afrieanist Congress in 1io
koerante olees nie? Nee.
Jy hot not hier ~ehoor '.lat ek gepraat het '.laarvan, van
1ie African Congress? - -- Ja, ek het eers van jou gehoor.
Aangosien jy ' n senior 1aar gewees het, y,il jy nou se
,jy l""t my instruksies uit ovoor of het jy '.lie "Compouni
Manager ll se instruksies uitgevoer? El:: het a 1103 s . e'.loen.
jy my bose het ,·!at ok moet 100n •
vIas jy be illig ge'lC-3S om aan to sluit by hier1ie Pe.n
}I.. friean Congress of viaS jy nie? --- Ek h.:;t by myself t;e1ink
1e..t -,k s:tl by :Uo Pan Alriean Conbress aansluit, maar elr .o·t
20rs bc luit . Dis 1narom 1ut ok ty1 gcneem hot.
Jy het nou net 11ier vir :lie Hof gos': 1;el'.l ,,,as j01l hoof
..
s.
:1oe1 'Iat emaak hGt jat jy gedink het om ann te slui t by ii 0
pan African Congress? --- Ja~ want jy het geli gemeli .
Jy het nou t Teo teenstryd.igo verklarings gemaali: •••
(Die .I.-of kO!ll tussenb0i:lo en vra in i,'Jatter oDsig tecnstrydif,e
vorklari1gs gemaak is . Bespreking met beskuldigie Hr. 1.)
Ek stel jou jie v~aag, was jy bang vir my gewGes om 1ie
:ling by :11e kampong to gaan aanmeld.? _._- Ja 7 811: 1;/'".l S tang om na
jio J.-calnpongbestuurler te gaan, aangcsien jy ho·t; gOSb "It jlt
ou my help, iaA.rom jat ek :1it nio baan rapportocr het ni()~
1,Jaarom het jy, as jy bang gei,vocs het vir 1ie kampong-
be tuur'jer, \·,aarom hot jy nie na veiligheilspolisie toe g(:Jt:Cl~~n
n (~ en gasa, "Kyk, :!aar is ' n man wat .:k mec saam ivorie, hy loon
:lit, hy joon :lit, hy :loon it"? Hant lit is ' n baie lang
tyjpork Tat e ~an jou stol, van 1963 tot 1965, tot jy go
arrosteer is? --- l~at ek gedink het, het jy nie daarvan ~o-
dink nie. Ek het gedoen ,-.rat my kop vir my geSe het, 1>lat ek
bes1"it bet.
Wa dit, het dit ViTo jou voor.;ekom as ' n r;oeiE' ding,
\ a 9.i t nie 'n slegte 1in;; ge1,Tees nie? ,se, ek het [esien
dat 1it nie ' n slegte rling is nie ",ant jy het ':lit aan my as ' n
goeie ~ing geste1.
:ryk1 jy \<Tas jaar gep1aas O!r te kyk jat iaar nie dinge ver
keerd gaan oie, as daar s egte dinge l~m, moet jy dit rappor-
teer. Hoe moes die kampon6 bestuur1er jou ve~trou het? - - -
Ri~r is ons voor die Rof, nie in die kampon~ nie.
H09.ar ele en jy h:;t aam :laar go 'Terk? -_ .. Wat jy vir my
Lese het, het jy ges& •
l'vlr, 1ie kampongbe2tuurder het jou daar gesi t met anjer
''loor1e as ! n oog van hom, om DOL te hou 1aar? --- El~ het di t
nie gedoen nie ..
Is ~it nOli van 1963 tot 1965? - - Ja.
D~UR DIE ROF ~ Is jOll anv~oo:rd dat jy het nie jon pli :te
uitgevoer -~-o.n 1963 tot 196; ni0? -._ - Die ant 'lOori is -a, ek
..
...
9. Congress Se enga
het nie my pli~te uit evoer van 1963 tot 1965 nie .
D:DUR BESKUIDIGDE li.r. 1 ('lorv. ): Aanbesien jy in 'ie
7erlc'ie In pcliesman :->e~v8es het, verwag 1ie ''let van ou jy
mOet behulpsaarn ~ .. Tees? is :iit nie so nie? --- Ja, :iit iv mar .
daar ek het 'iit nie gedoen nie, ek het 1it neergedruk totdat
ek eaN;eslvit het.
(Die Hof vermaan 'iie beskul'iigje om nie homself te her
h::'.a 1 me . )
Die kampongbestuurder, jie Het, V<1rwag jy moet jOll help
be skerru, is di t reg? - - - Di t is korrek.
:' 2.:>r jy maak :lie . et 100d inUe kampong se 'vetboet: vrat
1ie 1Tot TTIoet help .
(Die Hof vrys daarop 1at jie getuie klaar ;Sese het y
het nie sy plig gedoen ~ie,)
Jy het gese jy het my by die lokasie by In sekl?re hui~
Gekry. ilJat het ons daar gedoen? -- - Jull~ -\'latter rnaand \vas dit? --- Dit ".tras in Julio:naan1.
-DEUR DIE HOF: Julie watter jaar? --- 10 65.
DEUR BESKULDIG DE !'JR. 1 (verv.): Het jy nio 'iad~ ingeKom
vElar ons by my huis ge ",ces hot nie? --- Nee, nie op :laardic
betrokke 1ag nie.
Hoe se jy, waar het jy ons gekry? -- - By In ander huif
:18.13r in :1io lokasie •
• 8!1 jy die norrmer van 'iaa r1ie 'I1ui s? - - Ek one .. ou I:~C
InGer die no~~er nie .
Kon. jy lio ",ienaar van daar'iie huis? --- Ek ken nie d i.e - --eienaar ~J'an lie plek nie maar 8k ken 'iie mense at d.aar vTas,
Sal jaar'iie mense lr.an getui~ 'ia t jy
angekom het? --- Rullo .. al \veot. Ek kannie so nie .
Onth u jy? j~- het duar gekor' 1 Alfred en
Phiri? -_ .. Dlt 1·;8.S nie daar'iio betroklcc 'ia .ie .
aal' anthou jy daar'iie? --- Ja, 1it 'I..ras in jou huis.
Pat !~ S Or!S be sig om tc doen 'iie betrok~,:c dag'? _ .. - Ek
..
•
iO. Con'ross S~hon a
hot nio opgelot wat jullo daar gedoen het nie . Julle hot daar
gesit ~n bosels on ek hot ook deelgeneom in die geselskap tot
dat ek die huis vorlaat he~.
Hst jy nio gekom en daar gekry ons drink bior nie? --
Ja julle het 1aar bier godrink en geselskap gehou .
Maar jy s& dit is nie die betrokko dag \vaarvan jy praat
nio? Nee, dit is nie ~aardie dag nio .
Hot di t nie by jou opgekoJ11 n :i e om te se? "Kyk, ek het
monse nou hier in In huis gekry, hulle praat oor sokero dinge
en J.ulle ja my weg? II "lOU jy 1it nie baan rapporteer het nie -
of gevoel jy moot dit gaan rapporteer nie.
DIE HOF~ Ver rys jy nou na die ander geleentheid?
Ek praat van :Ue dag too hy gose hot ons jaag hom 1.veg.
Ja, dis reg - hoekom het jy nio gaan rapporteer nie? ---
l/J2. nt ok was ook I n lid, ek kon nio vir hulle gaan rapporteor
nie. d2~vi Jy as nog nie ln lid nie? --- Ek was al In lid in 1aar-
die tyd.
Jy meen 1ie c1.ag too jy vir hulle bekry waar hulle gepraat
het? D:~ tis korrek.
Toe hullo gesc het vir jou jy kannic bly nie? --- Dit is
korrok.
PPR B:SKULDIGDE Nr. ] (verv. ): Kyk jy so jy wO.s f n lid, -ons ja jOl.l ',TOg, hoc.; hot jy in jou hart gevoel daaromtrcnt? --_
Fee, ek het niks gevoel nie. Tant ek eet "Tat die wet is dat
as ien2,nd daar aankom -12"t ons nie ivil he nie, moet hy dadelik
uitstap.
Het jy toe nie by jou ander mense nie wal.r jy lid an
is gaan se nie, "Ek het tnder te~gekom II? -- ~J ee? ek het nio
gegaan nie I·!ant 1i t -las n:'e my besigheid nie . Di t het my nie
bekommerd gemaak niee
Jy het niks - geen ander dinge het jou bekommer nio, 1ie
onigsJ;e d.ing viat jou bekommer het 'Has dat jy geweGt het e {: is
..
Congress Sebenga
In lid, is dit 'Tat jy se? --- Ek het aan esluit in 1ie organi-
sasie want jy het my versoek om aan te sluit . Dit is daaror.:
d~t ek aangesluit het.
Met ander woorde, jy ken geen ander per soon nie, dat ok
is die enlgste lid van hiordie organisasie? --- Daar is ande~
: ...... t al klaar gcvonnis is.
Is cut 11Tat ek mee saa.m gevTees het by Harmony? --- Ek kan
nie so of hulle saam met jou gevlGrk het al dan nie :'n dio
organisasie.
~~l .ulle hier in die Hof kan gotuig dat ek ' n lid is
soos jy nou hicr getuig het? _ .. - Ek kannie se 'vat ! n ander
man lean se nie. Hy dink anders en ok dink ook anders .
BehahlG jou gotuienis, kaf! jy onige dokumentere go
tuienis voor hierdie Hef le om to bmvys dat ek ,.,ras ' n 1 id7
(DIE HOF verduidelilc dat dit nie vir die getui9 is om
dokumento to toon of die saak te bmvys nie . )
G~S VERDERE VRAE. - ---
KRUISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE NR . 2~ Ek verstaan jy s"
jy kon my? --- Ja, ek ken jou van sien, vlaar jy \verk oot.
Daar in die lokasie, het jy al ooi t saam 'not my gedr::'nk
op onige oleenthoid? --- J~, ok het al mot jou gedrink VDvL
jie dag too ok jullo in daardie huis gekry het.
DEUR. DIE HOF~ ltJatter l-J.uis? --- Die huis HCtar ok hu_l0.
~kry hc~ op In 80ndao oggend in Juliomaand .
Is dit 1ie huis I,marna jy ver rys het in jou gotuienis'?
Dit is ::,og~
Ek kannj.C? nou onthou of jy ons vGrtol het \"io hulle ms
!'lic • "11e >l7It jy de.aT grkry? --- :3k hot boskuldig10s 1, 2 en
3 daar golcry.
:;:~~,::...:...-=2 (~Torv ~ ) : Kyk, ok Verstaan nio
baic mooi nie - ok wil goo1 vorsta n. Jy s6 jy kry ons in
! n huj s? -._ . .T.')..
D:! 0 Lm: s aarin jy ons aangctref het, Has ons bosig 0 to
..
Congress Sobenga
1:rink of 1 as 1aar bosprekings? --- JulIo hot nie go1rink nio .
'as daar iots wat daar bosproek is? Ek kannie ".. .
so nle
"rant too ek in 1io huis inkom, bet julIe stilgobly.
ii/at :lot jy gedink, jy kom in In huis en 1ie monse bly
huis?
(DIE BOF \vys 1aarop 1a t hy nooit so ge se het nie e )
lNaar hot ek en jy mekaar 1an ontmoet - hoeveel maal het
jy my al ontmoet in die Iokasie? --- Ek is nie begaan mot hoe-
vc,cI koro ek jou ontmoet het by dio Iokasie nie . Ek praat
not van l-Jat ok gosion het... toe ek in 1aardic huis ingegaan het.
D~UR DI"':, HOF ~ Ant\'TQor1 maar net die vraag on s6 vir my
hoo 1ikl:lels :let jy dio man gesien, hot jy hom baie 1ikwels ge··
sion of net nou on 1an, afgo sion van jou ontmooting "net hom
in daardio huis? --- In 1io Iokasie hot ek die besku11igde
ongoveor 1r.lo keor gosion bohahre by 1ie wrk \,raar ek hom
dikuels sien. CKruisverhoor vorv.): -'/oet jy "laar my ..... lOonrlek is? --- Jy bly in daar1ie huis
waar ok julIo gevin1 hot.
Ret ek daar In my huis mot jou gepraat? -- - Op In ander
ge loonthoj_1 as ·rat ons nou besig moo is.
Is 1it nio aar 1at jy maar oen keer by my plok goweos
hot nio? --- Neo.
Onthou jy 1at ok my vrou aan jou voorgostel het 1io dag
Coo jy '.iaar by my 1,ras?
(Dio lJ.OF vernoom na va"cter goloonthei1 1aar vorvJYs '·lOrd.)
..
13. Congress Se en a
Daar Tas not dio oon geleentheid? Ja, e1: ont'lou jy > .... t. DStJR DIE HOF' 1A/a tter go loentheid ras di t, sc jy? Di t
-as Tloor die voorval. Ek kan nie die maand onthou ni
BESYUL,;)IGDE l'R. 2 (verv. ) Het ons ~esit in My huis, of
Lot ons gedrink?
(DIE HOF sc dat die geleentheid omskryf moet \vord . )
Di t ras In geleonthei:i too hier1ie gotuie in my ~1uis las,
en dit vlaS net 1i8 oen geleentheid? --'- Nee, dit is nie so ::lie.
Onthou jy toe jy by my gekom het 1aardie geleonthei:1 1Tc?t
ek van praat, het ek In bottcl bier gebring en ek en jy l10t
van die bier gedrink? --- Ja.
~EU!i DIE HOF~ Jy S6 dit v!as op In ander geleentheid? --
Dit Tas op In vorige geleentheid, nie op jie betrokke dag nie.
DEURBESKULDIGDEIr . 2 (verv . ): Onthou jy dat ek jy,
Ernest en Alfred het na my huis toe gegaan kan jy 1i t ont-
hou? --- Di t is 1ie eerste geJ.eentheid toe ek by deardie 1 ..... 1is
gekom het.
Kan jy onthou dat die laaste keer "las dit too jy in my
huis ge\oJees het? -- - Nee, di t is nie so nie .
~leet jy dat my vrou van hierdie dinge sal weet:· ---- Dip
b'leede geleenthoid 'rat ek daar gokom het, 'Tas jou vrou aio
tuis nie. Sy 'vas wel tuis op die eerste keer .
Jy S8 volgens jou nOll, dan ~'ras jy twee maal by my 11ui
ge'l:lees . Ken jy die nommer van my huis? -- - Ek o~thou nic
mGer die nommer van die huis nie, maar ek ken die huis .
Kyk, jy S8 die eel" ste geleentheid ",las jy daar, j kry
my daar, jy kry my vrou daar . vIa t het jy op 1ie tvrccde ge-
leonthoid daar gaan soek? ~k het vir Ernest b~an soek
(Nr. 1 beskuldigde) .
Ret jy hom daar gckry? - -- Ja, ok het 1.01; in die Ui5
gekry.
Hie vTaS almal in daardie huis?
(DIE HOF varmaan beskuldigde om nie te harhasl nia . )
..
14. Cong!'GSS .sob0nga
••• 0 Di t '¥Ta 5 j y, N r . 1 e n I~ r . 30
Jy sC hulle het jou wGgge ja ui t my huis ui t? --- J:J.? j:r
het .
1,Iaar jy e tog ek het jou bier gegCG en ons het ge:lr1nk?
(DIL HOF verduidelik aan beskuldigde wat getuie vlel gesc
hot. )
GlJEN VERDER-: VRAE.
KRUISVERHOOR DEUR BESK.llI:.DIGDE Nr. 3~ Ken jy my? ...... Ja 9
ek k~n jou toe jy by die winkel van Hell1'lOod by Virgil1.:.a g ~;;8::,k
hct .
Kyk, daardie pIck waar jy ons gekry hot soos j' gotu:.g
hot, vleet jy dat dit die pIck van my ouer croer ge1tTC(;S :10i;
Nee, ek het nie ge\<Tel;:t nie.
DEUR DI3 HOF: ie se plek uas di t gev.rees? -- :'Jr. 2
bosh~ldigde se plek.
D~ BZST<1JLDIGDE !lIre 3 (".Terv . ) ; Hot jy enigiets ge 1()0 ..
.. "at ek S8 'Tat nie goed g weos het nio, slegte dinge? v. __ Nee~
j . het niks ~esc nic. Net Nrs. 1 en 2 het gepraat, maar jJ
het niks gese nifi. _
GLE VERDERE VRAE • . -
I<'RUI~ :!:RHOOR OCUR BESKULDIGDE Nr. 4: Ek wil 'l.voet van
jou, het jy my geken as 'I.vat by da'1rdie plek? --- Jy 1'ras 'n
klcrk daar.
Jy .,eet verder niks -van my af nie, behalvG d'lt ok 'n
klerk ras? --- Ek weet niks anders nio.
GEm-T VERDERE VRAE.
BES}ITLDIGDE NR. 5: GEEN VRAE.
KRUISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE re 6: E~: versta .. n aan
jou dat jy gese het aan die Hor jat jy het aan oslui, y
hiordie organisasie? --- Ja.
Hoe hGt dit gekom dat jy aangesluit het?
15. Congre s Sobenga .
II (DI~ ROF wys daarop dat dit ni ks te maak het
~igde so saak nie . )
:;t boslm1-
3k ·li1 '!eot toe j T aanges1ui t het2 at het jy betaal'? .---
.. R5-oo.
..
- Aan wie het jy 1it botaa1? -- Amos.
GEE!' V3R DERE VRAE.
KRUISVERHOOR DEUR BESI~LJLDIG DE F~ ~ _:et jy vir my ge
ken as \vat daar by die kampong? --- Jy \Vas oC'k ' n k1erk.
Verder ,,,set jy niks van my af nie, beha1tre d'l.t nl~ ' n
k1erk ge ,feeS h~t':' --- Nee .
G :£;ErJ V:;RDERE VRAE.
HER-ONDERVRAGII G DEUR DIE AArKLAER ~ Gedu en'ie J' tter
jaar het jy jie polisiediens ver1aat? --- 1950 .
DEVR D:E ROF: Jy het gese vir my, toe jy in jie begin Gr
vra is, wie ken jy hier, toe s~ jy jy ken net vir Nr . 4 en Nr.
7. Later s~ jy toe vir My jy ken Nrs . 1, 2, 3, 4 en 7? ---
Di t is korrok.
Hoekom het jy in 1ie eerste p1ek nie vir ~y ges§ toe jy
gevra is Hie ken jy nie, ·jaar1ie name genoem nie? :2:l{ het
hu110 nog nio mooi bcsigtig nio . ;Z~~-lets met jou oe verkeor1? - - Ja, v!ant e1,:: h(~ t net pas -
van buite gekom en my 0 . kon nie mooi sien nie .
Die 1ig is goed hierso'? Ja, nou kan ek dl1i1e1ik slen.
Ja, maar 1ie 1ig 1.vas goe·j toe jy van bui te gekom het"
Jy het nie van buite af gekom in ' n p101c vaar d.aar n:i.G lig
is nie - die vertrek is baic le1 ver1ig? Ja~ 1it is \ld.al'
Maar ek het nie mooi gesien nie op 1aar-:1ie t 10_
Kyk, maar 1it is nog nio alIas nie. Toe jy 1i8r in-
gekom het, sit hier1ie mense sti1 . Naar jy hot gcpra::. .. · van
Tengeni, gese Tengeni S8 toe, IlMoenie banG "ees "'ir die man
nie - ons is 1ede en h.r ,,,il ook aansluit." Toe s6' een 1at j,r
mocnie daar woes nie . Toe S6 jy die persoon 1!at so geso h ~,
0
..
,
...
-~6. Congress SC.",::I~:l:>!."1
is An:lrc~? - ~,- Ja..
1,o,[io i s Andre ? _ .. - Di t is r r . 2 beskuldigde . -
vlat is sy Tallo naam? --- Ek ken nie al sy namo nie .
