Informacje o ustawach uchwalonych od 1 stycznia 2005 r. do końca

Informacje o ustawachuchwalonych od 1 stycznia 2005 r.

do końca IV kadencji Sejmu

SPIS TREŚCI

Dz. U. Nr 23, poz. 188Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu choróbzakaźnych zwierząt oraz o zmianie niektórych innych ustaw, (Dz. U. nr 23, poz.188).

Dz. U. Nr 25, poz. 202Ustawa „o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji” - Druk Nr 2597

Dz. U. Nr 33, poz. 291Ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresiegospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłaciedepozytowej [druk nr 3211]

Dz.U. Nr 44, poz. 422Ustawa z dnia 21 stycznia 2005 r. zmieniająca ustawę o rehabilitacji zawodowej ispołecznej oraz o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych i ustawę o zmianie ustawy orehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych orazo zmianie niektórych innych ustaw (DZ. U. nr 44, poz. 422) – obowiązuje od 1stycznia 2005 r.

Dz.U Nr 48 poz. 447Opinia w sprawie ustawy z dnia 18 lutego 2005 r. o zmianie ustawy o pośrednictwieubezpieczeniowym oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 48, poz. 448Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 3 marca 2005 r. o dopłatach do umów na budowęniektórych typów statków morskich (druk 3734)

Dz. U. Nr 53, poz. 469Ustawa z dnia 4 marca 2005 roku o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka iprzetworów mlecznych (Dz. U. Nr 53, poz. 469).

Dz.U Nr 57, poz. 491Opinia do ustawy z dnia 4 marca 2005 roku o Krajowym Funduszu Kapitałowym

Dz. U Nr 62, poz. 551Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczychi spółce europejskiej

Dz. U. Nr 62, poz. 552Ustawa o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy Prawo ochronyśrodowiska [druk nr 3135]

Dz. U Nr 64, poz. 565Informacja dot. Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalnościpodmiotów realizujących zadania publiczne

Dz. U Nr 64, poz. 566Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o ochronie wypłat wynagrodzeń osób zatrudnionychw samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej

Dz. U. Nr 78, poz. 683Ustawa o zmianie ustawy o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych ibiopaliwach ciekłych

Dz. U Nr 78, poz. 684Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznychzakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 78, poz. 684) – obowiązuje od 21 maja b. r.)

Dz. U Nr 83 poz. 719Opinia o ustawie z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nadinstytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymiwchodzącymi w skład konglomeratu finansowego

Dz. U Nr 85, poz. 725Opinia do ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o rekompensacie przysługującej wzwiązku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji świadczeń pieniężnychprzysługujących: żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianymw kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu ibatalionach budowlanych oraz osobom deportowanym do pracy przymusowej orazosadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych RepublikRadzieckich

Dz. U Nr 85, poz. 726Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o kulturze fizycznej oraz ustawyo żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 726)

Dz. U. Nr 85, poz.727Notatka na temat skutków prawnych ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianieustawy o ochronie informacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw

Dz. U Nr 85, poz. 728Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych

Dz. U. Nr 85, poz. 729Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu wwodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw

Dz. U Nr 90, poz. 756Informacja na temat skutków budżetowych uchwalenia ustawy z dnia 21 kwietnia2005r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórychinnych ustaw

Dz. U. Nr 90, poz. 758Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach[druk nr 3497]

Dz. U Nr 94, poz. 784Informacja dot. Ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloleniego„Program budowy Zbiornika Wodnego Świnna – Poręba w latach 2006 – 2010”

Dz. U Nr 94, poz. 786Opinia do ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 roku o zmianie ustawy o pomocy państwaw spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnychoraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych

Dz. U. Nr 94, poz. 787Ustawa o zmianie ustawy - prawo farmaceutyczne (druk 3747)

Dz. U Nr 100, poz. 835Ustawa z dnia 6 maja 2005r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej

Dz. U. Nr 100, poz. 837Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o systemie identyfikacji i rejestracjizwierząt

Dz. U. Nr 102, poz. 852Opinia do ustawy z dnia 20 maja 2005 r. o dodatku pieniężnym dla niektórychemerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłekprzedemerytalny

Dz. U. Nr 113, poz. 954Ustawa o zmianie ustawy - prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw(druk 3386)

Dz. U Nr 122, poz.Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych,ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych i ustawy o systemie oświaty

Dz. U. Nr 122 poz. 1021Ustawa o zmianie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz oodpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Dz. U Nr 122, poz. 1022Informacja dot. Ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o ustanowieniu programuwieloletniego „Wymiana śmigłowców Samodzielnego Publicznego Zakładu OpiekiZdrowotnej - Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w latach 2005 – 2010”

Dz. U Nr 122, poz. 1025Opinia do ustawy o zmianie ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o służbie wojskowejżołnierzy zawodowych oraz ustawy o uposażeniu żołnierzy niezawodowych

Dz. U. Nr 130, poz 1085Opinia do ustawy z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniuemerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 130, poz. 1087Ustawa o zmianie ustawy o Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 132, poz. 1105Opinia dot. Ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach

Dz. U Nr 132, poz. 1108Informacja o ustawie z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniachSkarbu państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnymznaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.

Dz. U Nr 132, poz. 1111Opinia o ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii

Dz. U Nr 134, poz. 1204Opinia w sprawie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o działalnościubezpieczeniowej oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 138, poz. 1154Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnejfinansowanych ze środków publicznych

Dz. U. Nr 141, poz. 1182Skutki ekonomiczne ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynkówrolnych, ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniuoraz rynku suszu paszowego oraz ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacjiniektórych rynków rolnych

Dz. U. Nr 143, poz. 1199Informacja nt. Ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianieniektórych innych ustaw

Dz. U Nr 143, poz.Informacja dot. Ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego„Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych”Dz. U Nr 143, poz. 1202Opinia dot. Ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszyemerytalnych oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 150, poz. 1239Ustawa z dnia 17 czerwca 2005r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowaniacywilnego

Dz. U. NR 150, poz. 1239Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnegooraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 150, poz 1241Opinia do ustawy z dnia 17 czerwca 2005 roku o zmianie ustawy o finansowymwsparciu tworzenia w latach 2004-2005 lokali socjalnych, noclegowni i domów dlabezdomnych

Dz. U. Nr 150, poz. 1248Informacja nt. Ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemieubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 150, poz. 1249Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierzątgospodarskich (Dz. U. nr 150, poz. 1249)

Dz. U. Nr 150, poz. 1250Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o restrukturyzacji górnictwa węglakamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 150, poz. 1250).

Dz. U. Nr 150, poz. 1259Skutki ekonomiczne ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji iModernizacji Rolnictwa

Dz. U. Nr 155, poz. 1297Ustawa „o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym FunduszuDrogowym oraz ustawy o transporcie drogowym” - Druk Nr 4120

Dz. U .Nr 155, poz. 1298Ustawa dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym

Dz. U. Nr 157, poz. 1314Opinia o ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o minimalnymwynagrodzeniu za pracę oraz o zmianie innych ustaw

Dz. U. Nr 157, poz. 1315Informacja o ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczącychnabywania własności nieruchomości.

Dz. U. Nr 157, poz. 1316Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianieniektórych ustaw

Dz. U. Nr 163, poz. 1361Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze iniektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 163, poz. 1362Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o przeprowadzaniu konkursów na stanowiskakierowników centralnych urzędów administracji rządowej, prezesów agencjipaństwowych oraz prezesów zarządów państwowych funduszy celowych

Dz. U. Nr 163, poz. 1364Opinia do ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy Prawo Budowlane orazzmianie niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 164, poz. 1365Prawo o szkolnictwie wyższym

Dz. U. Nr 164, poz. 1366Ustawa o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ozmianie niektórych innych ustaw

Dz. U. Nr 167, poz. 1396Opinia w sprawie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r o zmianie ustawy o ubezpieczeniachobowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i polskim BiurzeUbezpieczycieli Komunikacyjnych, ustawy o działalności ubezpieczeniowej orazustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym

Dz. U. Nr 167, poz. 1397Informacja dot. Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach irentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela

Dz. U. Nr 167, poz. 1398Opinia o ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Dz. U. Nr 167, poz. 1399Informacja nt. Ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarachochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych

Dz. U. Nr 167, poz. 1400Opinia dot. Ustawy o Funduszu im. Komisji Edukacji Narodowej

Dz. U. Nr 172, poz. 1440Ustawa o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk4119 – podpisana przez prezydenta).

Dz. U. Nr 204, poz. 2088Ustawa „o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw” -Druk Nr 3930

NIEOPUBLIKOWANE NA DZIEŃ 13.09.2005 R.

Druk sejmowy nr 1695, 3668Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego wprawo własności nieruchomości.

Druk sejmowy nr 1828, 1844Opinia o ustawie o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.

Druk Sejmowy nr 1834, 2791, 3259Opinia dot. Ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa

Druk sejmowy nr 2188Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowieniaprawa

Druk sejmowy nr 2375Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks karny skarbowy orazniektórych innych ustaw

Druk sejmowy nr 2723, 2967Opinia do ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórychwydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym

Druk sejmowy nr 3174, 3175Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym (podpisana przez prezydenta).

Druk sejmowy nr 3220, 3273Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ustroju miasta stołecznegoWarszawy

Druk sejmowy nr 3366Opinia do ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach zFunduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk sejmowy nr 3440Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspieraniadziałalności innowacyjnej

Druk sejmowy nr 3557Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami wpodziale zadań i kompetencji administracji terenowej

Druk sejmowy nr 3600Skutki ekonomiczne ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o zmianie ustawy o nawozachi nawożeniu

Druk sejmowy nr 3614Opinia o ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr SądówPowszechnych i Prokuratury

Druk sejmowy nr 3614Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r.o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury

Druk sejmowy nr 3772Opinia dot. Ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FunduszuUbezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Druk sejmowy nr 3793Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułupozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Druk sejmowy nr 3837Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotówzbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Druk sejmowy nr 3853Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o warunkachżywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw

Druk sejmowy nr 3856Informacja na temat ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu iprzeszczepianiu komórek, narządów i tkanek.

Druk sejmowy nr 3859Opinia o ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującejofiarom niektórych przestępstw umyślnych

Druk sejmowy nr 3905Informacja nt. Ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych

Druk sejmowy nr 3942Ustawa o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Druk sejmowy nr 3949Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnejoraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Druk sejmowy nr 3975Informacja nt. Ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o swobodziedziałalności gospodarczej

Druk sejmowy nr 3982Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi

Druk sejmowy nr 3995Ustawa o zmianie ustawy – prawo lotnicze

Druk sejmowy 4058Opinia o ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o państwowymprzedsiębiorstwie użyteczności publicznej „Poczta Polska”

Druk sejmowy nr 3969Opinia o ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

Druk sejmowy nr 3970Opinia w sprawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkachwprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu orazo spółkach publicznych

Druk sejmowy nr 3971Ustawa o systemie tachografów cyfrowych

Druk sejmowy nr 4106Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy –Karta Nauczyciela

1

Dz. U. Nr 23, poz. 188

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu choróbzakaźnych zwierząt oraz o zmianie niektórych innych ustaw, (Dz. U. nr 23,

poz.188).

Zasadniczym celem przywołanej ustawy jest przyjęcie przepisów UE dotyczących

bezpieczeństwa żywności, w tym zwalczania chorób odzwierzęcych oraz przepisów

regulujących przemieszczanie w celach niehandlowych zwierząt domowych.

Wymieniona regulacja spowoduje niewielkie obciążenie budżetu państwa:

- zakupem 30 – 50 szt. Czytników do odczytywania „chipów” u przewożonych zwie-

rząt domowych (koszt zakupu 30 – 50 tys. zł.1,

- kosztami udostępniania pomieszczeń do przetrzymywania zwierząt domowych na

przejściach granicznych (koszt udostępnienia jednego pomieszczenia o powierzchni

ok. 10 m² będzie wynosił 960 – 1 440 zł. rocznie2.

Wymieniona regulacja będzie miała pozytywny wpływ na konkurencyjność ze-

wnętrzną (umożliwi pełną konkurencyjność polskich producentów zwierząt oraz pro-

duktów pochodzenia zwierzęcego na rynku unijnym), a w dalszej konsekwencji na

rynek pracy.

Sporządził: Adam Kucharz

1 Podaję za Uzasadnieniem do projektu omawianej ustawy2 Podaję za Uzasadnieniem do projektu omawianej ustawy

2

Dz. U. Nr 25, poz. 202

Warszawa, 02.09.2005 r.

Ustawa „o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji” - Druk Nr 2597

Pierwsze czytanie 17.03.2004

Uchwalenie przez Sejm pos. nr 96, 20.01.2005

Podpis Prezydenta 27.01.2005

Publikacja Dz.U. 2005, Nr 25, poz. 202

Przedmiotowa ustawa została przedłożona jako inicjatywa poselska. General-

nie rzecz ujmując, omawiana ustawa jest konieczną implementacją wymagań UEdo prawa polskiego w zakresie zagospodarowania specyficznych odpadów,jakimi są pojazdy wycofane z eksploatacji. Choć ramy prawne dla recyklingu po-

jazdów samochodowych zostały wprowadzone do polskiego prawa już w latach

2001-2002 (np. w ustawie o odpadach, o opłacie produktowej), to omawiana ustawa

w sposób szczegółowy i merytoryczny wprowadziła do krajowego prawa wymogi dy-

rektywy 2000/53/WE oraz kilku innych Decyzji Komisji Europejskiej.

W syntetycznym ujęciu, ustawa „o recyklingu pojazdów …”:

nakłada na podmioty (osoby) wprowadzające na polski rynek pojazdy samocho-

dowe obowiązek zapewnienia odbioru i przetwarzania pojazdów wycofanych z

eksploatacji. Odbywać się to może bądź to poprzez własną sieć wyspecjalizowa-

nych zakładów, bądź poprzez umowy z niezależnymi sieciami profesjonalnego re-

cyklingu,

3

ustala definicje, zasady i wymogi techniczne funkcjonowania systemu recyklingu

pojazdów samochodowych, w tym, szczegółowe zasady tworzenia i funkcjonowa-

nia punktów zbierania i demontażu pojazdów,

określa kompetencji organów administracji i zadań NFOŚiGW w zakresie recy-

klingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Należy jedynie dodać, iż w toku prowadzonych prac nad ustawą, zrezy-gnowano z pierwotnego zamiaru obciążenia posiadaczy pojazdów opłatą recy-klingową (5 zł), pobieraną w trakcie pierwszych lub okresowych badań technicznych

pojazdu. Zgodnie z duchem prawa UE oraz omawianej ustawy, koszty stworzenia

sieci oraz późniejszego recyklingu pojazdów powinny ponosić podmioty (osoby)

wprowadzające pojazdy na polski rynek. W przypadku małych „importerów” (do 1000

pojazdów rocznie) obowiązek tworzenia sieci recyklingu został zastąpiony wymogiem

wnoszenia jednorazowej opłaty (500 zł) od każdego wprowadzonego na rynek po-

jazdu. Środki te będą zasilały wydzielony rachunek NFOŚiGW z przeznaczeniem

m.in. na dofinansowanie rozbudowy sieci czy procesu demontażu pojazdów.

Skutki ekonomiczne

Omawiana ustawa w niewielkim stopniu obciąży finanse publiczne – dofi-

nansowanie rozbudowy sieci zbierania i demontażu pojazdów oraz samego procesu

recyklingu przez NFOŚiGW będzie odbywało się w ramach środków pozyskanych z

opłat recyklingowych.

Natomiast zgodnie z treścią ustawy, zasadnicze koszty stworzenia siecidemontażu i jej dalszego funkcjonowania poniosą podmioty wprowadzające narynek pojazdy samochodowe. Autorzy ustawy przewidują, że do 2006 r. potrzebne

będzie w Polsce stworzenie od 50 do 100 profesjonalnych zakładów demontażu. Bio-

rąc pod uwagę ogromną liczbę samochodów używanych sprowadzonych do Polski

po 1 maja 2004 r. należy przyjąć, że potrzebna liczba zakładów demontażu będzie

zbliżona do górnej granicy zakładanej przez autorów ustawy. Przy szacowanych

kosztach stworzenia zakładu demontażu (zgodnego z wymogami ustawy) w wysoko-

ści 3 mln zł, konieczne środki do stworzenia i funkcjonowania sieci będą oscy-lowały w granicach 150-300 mln zł – łącznie do 2006 roku. Należy przy tym pa-

miętać, że w Polsce istnieje już pewna liczba zakładów demontażu pojazdów, które

4

jedynie muszą być zmodernizowane, co nie jest tak kosztowne, jak stworzenie no-

wego zakładu.

Nie podważając faktu, że koszty ustawy obciążą podmioty wprowadzające

pojazdy na rynek, to należy także zauważyć, że funkcjonowanie sieci demontażu

pojazdów nie koniecznie musi być działalnością deficytową. Odzyskiwanie cennych

materiałów, sprzedaż odpadów do dalszego przerobu czy możliwość powtórnego

wykorzystania niektórych części przy naprawach pojazdów mogą znacząco rekom-

pensować koszty działalności. O ile stworzenie sieci może faktycznie być odczuwal-

ne kosztowo, to jej funkcjonowanie już w znacznie mniejszym stopniu. Stąd też, wdalszej perspektywie, koszty wejścia w życie ustawy dla podmiotów wprowa-dzających na rynek pojazdy powinny znacząco się zmniejszać. Tym samym

zmniejszać się powinien jednostkowy „narzut” na koszty produkcji i sprzedaży pojaz-

dów.

Reasumując, biorąc pod uwagę formalne uregulowania UE nakładające na

Polskę (jako członka Wspólnoty) określone obowiązki profesjonalnego recyklingu

pojazdów, a także troskę o czystość i bezpieczeństwo środowiska naturalnego, nale-

ży uznać, iż koszty generowane przez ustawę są kosztami niezbędnymi do poniesie-

nia.

Sporządził: Jacek Krzak – specjalista ds. systemu gospodarczego

5

Dz. U. Nr 33, poz. 291

Warszawa, 2 września 2005 r.

Ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospoda-rowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozyto-

wej [druk nr 3211]

Ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowa-

nia niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej została

uchwalona przez Sejm w styczniu 2005 r.; opublikowano ją w lutym (Dz.U. 2005 Nr

33, poz. 291). Większość przepisów ustawy weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2005

r.

Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców… zobowiązuje wytwórców i importerów do

osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu wybranych produktów

szczególnie uciążliwych dla środowiska (takich jak np. akumulatory) oraz odpadów

opakowaniowych. Ustawa ta wraz z ustawą o opakowaniach i odpadach opakowa-

niowych tworzą podstawę prawną dla nowoczesnego systemu recyklingu i odzysku

odpadów. System ten opiera się na mechanizmie, zgodnie z którym przedsiębiorca,

który nie osiągnie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu zobowiązany jest do

zapłacenia tzw. opłaty produktowej. Stanowi to ekonomiczną

zachętę do zagospodarowywania odpadów w sposób zgodny z potrzebami ochrony

środowiska. Obowiązek zapewnienia wymaganych poziomów odzysku i recyklingu

może być realizowany przez przedsiębiorcę samodzielnie bądź za pośrednictwem

wyspecjalizowanych firm, tzw. organizacji odzysku.

Projekt nowelizacji ustawy o obowiązkach przedsiębiorców… został przedstawiony

przez Radę Ministrów. Zasadniczym celem nowelizacji było usunięcie nieprawidło-

6

wości, do jakich dochodziło w działaniu części organizacji odzysku oraz dostosowa-

nie polskich przepisów do ustawodawstwa Unii Europejskiej (dyrektywa

2004/12/WE). W celu „uszczelnienia” systemu ograniczono częściowo możliwość

samodzielnej realizacji obowiązku odzysku i recyklingu przez przedsiębiorców oraz

wprowadzono nowe wymagania i obowiązki dla organizacji odzysku. Rozszerzono

także listę produktów objętych ustawą.

Oceniając prawdopodobne skutki ekonomiczne wynikające z nowelizacji ustawy o

obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz

o opłacie produktowej i opłacie depozytowej można stwierdzić, że nowe regulacje nie

spowodują znaczących efektów finansowych dla budżetu i sektora publicznego. Ze

względu na podniesienie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu oraz rozsze-

rzenie przepisów ustawy na nowe produkty prawdopodobny jest pewien wzrost przy-

chodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, do któ-

rego wpływają środki pochodzące z opłat produktowych (przykładowo zakłada się, że

w 2005 r. wpływy z tego tytułu sięgną ok. 7 mln. zł). Skala wzrostu jest jednak trudna

do oszacowania, gdyż ostateczna wysokość wpływów z tego tytułu uzależniona jest

od indywidualnych decyzji i skuteczności działań podejmowanych przez przedsię-

biorców (jeśli uda im się osiągnąć wyznaczone poziomy odzysku i recyklingu, to nie

będą musieli płacić opłat). Ostateczny bilans jest dodatkowo utrudniony ze względu

na fakt, że część wprowadzonych nowelizacją przepisów ułatwia wypełnienie wymo-

gów ustawy (np. zniesienie obowiązku odzysku tzw. opakowań wielomateriałowych)

bądź w inny sposób prowadzi do uszczuplenia wpływów z opłat (np. odstąpienie od

pobierania opłat od podmiotów wprowadzających na rynek niewielkie ilości opako-

wań i produktów).

Poważniejszych konsekwencji nowelizacji spodziewać się można na poziomie po-

szczególnych branż i przedsiębiorstw, brak tu jednak konkretnych szacunków kosz-

tów działań dostosowawczych niezbędnych do wypełnienie zwiększonych poziomów

odzysku i recyklingu. Generalnie, prawdopodobny wydaje się pewien wzrost kosztów

działalności dla przedsiębiorców, którzy do tej pory nie byli objęci przepisami ustawy.

Zgodnie z pierwotna wersją ustawy (ze stycznia 2005 r. ) skutki te byłyby najbardziej

odczuwalne dla firm wprowadzających na rynek ulotki, katalogi i tym podobne mate-

riały reklamy komercyjnej. Począwszy od stycznia 2006 r. musiałyby one sfinanso-

7

wać koszt uczestnictwa w systemie odzysku i recyklingu odpadów. Jednak najnow-

sza nowelizacja ustawy o opłacie produktowej (dokonana przy okazji nowelizacji

przepisów ustawy o odpadach w lipcu 2005 r.) wykreśla z załącznika nr 1 określają-

cego produkty podlegające opłatom właśnie materiały reklamowe i katalogi handlo-

we. To oznacza, że nie trzeba będzie za nie płacić.

Inne najważniejsze konsekwencje gospodarcze uchwalenia omawianej ustawy to

fakt, że organizacje odzysku będą musiały spełnić dodatkowe wymogi dotyczące

m.in. podniesienia kapitału zakładowego. To poważne obciążenie, ale z drugiej stro-

ny to właśnie one mogą stać się głównym ekonomicznym beneficjentem rozwoju te-

go segmentu rynku. Nowelizacja, która powinna być bodźcem do konsolidacji sekto-

ra, jest więc w interesie największych z nich. Ponadto przedsiębiorstwa, które wpro-

wadzają na rynek towary w opakowaniach wielomateriałowych (np. kartony do mleka

i napojów) będą miały szansę na obniżenie kosztów działalności. Swoje zobowiąza-

nia będą one zapewne realizować poprzez tańszy recykling innych opakowań, np. z

papieru.

Zaostrzenie wymogów dotyczących odzysku i recyklingu w dłuższym okresie czasu

może prowadzić do wzrostu cen towarów w opakowaniach, zwłaszcza tych, które

trudno przetworzyć lub ponownie wykorzystać. Rynkową reakcją powinna być mody-

fikacja struktury stosowanych opakowań, w kierunku powszechniejszego użycia opa-

kowań przyjaznych dla środowiska.

Sporządził: Mirosław Sobolewski

8

Dz.U. Nr 44, poz. 422

Ustawa z dnia 21 stycznia 2005 r. zmieniająca ustawę o rehabilitacji zawodoweji społecznej oraz o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych i ustawę o zmianieustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepeł-nosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DZ. U. nr 44, poz. 422) –

obowiązuje od 1 stycznia 2005 r.

Ustawa powoduje utrzymanie w latach 2005 - 2006 obowiązującej do końca

2004 r. zasady pokrywania w całości przez PFRON kosztów funkcjonowania warsz-

tatów terapii zajęciowej i zakładów aktywizacji zawodowej. Przesuwa się tym samym

o dwa lata wprowadzenie przez powiaty współfinansowania tych przedsięwzięć.

Przed zmianą ustawy, od 1 stycznia 2005 r. ten współudział ze strony samorządowej

wynosić miał 10% kosztów. Jak wykazała praktyka, część samorządów nie była w

stanie (ze względów czasowych jak i ekonomicznych) przejść na ten nowy sposób

finansowania. W tej sytuacji zagrożona została stabilność nielicznych placówek

(działających dopiero od 2000 r.), które prowadziły ze wszech miar pożądaną spo-

łecznie rehabilitację osób niepełnosprawnych.

