Embed Size (px)
Citation preview
1
IN HET TEKEN VAN DE HERINNERING
Executiepaal in het Ford van Breendonk
Stilte zegt hier meer dan duizend woorden!
2
Sint-Godelieve Instituut Kapelle-op-den-Bos
Na het bezoek aan het Memoraal Fort van Breendonk in juni 2012 had ik in het
laatste jaar middelbaar onderwijs samen met de leraren en leerlingen
waaronder één van mijn kleinkinderen een waardevol gesprek .Een bladzijde in
de geschiedenis WOII en een beetje identiteit.
Simon Palma, Frederik Daniels – leraar Geschiedenis, Bertje Ureel Voorzitter NCPGR Mechelen
Thomas Mannaert.
3
Mijn Verhaal
Niet zonder reden vragen velen tegenwoordig zich af hoe de
herinnering aan het verzet kan worden overgedragen aan de
toekomstige generatie.
Ik was en blijf kind van de weerstand!
Ik ben Bertje Ureel, één van de 6 kinderen van Leopold Ureel en Nowé Alice. Mijn papa werd
verraden door Irma Laplasse een vrouw uit de gemeente met extreme nazi sympathieën(werd
op 10 februari 1945 door het krijgshof te Gent veroordeeld tot de doodstraf) en door een
Duits commando, samen met 7 makkers, leden van het Geheim Leger waaronder mijn neef,
gefusilleerd of gedood op de dag van de bevrijding te Oostduinkerke op 8 september 1944.
Laplasse werd ter dood veroordeeld wegens hoogverraad aan de vijand.
Uit extreem rechts hoek werd in 1995 een herziening van haar proces gevraagd om in de
achtergrond Amnestie te verkrijgen.
Het Militair Gerechtshof veroordeeld Laplasse tot levenslang.
De vraag tot herziening bracht een maandenlange commotie teweeg en door de extreem
rechtse aanhang van de familie werden de slachtoffers en hun directe omgeving met allerlei
pesterijen en grove leugens overladen.
Als kind van een weerstander nam ik actie ter verdediging van al diegenen die hun land
dienden.
Uit onverwachte hoek kreeg ik hulp van schrijver Johan Anthierens ,Jean Marie Pylyser en
Peter Lens de Duitse Onderofficier waar I. Laplasse aanklopte met haar verraad. Zij
weerlegden de historische onwaarheden die de pers en media openbaar maakte.
Met een pannel trokken we langs alle Universiteiten van ons land met ons verhaal en
weerlegden de vele foute berichtgeving.
In zijn boek “ Zonder Vlagvertoon “over de Weerstand tegen het verzet schreef Johan een
dankbaar souvenir.
Bertje Ureel. Mijn vrouw van het jaar 1995. Papa Leopold mag eeuwig trots zijn op zijn
dochter. Met al mijn respect.(5 december 1995.)
4
Ons gezin bestond uit 3 jongens Emiel, Maurits en Willy en 3 meisjes Margriet, en de
tweeling Bertje en Jeanine, allemaal geboren te Oostduinkerke .
De gezinsfoto in mijn bezit is zeer waardevol omdat onze papa reeds een tijd overleden was
en de fotograaf op vraag van mijn mam hem geeft toegevoegd omdat anders ons gezin niet
compleet was. (zie foto).
Iedereen uit ons gezin heeft hard moeten werken om een toekomst uit te bouwen.
Na het plotse verlies van mijn papa waar ik later wat meer uitleg wil over geven was ik op
jonge leeftijd mijn jeugd kwijt, was plots en onverwachts gedwongen zelfstandig te worden :
Mijn toekomst was een vraagteken.
Na allerhande grofheden van een lerares in het 6de leerjaar die de Duitse gedachte ook na de
Oorlog met zich mee droeg had ik besloten van mijn leven iets te maken. Opstellen was mijn
ding en toen ik schreef dat mede met de Duitsers ook zwarte nazi gezinde dorpelingen mijn
papa hadden vermoord, kreeg ik van juffrouw D.M. slechts 1 op 10.