Ken jy hom net by daar1ie naam? --- Ja •
Sy naam word l}ier aangogoe as Henry? -,. - Ek sal nie, k"'·J.
bet lis nio, maar ok noem hom alty1 An:lrm .
Is jy die enigste een wat hom An:lroH noem of is .w 00k ~;,:..
as An:lrm-T?
Kyk, het julle saam gererk, jy en An:lrow? - - Nee.
'laur mrk hy? --- Hy .Terk by TrwTorths.
1t]aar het jy ge'l.,Ter k? -- - Ek het by 1ie Barrnony guu-:-1'!(?D. (">.
JD. maar het hy daardic ty1 by Tru rorths gm"crk? ._-- :'~.
c1 het hom al tyd by 118 vi11.kel van Tru orths gesien 2.S el\.
1aar baan inkopies doon.
Jy ien, volgens jou getuienis toe Nr . 1 bcslmlr igd.e JOll
on1Grvra 10t 7 toe hGt jy gese :lie ty1 toe jy na 1ie huis :~-
gaan hot Ha1lr jy Frs. 1, 2 en 3 gekry het, TaS jy alrGo-:is 1::'1?
Ja .
Volb8ns wat jy vir mJr GesS het lyk :1i t vir my \·-... 1.t go-
bour het too bosku11igde Nr . 1 gcse het by daar:lio oloon+'~
he:i1, IIJullo mocnie bang 1Tees vir die man nie - 011S j s 1-10
van die P. A.C. Hy 1·i1 00<': aansluit ll? ---- Nee, ek het geso
'1Y het hier1ie ander Bantoemans gese, "Julle t'1oec nie [.8 ~
ode van die P.A . C. y is oak ' n li:l van 1iese1fie orgar:'i.- (
a sie te Harmony . II
---rn. t i nie wat aan my rneegedeel is deur di.e tal - n:~e.
Die ee.L St8 1eel van jou s::'n kan 'n mens inter preteer: n.Tu_l_ ....
'noenie ban l'Tees vir die man nie. 011'3 is led,e. it
' n mens intorpretecr ~at jy 'n 1i:1 1 Tr S, m3.ar ~ie V:;lgC.l1e
1eel is 'lat hy .... het7 !'Hy (menen1e jy) vil oak aans1 ui t I"? gese
Dit kan 'n fa It \-Tees van ,:Uo toIle OaK.
.1aar as jy nOll lj,j 'TaS 7 ::lan TaS :1aa:;.'" mas 080n besva"'.l'
..
17. Congress Seb ... ng·
ge rees teen jou teenwoordigheid nie. Eoekom sal '1ull'3 s£ jy
mag nie daar wees nie - 'l,vaarom sou ~r . 2 dan gcSe het nee, ji
moet loop? --- Want ons afdelings kom nie bymelaar nie.
het hulle eie afjeling en ons het ons eie afdeling •
Hulle
PEQR BBSKULDIGDE ·R~ (met verlof van die Hof); E~: wil
hom 'n vraag vra of hy h mself aan 1ie veiligheijspolisie gaan
oorgee hnt em gevang te word. of hierlie uitlating gema .k at
1at hy gevang "TOrr} - of dat ek moet gevang \vor1. Of hy n'1
1ie veiligheidspolisie gegaan het met hierdie verklaring 1~ t
ek loet gevang word.
(DIE HOF verduid8lik dat 1it nie toelaat aar is nie)
Ek sal hom d.ie vraag so vra, na1at hy gearre tear ge':T~es
het en opgesluit Nas, en ondervra is 1eur 1ie veili r:,:1G i r spo··
lisie, of hy toe vir die eerste maal gese het dat ek is rok
'n lid? -- Ja . -DEUR DIE HOF So 1it '4as na jou arrestasie? ~ _. Ja, n['. -ek gearresteer 'vas 0n on~'ervra deur die vei ligheidspolis2.8
het ek alles vertel wat ek van weet.
IEUR BESKULDIGDE Nr. 1 (verv . ); Kan jy ontllDl1 aut Oe
el{ op Harmony gewees het en jy ook 1aar ge,.,ees het? of ok 'n
voor speIer gewees het in tennis en krieket en 1aar1ie spor'; ,
J~, ck is bewus daarvan.
Fan jy onthou dat ek die President vas van die Gol:! :-' j e11.3
Assoc.iation? --- Ja.
Onthou jy dat e k - daar 'vas verga1erings ge'lees omtrent
sport - d.at e ;~ dio enigste een e1<leeS het tU3sen 1ie wi tmens
d.aa r vTat die reclinGs gctref het by 1ie verga'icrings? -_. Ja ,
dit is reg.
lnthou jy gedurende 1963 het ok by die kampioensl{fI.ppo by
Bloemfontein baan spoel? --- Ja, ek onthou, alhoewel e l~ 1:1.
dio ma8.n:1 ontJ.lou nie.
Onthou jy aat 1ie "'ardt"n Competition by Harmony het ek
vir vyf jaar agtereen die eerste prys gewen? --- Ja.
18. Congress Sebon J 00 Marurm:,
En onthou jy dat as jy na my gaan soek hot by a110 ge1cGnt
hGdc het jy my by !lly huis gckry, in die dag of die nag? •. ~.- °ie
e1kc ty·i nic .
Het jy my rartymaa1 in my huis by my jaart gekry en party-
maa1 het jy my by dle tennisbane gGkry? --- Ja, maar nio cIke
kecr nio.
Ivly tuin daar, vlie het my tuin be verk, het ek hom be verk of
las :1aar In ander een .rut hom bevlerk het? --- Ek vleet nie . Ek
vermoed jy het 1it self gedoen.
Onthou jy 1 '.k t ek op vier oe1eenthede 1ie beker geHen het,
die tcnnisbeker~ Ja, ek 1,veet daarvan, maar ek weet nie 'I,'lat
het di t te 10ene met die huidige saalt nie.
(BESK1~DIGDE !Tr. 1 verdui.:Jo1ik aan die Hof die ioe1 van
hierdie vrae van hom.)
GEN~ VERDER~ VRAE.
JOE l.fARlJMA, v . o . e. (deur di8 to1k):-
ONl2,.ERVRAG I JG DEUR DIE AAi'-:K.1AER: Waar oon jy? - - - In 1ie
Melody 10kasie, Virginia.
Het jy a1 gehoor van In organisasie die Pan Africanist
Congress? -- - Ja.
'VJas jy 1i1 van die organisasie? --- Ja.
Wie het jou gGl.rerf?
SiGn jy horn hierso?
Fidi (?)
Nee, op hierdie oomb1ik is hy nie
in die Hof nie, hy is in iie tronk.
l!}'anneer het t.iy 1i1 gevTOrd? Dit Has ge1urende 1963
hicrdie se1fie maan1, die maan1 Februarie 1963. --Het jy nadat jy lid ge TOrd het, verga1erin;s van 1ie
organisasie byge oon? --- Ja.
Kan jy ontr.ou hoevee1? --- Ek onthou 1ie ecrste een las
op Saaip1aas in dic kampong.
Is dit in Virginia? --- Virginia, jaG
1'laar 1,TaS dit, 'vatter p1ek? --- Dit 1,laS in die r:ampon , in
..
19. Joe :larull1t.1.
1 n ImlJl8r \-Tat ons be mon het.
Ilie se ka..'1ler 1 I"e9t jy? --- Dit as I I! kamer "lat ek ool~
in geslaap het.
Hanneer 'lTas ... ie vergado ing 7 ll1atter jatum 9 \vatter m.aand?
Ii ee, :lag en datum lmn ek nie so nie. Ek vermoed - jit
was i.rJ. 1963 ;;c 'jeeS j maar ek vermoed dit was In hicl'jie mannd
"J8.t ons nou het (Februarie).
\Alie "las by die vergadering? --- Dit was ek ge'vees,
Hy is hier tecrnvoordig in die Hof. Dit is
skuldigde Fro 2, en Fidi, wat nie hier is nie, en Greatvle 1 -?----------~-----.~
en l1Y is ook nie hier nie.
~bg iemand? i)is ale
11lie hat gepraat daar by dic vergEv:iering, 'lTie ras die
sprcker? Tsedi (Fic':.;?) het gepraats en beslml;ii;;je 2.
KaD. jJ onthou Hat beskuldigde 2 gcsc het? - - - Hy het gc-
so ons moet alles in Gns vermoe do~n sodat hierdie organisasie
kan voorvit gaan.
~tter organisasie? - -- Hierdie P. A.C .
Ja? is :lit al? --- Dit lv8.S ook gese gelver:::s ons moet alles
in ons vermoe doen sodat ons moet per sane kry Tat kan soldnte
llees .
vlatse soldato, sol:late vir wie? --.- Di t is solj:lte Tat
ons rTloet kry Tat ons na Basoetoeland. moet stuur om te gC'..an
leer om te veE, o
vir wie? --- Ons moes die blankcs hier korn beveg het .
Die blankes bier, die Goe',rerment .
Ja, maar ,.;ie moet nou die blankes hior beveg , 'lTas dit
D._1I In k10mp mym'Jerkers of I n klomp staatsamptenare, of ",i3?
Hicrdie organj~asie} lie P.A . C.
Is 10.301' nag :::'ets 'vat jaar geso is? --- Hulle het ges
~ ns '110eJC e.lleoJ in ons vermo' doen om baie persona gc:n:erf to
:"' , ~o:iat hulle Basce-coeland toe gcstuur kan Hard am OPbO-
20. Joe Haruma .
Ja, en nou dio volgende vergadering ,,/at jy bygovlOon h .t?
Die t\veede ,,,at ok byg8'l;00n het? was op SkoonplaaS J Harmon]?
Virginia .
Skoonplaas, is dit 'n 10kasie? --- SLoonplaas lokc1.sie, ja.
Harmony, Vir g i nia? --- Ja .
In die distri k Virg~nia? --- In jie distrik Virginia.
In wie se huis? In die huis va!'). 1-eskuljigde tTr . 1.
In wie se huis? In die huis van besku11ibde Nr. 1.
Hat is die naam? --- Ernest Tengeni.
Wie was daar teenwoordig? --- Dit was ek, Cooper on beskul-
:ligde J?r . 1.
i'Jatse vergadering 1"ras dit? --- Dit \-.Tas ' n verge1erinc l,vaar-
op ons bespreek het oor P. A. C.
Fas?
Kan jy 1ie rna 1.n:l onthou '"anneer die vergadering gehou
Ek meen dit vas gedurende 1aart 1963.
'ie het gepraat daar? --- Al:lrie van ons het gepraat.
Kan jy onthou Tat beskuldigde 1 gese het? --- Hy het ons
aangehits, hy het Gese dit is ' n goeie besigheid .
~at is ' n gaeie besi~heid? --- Hierdie or~anisasie van
P . A. C.
VJat bedoel jy met "aangehits", wat het hy gase? --- By
" het gese ons moet alles in ons verrno~ :loen 1tTant :lit. is '
goeie doel .
VJat is 'n goeie 10el, ,.,ie het ' n goeie doel? --- Hier'iie
voornemons om die soldate ~~ Basoetoelaud te stuur .
Nag iots wat hy gese het • at j- kan onthou? --- Ons het
toe daar laat staan en toe het ons na ' n ander huis toe ge
gaan en daar gaan drank drink. -11lie het na daardie huis gegaan? -- - Ek, Cooper on beskul-
digde 1.
~at het daar gebeur by die anier hui - het enigiets d~ar
gobeur? - -- Dit was In Sonda ge'\T8es. On het n:lor persono
daar aangetref. Cooper ~ou daar praat en bes1~11igje 1 hat
..
21. Joe Haruma.
hom stilgcmaak, h:>r het gese hy moenie daarva 1 rnat uie .
Praat waaroor? -- - Hy het gese hy sal moontlik, as ''11
daar praat sal 1it voor nic gocdgcsinde mense woes nie.
Ja, maar hy wou praat waaroor') --- Oor die P .A. C •
Het enigiets anders plaasgevind ~aardie Sondag? --
Daar Tas gepraat oor tennis 1 In vergadering van tenrjs.
Nas :ii t nou b 1ie tweede huis "Jaar julIo 1vas? .. ~- Di t
as by die tweede huis waa..r drank gedrinl: i.'laS .
Die derde vergaderir.g \va.t jy onthou? --- Toe Has 1it in -dio lokas ' e Nelodie hostel.
Vir6inia.
In 1,o1ie se plek was ':!it? --- By 1ie hostel \vaar
on; )i~ IS Be skul1igde 1 ',ras tcel11-mor-
oon.
\'lie was daar teenvrooriig?
1ig en beskuldigde 2, en 3.
En wie? -- - En ~r . 5, asook Nr . 6.
2, 3, 5 en 6? --- Ja . -l'lat is beskuldig1e ~ se naam? --- Henry.
Sy 'lan, ken jy die? -- - J.1onjameng .
Beskul1igde 3 S8 naam. --- John.
John Ie? -- - Monjameng
En beskuldigde 5 se naam? Simon.
Simon wie? -- - Simon Moreki .
Beskuldigde 6? --- Elias ~a1efani .
Jy so hulle "ras teen·roor1i6 , 'I. as 1aar nog iemanj an-:-l: '~s
teen oordig? En Cooper was ook iear.
Vlannc~ r '\vas 1ie vergaderin~ ' ehou, 1. atter maan::l? .. _- Fk
rosen 1it "las ge1urende l1aart 1963.
Hat se vergadering \'L s di t? --- Ons hat gepraat oor P. A.. C.
Fas :laar enibe sprekers? --- Ja, Cooper.
En <ie nog? - \ - rASOOk Anirew, bes .mldic:!e 2 - Henry.
Wat het Cooper ~esa b hierdie geleentheid? .. _ .. Cooper
hot gase in 1ie gesprek dat hy sal Basoetoeland-too gaan.
..
22. JOG iaruma .
Hy let gose 1at hy gaan homself oploi danr en hy vertrou l~~
dio ander sal sy voorbeel1 volg .
Homself oplei as wat, aarvoor? --- Op te lei as so11a t .
Ja, "~rat nog? - - - En daar nag an1er ':linge ;)ok bylccr "rat
miskion sal help op die dag, die dag as ons met iie Reg...::ri ng
kom baklei.
og iets wat hy gese het wat jy kan onthou? --- Daar 'T:1 S
baie dinge gepraat geHees - ek kannie Alles onthou nie .
Henry - v.rat het hy te S8 .;ehad, bes:·:ulji6:ie 2? -- ~Iy h~=t
gese ons moet ophou om lafhartig te '<1e8S9 ons rt10et in :1~_E:' spore
volg van Cooper. Beskul1ie;de 1'Tr . 2 het g 3se 'J.:'{ s<.:'.l ook so
volg . Daar ",ras nag gepraat gowees.
Gepraat r~aroor? -- - Ons het maar gesels oor iie P.A . C.
Toe Cooper nou so gepraat hot en gese het \Vat jy. l(an
ont J.ou, hoo hnt die Ander mense wat daar teenwoordig ,vas, e
reac-oor op wat hy gese het? - - - Almal het hiertpee inb\:;stem.
En hoe het hulle gereageer op vat beskul:iig1e 2 1aar ge-
s6 het? --- Nee, 1aar i,oTas nio r n gestry oor ge'vees nie , of
dit teo-gegaan nie .
Is daar enige anier vergadering 1,rat j~7 onthou? - - - SklJ':H1-
plaas, ja . " "" NL+'':) w
S~oonplaas, waar? --- Op Harmony in V1rg2.111a . '"?-:> 'lie se plek? --- By die huis van beslruldi;;.,:;f..J.:..;'d::,.e:::...-4.:....J...2 -:.;.;;;..;;....;m-.-a_n
met die baard .
Die datum? --- Noe, jie datum ~~n ek nie cnthou nie)
maar ok onthou ,.,el dit 1tJas In Sondagoggenj e lees.
vlatter maand van vlatter jaar"? - - Dit ras beilJre :le 1)"3
maar die maanj kan ek nie onthou nie •
11[as 1it voor of na 'iic vergaderinbs 'lTat jy beskryf hot?
Dit THS na hierjie ,-Tat ek beskryf het .
'Ilie '.vas :laar teemlOor1ig? - -- Dit vas el{ myself, Cooper
~e slru11igde 4 en -:1ie laaste~e~e~n~ ................ -,-,t..-..
wat is Nr . 4 se voll e name, inji~n jy hulle ken? - -
23. Joo Marum). .
Ek kon hom by 1ie naam van Mi chae 1 Ma lofani.
Bcsku11igje 7? .rat is sy name? Petrus Taua.
l~atse vergaje ing w .. s jit? --- Di twas 'n verga10ring
val'l P.A. C.
Wie 'Y/as 1io spraker 1aar? --- Cooper, myself - ons hot
almal gopraat .
Ha.ar vlie 1tTaS nou jie man 'Y.rat 1io "'"1cest~ gepraat 10 t, 'YTat
baio gopraat het? Beskuljig1e ~r. 2.
-vlie? --- T"YTee1e bcskuldigje.
Beskuldig1e 2? --.- Ja . \ \
'Tat is sy naam? --- Henry.
'ias hy by by die vergajering?
7J>~ • c........e.e&.~ L.~ ~ n.).
p~~-~ r --- Ja, y was daar.
-fat is jaar gepraat? --- Daar ,.,as gepraat gm.,oos, \-rant
in :'l.aar1io paar jae sou Cooper nou vort gegaan het .
En watse sake is jaar besproek? --- Ons hot aan CooP r go
se hy moet vir ons ag in Basoetoelan1, ons sal ook jaarheen
gaan.
Ja, vTat is nog jaar bespreek? En 1aar was ook ges~
ge'loes ons ,.rat nou later SOll volg, sou ook probeer om U06
meer persone to kry .
Porsone 1; aarvoor? --- Persone Tat ons moes kry om n2.
Basoetoelan:i toe te gaan om hulle te gaan leer of opLei vir
oorlog.
En hOG het 1ie persona .mt by hierlie verga1erino teon
"lOor1ig 'Tas, gerea eer or viat 'iaar gese Has? --- Hulle 1et
jit almal aanvaar .
Dis nou jie vergajering by t-1ichael se huis? -- - In.
Het jy enige anjer vorgajering bygei-Toon ·:rat jy b:l.l1 Dl1t -
hou? Nee, ek kanni". vnthou nie .
Jas jy 'n li5 van jie Pan Africanist Congress? - - E>;: 'ra
' n lid, ja.
\lTas jy 'n ampsdraer? --- Ja, ek het 6euerk vir lil P. ~.C.
DEtJ""R DIE HOF~ Die Aanklaer het gevra of jy ' n amp s1ra:'lr
~. Joe Maruma .
.... Ias? Ek as ' n persoon at die mense moes bymekaar kry •
Bet jy ' n titel gehad:? , ... - Ek 1>leet nie, "Task • • II i~~s
het hulle my enoem, maa.r ek kannie onthou nie.
Maar di t i as jou 'YTerk, jy moe s die ITlense bymelcaar kry?
Ja .
'fa t se !Ilense, die lede? -- - Ek moes loie bymelcaar kry en
'Tat nie 1e10 is nio.
D8UR DIE AAfJKLAER (verv . )~ Het jy geweet toe jy :lie
VE. rga1ering s bygevlOon het ~ da t 1ie organisasie onwettig vor
klaar 'Has, die Pan Africanist Conbress? --- Ja .
vIas ::lit oop vir enige per oon om by to 1 . .J'00n? ee .
Tie vas toegelaat om::lit by to I.","oon? --- ' n Man -·rat non
instem en S8 hy is 'n li1.
Die le1e? - - - Ja .
-
DE"lJR DIE HOF. Net vir lede? --- Nee} ons het :lit ge'leim
gehou . Di t vIas net lede wat jie vergadering s by Gel.voor~ het. .
pEUR DIE AANKLAER (verv. ) ~ Met an:1er 'Hoorie? :rlen3e ~'hJt
nie le·ie vTaS nie, I.·JaS nie t oegelaat nie? --- Dit is TTC'.ar ja .