Ustawa słusznie nie przewiduje w przyszłości odejścia od zasady częściowej

odpowiedzialności samorządu za swoich obywateli korzystających z rehabilitacji.

Samorządu uzyskały jeszcze dwa lata na przygotowanie się do oczekującego je

obowiązku współfinansowania wydatków na rehabilitację. Co więcej, procent tego

współfinansowania będzie zwiększał się stopniowo, począwszy od 2007 r. Tym sa-

mym zmniejszane będzie maksymalne dofinansowanie warsztatów terapii zajęciowej

i zakładów aktywności zawodowej przez PFRON.

I tak, maksymalne dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów działalności

warsztatów i zakładów wyniesie:

- 2007 – 95%,

- 2008 – 90%,

- 2009 i w latach następnych – 85% .

9

W przypadku utworzenia warsztatów terapii w 2005 r. i w latach następnych

przewiduje się maksymalny 70% udział PFRON-u, a przy tworzeniu zakładów aktyw-

ności zawodowej:

- 2007 r. – 85% ,

- 2008 r. – 75 %,

- 2009 r. i w latach następnych - 65% kosztów.

Nowelizacja ustawy oddaliła więc niebezpieczeństwo zmniejszenia się z po-

wodu zmian zasad finansowania liczby niepełnosprawnych poddawanych rehabilita-

cji. Jednocześnie samorządy uzyskały możliwość lepszego przygotowania się do

nowych rozwiązań w zakresie współfinansowania działalności warsztatów terapii za-

jęciowej i zakładów aktywności zawodowej.

Sporządziła: Małgorzata Dziubińska-Michalewicz

10

Dz.U Nr 48 poz. 447Warszawa, 25 sierpnia 2005 r.

Opinia w sprawie ustawy z dnia 18 lutego 2005 r. o zmianie ustawy o pośred-nictwie ubezpieczeniowym oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. z 2005 r. Nr 48, poz. 447)3

1. Przedmiot regulacjiUstawa dotyczy zasad prowadzenia działalności przez agentów i brokerów ubez-

pieczeniowych oraz sposobu prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych.

Celem nowelizacji było dostosowanie polskich przepisów w tym zakresie do norm

prawnych Unii Europejskiej4, a także poprawienie spójności polskiego prawa o po-

średnictwie ubezpieczeniowym. Główne zmiany, które wprowadziła nowelizacja to:5

- wyłączenie spod zakresu działania ustawy pośrednictwa ubezpieczeniowego, jeżeli

działalność taka jest prowadzona jako uzupełniająca do podstawowej działalności

gospodarczej i spełnione są inne warunki, m. in. umowa ubezpieczenia zawierana

jest jako uzupełnienie dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów lub usług, roczna

składka nie przekracza 500 euro, a czas trwania umowy nie jest dłuższy niż 5 lat;

- wprowadzenie wymogu odbywania raz na trzy lata szkolenia zawodowego przez

osoby wykonujące czynności agencyjne lub brokerskie;

- rozszerzenie ochrony klienta poprzez wprowadzenie zasady uznawania za wpłaco-

ne zakładowi ubezpieczeń sum pieniężnych przekazanych pośrednikowi, oraz nie-

uznawania za przekazane uprawnionemu z umowy ubezpieczenia kwot, które zakład

ubezpieczeń przekazał pośrednikowi, do czasu ich faktycznego otrzymania przez

uprawnionego;

- zakaz prowadzenia pośrednictwa ubezpieczeniowego przez przedsiębiorców po-

zbawionych prawa prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie ustawy -

Prawo upadłościowe i naprawcze;

3.Podstawą prac nad tą ustawą był rządowy projekt ustawy zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpie-czeniowym oraz niektórych innych ustaw zawarty w druku sejmowym nr 3421.4 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubez-pieczeniowego (2002/92/WE); Dz. Urz. WE L 9 z 15.01.2003 r., str. 3.5 Por. np. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym i niektórych innychustaw, A. Skorupka, Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

11

- objęcie agentów ubezpieczeniowych będących osobami fizycznymi, wspólników

będącej agentem ubezpieczeniowym spółki nie mającej osobowości prawnej i co

najmniej połowy członków zarządu osoby prawnej będącej agentem, obowiązkiem

spełniania warunków do tej pory wymaganych od osób bezpośrednio wykonujących

czynności agencyjne, tzn. wymogu posiadania pełnej zdolności do czynności praw-

nych, niekaralności, rękojmi należytego wykonywania czynności agencyjnych, śred-

niego wykształcenia i odbycia szkolenia zakończonego egzaminem;

- skorygowanie zasad podejmowania działalności w Polsce przez pośredników ubez-

pieczeniowych z innych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz podejmowania

w tych państwach działalności przez polskich pośredników ubezpieczeniowych.

2. Wpływ regulacji na finanse publiczneNowelizacja ma bezpośredni wpływ na dochody sektora finansów publicznych w

zakresie, w jakim zmienia ona ustawę z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbo-

wej6. Stawka opłaty skarbowej od zmiany wpisu do rejestru agentów ubezpieczenio-

wych została, dla pewnej kategorii czynności, podniesiona (do poziomu stawki dla

dokonania wpisu do rejestru), rozszerzeniu uległ jednak katalog zwolnień z opłaty

(przyznano zwolnienie dla wykreślenia agenta ubezpieczeniowego na wniosek za-

kładu ubezpieczeń). Oznacza to wzrost wpływów budżetowych jednostek samorządu

terytorialnego z tytułu pewnej kategorii czynności urzędowych oraz spadek wpływów

w wyniku zniesienia opłat za wykreślenie agenta. Wielkość i kierunek zmian wpływów

budżetowych zależy od ilości i charakteru dokonywanych zmian wpisów do rejestru,

które są obecnie trudne do oszacowania.

3. Inne skutki gospodarcze regulacjiJeśli chodzi o zmiany w zakresie wyłączeń (art. 3 ustawy o pośrednictwie ubez-

pieczeniowym), to w opinii prawnej sporządzonej dla Polskiej Izby Pośredników

Ubezpieczeniowych i Finansowych7 sformułowano wniosek, że niezależnie od zakre-

su wymienionych w ustawie restrykcyjnych przesłanek wyłączenia (kryteria rodzaju

6 Dz. U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 oraz z 2005 r. Nr 14, poz. 115.7 Opinia prawna do ustawy o zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz niektórych in-nych ustaw; opracowanie: Mec. Andrzej Chróścicki - Kancelaria Infor-Lex i Mec. Leszek Nowakowski -Kancelaria Drzewiecki, Tomaszek &Wspólnicy; www.pipuinf.iaw.pl

12

podmiotu, ubezpieczeń i wysokości obrotów), na rynku ubezpieczeniowym mogą wy-

stępować osoby zajmujące się pośrednictwem ubezpieczeniowym a nie podlegające

jakimkolwiek wymogom ustawy o pośrednictwie. Wydaje się jednak, że w świetle

licznych warunków kwalifikacyjnych dla wyłączeń, przypadki takie nie powinny sta-

nowić zagrożenia dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Znowelizowana ustawa zaostrza wymogi, które muszą spełniać pośrednicy ubez-

pieczeniowi. Wymagania odnośnie do niekaralności, weryfikacji kompetencji oraz

cyklicznego podnoszenia kwalifikacji pośredników sprzyjają wzrostowi jakości usług

pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz prawidłowości obrotu gospodarczego. Pewne

zastrzeżenia w tym względzie może budzić brak ustawowego mechanizmu kontroli

jakości szkolenia pośredników (rozporządzenie określa czas trwania i zakres tema-

tyczny, ale nie precyzuje, jakie podmioty są właściwe do organizacji szkoleń zawo-

dowych) oraz fakt, że koszty szkoleń mogą odbić się na wzroście cen usług pośred-

nictwa.

Rozszerzenie obowiązków informacyjnych pośredników wobec klientów stanowi

krok w kierunku wzmocnienia pozycji konsumenta umożliwiając mu bardziej obiek-

tywną i rzetelną analizę dostępnych na rynku ofert. Wątpliwości może jednak budzić

treść art. 4a pkt 2, ponieważ określenie sposobu przekazania informacji jako „jasny,

dokładny i zrozumiały” może prowadzić do sporów interpretacyjnych, szczególnie

jeśli niedopełnienie obowiązków informacyjnych miałoby być przesłanką unieważnie-

nia umowy.

Nowelizacja poprawiła pozycję prawną konsumenta: zgodnie z art. 6a składka

przekazana pośrednikowi traktowana jest jako wpłacona zakładowi ubezpieczeń,

natomiast kwoty należne klientowi uznaje się za wypłacone przez zakład ubezpie-

czeń dopiero w chwili przekazania klientowi przez agenta, czy brokera. Wzmacnia to

ochronę klienta na wypadek ewentualnej nieuczciwości pośrednika.

4. WnioskiUstawa nie wzbudziła wielu kontrowersji w parlamencie8, ani w środowiskach go-

spodarczych zajmujących się działalnością ubezpieczeniową, których część uczest-

niczyła w konsultacjach prowadzonych przez projektodawcę 9. Wydaje się, że powin-

8 409 głosów za, 4 wstrzymujące się, brak głosów przeciw; przyjęcie większości poprawek Senatu.9 Por. Uzasadnienie do rządowego projektu Ustawy o zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpieczenio-wym oraz niektórych innych ustaw, druk nr 3421.

13

na ona zostać oceniona pozytywnie, nie tylko dlatego, że uzgadnia polskie normy z

prawem UE, stwarzając polskim firmom lepsze warunki działania w innych pań-

stwach członkowskich, lecz przede wszystkim wzmacnia pozycję klientów usług

ubezpieczeniowych i sprzyja podniesieniu jakości tych usług10.

Skutki dla sektora finansów publicznych są obecnie trudne do oszacowania, po-

nieważ zależą od aktywności uczestników rynku pośrednictwa ubezpieczeniowego,

aczkolwiek wpływ zmian w opłacie skarbowej na dochody budżetowe gmin wydaje

się być znikomy11.

Sporządziła: Katarzyna Burak – specjalista ds. finansów publicznych

10 Więcej na temat ochrony interesów klientów w świetle znowelizowanej ustawy por: A. Dąbrowska,Prokonsumenckie zmiany w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym, artykuł dostępny na stronieinternetowych Rzecznika Ubezpieczonych, www.rzu.gov.pl11 Wpływy z opłaty skarbowej stanowiły w 2004 r. 0,7% dochodów gmin ogółem (por. Sprawozdanie zwykonania budżetu państwa z okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r. – Informacja o wykonaniubudżetów jednostek samorządu terytorialnego, tom II, Rada Ministrów, Warszawa 2005, str. 21).

14

Dz. U. Nr 48, poz. 448

Warszawa, 01.09.2005 r.

Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 3 marca 2005 r. o dopłatach do umówna budowę niektórych typów statków morskich (druk 3734)

Cel ustawyUstawa ma umożliwić polskim stoczniom na korzystanie z takich samych form

pomocy, z jakich korzystają stocznie z innych krajów Unii Europejskiej. Stworzy to

szansę na konkurowanie polskiego przemysłu stoczniowego stoczni na globalnym ryn-

ku.

W ustawie proponuje się wprowadzenie tymczasowego mechanizmu ochronne-

go dla polskich przedsiębiorstw stoczniowych w formie dopłat do umów na budowę

niektórych typów statków morskich w sytuacji nieuczciwej konkurencji ze strony Repu-

bliki Korei. Warto dodać, że kraje UE już od 2002 r. mają możliwość zastosowania te-

go instrumentu. Rada Wspólnoty wprowadziła rozporządzeniem nr. 1177/2002 z dnia

27 czerwca 2002 Tymczasowy Mechanizm Ochronny dla przemysłu stoczniowego

(TDM). Z tego mechanizmu korzystają stocznie niemieckie, holenderskie, włoskie,

francuskie, duńskie i hiszpańskie. Dopłaty przyznawane polskim stoczniom mają

być udzielane na - generalnie rzecz biorąc - takich samych warunkach, jakie zostały

określone w/w rozporządzeniu Rady (art. 2 omawianej ustawy).

Główne rozwiązania zastosowane w ustawieRozporządzenie Rady nr. 1177/2002 z dnia 27 czerwca 2002, na które powołuje

się omawiana ustawa przewiduje możliwość zastosowania dopłaty - w wysokości

maksymalnie 6% wartości kontraktu – na budowę 4 typów statków: chemikaliowców,

kontenerowców, produktowców oraz statków typu LNG.

Organem udzielającym dopłaty jest minister właściwy do spraw gospodarki. Do-

płaty są udzielane za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego.

15

Skutki ekonomiczne ustawyUstawa będzie miała istotny wpływ na dochody i wydatki budżetu pań-

stwa. Dopłaty będą udzielane w miarę możliwości budżetowych. W uzasadnieniu do

projektu omawianej ustawy (druk 3734) ocenia się, że zapotrzebowanie na te do-

płaty będzie wynosiło:

- 110 mln zł w 2005 r.,

- 150 mln zł w 2006 r.,

- 115 mln zł w 2007 r.

Należy jednak wziąć pod uwagę, że przedsiębiorstwa przemysłu stoczniowego

wpłacają do budżetu państwa i sektora publicznego poważne środki m.in. z tytułu

podatków CIT i PIT, składek ZUS, wpłat na PFRON, składek ubezpieczeniowych dla

KUKE, podatków lokalnych. Od 1 stycznia 2003 r. do 30 czerwca 2004 r. wypłacono

do budżetu państwa i do sektora publicznego:

- 125,6 mln zł ze Stoczni Szczecińska Nowa,

- 97,1 mln zł ze Stoczni Gdynia,

- 33,5 mln zł ze Stoczni Gdańskiej.

W rachunku tym należy także uwzględnić wpłaty do budżetu ze strony koope-

rantów przemysłu stoczniowego (ok. 120 mln zł). Zakładając utrzymanie się tych

wpływów na tym samym poziomie przez 3 lata (2005-2007) można szacować, że

łączne wpływy do budżetu państwa i sektora publicznego mogą wynieść ok. 890 mln

zł12, tj. ok. 2,4 razy więcej niż przewidywana kwota dopłat w tym samym okresie.

Autorzy uzasadnienia projektu omawianej ustawy szacują także, że w przypad-

ku likwidacji trzech wyżej wymienionych stoczni produkcyjnych budżet państwa byłby

obciążony kwotą ponad 1 mld zł, przy założeniu, że średni pakiet socjalny na osobę

będzie równy pakietowi wywalczonemu przez górników i wyniesie 70 tys. zł. Wydaje

się, że jest to szacunek nieco zawyżony, gdyż wątpliwe jest założenie, że pakiet so-

cjalny w przemyśle stoczniowym ma się równać pakietowi socjalnemu w górnictwie.

Do tego rachunku należy dodać zasiłki dla bezrobotnych stoczniowców, a także

koszty zwolnień w spółkach kooperujących ze stoczniami. W sumie, w uzasadnieniu

do projektu omawianej ustawy ocenia się, że koszty likwidacji branży stoczniowej

wyniosą ok. 1,2 mld zł, co, w związku z powyższymi uwagami, może być szacunkiem

zawyżonym.

16

Wejście w życie omawianej ustawy będzie miało także wpływ na rynek pracyo tyle, że pozwoli utrzymać zatrudnienie w stoczniach i przedsiębiorstwach powiąza-

nych z sektorem stoczniowym. W uzasadnieniu do projektu omawianej ustawy oce-

nia się, że łącznie chodzi o liczbę ok. 100 tys. zatrudnionych.

Uzyskanie dopłat polepszy wyniki finansowe podmiotów przemysłu stoczniowe-

go i firm powiązanym z tą branżą. Umożliwi to skuteczne konkurowanie krajowychstoczni na rynku międzynarodowym i pozwoli utrzymać pozycję Polski na tymważnym rynku.

Sporządził: Zdzisław Wołodkiewicz-Donimirski

12 W rachunku autorzy uzasadnienia projektu omawianej ustawy przyjęli założenie, że wpływy budże-towe są z reguły w II półroczu wyższe niż w I półroczu.

17

Dz. U. Nr 53, poz. 469

Ustawa z dnia 4 marca 2005 roku o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka iprzetworów mlecznych (Dz. U. Nr 53, poz. 469).

Uchwalona przez Sejm w dniu 4 marca 2005 roku nowelizacja ustawy z dnia 20

kwietnia 2004 roku o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych, miała przede

wszystkim za zadanie zapewnienie zgodności zawartych w ustawie regulacji z no-

wymi przepisami Unii Europejskiej dotyczących organizacji rynku mleka. Zmiany w

przepisach wynikają więc przede wszystkim z konieczności zapewnienia zgodności

prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej i stąd status nowelizacji, jako ustawy

wprowadzającej wykonanie prawa europejskiego. Pozostałe zmiany, nie mające na

celu wprowadzenia przepisów Unii Europejskiej, mają jedynie charakter organizacyj-

ny i porządkowy i nie stanowią o normach czy przepisach technicznych.

Nowe regulacje weszły w życie z dniem 1 kwietnia 2005 roku, a więc w dniu rozpo-

częcia drugiego roku kwotowego.

Według „Uzasadnienia” do projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynku

mleka i przetworów mlecznych (druk nr 3663), od 1 kwietnia 2004 roku zaczęły obo-

wiązywać przepisy rozporządzenia Komisji (WE) Nr 595/2004 z dnia 30 marca 2004

roku ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania opłaty wyrównawczej w

sektorze mleka i przetworów mlecznych. W nowelizowanej ustawie dokonuje się

również zmian poprzez wprowadzenie szczegółowych przepisów organizacyjnych,

wynikających z dotychczasowych doświadczeń Agencji Rynku Rolnego w trakcie

wdrażania przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku.

Przepisy znowelizowanej ustawy będą bezpośrednio oddziaływać na producentów

mleka, podmioty skupujące i przetwarzające mleko oraz na Agencję Rynku Rolnego.

Wprowadzone zmiany zwiększają zakres zadań realizowanych przez Agencje Rynku

Rolnego, przede wszystkim o wydawanie zezwoleń na wykorzystywanie kazeiny do

produkcji serów. Rozwiązania przewidziane w nowej ustawie zapewniają Agencji

możliwość prawidłowego monitorowania całości mleka wprowadzonego do obrotu w

18

danym roku kwotowym i wykorzystania krajowych ilości referencyjnych w systemie

kwotowania produkcji mleka oraz wprowadzania opłat za przekroczenie krajowego

limitu.

Wspomniane „Uzasadnienie” nie przewiduje dodatkowych, w stosunku do zaplano-

wanych, skutków finansowych dla budżetu państwa uchwalonej nowelizacji. Wydatki

budżetu państwa, spowodowane wprowadzeniem nowelizacji przepisów ustawy o

organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych, związanych z nowymi zadaniami

Agencji Rynku Rolnego, będą przeprowadzone w ramach istniejącej struktury orga-

nizacyjnej Agencji Rynku Rolnego i nie będą wymagały poniesienia dodatkowych

kwot, gdyż zadania wynikające dla niej z nowelizacji ustawy o organizacji rynku mle-

ka będą realizowane w ramach środków zaplanowanych dla Agencji w projekcie

ustawy budżetowej na 2005 rok.

Priorytetową sprawą jest jednak to, że uchwalona nowelizacja ma na celu wykonanie

prawa Unii Europejskiej w prawodawstwie polskim w związku ze zmianami w usta-

wodawstwie unijnym. Ponadto zmiany w ustawie o organizacji rynku mleka i przetwo-

rów mlecznych mają się przyczynić do uporządkowania i stabilizacji produkcji oraz

przetwórstwa mleka na terenie Polski.

Sporządziła: Ewa Czerwińska

19

Dz.U Nr 57, poz. 491

Opinia do ustawy z dnia 4 marca 2005 rokuo Krajowym Funduszu Kapitałowym13

(Dz. U. z dnia 6 kwietnia 2005 r. nr 57, poz.491)

1) Przedmiot ustawy:

- stworzenie instrumentu kapitałowego dla wzmocnienia polskich małych i śred-

nich przedsiębiorstw o dużym kapitale rozwoju;

- stworzenie mechanizmu umożliwiającego wsparcie ich z funduszy struktural-

nych UE przy jednoczesnym i zwiększającym się udziale sektora prywatnego

oraz minimalnym zaangażowaniu środków budżetowych;

- stworzenie do tego celu instytucji finansowej, która z czasem osiągnie pełną

niezależność finansową i nie będzie wymagać wsparcia ani z budżetu pań-

stwa ani z funduszy strukturalnych.

Projekt ustawy o Krajowym Funduszu Kapitałowym (KFM) został przyjęty z nie-

znacznymi zmianami, będącymi wynikiem prac w Komisji Nadzwyczajnej do rozpa-

trzenia projektów ustaw związanych z programem rządowym "Przedsiębiorczość -

Rozwój - Praca".

2) Skutki finansowe: Oszacowanie zapotrzebowania na zasilenie KFK ze środków

funduszy strukturalnych i środków z dotacji celowych budżetu państwa zostało

dokonane w oparciu o prognozy co do:

- podaży projektów małych i średnich przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwoju,

spełniających warunki do współfinansowania przez fundusze kapitałowe inwe-

stujące w ten sektor,

- tempa rozwoju systemu tych funduszy.

Wielkość kwot zasilających KFK ma w latach 2005 – 2009 ma wynieść:

13 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku 3226.

20

- z funduszy strukturalnych 371,7 mln zł (odpowiednio w kolejnych latach: 9,5

mln zł, 14,9 mln zł, 69,8 mln zł, 116,5 mln zł, 160, 9 mln zł);

- z budżetu państwa 83,5 mln zł (odpowiednio w kolejnych latach: 23,3 mln

zł, 21,7 mln zł, 7,8 mln zł, 12,9 mln zł, 17,9 mln zł);

Wnioskodawcy przedmiotowej ustawy oszacowali, że dzięki wsparciu finanso-

wemu udzielanemu przez KFK funduszom kapitałowym do końca 2013 roku bę-

dzie możliwe dokonanie przez te fundusze inwestycji w małe i średnie przedsię-

biorstwa na łączną kwotę około 2,4 mld zł. Założono przy tym, że sektor prywat-

ny i KFK zainwestują w fundusze kapitałowe po tyle samo środków oraz, że bez-

zwrotne świadczenia KFK dla funduszy kapitałowych przeciętnie wyniosą 3%

rocznie łącznej kwoty zaangażowanej w portfelach inwestycji tych funduszy.

3) Ocena ustawy: Przyjęcie ustawy o Krajowym Funduszu Kapitałowym zgodnie z

założeniami wnioskodawców może przyczynić się do poprawy konkurencyjności

przedsiębiorstw działających na terenie kraju, poprawy ich kondycji oraz wzmoc-

nić ich pozycję w skali międzynarodowej. Ponadto, może stać się czynnikiem

wspomagającym tworzenie nowych miejsc pracy a co za tym idzie, zwiększyć

przychody budżetu państwa.

Pewne wątpliwości może budzić przyjęta przez projektodawcę w uzasadnieniu

optymistyczna wersja rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, zasilanych

przez fundusze kapitałowe.

Wskazane jest monitorowanie realizacji ustawy, tym bardziej że jej projekt

budził szereg wątpliwości14.

Opracowała: Urszula Smołkowska

14 Zobacz - opinia BSE nr 1791/04, sporządzona przez dr Zofię Szpringer

21

Dz. U Nr 62, poz. 551

Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodar-czych i spółce europejskiej (Dz. U. Nr 62 poz. 551) ma na celu umożliwienie działania

w Polsce dwóch rodzajów przedsiębiorstw o charakterze europejskim. Pierwszym z tych

przedsiębiorstw jest „Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych” („EZIG”)

wprowadzone do porządku prawnego państw członkowskich UE rozporządzeniem Rady

(EWG) nr 2137/85 z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie europejskiego zgrupowania intere-

sów gospodarczych. 15 Drugim rodzajem przedsiębiorstwa jest „Spółka europejska”

(„SE”) regulowana w przepisach rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 paź-

dziernika 2001 r w sprawie statutu spółki europejskiej16 oraz dyrektywy Rady

2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniającej statut spółki europejskiej w

odniesieniu do uczestnictwa pracowników.17

Ustawa jest bardzo dobrym przykładem ustawy mającej na celu wykonanie pra-

wa Unii Europejskiej (Dział II, rozdział 5a Regulaminu Sejmu) i była rozpatrywana przez

Sejm w tym trybie. Należy przy tym pamiętać, że zarówno cytowane rozporządzenia jak

i dyrektywa pozwalają państwom członkowskim da wprowadzenie szczegółowych ure-

gulowań dotyczących zakładania i prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa eu-

ropejskie (EZIG oraz SE)18.