Armoede was ons deel, ons mama zat zonder inkomen met een groot gezin en lange tijd na
school ging ik met mijn tweeling zus en kleine broer bij de boeren bedelen. Krijg ik een
boterhammetje a.u.b. Het staat op mijn netvlies gebrand.
Oorlogswezen waren na de bevrijding een dankbaar hulpmiddel om goede doelen te steunen.
Ik herinner me nog dat we op zondag na de hoogmis met de collecte bus geld inzamelden. De
oorlogswees moest de milde schenkers bedanken.
5
Omdat ik nogal goed studeerde kreeg ik hulp van Generaal Janssens de Bisthoven uit Brugge,
ook een verzetsman van adel. Mijn mama zal zeker wat financiële steun hebben gekregen
want ik mocht op internaat bij de Dames de Marie, een eliteschool in Brugge.
Natuurlijk kreeg ik een uniform met allerhande eliteregeltjes. Als meisje van de buiten kreeg
ik algauw de overtuiging dat ik daar niet op mijn plaats was.
Mijn afkomst arm maar gelukkig was daar niet van toepassing. Ik miste veel en kwijnde weg in
eenzaamheid.
Terug naar huis en op 18 jaar na mijn studies Kinderverzorging kwam ik in Mechelen terecht
om verpleegkunde te studeren.
Het krijgen van mijn diploma was een feestdag. Ik kon gaan werken en geld verdienen. Na
enkele jaren met hart en ziel aan de kust gewerkt te hebben als verpleegster kwam ik de
liefde van mijn leven tegen een beroepsonderofficier bij de Belgische Luchtmacht Palma
Julien, hij was gekazerneerd te Koksijde, en op 5 oktober 1958 zijn we gehuwd. Wij kregen
twee zonen. Later muteerde mijn man naar Melsboek en zo kregen we met twee kleine
kleuters onze thuishaven in Mechelen.
Jarenlang er als verpleegster gewerkt en er een vriendschap tussen de mensen opgebouwd
die onbetaalbaar blijft.
Op bezoek bij mijn collega’s op mijn trouwdag
5 oktober 1958
6
Poltje Ureel.
Mijn papa was een van de eerste garnaalvissers te paard te Oostduikerke.
Voor de dorpsbewoners was hij het manusje van alles, hij bakte brood bij een vriend
garnaalvisser die over een grote bakoven beschikte. Hij was de kapper van jan en alleman, en
boven op zolder had hij zelfs een machine ineen gestoken om tabak (een verboden product
onder de bezetting) te snijden voor de buren. Een sigaretje roken gebeurde op zolder.
Pa die van beroep timmerman was, maar door een zware burenruzie om een afrastering van
een stukje duinengrond om de zelf gekweekte groenten te beschermen tegen de konijnen,
kwam hij in aanraking met de agressieve familie Laplasse die hem kreupel sloegen. Hij bleef
zwaar invalide. Werken was uit den boze, maar papa bleef zich nuttig houden voor zijn gezin.
Door armoede gedreven maakte hij vakkundig voor zijn kinderen sandaaltjes uit hout.
(zie foto).
Mijn broer Willy bewaart ze als een relikwie. Ons speelgoed, pennendoos voor school,
naaidoos, zelf een fietsje had hij voor ons uit hout vervaardigd.
7
Het Verzet
Overdracht van kennis en van feiten geeft ons toegang tot de verborgen wereld van het
Verzet.
Verzet begint niet met grote woorden
Maar met kleine daden.
Jezelf een vraag stellen
Daarmee begint verzet
En dan de vraag aan een andere stellen
Remco Campert
Zoon van een Politiek Gevangenen
Overleden in het concentratiekamp Neuengamme.
8
Het verzet Geheim Leger te Oostduinkerke..Broer schoonbroer en neef op de foto.
Mijn papa was met mijn oudste broer Emiel, onze neef Louis Nowé, mijn schoonbroer Oscar
en nonkel August, lid van de weerstand Geheim Leger en na de oorlog als dusdanig erkend als
Gewapend weerstander.
Papa was oorlogsvrijwilliger Vuurkruiser 14-18. Zijn broer Emiel sneuvelde in Woumen, een
klein dorpje in West-Vlaanderen in het laatste offensief op 28 september 1918. Nonkel Emiel
9
ligt begraven in Houthulst op een Oorlogskerkhof, mijn zus en broer brengen van tijd een
bezoek met een bloem ter herinnering.