GEE T VERDER3 VRAE.
KRUISVERHOOF DEUR BESKULDIGD~ Nr. 1: 1~las Cooper by a",
hierdie ge1eenthe1e by ge1"ees? --- ,Ta.
Soos ek ve r staan, het jy gese iaar uas ' n vorga:lerit.g
net een maal by my gewees? ,Ta.
Was Cooper teenvoordig by hierlie vergadering? --- a .
Was 1it ' n verga1ering of het ons net gesit? --- Ons Has
1ie drie van ons b' e~~ar. Ons het gesit en prant, ja .
Het ons sommer gesit of Has 1it ' n vergadering en be-
spreking? --- Ons het gepraat oor P . A. C.
'las daar ' n sekretaris by hierdie dric van ons? _ .. - oe D
Was daar nie geskryf nie'? - -- Nee .
Dit vas net 'n bymelcaarkoms, ' n verga·iering?
(DIE HOP vordui1e1ik aan hcskuldigie wat getuie reeds
gGse het.)
•
25. Joe Maruma.
Ek het ook aan jou verstaan jy het gos& dat daar ~as In
tennisvergadoring? --- Ja .
DSUR DIE HOF~ !laar, by dieselfjo huis? --- ~1ee .
DZUR BESKULDIGDE Nr. 1 (verv. ): Weet jy .rat ek van 1ie
ten~is is? ee.
Is jy be\'!Us daarvan dat daar 'Vras kos voorberei bYrmY,
daar is banke na my huis toe gebring in verban1 met hier1ie
verga1ering?
(DIE ROF vra verduideliking van "ratter geleenthei1)
Ek 1:ieet nie van -ratter beleentheid hy praat nie, ma2.r
sover ek ·,eet 1at die geleenthede wat mense by my gouees het,
hat 1i t oor tennis gegaan - e k 1· i 1 1ie vraag aan hom ste 1 of
hy 1it nou weet? --- By sy huis 1:laS ons !lot :lrie ------~-------~~
nie tennis bespreek nie~ maar by die an1er
tlOeS het, daar ,,,as In byoenkoms g9l.,rees oor
ander huis .
Daar1ie betrokke dag, het ek gespeel of het ek nia go··
s)oel nie? --- Nee, ek kannie se nie.
d.at jy gcspeel het nie .
GEEF V:8RDERE VRAE.
Zk het nie gesien
KRUISVSRBOO , DEUR B:SIJJLDIGDE Nr. 2~ Praat jy nOll 1i~
waarhei1 as jy se e k ~IJa S teenvTOor-:.Ug op I n verga :lering y
Saaiplaas? --- Die volle aarheid. Jy is nog die man uat
gese het jy sal 1ie rni11ag daar by 8aaiplaas aankom.
DEUR DIE ROF' 1;Ja 1it by Saaiplaas of Taar Has 1it
ge\vees? - _.- Ja Saaiplaas, by die l-:ampong .
Seker 1aarvan? --- Ja.
Jy het netnou vir my iet s an1er s ges& - 'I·mar be skul·
di<:>1e Nr . 2 teem.,roordig 'l-Tas? --- Daar het I n bus aange"otn G.~
ons het hulle nog gaan ontmoet by 1ie bus.
Ja, dis reg , 1it is Saaiplaas hier. (ple Hof on .iie
Aanklaer gaan die getuienis na . )
26. Joe ~aruma .
DEUR BESKULDIGDE Nr. 2 (verv . )· Op Saaip1aas, by ',rie 5e
huis was ons geitlees? --- Die huis Haar jy en Tse1ie en eir. ge
slaap het . ,c,f- p '3")- . '\J.:t-~~
DEUR DIE HOF; ~ie se huis 'I"ras 1it? --- Dit is ' n kamer
in 1ie kampong .
DEUR BESKULDIGpE Nr. 2 (verv.) ; Roevee1 mense b1y in 'n
kampongkamer? - - - Dit hang af van 1ie grootte .
vat 16 en party tot 24.
Party lffimcr s
Daar waar ons teenwoor1ig ge,.,rees het, hoeveel persone
'l,V'as daar? - -- Be10e1 jy nou die mense wat iallr b1y, ",at 1aar
inroon? of vlat 1aar ge,· ees het?
DEUR DIE HO'f.· Hoevee1 mense \ as daar in jie kame)r ge,rees
toe die vergadering iaar was - \<Tas 1aar an1er mense by ..;e'· c{.S
"rat nie aan 1ie verga1ering iee1geneem het nie? _ .. - De.c.'r \las
an1er mense ook? maar ons het eenkant gesit in die vertre~ .
DEUR BESKULDIGDE Nr. 2 (verv . ): Het ons sag gepraat of
hard. gepraat? --- Dit was 'n gewone gesprek, 1it Has nie hard
of sag nie - narmaalvreg gepraat .
Kan jy se wat het ek 1aar gese? --- Dadr '.ras baie 'lingo
gepraat gewees .
D~UR DIE HOF: Maar hy vra 'vat hot hy gese? --- ~k het
gepraat, Cooper het gepraat, Tse1ie het gepraat en 117. -gese ons moet gou maak met 11e ding .
~ee, ek vra nie jy moet my vraag antwoor1 nie .
wi1 weet wat hy geSe het? Ek vra vir jou rat Nr . 2
Fee~ ek kan 1it nie vandag sa nie . /III We1, jy het vir my in jou getuienis-in-hoof
• gese het? - - - Daar Has so baie gepr~at . Daar 'I,va s not 0 ....
ding gepraat ge'Tees en ek ".reet hy het gese ons rrloet gou rna 1
met die soldate .
Is ':lit wat hy gese het, ju1le 11l0et gou maa.k met :11(: sol-
date? Ja, ons moet gou maak o~ mense te kry.
DEuR BESKDLDIGDE Nr . 2 (verv.): Het jy enigiets aa _ my
27. Joe J. faruma 0
gevra oor ~at ek daar geS8 het? Ek kannie onthou ie ..
'la s di t aan my oorgedra gei.;ee s i~Tat ek moet 58 of hot 9k
uit my eie uit gepraat? --- Ek het reeds gese ons het ~lmal
saam gepraat .
Jy S8 ek het jou vervittig dat ek die aand by die kampo~g
sou gewees het? - -- Jy het, ja. 'X - E ~ IV 0 <.,. las jy by my gel,rees? --- Ek was na jie 10rp toe gel,Tees
met d.ie man met die fl.a.am van Tsedie. Jy het aan my o8se jy
sal 1ie aand kom en ons moet vir jou jaar by die bus gaan i &6 .
En dj.e bus het aan5ekom en jy het afgeklim.
Toe jy na my toe daar in die dorp toe kom9 het ons voo_-
heen al In gesprek gehad? -- - Ja, ons het al gepraat ek en j T,
not ~ns twee .
vlatse sake hot ons oor epraat? - - Jy het op baie goa··
leenthede by my gekom met papiere on gese, "Kyk, jy tar.. self
sien iva. t gaan hier aan, wa t gedoen word. II
DEUR DIE HOF: Gekom met papiore? --- Ja, hy het baic
papiere daar by my gekom en vir my gmvys "rat het al ~;ebcur'
hier en 'fat het al op anjer plekko gobeur.
In verband waarmee? --- In verband met hiQrdie org~nis~s~€.
Die P. A. C.? --- Ja, daar ':!as baie gepraat g01'reos oor ga--
beurlikhede en nuwe dinge .
DEUR BESKULDIG DE Nr . 2 (verv.): vIa t se soort papiero i r
1i t :lie 'vat jy van praat? --- Ek praat van koe!:.,antG .
!let ek vir jou in 1ie koerant verdui1elik dat on sal 0
Saaip18as by In verga1ering ,·mesQ -- - Hy het vir 'lly geilYs :at
in koerante staan - dit is bui tekant Saaiplaas,
Het jy geweet dat ek In li1 van 1ie P.A.C. was, l~t
ans daaroor gepraat of het ons oor ander dinge Gepraat?
Ek het baie goed geweet 1at jy In lid van 1ie P. A.C. 'Tas .
Onthou jy 1ie dag "at jy by my ev1ges het J jaar uaar e ~
vir jou gese het dat ek sal na saaiplaas toe gaan? - - loe,
ek onthou nie meer nie . Dit is lan~ gelede .
25. Joe 1 a r1.1..i'na ..
'as dit ge durende my - erksure in vlerkstyd of ras dit 0"'"
I n Sondag of watter tyd? --- Dit '\-Jas e1uren1e jie '·leek. :s ':
kannie 1ie dag onthou nie.
Jy 59 ek - jy S9 ons vTaS by ' n tHeede verga1ering, e k en
jy? Ek 9 so.
Naar vas ek en :iY by die vergadering?
Is 1i t na 1ie Yorige geleent'l1.eid? --- J2., 1i t ra s jie
t,\-lee1e geleentheid.
Hoeveel vergaderings vTaS ek en jy saam by gevJees? ---- Drie
sover ek onthou. ____ - 110e het 1i t gekom jat ons bymekaar korn om na ' n T9rga:ie
ring te gaan? -- - Jy en Cooper het op baie geleenthe18 gelrom
terv:yl ek vir julle gel'Tag het 9 of Cooper ~1.et my koIJ" soek 'Vlaar
hy saaro met jou gewees het .
Ret jy 1ie dag genoePl ,.,at jie vergadering sou beHces hot?
Ek het gese hy en Cooper het saam ge~om en dan het hulle
my op In sekere plek gekry laar ok sou ge.oos hot .
Die verga:ier i ng, by \.,ie se huis was dit, aar ons saam
geI-Tees het? --- By Skoonplaas, Harmony.
DEUR DIE HOF' By ,.,ie se plek? 3y Vichael. 7 I r . 4? - -- Dit vTaS by Nr . 4 se plet? ja.
DEURBESKPLDIGDENr . 2 (vErv .)- lIoe het lit gekoI'" :iJt
ons na Michael toe gegaan het - het ons gegaan met die Hete
dat 1aar !n verga1ering sou ge'l1.ou word, of het ons -'ar net
gegaan en dan 1aar uitgevin1 1aar is 'n ver a1ering Ek
het nie voorheen geweet dat:iaar sal 'n verg .::.iering l.Tees m.e.
Jy het in die kampon~ gebly en ek het in jie lokasie ,,0-
bly, is dit reg? -- - Dis .raar 5 ja .
Nou S8 jy, net as e1. daar aankom, -ian begin die vergade
ring? --- Jy het vir my gevra die goleenthede aar ek by ge··
wees het, dit was jou vrae aan ~y.
Wat het ok op daar:iie elcenthe1e gese? --- J het nin
alleen gepraat nle - ons het almal saam gepraat oor . A.C.
.,
29. Joe MaruIila.
Veet jy at t 11 7ergadering is? --- Ja.
By 'n vergaderinG praat al 1ie mense saa~ in 1ie begin,
of praat een per soon. --- Een per soon praat eerste.
~iouja, ons lias net vier 1aar gevTees, -'Tat het ek gep=-aut?
Ek het dit nie aangeteken nie .
By d.ie huis waar ek nie van \Veet nie, "raar ek sou ~ )y
gewees het, 1,laar is ons :::.aarvan1aan heen? --- Sover cl~ '\ ee'c
laas sou jy na Welkom toe kom en ons is uitmekaar uit
Praat jy van 1ie derde verga1ering? __ a. D:.i.e 1Gr18 eOL
was by :lie hostel gGlveeS 1 . .,.aar ons gepraat het.
By "latter hostel' as ons? --- By 'lie Basoetoe hoste~ :~n
l1el01ie lokasic .
Ret ons in die jaart van jie hostel gepraat of binne ~n
die gebou? --- Ons het binno in 1ie gebou • i. e Sl L..
Kan jy onthou
daar gepraat .
het nie.
at ek daar gepraat het? - - Ons het almel I Ek kannie in die esonjer onthou wat \y gesC
:.ct- ~
lA!atse soort vergade~'ing Has hier1ie van jou gG leos?
oe bcdoel jy tlmytl verga1ering?
Jy weet mos van ',iie vergadering af? --- Ons 'lias daar in
die hostel gC1"eos waar jy teem oor1ig vlaS 1 en ons he+; die Son··
dag daar gepraat.
Het ons in die hostel almal saam geprac.t of at ons oen
na die ander gepraat? -_.- Ons het almal gepraat, "rat hoorbaar
gevees het.
Is daar iets in besonder "Tat ek en jy oor gepra.lt het,
net :)ns tee? Nee, di t kan eIr nie onthou of ons met me
kaar gepraat et nie, maar ek .Teet ons het almal epr"at.
Jy S8 ons het oor P.A.C . gepraat? Ja, oor die dingo
van P.A . C. het ons gepraat. Oor 1ie verrigtinge van P.A.C.
Ek wil h6 JY moet vir die dof va dui1elik en sG, :iaar1ie
bymekaarkom, '.ITas daar oor P.A.C. gepraat?
(DIE ROF wys danrop -:1at getuie sopas hierop g~anti!o01'd
het . )
'.
30. Joo ~'tarumu .
vIas iaal' anier mense ook teenwoordig in ·jie 'lostel be
halwe die \\Tat in 1ie hostel 'I:lOon? --- Ja, 1aar kon ~ 1er ook
gel'ees het yTat nie juis oor P.A . C. gepraat het nie, rat 001'
hulle eie sake gepraat het .
Bet ~ns hard gepraat of sag gepraat? --- Ons het almal
saam gepraat, ek eet nie of anier kon genoor het of gelui t, r
het nie.
Ret ons in die geheim gepraat of het ons [;epraat -iat
enige persoon wat daar gel'lees het, k~n hoor?
sag gepraat onier makaar of k~n enigiema.ni hoor '/at lo.ar go
praat ''lord? --- Normaal was iaar gepraat, 1aar uas me ges~:ree
gevlees dat and.er moet hoor nie.
en enigiemand kon gehoor hat.
Ons het normaal'·rcg bepraat
D3UR DIE HOF: Het julIe julIe afgesonder of het julIe
dit so bE.skou dat enigieman1 'tvat teenvlOordig ,,,as, k~n hoor?
En\?;iemand wat geluister het, k~n gehoor het .
DEUR BESKULDIGDE Tr. 2 (verv.)~ Jy weet i!3.t die vorga
derings van P.i.C. 'I,.·Jorj nie toegelaat n;e? --- Ek Let 1it
ge'Teet, jaG
Nou hoe kon ~ns so in die algemeen daar gepraat het as
jy ge Teet het ons bedrieg die wet? --- Niemand ''let geskree en
' n tlveede per soon geroep 00 . Daar was nie geskree nie.
Is iit waar '.rat jy se dat hier1ie vergaderings "laS alrnal
deur my en jou bespreek? Dis die '\tTaarheid, ja.
Al die parsone daar by die huise 'l,vaar ons gewees hot,
laS 1it almal mense van P.A.C . ? --- Bedoel jy nou :lie mense
wat in die huise 1IlOon of mense at ons me8 gepraa t het.
Nee, -:lie wat kon hoor 'V'a t ~ns praat - mense wat teen-
"lOordi gel' ees het? --- l.::k "Teet mos nie 'I,.ITat hoor anier nic.
G EEN VERDERE VRAE.
I<RUISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE Nr. 3° Jy 110t ges8 dat
by hieriie -:lrie eloenthede was ek nie b r ge'.rees ni8, behalwu
by iie hostel? --- Ja, by die hostel las ek saam 0t jou.
31. JOG l1aruma .
By die hostol Imn enigo per soon inkom, ne? --- Ja.
Soos jy nou se? v'as dit 'n Sondag gewees en enige een
kon daar inkom ,,,at koerante verkoop? Ek h erhaal my vraag:
Enige persoon kom in 1ie hostel in? --- Dis \-raar, ja .
Is daar ' n persoon .;at Sondag koerante, 1ie "Sun1ay Times"
verkoop daar? Ek meen so, ja .
Jy S8 ek het niks gese nie? --- Ek onthou nie dat jy
iets gese het nie.
GEEIJ VERDERE VRAE .
KRUI8VERHOO~ DEUR BESKULDIGDE NR. 4, Wat.ter maan:-1 -vas
1i t gewees, Joe, toe julIe daar by my gewee s het? - Ek wi
nie lieg nie - ek weet nie of 1it Februarie of Maart ge18GS
het nie.
as my vrou daar by die huis? --- Ek kannie meer onthou
nie . Er glo nie sy tJas daar nie.
::et julie korn imier daar, of vas 1it ' n ve rgajoring ga
-rees vTat daar gehou is? "'-- In Herklikheij het \?)k daar gaan
kuier en 1ie ander het ~ns daar gekry.
lvvat is ek van P . A.C . ? --- lee, ek 1,leet nie !at jy is van
p . A. C. nie.
G BEN VERDER: VRAE.
KRUISVERHOOR DEUR BESKULDIGDE Nr . 5; ,"as oy. al ooit sae..1ll
met jou by ' n vergadering in 1ie hostel? --- Die plel: waar jy
bly, en ek was daar b: jou gewees .
Was ek ook ingesluit by die dinge vret julIe gepraat het?
Nee, ek kan 1it nie onthou nie .
Weet Cooper daarvan dat ek daar in die hostel '\o100n G11
ons gepraat het oor P. A. C.? --- Ek het vir Peter gc:w.l1 Imier,
beskuldig1e ~Tr . 5. Jy het uitgegaan o~n jou go,,1 to gaan 'Tav.
Naar het jy na my toe gekom oor die sa ke van P . ~~ . C.? .. __
Nee, ek het vir jou gaan kuier .
GEEN VERDERE VRAE.
32. Joe Haruma .
KRUISVERHOOR DElJ"'R B.wSKULDIGDE l;r . 6: Daardie Sondag,
het julle my daar gakry of het ek julle daar gel~y? - - Jy
het ons daar gekry .
net jy eni e wete van 'IlIa t i6 t s oe beur ~let daar, ,,,a t ok
gese het? --- lee, ek "Til jou nie vals boskuldig nie .
G EEl VERDER E VRAE.
KRTJISVERHOOR DEUR D:GSKULDIG DE NR. 7 ~ Toe ek jOll jaar by
Boet ike gekry het (Hichaol Malefane) bcskuldigdo Nr . 4)1 het
julle In vergadering daar gehou of het jullo kom lruier? _._-
Jy het my daar gokry, ons het maar sommer daar gekom - ons \las
besig om te eet .
Daar '>las nie In vergadcrine:; nie? --- Nee, daar ;'18.3 net tHOO
en daar was nie In vergaiering nie.
Too ok daar aar:koP1, hoeveel van ju1..le 1rTaS daar? _._- Ek
kannie nrosies s6 nio, maar ek ,reet hy het ens daar gokry.
Se jy nou dat e ook In lid is van die P . A. C. ? --- Nee,
ek hot nie voldoende getuienis daaroor nie.
GE'-'r VERD:::RE VRAE.
HER-ONDERVRAGING DEUR DIE AANKLAER~ By hoeveel geloent-
heie het jy na bes~ruldigde 'tITr. 4 so huis toe gegaan? Ons
-het by een kamT)ong m·mrk 0:1. ok het baie soontoe e:;cgaan.
----l'Jy-11e op vrao van beskuldigde 7 gese da t jy daar sa!l.m
met boskllliigdo 4 gesit hot en jullo ge-oet het daar, on daar
'las nie toe Tn vergadr)ring nie? --- Ek hot daar aaneel"orn on hy
'----~---------------~----"Tas alleen. By as beslg OIT!. kos te mauk en ons het ge-eet .