Wejście w życie ustawy umożliwia polskim przedsiębiorcom udział zarówno w

EZIG jak i SE, co powinno przyczynić się do wzrostu konkurencyjności polskiej gospo-

darki. Wynika to zarówno z możliwości udziału polskich podmiotów w EZIG, i SE oraz z

możliwości inicjowania powstania takich jednostek z siedziba w Polsce Skutki wejścia w

życie omawianych regulacji zależeć będą od chęci udziału polskich przedsiębiorców w

tych strukturach oraz chęci udziału podmiotów z innych państw członkowskich UE w

przedsięwzięciach z udziałem podmiotów polskich. W tym miejscu należy zauważyć, że

EZIG nie jest szczególnie popularną formą w państwach członkowskich UE. Przed przy-

stąpieniem nowych państw do UE w 2004 r. na terytorium UE działało ok. 1.500 EZIG.

Opracował: Andrzej Kurkiewicz

15 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. Polskie Wydanie Specjalne 2004 r. Rozdział 17. tom 1 str. 8316 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. Polskie Wydanie Specjalne 2004 r. Rozdział 6 tom 4, str. 25117 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. Polskie Wydanie Specjalne 2004 r. Rozdział 6 tom 4, str. 27218 Podobne uregulowanie np. słowacka ustawa 177/2004 w sprawie europejskiego zgrupowania inte-resów gospodarczych, zmieniająca i uzupełniająca ustawę nr 595/2003 o podatku dochodowym.

22

Dz. U. Nr 62, poz. 552

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy Prawo ochronyśrodowiska [druk nr 3135]

Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne została uchwalona przez Sejm w marcu 2005 r; opu-blikowano ją w kwietniu 2005 r. (Dz.U. 2005 Nr 62, poz. 552). Większość przepisów ustawy we-szła w życie z dniem 3 maja 2005 r, część postanowień (dotyczących funkcjonowania rynkuenergii ze źródeł odnawialnych) wejdzie w życie w październiku 2005 r.

Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne miała na celu przede wszystkim dostoso-

wanie jej do dyrektyw tzw. pakietu liberalizacyjnego (2003/54/WE, 2003/55/WE, roz-

porządzenie 1228/2003/WE). Kraje członkowskie Unii były zobowiązane do wdroże-

nia ich do prawa krajowego do lipca 2004 r. Przepisy te mają służyć zwiększeniu

konkurencji w sektorze elektroenergetycznym i gazowym (w wyniku łatwiejszego do-

stępu do sieci) oraz poprawie bezpieczeństwa zaopatrzenia w paliwa i energię.

Ustawa wprowadziła ponadto szereg zmian wynikających z dotychczasowych do-

świadczeń stosowania Prawa energetycznego. Najważniejsze z nowych rozwiązań

dotyczą: prawnego wydzielenia operatorów systemów przesyłowych i operatorów

systemów dystrybucyjnych; realizacji obowiązku zapewnienia usług powszechnych

(tzw. usługi kompleksowej); obowiązków organu regulacyjnego; opracowywania in-

strukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej oraz zasad ustalania kosztów. Ponadto

nowelizacja wprowadza przepisy o dużym znaczeniu dla rozwoju rynku energii ze

źródeł odnawialnych.

Należy się spodziewać, że omawiana nowelizacja nie spowoduje zwiększenia wydat-

ków budżetu państwa. Precyzyjna ocena ekonomicznych skutków przyjętej ustawy

jest niezwykle trudna, bowiem nie ma ona charakteru nakazowego, który narzucałby

określonej grupie podmiotów jakieś obowiązki inwestycyjne (których koszty można

oszacować) lecz jej istotą jest tworzenie warunków, w których zachowania uczestni-

ków rynku energii w większym stopniu determinowane będą przez siły konkurencji.

Prognozować można więc jedynie prawdopodobny kierunek zmian ale trudno do-

kładnie określić ich skalę. Pewną wskazówką mogą być doświadczenia z innych

23

krajów. Np. Rzeczpospolita podaje, iż francuski EDF stracił w ciągu roku od chwili

otwarcia rynku energii dla konkurencji, około 25 proc. udziału rynkowego wśród od-

biorców przemysłowych. W założeniu proces liberalizacji powinien prowadzić do ob-

niżania cen energii i podnoszenia jakości świadczonych usług. Korzyści mogą od-

nieść zwłaszcza duże zakłady przemysłowe, którym łatwiej będzie wynegocjować

niższe ceny energii. Będzie to jednak proces długofalowy.

W krótszej perspektywie znacznie większy wpływ na ceny energii dla użytkowników

końcowych mogą mieć takie działania jak zmiany stawek podatku akcyzowego bądź

rozwiązanie problemu kontraktów długoterminowych w polskiej energetyce. Kon-

trakty długoterminowe to umowy z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi, dzięki

którym elektrownie mają zagwarantowany zbyt swojej energii po z góry ustalonej ce-

nie. Hamuje to rozwój konkurencji na rynku energii. Do jak najszybszej likwidacji

kontraktów zobowiązała Polskę Komisja Europejska, która uznaje je za niedopusz-

czalną formę pomocy publicznej. Ustępujący rząd proponował, by w zamian za rezy-

gnację z kontraktów elektrownie otrzymały odpowiednie rekompensaty (ich minimal-

ną kwotę oszacowano na 10 mld zł). Pieniądze te miały pochodzić z emisji obligacji.

Koszty emisji mieli ponieść wszyscy odbiorcy energii elektrycznej. Ustawa likwidująca

kontrakty długoterminowe nie została jednak uchwalona w IV kadencji. Problem ten

będzie musiał zostać rozwiązany przez nowy rząd.


24

Dz. U Nr 64, poz. 565

Warszawa, 31.08.2005 r.

Informacja dot. Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalnościpodmiotów realizujących zadania publiczne19 (Dz. U. Nr 64, poz. 565)

Przedmiot regulacjiW celu ochrony interesu publicznego określono w ustawie zasady ustanawiania Pla-

nu Informatyzacji Państwa oraz projektów informatycznych o publicznym zastosowa-

niu, ustalania wymagań dla systemów teleinformatycznych używanych do realizacji

zadań publicznych, kontroli projektów, systemów i rejestrów informatycznych o pu-

blicznym zastosowaniu, wymiany informacji drogą elektroniczną.

Skutki finansowe dla budżetu państwaUstawa niesie skutki finansowe dla wszystkich jednostek, których dotyczy20, w kon-

sekwencji również dla budżetu państwa.

Nie jest realne dokonanie oceny funkcjonujących obecnie systemów teleinfor-

matycznych poszczególnych jednostek oraz rejestrów publicznych i „zsumowa-

nie” potrzeb finansowych w celu ich dostosowania do wymagań wynikających z

ustawy i aktów wykonawczych.

Nie jest możliwe dokonanie szacunku dodatkowych wpływów do budżetu z

tytułu m.in. podatku dochodowego od osób prawnych, od osób fizycznych czy

VAT, które zapewne wystąpią w szczególności w związku ze zwiększonym zapo-

trzebowaniem na sprzęt informatyczny, czy na usługi informatyczne.

A zatem przedstawianie jakichkolwiek kwot w tym zakresie może być mylące,

niepotrzebne i nie niosące żadnej wartości poznawczej. Jedno co można z pewno-

19 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku 1934

20 Organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego, urzędy obsługujące lubstanowiące aparat pomocniczy tych organów, jednostki organizacyjne podległe lub nadzorowaneprzez organy administracji rządowej albo utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego, sądy,jednostki organizacyjne prokuratury.

25

ścią stwierdzić, to to, że wiele wydatków w zakresie sprzętu informatycznego, mają-

cych związek z uchwaloną ustawą byłoby poniesione i tak w ramach posiadanych

środków finansowych niezależnie od tej ustawy, która jedynie je ukierunkuje z punktu

widzenia technicznego, systemowego.

Na zakończenie trzeba zaznaczyć, iż w miarę możliwości wydatki będą współ-

finansowane ze środków UE.

Inne uwagi Projekt rządowy spotkał się z ostrą krytyką posłów, wiele zastrzeżeń, uwag i

propozycji wnieśli eksperci, krytycznie wypowiedziały się samorządy i organizacje

informatyczne. W opiniach związanych z projektem ustawy poruszano m.in. sprawę

„godzenia w konstytucyjnie gwarantowaną pozycję prawną samorządu”, zwracano

uwagę na zbyt duże kompetencje ministra właściwego ds. nauki i informatyzacji. W

trakcie prac nad projektem ustawy pojawiła się też wątpliwość co do wystąpienia

ewentualnej niezgodności z konstytucyjną zasadą niezależności sądów w przypadku

zastosowania przepisów ustawy wobec sądów (opinia prawna nie wskazywała na

naruszenie tej zasady konstytucyjnej w przypadku nie wyłączenia sądów spod dzia-

łania tej ustawy).

W trakcie prac parlamentarnych do projektu w brzmieniu przedstawionym

przez Rząd wprowadzono bardzo wiele zmian tak, że tekst ustawy stał się możliwy

do zaakceptowania dla sejmowej większości.21

Sporządziła: Alicja Młynarska – Wichtowska

21 Głosowało - 388 Za - 381 Przeciw - 1 Wstrzymało się - 6 Nie głosowało - 72 .

26

Dz. U Nr 64, poz. 566

Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o ochronie wypłat wynagrodzeń osób za-trudnionych w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej

(Dz. U. nr 64, poz. 566) – będzie obowiązywać do 31 grudnia 2005 r.

Celem ustawy jest wprowadzenie rozwiązań zapewniających ochronę wynagro-

dzeń za pracę pracownikom samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowot-

nej. Podmioty te, zgodnie z ustawą o negocjacyjnym systemie kształtowania wyna-

grodzeń oraz z tzw. ustawą 203 były zobowiązane do zapewnienia określonego przy-

rostu przeciętnego wynagrodzenia pracownikom samodzielnych publicznych zakła-

dach opieki zdrowotnej. Ochrona ta polega na tym, że środki pieniężne zgromadzone

albo wpływające na rachunki bankowe zoz-ów są przeznaczane w pierwszej kolejno-

ści na wypłatę wynagrodzeń za pracę (wraz z podatkiem i innymi zobowiązaniami

ustawowymi).

Ustawa ta różnicuje zatrudnionych i ich prawa w zależności od miejsca pracy i w

sposób nieuzasadniony stwarza preferencje dla jednej grupy podmiotów, jakimi są

samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Zakres ustawy powinien obejmo-

wać wszystkie publiczne zakłady opieki zdrowotne, niezależnie od ich form organi-

zacyjnych (tj. samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, spółki utworzone przez organy

samorządu terytorialnego, jednostki badawczo- rozwojowe), realizujące kontrakty z

NFZ.

Celowe jest objęcie ochroną prawną wynagrodzeń wszystkich pracowników w

Polsce bez względu na formę własności zakładu pracy (pracodawcy) i zakresu pro-

wadzenia działalności. Niewskazane społecznie jest stwarzanie preferencji dla jakiej-

kolwiek grupy zatrudnionych.


27

Dz. U. Nr 78, poz. 683

Ustawa o zmianie ustawy o biokomponentach stosowanych w paliwach cie-kłych i biopaliwach ciekłych (Dz. U. nr 78, poz. 683).

Zasadniczym celem przywołanej ustawy jest uchylenie tych przepisów obowiązu-

jącej ustawy z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w pali-

wach ciekłych i biopaliwach ciekłych, które utraciły moc na skutek orzeczenia Trybu-

nału Konstytucyjnego. Wprowadzone zmiany nie powodują żadnych skutków w sek-

torze finansów publicznych, budżecie państwa oraz budżetach jednostek samorządu

terytorialnego.


28

Dz. U NR 78, poz. 684

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacjipublicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 78, poz. 684) – obo-wiązuje od 21 maja b. r.)

Ustawa określa:

- zasady i warunki restrukturyzacji finansowej publicznych zakładów opieki

zdrowotnej,

- tryb postępowania w sprawie restrukturyzacji tych zakładów,

- zasady udzielania im pomocy publicznej.

Celem ustawy jest uzdrowienie sytuacji finansowej publicznych zakładów

opieki zdrowotnej poprzez restrukturyzację tych zakładów (na podstawie programów

opracowanych przez same zakłady) wspartą środkami budżetu państwa w postaci

pożyczki. Przewidziane są także zmiany form organizacyjnych tych zakładów. Po-

wyższe zmiany mają za zadanie poprawę zarządzania publicznymi zakładami opieki

zdrowotnej i wyprowadzenie je z pętli zadłużenia. Przewidziana jest także likwidacja

niektórych jednostek.

Ustawa poprzez zahamowanie dalszego niekontrolowanego wzrostu zadłu-

żenia oraz zwiększenie dopływu z budżetu środków finansowych na restrukturyzację

ma poprawić sytuację finansową zakładów. Rezultatem tych działań będzie ochrona

wielu placówek przed upadłością, lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury

leczniczej oraz personelu medycznego. Końcowym efektem tych przedsięwzięć ma

być pożądana społecznie zmiana funkcjonowania systemu ochrony zdrowia.

Ustawę tę uznać należy jednak za dalece niedopracowaną z powodu luk

prawnych, niedomówień, sprzeczności i problemów interpretacyjnych. Przykładowo:

- sprzeczność między Kodeksem cywilnym a regulacjami ustawy w kwestii

warunków przejęcia wierzytelności przez organ założycielski (niewątpliwie występuje

zmiana dłużnika, a ta, zgodnie z Kodeksem, powinna się odbywać za zgodą a wie-

rzyciela) - fakt ten został przemilczany w ustawie,

- zaniechanie określenia formy, w jakiej ma nastąpić pozostawienie wnio-

sku o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego bez rozpatrzenia i pozbawienie

przez to prawa do kontroli instancyjnej takiego organu restrukturyzacyjnego,

29

- brak w ustawie uregulowań dotyczących sytuacji, gdyby okazało się, że

zarezerwowana kwota na wykonanie ustawy jest niewystarczająca w stosunku do

prawidłowo wypełnionych wniosków o udzielenie pożyczek,

- czy świadomie czy przez niedopatrzenie usunięty został zespół przepisów

dopuszczających łączenie zakładów,

- ograniczenie możliwości oddłużania do tzw. długów starych,

- nie określenie terminów podpisywania umowy o pożyczkę, co uniemożliwia

z kole sporządzenie harmonogramu spłaty zobowiązań wobec wierzycieli i pracow-

ników.

Dopiero praktyka orzecznicza wyjaśni to, co powinno być już klarowne na

etapie wprowadzania prawa. Z powodu niedopracowania ustawy, istnieje zagrożenie

spowolnia jakże oczekiwanych przez społeczeństwo działań naprawczych w służbie

zdrowia.


30

Dz. U Nr 83 poz. 719Warszawa, 24 sierpnia 2005 r.

Opinia o ustawie z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad in-stytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi

wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego (Dz.U. z 13 maja 2005 nr 83 poz. 719)22

Cel ustawy

• Konieczność uchwalenia ustawy wynikała z obowiązku implementacji dy-

rektyw UE.

• Celem ustawy jest m.in. stworzenie jednolitych zasad nadzoru nad instytu-

cjami wchodzącymi w skład konglomeratów finansowych w skali całej UE

oraz zapewnienie współpracy i wymiany informacji między organami nadzo-

ru nad podmiotami będącymi częścią konglomeratu finansowego. Przyjęta

koncepcja nadzoru uzupełniającego umożliwiać ma powierzenie nadzoru

koordynatorowi z tego kraju członkowskiego, z którego pochodzi najwięcej

jednostek konglomeratu – z uwzględnieniem także rodzaju tych jednostek

(banków, towarzystw ubezpieczeń, firm inwestycyjnych). Istotną rolę odgry-

wa obliczanie adekwatności kapitałowej konglomeratów finansowych za po-

mocą różnych znanych metod (konsolidacji, agregacji, mieszanej). 23

Ocena ekspertów

• Rządowy projekt ustawy otrzymał pozytywną ocenę ekspertów, którzy wskazywali

na celowość przyjęcia projektowanej regulacji. Eksperci uznali, że w generalnym

ujęciu kierunki projektowanych unormowań są zgodne z systemem prawa pol-

22 Podstawą do prac nad tą ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 3318.23 Nadzór uzupełniający polega właśnie na badaniu adekwatności kapitałowej, znaczących transakcjiwewnątrzgrupowych, znaczącej koncentracji ryzyka, zarządzaniu ryzykiem i kontroli wewnętrznej.

31

skiego (w tym z ustawą zasadniczą i prawem bankowym), oraz z właściwymi re-

gulacjami unijnymi.24

• Kontrowersje budził jednakże fakt, że według art. 32 dyrektywy 2002/87/EC Pań-

stwa Członkowskie powinny transponować jej przepisy do dnia 11 sierpnia 2004

r., a zatem termin ten - tak w momencie przedłożenia projektu ustawy jak i jej

uchwalenia - nie został przez Polskę dotrzymany. Co więcej przepisy ustawy

mają być stosowane już do roku obrachunkowego, który rozpoczął się 1 stycznia

2005 lub też w trakcie roku kalendarzowego 2005, co oznacza, że podmioty któ-

rych ustawa może dotyczyć będą mieć niewiele czasu na dostosowanie się do

nowych regulacji zważywszy na to, iż do dnia dzisiejszego nie ukazały się akty

wykonawcze do tej ustawy (do wydania których na podstawie m.in. art. 23, 34 i 39

obowiązany był minister finansów).

Prace nad projektem ustawy

• Parlamentarne prace nad projektem ustawy przebiegały sprawnie, nie tylko z po-

wodu konieczności szybkiego wykonania prawa UE ale także dlatego, że ta usta-

wa była jedną z najmniej kontrowersyjnych, gdyż dotyczyła materii, która dopiero

w przyszłości może mieć większe znaczenie (w trakcie prac sejmowej podkomisji

okazało się, że w Polsce nie ma jeszcze żadnej instytucji kredytowej, zakładu

ubezpieczenia ani firmy inwestycyjnej, które mogłyby wchodzić w skład konglo-

meratu finansowego).

• Przyjęte poprawki do projektu rządowego, w tym poprawki Senatu miały w więk-

szości charakter redakcyjny (korygowały nieprecyzyjne odesłania, zapewniały

spójność terminologiczną i zgodność z zasadami techniki prawodawczej).

Skutki wprowadzenia ustawy

• Ustawa winna przyczynić się do zapewnienia stabilności instytucji finansowych

oraz bezpieczeństwa finansowego osób korzystających z usług podmiotów wcho-

dzących w skład konglomeratu finansowego.

• Rząd zakładał, że wejście w życie ustawy nie spowoduje negatywnych skutków

finansowych dla budżetu państwa, nie przewidywał też dodatkowego istotnego

24 Zob. opinie do druku sejmowego 3318 opublikowane na stronie internetowej Sejmu sporządzoneprzez dr. Witolda Srokosza z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

32

zwiększenia obciążeń organów nadzoru, bowiem – już w chwili obecnej organy

nadzoru prowadzą nadzór skonsolidowany i angażują się we współpracę z krajo-

wymi i zagranicznymi partnerami.

• Projekt i uchwalona ustawa przewidują możliwość nakładania kar w trybie wyko-

nywanego nadzoru do wysokości 10 000 000 zł, stanowiących dochód budżetu

państwa (zob. art. 63 ustawy).

• Ponadto, zdaniem Rządu wejście w życie ustawy nie spowoduje żadnych istot-

nych zmian na rynku pracy.

Z taką oceną skutków nie sposób się nie zgodzić.

Konkluzja

• Z uwagi na charakter ustawy (implementacja dyrektyw UE) i w zasadzie brak

ujemnych skutków budżetowych nie ma potrzeby jej uchylania, aczkolwiek nie

można wykluczyć, że w przyszłości w ślad np. za zmianami regulacji unijnych ko-

nieczne będzie jej nowelizowanie.

• Celowe jest jednak jak najszybsze opublikowanie aktów wykonawczych do usta-

wy, po to by nie narazić się np. na retorsje ze strony instytucji unijnych (wg za-

pewnień Min. Finansów akty takie zostały już podpisane i ukażą się w najbliż-

szych dziennikach ustaw).

Sporządziła: Zofia Szpringer – naczelnik Wydziału Studiów Budżetowych

oraz przez Z. Szpringer z BSE, jak również na opinie UKIE.

33

Dz. U Nr 85, poz. 725

Warszawa, 31 sierpnia 2005

Opinia do ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o rekompensacie przysłu-gującej w związku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji świadczeń pie-niężnych przysługujących: żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymu-sowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydo-bywania rud uranu i batalionach budowlanych oraz osobom deportowanymdo pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich25

( Dz. U. Nr 85 z 2005 r. poz. 725).

1. Przedmiot ustawyOmawianą ustawą wprowadzono rekompensatę oraz ustalono jej wysokość i

sposób wyliczenia dwóm grupom świadczeniobiorców, w stosunku do których odstą-

piono od waloryzacji świadczeń od 1 czerwca 2002 r. na podstawie ustawy z dnia 14

grudnia 2001 r., a następnie pominięto w rządowym projekcie ustawy z 9 marca 2004

r. o rekompensacie przysługującej w związku z odstąpieniem w 2002 r. od walory-

zacji dodatku kombatanckiego, uchwalonym 16 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 281, poz.

2779) . Rekompensata wprowadzona omawianą ustawą dotyczy:

- osób pobierających świadczenia pieniężne określone w art. 2 ustawy z 2

września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnie-

rzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla,

kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. Nr 60 z

2001r., poz.622)

- osób pobierających świadczenia na podstawie art. 3 ustawy z 31 maja

1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy

przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjali-

stycznych Republik Radzieckich ( Dz. U. Nr 87 z 1996 r., poz. 395).

25 Uchwalonej na podstawie poselskiego projektu ustawy według druku 3435.

34

2. Skutki finansoweW projekcie poselskim wyszacowano skutki finansowe ustawy dla budżetu

państwa na kwotę 1,7 miliona zł, przy przyjętej do obliczeń liczbie uprawnionych do

świadczeń – 73 tysiącach osób. Natomiast w stanowisku Rządu do projektu ustawy

uznano, że w projekcie poselskim zaniżono koszty, a zaniżenie wynika z błędnie

określonej liczby beneficjentów. Według stanowiska rządu liczba świadczeniobiorców

wyniesie zgodnie z danymi ZUS : 53 231 osób w grupie żołnierzy - górników i 179

354 osób w grupie osób deportowanych do pracy przymusowej. Przyjmując średnią

liczbę miesięcy pracy przymusowej dla każdej z wyżej wymienionych grup, łączne

koszty ustawy wraz z odsetkami wyniosą około 6,3 mln zł. Środki te nie zostały

ujęte w ustawie budżetowej na 2005 r.

3. Ocena ustawyUstawa została uchwalona i podpisana przez Prezydenta przy negatywnym

stanowisku Rządu do projektu poselskiego.

Odstąpienie od waloryzacji świadczeń pieniężnych na podstawie ustawy z 14

grudnia 2001 r. uzasadniane było względami oszczędnościowymi. Następnie po za-

skarżeniu do Trybunału Konstytucyjnego i wyroku Trybunału w części dotyczącej do-

datku kombatanckiego (Trybunał stwierdził niezgodność z art. 19 Konstytucji), Rada

Ministrów wniosła projekt rekompensaty w odniesieniu do jednego typu świadczeń –

dodatku kombatanckiego, pomijając dwa pozostałe typy świadczeń. Projekt poselski

miał na celu ujednolicenie zasad waloryzacji wszystkim świadczeniobiorcom, którym

zaniechano waloryzacji świadczeń.

Ocena zasadności ustawy jest niejednoznaczna.

Z punktu widzenia społecznego omawiany projekt ustawy jest uzasadniony, bo

przywraca odebrane dochody z tytułu waloryzacji wszystkim, których jej pozbawiono,

a nie tylko jednej wybranej grupie świadczeniobiorców.

Z drugiej strony, z punktu widzenia Rządu, Trybunał nie wypowiedział się w

sprawie dwóch pozostałych rodzajów świadczeń, a więc zgodnie z literą prawa Rząd

uznał to jako powód do pominięcia ich we własnej ustawie przyznającej rekompen-

satę za brak waloryzacji.

Opracowała: Joanna Strzelecka

35

Dz. U Nr 85, poz. 726

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o kulturze fizycznejoraz ustawy o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 726)

1. Ustawa określa m.in. definicję legalną „zawodnika”; zasady tworzenia

związków sportowych i ligi zawodowej; zmienia przepisy na temat odpowiedzialności

dyscyplinarnej zawodnika, sędziego lub działacza sportowego; nakłada obowiązek

tworzenia rad sportu w jednostkach samorządu terytorialnego oraz przy niektórych

centralnych organach administracji rządowej (jako podmiotów opiniodawczo-

doradczych); określa zasady uzyskiwanie licencji zawodnika oraz prowadzenia reje-

stru statków używanych do celów sportowych lub rekreacyjnych.