Duizenden graven
Altijd iemands vader altijd iemands kind.
Oorlogskerkhof te Houthulst
Oostduinkerke was een spergebied, had een grote invasie van bezetting, overal in het dorp
lagen Duitse soldaten gekazerneerd. Inwoners die een kamer teveel hadden moesten plaats
geven aan de weermacht. We woonden in een groot huurhuis van een Franse eigenaar en mijn
ouders waren er een beetje behoeder van hun nagelaten huisraad. Ook wij moesten 2 kamers
afgeven. Een kamer voor jonge militairen waaronder (Polen) ingelijfd bij het Duitse leger en
vooraan een Officier die een echte Nazi was. De jonge groep soldaten was bij ons goed
10
ingeburgerd, velen hadden er al jaren hun stelplaats. Met iemand op de uitkijk durfden zij
het aan bij papa te komen luisteren naar Radio Londen uit de kleerkast, wat verboden was.
Toen ze vernamen dat de landing van Normandië in zicht was herinner ik mij nog zeer goed
dat ze hun mutsen tegen het plafond gooiden van vreugde, hun thuiskomst was in het
vooruitzicht. Helaas we vernamen achteraf dat er nog velen zijn gesneuveld.
Voor mijn ouders en voor ons waren onze opgedrongen huisgenoten geen vijanden, ze
verlangden naar hun familie. Sommigen van hen verbleven reeds jaren in militaire dienst te
Oostduinkerke. In het kleine vissersdorp van toen kende iedereen de inwoners en ook de
gelegerde soldaten.
De grote kamer aan de voorkant was ingepalmd door een Duits officier, een fanatieke nazi
die veel dronk. Vaak kwam hij bij nacht thuis op de ruiten kloppen met altijd maar het
geschreeuw tegen mijn vader, snel, snel doe de deur open of ik schiet u door de kop.
8 September !
Op 8 september in de namiddag zijn twee heren van het verzet, mijn papa komen halen.
Londen had de weerstand de codenaam doorgegeven, de tijd was aangebroken om in actie te
treden.
Oostduinkerke zou worden bevrijd door de dappere Canadian Dragoons op doortocht via
Nieuwpoort naar Oostende.
In gans ons dorp hing de Driekleur, vele inwoners, ook onze familie stonden aan het
oorlogsmonument 14-18 te wachten op onze bevrijders. We hadden bloemen en tricolore
lintjes in ons haar.
Opeens riep een buurman die zijn verrekijker mee had, lopen, lopen, lopen, het zijn niet de
Canadezen maar de Duitsers die terug komen.
11
Wij renden om de hoek naar huis, mijn broer zou onze Driekleur van ons huis gaan binnen
halen maar helaas hij riep “mama smijt u in de haag we kunnen het niet meer halen”. De
kinderen hebben dat gedaan, maar mijn moeder met mijn jongste broertje op haar arm heeft
haar omgedraaid en onze Willy omhoog gestoken. Niet schieten. Het menselijke heeft op dat
moment zijn gelaat getoond en het is niet gebeurd.
Ondertussen was er een hels gevecht uitgebroken met de bezetters aan de jongensschool
waar de collaborateurs en enkele Duitse soldaten die zich hadden overgegeven verbleven. De
weerstanders waren verraden en konden geen kant meer op. Mijn papa is nog kunnen uit de
school ontsnappen, maar werd in de achtergelegen tuin opgepakt. Mijn schoonbroer zat op de
zolder van de school, een granaat kwam in zijn omgeving terecht maar gelukkig het ding
ontplofte niet. Mijn broer Emiel was op de vlucht, de Gestapo zocht hem. Hij zocht
onderkomen en verborg zich onzichtbaar in de duinen.
Na het hevige gevecht aan de school met doden en gekwetsten moest papa met een paar
Duitse soldaten met de zwaar gekwetste P.Torreele op een kruiwagen en de jonge Louis
Delange naar de dokter, maar onverwachts zijn ze in het dorp op een Duits moordcommando
gestoten en zonder pardon tegen de muur van de bakkerij gezet. Triestig detail, de bakkerij
was het huis waar P. Torreele zijn zus en schoonbroer woonde.