Ja, het enigiet dRa~na gobour in die huis by iaard.ie ge
leonthoid? _ .. - Tor1t!yl ons :l8.ar gosi t het, hot Cooner daar
aangekom c "::SGdi<') Tsc·jio 'I!' ? --- Di t is beskuldigie 2. Besku11ig:lc 7
het die laaste daar aangekomft
Hat het toe 1aar g8beur nadat Cooper daar aangckom het
en ald.ie persona flt ~'y nOll ODoem} et, daar ,vas? -- Coopor
.let iaar gomeli dut iit is nou haas tyd. :iat ly sal gaan.
33. Joe Maru7!1a .
O~ B soetoeland toe te gaan.
H t het toe 1aar plaasgevin:i? Ons het toe gepraat in
ve ban1 met sy uaan r..a Basoetoelan1.
\~s 1aar toe ' n biorpartytjie aan die gang? -- - Ja, ons
het goJ.rink.
Ons vat non 1i(; 1er:ie vorgaiorin.· in :lie
hostel to Molodic lokasie. Nou 1"io het nou jeelge1l8cm e~n
1ie .Jcspreking ':'laar? _ .. Die man l,ra t ::1ie mecstc gepr(.1.ut !10t,
"/as bc. s.il.ll:11 g:lc 2, en ek ~ ,~t ool{ gcpr3.at met Cooper . .......
Het jy gepraat met Cooper of het Cooper gepraat? --- Dit
as ek en Cooper - jie :lrie van ons het :lie mee te praab·nrk
go-loen.
I.Tas jullo al mense .rat aan :lie bespreking 1eel eneem het,
n~", jy on Coopcr ee' .. beslml:lig1e Nr. 2? --- Die mense 1:l3.t 1 0
meosCo 'lan lie !,;csprek .joel encem het i'las besh~~jig':!e 2 en
Cooper en ek het gcant~or~:io
Ek vra nie vir jOll 1io het :iie mceste epraat n1e - ek
vra not vir jou wie het gopraat. Uit jou gctuienis-in-hoof
blyk ~it :iat PI' . 2 het gepraat en Cooper het gepraat . Ek
IiI wect of :lit a1 ~~oo ~er~on0 is laL epraat het? Dit
\Jas etc, beskuldi ::1e Fr . 2 en Cooper . Ons :1rie het lie lraut-
'~rk ge::1oen en jie anier het geluist8r .
So net julle irie? --- .ra, '1i t &S ons wat 1ie praat Ter -
ge:loen het .
Die anjo~ het slegs [oluist3r? - - ~ Ja, hulle het :lanr go-
en geluistorh
KYK, "'TO 1gens 111'., 3 S"O) vrae aan jou , wa s hy maL: toevallig
- Hy het nie aan :lie besprekin jeelge=n-..T __ nic., y. -las
n8t toevallig :12.ar. 'n ;{ostel, in ' n kamer waar enigiemarl'l
rOn i .. k) ? " ... - -r: :lis -mar, jis ' n hostel, enige persoon -an
K.,-k ~,;at 0 1.. Ii '-Te::n:;~ jis nio ' n vergaier ing 10fat belc Fas
Joe. Maruma .
niIJ, van mense "rat bymekaar kom? - -- Daar oJas ill.,) In vorgarJ.o-
ring gehou nie, ons hot maar net gepraat on'3.er mekaar .
Met an1er "Toor:le jy en I\Tr . 2 en Cooper is :iie mensa vat
nOll sekere :lingo bespreek het? -- ~ Ja, 1ie ander het daar ~an
gekom terwyl ons gepraat het .
Het hulle maar sommer 1aar geko!n uit nuuskierirhei·:i of
het hulle na die byeenkoms gekom om deel te neem? --- :Sulle
het gekon. om te hoor 'liJat ons pr3.at?
Kyk, jy vTeet nie of Nr. 3 In lij van P.A . C. is nie? ---Uit eie kennis nie, maar \Tan wat sy broer vir r.ly gase het .
• Uit eie -ennis 'Teet jy nie iat hy lid van 1ie P •. ;' . C. is
nie - ek verwys nie na daardie verga:ioring by -:lie 11os';' ol nio,
sommer maar In toovallige aanloop? --- Al het hy nie gekom
vir :lie 10elstelling van P,A.C. nie, 1-reet ek hy is In li1 va
P. A. C.
Jy het netnou vir my gese jy het by sy broer gehoor?
Ja, ok het by sy broer gehoor maar e~ Teet ook 13,t ons hom ,...
' n li1 gemaak het .
- Jy mecn 1it is 'n an1er man -'at jou 1i took vortel [103 ?
Ek en hy het P . A. C. '.linge bespreek.
Maar 1it is nie ,·rat jy My vortel het nie? --- Di t is
vTa t ek gehoor het .
fJOU wie boson1er was daar - ek praat nie alleenlik van
Nr. 2 nie - ek praat van an1er l,vat ook betrokke \ves 1y 1ie
verga:ierir.!.b - 1ie ene byjie hostel waar jy gese het Nr. 2
het deelgeneem, hy het gepraat - (r . 3 sa jy laS m~ar toe-
vallig 1aar ge .Tees 5 nie 1eelgeneem aan enige bespreking nie?
--- Hy het ·epraat maar ek het nte spesifiek na hom geluister
nie. Maar y het oak gL)raat .
Netnou het jy vir my ge se al mense \1a t jl~(' 1geneem hot,
was jy on Jr . 2 en Cooper. Wa t se jy nou 1,ATeer, Nr . 3 het
gepra.at? Ek en Cooper en ~r . 2, ons was eintlik die per-
sone Hat die praa tvler k gedoen het - ons het gepraa t? ons arie .
Joe·IarumC'...
Ja, rr.aar nou sa jy Hr. 3 het ook gepraJ.t . --- ns ''''-5
baie . Hat hy spesifiek gese het, weet ek nie . Ek karmie
sC nie.
Kyk, jy et netnou spesif:'ek gese lJr . 2 en Cooper ~!n j'~
pet gepraat, niemani anders nie . Dit '\:T3.S ook jou hO';j.1ing
gei ee~ too Jr . 3 jou ond.ervra het en hy het jen ook nOE; bai8
mooi be1ank :laarvoor? --- "Ie 1 , hy was in :lie huis, in :lie v(.'r
trek.
Ek Til met !at Tas hy 'laar voor ge'\vees, ,.,ras h :iaar toe
vallig gevrees? --- Kyk, hy het ook nie goweet ek is jaar nl.G,
vrant ok hat maar daar gaan kuier.
:las 1it toevallig dat jy daar "JaS en 1at dio an:el' 1aar
bymekaar gekom het? --- Ja.
i~et ardor voor1e, so het besku11igles 5 en 6 ook toe~ -va'11ig daar gekom? --- Ja, hulle het oak sommer maar :har f:~-
korn . Bulle Has 11.ie ontbied nie .
En hulle het nie deelgencem ann die vorri ,..,tin;;o 0 n :lr:t"~.r··
die eesprek van julIo nie'? --- Fieman:l •• io
Jy moet 1ie vr:::.e ant ,Toord, moenie draaie maak nio.
saam met julIe gepraat? .. _- Daar '-las ook gepraat gm'!0CS -
hulle het ook gopraa t maar ek kannio vir u so i·rat het hulle
bospreek nie. Ek hot nie geluister Ilaaroor hulle pr~."..t nie.
Maar hot hulle enigiots geso in verband. met P . A. C.?
~ee, ek let :lit nie gehoor nie . ---
Ek kan goe1 glo .jut 11.ullo saam gepraat het oor and.er
.ji.ngc, maar '-Tat jy vir my geSG ht~t is dat aIle 10elnamer ...
::t"".n -:lie hosproking oor P. A. C. '''AS 'f\Tr . 2 en Coop or en jy? -_ ..
D:1.t i so? ja .
So hulle "Tas maar toevallige "!lense wat :iaar by was?
Ja) 11.ulJ.o hot hulle eie 0 ••• • (Lan11ros kam tussenbeide)
.Ln enige eval, J'~n die teon1,.roordig was van :lio in lonors
,'ra took nog kom lui st::;r het daar? ._- - Ja.
36. 1 COOPZR LEKAL1'. )
COOPER LEKALA, v.o . c. (deur die tolk);-
.Q..~!)ERVRAGING DEUR DI8 AANKLAEE~ Is jy op 7 J1111i8 1963
skuL io bevind op aanklag iat jy ' n li1 van ' n on-Hetti -e
or€;anisasie naamlik die Pan Africanist Congre s '\ as? .. . Ja .
En j T is gevonnis daarvoor? --- Ja.
~n jy is besig om jou vonnis uit to dien? - -- Ja.
Hatter vonnis, hoeveel jaa.r of hoeveel maande is OlJ ~~1,~?
Drie ja.ar .
Het jy lid. gOvlOrd van die P. A. C.? -'-- Ja .
Hoe hot dit gekorn da t jy lid gel,vord. het? --- lJl t liJaS my -Ivil be\TeaS om ' n lid te word. .
He jy solf na die organisasi-.., toe gegaan en aangesluit'(
Tsedi het my laat aansluit . r Vlannoe r<). s :1i t? .. _- Di t was in die begin van 1963.
En het jy daarna vergaderine;s van die P. A. C. byr elvoon?
Ja .
Kan jy :He Hof vertel latter ve~gadertngs jy bygeuoon
het? Zk as by baie vergaderings .
~-oeveel onthou jy? --- El: kannie 1 maar ek 'Has 'by baie -verga:1erings hier ir. die Republiek asook in Basoetoe and .
Ret jy vergajerincs bygewoon '~Jaarol ' n persoo 1 met di8
no.am van Joe Maruma Has? --- Ja o
Di-::tJR DIE R F: Ke 1 jy vir Joe? -_.- EL ken 110m .
'ou vertel die Hof van jie
vergajeringso 1,laar "Ta s die eer ste een ,-Tat jy saam met hom
bygei:oon .1ot? --- Vie eerste vergadering saam met l1aruma \las
op saaiplaas .
\'aar is 1.i t? Dit is by 'n myn by Vi r ginia .
HanneeT' nas dit? Dit l:]'as in die begin 'an 19630
By wie se plek Ivas jit? --- Dit "Tas buitekant die myn
In 1ie veld.
'flo ,ms daar teenvoordig? --- Dit was ek9 Joe _ aruma 9
Tsedi en PhileMon SeKobo.
37. Cooper Lekala
Is d:.t al? - -- :D··_t is b~r die 0 T'ste geloentheid, ja .
!-Iot jy by ' n <112::8 bcleent eid ook 'n vergaderinG saam met
Joe op S aiplaas bYseFoo:l? -- Ja .
\.Tannoer UH s di t;? Dit 'las ook gedurende 1963.
' Ge, die maan:l kan ok nie onthon nie
'1:l.r d::.t \''lS ',"'oor F('"b:::'"'..l'1r~L 07 dit ,ras gedurende /
1/Jie 'laS toe ~ t5fgvio~ ig? _ ... - D~t \Tas
?hi12i.lOn S,~\~oboJ en LOtl ':'~>Gdl (;n Gratewlll.
Januario-maand .
ek, Joe, Sekobo
Di t is al ..
::;nigo an10_ jy saa.:n met Joe bygowoo::l
G t ? - - J a , daa \Ira. s op Harmony gchou
laar op Harmony? In die kampong .
Hann(~er .ras 'lit'? Dit Tas in Febl~arie-maand 1963.
'ilie "Tas 1aar teonHoordig? - - - Di twas ek9 Joe~ Tsedi
':)n Philemon okobo - d~~ (! v:i.er van ons .
Het jy enigo andor vergadering bygewoon saam met {lorn? ---
Too is ons na Maseru toe, ja. I
Het j T net op Saaiplaas en Harmony vergaderings byg€ 'Toon \
saam met Joe? _._- _sao k l.n daseru.
H5 e:!:' by Virginia in jie Republiek? --- En by die £ielod1.e
lokasie .
.D~R DIS.Jj:OF- Hatter plek, in die veld of rat? --- to s
"vas in 'n huis gC't"ees .
l!!ie ~'n'l --- John f.ionja.r.1enE> se huis \·ras ons eerste by
gG'l.100 s.
p;lJ~ J2.IE AAT'iKLAE~ (verv. ): Ja? en vlie
~ig? --- Dit was myself, Joe on Thomas rrkobo, on Honry :";onj~-)
mene en John Honjameng . d -Hie is hulle? --- (Beskul:lig-:les 2 e
uitgm·rys)
In 'lie se hui co ",Tas di t? --- In John 110njameng so huis.
'iie is hy? --- Dit is beskuldigde Hr. 3.
D8UR DJJ~ .~ANIS.YJ'~I1 (verv.);
~~t :::' juar? --- Maart 1963.
Ia tter maand \las ':Ii t, ran
38. Cooper Lel!..ala .
t- , ... '.:rc dart ... enlge pC:"'~50no ongetree as sprekers? -_.- Ja.
is mllle? --- ~k en Henry
is ':lit'! -- Eeskuldig'ie 2
~onjameng . I en Joe Haruma .
- o
Jr, Maar 'mt ~Gt jy gGs~\oor hierdie organisasic? ---
D9.ar \las sepraat OOT' die 11Tet van P . A. C. en oor :iie h3.1j.elim:c
'fdt P. A.Co 003;:- . / I\iouja, nat het jy gcse oor die 1/ret van
P .A ~ C.? --- .D3.ar 'TaS gepraat E.'eH8GS dat ons moet die instruk.
s.LG s gchoor aam ','a t k:om van die hooflmntoor af.
Ja, Tat noet julIe gehoorsaam) I'at 1.r asJie \Jet van P.A.C . ?
Dit. '.Ta~ 0)1'1 lode tc '.mrf? o~ onsself op eie bene to lean l&e t
:J ta3.n. .wn rJ.a.a.l. Has bespreek geWGCS 1·at ons moes doen en 'lat
ons doe:l1 en In to gO','Tees het 0
- ro _._. r..a t (1n~1 rrooc s met die . 1i tmense ~klGi soda tons
on5 "iu :rog8rin[ l::)n kry. Ons moes ook jie instruksios uit-
~.Tatsc hocfi\:a.ntoor~\ ._- Die hoofkantoor 'lan :. asoctoelanj.
Ja, maar vir in myn of vat? -._. fIeo, ::lit ·ras vir P . A. C.
En Ha3.rOPltr'~llt net boslculd.ig'le -Jr . 2 [cpraat? -- Ons hot
almal . Henry 'lE.; 001: :Uo ?A.C. bespreek.
~m' hOG net die wei S0 vet 1aar teepwoordig was, rerea eer
11ulle het 1it almal aallVaar .
Hot j:r no.: r'1 8.n':le:c 'v~,:"gc derine; byg81"oon? Ja .
l~a~ i~ lie hostel ~$ jy? ---
.. , ." ("'\"' • v
ombu ' s by jie
Coorer Lo alR~
oor P. L .• C.
En Tie r,.ras 1aar teem·Toor1ig? -- - Ek vlaS daar, Joe l1aru'
Henry ( cslru11itS:1e l.r. 2), besku 1ig1e Fr . ,asook ~r . 5 Gi
6. Dit as in 1ie kombuis. ~ 7 ~ !V/ .
Is 1ie kombuis oop v r almal om :1aar in te korn, a11G por-
Ja, 1it Fas _ulle sIn, hulle kan ~a(n'
Llko:n.
Dr>ar ;aar julIe 1ie verga1ering gehou het, kon enibe
persoon Hat i il daar inkom? .. _- Ja, maar op 1a:J.rdie tyisJ.:; p
as daar nie gewees nie. Daar was nie an1er nie.
\Vie vTaS toeselaat om jaar teenwoordig te 1!lees? -.-~ Di t ';as
net :):J.. 1aar, daar ,as nierr.an1 anjer s ge Tees nie on 8~li~,8 r~en
k~n :laar ingekom het .
~~.s enige een toe~81a = t iaar - ek praat nou van 1ie piok
l,razr julIe bymel{aar Has? --- ree, ons het nie toe 7 elaat 1at
ander geluister het wat ons praat nie •
.. ou i; ie -ra~ toegel8.at om te luister 'Tat j!...;;u_l~l;;..oC---.. ... -=-.-~~ ____
Pet die mense van P. A.C. en on i.rat daar teenHoordi.'" 'ms • ... l/Ta aldie nense '.,a t jaar teen1VQordi b -·-as, oel{:en:1 aall ~0"'J. ·
3 l~t? - - - Dit was mense van die organisasie van P.A.C.
rou hoekom S8 jy"tlTr . 2 besku11igie ~"as In lij va P. A.C.?
Omdat ek hom I n lid gemaa l{ _:et .
',lat bedoel jy, jy hot nom n id g .maak? -- - E ~ '10t hom
~ewerf as In lid.
Roekom so jy beskuljigde lITr . 3 '.Jas ' n lid? ---. Ey uas OO!'"
-1eur my ge erf as lid.
DEUR DIE ROF: Ir. 3 ook? --- Ja,
DEUR DIE A~"tI~KLA.?fj (Vl J."v. ) ~ En hoekom so jy beskuldj.gJ.p
rir. 5 is In lid.? -_ .. Beskuldi de T'r. 2 het hon: ~C:\l0rf en _ y
hct hom aan my voorgesteL
Dii;t13 DIE HOTi' ~ As' at? --- - Fy hot hom voorgcstcl 8. S I r!
Ild van P • • C~
40. Cooper Lekala.
DZUR DIE AMTKLA~R (verv . ) ~ En vTa S bcskuldi rJo 5 teen-
woordi toe Nr . 2 hom voorgestol het as ' lid van P.A. C. ? ~- -
By was teenwoordig .
Het hy enige kommcntaar gele1,rer op iiG voorstelling? ~ . -
Ja? hy het gevra 1at eJc hom ook moet "Herf as ' n lil van P . A C.
RBUR DIE HOF: Jy s::" L\;r . 2 het ',;cse jy meet hom ook '.mrf
as lid? --- :ee~ ~r . 2 htJt hom t;euerf en hy oms an - my voo ge-
stel as I n Iii.
l-iaar toe Qet jy 1aarna bC so :rr . 2 he t jO'i toe 001.: ;:;evra
om hom te \Torf as lid? --- Noe, :lit is nic so nic .
_lOU vTat bedo I jy 'Jan? - -_. Kyk~ rr . 2 hE:t h:ml g(;lTerf en
hy net hom aan my voorgestel en ck _1et dit br:;kr:l&;ti!J o
Jy sien die posisic is 'lit, iv is gevra ':at het ~)eskul-
:1i,;'lo Gese op ':lie voorstelling? _ .. - Ek het ho:n gevr' , of hy
ge'lillie; is I)m ' n Iii to ,"rees en hy hfJt ingestem ja, "T.(ld.r ck
het om nie gevTerf nie .
Het hy toe Ii:1 oe JOrd? Ja? hy hot I n li~ GC'·Tord .
DEUR DI~ • ... L' • .l~}{Lf..ER (verv .) · iTertcl lie Hof "1:laarom jy se
bosl{'lii;;de Hr. S vTaS n lid.
Ja? hoe \Tcet jy iit? --- Nr o 2 hut 10m na :ny toe Gobrinc 7
iit lIas op In anier vr;rga'ierinG by Nr . 2 so huis go "Gos) e_
1y h.:t ·jie t"lee aan my voorgesteL
I'Tat het beskuliiGcle 6 gese toe Fr . 2 Qom voorst.ol?
Hy uc.s ook eeltemal oT1illit; om I n Iii te "ees .
DEUR DIE lIOF: He t hy too ' n Iii ge-"ror1? --- J~ .
Cooper~ jy het aan i5c hof
vertol :-1i t yTaS in die lwmbuis ge1 cos en r:mi.zn pGrsoon lror -iaar in:ckom ~et . .TOU vdronderstel iaar het In p~rC'oon in··
gekom lrat nio qan jou bekc:n:l \.-las as ' n lij n:'I.J ? lrqt "'ou -jy
jaaraan gedoen het? --- Ons sou hom nic toe ela"t ~'Lt om loee -
1,oroor:1ig te 'lees nie en in'iien so In persoon jaar In eleom hr'c.l
sou ons nie epraat het nio - ons sou ttl gbly let. .