2. Część unormowań ustawy zostało uchylonych lub zmienionych przez –

niewiele późniejszą – ustawę z dnia 8 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (m.in.

likwidacja Polskiej Konfederacji Sportu). W praktyce, nowelizacja okazała się zatem,

w pewnym zakresie, bezprzedmiotowa.

W trakcie prac legislacyjnych nad projektem zgłaszane były uwagi do art.

41a ustawy, wskazujące na niezgodność tego przepisu z art. 45 ust. 1 oraz art. 77

ust. 2 konstytucji (brak gwarancji prawa do sądu od orzeczeń dyscyplinarnych i re-

gulaminowych w sprawach sportu w „pełnym” zakresie). Uwagi te nie zostały

uwzględnione w pracach ustawodawczych.

Sporządził: Piotr Radziewicz – ekspert ds. legislacji

36

Dz. U. nr 85, poz. 727

Warszawa, dnia 20 września 2005 r.

Pan

Wiesław Staśkiewicz

Dyrektor Biura Studiów i Ekspertyz

Notatka na temat skutków prawnychustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie informacji

niejawnych oraz niektórych innych ustaw

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie informacji nie-

jawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 85, poz. 727)

I. Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz nie-

których innych ustaw (druk nr 2165)

I.1. Założenia projektu.

Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych od dnia

wejścia w życie 11 marca 1999 r. była nowelizowana 15 razy. Tym niemniej jedyną

poważniejszą zmianą była nowelizacja będąca wynikiem wejścia w życie wyroku

Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 maja 200 r., stwierdzającego niezgodność art.

42 ust. 1 ustawy z przepisami konstytucji RP. W wyniku tej nowelizacji wprowadzono

do ustawy rozdział 5a „Postępowanie odwoławcze i skargowe”.

37

Projekt zawarty w druku nr 2165 był efektem prac międzyresortowego zespołu

roboczego powołanego w dniu 28 marca 2002 r. przez Kolegium ds. Służb Specjal-

nych, którego zadaniem była analiza proponowanych przez służby specjalne zmian

przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych. Końcowym efektem prac Ze-

społu stał się projekt stanowiący w opinii wnioskodawców „próbę bardziej spójnego

ujęcia przepisów regulujących przedmiotową materię”.

Do najważniejszych zmian zawartych w projekcie należały następujące unor-

mowania:

- rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy na podległe i nadzorowane

przez Ministra Obronny Narodowej jednostki organizacyjne,

- zmiana definicji tajemnicy państwowej polegająca na rezygnacji z dotychcza-

sowej formy opisowej pojęcia “tajemnicy państwowej” i ograniczenie się jedynie do

odesłania do wykazu rodzajów informacji niejawnych, stanowiącego załącznik nr 1

do ustawy,

- zmiana przepisów dotyczących organizacji ochrony informacji niejawnych,

klauzul tajności, dostępu do informacji niejawnych, kancelarii tajnych, przepisów od-

noszących się do bezpieczeństwa przemysłowego (m. in. zaproponowano by ustawa

miała zastosowanie nie tylko, jak dotychczas, do przedsiębiorców, jednostek na-

ukowych lub badawczo-rozwojowych ubiegających się o zawarcie umów związanych

z dostępem do informacji niejawnych, ale również do tychże podmiotów zamierzają-

cych się ubiegać o zawarcie takich umów);

- kompleksowa nowelizacja całego rozdziału 11 “Bezpieczeństwo przemysło-

we”.

- całościowa modyfikacja rozdziału 10 “Bezpieczeństwa systemów i sieci in-

formatycznych”.

I. 2. Prace komisji.

W trakcie prac Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, do której skiero-

wany został projekt ustawy, eksperci komisji i przedstawiciele organizacji pozarzą-

dowych poddali zasadniczej krytyce proponowana w projekcie zmianę definicji ta-

jemnicy państwowej. Zgodnie z pkt I. 28 wykazu rodzajów informacji niejawnych sta-

38

nowiących tajemnice państwową (zawartym w załączniku nr 1), klauzulą ściśle tajne

mogły być oznaczone, obok informacji wymienionych w pkt 1-27 załącznika, również

„inne informacje, których nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować istotne

zagrożenie dla niepodległości, nienaruszalności terytorium albo polityki zagranicznej

lub stosunków międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej albo zagrażać nieod-

wracalnymi lub wielkimi stratami dla interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i

obywateli lub innych istotnych interesów państwa, albo narazić je na szkodę w wiel-

kich rozmiarach”. Podobnie blankietowa definicja sformułowana była również w od-

niesieniu do informacji, które mogłyby być oznaczane klauzulą „tajne” (pkt II. 63 za-

łącznika nr 1). Eksperci wskazywali, że zgodnie z proponowaną definicją „urzędnik

sam będzie mógł decydować co jest tajemnica i utajniać informacje według własnej

woli” (por. publikacje w Rzeczpospolitej z dn. 29 stycznia 2004 „Krótko o tajemnicy”,

z dn. 13 lutego 2004 „Tajemnica dla wybranych”, z dn. 14 lutego 2005 „Rząd prze-

grał”).

W czasie prac Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych Biuro Studiów i

Ekspertyz przedstawiło trzy opinie sporządzone do projektu:

Prof. Z. Galicki (BSIE), Opinia temat projektu ustawy o zmianie ustawy o in-

formacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2165); 22.12.2003

Prof. Stanisław Hoc (ekspert zewnętrzny), Uwagi do projektu ustawy o zmia-

nie ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw wraz z

projektami podstawowych aktów wykonawczych (druk 2165).; 20.11.2003

Wojciech Odrowąż-Sypniewski (BSIE), Opinia prawna na temat czy przepisy

projektowanego art. 74a ust. 1 i 2 zawarte w nowelizacji ustawy o ochronie informacji

niejawnych są zgodne z przepisami Konstytucji; 22.07.2004

II. Skutki prawne ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie in-

formacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw.

- nowelizacja modyfikuje definicję tajemnicy państwowej. Zgodnie z nowym

brzmieniem art. 2 pkt 1 tajemnicą państwową jest „informacja określona w wykazie

rodzajów informacji stanowiącym załącznik nr 1, której nieuprawnione ujawnienie

może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej

Polskiej dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków

39

międzynarodowych lub gospodarczych państwa” Załącznik wymienia enumeratywnie

kategorie informacji, którym nadana może zostać klauzula „ściśle tajne” oraz „tajne”.

- zaakceptowana przez Sejm poprawka Senatu spowodowała, że nie uległa

zmianie definicja tajemnicy służbowej, którą – zgodnie z art. 2 pkt 2 – nadal „jest in-

formacja niejawna nie będąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynno-

ściami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujaw-

nienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie

chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej”,

- ustanowiona została zasada, zgodnie z którą czynności kontrolne związane z

kontrolą ochrony informacji niejawnych dokonywane przez służby ochrony państwa w

stosunku do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,

wykonywane są w uzgodnieniu odpowiednio z Marszałkiem Sejmu Rzeczypospolitej

Polskiej i Marszałkiem Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Uzgodnienia dokonuje Pre-

zes Rady Ministrów, a w przypadku braku uzgodnienia czynność nie może być wy-

konana.

- zgodnie z rozwiązaniem przyjętym w art. 36 ust. 2a poświadczenie bezpie-

czeństwa wydawane ma być na okres: 10 lat w przypadku dostępu do informacji

niejawnych oznaczonych klauzulą "zastrzeżone" lub "poufne", 7 lat w przypadku do-

stępu do informacji niejawnych oznaczonych klauzulą "tajne", 5 lat w przypadku do-

stępu do informacji niejawnych oznaczonych klauzulą "ściśle tajne".

- ustanowiono nowa instytucję kontrolnego postępowania sprawdzającego (w

miejsce „postępowania kolejnego”), którego wszczęcie nie wymaga powiadomienia

osoby sprawdzanej (art. 45).

Kontrolne postępowanie sprawdzające prowadzone przez służbę ochrony

państwa kończy się wydaniem decyzji o cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa

albo poinformowaniem kierownika jednostki organizacyjnej i osoby sprawdzanej, o

braku zastrzeżeń w stosunku do osoby, którą objęto kontrolnym postępowaniem

sprawdzającym, z jednoczesnym potwierdzeniem jej dalszej zdolności do zachowa-

nia tajemnicy w zakresie określonym w posiadanym przez nią poświadczeniu bez-

pieczeństwa (art. 47). W konsekwencji zmiany dotyczą również zasad postępowania

40

odwoławczego i skargowego, które objęło również decyzje o cofnięciu poświadczenia

bezpieczeństwa

- zasadniczej zmianie uległy przepisy zawarte w rozdziale 10 regulujące bez-

pieczeństwo systemów i sieci teleinformatycznych. Sprecyzowano i uściślono proce-

durę dopuszczenia do eksploatacji takich systemów, w których mają być wytwarza-

niem, przechowywane, przetwarzane bądź przekazywane informacje niejawne.

- obszerne zmiany dotyczą również przepisów dotyczących bezpieczeństwa

przemysłowego. Do najważniejszych zmian należy wprowadzenie trzech kategorii

świadectw bezpieczeństwa przemysłowego: pierwszego stopnia - potwierdzające

pełną zdolność przedsiębiorcy, jednostki naukowej lub badawczo-rozwojowej do

ochrony tych informacji; drugiego stopnia - potwierdzające zdolność przedsiębiorcy,

jednostki naukowej lub badawczo-rozwojowej do ochrony tych informacji, z wyłącze-

niem możliwości ich wytwarzania, przechowywania, przekazywania lub przetwarza-

nia we własnych systemach i sieciach teleinformatycznych; trzeciego stopnia - po-

twierdzające zdolność przedsiębiorcy, jednostki naukowej lub badawczo-rozwojowej

do ochrony tych informacji, z wyłączeniem możliwości ich wytwarzania, przechowy-

wania, przekazywania lub przetwarzania w użytkowanych przez niego obiektach.

Ustanowiono również opłatę administracyjną, która poumierać maja służby ochrony

państwa za przeprowadzenie postępowań bezpieczeństwa przemysłowego, postę-

powań kontrolnych i sprawdzających. Wysokość i tryb pobierania opłat określić ma

Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.

- niezamierzonym - jak się wydaje skutkiem – nowelizacji jest uchylenie obo-

wiązku ochrony w stosunku do pozostających w dyspozycji Instytutu Pamięci Naro-

dowej – dokumentów zawierających dane identyfikujące tajnych współpracowników

organów bezpieczeństwa PRL (por. informację na stronie internetowej IPN

(http://www.ipn.gov.pl/): „W związku z nowelizacją ustawy o ochronie informacji nie-

jawnych, IPN-KŚZpNP informuje, że dokonał wstępnej analizy przepisów nowelizacji

ustawy, wchodzących w życie z dniem 16 czerwca.

Wstępna opinia wskazuje na to, że przepisy te wprowadzają istotną zmianę w sytu-

acji prawnej współpracowników organów bezpieczeństwa państwa PRL. W opinii IPN

wejście w życie nowelizacji spowoduje, że dane identyfikujące tajnych współpracow-

41

ników organów bezpieczeństwa PRL przestaną być chronione w trybie tej ustawy”, a

także opinię P. Radziewicza i W. Odrowąża-Sypniewskiego (BSIE) „Opinia prawna w

sprawie skutków prawnych wejścia w życie nowelizacji ustawy o ochronie informacji

niejawnych na system ochrony informacji stanowiących tajemnicę państwową;

20.06.2005 r.).

Sporządził: Wojciech Odrowąż-Sypniewski – ekspert ds. legislacji

42

Dz. U Nr 85, poz. 728Warszawa, dnia 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych

Ustawa o opłatach abonamentowych została przyjęta przez Sejm w dniu 21

kwietnia 2005 r. i opublikowana w Dz. U. Nr 85, poz. 728. Podstawą prac nad ustawą

były projekty rządowy (druk nr 3604) oraz poselskie (druki nr 3458, 3459, 3460 i

3493). Ustawa ma na celu określenie zasad pobierania opłat, w celu umożliwienia

realizacji misji publicznej przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji. Określa rów-

nież wysokość miesięcznej opłaty abonamentowej w danym roku kalendarzowym,

zasady zwolnienia od opłat abonamentowych, rejestracji odbiorników, kontroli wyko-

nywania obowiązku rejestracji odbiorników, a przede wszystkim zasady przeznacza-

nia wpływów z opłat przez nadawców publicznej radiofonii i telewizji.

Ustawa została przyjęta m.in. ze względu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9

września 2004 r., który wskazał m.in. na obowiązek ustawowego regulowania opłat

abonamentowych (dotychczas art. 48 ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji formułował

upoważnienie dla KRRiT do określania w drodze rozporządzenia nie tylko wysokości

opłaty abonamentowej, ale i podmiotów z niej zwolnionych i przypadków umorzenia).

Uznanie, że opłata abonamentowa może być traktowana jako danina publiczna w

rozumieniu art. 217 Konstytucji, wywołało następstwa w postaci rygorów, jakie towa-

rzyszą nakładaniu tego obowiązku na obywateli, czyli przede wszystkim nakaz regu-

lacji ustawowej. Wysokość opłaty ustalono w stosunku procentowym do minimalnego

wynagrodzenia za pracę, przyznając prawo KRRiT do ustalenia w drodze rozporzą-

dzenia niższej wysokości opłat. Ustawa określa również kompetencję KRRiT do

określenia w drodze rozporządzenia m.in. rodzajów dokumentów potwierdzających

uprawnienia do zwolnień od opłat oraz ministra właściwego do spraw łączności m.in.

do określenia jednostek operatora publicznego, przeprowadzającego kontrolę reje-

stracji odbiorników. Ustawa określa zasady przeprowadzania kontroli wykonania

obowiązku rejestracji odbiorników, w tym zasady wydawania decyzji i nakładania

opłat za używanie niezarejestrowanego odbiornika.

Sporządziła: Agnieszka Grzelak

43

Dz. U. Nr 85, poz. 729Warszawa, 2 września 2005 r.

Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniuw wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U z 2005 r. Nr 85, poz. 729).

Celem ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym

odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw jest m.in. doprecyzowanie

zasad rozliczeń za wodę i ścieki pomiędzy przedsiębiorstwem wodociągowo-

kanalizacyjnym a odbiorcą usług oraz wyposażenie organów gminy w instrumenty

ułatwiające kontrolę przy uchwalaniu taryf za wodę i ścieki.

Ustawa wywołuje bezpośrednie skutki dla przedsiębiorstw wodociągowo-

kanalizacyjnych oraz odbiorców tych usług. Ustawa powoduje także skutki dla go-

spodarki narodowej, przede wszystkim gospodarki wodnej.

Doprecyzowanie zasad rozliczeń za wodę i ścieki pomiędzy przedsiębiorstwem

wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług oraz ułatwienie kontroli sprawowanej

przez gminy nad uchwalaniem taryf za wodę i ścieki pozwala na lepszą ochronę od-

biorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen za dostarczone usługi oraz

przed obciążaniem ich nieuzasadnionymi kosztami. Ustawa przyczynia się także do

ograniczenia niekontrolowanych poborów wody i zrzutów ścieków, a także stwarza

możliwości do ograniczenia strat wody i strat wynikających z zanieczyszczenia śro-

dowiska powstałych na skutek awarii przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych.

Pozwoli to na lepszą ochronę środowiska naturalnego.

Poniżej odniesiono się szczegółowo do niektórych rozwiązań w ustawie i ich

ewentualnych skutków dla podmiotów określonych w ustawie oraz dla gospodarki

narodowej.

Ustawa zobowiązuje przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne do wewnętrz-

nej kontroli jakości wody przez nie dostarczanej, a także do prowadzenia regularnej

44

kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków bytowych i przemysłowych. Przepis

ten będzie skutkował bezpośrednio na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne,

które będzie musiało ponieść koszty kontroli jakości wody i ścieków. Koszty te jednak

mogą znaleźć odzwierciedlenie w cenie usług świadczonych przez przedsiębiorstwa

wodociągowo-kanalizacyjne, co może oznaczać, że w rezultacie poniesie je odbiorca

usług. Niemiej jednak, z punktu widzenia ochrony zdrowa odbiorcy usług przepis ten

jest niewątpliwie jest korzystny. Może przynieść również (w przypadku dokonywa-

nych kontroli odprowadzanych ścieków) pewne pozytywne skutki dla gospodarki na-

rodowej, a mianowicie lepszą ochronę środowiska naturalnego przed zanieczysz-

czeniem ściekami.

Wprowadzony został przepis dotyczący uwzględnienia w treści umowy pomiędzy

przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług warunków usu-

wania awarii przyłączy, będących w posiadaniu odbiorcy usług. Brak w treści umowy

takich warunków powodował, że w przypadku awarii przyłączy wodociągowych

przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne ponosiły straty wody, które nie były

rejestrowane przez wodomierze. Przepis ten pozwoli uniknąć sporów pomiędzy

przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym a odbiorcą usług powstających na

tym tle. W zależności od tego w jaki sposób zostaną określone te warunki w umowie

(m.in. określone kto ponosi koszty związane ze stratami wody oraz trybu zgłoszenia

awarii i jej usunięcia) możliwe jest uniknięcie części strat wody dzięki szybszemu

zgłoszeniu przez odbiorcę wody awarii przyłączy będących w jego posiadaniu i szyb-

szemu jej usunięciu przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Natomiast

w przypadku awarii sieci kanalizacyjnej dzięki szybszej interwencji możliwe jest

zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska na skutek przedostania się do niego

ścieków. Zatem przepis ten może przynieść pozytywne skutki dla gospodarki wodnej

w postaci ograniczenia strat wody i zanieczyszczenia wód gruntowych.

Zobowiązanie właścicieli lub zarządców budynków wielolokalowych do opomia-

rowania wszystkich punktów poboru wody w budynku oraz do rozliczenia i uregulo-

wania należności za pobór wody z tych punktów ma w założeniu prowadzić do ogra-

niczenia niekontrolowanego poboru wody z ogólnodostępnych punktów czerpalnych

na terenie budynku oraz niekontrolowanych zrzutów wody do kanalizacji. Brak tego

przepisu był przyczyną nieporozumień przy regulowaniu należności za wodę dostar-

czaną do lokali mieszkalnych. Powyższy obowiązek będzie skutkował tym, że osoby

korzystające z lokali w budynkach wielolokalowych będą musiały pokrywać należno-

45

ści za całą ilość wody dostarczoną i zużytą w budynku, łącznie z wodą na podlewa-

nie zieleni, utrzymanie czystości, wodę zużytą do celów technicznych, w pralniach

ogólnodostępnych, na mycie samochodów itp. Z punktu widzenia gospodarki naro-

dowej przepis ten przyniesie pozytywne skutki poprzez ograniczenie niekontrolowa-

nego poboru wody i zrzutów ścieków.

W ustawie ponadto wyszczególniono, które koszty związane z nabyciem, zain-

stalowaniem i utrzymaniem urządzeń pomiarowych ponoszą odbiorcy usług, a które

przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne. Dzięki temu ograniczone zostanie

wymuszanie przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne na odbiorcy usług

wodociągowo-kanalizacyjnych ponoszenia niektórych kosztów, a zatem umożliwi to

lepszą ochronę odbiorców tych usług. Uszczegółowiono również tryb uchwalania ta-

ryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, w tym na-

dano dodatkowe uprawnienia gminie pozwalające na skuteczniejszą weryfikację tych

taryf, co stwarza również warunki do lepszej ochrony odbiorców usług przed nieuza-

sadnionym wzrostem cen.

Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

oraz jej nowelizacja zmierzają w kierunku urealnienia opłat za usługi wodociągowo-

kanalizacyjne. Przewiduje się, że w konsekwencji może spowodować to wzrost za-

interesowania zarówno przedsiębiorców świadczących usługi na tym rynku jak i od-

biorców tych usług racjonalizacją zużycia wody oraz inwestycjami z tego zakresu, co

niewątpliwie przyniesie pozytywne efekty dla gospodarki wodnej i tym samym dla

gospodarki narodowej.

Sporządziła: Elżbieta Berkowska

46

Dz. U Nr 90, poz. 756Warszawa, dnia 5 września 2005r.

Informacja na temat skutków budżetowych uchwalenia ustawy z dnia 21 kwiet-nia 2005r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie nie-

których innych ustaw ( Dz.U. Nr 90, poz. 756 )

1. Podstawą prac Sejmu były poselskie projekty ustaw: a) o zmianie ustawy o

podatku od towarów i usług i innych ustaw ( druk Nr 2956 ), b) o zmianie

ustawy o podatku od towarów i usług ( druk nr 3094 ).

2. Celem pierwszego projektu ( druk nr 2956 ) było m.in.:

1) objęcie całego budownictwa mieszkaniowego w Polsce społecznym pro-

gramem mieszkaniowym z preferencjami podatkowymi w tym zakresie,

2) rozszerzenie katalogu produktów rolnych, dla których w rozliczeniu możli-

we byłoby stosowanie zryczałtowanego zwrotu podatku,

3) doprecyzowanie rodzajów nieodpłatnego wydania towarów podlegającego

opodatkowaniu, a co za tym idzie rozszerzenie katalogu wyłączeń od po-

datku,

4) zmiana zasad opodatkowania umów o dzieło i umów zlecenia,

5) wprowadzenie regulacji w zakresie tzw. „złych długów”,

6) wprowadzenie stawki 0% ( w miejsce zwolnienia od podatku ) na usługi

dostępu do Internetu,

7) dokonanie zmian w odliczaniu podatku naliczonego w przypadku nabywa-

nia i korzystania z pojazdów samochodowych,

8) rozszerzenie katalogu towarów i usług objętych stawką obniżoną podatku (

7% ).

Rząd był przeciwny wprowadzeniu tych zmian, czemu dał wyraz w

swoim stanowisku z dnia 17 czerwca 2005r., zarzucając im w pierwszej kolej-

47

ności naruszenie postanowień VI Dyrektywy Rady nr 77/388/EWG z dnia 17

maja 1977r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w od-

niesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości do-

danej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku ( m.in. zmiany w zakresie bu-

downictwa mieszkaniowego, rozszerzenie katalogu wyłączeń z opodatkowa-

nia o nieodpłatne wydanie towarów, opodatkowanie dostępu do Internetu

stawką 0%, rozszerzenie katalogu wyrobów sztuki ludowej oraz rękodzieła i

rzemiosła artystycznego objętych preferencyjną stawką podatku, objęcie pre-

ferencyjną stawką podatku całej odzieży i dodatków dla niemowląt oraz

wszystkich – bez względu na symbol PKWiU wyrobów piekarskich i ciastkar-

skich ).

Skutkiem wprowadzenia zawartych w projekcie zmian byłoby uszczuplenie

wpływów podatkowych w kwocie 2.800 mln zł, w tym:

a) preferencje dla budownictwa mieszkaniowego – 400 mln zł,

b) wprowadzenie stawki 0% na Internet – 500 mln zł,

c) wprowadzenie nowych zasad dokonywania odliczeń podatku naliczonego

w przypadku nabywania i użytkowania samochodów osobowych, w tym

wprowadzenie nowej definicji samochodów osobowych – 1.500 mln zł,

d) rozszerzenie katalogu ubranek niemowlęcych i dodatków opodatkowanych

preferencyjną stawką podatku – 200 mln zł,

e) rozszerzenie katalogu wyrobów sztuki ludowej oraz rękodzieła i rzemiosła

ludowego i artystycznego opodatkowanych preferencyjnś stawką podatku

– kilkadziesiąt milionów zł.

3. Przedmiotem projektu zawartego w druku 3094 było natomiast wprowadzenie

na wszystkie towary i usługi zakupione i realizowane w ramach Programu

SAPARD po 1 maja 2004r. stawek podatku od towarów i usług stosowanych

przed dniem 1 maja 2004r. na mocy ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podat-

ku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Rząd w swym stanowisku z dnia 28 lipca 2004r. zarzucił temu

projektowi w pierwszej kolejności błędy legislacyjne, polegające na:

a) obniżeniu stawki podatku przy jednoczesnym wprowadzeniu zwrotów tego

podatku, co wzajemnie się wyklucza,

48

b) brak regulacji w zakresie dokumentacji oraz warunków, jakie byłyby nie-

zbędne w przypadku stosowania stawek obniżonych dla indywidualnych

inwestorów,

c) wprowadzenie rozwiązania z mocą wsteczną – od 1 maja 2004r.,

d) naruszenie postanowień VI Dyrektywy Rady nr 77/388/EWG z dnia 17

maja 1977r.

Wnioskodawcy szacowali ubytki budżetowe na 53 mln zł, co zostało za-

kwestionowane przez Rząd, który nie przedstawił jednak swoich wyliczeń.

Komisja Finansów Publicznych rozpatrywała te projekty łącznie na posiedze-

niach w dniach: 26.08 ( skierowanie projektów do prac w podkomisji nadzwyczajnej,

której posiedzenia odbyły się w dniach 26.08, 7, 9, 15, 16, 22 i 23.09 oraz 12.10 i

9.12. 2004r. ), 1.12.2004r., 20.01., 10.03. i 13.04. 2005r.

