1

Infobrokering w praktyce: zasady i metody wyszukiwania informacji w Internecie

Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej

i Bibliotekoznawstwa UJ

Dąbrowa Górnicza, 16 marca 2009

2

Spis treści

• Terminologia – slajd 3 • Infobrokering: mity i rzeczywistość – slajd 4 • Wyszukiwanie informacji w Internecie:

zasady i metody – slajd 11 • Kilka przypadków – slajd 29 • Wybrana literatura przedmiotu – slajd 42

3

Terminologia

• Broker informacji = infobroker = [czasami] profesjonalista informacji (information professional) ≠ bibliotekarz ≠ wywiadowca gospodarczy

• Infobrokering = infobrokerstwo = infobroking

4

Infobrokering: mity i rzeczywistość

5

Mit 1: praca infobrokera polega przede wszystkim na

wyszukiwaniu informacji

• Rzeczywistość: praca infobrokera polega między innymi na wyszukiwaniu informacji

6

Mit 2: infobroker szuka informacji tylko w Internecie

• Rzeczywistość: infobroker szuka informacji w różnych zasobach/źródłach, np. w archiwach, bibliotekach, biurach informacji gospodarczej, w Internecie, u ekspertów …

7

Mit 3: infobroker sprzedaje informację

• Rzeczywistość: infobroker sprzedaje usługę informacyjną

8

Na czym polega praca infobrokera? • Kompetentne identyfikowanie rzeczywistych potrzeb

informacyjnych klientów • Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet

– różne narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa, wywiadownie gospodarcze etc.)

• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów/źródeł/treści = filtracja informacji

• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych zgodnie z zapotrzebowaniem klienta

• Akredytacja informacji: gwarancja jakości• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie

klienta, lub – lepiej – zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych

9

Co sprzedaje broker informacji? Skąd się bierze wartość dodana?

• Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego użytkownikami

• Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)

10

Cechy definicyjne brokera informacji (warunki konieczne)

• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Jest niezależny (independent information professional) – prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest zatrudniony w firmie infobrokerskiej

• Swoje usługi oferuje odpłatnie• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) –

ale usługę informacyjną • Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się

etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

11

Wyszukiwanie informacji w Internecie:

zasady i metody

12

Podstawowe zasady 1. Dostosuj strategię i taktykę wyszukiwawczą do problemu i

zindywidualizowanych potrzeb klienta 2. Nie ufaj a priori wszystkim źródłom – oceniaj serwisy WWW i ich

zawartość informacyjną 3. Nie polegaj wyłącznie na jednym źródle 4. Google NIE jest jedynym serwisem wyszukiwawczym w Internecie i

NIE obejmuje całości Sieci 5. Poznaj prawo regulujące dostęp do informacji 6. Miej „po ręką” przydatne uniwersalne i specjalistyczne punkty

startowe do poszukiwania informacji w Internecie 7. Używaj różnych funkcjonalności/narzędzi wyszukiwawczych, jak

fraza „…”, operatory boolowskie (AND, OR, NOT), inne operatory +, -, define, info, link, site, wyszukiwanie zaawansowane …

13

Przykłady

1. Nie polegaj wyłącznie na jednym źródle

- co zrobisz, gdy nie będzie działać? - trzeba konfrontować/sprawdzać

informację z różnych źródeł

14

15

16

Przykłady

1. Google NIE jest jedynym serwisem wyszukiwawczym w Internecie i NIE obejmuje całości Sieci

– istnieje niewidzialny Internet / Invisible Web • m.in. zawartość baz danych

– to samo pytanie zadane w różnych wyszukiwarkach daje różne wyniki

17

18

19

Przykłady

1. Poznaj prawo regulujące dostęp do informacji

– Na przykład: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4

czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej. Dz.U. 2002 nr 78 poz. 712

20

21

Przykłady

1. Miej „po ręką” przydatne uniwersalne i specjalistyczne punkty startowe do poszukiwania informacji w Internecie

22

Punkty startowe – typologia (1)

• Uniwersalne serwisy wyszukiwawcze: katalogi, portale, wyszukiwarki

• Przewodniki dziedzinowe, serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości, subject gateways, np.: – CIBIE WBP w Krakowie Baza linków

http://www.cibie.pl/15.html – Ekonomia on-line

http://kangurold.uek.krakow.pl/Biblioteka/Ekonomia/ – Intute http://www.intute.ac.uk/

23

Punkty startowe – typologia (2)

• Punkty dostępu do Deep/Invisible Web, np.: – Deep Web Research

http://www.deepwebresearch.info/ • Punkty dostępu do zasobów Open Access, np.:

– DOAJ http://www.doaj.org/ – OAIster http://www.oaister.org/ – Pełnotekstowe czasopisma elektroniczne w wolnym

dostępie http://www.bj.uj.edu.pl/~krosniak/Open_Access_1.htm

24

Punkty startowe – typologia (3) • Punkty dostępu do zasobów Web 2.0, np.:

– Google Blog Search http://blogsearch.google.com/ – Technorati http://www.technorati.com/

• Punkty dostępu do informacji – bibliograficznej, np.

• http://mak.bn.org.pl/wykaz.htm ☺– faktograficznej, np.