) o
1
41. Coo Gr Lekala .
\'lie het gepraa t d.aar by die verga:1.eri ng , -lit is 1ie ver -
oadering by die ostel? Ek, Joe en 1 r . 2.
1,Taaroor het julIe jaar gepraat? --" Dit het gl gaan nor
die organisasie van P.~.C .
Ja, iTa t het julIe ge se daa!'omtrent? --- Ons het 0.1 jie
dinge daar bcspreek. Daar Tn esr as jy t Iii 1T~n ' ... . L. C.
is, Tat jy moet 1oen.
vleet jy "Tat jiG joelstelling s van die organis' C'ie is? _ .. ..
Ja .
Ret julIe ooit op I n vergajer~ng van die 1oelstclling~ ge-
nraa. t? -- - Ja •
.. [atter vergadering? --- Die vergn.:iering jaar in ~li(: :: Im-
buis .
Jou -ratter doolstellingco hc.t juJle daar van gcpraat -
noom hullG net op ann die Hof? - ' " Die jre Istellinzs Hns on
tig 1,OOS, sterl-- ',IGOS. D~o doelstcllin ~as gewees 1et "3
ons stor' is, moet ons met die blankes bakloi sodat ~ns jio
(Goring kan oorneem met krqg .
Hoe baklei mot die rogering? --- Ons het G~pr~~t 1at ~ns
moot rapcns kry om met die oankes te baklei .
Het die ersono wat daar tGemlOor'iir; itTns en bollnster
hot ivat daar gese is, coreabeor daarop? --- .dulle h8t '1i t
aanvaar .
3et jy cnige an1er vergaierinb bygewoon? ::'r .I.wt al
gOS'} van Honjamong s' n raar ons ~(l.'lOeS het .
Ja? --- En Thomas t-T1:ob0 1 ell 5 on 6, on Tse'.li r.n .\snil
IJto kane . Ons .et goprq~dat Tsedi ------------------~----~-
D ·+ lv
fane, en Picter Noreki - :lit uas in 1.:nskuljir1e ;.Tr . 2 SE; pIek,
daar ·73.S jie bosproldng DOFOGs.
42. Cooper Lekala .
'·m r Joe ook teem'100r1ig ,ra s, ' n '4niGr vcrga1erin) H.t jy no
nog nie g2i100m het nie'~ --- Ja, 1aar by 1ie Hqrmony myn , :laar
Jaar :Ue mensa op koonplaas bly.
In pie so plek? Ons 'Has in Michael Malofano 88 .. uif'.
l~e ~s j~t ? D't i ~ 4 .J.. .L..J.. 1. J S J' r . .
,.Tanneer '.'las ..::t~t? D' t k j n 1 P t '963 J..L -- ~ vas 00 ge ureu e .~a2.r _ .
DEUR DIE HOF~ In Harrnoni0 - 'Taar? --- Di-:J is ·l[.'tr 'ITatlr ft ~
1io gctrou1e menS2 bly.
Getrou:1o ID,.r2.rt icre? Ja, '!Go ll jie Bantoes.
"!aar ~s Skoonplaas? Di t is skoonplaas - ::1i t lS -li\.
plol .
DELli DIi}; AA:]r1~r:R (verv. ) " Watse vcrg21ering 'Vl:''' d~'~? .. --
Dit vas ook ' n verga1cring van P.A. . C.
"ae 1as 1aar tec~"oorii??
bcskuldig1c rr . 4 0n ~.T • 7. ( lie hot 1aar gepr cat. -_.- mer hct ek gopraat .
~aroor h_t iy iaar gGpraat? --- Ek hot bOsS l~t ek moot
na lasoetoolan1 gaan.
Ja? -_ . :cn met iio PresijGnt van ~1io P.A.C . l)rn.c~~.
p.r. Lcballo . SIal jie n~m8 v~n 1e1e
geskryf vmrd. in ' n register.
l-;ie se name? --- 1ejo ~·rat hier in 1ie RepublieL in v·ir-
gir..ia is. En Joe Naruma Tas oo1~ 'n spraker :iaa~ }r . 2 -Di t .,,":. s net ji"'~ 'lrie van ons .
En hoc hot jullo 1"'1ons"'~ ,.rat iaar t eer.."oor Jig \laS ~ no 1 g 0-
roago.r op l~t 1aar gcs& is? --- 3ulle w~s ook zewillig ~a-
weese Dit vas aIm:).l le1e s9'l..,rees"
Nou - jy so ji t \<Tas almal le18 .
1e ~Tr. 4,.,ras ' n liJ? ~k hot hom self Ge"erf
\A[a;lrom sf jy is Nr . 7 I n lil? --- Crrdat hy ook :i~ur my ;;8-
vlerf g8Hees het.
Ken jy vir beskul gi1e l '? -,-- Ek ken om.
110/. t kan ,jy 1iG Hof van hom verte1 7 ~om IGer
ken? - - - By wa s ' n vrionj van my . Ek het baie v:'r
~~iGr by sy woning. Ons het baie ;:;epraat aanbuan~ iie --bod,;:e en jie leerstelling, en in jie al£;emeen, oor ~:. ~ s~·ool. --
P::;UR _DIS HOF: Oor opvoejir;.~;'i --- Ju.
on~ het ons oor politiek a~praat .
P~"Q~.2I]!i AAIKLAJ~ (verv. ): Ja, '·.rannecr >'·TO. S jit? -".' Dit
'I,IT<1S ook go :1..1.rtJrdo Haartmaanl .
;"c.tter jaar? --- 1963.
111.1 t se po Ii tie k 11 · t julIe bepr3.at? _ .. - .\angc siGn G 1. In
li:1 gOFees het van P . I • C. 9 .let. ev niks E.t!1J.ers gopraat n::"o.
As ok politiek gopraRt 1et, het ck gopraat oc r P . A. C.
Ja - nouja '"at hot julIe gepr:l-:t? - -- ~~:.r pr S 001· I [l
vuric e man Gmt/ces oor rJOl:.tiek C' l1 toe h:i: ck 00 1<: k, .J..:) gol ry
am .1om In li:l. te maak.
Jy'-,et kp.ns gekry . T'la t het jy tOG ge loon met jou l(',~. ns?
Ek ~Gt jit g8bruik on ek het hom ' n li1 gemaak.
' n ri-l gemaak i,.rQarvan? --- VaE :~le F . A. C.
'J:~t het hy gejoon 1aaromtrent ~ rat ;wt hy gc s-S to:) jy
.om l!OU ' [l lij m<:'..ak? -- - Hy hot lit aanvaar .
JD. 7 e n 'vat h;t :lo.arnn. gebour? ---. LI h·'t v:i.r Joo :·1FlI'1J.ma
tennis ko'" speel het') is ok en Joe :~:).ru: a no.. bo.sku l :1iG:~G 1 C':c
l1Uis toc. Dacr hot on.3 :lie P,A . C. ~csI),,(,Gel{ .
v!3.~r? -- In :1ie . uis van bosku11ig je 1.
vanneer 'H~S :Ut? --- ryit "Tas oeiuren:le r· '8.art
111C:.ar is sy huis, ,vcet jy? --- Sy huis is laa:!.' by Hqrrr1 ny
\;c..ar Jie Bantoe getrou1e s bly.
By Skoonplaas, Virginia? _. - 3koonplaaS 9 7Lgin5.r' .
Har'llony.
Vir atter joel het jy en Joe soontrJ8 gOf:;a['.n? --- On~ OC .::>
hom inlig omtrent iie ·,erleo van P . A.C.
Hot julIe hom ingelig? Ja o
44. Cooper Lckal'l .
'!c.t hot jy vir hom 1o..r3.r gese in Joe se t~em!Toor:iig.llCiJ.?
Ek het :lie Konstitusie aan hom verjui'lelik in :tie tt.:cn·,
·oor.ighei:l van Joe en Jae het 1it bearun .
lJOU 'Hatse Konstitusie ' ~Lt jy aan hom V"cr1ui-lelik? --- -:r .... n
:lie P . A. C.
Mrtar "Tat is in :'Ue Yonstitusie wat jy ver:J.uilelik lCt? ~-
Dacr het jy veriui:ielik vmt 'lie Iii is en H<lt -li'''; 11 ·rk it"' van
P.I\..C. wat hulle joen~ en ,rat In li:l moce joen, or ... 001:' :1io
-loe Istellin" s van P . A. C.
rou jy het gese jy h .. ,t veriuijolik 1 at In li:1 moet .1oen .
No$ wat moet In li:1 :loen? --- Jy moet jie 1'mtte v~n :?A. C.
u i tvoer .
I'oem jy lit 'vetto? --- Ja, :lie "lette van P . A. C. Jy
moet :loen nt ean jou ge se 'lOrd .
Gese "lOr:1 deur wie? --- Die groot komitee.
Van? -'- - Van 1ie P . A. C. ',rat op HasertJ gewees het .
!-TOU w1tse doelstellings he t jy nan hom verdu i Jelik?
Die groot 10elstellin s vTaS 1at ans moet a lles in cns v(:rmo~
10en dat ons die Regering moet oor'· e11ig •
. A!L'..tter Rc~erino is di t? --- Die RCGering vo..n die Rep'lbliek.
S01at ons die Re6ering met gelTeld kan oorneem. Sr ... dan ons
sal nlty1 1enr die haofkantore infolig ,.Tar~l vTat om t.e doen.
~n het be skuldigde Nr . 1 enit;e kom:nent"..<1.r hierop .:>e'1,'l.:\k?
Hy het incest em en hy het gese lJ.y is nl:!elte1'J1al t;fHel·d, hy
is reg om s~ am met ons. te '-Ter k.
I\Tad['"t die :1rie van julIe nau 1aJ.r -:eprn· ... t het, '·T.f't het
da::.rno. gebeur? Is jy huis-toe en is Joe huis-toe?
ons is da~rvandann af nn In an1er huis toe .
Ja 7 vat 2S 1a nr nan :iie gang? --- !RC'.r 12. In d.rinlcery
aan die gang . Toe ons nou moes prR~t tne hot ~r . 1 ons te~-
" geb<'an en ;;ese nee "lns moenie hier pr[~r:.t nie, die mense sal ho
'Jaa.roor rou jy 1an praat? --- Ons 1vOU voort ge b an het.
fet wat ? --- Oor :lie P. A.C., in verban1 met P . A. C.
Yon jy vir Thomas Nqobo? -.- Ek ken omo
i'/as hy li~l V3.n P . A.C . ? --- Ja hy ·vas.
Hos eet jy 1it~ --- j3eslmld.i~je l,Tre 2 het hom e;ebr::"lJg
na ,,::w toe op Harmony.
Ja 5 hy het hom gebring na jou toe en W1.t ge1oen? ~-iy
he '. hom Jaar na my toe gebring 1at hy oak 1ie P •. 1 . C., 1ie orga-
nisasie, :1ie uitvoering van hulle pli-:;te rroet 10en.
Toe !\Tr . 2 hom na jou toe gebring het, het 11Y :Lr:>ts gese?
y het gese 1ut hy vIiI oov: graag In li:l 'l.lrord. vat 1ie P . A.C .
en ek het in -estern ~aarmee.
DEtJR DIS HOF~ IS 1it Nqobo? --- Thomas-lqobo .
(Ho~ Ver1aag)
Ver; oor hervat.
OHDERVRAGING DEU~LDI:C AfJ'1KLAER (ve::'v.); Ek ldl he jy "-oet
1ie .tlof meer vertel omtrent jie vergadering 1JTat by John se
huis -::ehou 1.S - Hat is John evan? --- ~'onjarneng .
Is ]1Y vandag in die Hof? --- Ja . (Beskuldlg1e Nr . 3)
l..[anneer vlas 1ie verga1erini:: ;~ei1ou? ---- Di t ",as in Haart
Patse verg'J.'Jering "las :lit? --- Dit vIaS In vt'-;rgadoring van
1ie P . A.C.
Hie was 1:.ar t"em.roordig? --- Dit 1.13.S ek ;;Cw'e0S GG Joe,
Thomas Nqobo, ~r . 2 en Nr . 3.\)
1;/ie h€t 1aar gepraat, bv jaardie vcr o a1crint;? -. - Ek e11
Nr . 2, en Joe .
l'/aaromtrent het julIe gcpraat? --- Ons het oor die P.A . C.
gepraat .
~s hier:lie verga1ering gehou voor iio verga1ering in
jie Helody hostel? - -- Dit was na 1ie verga1erinr bY! 'lolo1y.
1:!aar is beskul1ig1€ l'Tr . 3 S8 huis? --- In l~eIod.y .
Jy het :11e Eof vertel vun jou besoGk - jy het gC\1TIeld j:::tt
jy Basoetoelani toe moot gaan. Het jy ge pan? Ek hot ge··
gaan.
46. CO,)PC2' LekalQ..
'lnnneer? --- Di t was teen 1ie aindo van Maart g~wees.
Maart watter jaar? - - - 1963.
a "lie tOG het jy gegaan? --- Ek het na die hoofhnntlJor
gegaan uaar ek Leballo en die an1er ontmoet het .
/
lie 1vas Leballo? Di t 11laS 1ie Presijent "CI-wes van 1ib
P.;~.C.
Fou "JUt het daar plaasgevin1 tussen jou en Leballo?
Hy het my verdui1elik hoe ek my werk moot verrige
Ja) vTat het hy gese? --- Hy hot vir my ese hoe ok in
dio Vrystaqt to -Jerk moet gaan.
Ja, \·nt het hy gesC:? --- Hy het vir my gese as ek terug-
kom it"J. jie Vrystaat moet ok baie mense kry, ok moet takke oop-
maak van P. A. C • ... vaar nie takke: is nie, takke stig. D3.t ek
vir al die mense kan verduidelik. Ek mOGS mense uitsoek en
ek :rr.oes bulle leer om by ander takke ook op t o tree. Ek mO 'Jt
alles verduidelik want 1ie tyd is naby, ons moet nou gou maak,
011.S moet ons regmaak ter1.vyl jie tyj jaar is, ·rant dit is b::d.c na
aan die tyd wat hy sal begin met sy Herk.
\Tatse work? - -- - Om met die blan~es te bakloi.
Nou, het jy In eed eneem 1aar? -- Kyk, ek l<TaS tlvee mo.al
1aar gewees. Ek het in Februarie-maand al di~ ee1 geneorrl i
toe ek en Joe Haruma daar geivees het .
Februarie \vattcr jaar? -- - 1963.
Wie het jou die sed laat afl§? P.I<". Leballo .
Verduidelil,: 1ie Hof hoe jy dio eed afgel het? Jy tel
jou hand op, hy het gose jat jy enige dinE sal 10en wat 1io
organisasie lvil he in verband met die Konstitusie, jy sal jou
vorbin1 ook aan 1ie Konst itusie . Hy het met ' 11. vuurwapen in
sy han:l gestaan • A en VJ.r my be se rat ek moet j08n en in1i6n ek
-::lit nie 10en ni8, sal ek met 1ie vuur1vapen geskiet ·lOrd. Ek
het toe d.aar:iie eed. geneem.
DEUR DIE HOF: Ek volg nie mooi nie. Het hy A jy -:,l s.:; ns
nie 1ie ee1 Claar neem nie, sal hy jou skiet, of hbt hy 6ese as
Coo. er 1e1m.la.
jy ui ein1elik nie jeu plir; 1aen nj e} S~tl jy Geski8'~ lOr-J? .... -
As jy nie jou pligte nakom nie, sal jy gesl:::iet 1,mr:j .
y het aar net vir jOll jie vuur .Tapen Ge v-ys, en vir joa
gcs5 "at met jou sal gebeur as jy nie jC'u plig e nakom nie?
- -- As jy nie 1aardiE: ,rerk verrig nie, ian sal jy mut lierc1ie
- uur 'apen ge skiet ·Jor':l.
DEUR DI~ AAiTK1AER (verv . ) ~ 170u, "1as jy ' n amps1raer van
'.'.lie Pan Africanist Congress· Ek "IaS 'n voorsitt .r , ja. -'{lan watter tak ._-- Va.n die Vir~inia-tak.
i:l ... s jie Pan-Africanist Congress ook be1{end on1e1' eni.,:::)
a ndo1' naam Ons het hom geken 'by :lie naam van P . AoC • . naar
lateraan \.ras hy bekend as Po qo.
Fou jy '.Tas die voorsitter van jou taka ."ie 'vas die; n:t-":lr
le:le van :lie komi tee indien :laar enige vias? -- Lli e~10n Se-
kobo 1,ras '3.ie sekretari en Tse:li i"as 1ie tesourier er. JOe
}'aruma laS ' n komiteelid en Grate Til oak.
Die persoon Joe ~1aru::na na wie jy 'lervJS het~ "a1 J~- !lcrr.
ui tken? --- Ja.
(Persoon met verlof van die 30f in :lie Bof inb cr0ep)
Die per soon 1·mt jy nou sien~ ken jy hom? --- .Ja.
lie is hy? --- Dit is JOG Naruma. (vorige getuie)
IffiTjIS'I;-r:;RHOOR DEUR BESKULDIG DES ~ -- --- .-- .• -~ DCUR Fr. l~ Kyk, ek is beskuldigJe 1 in t'tter:lie saalo::.
en daar is getuies eroep, van 1 tot 2, wat eetuig het . . . (Hof l~otr.. tussenbei1e en se beskuldigde 'roet vrae stol)
,J - het getuienis afgele en oor almal getuig en niks ge-"'-
S8 van Fr . l, van my nie, tot :lie Aanklaer vir hom :lie i"'raag
ges-cel hGt. Ek il ·eet vjr watter rede het ~T almal ge-
noem beha l\..re v .... 1 Y tot diG aanklaer die vraag aan hom gestel
het, aangesien ek Nr . 1 gaY.rees het? --- El~ praat ma'r van d"e
Tat na jOll toe ge ~~om het. ----------------- ~ Toe ~y en Joe :laar by e~e.s het, was 1it 'n ve adering
48. Cooper Lekala.
of et julIe sommer soo. tOL: ekom? --- Di t "'Cl s ' n vcrgaieri ...
'lie het dio vergudcring gehou? --- Ons het na j- l:e toe
gaan - ons he t die vergadoring na jou toe geneem.
Net julle t 'ree? _ •. - Ja.
r as ji t die eer ste dag gewee s? --- DY my was ':lit nie die
eGrste ':lag nie . By jou wClsjit ~Ue eerste !Tl:..al ge\.;ees .
D~.e anjer vergcl']erings wat jy van r:epra,2t het, dib byme
a2.r oms, soos jy my nie getel .~et netnou nie, I/aS ek ook 'by
hullc of 'l,<1as ek nie by hulle nlO~ --- Ek hot roods gf S8 toe
ek :ou ont'110et het? 'uas 2it net ons tvlee by jou huis 9
Onthou jy r ie dag voor jy gevang is, toe ,jy jou ontslag
gaan kry het ::aar by :1ic kaT!'pong? -_.- Ja .
Het ek met jou gepraat? --- Ja .
'.Jio jag toe jy sou gr:!ry het, het k ju'l gevra uatter trein
neem jy? Ja, ek onthou .
GE...:J i VER DERE VRAE .
DEUR r~: Ky:{ Cooper, ek wil In vraag aun jon steL
Jy S8 jy het my I n lid gemaay. van P . A. C. 'By al iiI:; vergnie·
rings 'mar 1ie P • .. • C. verga1ering gehou '"lot, \<Tas ek 00" c.aar
go ·!ees saam met jou? -- Pee, rue aL-nal nie . l.jaar ~i-- by z,p-
wees bet, het ek alreods ges@ .