W toku prac Komisji Finansów Publicznych w praktyce opracowano –

przy udziale ekspertów zewnętrznych oraz przedstawicieli Ministerstwa Finan-

sów – nowy projekt zmian ustawy o podatku od towarów i usług, co znalazło

swój wyraz w sprawozdaniu KFP ( druki nr 3691 i 3691-A ).

Nie przyjęto zmian dotyczących:

2) opodatkowania towarów i usług zakupionych i realizowanych w ramach

Programu SAPARD po 1 maja 2004r.,

3) preferencji dla budownictwa mieszkaniowego, których skutki szacowano

na ok. 400 mln zł,

4) preferencji dla Internetu, których skutki szacowano na ok. 500 mln zł,

5) opodatkowania wyrobów sztuki ludowej oraz rękodzieła i rzemiosła ludo-

wego i artystycznego, których skutki szacowano na kilkadziesiąt mln zł.

Przyjęto zmiany w zakresie:

1) tzw. „złych długów”, w wersji akceptowanej przez przedstawicieli Rządu,

2) odliczeń podatku naliczonego w przypadku nabycia oraz użytkowania po-

jazdów samochodowych, w wersji akceptowanej przez przedstawicieli

Rządu; zmiany te budziły najwięcej sporów i kontrowersji,

3) opodatkowania preferencyjną stawką odzieży dla niemowląt ( do tej pory

preferencja dotyczyła tylko odzieży z dzianin ), przy czym rozwiązaniu te-

mu przeciwny był Rząd, wyliczając skutki budżetowe na ok. kilkadziesiąt

do 200 mln zł

49

4) opodatkowania pieczywa, z tym że w tym przypadku katalog wyrobów ob-

jętych stawką 7% rozszerzono o: chleb chrupki, suchary, sucharki, tosty z

chleba i podobne tosty, chleb przaśny, opłatki sakralne i podobne produk-

ty, wafle i opłatki o zawartości wody przekraczającej 10% masy, wyroby

piekarskie, niezawierające dodatku środka słodzącego. Wyroby te jednak

były opodatkowanie stawką preferencyjną na podstawie rozporządzenia

Ministra Finansów Jest to więc zmiana techniczno-legislacyjna.

4. Propozycje zmian w ustawie o podatku od towarów i usług wynikające z pro-

jektów poselskich zawartych w drukach 2956 i 3094, wpływające w sposób

zasadniczy na budżet państwa zostały bądź odrzucone w toku prac KFP ( np.

preferencje dla budownictwa mieszkaniowego, stawka 0% na usługi Internetu

), bądź też przyjęte w wersji uzgodnionej z przedstawicielami Rządu ( rozwią-

zania dotyczące samochodów osobowych oraz tzw. „złych długów” ). Wbrew

stanowisku Rządu przyjęto natomiast zmiany w opodatkowaniu odzieży i do-

datków odzieżowych dla niemowląt, które zdaniem strony rządowej mogą

przynieść uszczerbek dochodów budżetowych w kwocie od kilkudziesięciu do

200 mln zł.

Sporządził: Jacek Kulicki – specjalista ds. finansów publicznych

50

Dz. U. Nr 90, poz. 758

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpa-dach [druk nr 3497]

Nowelizacja ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach została uchwalonaprzez Sejm w kwietniu 2005 r. Ustawę opublikowano w maju (Dz. U. 2005 Nr 90, poz. 758), we-szła ona w życie z dniem 1 lipca 2005 r.

Wprowadzone nowelizacją zmiany ustawy – Prawo geologiczne i górnicze są dość obszerne,jednak zasadniczą zmianą jest określenia zasad i warunków składowania odpadów w górotwo-rze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, z wyjątkiem składowania odpadów w od-krywkowych wyrobiskach górniczych. W wyniku nowelizacji m.in. zdefiniowano pojęcie skła-dowiska podziemnego, określono wymagania dla wniosku o udzielenie koncesji na działalnośćw zakresie składowania odpadów w górotworze jak i dla samej koncesji, a także wprowadzonodo ustawy nowy dział regulujący kwestie związane z takim składowaniem odpadów. Wyróżnio-no trzy typy składowisk podziemnych. W nowych przepisach zawarto też katalog odpadów,których nie wolno składować w górotworze. Ponadto podniesione zostały stawki opłat za ma-gazynowanie w górotworze substancji płynnych i gazowych. Zmiany wprowadzone w ustawie oodpadach są konsekwencją zmian w ustawie Prawo geologiczne i górnicze.

Według opinii przedstawionych w uzasadnieniu do projektu ustawy jej uchwalenie nie

pociąga za sobą nadmiernych kosztów. W zakresie ekonomicznym skutki nowelizacji

będą odczuwalne dla przedsiębiorstw zajmujących się działalnością geologiczną i

górniczą oraz budżetów gmin w rejonach górniczych i Narodowego Funduszu

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, do których wpływają opłaty za działal-

ność określoną w ustawie. Przewidywany jest trzykrotny wzrost stawek opłat w po-

równaniu do ich dotychczasowej wysokości. Według opinii przedstawionej w uzasad-

nieniu do projektu ustawy do tej pory stawki opłat były relatywnie niskie, zmiany nie

powinny więc zasadniczo wpłynąć na kondycję finansową przedsiębiorstw, których

będą dotyczyć. W 2003 r. łączne opłaty za powyższą działalność wyniosły około 850

tys zł. No nowelizacji wzrosną one do ok. 3 mln zł (przy założeniu, że ilość magazy-

nowanych substancji płynnych i gazowych nie ulegnie zmianie). Innym rozwiązaniem

wniesionym nowelizacją jest wprowadzenie zerowych stawek opłaty eksploatacyjnej

za metan z pokładów węgla kamiennego. Ograniczy to nieznacznie dochody

51

NFOŚiGW ale powinno zaowocować lepszym wykorzystaniem metanu w kopalniach,

co ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa pracy pod ziemią i ograniczy szkodliwe

emisje tego gazu cieplarnianego. Kopalnie z tytułu zniesienia opłaty za metan

zmniejszą łącznie swoje koszty o około 1 mln zł w skali roku. Inne spodziewane skut-

ki gospodarcze będą wynikiem obligatoryjnego zabezpieczenia roszczeń, które mogą

powstać wskutek wykonywania działalności w zakresie składowania odpadów w gó-

rotworze. Może to spowodować nieznaczny wzrost kosztów prowadzenia takiej

działalności. Ponadto dodatkowe koszty związane z wykonaniem projektu prac geo-

logicznych i dokumentacji geologicznej poniosą inwestorzy zainteresowani urucho-

mieniem instalacji wykorzystujących ciepło Ziemi (np. ujęć wód geotermalnych). Wy-

nika to z rozszerzenia w znowelizowanie ustawie definicji prac geologicznych.


52

Dz. U Nr 94, poz. 784Warszawa, 31.08.2005 r.

Informacja dot. Ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o ustanowieniu programu wielole-niego „Program budowy Zbiornika Wodnego Świnna – Poręba w latach 2006 –2010”26 (Dz. U. Nr 94, poz. 784)

Przedmiot regulacjiUstanowienie programu wieloletniej budowy zbiornika wodnego Świnna – Poręba dla

zapewnienia rozwoju gospodarczego, ochrony przeciwpowodziowej i ochrony środowi-

ska na terenie południowo – zachodniej części województwa małopolskiego.

Skutki finansowe dla budżetu państwaUstawa przewiduje wydatki z budżetu państwa na rzecz programu w kwocie 1.068 mln

zł (w cenach roku 2004), w tym w roku 2006 – 250 mln zł, w latach następnych kolejno:

248 mln zł, 235 mln zł, 216 mln zł, 119 mln zł.

Inne uwagiPrzedłożony projekt ustawy nie budził poważniejszych kontrowersji27 z uwagi na

wagę budowy tego zbiornika zarówno dla regionu małopolskiego, jak i dla całego syste-

mu przeciwpowodziowego w Polsce, a także w związku z długotrwałością dotychczaso-

wej inwestycji przez ostatnie cztery lata finansowanej jedynie ze środków Narodowego

Funduszu Ochrony Środowiska28

Parlament w czasie prac nad komisyjnym projektem ustawy nie uwzględnił sta-

nowiska Rządu przewidującego współfinansowanie programu ze środków Narodowego

Funduszu Ochrony Środowiska i z funduszy UE. Uwzględnienie stanowiska Rządu po-

zwoliłoby na zmniejszenie obciążenia budżetu państwa w całym okresie realizacji

programu wieloletniego z kwoty 1.068 mln zł (w cenach roku 2004) do 900 mln zł (w ce-

nach roku 2005). Ponadto wg stanowiska Rządu finansowanie ogółem programuzwiększyłoby się z 1.068 mln zł (w cenach roku 2004) do 1.176,3 mln zł (w cenach ro-

ku 2005).


26 Podstawą prac nad ustawą był komisyjny projekt ustawy zawarty w druku 324727 Przyjęcie ustawy: Głosowało - 402 Za - 366 Przeciw - 34 Wstrzymało się - 2 Nie głosowało - 58 28 Od 1986 r. była to inwestycja centralna finansowana z budżetu państwa, w 2000 r. finansowanieprzekazane do NFOŚ, który zdaniem Posłów nie ma możliwości finansowania tak dużej inwestycjihydrotechnicznej.

53

Dz. U Nr 94, poz. 786Warszawa, 26 sierpnia 2005 r.

Opinia do ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 roku o zmianie ustawy o pomocypaństwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii

gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych29

(Dz. U. z dnia 30 maja 2005 roku nr 94, poz. 786)

4) Przedmiot ustawy: ustawa zawiera kompleksowe uregulowania przepisów, któ-

rych potrzeba wynikała z dotychczasowych wątpliwości interpretacyjnych, doty-

czących głównie:

- zasad ustalania wysokości premii gwarancyjnej przy ponownej jej wypłacie,

- wydłużenia okresu zawieszenia spłat długoterminowych kredytów mieszka-

niowych dla najuboższych i bezrobotnych kredytobiorców.

Zmiany w zakresie udzielania premii gwarancyjnych (zgodnie z uzasadnieniem do

projektu) wynikają przede wszystkim z ustaleń pokontrolnych Najwyższej Izby Kon-

troli, dotyczących realizacji wypłat premii gwarancyjnej od wkładów mieszkaniowych.

Zmiany doprecyzowują i uszczegóławiają zasady ustalania i wypłat premii.

Pomoc państwa w spłacie długoterminowych (najczęściej 40-letnich) spółdziel-

czych kredytów mieszkaniowych udzielana jest od kilkunastu lat, przy czym

ustawowo określone systemowe rozwiązania funkcjonują przeszło osiem lat.

5) Skutki finansowe: Zmiany dotyczące premii gwarancyjnych nie powodują skutków

finansowych dla budżetu państwa. Zmiany w zakresie pomocy państwa w spła-

cie niektórych kredytów mieszkaniowych takie skutki powodują. Dotyczą one za-

równo dochodów jak i wydatków budżetowych. I tak:

- zawieszenie spłat kredytu spowoduje z jednaj strony zwiększenie corocznych

wydatków na przejściowy wykup odsetek o około 1%, tj. o kwotę około 169 –

176 tys. zł, z drugiej zaś strony zmniejszenie o około 170 tys. zł wydatków

29 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt zawarty w druku 3441.

54

związanych z realizacją umowy z PKO BP S.A. poręczenia przez Skarb Pań-

stwa kredytów mieszkaniowych;

- przedłużenie o 3 lata terminów dokonania przedterminowej, całkowitej spłaty

na preferencyjnych warunkach zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych

spowoduje:

• dodatkowe dochody budżetowe w latach 2006 –2008 w kwotach około

50.000 – 70.000 tys. zł oraz odpowiadające im umorzenia (zmniejszenia)

należności Skarbu Państwa z tytułu przejściowego wykupienia odsetek w

kwotach 115.000 – 165.000 tys. zł rocznie,

• dodatkowe wydatki w ww. latach na wykup części skapitalizowanych od-

setek w kwotach 8.000 – 12.000 tys. zł rocznie,

• zmniejszenie liczby zadłużonych lokali spółdzielczych, do których nie bę-

dzie stosowana pomoc państwa, o około 3.000 do 6.000 rocznie.

Znaczne skutki budżetowe dotyczą umorzenia części zadłużenia kredytobiorców

z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych, podle-

gającej zwrotowi należności Skarbu Państwa. Umorzenie to jest jedną z aktual-

nie obowiązujących form pomocy państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych.

Nie wymaga wydatkowania dodatkowych środków budżetowych ale zmniejsza

przyszłe wpływy pochodzące ze spłat tych należności (w latach 2000 – 2003

umorzenia należności Skarbu Państwa kształtowały się rocznie na poziomie

180.000 – 270.000 tys. zł).

Inne skutki finansowe wynikające z wprowadzonych zmian, są trudne do oszacowa-

nia z uwagi na długą perspektywę czasową korzystania z umorzeń zadłużenia z ty-

tułu skapitalizowanych odsetek lub przejściowego wykupienia odsetek obciążającego

dany lokal mieszkalny.

6) Ocena ustawy: Uchwalona ustawa jest korzystna ze społecznego punktu widze-

nia, gdyż okresowo uwolni najuboższe czy bezrobotne rodziny zadłużonych

spółdzielców od obowiązku wnoszenia spłat kredytu. Część z nich może uniknąć

groźby eksmisji z zadłużonego lokalu i nie stanie się potencjalnym kandydatem

korzystania z pomocy społecznej (np. w zakresie zapewnienia im lokali socjal-

nych). Ponadto przyjęte zmiany mogą pozytywnie wpłynąć na sytuację finanso-

wą kredytobiorców (spółdzielni mieszkaniowych), które w mniejszej skali będą

55

spłacały za swoich najuboższych członków zadłużenie z tytułu kredytów miesz-

kaniowych. W wyniku konsultacji społecznych proponowane zmiany uzyskały

generalnie opinię pozytywną. Jedyna uwaga Banku PKO BP S.A. dotyczyła

przepisu art. 3 ust. 1, który według banku nie rozwiąże problemu zadłużenia ob-

ciążającego zaniechane inwestycje, gdyż jest ono często wyższe od wartości

rynkowej nieruchomości. Propozycja PKO BP S.A. polegała na proporcjonalnym

podziale środków uzyskanych ze sprzedaży ww. nieruchomości na spłatę należ-

ności banku i budżetu państwa. Nie uzyskała ona zgody przedstawicieli Rządu,

którzy uznali takie rozwiązanie za mniej korzystne z punktu widzenia zabezpie-

czenia interesów budżetu państwa.


56

Dz. U. Nr 94, poz. 787

Ustawa o zmianie ustawy - prawo farmaceutyczne (druk 3747)

Projekt ustawy o zamianie ustawy prawo farmaceutyczne ma na celu

wdrożenie do krajowego porządku prawnego dorobku prawnego UE w zakresie do-

puszczania do wytwarzania oraz obrotu hurtowego i detalicznego produktów farma-

ceutycznych oraz doprecyzowanie przepisów określających wymogi formalne, jakie

przedsiębiorca jest obowiązany spełnić, wnioskując o udzielenie zezwolenia na im-

port produktów leczniczych. Dotychczasowy przepis stanowił, iż do działalności go-

spodarczej w zakresie importu produktów leczniczych stosuje się przepisy rozdziału

dotyczącego wytwarzania. Jednakże ze względu na specyfikę tych dwóch rodzajów

działalności, pojawiły się wątpliwości dotyczące dokumentacji niezbędnej do uzyska-

nia zezwolenia na import produktów leczniczych. Dlatego też przygotowany został

projekt nowelizacji wprowadzający upoważnienia dla ministra właściwego do spraw

zdrowia do wydawania rozporządzeń określających odrębnie wymagania formalne

dla wytwarzania i importu produktów leczniczych. Projekt wprowadza także upoważ-

nienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia, w drodze rozporzą-

dzenia, wzoru wniosku o udzielenie zezwolenia, wzoru zezwolenia na import, wyso-

kości opłaty za udzielenie zezwolenia analogicznie jak zostało określone w stosunku

do wytwarzania produktów leczniczych

Do konsekwencji wejścia w życie ustawy i rozporządzeń do ustawy nale-

żeć będzie m.in.:

1. Precyzyjne i jednoznaczne określenie formalnych obowiązków, jakie powinien

spełnić importer produktów leczniczych, aby uzyskać pozwolenie na import, mo-

że przyczynić się do poprawy przejrzystości procedur otrzymywania pozwoleń na

import.

2. Wnoszenie opłat przez przedsiębiorstwa za udzielenie zezwolenia na import

produktów farmaceutycznych przyczyni się do zwiększenie dochodów budżeto-

wych. Przewiduje się, że opłata wyniesie 3300 zł na przedsiębiorstwo, a będzie

ich koło 30 (szacunki przedstawione w uzasadnieniu Rządu do projektu ustawy).

Sporządziła: Anna Zygierewicz

57

Dz. U Nr 100, poz. 835

Ustawa z dnia 6 maja 2005r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej(Dz. U. nr 100, poz. 835)

Ustawa wprowadza następujące zmiany w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991r. o

ochronie przeciwpożarowej:

1. Doprecyzowanie obowiązków właściciela budynku, innego obiektu budowla-

nego lub terenu w celu zapewnienia mu odpowiedniej ochrony przeciwpożarowej

oraz zasad przejmowania realizacji obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożaro-

wej przez zarządcę lub użytkownika budynku – jest to zmiana postulowana w

orzecznictwie, która ma wyeliminować trudności związane z działaniem wielu pod-

miotów gospodarczych na tym samym terenie;

2. Określenie wymagań kwalifikacyjnych w odniesieniu do osób wykonujących

czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej nie zatrudnionych w jednostkach

ochrony przeciwpożarowej. Przeniesiono przy tym do ustawy materię dotychczas

regulowaną w rozporządzeniu;

3. Zmiana w zakresie obowiązku połączenia urządzeń sygnalizacyjno – alarmo-

wych z obiektem PSP lub przez nią wskazanym;

4. Wprowadzenie do ustawy regulacji zawodu strażaka jednostki ochrony prze-

ciwpożarowej wraz z określeniem poziomu wykształcenia ogólnego oraz kwalifikacji

zawodowych do jego wykonywania – przy czym poziom ten uległ podwyższeniu. To-

warzyszy temu upoważnienie do wydania rozporządzenia regulującego wymagania

kwalifikacyjne oraz zakres szkolenia, podmioty uprawnione do ich przeprowadzania;

5. Określenie granicy wiekowej i zdrowotnej dla ratowników – członków ochotni-

czych straży pożarnych, ustalenie konieczności ich przeszkolenia;

Ustawa zawiera odpowiednie przepisy przejściowe.

Prace legislacyjne nad ustawą prowadzone były na podstawie projektu rządowego

ustawy zawartego w druku nr 3697. Ustawa uchwalona została praktycznie w

brzmieniu przedłożenia rządowego – uwzględniono niewielką poprawkę Senatu. Nie

zwracano się o opinie. Projekt nie budził też żadnych istotnych kontrowersji.

Sporządziła: Małgorzata Bajor - Stachańczyk

58

Dz. U. Nr 100, poz. 837Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o systemie identyfikacji i reje-

stracji zwierząt (Dz. U. nr 100, poz. 837)

Zasadniczym celem ustawy jest:

- ustanowienie systemu identyfikacji i rejestracji owiec i kóz,

- uporządkowanie systemu prawnego w zakresie prowadzenia ewidencji i ksiąg reje-

stracji zwierząt.

Wymieniona regulacja nie będzie miała wpływu, ani na sektor finansów publicz-

nych, ani na rynek pracy, może natomiast mieć wpływ na konkurencyjność we-

wnętrzną i zewnętrzną poprzez zwiększenie wiarygodności polskich posiadaczy

owiec i kóz.


59

Dz. U. Nr 102, poz. 852

Warszawa, 31 sierpnia 2005 r.

Opinia do ustawy z dnia 20 maja 2005 r. o dodatku pieniężnym dla nie-których emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemery-

talne albo zasiłek przedemerytalny 30(Dz. U. Nr 102 z 2005 r., poz. 852).

1. Przedmiot ustawy

Omawiana ustawa wprowadza nowe świadczenie, zwane dodatkiem pienięż-

nym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przede-

merytalne albo zasiłek przedemerytalny. W ustawie sformułowano warunki nabywa-

nia prawa do tego dodatku, zasady wypłaty i sposób jego finansowania.

Celem ustawy jest coroczna (z wyjątkiem lat, w których są waloryzowane

emerytury i renty) jednorazowa pomoc finansowa najuboższym emerytom, rencistom

i pozostałym wymienionym w ustawie osobom pobierającym świadczenia ustalone

wymienionymi ustawami.

Dodatek ten miał za zadanie częściowo wynagradzać emerytom i rencistom

brak waloryzacji świadczeń emerytalnych i rentowych w roku 2005 i następnych la-

tach, w których waloryzacja nie byłaby przeprowadzana.

2. Skutki finansoweSkutki finansowe ustawy zostały oszacowane w wysokości 1mld 300 mln zł i w

tej wysokości zapisane w ustawie budżetowej na 2005 r. w pozycji 46 rezerw celo-

wych.

3 . Ocena ustawy

Na etapie projektu ustawy szacowano, że dodatkiem objętych zostanie 5.200

tys. osób: w tej liczbie 3 mln emerytów i rencistów ZUS oraz prawie wszyscy emeryci

i renciści KRUS w liczbie około 1.700 tys. Wśród osób pobierających świadczenia i

30 Uchwalona na podstawie poselskiego projektu ustawy zawartego w druku 3699.

60

zasiłki przedemerytalne dodatek miało otrzymać około 500 tys. osób. W trakcie prac

nad projektem rozszerzono zakres podmiotowy ustawy, obejmując nim świadczenio-

biorców, którzy nie byli uwzględnieni w projekcie, między innymi: otrzymujących renty

socjalne, a także otrzymujących emerytury i renty tzw. mundurowe.

Ponadto zwiększono zakres podmiotowy emerytów i rencistów rolniczych,

przez wprowadzenie do ustawy zapisu obniżającego wysokość dochodu odpowia-

dającemu dochodowi z 1 ha z 252 do 194 zł, który przyjmuje się do obliczenia do-

chodu uprawniającego do uzyskania dodatku.

Poszerzanie kręgu osób uprawnionych do dodatku nie było połączone z rów-

noczesnym przeszacowywaniem skutków finansowych ustawy i należy oczekiwać,

że ustalone koszty zostaną przekroczone. Aktualnie zasiłki są w trakcie realizacji i

zostały uruchomione wszystkie środki zawarte w rezerwie celowej w wysokości 1mld

300 mln zł, z czego ZUS otrzymał 864,3 mln zł, KRUS 433 mln zł i resorty munduro-

we 2,66 mln zł. Zapotrzebowanie na środki zgłoszone przez ZUS wynosiło 1 mld zł i

nie zostało zrealizowane (na kwotę 135,7 mln zł). Środki na ten cel muszą być wygo-

spodarowane w tegorocznym budżecie.

Dodatki za 2005 r. zostaną wypłacone do dnia 30 września i wtedy będzie

znana konkretna kwota jaką wydatkowano na wdrożenie ustawy w 2005 r.

Omawiana ustawa jest niedoskonałym zastąpieniem mechanizmu waloryzacji

emerytur i rent i wprowadza nowy tytuł wydatków o charakterze socjalnym.

Ustawa powoduje wzrost wydatków budżetu państwa nie tylko w 2005 r., ale

też w latach następnych i z punktu widzenia starań zmierzających do ograniczenia

deficytu finansów publicznych jest niekorzystna.


61

Dz. U. Nr 113, poz. 954

Ustawa o zmianie ustawy - prawo ochrony środowiska oraz niektórych innychustaw (druk 3386)

Projekt ustawy o zamianie ustawy prawo ochrony środowiska oraz niektó-

rych innych ustaw ma na celu transpozycje siedmiu dyrektyw unijnych oraz doprecy-

zowanie przepisów ustawy w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych po-

jawiających się przy ich stosowaniu. Zmiany zaproponowane w ustawie nie spowo-

dują spadku konkurencyjności podmiotów polskich na wspólnym rynku unijnym, gdyż

wprowadzanymi regulacjami objęte są wszystkie podmioty w Unii Europejskiej.

Do konsekwencji wejścia w życie ustawy należeć będzie m.in.:

1. Zmniejszeniu ulegną obciążenia budżetowe związane z ograniczeniem

liczebności rad nadzorczych, zarządów i biur funduszy związanych z ochrona środo-

wiska. Zgodnie z szacunkami rządowymi będzie to kwota rzędu 2 mln zł rocznie.

2. Wprowadzenie obowiązku sporządzania map akustycznych środowiska

wiąże się z ponoszeniem kosztów prowadzenia badań oraz przygotowywania tego

typu map. Do podmiotów objętych tym obowiązkiem należeć będą m.in. zarządzają-

cy drogami, liniami kolejowymi i portami lotniczymi.