Papa was de oudste van de groep, hij heeft nog willen slaan met zijn stok om de twee jongens
(17 jaar) te beschermen, maar werd doorzeefd met kogels. In de late namiddag is de
buurvrouw witte lakens komen halen en wat me bijzonder heeft getekend dat ons mama tegen
valavond zegde, kom we gaan naar school ons papa halen en wij maar uitkijken naar het
weerzien, doch de schok was groot, alle 8 de kameraden lagen reeds opgebaard op de
schoolbanken, het leken mummies.
Iedere tweede zondag in september huldigen de inwoners van Oostduinkerke hun
Verzetsmannen en burgers, slachtoffers van de Nazi’s.
12
Onder oorlogsgeweld begraven in een massa graf.
Oostduinkerke eert zijn doden.
13
Ons dorp heeft nog een paar dagen onder vuur gelegen omdat er enkele fanatieke Duitse
heethoofden zich niet wilden overgeven.
14
De begrafenis van de weerstanders werd een paar keer uitgesteld omdat er nog hevig werd
gevochten (zie doodsbrief).
Tot op een zeker punt mochten de kinderen de lijkstoet vergezellen, de oudere dorpelingen
gingen tot aan het kerkhof onder begeleiding. Een gemeenschappelijke put was hun
rustplaats.
Een jaar nadien hebben onze mensen een eigen graftombe gekregen, betaald door een
weerstander steenkapper. Daar heb ik hoe vreselijk het mag klinken voor het eerst zijn half
weggeschoten gezicht gezien. Mijn mama had het laken in de kist weggetrokken.
15
De miserie in ons gezin en vooral voor mijn mama kende geen grenzen, men had niet veel
medelijden met een Oorlogsweduwe. Na het gebeuren en een tijdje na het overlijden van mijn
vader werden we door de Franse eigenaar met andere sympathieën dan de onze, uit het huis
gezet.
Uit noodzaak kregen we huisvesting in het berichte hennekot een soort van barak palend aan
de grote villa waar de zwarten hadden vast gezeten. Ook daar kregen we het niet
gemakkelijk. Mama was in proper, zeer moedig en samen maakten we van ons kleine huisje een
warm nest. Een sterke vrouw. De eigenaars van de aanpalende villa waren Duitsgezind en
bleven dat ook na de oorlog. De boomgaard palend aan onze thuis was een speelplaats voor de
kinderen en het fruit lag er om te rapen. Door de eigenares van de villa was de boomgaard
voor ons, kinderen van een weerstander verboden terrein. Mama en ook wij hebben er veel
onder geleden.
Om aan de kost te komen deed mijn moeder de was en de plas voor de kleine hotelletjes in de
buurt en deed de onderhoud bij rijke families. In de weekends hielpen de meisjes.
Na enkele jaren zal mama een bedrag ontvangen via de regering en daarmee heeft ze een
kleine arbeiderswoning kunnen kopen. Ons geluk kon niet meer stuk.
Onverschilligheid is ook een misdaad tegen de mensheid.
Het Geheim Leger !
Het Geheim Leger was een verzetsbeweging verspreid over gans België. Op het ogenblik van
de landing van Normandië telde het Geheim Leger ongeveer 50.000 Weerstanders. 5000 man
verloor het leven in gevechten of in Nazi concentratiekampen. Iedere zone was
onderverdeeld in sectoren. Meerdere schuiloorden of groepen had zijn inplanting nabij
parachutepleinen vaak bij een vliegveld die door de geallieerden in Engeland werden erkend.
Op deze terreinen konden manschappen, wapens en materiaal worden gedropt.
In 1942 wordt het Geheim Leger erkend als militaire verzetsorganisatie en aldus danig
geplaatst onder de bevoegdheid van de 2de Directie van het Ministerie van de Nationale
Belgische Landsverdediging in Londen.
16
Het Verzet
In de strijd tegen de dood van het geheugen is het onontbeerlijk dat de kinderen van de
Weerstand, Politieke Gevangenen en iedereen die het hebben beleefd blijven getuigen.