Iet jy a~ ooit met my die P.A . C. ~espreek op ' n ver ad -
ring? --- Baie.
Onthou jy hoe het ons mekaar ontmoet en byr.lekaar gekom~
op '1.oe I n manier het ons mekaar leer ken? --- El\: kannio baie
goed ~eer Qnthou nie.
Ken jy my hu15 van binnekant? Ja.
len jy my vrou ook~ a .
taar i:Jaar jy getuig let dat daar was vergaderings by my
huis fehou, 1,raar 1· a s my vrou? -- By e:eleenthede het s "-;r k
verrig buitekant en by an~er geleenthede vas ~y weg ~GWGe •
''1aar voor haar vas jaar nooi t gepraat ge Tees nie.
v.TGet jy dat raj :1Uis net t ee kamor shot? - - Ja .
40 ;I. Cooper Lekala.
eot jy 1at e { - by clite gcl"·pnth:dd "\-Tas MY vrot"!. ir i~ e
ko ,tbuis? --- Sy is nie verplj.g 0''1 a1 ji;J t.y1 in 1ie komb·u.is
to sit nie .
Het ons haar o:'\,~epas sons goprant hct? --- Ja, 1mnt Ot'1S
1et nie 1ie reg geha1 om voor haar to praat nie .
l:an jy se 'at ons 1aa.r in my hLltS 8~raat let? .'. - Ja,
baie. Groten1eels 1vat 1aar bespreek geweos !'let, WE'.S oor P . A.G.
Jy 58 ok hot mense se name aan jou vorstrek? Ek as
die voorsittor ge ..rees en as jy ieman1 e'rsrf ~1.et, ':la~ 1{)e~ jy
hom aan my voorgestel hot .
Kyk, as e ~ ieman1 g0 ..... Terf 1 ct, hot ek :lie parsoo!'"' na jOll
toe g 'bring of het ek jou net gase van so ' n p8rsoon? .. _- A lrc.al
"l.l]"a t ek geken het, het jy na My gebring .
En die -Tat jy nio eeksn ~et nie? _ .. - Sh ken hullo n::t tli8.
vi ..... ':eel jy nit!?
Het jy 'lie name van hulle? --- Rullo ":"s almal ~TOg5 ,ia .
Die pcrsone ·Tat ek na jou to;.! sot- gOtlG8TTl hot, 1".aD. jy vir
:li8 ~{of sa \Tat :1Ullo name is? .. _- Party van hul10 stann hier
in dio bos~1ljigjebank.
..... ge S8.
Die Menso wat jy mer uit·'Ys, kOI1 jy hulle? --- Ja.
Hot ek hul1e r~ jou toe gebring? --- Ja .
Is 1it jie aarhei'] 1vat jy nou verto1? Ja, ek het so
vlaar was on ge'Te-S as ck: hulle nCl jou too gebrinc; '""let
8005 ... k lr.an ont~ou hot ok in my verkla.!. ing gese j ,7 ~t
hl l~e JaDr na Harmc':Y too ;,:)ebring .
ebrin~ .,
r qc 0 het jy iaa t!atO:l
.:
'leet jy jat '.iaRr by Harmony i ' 1" sportsp1ek llaar cns
spee1? --- Ja .
_~an jy ont ou hot tr vir my en '":'homa s 1aar by die
spee1gronie gekry? --- Ja.
Toe jy daa.!. aa.gekorn het, het ons oor .• A.C. g~ra-t of
vTa sons bJ· die voetbal? - -- Daar .va s nie oar P. A. C. gepr'1.a t
50. COOl er Lel:a Ia .
t oe ek d.aar gekom het ni e, maar jy het ieT'land. 2.an n.y voorg ,st8_.
So - at het jy t oe gemaak? Jy het my vertel 'lat
Thomas d.ie P . A. C. aanvaar en 001: :lie manier 'llraarop jy hom ~ e-
i'Terf . et .
Is d.it ",at jy ge l eer ~.1et , wat ek toe '" het? my aan .Jou ge se
1!Ta t et e1 jou o-eleer?
Toe el:~ Thomas na jou toe gebring het? het ek hOl' na J')U
toe gebring sao "Tat jy vir hom t8'Vlag het, of ·mt het gebeur?
Ja, jy het gepraat oor P . A. . C. Hat aan jO~l :lui1eIik ge1t!0e s
het. Jy et verrig soos .A.C . jou geler~r het .
DEUR DIE HOF 0 Die iinge gs:loen? -- - Go:loe 11 •
. ~r,TJR Ilr!-.~ (verv. ): Jy se jy -vas :1i~ voorsitte)~ van
P . ~ ... c.n --- Ja .
Al hierd.ie :linge wat ons daar g~praat het, SDOS jy
et jy :lit alles neergeskryf of hat jy iit uit jou kop uit
onthou? - - Die instruksies van hoof~.antoor was geHeo s dat
allcs float nie neergeskryf word. ni e.
,,,ees, jy het 'lit toegehou en nie neerge kryf nie.
_an jy 'l nthou jy het op een gelee 1.theid. by my gok:)m en
j) het ~y gevra om 'n li1 va d.ie P.A.C. to ~~rd.? . -- Ja .
En onthou jy jy vr~s ' n vriGnj van my on ek hGt jou g8-
vra 'laar korn jy aan hierd.ie :lin?e van d.ie P. A. C. ? ---- r ee,
Ji t kan e nie onthou nie .
Jy getuig nou waar jy staan 1aar , ne, al :lie d.ingo -
allcs'vat jy weet van P.A.C . af het jy getuig oor? -- - Ja .
I an jy onthou :laar op Yroonsta:l hot ek g :>staan Was.l~ :~y
nou staan en jy het gestaan "raar ek nou staan? -- - Eh ont-
hOll jit baie goed. o
Dit ,ras ' n hor van ~ake ge· ees - ':lit was ' n h()~:r hof _
!n streekshof, ' aar jy al jie tyd. -lat .iY d.aar staan, ::,oes jy
"ie 1'1aarheid. vertel? --- ,Ja~
Ontl101 jy ok het d.aar gotuig rat jy na my gekom het e
"j het. my korn vra 0.. ' !'l It':l van P . t . • C. te 1tlOrd.?
51. Coop~r Lo~ lu.
nie neer gctuig ,.ra t in dnnrdie Hof cbeur hot
kan 1i t nie meer good onthon nic.
Het jy weI ge1.Teet dat ek jie l.,aarhoid ~aar go~)raat _'3'L.
wat ek van be..rus ge'rees het? -- - Ja, jy 1 as onder oed gCTJ'" 3 7
jy moes die "laarheid praat .
Toe jy nou aangeneem let dis die Haarhc..i:!, jy ~')o'Jr -.:k
praat 1ie waarheid, atse vrao hat jy aan my gestol? Fee, ------
e1 kanni e meer a 1 daar1ie vrae anthou nia.
_=aar jy bevestig dat ek Hel die vaarheid geprac..t lot toe
ok in dieselfdo bolts gestaan hct ·Ta1.r jy staan'? --" :-:;k kat r~ie
so nio, jit is vir jie Hef om te S8 of een jie uaar11':)i'i p::'8.- to
laar jy het darem nou net gaSe ek het jie wq~~hcid go
praat? --- 1!Jel, jy het jou hand opgetel da'lr, jy het r,r->SIlJIC,:"?
ek ,.,oet nie .
As ' n mens s'·reer, s·mer jy om 1ie 'ma he1d te Pl"l.2..t of
om leuens te vertel? --- Jy is v:?rplig om jio ivaarhei1 to
ve tel.
=~=-VR.;..;; AE.
DIWR ~ r. 3' Hoelank kon jy my - hoe bet jy iny ~el(;.ur
ken? ~k kannie ... vir hocveol jare ek jou ken nie, e'{ --- se marlr
ken jou baie goe1 .
Jy se jy as by my geHees? -- - Ja .
Jy het P1Y f:ehou as ' n groot man want 1ie verga1erings \'Tas
ge~ou in my huis, soos jy getlig het? --- Ja. As -1:i.t 11.io 30
geuees het nie, 1an sou 1ie ver .a1erings nj e 1aar gehou g8.
) ees het nie.
Jy S8 1aar 'lTas ! n verga::lering gehou by my - 1.ra t h:;J-: ,,:~
gese by 1aarjie verga1ering? --- Ek het geSe ~it was ~k e~
Maru.rno en Nr. 27 en jy he; saamgestem met Hat Or'"' 1"'ar gc>j'" He:; _et __ _
Met ander woor1e, by 1aardie ver~adering d 1 j:~ ::. ~ ':..2'.
jy hf]t vir my ins t ruksies gegec daar in my hni .... ? .,.~
tJ Cl.,
Het jy ' n hui s? - - Nee, e1-:: het nio ' n :lUis
52. Cooper Loka.18.
Ken jy die wette van In hui s? - - - Pee .
ou gaan jy na ander mense se huis toe en j:y gee hullc)
instruksies in hulle hui se? --- As P. A.C . bespreek 'or1, dan
,.,or:1. hy bespreek by In plek ' aar ons lr.a.n bymekaar kOln.
Onthou jy toe ey.- 1aar by Hepworths gewerk het? .. _- Ja.
Jy het na my toe gekom en jy wou gehad het ek moet In
111 word van P. A. C. ? Ja.
Ont ~ou jy ek het vir jou ge se? "Man, ek hot kin1er s . - -,Ty hGt nie kin:lers nie en jy bly in die kampong"? Tee,
ek stem nie saam nie .
e \. tuevir jou gOS2 ek lees :. ie koerante nie en ek
lees in jie koorants van D.A . C. en ek lil 1aar niks mee to
10en he nie? --- Tee , sover ek . eet het jy ingcstem met "rat
el~ gep aat het .
Tyk, dis In groot man "Tat daar sit, moenie hOl"'1 b(:drieg
nie, vertel vir ~om 1ie waarheid .
ni3. Ek het nog In vraag;
Ek het geen vordere vrae
o nthou jy ek \Ta.s ook In -getuic teen jou op Kroonsta1? --- E~ onthou .
Onthou jy dat my ver claring Hat el' daar gemaak 1et, ':lit
vJaS geSe ge,,,ees 1at jy \.,TOU my geha1 het as lid van 1aar1ie
organisasie? - - - Ja J jit is 'vaar .
GEEN VERDERE VRAE.
DEL~ Nr. 4~ Toe julle by my aangekom het, het julle
daar gekom met 1ie 10el orr ' n verga1ering te hou? --- Ja .
\Ilie het eerste by my huis aangekom?
het 1aar aangekom, asook Joe l1aruma • .. l'.Tas :1.i t julle irie? Op een geleenthei1, ja .
As 1aar gotuienis is l,rat s8 Joe Marurna het eerstE" daar
aan~ekom? --- Dan "reet ele nie.
Dan praat daardie man In leuen, ne? --- Fee, ele lean .lit
nie s8 nie . :S~" s8 net ,.rat el" v18et .
Is jy baie seker "lat jy S9? --- Ja .
En daar1ie ander an is nie seker vat ~y s& ie?· -- Ek
53. Cooper Le {al'l.
we. t niks van hom af nie .
~~t het jy vir die speurder ges& die dag toe jy arresteer
is? Van my? ee, ek het niks ges& nie.
Jy se jy het niks ges& van my nie? --- Ek het niks gese
nie .
Onthou jy 1ie speurders 'YTas by my gel'Tees? --- Elr het jou
in 1ie Hof aesien.
Onthou jy et was ' n getuie? Ja.
Wat het eh gaan getuig oor? Jy
ot nie ingekom nie.
DNjR DIE HOF- Fie geroep nie? -- Hy het nie gaan gG-
tuig nie .
DEUR Nr. 4 (verv.) ~ 'J~ t :lie speurder s aan my vertel 1-}et
.ras clan ' n leuen ge"lees? --- Wat d i e speurders ges& het, het
Di~s me~ my te joen nie . Ek ken nie hulle vlerk n· e .
Jy sien dat ' n speurjer het aan my gese -Tat jy aan hulle
gesS ~et? --- Dit .eet e~ nie.
ODt~ou jy dat ek ges~ ~et jy het met jie P . A. C. daar by
my huis aangekorn, jy het 1aaroor korn praat? --- Ek weet nie
van da8rdie verklaring af nie - ek weet niks 1aarvc.l nie .
E~ -vleet ook nie toe 1ie speurders na sy huis toe gegaan het
nie El- .ras opge slui t.
Net ander .,oorde jy ',reet niks van jie ~etuienis af ni
Z ~ het reeds ges& ek veet niks van 1ie speurjers se '\ erk
af nie .
'''at s& jy -Tat vas Joe van die organisasie? --- Fy Has ' n
li1 van 1ie komi tee .
Nas hy by a1 jie lede van P.A. C. bekenj geivees? -- - 11ee,
~1Y het nie a1ma1 geken nie.
vlatter het hy nie geken nie. I
(DIE HOF ver~-ije1ik aan Besk. 4 dat 1ie vraag nis be-
anti: oord kan word nie.)
DEtm DIE HOF (aan die getuie). Ian jy die vraag ant Toor1?
~ . Cooper Lekala.
Ek Has In voorsitter, Ejelagbare .
f aar kan jy vir my se of ,Joe al jie anjer leje geken het?
Ek kan jit ni se nie.
GEEIiI VERDI:R2 VRAE DEUR ]3ESK. Nr. 4.
DEUR BESK . ~: Jy s ek was In lij van P.A . C. van
'vat j~i gehoor het by beskuljigje 2, daarom se jy ek 'tva.::> In
lij van P.A. C. ? -- - Elr het gese in my verklaring j a t ;,- r. 2
het jou gebring na my toe, voorgestel, en ek l:.et jit aanvanr o
Ek et hom aangeneem on hy het ook ingesteT jat hy is In lij.
Dit is nie ~ie 'aar eij 't.,rat jy nou vertel nie - all(~s
'Tat jy . e is nie ,. aar nie. Onthou jy ek hat jou glad.ni(' ge-
ken nie, tOG jy jaar by die hostel gel,rees het? Di0 eni~ste
man 'lat e1 eken 'let, 'Ilas Joe, en hy het vir my koI!l. kuier
en hy uet nooit van P.A.C. gepraat nie . Hy ,\.,ras In lij E,G-
rees maar hy het nie ~ct my oor P.A.C. gepraat nie. J yk, jy
'It eet nie 'Ii at jy praat nie. Jy se beskuljigje 2 het my nn jou
toe gebring - ek bly jan daar by jie hostel. Ek het gla1nie
belang gestel in julIe sa~e van P.A . C. nie. Toe julIe jaar
gevToes .1et, ~et ek uitgeloop en ek hot my Boej gaan Has? - .-
~k het jou geken as In lij. As jy nie In lij geiTees hot nie 7
sou jy nie tussen ons e·,·rees het nie.
Ek vas nog nooi t tussen julle ni<.1 - ek hot nie ears ge-·
vleet julIo het jaar gekom met sake van P.A.C . nie? _._- ,rol,
jaarjie jap 'tas jie P.A.C. jaar bespreek gewees.
Joe is nog jaar eg en elr het vir hom gese, ">1an, e k is
te be sig, ek "va s m~ goed.. II Ek het niks gepraat oor P. A.C .
nie? --- E~ staan nog by fat ek gese het .
Ek viI eet wat " ,jy jaarvan? Jy jaar se --- was ge'loes.
\!at sal jy " hier In persoon ko'n -;etuig jat el{ nie se as
d.aar b-·r J julIe "'TaS nie? - - Dis jie Hof se sa e jallrjj.e nie
myne nie.
Jy 'leet, jy se e1 het aanges1ui t as 1ij va ll P . A. C. Y
Iren nie eers my naam ie. 1~Tat is my naam? --- Pieter 10reki.
COODer Lekala .
Ek is nie Fieter Iv10reki nie, my naam is Simon ;~o1.'e ci
(Die tiof ~rs daarop 1at beskuldigde S9 naa .. aa er,eq is
as Simon Pieter Moreki.)
Hoe s, jy W8.ar het e1· jOll 'tTCer te ~ekom by ' n v ,rg, jering
~k het ..,es€ die aen 1,,,as 1aar by "t-Tr . 2 ~e1-'e'?s e '"\. :lie .:..rder
vTaS jaar by die hostel.
By ",atter geleentheid , . .,as die eerste van' io t.'JCC": Fat jy
nou ."enoem het? -- By jie hostel.
1. as 1i t verskillende weke? --- Ja .
Onthou jy die dag toe jy by jio hostel ann~ekom het,
toe vas jy op pad Easoetoclan1- toe on e k hc;t jou 1'00i t 1vC?{,r
esicn nie? --- '.,Teet jy vanneer ek \tree: is?
Peo, jy moet vir my s5? - - - Ek is ,eiurenlo die mid10l
van '::'io Teo ,,13[; •
.Jy het gase 1at jie verga1erinC,.> 1.·ms in 'n nmmel: g8UC(~S?
Dis uaaroITI ek se e~{ is niejaardie dag eg nie .
Et hot aan jou ' n vraag gestel ms 1it ~e1ure de 1io weak
of 01) ' n naweel< ell toe se jy ,jit \oTaS 'n vreekend 1 na"neh? _ .. -
Fee, e.: glo nie . D~{ \{annie ont lOU ni.e .
J" ont1!ou bail" dinge, ~aar jinr;e "Tat .iY re gtig moet 0 t-
hou, 1io onthou jy nie. Ek stel 1it aan jou :1at jy verte'/ ' r;.
leuen, ')k hot nooit aangeslui t as 'n lid van P. A. C. nie.
Joe riaruma "'\ as :ny vriend iestyds en kan -:1i took ge"\u ig? --
Ek se e~ praat jie waarhei1.
Di.t is nie 'Ylaar \Jat jy vortel nie. Toe iY by jie
orgp.nisasie aangeslu~t het, hoe het jy aangeslul t? - .. - Ek
het aC".ngosluit by Joe HDruma en by Tsodi.
Het jy botaal? - - - Ek hat op Maseru gaa b~taal .
1~las net jou naam opgE.skryf !S(3,,,oes'? --- Nee, hy pas nie .
En 1io Dal'J18 vrat jy 0enGCm het Maseru-toe? .. _- Ja, :!.n
Ma s'Jru is my naam opgeskryf.
Nou, maar indien e1r ' n lid. vaG P. A.C. gevTe:s et7 dan
oes my naarr mo s ook 1aar opg€skryf gowoe s het. _ .. - ~T -1 I aar
r)6 - . Coope Lekalc-u
jou naarn is jaar .
Onthou jy:iat j het ese julIe het net 1ie persone se
naI"!le opgesl:ryf', maar 1is nie 'vat julIe ged.oen het n e.
ou die persoon se naam gehcd het9 ju .le ou sY a1 e.3 . .,;.el :n1
1",t, julIe \lrOU ge "eet het hoeveel kin1ers het hy' - is iitlie
so nie? --- Hoe ~eet jy 1it?
Joe 'J.ot :1i t aan my ese na hy uit d.ie tronk lli t ~ekom l10t ?
Ek ";eet nie vTat Joe gese het nie.
En in"lien Joe betuig :iat 1it is hoe jv aanX3slu:U~ hE.t,
al dit "mar 1 e eS of nie "mar ",Te's nie? Dis nio vir my orr.
te s~ n~e, Qis die Hof se sake d.aard.ie, a
·me..r is ni6.
~ot anier '!oorie ~et jy geen ge tuienis teell my riG) ;jy
laat 'y aan die dof 00 ? - -- E~ het die aarhei:i vertpI en
dis klaar.
GESN lERDEI1E VRAE.
D~ JR 1~! 6: Jy se jy as ~ersoon het 1ie Presi1ent in
NTa seru ontrl'oet? ._ - - Ja .