3. Obciążeniem finansowym dla budżetów samorządowych będzie rozsze-

rzenie katalogu dokumentów niezbędnych do prowadzenia postępowania w sprawie

oceny oddziaływania na środowisko planów i programów sektorowych, sporządza-

nych na szczeblu powiatowym i gminnym.

4. Nałożenie obowiązku dostępu do informacji (w wersji elektronicznej) o

środowisku i jego ochronie, prowadzonych w postaci wykazów danych o dokumen-

tach dotyczących środowiska i jego ochrony, oznacza konieczność poniesienia

kosztów związanych z prowadzeniem tego typu wykazu.

5. Zmienione zostaną przepisy dotyczące ochrony środowiska przed hała-

sem. Zamiast konieczności uzyskiwania przez podmioty korzystające ze środowiska

pozwoleń na emitowania hałas, organ ochrony środowiska wydawać będzie decyzje

o dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku. Oznacza to uproszenie procedur

dla podmiotów korzystających ze środowiska.

62

6. Zmniejszeniu ulęgną koszty organów administracyjnych ponoszone w

związku ze sporządzaniem dokumentacji wymaganej dla utworzenia obszarów ogra-

niczonego użytkowania. Część kosztów będzie ponoszona przez podmioty sporzą-

dzające dokumentację stanowiącą podstawę ustanowienia obszaru, a więc podmioty,

w interesie, których obszary będą ustanawiane.

7. Wprowadza się instytucję strefy przemysłowej, co może doprowadzić

do poprawy konkurencyjności firm działających w tych strefach, a więc na terenach

poprzemysłowych. Ustanawianie stref przemysłowych ma być dokonywane w poro-

zumieniu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym. Możliwe jest wydawania zakazów

prowadzania niektórych, szczególnie szkodliwych dla środowiska, działalności na

terenach poszczególnych stref przemysłowych.

8. Rezygnacja z obowiązku uzyskiwania pozwoleń na emitowanie pól

elektromagnetycznych do środowiska jest ułatwieniem dla przedsiębiorstw prowa-

dzących instalacje, której eksploatacja powoduje emitowanie takich pól. Pozwolenia

te nie są wymagane przepisami prawa wspólnotowego. Jednak wskazane instalacje

będą podlegać zgłoszeniu organowi ochrony środowiska, co doprowadzi do uniknię-

cia sytuacji całkowitej utraty kontroli nad ta sferą oddziaływania na środowisko.

9. Projekt ustawy doprecyzowuje wymagania do uzyskania pozwolenia na

wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, zmniejsza także obciążenia na-

kładane na wnioskodawcę w związku ze staraniem się o tego typu pozwolenie.

Zmniejszenie obciążeń nakładanych na wnioskodawcę, przyczyni się do zmniejsze-

nia kosztów jego działalności, a tym samym poprawia jego konkurencyjność.

10. Wprowadzono ułatwienia dotyczące pozwoleń na wprowadzanie ga-

zów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków

do wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów oraz pozwolenia wodno-

prawne na pobór wód. Ubieganie się o tego typu pozwolenia nie będzie konieczne w

przypadku posiadania pozwolenia zintegrowanego. Wyjątki mogą być stosowane w

odniesieniu do pozwolenia wodnoprawnego, ze szczególnym uwzględnieniem ele-

mentu dotyczącego odprowadzanie ścieków przemysłowych. Ułatwienia te będą ko-

rzystne dla przedsiębiorstw.

11. Ograniczeniu ulegnie obowiązek prowadzenia postępowań transgra-

nicznych przy wydawaniu pozwolenia trasgranicznego. Postępowanie ma być pro-

wadzone jedynie w przypadku możliwości wystąpienia transgranicznego oddziaływa-

nia na środowisko nowej lub istotnie zmienionej instalacji wymagającej uzyskania

63

takiego pozwolenia. Jednocześnie przewiduje się ograniczenie dokumentacji nie-

zbędnej do przeprowadzenie postępowania. Przepis ten jest szczególnie korzystny

dla przedsiębiorstw zlokalizowanych w strefach przygranicznych.

12. Ograniczeniu mają ulec obowiązki spoczywające na podmiotach korzy-

stających ze środowiska a związane ze sprawozdawczością. Dodatkowo nakładane

na nie opłaty mają być pobierane jedynie dwa razy do roku.

13. Przywrócona zostaje zasada corocznej rewaloryzacji jednostkowych

stawek opłat za korzystanie ze środowiska, co urealni wpływy budżetowych z tego

typu opłat.

14. Zaostrzeniu ulegną sankcje za funkcjonowanie podmiotów bez wyma-

ganych pozwoleń na wprowadzania do środowiska substancji lub energii oraz za

przekraczanie zakresu pozwoleń. Sankcje obowiązujące obecnie prowadziły często

do sytuacji, w której podmiotom bardzie opłacało się ponieść sankcje niż starać się o

pozwolenie. Regulacja ta przyczyni się najprawdopodobniej także do podwyższenia

dochodów budżetowych.

15. Uregulowaniu ulęgną zasady kontroli i obowiązki podmiotów w zakresie

monitoringu stanu i składu ścieków. Dotychczasowe przepisy uniemożliwiały prawi-

dłowe przeprowadzeni kontroli przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska, co pro-

wadziło w niektórych przypadkach do nienależytej ochrony środowiska. Uregulowa-

nia dotyczą także pomiarów wielkości emisji.

16. Korzystne dla działalności małych i średnich przedsiębiorstw, jednak ze

stratą dla wpływów budżetów gmin, jest zmniejszenie opłat skarbowych za wydanie

pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska.


64

Dz. U Nr 122, poz. 1020 Warszawa 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządo-wych, ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych i ustawy o systemie

oświaty (Dz. U. Nr 122, poz.1020)

Ustawa:- wprowadza nowe zasady naboru kandydatów na stanowiska urzędnicze i wolne

stanowiska kierowników jednostek organizacyjnych będących pracownikami samo-

rządowymi,

- określa wymagania kwalifikacyjne dotyczące stanowisk urzędniczych i

kierowniczych pracowników samorządowych,

- przewiduje tryb odwoławczy od orzeczeń komisji dyscyplinarnej przy Krajowej

Reprezentacji Samorządowych Kolegiów Odwoławczych,

- wprowadza zmiany polegające na jednoznacznym określeniu statusu

prawnego pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionych w szkołach i pla-

cówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Potrzeba wprowadzenia zmian zarówno w ustawie o pracownikach samorządowych

jak i w innych ustawach wynikała z:

- wprowadzenia jednolitego otwartego systemu naboru na stanowiska urzędnicze w

całej administracji publicznej co powinno pozwolić na uniknięcie zarzutów dotyczą-

cych obsadzania stanowisk przez znajomych i powinowatych,

- wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 2005 r. (sygn. akt

25/04, opub. OTK-A 2005/1/6),

- wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2003 r. sygn. akt IPK 84/02),

- zapewnienia możliwości dochodzenia przez członków kolegiów swoich praw

przed sądami powszechnymi.

Dodatkowe czynności jakie będą musiały wykonać komórki zajmujące się kadrami w

jednostkach samorządu terytorialnego, w związku z wprowadzonymi zmianami,

moim zdaniem, nie wymagają przeznaczenia na ten cel dodatkowych środków.

Sporządziła: Antonina Teresa Gajewska

65

Dz. U. Nr 122 poz. 1021

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o od-powiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Ustawa została opublikowana w Dz.U. Nr 122, poz.1021 i wejdzie w życiew dniu 8.10.2005 r.

Projekt ustawy wniósł Rząd, jako mający na celu wykonanie prawa UniiEuropejskiej tzn. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/65/WE zdnia 23 września 2002 r. dotyczącej sprzedaży konsumentom usług finanso-wych na odległość oraz zmieniającej dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrek-tywy 97/7/WE i 98/27/WE.Celem projektu było znowelizowanie przepisów odnoszących się do umów zawiera-

nych na odległość dotyczących usług finansowych, gdyż wcześniejsza nowelizacja

ustawy nie wdrożyła w pełni postanowień ww. dyrektywy.

Ustawa dokonała zmian w rozdziale 2a ustawy zatytułowanym „Szczególne przepisy

o umowach zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych”. Który to roz-

dział został dodany przez art. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 16.04.2004 r. zmieniającej usta-

wę z dniem 25.08.2004 r. Dz.U. Nr 116, poz. 1204).

Zmiany dokonane ustawą z 2005 r. polegają na:

- wprowadzeniu dodatkowych obowiązków informacyjnych dla przedsiębiorców

(informacja o skutkach wypowiedzenia, w tym o karach umownych, o sądzie wła-

ściwym do rozstrzygania sporów, pobierania od konsumenta oświadczenia o

poddaniu się egzekucji, stanowiącego podstawę do wystawienia przez bank

bankowego tytułu egzekucyjnego), oraz uściśleniu, że obowiązek informacyjny

nie dot. umów szczegółowych wynikających z umowy ramowej,

- dostosowaniu zasad obliczania terminu, w którym konsument może odstąpić

od umowy do art. 6 ust. 1 dyrektywy,

- uchyleniu regulacji wykraczającej poza ramy dyrektywy w art. 16c ust. 4 zda-

nie ostatnie (niezasadne konsekwencje finansowe dla przedsiębiorców w sytuacji

66

odstąpienia od umowy przez konsumenta – obowiązek uiszczenia odsetek od

przedpłat dokonanych przez konsumenta).

- Doprecyzowaniu, że jeżeli do umowy jest dołączona kolejna umowa zawarta

na odległość dotycząca usług świadczonych przez przedsiębiorcę lub podmiot

inny niż przedsiębiorca na podstawie porozumienia pomiędzy tym podmiotem a

przedsiębiorcą, odstąpienie od umowy zawartej na odległość dotyczącej usług fi-

nansowych jest skuteczne także wobec tej kolejnej umowy.

Nowelizacja będzie miała wpływ na działalność instytucji świadczących usługi fi-

nansowe na odległość oraz na sytuację konsumentów korzystających z takich

usług jednak nie są to zmiany wpływające w sposób zasadniczy na zakres praw i

obowiązków tych podmiotów.

W porównaniu a projektem rządowym (druk nr 3855) uchwalony tekst ustawy zo-

stał jedynie wzbogacony o przepis odnoszący się do obowiązku informacji pobie-

raniu od konsumenta oświadczenia poddaniu się egzekucji na podstawie banko-

wego tytułu egzekucyjnego (Sejm).

Sporządziła: Zofia Monkiewicz

67

Dz. U Nr 122, poz. 1022Warszawa, 31.08.2005 r.

Informacja dot. Ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o ustanowieniu programu wie-loletniego „Wymiana śmigłowców Samodzielnego Publicznego Zakładu OpiekiZdrowotnej - Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w latach 2005 – 2010”31 (Dz. U. Nr

122, poz. 1022)

Przedmiot regulacjiUstanowienie programu zakupu nowoczesnych śmigłowców oraz symulatora szko-

leniowego - dla Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej -Lotnicze

Pogotowie Ratunkowe. Program umożliwia przeprowadzenie niezbędnej restruktury-

zacji SPZOZ – LPR.

Skutki finansowe dla budżetu państwaZgodnie z art. 2 ustawy na realizację programu planuje się przeznaczyć nie więcej

niż 496,45 mln zł (w cenach roku 2004) – wyłącznie z budżetu państwa.

Na rok bieżący zaplanowano na ten cel 16,6 mln zł (w budżecie cz. 46 – Zdrowie).

Inne uwagiProjekt ustawy, co do przedmiotu regulacji, spotkał się z powszechną aprobatą w

Parlamencie. Niemniej jednak trzeba zaznaczyć, że w trakcie prac parlamentarnych

zwiększono w porównaniu z projektem rządowym zarówno liczbę śmigłowców (z 19

do 2332 oraz dodano symulator szkoleniowy), jak i środków budżetowych (z 401 mln

zł do ponad 496 mln zł) 33.


31 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku 379232 Liczba śmigłowców proponowana przez Rząd nie pozwalała na zapewnienie jednakowych warun-ków dostępu do usług LPR na całym terytorium kraju.33 Wynik głosowania nad ustawą: Głosowało - 389 Za - 386 Przeciw - 1 Wstrzymało się - 2 Nie gło-sowało - 71

68

Dz. U Nr 122, poz. 1025


Opinia do ustawy o zmianie ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o służbie wojsko-wej żołnierzy zawodowych oraz ustawy o uposażeniu żołnierzy niezawodo-

wych34 (Dz. U. Nr 122 z 2005 r., poz. 1025).

1. Przedmiot ustawy

Uchwalona ustawa wprowadza przepisy, na podstawie których w przypadku śmierci

lub zaginięcia żołnierza podczas wykonywania zadań służbowych, możliwe będzie

wypłacenie zapomogi małżonkowi żołnierza, a w razie braku małżonka – jego dzie-

ciom lub rodzicom.

2. Skutki finansowe

Według Uzasadnienia do projektu ustawy oraz wypowiedzi przedstawiciela MON na

Komisji ustawa nie spowoduje skutków dla budżetu państwa, a wypłata zapomóg

członkom rodzin żołnierzy będzie dokonywana w ramach tworzonego w resorcie

Obrony Narodowej funduszu nagród i zapomóg i będzie pomniejszała pulę środków

finansowych na zapomogi dla żołnierzy zawodowych. Według wyjaśnień Minister-

stwa uzyskanych drogą telefoniczną (p. Andrzej Siewkowski), w ramach funduszu

nagród i zapomóg nie wydziela się kwoty środków na zapomogi dla rodzin żołnierzy.

Szacunek całkowitej kwoty wydatków funduszu nagród i zapomóg dla całego wojska

według przewidywanego wykonania w 2005 r. wyniesie 71 mln 453 tys. zł, natomiast

zaplanowany na 2006 r. 74 mln 687 tys. zł, będzie to wzrost o 4,5%. Według wyja-

śnień resortu wzrost ten wynika ze zmian stanu osobowego i wysokości uposażeń,

jako że jest on naliczany w wysokości 2,5% od kwoty uposażeń.

Zasady przyznawania i wysokość świadczeń będą sformułowane w rozporządzeniu

Ministra Obrony Narodowej, które jest w trakcie przygotowania.

34 Uchwalona na podstawie projektu rządowego według druku 3709.

69

3. Ocena ustawy

Do projektu ustawy przygotowano opinię autorstwa Jacka Langa, w której autor mię-

dzy innymi stwierdza, że treść projektu powinna być uzupełniona o upoważnienie dla

Ministra Obrony Narodowej do określenia zasad, warunków i trybu przyznawania

owych zapomóg, a nie odesłanie do rozporządzenia, w którym jest mowa o zapomo-

gach dla żołnierzy, które są zapomogami innego rodzaju. Uwaga eksperta została

uwzględniona i treść ustawy uzupełniono o odpowiednie upoważnienie.

Uchwalanie tej ustawy było celowe i w pełni uzasadnione z przyczyn społecznych i

formalno – prawnych.


70

Dz. U. Nr 130, poz 1085


Opinia do ustawy z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniuemerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz niektórych innych

ustaw35 (Dz. U. Nr 130 z 2005 r., poz.1085).

1. Przedmiot ustawy

Przedmiotem uchwalonej ustawy było dokonanie zmian mających na celu uściślenie

i doprecyzowanie obecnych sformułowań, które wzbudzały wątpliwości w trakcie

wykonywania ustawy.

Jedną z ważniejszych zmian jest zastąpienie pojęcia „Siły Zbrojne” wyrazami „Woj-

sko Polskie” (przywrócenie pojęcia wcześniej obowiązującego, a zmienionego w

2003 r.) przy określeniu okresów wysługi emerytalnej jako okresów służby w Woj-

sku Polskim zamiast w Siłach Zbrojnych. Wojsko Polskie jest pojęciem szerszym i

zmiana ta usunie wątpliwości interpretacyjne w sprawach zaliczania do okresów

służby pełnienie służby w różnych jednostkach organizacyjnych, które zaliczają się

do jednostek wojskowych, a nie zaliczają się do Sił Zbrojnych zdefiniowanych w

ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej.

Doprecyzowano przepis dotyczący podstawy wymiaru emerytury lub renty inwa-

lidzkiej. Dotychczas za podstawę uznawano uposażenie należne żołnierzowi na

ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Uchwalona zmiana mówi, że pod-

stawą będzie uposażenie należne żołnierzowi w ostatnim miesiącu pełnienia za-

wodowej służby wojskowej.

Określono prawo do korzystania z domu emeryta wojskowego oraz warunki, kryteria

i wysokość opłat za przebywanie w tym domu.

35 Uchwalona na podstawie projektu rządowego według druku 3698

71

Uściślono zapisy dotyczące powinności wojskowych komisji lekarskich. Nowelizacja

zawiera rozszerzone zapisy dotyczące zakresu orzekania komisji w sprawie inwa-

lidztwa żołnierzy zawodowych oraz emerytów i rencistów wojskowych, w sprawie

związku inwalidztwa ze służbą wojskową, a także orzekania o niezdolności do pra-

cy i samodzielnej egzystencji.

Ustawa doprecyzowuje przepisy dotyczące funduszu socjalnego i gospodarowania

nim przez wojskowe organy emerytalne i zasad korzystania przez świadczeniobior-

ców wojskowych oraz ograniczenie dostępu do tych świadczeń osobom pobierają-

cym świadczenia z innych organów i instytucji emerytalnych.

2. Skutki finansoweZmiany wprowadzone ustawą nie powodują skutków finansowych dla budżetu pań-

stwa.

3. Ocena ustawy

Przebieg dyskusji w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisji Obrony Na-

rodowej świadczy o tym, że ustawa nie wywoływała większych kontrowersji i spra-

wozdanie z prac komisji zostało przyjęte bez głosów przeciwnych. W dyskusji na fo-

rum Komisji Przedstawiciel Samoobrony sugerował, że wniesienie projektu tej usta-

wy wynikało z faktu, że MON przegrywał w sądach tysiące spraw, które dotyczyły

obliczania podstawy wymiaru emerytury dla osób pozostających przed odejściem ze

służby w rezerwie kadrowej. Przedstawiciel Platformy Obywatelskiej stwierdził, że

jeśli MON faktycznie przegrywa w sądach sprawy dotyczące emerytur, to jest to wy-

starczający argument za uchwaleniem tej ustawy.

Ustawę uchwalono bez większych zmian - wprowadzono tylko jedną poprawkę w

drugim czytaniu.


72

Dz. U. Nr 130, poz. 1087

Ustawa o zmianie ustawy o Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.nr 130, poz. 1087)

Zasadniczym celem przywołanej ustawy jest uszczegółowienie wprowadzenia do

polskiego prawa postanowień „Ramowej Dyrektywy Wodnej” oraz zweryfikowanie i

poprawienie przepisów dotychczas obowiązującej ustawy.

Przepisy ustawy wprowadzają dwa rodzaje opłat:

- opłata za legalizację urządzenia wodnego wykonanego bez pozwolenia wodno-

prawnego – stanowić będzie dochód budżetu państwa,

- opłata za przygotowanie danych zawartych w katastrze wodnym – stanowić bę-

dzie przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki.

Zmiana przepisów o monitoringu wód może w przyszłości doprowadzić do zwięk-

szenia nakładów na tą działalność (stosowny program zostanie opracowany w 2006

r.).

Przepisy ustawy wprowadzają współfinansowanie kosztów utrzymania sieci ob-

serwacyjno-pomiarowej państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej przez te

podmioty gospodarcze, które korzystają z informacji uzyskanych z tych sieci (do-

tychczas całość kosztów finansowana była z budżetu państwa).

Wprowadzenie ustawy nie powinno mieć bezpośredniego wpływu na rynek pracy,

ani konkurencyjność gospodarki.


73

Dz. U. Nr 132, poz. 1105

Warszawa, 31 sierpnia 2005

Opinia dot.Ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach (Dz. U. No 132 poz. 1105)36

1. Przedmiot regulacji

Ustawa zmienia ustawę z dnia 13 czerwca 2003 o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128

poz. 1175, z późn. zmianami) w zakresie terminu, w którym minister właściwy do

spraw wewnętrznych utworzy Krajowy System Informatyczny (KSI).

Krajowy System Informatyczny ma stanowić integralną część narodowego kom-

ponentu Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), który tworzony jest w ramach Unii

Europejskiej. Opóźnienia po stronie Unii w wypracowaniu ostatecznej koncepcji SIS

II, do której system krajowy powinien być dostosowany, spowodowały, że nie mogły

rozpocząć się przygotowania po stronie polskiej. Rezultatem tych nakładających się

opóźnień była konieczność zmiany terminu przewidzianego w ustawie. Nowelizacja

wprowadza termin 31 grudnia 2006 roku.

2. Skutki budżetoweZgodnie z uzasadnieniem do projektu nowelizacji przedstawionym przez rząd na

pokrycie kosztów utworzenia Krajowego Systemu Informatycznego przewidziano

kwotę 19 966 tys. zł w ramach wydatków budżetu państwa, które nie wygasają z

upływem roku budżetowego 200437 oraz kwotę 15 000 tys. zł w budżecie Minister-

stwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na rok 2005.

Jak się jednak wydaje, kwoty te uwzględniają jedynie część kosztów związanych

z tworzeniem całego systemu. Jak wskazano wyżej, KSI jest tylko jednym z elemen-

tów Systemu Informacyjnego Schengen powstającego we współpracy z Unią Euro-

pejską. Według Programu dla uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w realizacji

Tytułu IV Konwencji Wykonawczej Schengen (tzw. MasterPlan SIS II) utworzenie

36 Zmiana ustawy jest wynikiem prac nad rządowym projektem zawartym w druku sejmowym nr 3950.37 Rozporządzenie RM z dnia 14 grudnia 2004 r., Dz. U. 2004 Nr 266, poz. 2645.

74

polskiego komponentu SIS II wymaga dokonania integracji i modernizacji od 6 do 8

systemów informatycznych38 używanych w 4 resortach. Trudności pogłębia fakt, że

wszystkie te systemy są w fazie rozwoju i wymagają dalszych inwestycji. Poza tym,

przy ich projektowaniu używano różnych rozwiązań w zakresie konstrukcji, technolo-

gii i systemu transmisji danych. Najważniejsze instytucje objęte zadaniami związa-

nymi z tworzeniem SIS, to m.in. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawie-

dliwości, Policja, Straż Graniczna, Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych,

Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców, służby celne, Agencja Bezpieczeństwa We-

wnętrznego, Wojskowe Służby Informacyjne i in.

Według aktualnych szacunków koszt całego systemu to kwota rzędu 200 mln eu-

ro, z czego do tej pory wydatkowano 21 mln euro i 18 mln zł. Większość kosztów po-

krywanych jest ze źródeł zagranicznych, przede wszystkim z Funduszu Schengen39 i

z Norweskiego Mechanizmu Finansowego40. W początkowym okresie ok. 7 mln euro

pochodziło również z funduszu Phare. Część finansowana z budżetu krajowego wy-

niosła do tej pory ok. 33 mln zł. Nie są natomiast znane ostateczne koszty całego

systemu, jakie będą sfinansowane przez budżet krajowy. Według szacunków na

dzień dzisiejszy będzie to ok. 5 mln zł rozdzielone między poszczególne instytucje

oraz ok. 5 mln zł na utworzenie samego centralnego węzła systemu informatycznego

(czyli tzw. KSI). Dodatkowy koszt będzie związany z modernizacją sieci teleinforma-

tycznej.

W chwili obecnej Zespół Międzyresortowy zajmujący się przygotowaniem Polski

do współpracy z SIS II pracuje nad aktualizacją wspomnianego wyżej Programu,

38 Są to m.in. KSIP – krajowy system informacyjny policji, ZSE – zintegrowany system ewidencji wyko-rzystywany przez Straż Graniczną, POBYT – system informatyczny stosowany przez Urząd ds. Repa-triacji i Cudzoziemców, VISA-KONSUL – baza danych oraz system łączności między urzędami kon-sularnymi a organami właściwymi dla podejmowania decyzji wizowych, OEWiUDO – ogólnokrajowaewidencja wydanych i utraconych dowodów osobistych, CEPIK – centralna ewidencja pojazdów i kie-rowców.39 Instrument Finansowy Schengen (czyli tzw. Fundusz Schengen) został utworzony na podstawie art.35 Traktatu Akcesyjnego jako tymczasowy instrument pomocy dla nowych państw członkowskich,obejmujący działania dostosowawcze do wypełnienia postanowień Układu z Schengen i KonwencjiWykonawczej Schengen. W ciągu pierwszych trzech lat po akcesji dla nowych krajów członkowskichprzewidziano ponad 960 mln euro.40 Norweski Mechanizm Finansowy został utworzony na podstawie porozumienia o przystąpieniu no-wych krajów członkowskich UE do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Służy on zmniejszaniuróżnic ekonomicznych i społecznych między krajami-członkami Obszaru. W latach 2004-2009 Norwe-gia zobowiązała się do przekazania 567 mln euro na potrzeby 10 nowych krajów członkowskich. NaPolskę przypada 49% tej kwoty.