Waarom gingen onze mensen in het verzet.
Uit Vaderlandsliefde, met de herinnering van de grote oorlog 1914-1918 kwamen ze in
opstand tegen de bezetting van ons land en het afnemen van de vrijheden.
De bezetter verplichte de burgers allerlei regels. Een paar voorbeelden :
De Censuur
Het doden van alle duiven. Duiven werden ingezet als koerier (postduif).
Het sluiten van alle cafés vanaf 22.30 uur.
Straatverbod.
Inleveren van fietsen- paarden- radio’s,koper enz.
Rantsoenering van eetwaren. De jacht op etensbonnetjes was een must. De Duitsgezinde
dorpelingen hadden alles in overvloed en vaak moesten de weerstanders sabotage en invallen
plegen om bonnetjes te bemachtigen om hun familie en ondergedoken vrienden van
etenswaren te voorzien.
De jacht op Joden was barbaars en vele weerstanders hebben zich ingezet om Joden en hun
kinderen te helpen verbergen.
Ook vele vrouwen namen deel in het verzet, hulde aan de vele koeriersters die vaak de
telefoons van de weerstand werden genoemd. Ze hebben nuttig en noodzakelijk werk
verricht.
Mechelen kende een aantal vrouwen in het verzet vaak door verraad aan gehouden en op
transport naar Ravensbrück die vaak de ravijn des doods wordt genoemd. De vrouwen en
kinderen moesten vaak pijnlijke medische experimenten ondergaan. Naar schatting 92.000
lieten het leven.
Het kamp werd door het Sovjetleger bevrijd op 30 april 1945.
17
Speciale herinnering aan de jarenlange samenwerking met Nina Van Kerckhoven leerkracht
echtgenote van Philip Claes beiden politiek gevangenen nacht Und Nebel .Waren beiden lid
van het Geheim Leger.
Aangehouden te Mechelen op 17.06.1942.Bevrijd op 22.04.1945 terug thuis 11.06.1945.
Tijdens het bombardement te Amstetten in maart 1945 zwaar gekwetst, dankte haar leven
door hulp van haar kampgenoot André De Jongh. Op de binnenkoer van het Koninklijk Lyceum
te Mechelen staat ter herinnering een prachtig standbeeld waar met de leerlingen van de
school hulde wordt gebracht aan de oud leerlingen en leerkrachten omgekomen tijdens het
bombardement. Elisabeth Desoleil en Martha Somers. Met een gedreven kracht vroeg ik hulp
bij het stadsbestuur en kregen deze twee jonge vrouwen een straatnaam toe gewezen.
Nina als jonge weerstander V. Craeninckx voorzitter NCPGR Meensel-Kiezegem
Mijn warme vriendschap met Gravin Andrée De Jong– Kolonel in de Weerstand
Petit Cyclone of The Postman genoemd zette tijdens WOII een ontsnappingslijn
in voor het in veiligheid brengen van niet minder dan 800 geallieerde piloten die
boven België werden gedropt of neer geschoten. De Cométlijn.
Tijdens haar 33ste reis over de Pyreneeën werd ze verraden, kwam in het
concentratiekamp Ravensbrück-Mauthausen terecht.
18
Overleed op 13 oktober 2007.
Een vrouw om nooit te vergeten.
Mijn boodschap
Vrede is het kostbaarste om uw dromen te kunnen verwezenlijken.
Cultiveer de verwondering om al het mooie in vredestijd. Sta open voor mooie waardevolle
zaken.
Ga nooit om met onverschilligheid tegenover je medemens.
Bij oorlog kent men alleen verliezers.
Ook aan de andere kant was er verdriet en vele doden. Alle Duitsers waren geen Nazi’s maar
gewone soldaten die tegen hun wil moesten vechten.
Wat me zeer boos maakt en nooit zal vergeven zijn de gruwelen wat de Vlaamse SS en hun
trawanten die vaak voor het geld of uit lafheid onschuldige burgers hebben verraden, naar
concentratiekampen hebben gestuurd met een onmenselijk regime van een maniak geile
geestesgestoorde die als Hitler in de geschiedenis bekendheid heeft verworden.