Die eer ste manl toe jy 'iaa gekom het ? het jy g(-"cln eed
afle, maar jy het geen name van persone geh9.1 n:! e? --- Ju,
ek het e aan o~ to gaan 1ie eed. ~fl§.
Toe is iaar ,L .. n jou re se jy moet nou r)6rSc;ne se nar-I.e
brine;;? - - - Die Presi'lent het daar aan my geS9? IIJy is nou .lie
voorsittor J Ii en hy het an.n my ga se 'Hat is 1ie ",erk vTat ' n
voorsiLte r moet doen.
J;v ... et b se jy het aange sluit by J oe en Tse1i t) _ •• - .Ta .
Di t lyk 1arem vir my of jy baie meer .Tee t as lat Joe
gm . .reet het'? Ja .
- vla.aroIl1 he jy so gou opgegaan ~lt jy bo Joe gGl~O;.1 :b.et?
Om1at ek ~e es1r jft ig gewees het.
Toe jy nou jVaseru- toc gegaan het met name, het jy 1i t op
papier jehad 1aar'3.ie name of '1et jy di t almal "i t jon kop ui t
onthou? --.- Ek het hulle in my kop onthou .
,.
•
57. Cooper Lel::..-:la.
Kan j;- onthou hoeveel name het jy soontoe enc(JlTI" - .. :.;1-.
kannie 1io getal. ont ou nie roaa.r :1i t '.las 'n hele klo1"'ple Ge-
'rees .
:·!et an1er t:Toorde jy onthou nou net die J':ens~ ,rat hicr tee 1-
iDorjic is in hieriie Hof? - - - Pee, iie a~~er is pie bier 0ie .
loJat het die Prosident gewcet - hot hy gcweet cl~t l~ oe jy
by 10Ir' gckom hot, watse stawing het jy [ohad :1at jy 1. ar~:i 0
p,~ onG so name gehad het, of wou jy jou maar n,)t grootman e
maak hc-c dat hulle jou vcri1::..f het? _ .. - El~ is ingc ::;\;eer onier
' n vuur ·rapen .
~. het toe baie geskrik toe jy hicr inge~T8cr is on1er
' n VL1l'.nro. )8n? .. _- Ja, jy sweer in on:Jcr ' n vuur"rap8n 8ntJ.i t
bcuys ls.t jy is ' n bctroubare man.
Het an1er lOor·je, nou is jy onbetroubaar, jy Ploet inco·
seer 'Tord. onier I D vuur".,a en - is dit 'vat jy S0?
(Vr?a6 nie toegelaat nie . )
.:.!Ik stcl die vrnag mn JOU ? ken jy Il!y 'Jan? --- J'a .
Hic is ek?
al?
S~ul Malefane (?).
Ja.
Jy S8 Hr . 2 het my naam aan jou verstre· r •
gevrees'!' --- By Beskuldigde 2 se huis .
Boeveel van ons .Tas jaar?
_ -r . 2, en 1 ko b 0 •
0i t l.'T8.S ek, jy e:". Er . 5 en
l·Taar -, as beskul:1ig::e 2 se vrou gewees? .. _- Sy Has nie
jan.r by ons ge·rees nie.
Sal bes~uldiLje 2 se vrou kan getuig in _ie~jie Hof, soos
ons alm;:"l hier staan, 1at sy eer.. Tan ons 1aar gesien '-let.
Di t if nie 'TIy sake wat s T it; jj.e Hof kom getui f: nie .
Toe jy na 1ie host'~l toe gegaan het, hoevcclste keer Has
jit c;e1 Jees 1at jy na :1ie 1tostel toe "o[8.an het? - - Ek :1et
baie keer gega
Soos jy se ~ "1, ar ons 1ie bctrokke 'lag g':'T(lc'S .let? .. - Ja~
5B. Cooper Lekala .
bai€. .
l'/i(; kon jy jaar? -"- Daar is (laio l)er soue ,,,at e.{ ken.
~.ToeTJ1 m'Jr :irie se name r.et 'vat jy 1 en.? - .. - Y-.rk, e1t lmnni.e
gutuig (;n s6 1aardic mense is i ~ners joar ni-.
118 J sal eir vir ho a 8 'lie ek 1aar aangetref het, ' aar ek sal
nie s6 hulle h~t daar E8r·mon nie .
I:l{ vra jou a, wie het jy jaar :okry? - .- ,., lr ~ ,. 2t "..'0 s . .:\.1.1-
j . Fie l" r . 2 1aar gekry . Cobra, ok net jou jC:.? r gd:rYJ to ~- ~10t
l'T . 5 :'::tar ::ekry, Joe eI" baic ander e
JZ0R DIE BOF , By hoeveel geleenthGj3 hot jy 1ie m8ns~
13.ar gckry 'rat jy onnoem? - - Dit is ' n 1 aie moeilH:o vr ap'
om ts antwoord lant jy p:a.an vandag 1aar en jy kry h:.er:iie
per sone en :'lan gaan jy • T8 "-r:1a8.r en jy kr;r anler per :)One •
. DUB B.;'SKHLDIG D~ Fr . 6 (vprv. ) ~ As jy claar n3. iie 110 S
tel toe gegaan hf't, na ,:.rie ~et jy toe gegaan? _.. El,. kan el-i~e
pleir g .... an , :ny kamer toe ook El( kan :iaar g8.an mot eEigie :··s
Ek krln jaar gaan met jie ? A. C. S8 ,ver!., of
Ek -.ril Heet n::1 ",ie toe, :li~ persoon nt'. -;'Ii.o toe ;jy g 'an?
~k gaan ;artykeer ~Grso ~e
i2 lie hostel ~ esoek en partykeer nie .
Hoe ce jY7 toe ek ac1.ngesluit het, hoeveel gel::: '-;et el~
g€a,ee'? -_ .. Jy !J8t nie betaal .lie .
'!a ,-~rom nie? --- Ons Has !lie so groot at;:tsr -:Un :'e l~l aan
nie . Ons het ,. aie :oeld :.ehad.. Znige per soon ~ocs 25 . be-
'j: aa 1 het maar ~~~_ ~~ __ ~~~esljk baastig oar ~.
As ' n persor.n ....u.:.><-_1at.by .hat £2. l0. 0 • ' e t Cla' as
aansl'.litingsfooi, sou '1 t reg ',ree .of is. j' ..ni.a.rag. nie,-"---__
As i': ' n donasie doen kan jy enige donasio ~8C \'lc:t '7 ,,,i1.
Voer jy eearresteer is, ~oelank ~et jy ~y g8ke~ ~s :i ~
va 1 1i::. P. • C. ? l)it ',Tas 'n ba ie kort ty1jie ~e~·Tees .
1tlas 1it Ma3.n:le of Heke'; -_ .. fToe, el{ sal se ' 11 ~(1aar :1a(~
miskien maa ' N leek en In pa:lr dae - sle kanaie meer 'b":Le en '1
2.
59. Cooper I£l:a r •
onthou nie, aar ek ,ect goed di t \12. s Haartmaan:l. gcp a8s .
En rl.::tn ~ je ein:Je va 1aart is ek na Haseru toe.
rroe jy earl~8 steer is, \-,as daar nie aan jor gevra nie
jy !Does -:lie l0:1e .e namo 'Tat jy ken vcrstrek nie? -- .. TN:; c .C
e3.rrec::teer is, toe Tau jie spour-:lcrs ~\Tan ~r J 1JC~t of ek '::1.
1.~:1 i e l :lia <1::1.der het hulle gekry op die mani81' 1'[1-::; ·'.<llle
En ~ulle het my saalc ge7).!;>ei11. sao 8 ~lU 119
~1ullc 'ferk verrig hot.
Jy § jy het partymaal hostel- toe gega8.n as jy ~ronk is?
Ja .
'IT=! S daar nie per sone wat ge"Ieier net jat jy ingnan nie?
Die dag toe jy daar by die vcrgadering 81Ices het, 1!a3
keer ~18t'? . _. , Ek 11as In lid van P.I\. . C. en ek h(:;t gene.t dat Il"!
ander mocs nie van ons cheim ge~~et het nie, en ak ~0 vrr-
Di t. 18.S nie om ' . pcr.oon tf; keer nie - dan o'.y ek stil.
Daar1ia betrokke dag, '!lasjy jie enigste spre 1\:or ~:. :li£
ha c:;tel -:;":;l.;ees? --- ~'ee, e 1: 'let al -:lie nam r.; a1'-.[ .. 1 r;enODf.l. Ek
h ..... t-o'-1 .Joe i,Iaruma en ander - e1:: het d.ie name .:.0nOG 1
Het mense daar ingekom toe jy r'an jie '11001'1 ;e 'l(~';S het
of het hulle enige tyj ingekoM? --- Ek Has nie vl.:rpl:'.:-: om al-
leen te praat nie.
leet . 3tli~e Iij ·rat 'n lid ~,ras van P. A. C. , hy hst r'(.1TeGt e.s
d£1.o.r I t vreem::le pe1'soon kom, moet hy stilbly. 'lant:iaardie
ander per500n l"'et nie reg sohar] om ons gehc-:d:"; te "Tcst nie. ~ .
As JJe gpse het jat Tp. ngeni het jou gekeer 1at~:v l1i'?
moe s prR:=-t nie 1 hy het jou teegegaan lat jv nie moe s pra.'t nie'~
Ja, :w het ge1Y'eet ~ hy het sy plig verrig 011 hy hct gevEH3t
ons kon nio jie P. \.C. daar uitlaat nic. As 11:. nie (~eHeot het
rdq, ~ ,n kan hy m" nie te 'r,egaan het nie.
Dan is 1it nie l'IRar as JY S8 Y \-'Ins :lie vO'Jrsi-c ter - hE.t
60 Coo or Lokal-:.
iy 1io r ense to' -;,Ggc a :iat l1ulle nie moot praat nie? - - -:nige
li~ van P . A. C. , jis nie n8t e~{ ,Tat mense kan stilmaak a,_ 111 11 .
ni8 moet pruat nie - e ~i ge li1 kan lit 10en.
Joe se 'Jat Pieter . '=' s niE. teen Toor1ig
om te as - sal ji t nie \vaar -Tees nie? - - Ek '1e0t mo s :1ie ',ra _
J08 g~tuig ~ :t nie .
Djt is vir my baie snaaks 1ut julle is ~let, -:lic c·::,:~ en
elkeen getuig van sy eie 1inge .
(Deur ie nof gemaan om nie komr.'ontaC) r te lE·;,rer lue , '~.lU
vrae ts stel.)
Jy S9 jy het In ee1 afr;elc on:ler In vuur1.'TO.pen 8:) j: l{cn
nie vals name verstrek i_et nie, "rat nic aar.. :He P . A. C. t)el:nort
het nie? --- Zk \.ras In voorsitter gemaalc ge'tleos om1at. 2:(" v c r
troll is .
Hoe 1 ~t hulle jou vertrou - kan jy vor1uiielil{"?
(Deu:r:-.2t8 Hof' 3ic kannie -1i.e 10el van jou vrclt:: l::egrJTp
nie. Ver:iuiielik vir my.)
Ka(~ "rho l1a s 00 :otuie: in 1j er1ie ~-I of jut ons ia8!'-:5.ie "G-
trokke 1ab jaar gei',e"s :lot? --- Nee, ok 'lcct ~ic.
I-io" kan jy . ::.\:. weet nie, jy ',as jan jaar gevroJs •
. TYS daarop ::lat teskuljig.ie iit ni._ kc 1". 'lr,l. Die -
g~tui<.~ k=-nnie s6 'vat Thollas sal gct1lig nic . )
DSUR DI~ HOF~
G::EI VEBDERE VR~3.
DELTR BSSKULDIGDE Nr . 7~ 'Ioe jie speur:Iers vir my en jOll
gevdt het na ].- ell~om toe 5 het Ser sant ju Plooy =tan jot:.. r.;evra
In 1i:1 va r~ . (' .
• • v . lS en jy het ontkel'1 en r:;es 6 ek j.s
n~_e 'n liJ nie . Hoe l~om :Ii t 'ian jat jy vand~-:> hier in 'j e
Hof 1eu<:~ns kc~ verte1? --- E'r ont!lOll niE t - ----------------------------~ gese c-ees et nie .
Toe ju11e 1aar by ;vfike gaan ku: or het (b>3:-ku1 i~'e 'Jr . 4),
ons het 1c:.ar gaan kuier en nou S8 jy -laa was Tn verb.?jcring .
•
Coop8r Leka1i? T' orna~ 'i ~ 01 8..
·loe is 1it :1 n jat jy s6 :1aar \'las ' n ver :>a1cr:Lag en '1 'r "le. S
niG ISQLl g8" oos nLs? -- - Ek et nia gaan kuier nie . Ei~ Ja s
iaar ~ir :1ie 1celstol1ings van P . A . ~.
GEE ilE~D::::RiJ VRAE.
HER OfD::RSOEF ~ Geen vrae .
HV'TJrt EZSKULDIGDE rr. 3 (met v p r10f val-:' 'lie r of) Yyk~ jy
53 1aar by my hu:: s YJ.E"t Joe ',epraat 7 en Joe H8C)t 'an nii{'j '1aA.l'-
van af nie? --- Ek '~et niks van Joe se verk aring8 af nie .
:,~aar j - i'8et jy ,T9.S 0y ' n 'rergajer~.n~ by 'J1y? .,,-- Ja .
'I'HOr~A~ NXOBO, 'l.o . e . (ie'Llr :Ue tolk)o-
QITDERVRAGI1T/J DEUR D~_:S I\ANYLAER' Het jy ' n 1i::1 re~TOr~ val'
jie Pan Africanist Congress? - -- Ja .
Ijanneer? -- - 1963.
F3e~ e c lmnnie mer:;r 1ie maan:1 DOIJj
o l:.t ho ni~ .
Die begin, ':Ee miiiel of iie ein1e van Ee 'anr':' ,... Di t
Basku11it.;:ie = r .
2 het rir my cese hy het ~y InGssit as lid.
V"':rte 1 lie tiof 7 hOG het li" ~L)u inge si t? 011S hot van
jio "crl: af gel-:om, iit 1·,3.8 op 111 sater..la . Ons h;)t op 'n
bus r;ok1im om na jie rlorpl,e gaf'.n - on~ -::o.n var' jic 1'lOrl ~ f .
'T'080i;'S Yy lie buss-t.op kom in :Ue lokasi.:~} 'Co':? on o'.1.klim~
toe ,6 h:"f vir my 'tJ.y '."as op Harmony ge"eos en hy 'let rrJ)" 1aar
as li1 ingesit .
12.j ingesit as 1.,at? _ .. - I~S Iii van P.~. C.
Het jy ingo ,rill ig om lij te Hor1? --- Ek ~12t cors vr':e
,an hom gestel en jaarna Has e1": tevre1e, ja .
'/at se vrae h t jy g'" ste l? - - - Ek het hom gcvr~ l(1u lrnn
hy .y V'lt as 'i1 lLl as ek nie jaar tc.en,rocr ig 1, s li,. Toe
het hy vir my ges~) "')it sal niks aan jou joon nie . Jy is
'n groot man, ~y is 'n man nat :in:lcrs hot. Di mensc i"h .. t
62.
ons t~ Iii soek, ic; l::leiner mcnso? janger men c.
:at betoken 1it? --- Jong ~anno, so mt stader16 gemRqk
hot CD 1~aron1cr .
--
~let jy al go 100r van Cooper'? --- Ja .
1,rie hot jou vir :iie eerstc keer van hom v8rtel? -_._. nenry --
~~JLQ.1 ~ i"iOF' Is hy hier? --- Die '11an is rde hier nic .
DEUR DIE a A1'1<LAER ( er~l . ) ~ l·l1.t is S.T van? .... - Di.t is
J...illF: 01:: LOF~ lTat hot 'i .• 1an n~tncu gcpra"'t van hy is
nie ~1icr nie? ~oe, ek het ~c1ink jio vr~ag word illy eestel
oar Coopcr ~ ~·.raar 1. s Cooper.
8_n i 1ie Hof? Da."'riiu t-ree10 381- 'rat 1a9.r stsan.
1.Tat het hy jou van Cooner vertel? Hy hat g~s5 Coo~er
is In !an v.n jie P.~.C.
1'011 na1at jy nou lid ,:c 1vo r1 hE;t van 1ie ?~~.C . h\:.;t jy
vcrg2.1urin '·s van 1ie or anisasie bygewoon? '--- j-a, ole: ct .
'laar is jie verga:iering gohou? .. _- Di t ..... 12.5 by John
Honjameng gG'l.·TCG s. Dit is die jQ.I':1e-persoon l,fat da"1.r staano -111aar is sy huis? - - - ~n :~elo1y·-lokasie .
Hie was jaar tcenwoor1ig? --- l'Tr . 2 besku11ig·je was :ian.r,
Pr o 3 bc.slml:iio10, Cooper en ,~k i.1as 1aar. Dit W.3.S net 'iie
vier ·i.-2.(1 ons .
So - '1.V'atse vorgaiorin(; l,ras :iit? --- Dit 'Tas oor :;.- . A. C.
Di-:: :15.c jag coe Cooper vir ~ns g.3se hot hy gaan nOll i!Og .
v!a['rheen? --- hy net gese h - gaan Basoetoelalll- "uJo .
III vatter maanj van -lie jaar 1.ras 1ic ver",<J.:ierin t: ~81-J.QU
Di.t llaS so onrrevecr Mc:.artmnan'i ge~·Te2s .
i-Tatter jaar? -- 19 3.
Orr-hou jy 1at besklllig .. e rr . 2 gearrostccr lD.s edurcn:1c
F'65'" --- Ja .
4---
at e, igiemnn1 met jell epraat oor sy arr2stasic?-·· 1 CC .
Yell jy eni.;e van :1ie ander besku13iedes voor 1:i..e Baf? --
Dk ken al' al. ~ p (. GE31J iETIDEBE VRM. ~
DEUR Nr . 1: B.r al lie byeenkomste 'l.tlat jy gew08s lJ.et, ".ct ... ,
jy my Quit 1aar gosion? Nee .
Voo~ jy my geken het, het jy Dait ~y eo.
T::RD:SRE VRA:S .
DE1,.)'TR :fr . 2~ Ol':thou j '1:.t 0_~ en ~iy ',V"s gocic vriond8 '": 8-
Ons het jie koerant 6e lees, jie IIStaI' If 9 e' en j. ? - ... - Je .•
Onthou jy el{' en jy het hepr2at oar hior:!ie din:;e van '1ie
P . A.C . ? - - iTee, jit '.Teet ek nie .
Het ek nie vir jou " gcse nie, itKyk 11i8rjie yr:ensG? -'Tatse
dingo i.-ang :1ulle nan i"1 :lie 'Transvaal" nie') --- \'ee .
J 'v-eet; dat die P . A..C. ',ord nie ·ieur jie '"et. t')(?"ol&at
nio? .. - Ja .
Jy is ' n man 'lat kin:lers gchad hot, is jit :;'''e'!? • - oJ!" .•
~t hGt gemaak jat jy 'n lid van die P.A.C . 0ro~1 'et?
Jy ~lt vir my gcsG daar sal nikq ~et my cbeur nie .
Ont'10U jy ek en jy het eendag in 1: .. ..;; ~wcrant g-;·I.E os van
' n porsooYl '.Jat in E 10cmfontein gevang ',ras oor P. A. C.? -- - Ek
,voot nio .
Onthcu jy ek en jy hot 1i t no be sprook en b' S0 1(>111" lie
man hct louons in '1io ncf vortol? --- }'oe? ek ,... ntl-:ou pi ~s •
. Ek en jy, cns , as sa.a'TI gSi'iCOS vanaf lqtSO, is :'lit 1"~':f,?
Ek ~s nie saker va~ dio jaar nie.
riou V3.n v!annoer af is OYlS :ian, 19(,0, 1961 of 1?62 af,
1·.rannGer? Dit mag daar so in :ii~ middcl van la~o ~o ~GS het.