75

uwzględniając także analizę całkowitych kosztów wdrożenia systemu oraz harmono-

gram wydatków. Prace Zespołu będą jednak mogły być zakończone dopiero po

przyjęciu ostatecznej specyfikacji SIS II przez instytucje Unii Europejskiej. Stosowne

propozycje aktów prawnych zakończyły właśnie etap konsultacji, opracowana jest już

także robocza wersja specyfikacji technicznej. Zatwierdzenie tych dokumentów spo-

dziewane jest jesienią br.

3. PodsumowanieOmawiana ustawa dotyczy wyłącznie kwestii przesunięcia terminu wdrożenia

Krajowego Systemu Informatycznego zintegrowanego z Systemem Informacyjnym

Schengen jako elementu zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej, w tym ko-

nieczności dostosowania prawa nowych państw członkowskich do dorobku prawne-

go Schengen. Powstałe opóźnienia były niezależne od strony polskiej i wynikały z

daleko idących przekształceń systemu informacyjnego funkcjonującego już w ramach

Unii Europejskiej. Nie wydaje się zatem, aby wymagała ona ponownego rozważenia.

Sprawa, jakiej dotyka ta nowelizacja związana jest jednak ze znacznie szerszym i

poważniejszym zakresem działań, objętych przede wszystkim ustawą o gromadze-

niu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych.41 Można się spodzie-

wać, że w następstwie zmian w koncepcji systemu finalizowanych właśnie w Unii Eu-

ropejskiej, stosowne zmiany będą musiały być przeprowadzone również w Polsce.

Dobrze by było, aby przy tej okazji kwestia całkowitych kosztów systemu, zarówno w

części finansowanej przez środki pomocowe, jak i z budżetu krajowego, była ponow-

nie szczegółowo przeanalizowana.

Sporządziła: Jolanta Adamiec – specjalista ds. finansów publicznych

41 Dz. U. z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, z późn. zm.

76

Dz. U Nr 132, poz. 1108

Warszawa, dnia 30 sierpnia 2005 r.

Informacja o ustawie z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniachSkarbu państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym zna-

czeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.

Projekt rządowy (druk sejmowy nr 3635)

Ustawa uchwalona dnia 3 czerwca 2005 r. ogłoszona w dzienniku Ustaw nr 132 z

dnia 19 lipca 2005 r. pod pozycją 1108 wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogło-

szenia tj. w dniu 19 sierpnia 2005 r. z wyjątkiem art. 15, który w chodzi w życie z dniem

ogłoszenia ustawy, tj. z dniem 19 lipca 2005 r.

Ustawa określa szczególne uprawnienia Skarbu Państwa w spółkach sektora pali-

wowo-energetycznego i łączności (przesyłanie sygnału publicznej radiofonii i telewizji)

istotnych dla bezpieczeństwa państwa.

Listę spółek, do których ustawa ma zastosowanie określi Rada Ministrów rozporzą-

dzeniem.

Szczególne uprawnienia Skarbu Państwa polegają na możliwości wniesienia sku-

tecznego sprzeciwu wobec niektórych decyzji, czynności prawnych spółek.

Sprzeciw ten może być wnoszony nie później niż w terminie 21 dni po dokonaniu

danej czynności.

Ustawa ustanawia nową w prawie spółek instytucję obserwatora, którym jest urzęd-

nik państwowy.

Bezpośrednie skutki dla budżetu państwa polegać będą na konieczności wypłacania

wynagrodzeń obserwatorom i będą znikome.

77

Skutki pośrednie są trudne do oszacowania. Należy przypuszczać, że ustawa wpły-

nie na obniżenie ceny sprzedawanych akcji przedmiotowych spółek, a więc na obniżenie

przyszłych dochodów budżetowych, rozmiaru zjawiska nie możne jednak oszacować

nawet w przybliżeniu.

W BSiE sporządzono opinię prawną do projektu, w której podniesiono pewne wąt-

pliwości co do zgodności przepisów ustawy z art. 62 w związku z art. 2 Konstytucji RP.

Sporządził: Piotr Krawczyk - radca prawny

78

Dz. U Nr 132, poz. 1111


Opinia o ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii(Dz.U. z 19 lipca 2005 nr 132, poz. 1111)

Podstawą prac sejmowych były dwa projekty ustawy:1) projekt rządowy z 24 września 2003 r., druk nr 2055;

2) projekt poselski z 11 grudnia 2003 r., druk nr 2598.

1. Cel ustawy i przedmiot regulacji

Ogólnym celem ustawy było zahamowanie degradacji polskiej twórczości filmowej i w

związku z tym określenie:

• zasad wspierania twórczości filmowej i innej działalności w dziedzinie kinemato-

grafii;

• zadań organów administracji publicznej w dziedzinie kinematografii;

• zasad ochrony zasobów sztuki filmowej oraz przekształcenia instytucji filmowych.

Główne wprowadzone uregulowania, to:

1. Zdefiniowanie podstawowych pojęć z dziedziny kinematografii.

2. Utworzenie Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, jako państwowej osoby prawnej

realizującej politykę państwa w zakresie kinematografii i koordynującej finanso-

wanie twórczości filmowej.

3. Utworzenie nowego, niezależnego od budżetu, źródła finansowania polskiej twór-

czości filmowej. Właściciele kin, dystrybutorzy filmowi, prywatne stacje telewizyjne

i TVP oraz operatorzy telewizji kablowych i platform cyfrowych będą na nie łożyć

po 1,5 proc. swych przychodów z reklam albo z różnych opłat, jakie pobierają od

klientów (te przepisy będą obowiązywać od 1 stycznia 2006 r.).

4. Wspieranie kina artystycznego, niekomercyjnego - dofinansowanie publiczne tego

typu projektów będzie mogło sięgać 90 proc. ich budżetu.

79

5. Ustalenie przepisów dotyczących kontroli zgodności z przeznaczeniem wydawa-

nych środków publicznych.

6. Wprowadzenie niezależności Filmoteki Narodowej od Instytutu. Niezależność ar-

chiwum filmowego jest światowym standardem. Instytut będzie płacił Filmotece za

udostępniane mu przez nią materiały.

7. Nadanie względnie dużych uprawnień w sprawie kinematografii ministrowi kultury

i dyrektorowi Instytutu. Pierwszy po przeprowadzeniu konkursu mianuje drugiego

na pięć lat. Dyrektor będzie decydował, jaki projekt filmowy otrzyma dofinanso-

wanie (opinie ekspertów powoływanych przez ministra nie będą dlań wiążące).

8. Instytut ma stopniowo przejmować majątek dotychczasowych instytucji kinemato-

grafii. Istniejące obecnie tzw. państwowe instytucje filmowe będą likwidowane

(najpóźniej do końca 2010 r.), prywatyzowane, komercjalizowane albo przekazy-

wane samorządom.

2. Prace nad projektem ustawy i główne kontrowersje

Rządowy projekt ustawy został przedłożony po kilku latach nacisków ze strony

środowisk filmowych, które domagały się zmiany dotychczasowej ustawy z 1987 r.

jako niedostosowanej do bieżących realiów. Projekt poselski został przedłożony po-

nieważ „projekt rządowy nie zawarł zmian uwzględniających opinie, uwagi i postulaty,

w szczególności dotyczące odejścia od centralistycznej koncepcji struktury kinema-

tografii”.

Parlamentarne prace nad projektem ustawy obfitowały w ostre kontrowersje.

Projekt ustawy po pierwszym czytaniu ulegał zmianom, chociaż zachowana została

istota regulacji z projektu rządowego. Senat wniósł jeszcze 56 poprawek do ustawy,

z czego 55 poprawek zostało przyjętych przez Sejm. Poprawki Senatu dotyczyły

przede wszystkim spraw legislacyjnych, miały charakter porządkujący ustawę i pre-

cyzujący. Pod względem merytorycznym przyjęte poprawki „uszczelniły” źródła finan-

sowania twórczości filmowej. Przeciw przyjęciu ustawy głosowały dwa kluby posel-

skie: Platformy Obywatelskiej i Samoobrony. Za przyjęciem ustawy głosowało 305

posłów, przeciw było 93 posłów, wstrzymało się 7, a nie głosowało 55 posłów.

W dyskusji publicznej dominowała kwestia finansowania twórczości filmowej z

wyraźnymi dwoma przeciwstawnymi opcjami: środowiska twórcze opowiadały się za

obciążeniem opłatami instytucji upowszechniających twórczość filmową, a przedsta-

80

wiciele tych instytucji byli przeciw takiej formie finansowania. Zastrzeżenia zgłaszane

do przepisów przyjętej ustawy dotyczą następujących zagadnień:

1. Nadmierne zcentralizowanie zarządzania twórczością filmową w wyniku powoła-

nia nowej struktury administracyjnej, trudnej do skontrolowania i uzależniającej

twórców od jej decyzji bez gwarancji, że przyniesie spodziewane efekty.

2. Faktyczne narzucenie nowego podatku tylko niektórym podmiotom (ostra wersja

krytyczna) albo zagrożenie podwójnym opodatkowaniem (łagodniejsza wersja

krytyczna) w wyniku wprowadzenia obowiązku wpłaty 1,5% dochodów przez in-

stytucje upowszechniające twórczość filmową.

3. Podwyższenie kosztów działalności instytucji upowszechniających twórczość fil-

mową odbiorców, które zostaną przerzucone na widzów.

4. Brak jasnych podstaw prawnych i zasad prywatyzacji dotychczasowych instytucji

filmowych.

5. Ryzyko finansowania działalności o niskiej wartości artystycznej.

6. Ograniczenie uprawnień Rady Instytutu do „opiniowania i wytyczania kierunku

działania Instytutu”.

3. Skutki wprowadzenia ustawy

Wpływ na dochody i wydatki budżetu państwa

Realizacja ustawy nie zmieni sposobu finansowania państwowych instytucji

filmowych i nie zmieni w znaczącym stopniu wielkości wydatków budżetowych. Fi-

nansowanie z budżetu państwa, głównie kosztów działalności Polskiego Instytutu

Sztuki Filmowej, ma nadal opierać się głównie o dotacje podmiotowe umieszczane w

wydatkach części 24 budżetu – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.

W 2004 r. dotacje do Filmoteki Narodowej wynosiły blisko 4 mln zł, a do pań-

stwowych instytucji filmowych 23 mln zł. Ustawa ustala, że koszty działalności Insty-

tutu będą pokrywane również z przychodów z darowizn, zapisów i z majątku Instytu-

tu. Nie będą one miały jednak znaczenia, bowiem przychody z własności praw autor-

skich Instytutu do filmów (oceniane na 5 mln zł rocznie) nie mogą być przeznaczane

na koszty działalności Instytutu lecz na jego działalność statutową.

Według informacji uzyskanych z Ministerstwa Kultury dodatkowe koszty zwią-

zane z uruchomieniem działalności Instytutu w 2005 r. są uwzględnione w budżecie

na ten rok i nie będzie potrzeby zwiększania wydatków na ten cel. Zakłada się też, że

81

połączenie instytucji związanych z kinematografią zmniejszy koszty administracyjne.

Wstępny projekt budżetu na 2006 r. przewiduje dotacje podmiotowe w wysokości 25

mln zł, z czego 4 mln ma być przeznaczone na działalność Instytutu, a 21 mln na

działalność statutową, tzn. promowanie i finansowanie twórczości filmowej. O wiel-

kość dotacji w przyszłym roku ostatecznie zdecyduje Sejm przy przyjmowaniu ustawy

budżetowej na rok 2006.

Inne skutki przyjęcia ustawy

Uzasadnienia projektów ustawy oraz późniejsza dyskusja wskazują, że istot-

nym pozytywnym skutkiem ustawy powinien być rozwój polskiej sztuki filmowej. Z

tym związane będzie ożywienie na rynku pracy w zawodach związanych z twórczo-

ścią filmową i upowszechnianiem filmów. Oczekuje się również polepszenia pozycji

polskiej produkcji filmowej i usług filmowych w konkurencji międzynarodowej. Jako

negatywny skutek realizacji ustawy uznaje się czasem wzrost cen biletów kinowych

czy usług operatorów telewizji kablowej, ale szacunki wskazują, że wzrost ten nie

powinien stanowić wielkości odczuwalnej dla konsumentów.

4. KonkluzjaSkutki budżetowe realizacji ustawy szacuje się jako mało istotne, a wielkość

dotacji budżetowych może być regulowana corocznie w budżecie państwa. Eksperci

prawni nie dostrzegają sprzeczności ustawy z Konstytucją RP, ustawami polskimi i

regulacjami Unii Europejskiej. Istotne kontrowersje powstałe w trakcie dyskusji nad

projektem ustawy zostały zmniejszone w wyniku przyjęcia w niektórych przypadkach

rozwiązań kompromisowych. Pozostają nadal wątpliwości w trzech sprawach: nad-

miernej centralizacji zarządzania sztuką filmową, tzw. „podwójnego opodatkowania”

oraz uznaniowości w dofinansowaniu przedsięwzięć. Według specjalistów rozwiąza-

nia tego typu sprawdziły się jednak w wielu krajach Unii Europejskiej.

Z powyższych względów nie wydaje się zasadne uchylanie analizowanej

ustawy, ani zmiana jej uregulowań w ciągu najbliższego roku. Konieczne jest spraw-

dzenie efektów jej funkcjonowania i ewentualne zaproponowanie na tej podstawie

zmian przepisów ustawy w końcu 2006 r.

Sporządził: Kazimierz Polarczyk – specjalista ds. finansów publicznych

82

Dz. U Nr 134, poz. 1204Warszawa 29, sierpnia 2005 r.

Opinia w sprawie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz

niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r. Nr 134, poz. 1204).42

3. Przedmiot i cel regulacjiCelem ustawy jest usprawnienie funkcjonowania polskiego rynku ubezpieczeń

gospodarczych poprzez modyfikację lub dopracowanie postanowień Ustawy z dnia

22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej43, która weszła w życie 1 stycznia

2004 r. Wprowadzone w lipcu b.r. zmiany wynikają więc z doświadczeń związanych z

kilkumiesięcznym funkcjonowaniem rozwiązań z maja 2003 r44. Ustawa rozszerza

katalog czynności ubezpieczeniowych, które mogą być zlecane przez zakład ubez-

pieczeń podmiotom zewnętrznym oraz przewiduje objęcie ustawowym katalogiem

czynności ubezpieczeniowych prowadzenia postępowań windykacyjnych związanych

z wykonywaniem umów ubezpieczenia, reasekuracji oraz gwarancji. Poszerza ona

również katalog obowiązków informacyjnych zakładów ubezpieczeń na

życie wobec ich klientów. Doregulowano także kwestie wymogów odnośnie do za-

rządu zakładu ubezpieczeń (np. to, że w jego skład musi obowiązkowo wchodzić

prezes), jak również niektóre zagadnienia z zakresu nadzoru nad sektorem ubezpie-

czeniowym (m. in. współpracę w dziedzinie wymiany informacji z organami nadzoru z

krajów członkowskich Unii Europejskiej).

2. Przebieg prac nad projektemOpracowując projekt ustawy, rząd prowadził konsultacje z przedstawicielami

firm oraz instytucji działających na rynku ubezpieczeń gospodarczych i uwzględnił

niektóre z ich postulatów. W wyniku konsultacji rozszerzono zakres uprawnień win-

42 Ustawa jest efektem prac Komisji Finansów Publicznych nad rządowym projektem Ustawy o zmia-nie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwaubezpieczeniach eksportowych (druk nr 3422). W rezultacie prowadzonych prac tytuł ustawy uległzmianie w stosunku do pierwotnie przewidzianego w projekcie.43 Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm.44 Rządowy projekt wpłynął do Sejmu 4 listopada 2004 r.

83

dykacyjnych zakładów ubezpieczeń, a także zrezygnowano ze zbyt daleko idących

postanowień zwiększających obowiązki informacyjne wobec ubezpieczonych45. W

toku prac nad projektem w Komisji Finansów Publicznych, uzupełniono rozszerzenie

katalogu czynności, które mogą wykonywać zakłady ubezpieczeń o akwizycję na

rzecz otwartych funduszy emerytalnych, pośrednictwo w dziedzinie niektórych czyn-

ności bankowych oraz pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczest-

nictwa w funduszach inwestycyjnych. W toku prac (poprawka zgłoszona przez Posła

L. Dorna z PiS w drugim czytaniu) wprowadzono również przepis nakazujący zakła-

dowi ubezpieczeń uwzględnianie w odszkodowaniu podatku VAT, gdy podmiot

uprawniony do odszkodowania okazał faktury za naprawę szkód komunikacyjnych.

Sejm przyjął ustawę jednogłośnie, w dniu 3 czerwca 2005 r. podczas 104 posiedze-

nia, kiedy obecnych było 386 posłów. Sejm, 8 lipca 2005 r., przyjął wszystkie po-

prawki Senatu. Dotyczyły one synchronizacji wejścia w życie poszczególnych przepi-

sów regulujących rynek ubezpieczeń, ujednolicenia terminologii ustawy, zapewnienia

zgodności z prawem Unii Europejskiej oraz równego traktowania podmiotów prowa-

dzących działalność ubezpieczeniową.46 25 lipca 2005 r. ustawę podpisał Prezydent.

3. Skutki regulacji

Wprowadzenie ustawy nie pociąga za sobą żadnych bezpośrednich skutków

finansowych dla budżetu państwa.

Ustawa rozszerza pole działania instytucji świadczących usługi z zakresu

ubezpieczeń gospodarczych, lecz jednocześnie gwarantuje poprawę mechanizmów

nadzoru nad nimi. Zwiększenie zakresu niektórych obowiązków zakładów ubezpie-

czeń (m. in. odnośnie do kierownictwa zakładu oraz informowania klientów) sprzyja

jawności i bezpieczeństwu funkcjonowania rynku, a także służy ochronie konsu-

menta. Regulacja pozwoliła na zwiększenie konkurencyjności polskich zakładów

ubezpieczeń na rynku europejskim (m. in. poprzez zwiększenie zakresu dozwolo-

45 Ma to szczególne znaczenie w przypadku ubezpieczeń na życie, przy których ubezpieczony nie jestubezpieczającym i płatnikiem składek, a roszczenie o wypłatę świadczenia powstaje w związku ześmiercią ubezpieczającego. Ograniczenie daleko idących obowiązków informacyjnych do osobyubezpieczającego zmniejsza ryzyko ewentualnych nadużyć ze strony ubezpieczonych.46 Również ostateczne brzmienie tytułu ustawy jest wynikiem przyjęcia przez Sejm senackiej popraw-ki.

84

nych im czynności, które pozwala wzbogacić wachlarz oferowanych klientom pro-

duktów), bez szkody dla bezpieczeństwa obrotu.

4. Wnioski

Zmiany, jakie sejmowe prace nad projektem wprowadziły do wersji przedstawio-

nej przez rząd, podporządkowane były celom regulacji i nie wzbudzały większych

kontrowersji w Sejmie.

Ponadto zapewniono zgodność ustawy, tak projektu, jak i wersji ostatecznej, z

prawem Unii Europejskiej.

Firmy i instytucje działające na rynku ubezpieczeń gospodarczych uczestniczyły

w pracach nad rządowym projektem, ustawa nie spotkała się też z krytyką z ich stro-

ny po uchwaleniu przez Sejm, ani po podpisaniu przez Prezydenta47.

Brak kosztów budżetowych i przewidywane pozytywne oddziaływanie na gospo-

darkę pozwalają ocenić ustawę jako uzasadnioną ekonomicznie.

W świetle przedstawionych okoliczności, jakiekolwiek dalsze zmiany regulacji w

przedmiocie objętym ustawą nie wydają się być w najbliższej przyszłości uzasadnio-

ne.


47 Wnioski takie można wyciągnąć na podstawie analizy treści rubryk ekonomicznych w dziennikachogólnopolskich, forów i portali internetowych o tematyce związanej z ubezpieczeniami oraz stron wwwinstytucji i organizacji działających na rynku ubezpieczeń.

85

Dz. U. Nr 138, poz. 1154

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opiekizdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 138, poz. 1154).

Powyższa ustawa nie wywołuje skutków społecznych, gdyż wniesione zmia-

ny do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 ze zm.) mają charakter

techniczny i dotyczą zmiany systemu księgowania stosowanego w Narodowym Fun-

duszu Zdrowia z kasowego na memoriałowy.

Sporządził: Grzegorz Ciura

86

Dz. U. Nr 141, poz. 1182


Skutki ekonomiczne ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórychrynków rolnych, ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmie-lu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz ustawy o Agencji RynkuRolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (Dz.U.05.141.1182).

Powyższa ustawa wprowadza zmiany w trzech aktach prawnych.Są to zmiany w:

- ustawie z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, ryn-

ku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (dotyczące organizacji

rynku owoców i warzyw, rynku chmielu i rynku suszu paszowego),

- ustawie z dnia 20 grudnia 2002 r. o organizacji niektórych rynków rolnych

(dotyczące organizacji rynku lnu i konopi),

- ustawie z dnia 11 marca 2004 roku o Agencji Rynku Rolnego i organizacji nie-

których rynków rolnych (zgodnie z tymi zmianami należności ustalane w drodze de-

cyzji administracyjnej lub wierzytelności z tytułów płatności realizowanych przez

Agencję na rzecz przedsiębiorców rolnych, ze środków Europejskiego Funduszu

Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz środków krajowych nie podlegają zajęciu na pod-

stawie przepisów ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz przepisów o postę-

powaniu egzekucyjnym w administracji).

Przewidziane w ustawie zmiany, dotyczące rynku chmielu, suszu paszowego

oraz lnu i konopi włóknistych, nie spowodują skutków finansowych dla budżetu pań-

stwa oraz dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Należy przy tym zauważyć, że nowa ustawa, w ramach przepisów dotyczących

procedur ubiegania się o środki pomocowe, wprowadza pewne uproszczenia doty-

czące liczby dokumentów. Te uproszczenia dotyczą zmniejszenia liczby dokumen-

tów, koniecznych do uzyskania zatwierdzenia przez zakłady przetwórcze produku-

jące susz paszowy oraz do uzyskania wpisu do rejestru uznanych pierwszych

przetwórców słomy lnianej lub konopnej na włókno. Dzięki tym uproszczeniom

87

zmniejszą się przeszkody w uzyskiwaniu dopłat do produkcji suszu paszowego

oraz dopłat do przetwarzania słomy lnianej lub konopnej na włókno. Łatwiejszy do-

stęp do środków pomocowych oznaczać może z kolei wzmocnienie pozycji ekono-

micznej tych producentów.

Wpływ na budżet krajowy mieć będą natomiast nowe regulacje dotyczące rynku

owoców i warzyw. Są to zmiany zamieszczone w następujących artykułach „ustawy o

organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu

paszowego”:

Art.3:Zgodnie z nowym brzmieniem tego artykułu kontrole, przeprowadzane przez

Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS), obejmą,

oprócz uznanych grup producentów, również „wstępnie uznane” grupy i organizacje

producentów. Kontrole te będą dotyczyć jakości handlowej owoców i warzyw wpro-

wadzanych do obrotu lub nieprzeznaczonych do sprzedaży.

Z punktu widzenia konsumenta jest to rozwiązanie korzystne, służy bowiem

podniesieniu poziomu bezpieczeństwa żywnościowego, natomiast koszty państwo-wej kontroli ulegną zwiększeniu, ponieważ kontrole obejmą większą liczbę podmio-

tów.

Art. 9:- dzięki nowemu brzmieniu przepisu ust.1 pkt 3 lit. b dyrektor oddziału regio-

nalnego ARiMR wydawać będzie decyzje w sprawach pokrycia części wszystkichkwalifikowanych kosztów inwestycji, ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do

uznania, a nie - jak w poprzednio obowiązujących przepisach – kosztów tych inwe-

stycji (ujętych w powyższym planie), na które zaciągnięto kredyt. To nowe rozwiąza-

nie należy ocenić jako korzystne dla grup producentów, ponieważ stwarza im moż-

liwość uzyskania większej pomocy finansowej. Budżet krajowy zostanie w związku z

tym obciążony dodatkowymi wydatkami, jednakże oszacowanie tych skutków dla bu-

dżetu krajowego jest dość trudne, ze względu na brak danych dotyczących skali in-

westycji, planowanych przez grupy producentów owoców i warzyw ( jak wynika z ust.