Denk eens na wie in Breendonk de grootste beulen en folteraars waren.
19
Mijn vredesboodschap is een hymne van liefde en verdraagzaamheid. Wees solidair en
genereus tegenover anderen. Volg nooit zij die haat en verdeeldheid zaaien. Haat is oorlog.
Wees dankbaar om onze verworven democratie, een geschenk waar vele vrouwen en mannen
vaak van jullie ouderdom hun leven voor veil hadden, folteringen en concentratiekampen
hebben doorstaan. Tracht in alle eenvoud iets van je leven te maken. Het ligt in een
handbereik. Kijk af en toe naar het verleden maar blijf werken aan een mooie toekomst.
Een eresaluut aan de vele bekende en onbekende Belgen die voor ons het pad van de vrijheid
hebben bevochten.
Dank aan het verzet, ze waren helden met een onvoorwaardelijke liefde voor hun Vaderland.
Dankbaarheid tegenover mijn mama die haar kinderen verder een opvoeding gaf waar we met
fierheid mogen op terug blikken.
Een fierheid aan mijn zussen en broer aan de kust die daar op hun manier de herinnering door
geven.
Het bestuur van de Vaderlandse vereniging te Oostduinkerke. Een juweeltje van
samenwerking.
Een paar kranige weerstanders WOII en hun opvolgers.
Voorzitter schoonbroer Norbert Bruneel
20
Waarom ik het doe !
Laten we recht doen aan de herinnering dat is reeds voldoende .
Vergeten is een vervloeking.
Eenvoudig omdat meer en meer onverdraagzaamheid en het vergeten van het verleden zijn
intrede doet.
Niet zonder reden vragen velen tegenwoordig zich af hoe de herinnering aan het verzet en de
concentratiekampen kan worden overgedragen aan de toekomstige generatie.
Ik zie voor ogen de opkomst van vele jonge Neo-Nazi’ groepen. Ik word er bang van. Het is
niet omdat je ouders op de verkeerd trein sprongen dat je op dezelfde trein moet blijven
doorsporen, en toch krijgen we opnieuw te maken met jonge fanatiekelingen.
Het verleden vergeten is niet aan de toekomst werken.
Het drama in ons leven was zo groot dat de vreselijke periode als een rode draad door mijn
leven is geweven. We kunnen niet vergeten. We hebben ze vreselijk gemist.
Laten we recht doen aan de herinnering dat is reeds voldoende.
Op de foto na een educatieve uiteenzetting in Koninklijk Atheneum Pitzemburg.
Philip Claes, Politiek gevangene Nacht Und Nebel – Bertje Palma Ureel– Ridder Nhatan Ramet,
de overleden Voorzitter van het Joods Museum van Deportatie en Verzet te Mechelen één
van de overlevende van het uitroeiingkamp Auschwitz
21
Simon Palma
Het verhaal van mijn moeke heeft zowel mij als heel het 6de jaar diep ontroerd. Het heeft
ons tot nadenken gestemd wat deze mensen allemaal hebben moeten doorstaan om ons een
democratie en veel verworvenheden te geven.
We danken hen om vrij te kunnen leven.
Het liedje van Willem Vermandere doet ons nadenken.
Als ge van ze leven in de Westhoek passeert
Deur regen en Noorderwinden
Keert onze den tijd als ge hier passeert
Den oorlog ga je hier were vinden;
Ja ’t is den oorlog da’j hier were vindt
En ’t graf van duizend soldaten
Altijd iemands vader altijd iemands kind
Duizend en duizend soldaten.
Simon Palma en Thomas Mannaert
Leerkracht geschiedenis : Frederik Daniëls
Met dank aan Fotograaf Dirk Opdebeeck schoonzoon van wijlen Louis Vivijs Weerstander
Verzetsbeweging” De Zwarte Hand” . Politiek Gevangene Nacht Und Nebel voor zijn
ondersteuning.
Voor jou Simon – Thomas - Sander en Laura mijn toffe kleinkinderen.
Bertje Palma-Ureel
RHO- Voorzitster NCPGR afd. Mechelen
Lid beheerraad NCPGR
Lid Beheerraad NIOOO
22
