İNDİREKT RADYOLOJİK İŞLEMLERİNDİREKT RADYOLOJİK İŞLEMLER

Dr. Kayıhan Akın

1 Radyolojik Görüntüleme Fiziği1 Radyolojik Görüntüleme Fiziği Konu: Bilgisayarlı Tomografi Fiziği (6 saat)2 Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri 2 Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri a) Konu: Floroskopik teknikler ile indirekt radyografilerde (özefagus, mide, duodenum, ince barsak vs.) çekim teknikleri ve uygulama (3 saat) b)Konu: Film kalitesi (doz, pozisyon) (3 saat) 3 Kontrastlı Radyoloji 3 Kontrastlı Radyoloji Konu: Myelografi, özefagus, mide, duodenum, ince barsak ve kolonun kontrastlı incelemesi (3 saat)4 Radyografi ve Banyo Teknikleri4 Radyografi ve Banyo Teknikleri Konu: Servikal, torakal, lomber vertebra, sakrum ve koksiks radyografisi (6 saat)

b)Konu: Film kalitesi (doz, pozisyon)

Radyolojik kaliteyi belirlerken kenar keskinliği, dansite, opasite, kontrast, kenar bulanıklığı ve noiz’in bilinmesi gerekir.

Kenar keskinliği: Kenar keskinliği: Birbirine komşu iki yapıya ait görünümler arasındaki geçiş bölgesinin genişliğidir. Kontrast ve kenar bulanıklığı kenar keskinliğini etkileyen faktörlerdir. Kontrast: Kontrast: Birbirine komşu iki yapının dansitesi arasındaki farktır. Kontrast nekadar yüksek olursa kenar keskinliği de o kadar fazla olarak görülür. Dansite: Dansite: Filmin X-ışını fotonlarına vermiş olduğu cevap sonucunda siyahlaşma miktarıdır. Filmin siyahlığı, filmin üzerindeki metalik gümüşün miktarıyla orantılıdır. Opasite: Opasite: Filme gelen ışığın, filmden geçen ışığa oranıdır. Dansite, opasitenin logaritmasıdır. Dansite 1 olduğunda opasite 10, dansite 2 olduğunda opasite 100, dansite 3 olduğunda opasite 1000 olmaktadır.Dansite, filmin yapısı, kullanılan doz faktörleri, banyo sıcaklığı, banyo süresi, banyo solüsyonunun özelliği gibi birçok değişkenden etkilenmektedir.

Opasite (A/B)

Radyolojik Kontrastı Etkileyen Faktörler:Radyolojik Kontrastı Etkileyen Faktörler:

Objeye bağlı faktörlerObjeye bağlı faktörlera) Maddenin absorbsiyon farklılıkları: İncelenen bölgenin kalınlığı, yoğunluğu, a) Maddenin absorbsiyon farklılıkları: İncelenen bölgenin kalınlığı, yoğunluğu, atom numarasıatom numarasıb) Radyasyon kalitesi: (kVp, filtrasyon)Radyasyon kalitesi arttırıldığında b) Radyasyon kalitesi: (kVp, filtrasyon)Radyasyon kalitesi arttırıldığında radyografik kontrast artmaktadır.radyografik kontrast artmaktadır.c) Saçılan radyasyon: Saçılan radyasyonu arttıran faktörler (kVp, obje kalınlığı, c) Saçılan radyasyon: Saçılan radyasyonu arttıran faktörler (kVp, obje kalınlığı, alan) kontrastın azalmasına neden olurlar. alan) kontrastın azalmasına neden olurlar.

Radyolojik Kontrastı Etkileyen Faktörler:Radyolojik Kontrastı Etkileyen Faktörler:

Filme bağlı faktörlerFilme bağlı faktörlera) Film tipia) Film tipib) Banyo işlemi: kimyasal madde aktivitesi, banyo ısısı, banyo süresib) Banyo işlemi: kimyasal madde aktivitesi, banyo ısısı, banyo süresic) Fotografik dansitec) Fotografik dansited) Sislenmed) Sislenmee) Bekleme, ışık temasıe) Bekleme, ışık temasıf) Ranforsatör varlığıf) Ranforsatör varlığı

Kenar Bulanıklığı:Kenar Bulanıklığı:

Birbirine komşu iki yapı arasındaki dansite değişimi olan bölgenin genişliğidir.

Radyolojik Kenar Bulanıklığını Etkileyen Faktörler:Radyolojik Kenar Bulanıklığını Etkileyen Faktörler:

a) Geometrik faktörler: Objenin konumu (distorsiyon= objenin görüntüsünün a) Geometrik faktörler: Objenin konumu (distorsiyon= objenin görüntüsünün orjinalinden farklı olarak yansımasıdır.) , şekli, kaynak boyutu (fokal spot), orjinalinden farklı olarak yansımasıdır.) , şekli, kaynak boyutu (fokal spot), kaynak-film uzaklığı, obje-film uzaklığı, hareket kaynak-film uzaklığı, obje-film uzaklığı, hareket b) Işık difüzyonuna bağlı faktörler: Ranforsatör yapısı, film türü, ranforsatör b) Işık difüzyonuna bağlı faktörler: Ranforsatör yapısı, film türü, ranforsatör ile film temasının tam olmaması, halasyonile film temasının tam olmaması, halasyon

Objenin kaynak ile film arasındaki konumunun yaptığı distorsiyon

Penumbra oluşumu ve fokal spotun penumbraya etkisi

Kaynak film mesafesinin azalmasının kenar bulanıklığını artırması

Obje –film mesafesinin artmasının kenar bulanıklığını artırıcı etkisi

Ranforsatör film temasının tam olmamasının kenar bulanıklığına etkisi

Noiz:Noiz:Görüntünün izlenmesine engel olan, radyografik dansitedeki istenmeyen değişikliklerdir. Radyografik noiz, radyolojik beneklenme ve artefaktlar olarak ikiye ayrılır.Beneklenme:Beneklenme:3 tipi vardır. Kuantum beneklenme, yapısal beneklenme, filmin grenli olması En etkili olan ve teknisyen tarafından değiştirilebilen faktör kuantum beneklenmedir. Görüntüyü oluşturan ışın fotonlarının sayısı ne kadar yüksek olursa radyografik noiz o kadar azalmaktadır. Yüksek mAs ve düşük hızlı filmler kullanılarak kuantum beneklenme azaltılabilir. Artefaktlar: Artefaktlar: film taşınma ve saklanmasına bağlı: kıvrılma, statik elektrik artefaktı, filmin ışık alması, parmak izleribanyo işlemine bağlı: otomatik banyo makine merdaneleri, el banyolarındaki klipsler, solüsyon artıklarıkaset ve ranforsatörlerden kaynaklanan artefaktlarÇekim sırasında oluşan artefaktlar: çift dozlama, hasta hareketiDiğer: Hasta elbisesi, takı, saç örgüsü, opak madde kalıntısı, grid sistemindeki arızalar