In ons C'ta1, 1.[. t het jo' en my bymekflar . ebring? . - It r
-hot vir my gcse hY-is "--------.10poteng . -
•
64. Thoma s N-(o bo •
VolC'Gns jou is In Nopoten slegte mense .. ~- reP., 0 1,. c::;e
'lie so nie .
Al 3ie ty1 fat ek en jy saan ~e~eas het, h~t on3 vir rne-
kaar ge11 geleen? --- Ja, op 8en geleent~~i1 .
-Tana 1960 tot ons nou gearresteer is, h.:t on" r.ei~ eon··
maal ~~r mekaa r ge11 ~eleen~ --- Ja, e~ ont~~u so.
Toe ei::- vir jou b - se het, itTom, sluit aae as li:3 '''3.n -:1:.8
P. I • C. iI hoekom het jy ie na :1ie pc>lisL3 toe gess2n 1 -i 8? --- -------------------------------
.J:y V)t my n')sit "oer gevra oor P.A.C. n1e? ---- ~oe~ 0 1--,t
Toe jy my gesien het, ,!as jy tcvrcde ek is In P.A.C . ~'4n!
:2~~ en jy hot bus gory, ons gaa!' vrerk tete"') en ons gaanccrug? on
jy my vertol het .
Gee cd- jou instruksics? --- l'TC;G.
tTy so vir die Hof - '1et ck jau geVl'R of jy ' n 1.i' .' S nar ...
P . 1. . C. of he+, ek jo 1 .: se jy is Gen? --_. Jy h8t ~!lY
~ilY 'n li1 gerraak.
lint ok jou ver1ui:lelik vat P.A . C. botc 1,cn - Hat is ~lie
10elstellings van P.A.C . ? --- NCG, jy ~et :lit later a~n
vordui:1.elik.
Kan -y vertel . at ak vir jon laterac n gns.$ ~ (t? .- - Jc.. 0
Dan wil ev he jv ':oet se? - -- Ek ''let jO-:"l gcvrp. TCl'3.rnT'1
het jy my 1aar by 1ie P. A. C. ins~ sit.
sn IlJy al niks oorkom nie, 1aar sal niks met jou gel'r;uJ' nie.
Jy.j 'n "r')ot man, j'~ -:.::'~ kin1er S 0 Di E' j~ng lIil JODE; man(e
Hu1lc sal na BA.soetoelC1.nj tOJ gense"-I 1,Tor':i 011 r;ela r tc 1.or1.
a hu11t:: 1j e op J.Ed.· ing
van soliate g2ha1 het, sal hullc torugkom en k d bak13i ill
65.
ie:rd:...e lan1 DiC\ al verd.ui101iki ng 'Tat '3k ka. gee.
Dlar ' .. Taar j bly, is pol i sie - ek ~'en :lie hule:! Virgj.nia
js vol polisie7 - - - Ja .
l'ln::lr ht;t jy :,-=lie -ertrouG gekry Df "ie t,3'7 er}enheJ..': :ll1t 11
jong seun ',rae Vc n Basoctoelan1 af korn in lier1ie 1 11 i SE Lom
veg? _ .. - Nee, ek het 1it nilJ vertrou nie .
Volg..)ns .iou , so'Js ek jou 1ie P . A. C. V8 1J.~:.lelil: hl2t, jy
sou niks DOl"!:) {Om het ni8, jy SOU nj.c beseer geraak 'pt ~i0.':'
Ja .
VGrtel vir jie r:of l,TQtse m'Joilikhei1 is :ttt of ~i9 ~)c'3e
rings Hat jy van gE.J'JrDat het? --- El\ het ~emcen "lic 1Jc~n .1~la r··
vun, jy ka 1. gearresteor 'lOrd. 1aarvoor.
Dit is waaro" 8k jou 5io vr aag e;estel het) v:-·-:ro"" <J~
m: ia~r by l ie P . A. C. in~esit hat .
"Iat . t jy g<:;'C'en 11a ek vir jeu eSG het e1': 118t jou 1:1.
lij "Tan p, • C. gemaak? -- - Ek hot ni l<s ce10en ie .
,T~r 'T-:S hL.;ltemal tovre1e d!?.t :lit is I ;~ n(~ri 1aa:J ';'
J , c)' ,at jy vir my ges'; het -:k sal nie in i,flOc:il:L 11Ci:~ ~ (;
l:1..n., ni~ .
Het jy geiKJt det i i e P. ·' .C. baklei met ::lit' vIet? -- Dis
Faaron '3k JOD. gevra l'l.ct j lI<3a1 jil. din::; my llje in ::1. 4.:' ,'(')(. .... i1i1 -
he~.: laat belanj nie? II
i·rat v~rtrr)U jy nou, 1ie '~'!0t 8f P . A. C. ? - "- Jy h.et [~O 'l')or
e1- 1Tas bang vir "lie i.Tot ge1Tces, :lis ~'aarom ole jou i';nvr2. hut .
In al bicr1i0 tyj het jy o!":ler jie lxJslrn rmirlt,'?; VOi'1 -lie
wet ~eloo)? --- Ja, ek is rnJcr die wet.
:::n waar h0t hiorjie skok, hiurjie banglleid ra.n JOu ~Tan-
1aan zekom? O'Tliat jy my gevat hat en. daar gaan illr.·it ~let .
Al dis ty1 was j~ ~~ r ~ang gelocs? --- Ja, ne jy my
hierdi8 saa~ vertel h~t.
Hat hct jy 'JG gedoen ? --- ~lr het niks ::8~lo0n ni~ .
Ek stel ann jou jy i s In man i'3t leucns vertol? --- ~k
v~rte. maar! et \'Tat jy aan my gese het. .
Thomas 'X0 . 0 .
Kyk, jy is 'n man en ek is ' n man, ons lees lcoerant . I~'
• .:l 'lk ~ ':1' t"'.:Ji' 1 'kh '-i ;.&.a""r n1e e q..lag 1n 1e {oeran e gase v2.n . l e moel .. 1 e1.
jje P . ~.C. gekry het nie? --'- Ja~ :iit lIas in 1:'e K ... 8)'8.ntc.
Aaar JY Has heelternal tevre1e 1aarmee evT'3es? .. - mr 1-TaS
tevre'ie omj~~t jy vir my ""ese het eksal in Geell lTIOGilik'1ci 'J
bel -'.n1 nie .
GEE} VERDERE VRAE .
DE"'uR 1-i:;SYFLDIG~E Nr • .J~ Hoeveel van julIE) "!as by i'!lY? .. - ..
o ns 1,70. s ier .
Is jit iie '1; c:.arheii ,.rat jy vertel dat ons vir:r e '~ 'ces lat?
Dit is :lie Haarhei1.
·.a.s 1aar nL;man1 bohahTc ~ns liier nie? --- :::: ehal ·re jou I
kin:ier • en 1ie vrou .
As 1aa r ' n vyf~le cen ~: i 3r kan ko'11 en S8 ""'1~ 118 s 00 ~{' by,
iat ;,g jy? _. - Hy ,ras nie 1aar nie .
Bevpstig jy at jy 3&? - - ~a .
Cooper het gese 1aar was vyf? - - Sover ok VGot, was ors
. ier.
·~tter persone het 1aar gepraat? - - Cooper.
l'Jas hy 1io enig te een 'vat gepraat het?
vertcl daar 1at hy aan B&soetoelanj-toe .
EY.: vra, is hy 1ie enigste porsoon ~'!at 1aar ~epra[ t ~)0tj'
Monse sit in sy huis en almal pr~8t.
l.!at het ek gese ~ vertel my? - - Cooper hot gf S8 IV 6aan
BRsoetoeland toe. Hy het g.: sc ~1~r hot 11.io ;: 3weet .loe laD 1 hy
sa 1 '<1e b :r Di e . By het gese hy salons ir. l(onnis .-:;tcl, hy
sal skryf. ~oe ~et jy gc se 1it sal g-os1 w~ ":;s as ' n THons . - n
hoor me jit mot hom gaan.
~'.j.. ..1.1 v
··!::-s 1it 'n vcrga:iering ~'Tat -:-laar gehou Ge"Tf3Uf; hc,t . - - Ja,
"'-:· .. s 'n Yeenkom~ van P. 6.C. Al 1iG mene: ; \l"S P .... . C. lede
r ou wil ek "Jeet, is 1it al 'Hat ek oese hat, ~1at Gk sal
ly 'e(~s as aar ' n brief korn? --- Ek ~annie fte r 4ie a l11er
onthou r.ie .rant ons het oed.rinl~.
HC)t ~J vir ' n vergadcring soontoo egaan of llet ;jy na MY
too ·ogaan om t.e gaan lrink? -- Nco, el{ 101 s vir 'n vorgc.:1erir;
oontoo •
. lat jy hier s"', is nie :1i ° 1.Taarheid nio? --- Ev 1.leGt 'lat
lit :ie ~aarhGi:1 is .
Iklar 1 or'.l 'n vert:a'lering gehou en 01· s6 not 01,:: sal bly
H';C" as ok ! n brief 7an '_0'11 kan ontv9.n·'? --- Ja, -1i(J man "T:it
gcprae.t .10t? las :1ie nan rat. sou· 'les.;gegaan hot .
Kyk, Cooper s5 d.a~r het. irio mon~e ;opraot on nOll s& jy
d't 'Has !l2t ek on Coo~er lTat geT)raat hot':' - -- Di s -Tat ok onthC'u
J- 'leot) Co "per het g0SC 01: het niks gcso nie? .. _- Dit
lGot e.' r.ie maar dit is uat ek ant lOU vrat .;epraat 'To.S.
Dink jy as ol{ d.aar bJ' ' n 7ergaJering i , on. !;;: I..Tece 'lit
is rdo 'n gocdc -J'GrgalerinG nie, sB.l ok tevrc:lo V!('0S OJ] D( t
80n v;oQr:i te S9? -- - Jy lyt mos g01,reet :lit is jou '11LHl (' Hat
r.1aar is .
(Die Ho f lY S :1aarop ja.t getuie ."P. S ~ :'let hy '~am:i G mecr
ont'lou ~io . )
~:."1ar jy onthou d.a eTTI jat d.aar ms ' n ver a ieriag 68wees?
Ja, e t S2 vir jou, jaar was vier van ons .
Kan jy ! n :1atum -,ee? --- ~,Tee ~ ok anthou nie . ,2er nic .
T' uan jy 58 '.rie :1ie c.n1er is 1·ra t d.aar err::F t J1E'.t? - ". Ek
kannie ~p nie, :1aar het baie mense Gepraat.
~ 'aar jy ont 10U 1·'el jaar 1,/aS vergad.eri.. 5? _. - ::5k a ttl0U
1'T;1,pr or::: bymekA.ar ~pkom het. ja::l r.
Tom" laat staan nou am jie leuens te 7ertel, praat no 1.
eennea.l .liE" 1. 1.arheid. en sS ',rat 11et ek- gese? --- Die iTaarh2id.
.let cl~ g:>se - at ek 7a.n eet
Jy <"!s e1<' het niks verkeer:1 gepraat in erhand. lilGt T • f • C.
PI".:? -- 1- 2e, ej(' 1, eet ni .rat het jy verkeerd gepra:1.t nie.
Thorn ') Fxo bo .
DEL R BESJ\u:'DI~ DE 1'1r. 4 ~ _. - en jy my Tom? ---....
jou n5 e . -- G~E" VERDERL; ·,TRAE.
DEUR ... ::§..!:'TLDIGDE tr r;~ 1'8P.. jy my as In P.A.C. mar..? -"-
Ek ~n j~l ~ie a~ In p.A.C. man nie . -DElJR DESKULDIGDE Nr. 6· .en jy my as Ir· li~ van P . ! .C . ?-~-
-'-/k -Tole n:i.3 jon vr<:lag mooi, Hat bcjoel j ror.-t die vraag ni~.
(Hof 72rj1..1.i ielik die vraag) El-¢reet ja, ,. is ' rc li~ .
vaal' hot jy belJr~i S gm.mrj dat 81--: ' ~l 1i::] -Tar' P . A. C. is,
'T8ar '\'1 S cms? '--- Ek .et 1it agtergekom "!ant 1,)eslu:lclig:I8 ~Tr .
2 et vlr j::-u gevra, IIl:Taarom gaan, jy nie Basoet oGlanj- toe nie?"
in 11e lokasie gel'2es .
HFt jy :11e eerste maal ge~oor 1at ek lij is? -_.,. Ja •
. et om at die 'Toor-l ":at jy ge lloor ~,Jt, <iGaan j T nie a-
s')etoelan~l··toe !1'~ e?1I is lit vlat t;e11!aalr 'Y),eti&t jy gc.:iinl{: ~let
ek is tn p.A . C. '? '.-- Ja, 8k het 1it so oeneem ODr die \100r1e
\Tat beskulji,:,'ie ~ g~se het.
Fat llet h @."ese? --- Orrjat hy l6I':iu i 1elik het ""y soe' r"::.t n-
ns soos jy O~ na Basoetoela.1-toe te gaan.
Kan 1~ onthou vTatter m:~ar.:j jit ','8.s? --- f-Te8, ek kanni3
m-'er onthou rde .
Onthou jy 1at ek skool r;egaan et ir.. BqsoetoelaD1? -- .. ,Ta .
ueer terug skool-to .. : il'1 Basoatoelanj nie? Omdat j:-, r1ie
man het jou nie gevra &aan jy terug sko8l-toe nio .
~vat het hy an se"? ,,~ . --- D'lar "Jas aan jou gevra: tlEoekom
aan jy nie Basoetooland-toG nie. It "",k het toe vermoed. jle
ander mt jv seam mee ~oes gegaan ~et, was alree1s ~eg .
Fee, JY Mas nog nnoit saam met mv' :iaar nie .
Ret 1? jOll gc se na 1ie menso vat jy ::5 sou sa'L'sega"Hl
Thomas .::obo.
het? --- Ek het sdam .net bF skul'.lig1e 2 geloop tOIJ h~ t hy vir
jon gevra anro. et jy nie sa.am met die r'1ense ge t.'l.t:j.n ',T.t nl
weg is Basoetoelanj-toe nie.
;'Te.s jy bei ·7Us go lees daarvan dat jaar men~G moc ') Basoctoe
lani tOG g~an? --- Nee~ ek het maar danr gehoor jat 1aar m8~·
se na Basoetoelan1 toe moet gaan.
Hat ras my ant'Toord.? -- - Jy het geen ant,,,oor'i ~e'l[d -lie .
Jy hot stil gebly.
Tot 8ns uitmekaar uit is? --- Ja .
ra r is niks 'Tat ek ase het nie? --- Nr. 2 het i.'1et he
se ~y sal jou i. Ger gaan sien.
_~et hy my gevra ,,,aarom gaan ok nio Basoetoelan'.l-toe niG?
.Ta.
Toe s~ ek niks nie? --- Ja? jy het gecn antwoor~ gaGoe D_C.
Jy se na h r my gevra het hoekom is ek nie 5a sootoelan1··
toe nie, too se hy vir my hy sal my we2r korn sien? is ~it so?
Ja.
'lu?r :'lot jy nou hisrdie gokry? hoe ho:;-r, jy gtJvTcot Qf aan
V'"'.dr j2.t ok nie miskien na In skool toe 'Tl()'jS gCgc:.Vll1 "2t liiG?
--- Eli: iron 'jit nie so aanva~r dat jit nou 'n 1'1an ir: l::.t mis
kien poet skool-toe aan op die vraag wat Pro 2 ho~ ~3stel
het nie .
As beskuljigde Tr . ~ vir eeige an:ier par soon ~3Vrc. hot;
;11tle.arom : et jy nie Basoetoeland-toc gogaan Llie? II :le..n lwt jy
aaYlV~1:lr h.- is In PeA . C. lij? __ I Die manier Fat hy mct jOl< ca
pra "'.t het? ja .
\'att.er soort manier '1et hy TnGt my gepro.at? .-~- T 1y '-10t
'ri r jon "ovra? jie ander monso is nOll al iF~g? 'Ta~rom !1Ct y
ni8 SElam met hulle gCl;aan niG .
~!_t jy 01.' eat van monse 1"at moe s ge raun bet?
(Di,~ Hof vlYS jaarop 1at jie vraag reeds beant 1001' J .:.s)
lias el~ teenwoordig ge ·roes toe ie praat €rlr pla..l."'~evj ,..'
h0t of het julle -bvec dJ.arvan gepraet na julle "lOg is van my
70. Thoma s iXO bo •
af? IJee~ terHyl 0718 daer '\ITas .
Jy het gese hy h2t 'TIy gevra ,,,,aarom i 5 ek nie ,.reg saa'll
met 1ie ander nie, toe 5e hy hy kom my 'I.-roer sicn? Ja,
maar jy hat geen antHoord. gegoe nie .
(DIE HOF maan beskul1i.g1e Fr . 6 om nie vrae te h~rl'laCtl nie)
As I n per soon hier gGSG het 1at elI en andor \-las by ~~r . 2,
C)a l "lit die v.Taarhei:l ,,,,ees of sal "lit nie :lie 'vaarhci2 "Tees
nie? Ja, G k en jy en an1er.
GZCN V~RDGRE VRAB.
DSUR BESKULDIG DE Nr:!.....1 ~ Ken jy my? ·-Ek 111\:01". jon
GEEF VERDERE VRAE .
HSRONDERVRAGING DEUR DIE AANKLAER~ Goon vrao .
DTV .1. ..... STAAT SAANKLAER o Op ~lie::, :lie stadium vra ek :lie Eof
om ingevolge Artikel 251 van 1ie Strafproses'l.vet kenn2.s te
neem van die Proklamasie ~Tr . 119 van 1960 gepubliseer op "
April 1960 "rat die Pan Africanist Congress 'n om!ettige Dr·-
ganisasie verkl&ar vir 'n tydperk van 12 maande5 van
Proklam2.sie 83 van 1961 'I.·iat 1ie ge l1ighei1 van Proklamasie
119 va~ 1960 verleng vir ' n verdere 12 maan1e, i . w. s. tot
6 April 1962:; :lan Proklamasie 67 van 1962 ~'JClt die gel 'Ug
hei:i van Prok1amasie 119 van 1960 verleng vir nog 12 maanie,
-:i . ',T . s . tot 6 April 1963 j Proklamasio van 31 van 1963 vat
1ie Proklamasie ver1er ver1eng vir nog 12 ma.qn1e, en ook
Proklamasie 91 van 1963 ge1ateer 10 Ilirei 1963 1~1at verklaar iat
jie organisasie bekend onjer jie naam van Poqo :1iese1f5.e is
as die organisasie Pan Africanist Congress. Verlt:mg tot
1964 en daarna is di.e viet. gewysig 1eur Art . 22 '.ran lJet 93
van 1963 en jaarlikse prokla~asie onnodig gema~k .
STAAT SE SAAK.
Beskuldig1es S8 regte 'vor:i verdui-:ielik. Beshlll1igde ,r.
1 S8 hy het vier getnies om te roep maar hy \"i1 eers ~(:tu~. enj s
afle
Collection Number: AD1901
SOUTH AFRICAN INSTITUTE OF RACE RELATIONS, Security trials Court Records 1958·1978
PUBLISHER: Publisher:- Historical Papers, University of the Witwatersrand Location:- Johannesburg ©2012
LEGAL NOTICES:
Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by South African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright owner.
Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.
People using these records relating to the archives of Historical Papers, The Library, University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these digital records are true facsimiles of the collection records and the information contained herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers, University of the Witwatersrand has not independently verified their content. Consequently, the University is not responsible for any errors or omissions and excludes any and all liability for any errors in or omissions from the information on the website or any related information on third party websites accessible from this website.
This document is part of a private collection deposited with Historical Papers at The University of the Witwatersrand.