• About.com http://www.about.com/, • OneLook Dictionary Search http://www.onelook.com/ • Refdesk http://www.refdesk.com/

25

Punkty startowe – typologia (4) • Specjalistyczne punkty startowe (forma), np.

grafika i multimedia, – AltaVista Image Search

http://www.altavista.com/image/default – Picsearch http://www.picsearch.com/

• Specjalistyczne punkty startowe (treść), np. biznes i ekonomia – CEOExpress http://www.ceoexpress.com/default.asp – Onet.pl Biznes http://biznes.onet.pl/ – Przetargi.e.Gospodarka.pl

http://www.przetargi.egospodarka.pl/

26

Punkty startowe – typologia (5) • … • I są jeszcze bardzo dobre serwisy

opracowane przez biblioteki i bibliotekarzy, korzystaj z nich, np.: – ARIANTA

http://www1.bg.us.edu.pl/bazy/czasopisma/ – BERA http://www.loc.gov/rr/business/BERA/ – ResourceShelf http://www.resourceshelf.com/

27

Przykłady

1. Używaj różnych funkcjonalności, narzędzi wyszukiwawczych, jak: fraza „…”, operatory boolowskie (AND, OR, NOT), inne operatory +, -, define, info, link, site, wyszukiwanie zaawansowane …

28

29

Kilka przypadków

30

Przypadek 1: Klient pyta o dane archiwalne kursu „nietypowej” waluty

• Pomysły – Użyć standardowej uniwersalnej wyszukiwarki, np.

Google http://www.google.pl/ albo AlltheWeb http://www.alltheweb.com/?

– Wykorzystać specjalistyczny wortal informacji finansowej, np. Bankier.pl, Money.pl?

– „Udać się” do dedykowanego serwisu, np.: • Oanda.com FX Converter

http://www.oanda.com/convert/classic, • XE – Universal Currency Converter http://www.xe.com/ucc/

31

32

Przypadek 2: Klient pyta o charakterystykę rynku rolnego w Polsce w 2006 roku

• Infobroker nie „miota się” po Sieci, bo wie, gdzie takie informacje można znaleźć – Zintegrowany System Rolniczej Informacji

Rynkowej http://www.minrol.gov.pl/

33

34

Przypadek 3: Klient poszukuje „wszystkich” pełnych tekstów artykułów naukowych i innych wypowiedzi,

także mniej formalnych, opublikowanych w XXI wieku, w języku angielskim, dostępnych online, na

temat zastosowania metody delfickiej w bibliotekarstwie i bibliotekoznawstwie

• Etap 1: identyfikacja publikacji spełniających zadane kryteria – Bazy i serwisy abstraktowe/bibliograficzne

uniwersalne, np.: • IngentaConnect, w wolnym dostępie • Scopus (Elsevier), dostęp komercyjny

35

36

37

Przypadek 3: Klient poszukuje …

• Etap 1 c.d.: identyfikacja publikacji spełniających zadane kryteria – Bazy abstraktowe/bibliograficzne specjalistyczne, np.:

• LISTA EBSCO

http://web.ebscohost.com/ehost/search?vid=1&hid=104&sid=f3607d8c-06d9-406a-b822-02a99a21af67%40sessionmgr102

– Serwisy bibliograficzne typu social bookmarking i publication-sharing, najlepiej – naukowe, np.:

• Bibsonomy http://www.bibsonomy.org/ • CiteULike http://www.citeulike.org/

38

39

Przypadek 3: Klient poszukuje …

• Etap 2: poszukiwanie pełnych tekstów – E-LIS http://eprints.rclis.org/ – DL-Harvest http://dlharvest.sir.arizona.edu/index.php – dLIST http://dlist.sir.arizona.edu/

– Citebase http://www.citebase.org/ – Google Scholar http://scholar.google.com – OAIster http://www.oaister.org/ – Scirus http://www.scirus.com/

40

Przypadek 3: Klient poszukuje …

• Etap 3: poszukiwanie wypowiedzi nieformalnych, prezentacji, filmów, nagrań … w blogach, knowledge-sharing communities, sharing-sites, serwisach typu wiki, np.: – Knol http://knol.google.com/k/ – Research Blogging

http://researchblogging.org/

41

Przypadek 3: Klient poszukuje …

• Etap 4: eliminacja duplikatów, ustalenie wersji, selekcja

• Etap 5: sporządzenie listy, zestawienia bibliograficznego …

42

Wybrana literatura przedmiotuCisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. Dostęp:

http://eprints.rclis.org/archive/00012296/01/Cisek_broker_informacji_istota.pdf. Wersja skrócona: Cisek, S. (2008). Broker informacji: Istota zawodu. Ibinacja, numer specjalny Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Kół Naukowych „Od bibliotekarza do infobrokera – teoria i praktyka zawodu”, nr 10, s. 3-5.

Cisek, Sabina; Sapa, Remigiusz (2007). Komunikacja naukowa w Internecie – mity i rzeczywistość. W: Lubaszewski, W. red. Komputer – Człowiek – Prawo. Kraków: Wyd. UJ, s. 39-49. Preprint opublikowany w Internecie: Cisek, S.; Sapa, R. (2006) [dok. elektr.]. Komunikacja naukowa w Internecie – mity i rzeczywistość. Dostęp: http://eprints.rclis.org/archive/00009035/

Cisek, Sabina (2008). Narzędzia, technologie i zasoby internetowe w działalności brokera informacji: wybrane aspekty. Dostęp: http://149.156.160.7/~cisek/broker%20_informacji/Cisek%20internet%20w%20dzial%20brokera%20informacji.doc lub http://eprints.rclis.org/13105/1/Cisek_internet_w_dzial_brokera_informacji.pdf

Infobrokerstwo (2009). Dostęp: http://www.infobrokerstwo.pl/ Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa:

Wydawnictwo SBPNowak, Elżbieta Paulina (2006). Broker informacji – odpowiedź na zapotrzebowanie XXI wieku.

Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (87), s. 51-63Pastuszka, Bartosz (2007). Infobroker w świecie biznesu – kiedy i do jakich zadań przedsiębiorstwa

potrzebują usług brokera informacji? W: III Seminarium z cyklu Infobroker: Efektywne wykorzystanie zasobów informacyjnych sieci (2007). Warszawa: Centrum Promocji Informatyki