10 udział środków pomocowych z budżetu krajowego, zgodnie z ustawą oraz prze-

pisami UE, może wynosić od 5% do 25% kosztów kwalifikowanych inwestycji);

- zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w ust 5 pkt 5, we wniosku o przyzna-

nie zryczałtowanej kwoty kosztów transportu, pakowania i sortowania owoców i wa-

rzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży, w przypadku bezpłatnej dystrybucji, należy

88

wskazać przynajmniej jeden miesiąc, którego dotyczy taki wniosek. Jest to zaostrze-

nie przepisów poprzednio obowiązujących (zgodnie z którymi takie wskazanie wy-

magane było tylko w przypadku ubiegania się o rekompensatę z tytułu nieprzezna-

czania owoców i warzyw do sprzedaży). Nowe sformułowanie powyższego przepisu

powinno przyczynić się do zapobiegania ewentualnym nadużyciom i wyłudzaniu

środków pomocowych;

- nowe brzmienie ust. 10 doprecyzowuje zakres pomocy krajowej na pokrycie

kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia grupy producentów

owoców i warzyw do uznania. Uściślenie to polega na wskazaniu, że dofinansowanie

dotyczy kwalifikowanych kosztów inwestycji (a nie – ogólnikowo brzmiących „kosz-

tów”, wg poprzednio obowiązującej wersji ustawy); również to sformułowanie powin-

no zapobiec nadużyciom w korzystaniu ze środków pomocowych;

Art. 19:Zgodnie z nowym brzmieniem ust. 3 pkt.2, minister właściwy do spraw rynków

rolnych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,

określi w drodze rozporządzenia wysokość krajowych środków finansowych z bu-

dżetu państwa w ramach pomocy finansowej na pokrycie części kwalifikowanych

kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia grupy producentów

do uznania.

Według poprzednio obowiązujących przepisów wysokość tych środków mogła

zmieniać się każdego roku, ponieważ stosowne rozporządzenie było wydawane co-

rocznie. Nowelizacja przepisu zapewni zatem większą przewidywalność spodziewa-

nej pomocy z budżetu państwa dla grup producentów. Z drugiej jednak strony istnieje

obawa, że ustalenie zakresu pomocy na zbyt niskim poziomie oznaczać będzie de

facto brak wyraźnego wsparcia z budżetu krajowego dla grup producentów.

Z uzasadnienia do projektu stosownego rozporządzenia wynika, że, zgodnie z

przepisami wspólnotowymi, wysokość krajowych środków powinna wynosić przy-

najmniej 5% kosztów kwalifikowanych. W przypadku Polski (objętej celem 1 polityki

strukturalnej UE) wkład wspólnotowy w tego typu przedsięwzięcia wynosi 50%, a mi-

nimalny udział beneficjenta – 25%. Wkład państwa członkowskiego nie może więc

być wyższy niż 25%. Pomoc państwowa mieścić się zatem będzie w dość szerokim

przedziale, stanowiącym od 5 do 25% kosztów kwalifikowanych inwestycji - te

wskaźniki procentowe zapisane są zresztą w art. 9 ust.10, zarówno w nowej treści

89

ustawy jak i w poprzedniej wersji. Wskazane jest więc jak najszybsze wydanie odpo-

wiedniego rozporządzenia i doprecyzowanie wysokości tej pomocy.

Sporządziła: Dorota Stankiewicz

90

Dz. U. Nr 143, poz. 1199Warszawa, 2 września 2005 r.

IInformacja nt. Ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie

niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 143, poz. 1199)148

Przedmiot regulacjiPrzyjęta ustawa nowelizując przede wszystkim ustawę - Ordynacja podatkowa

zmienia także 16 innych ustaw, po części korelując rozwiązania tych ustaw z nowymi

postanowieniami ordynacji.

Omawiana nowelizacja zasadniczo zaczęła obowiązywać 1 września 2005 r., tego

dnia weszły w życie przepisy:

- pozwalające urzędowi skarbowemu na samodzielne, bez udziału podatni-

ka, korygowanie zeznań podatkowych, co dotyczy tylko pomyłek o skutkach nieprze-

kraczających 1 tys. zł,

- zgodnie z którymi Skarb Państwa będzie musiał pokrywać szkody wyrzą-

dzone decyzjami obciążonymi najpoważniejszymi błędami, rekompensując nie tylko

rzeczywiste straty, ale także korzyści, jakie mógłby podatnik czy płatnik osiągnąć,

gdyby nie taka decyzja,

- dotyczące tzw. klauzuli obejścia prawa, czyli prawa organu podatkowego

do ustalania podatku z uwzględnieniem rzeczywistych celów umów (czynności praw-

nych),

- dzięki którym, w sytuacjach spornych podatnik będzie mógł uniknąć - do

czasu ostatecznego zakończenia sprawy - przymusowego ściągnięcia podatku, za-

blokowania konta firmy, w zamian za zaoferowanie fiskusowi określonych form za-

bezpieczenia,

- normujące ulgi podatkowe oraz nowe przepisy o udzielaniu ulg podatko-wych przedsiębiorcom, wprowadzone ze względu na prawo UE,

- wprowadzające zmiany i uściślenia w przepisach normujących procedurępodatkową. 48 Podstawą prac nad ustawa były: senacki projekt ustawy zawarty w druku nr 3019 oraz rządowyprojekt ustawy zawarty w druku nr 3417.

91

Inne terminy wejścia w życie wprowadzanych nowelizacja zmian to:

- dzień ogłoszenia nowelizacji dla:

• nowych przepisów dotyczących doręczania pism pochodzących od obcej wła-

dzy podatkowej i występowania do tej władzy z wnioskiem o doręczenie pisma

polskiego organu podatkowego,

• nowych przepisów upoważniających ministra finansów do zawierania z obcymi

władzami podatkowymi porozumień dotyczących wszczynania i zakresu prowa-

dzonych kontroli,

• nowych przepisów dopuszczających uczestnictwo w kontrolach przedstawicieli

obcej władzy podatkowej,

• nowych przepisów dotyczących wymiany w obcymi władzami podatkowymi in-

formacji zawartych w aktach podatkowych i innych informacji,

- 1 stycznia 2006 r. dla przepisów nowego działu ordynacji - „Porozumienia w spra-

wach ustalenia cen transakcyjnych" oraz wielu innych nowych przepisów ordynacji

odnoszących się do tych porozumień a także zmian dostosowawczych w tym zakresie

w innych ustawach,

- 16 sierpnia 2006 r. dla:

• nowych przepisów dotyczących składania zeznań i innych deklaracji podatko-

wych oraz komunikowania się z urzędem skarbowym droga elektroniczna,

• przepisów pozwalających na składanie droga elektroniczna informacji i deklara-

cji (zeznań) dotyczących podatków samorządowych,

• przepisów nowego rozdziału ustawy o podatku od spadków i darowizn doty-

czących zeznań podatkowych,

- 1 stycznia 2007 r. dla przepisów nakładających na banki i spółdzielcze kasy

oszczędnościowo-kredytowe obowiązek przekazywania informacji o założonych i zli-

kwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności go-

spodarczej nie - jak dotychczas - naczelnikowi urzędu skarbowego ale ministrowi fi-

nansów.

Skutki finansowe

Regulacja niesie skutki finansowe dla budżetu państwa oraz dla jednostek sa-

morządu terytorialnego.

Skutki finansowe związane są:

92

- z wprowadzeniem procedury wiążących porozumień cenowych pomiędzy po-

datnikami (lub grupa powiązanych przedsiębiorstw) a administracją podatkowa tzw.

uprzednie porozumienie cenowe,

- z rozszerzeniem form elektronicznych w kontaktach z podatnikami,

- z odszkodowaniami z tytułu niezgodnego z prawem działania organu podat-

kowego.

Realizacja zadań związanych z zawieraniem uprzednich porozumień ceno-

wych, w zakresie których przepisy wchodzą w życie z 1 stycznia 2006 r., spowoduje

skutki finansowe jedynie dla budżetu państwa.

Strona rządowa dokonując oceny skutków regulacji wprowadzenia instytucji

potwierdzenia przez administrację podatkowa zgodności stosowania przez podatników

metod ustalania cen w transakcjach z podmiotami powiązanymi z zasadami rynku za-

łożyła, że takie działanie wymaga pozyskania wysokiej klasy specjalistów w dziedzinie

ekonomii i prawa, posiadających umiejętności dokonywania skomplikowanych analiz

finansowych służących określeniu dla podatników metod ustalania cen transakcyjnych,

posługujących się biegle językami obcymi. W ocenie rządu konieczne zatem będzie

poniesienie nakładów finansowych na wzmocnienie kadr do wykonywania tych zadań i

odpowiednie przeszkolenie pracowników, w tym wizyty studyjne w krajach, w których

stosowane są uprzednie porozumienia cenowe. Tylko dodatkowe zatrudnienie w zało-

żeniu rządu wymagałoby poniesienia miesięcznych wydatków na poziomie ok. 360 tys.

zł.

Z drugiej strony wejście w życie przepisów dotyczących uprzednich porozumień

cenowych spowoduje także zwiększenie dochodów budżetu państwa gdyż w myśl

przyjętych regulacji zawarcie uprzedniego porozumienia będzie płatne.

Na dzień dzisiejszy trudno jest jednak oszacować wysokość wpływów z tytułu opłat po-

bieranych od wniosku o uznanie prawidłowości metody ustalania cen transakcyjnych

gdyż wprowadzane rozwiązania nie funkcjonują dotychczas w polskim porządku praw-

nym a w związku z tym brak jest porównywalnych danych. Nie mniej jednak w chwili

obecnej są przynajmniej znane, ustalone w omawianej ustawie, stawki opłat za uzyska-

nie uprzedniego porozumienia cenowego. I tak aby uzyskać porozumienie trzeba wnieść

opłatę w wysokości 1 % wartości transakcji będącej przedmiotem wniosku, przy czym

minimalna i maksymalna wysokość opłaty jest określona odrębnie dla poszczególnych

rodzajów porozumień i wynosi:

93

- od 5 tys. zł do 50 tys. zł dla porozumień dotyczących wyłącznie podmiotów kra-

jowych,

- od 20 tys. zł do 100 tys. zł dla porozumień jednostronnych dotyczących pod-

miotu zagranicznego,

- od 50 tys. zł do 200 tys. zł dla porozumień dwustronnych i wielostronnych.

Opłata za przedłużenie wniosku jest o połowę niższa, przy tym termin obowiązywania

decyzji w sprawie porozumienia nie może być dłuższy niż 3 lata.

Dla budżetu państwa korzystne oczywiście byłoby aby wpływy z opłat były wyso-

kie w szczególności na tle kosztów funkcjonowania aparatu podatkowego realizującego

zadania w zakresie zawierania porozumień cenowych.

W tym miejscu należy zauważyć, iż eksperci w opiniach do projektu rządowego

zmiany Ordynacji podatkowej prezentowali odmienna ocenę regulacji dotyczących poro-

zumień w sprawach ustalenia cen transakcyjnych.

Pan Jacek Kulicki uważał, iż „rozwiązaniem byłoby powierzenie kompetencji w

zakresie zawierania porozumień cenowych organom kontroli skarbowej ... Nie wyma-

gałoby to dodatkowych nakładów, bowiem w strukturze urzędów kontroli skarbowej są

wydziały transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Należy przypuszczać, że są w

nich zatrudnieni pracownicy o wysokich kwalifikacjach merytorycznych, zarówno praw-

nych, jak i ekonomicznych, potwierdzonych - w przypadku inspektorów kontroli skarbo-

wej - egzaminem państwowym." Natomiast prof. dr hab. Marek Kalinowski był zdania, że

„należałoby ... zrezygnować z wprowadzenia działu Ila, regulującego instytucję porozu-

mień w sprawach ustalenia cen transakcyjnych. Wprawdzie sama instytucja regulowana

w tym rozdziale jest stosowana w szeregu państw z korzyścią dla podatników, jednakże

powstrzymanie się z jej wprowadzeniem do Ordynacji podatkowej nie spowoduje więk-

szych szkód.

Nie jest to bowiem instytucja, która jest powszechnie stosowana. W USA instytucja ta

funkcjonuje od szeregu lat. Mimo, że kraj ten posiada rozległe stosunki handlowe, zaś

ilość spółek międzynarodowych, które maja tam siedziby jest bardzo duża, obecnie

obowiązuje na jego terytorium zaledwie ok. 200 tego rodzaju porozumień. Opóźnienie

wprowadzenia tej instytucji w Polsce nie spowoduje zatem większych szkód."

Jeżeli chodzi o skutki rozszerzenia form elektronicznych w kontaktach z podatni-

kami to będą one ponoszone nie tylko przez budżet państwa ale również przez jednostki

samorządu terytorialnego. Skutki te na obecnym etapie nie są możliwe dokładnie do

oszacowania nie mniej jednak wystąpią one niewątpliwie w dłuższym okresie czasu i

94

będą przede wszystkim związane z zakupem sprzętu, oprogramowania czy też systemu

zabezpieczeń.

Podobnie nie jest możliwe oszacowanie skutków finansowych w związku z rosz-

czeniami odszkodowawczymi z tytułu niezgodnego z prawem działania organu podat-

kowego.

Skutki inneW ocenie projektodawców regulacja nie będzie wywierać wpływu na rynek pracy,

na konkurencyjność wewnętrzna i zewnętrzna gospodarki a także na sytuację i rozwój

regionów natomiast poprawi wewnętrzną spójność prawa podatkowego nie tylko w sfe-

rze legislacji ale także w zakresie jego interpretacji. Możliwość prowadzenia sprawniej-

szej i bardziej rzetelnej współpracy z urzędem skarbowym oraz ograniczenie wizyt po-

datnika w urzędzie skarbowym spodziewane po omawianej nowelizacji Ordynacji podat-

kowej są oceniane pozytywnie przez przedsiębiorców.

Sporządziła: Monika Korolewska

95

Dz. U Nr 143, poz. 1200 Warszawa, 31.08.2005 r.

Informacja dot. Ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wielo-letniego „Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych”49 (Dz. U. Nr

143, poz. 1200)

Przedmiot regulacjiUstanowienie programu ma na celu m.in. zahamowanie wzrostu zachorowań na no-

wotwory poprzez polepszenie wczesnego wykrywania nowotworów, skuteczności

leczenia. Ustawa określa w szczególności zakres działań podejmowanych w ramach

programu, tryb realizacji i finansowanie programu.

Skutki finansowe dla budżetu państwaZgodnie z art. 7 ustawy na realizację programu planuje się przeznaczyć 3 mld zł, w

tym co najmniej 2,5 mld zł z budżetu państwa (rocznie nie mniej niż 250 mln zł).

Inne uwagiPrzedłożony projekt ustawy nie budził poważniejszych wątpliwości co do

przedmiotu regulacji. Niemniej jednak trakcie prac nad projektem ustawy zwiększono

udział budżetu państwa w finansowaniu programu z 2 mld zł do 2,5 mld zł (rocznie z

200 mln zł do 250 mld zł)50.

Projekt ustawy, jak większość projektów ustaw dotyczących programów wie-

loletnich, budził wątpliwości ekspertów głównie co do niedostatecznej szczegółowo-

ści z punktu widzenia przepisów ustawy o finansach publicznych – wątpliwości te jak

zwykle zostały zignorowane.


49 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku 385750 Głosowanie nad ustawą: Głosowało - 381 Za - 379 Przeciw - 1 Wstrzymało się - 1 Nie głosowało- 79

96

Dz. U Nr 143, poz. 1202 Warszawa,26 sierpnia 2005

Opinia dot.Ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytal-

nych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. No 143, poz. 1202)51


Ustawa wprowadza zmiany w 5 ustawach: o organizacji i funkcjonowaniu fundu-

szy emerytalnych, o podatku dochodowym od osób fizycznych, o systemie ubezpie-

czeń społecznych, o przejęciu przez Skarb Państwa zobowiązań Zakładu Ubezpie-

czeń Społecznych z tytułu nieprzekazanych składek do otwartych funduszy emery-

talnych oraz ustawy o pracowniczych programach emerytalnych. Celem przyjętych

zmian jest przede wszystkim dostosowanie przepisów o funduszach emerytalnych do

prawa unijnego oraz wprowadzenie do objętych nowelizacją ustaw pewnych przepi-

sów porządkujących, które wyniknęły w toku przygotowywania, a następnie rozpa-

trywania projektu.

Najważniejsze zmiany merytoryczne wynikające z dyrektyw dotyczą umożliwienia

zagranicznym funduszom emerytalnym zarządzania środkami gromadzonymi w ra-

mach pracowniczego programu emerytalnego, a także umożliwienia pracowniczym

funduszom emerytalnym zarządzania środkami powierzonymi przez zagranicznych

pracodawców. Spośród zmian porządkujących i doprecyzowujących poszczególne

ustawy najważniejsze dotyczą: uchylenia przepisu przewidującego tworzenie otwar-

tych funduszy emerytalnych typu B; zdefiniowania zakresu obowiązków sprawoz-

dawczych nałożonych na Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych; obniżenia

kwoty zaległości, od których należne są odsetki członkom OFE oraz ograniczenia do

30% wartości portfela udziału aktywów nominowanych w walutach obcych.

2. Skutki budżetowe

Jedyną zmianą, która pociąga za sobą skutki budżetowe jest przepis w ustawie o

systemie ubezpieczeń społecznych, odnoszący się do obniżenia z 6,60 zł do 2 zł

progu, od którego należne są odsetki z tytułu opóźnień w przekazywaniu składek do

51 Zmiana ustawy jest wynikiem prac nad rządowym projektem zawartym w druku sejmowym nr 3861.

97

otwartych funduszy emerytalnych. W wyniku tej zmiany Zakład Ubezpieczeń Spo-

łecznych będzie zmuszony do przekazywania OFE ok. miliona zł więcej z tytułu

opóźnień w przekazywaniu składek. Jest to jednak przepis lepiej chroniący interesy

osób ubezpieczonych, oszczędzających na część swojej emerytury w OFE. W grun-

cie rzeczy zmiana ta przywraca stan sprzed 1 lipca 2004, kiedy to właśnie podniesio-

no ten próg z 2 zł do 6,60 zł.

3. Podsumowanie

Ustawa wprowadza zmiany wynikające z obowiązku dostosowania prawa pol-

skiego do acquis communautaire oraz zmiany porządkujące i ujednolicające grupę

ustaw związanych z pracowniczymi funduszami emerytalnymi, co nie budzi więk-

szych kontrowersji. Ewentualne skutki budżetowe zmian odnoszą się jedynie do po-

tencjalnego podwyższenia obciążeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu od-

setek za opóźnienia w przekazywaniu środków do ofe. Rozwiązania te bronią jednak

jednoznacznie interesu ubezpieczonych, wzmacniając zaufanie obywatela do pań-

stwa.

Niekorzystną natomiast zmianą z punktu widzenia ubezpieczonych, wprowadzo-

ną przy okazji porządkowania ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy eme-

rytalnych, jest uchylenie art. 229. Artykuł ten pozwalał na tworzenie otwartych fundu-

szy emerytalnych typu B, które miały być bezpieczniejszym sposobem lokowania

oszczędności emerytalnych w okresie, gdy osoba ubezpieczona znajduje się w wieku

bliskim przejścia na emeryturę. Jednakże, z racji niewypracowania jak dotychczas

szczegółowych rozwiązań ustawowych koniecznych dla uruchomienia tych funduszy,

normy tego artykułu były puste. Jego likwidacja jest niestety usankcjonowaniem

opieszałości w przyjęciu stosownych przepisów i działa na niekorzyść osób ubezpie-

czonych, zbliżających się do wieku emerytalnego. Argumentacja przyjęta przez auto-

rów projektu i podtrzymywana w czasie prac sejmowych i senackich wskazująca, że

uchylenie tego przepisu nic nie zmieni, bo fundusze typu B w aktualnym stanie praw-

nym i tak nie są tworzone, a uchylenie przepisu pozwoli uniknąć sytuacji niezrealizo-

wania prawa, nie jest przekonująca. Być może należałoby do tej kwestii powrócić w

najbliższym czasie, tak aby powstały ramy prawne pozwalające na bezpieczniejsze

gromadzenie składek emerytalnych.


98

Dz. U. Nr 150, poz. 1239

Ustawa z dnia 17 czerwca 2005r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowaniacywilnego (Dz. Nr 150, poz. 1239).

Ustawa wprowadza niewielką ale znaczącą zmianę w art. 890 Kodeksu postępo-wania cywilnego regulującego możliwość dokonywania wypłat z zajętego rachunkubankowego dłużnika. Przepis ten w brzmieniu obowiązującym od dnia 5 lutego2005r. stanowił, że jeżeli dłużnikiem jest przedsiębiorca, sąd może zezwolić na wy-płatę z zajętego rachunku bankowego wynagrodzenia za pracę dla pracowników za-trudnionych u dłużnika wraz z podatkami i ustawowymi ciężarami. Zezwolenie mogłobyć udzielone na okres trzech miesięcy, w wysokości minimalnego wynagrodzeniaza pracę, określonego na podstawie odrębnych przepisów.

Uchwalona dnia 17 czerwca 2005r. zmiana zmierza w znacznej mierze do przy-wrócenia stanu prawnego obowiązującego przed zmianą z dnia 5 lutego 2005r. Po-stanawia, że wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wy-płat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę, wrazz podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty ocharakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości prze-ciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS.Wypłata następuje po złożeniu komornikowi odpisu listy płac albo innego wiarygod-nego dowodu a w przypadku alimentów i rent alimentacyjnych – tytułu wykonawcze-go stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty. Bank doko-nuje wypłat na podstawie zezwolenia komornika. Zrezygnowano więc z sądowejkontroli wypłat z zajętego rachunku bankowego i przywrócono poprzedni zakresochrony świadczeń pracowniczych oraz alimenty i renty o charakterze alimentacyj-nym.

Uchwalenie ustawy stanowiło odpowiedź na sytuację ekonomiczną samodziel-nych publicznych zakładów opieki zdrowotnej zastępując w tym zakresie regulacjęzawartą w ustawie z dnia 4 marca 2005r. o ochronie wypłaty wynagrodzeń osób za-trudnionych w samodzielnych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 64, poz. 566),która została jednocześnie uchylona.

Prace legislacyjne prowadzone były na podstawie trzech projektów ustawy, za-wartych w drukach sejmowych: poselskich 3728 i 3728 – A oraz 3729 i prezydenc-kiego 3784. W trakcie prac zgłaszane były istotne zastrzeżenia co do zgodności zKonstytucją rozwiązań proponowanych w druku 3728 (Stanowisko Rządu, opinie

99

NBP, Krajowej Rady Komorniczej, Konfederacji Pracodawców Prywatnych, KrajowejRady Sądownictwa) oraz krytykowano rozwiązania zawarte w druku 3729. Osta-tecznie uchwalona ustawa nie została oparta na kwestionowanych drukach ale naprojekcie z druku 3784, który spotkał się z pozytywnym (z niewielkimi zastrzeżeniamistanowiskiem Rządu).

Istotną cechą dokonanej nowelizacji jest wycofanie się ustawodawcy ze zmianyart. 890 k.p.c. obowiązującej od dnia 5 lutego 2005r. i niekwestionowanej wówczasw toku prac legislacyjnych. Uchwalona ustawa aczkolwiek nie budzi zastrzeżeń na-tury konstytucyjnej, może wywoływać wątpliwości co do jej trafności. Zderzają siętutaj bowiem słuszne interesy wierzyciela zmierzającego do zaspokojenia swych na-leżności oraz potrzeba ochrony świadczeń pracowniczych w ramach egzekucji z ra-chunku bankowego pracodawcy.

Sporządziła: Małgorzata Bajor - Stachańczyk

100

Dz. U. NR 150, poz. 1239 Warszawa, dnia 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r.o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

oraz niektórych innych ustaw

I. Prezydent podpisał ustawę 19 sierpnia 2005 r.

II. Ustawa poza zamianami dokonanymi w przepisach ustawy z dnia 17 listopada

1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego zmienia przepisy następujących ustaw:

- ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny,

- ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w admi-

nistracji,

- ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cy-

wilnych.

III. Zasadniczym celem ustawy jest wprowadzenie do prawa procesowego cy-

wilnego instytucji mediacji jako alternatywnego do sądowego postępowania cywilne-

go sposobu rozstrzygania spraw cywilnych. W drodze mediacji będą mogły być roz-

strzygane wszelkie sprawy cywilne, które mogą być rozstrzygnięte w drodze ugody

zawartej przed sądem (art. 10 K.p.c.).

Mediacja ma ułatwić dochodzenie roszczeń, rozstrzygnąć spór cywilnoprawny po-

przez zawarcie przez strony ugody przed mediatorem. Ugoda zawarta przed media-

torem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem

(art. 18315 K.p.c.) Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji zatwierdzenie

nastąpi w postępowaniu o nadaniu klauzuli wykonalności.

Wprowadzone rozwiązania dotyczące kosztów mediacji, winny stanowić zachętę fi-

nansową do korzystania z mediacyjnego sposobu rozstrzygania sporów cywilno-

prawnych. Mediatorem może być każdy mający pełną zdolność do czynności praw-

nych, korzystający w pełni z praw publicznych. Listy stałych mediatorów mogą two-

rzyć organizacje społeczne i zawodowe, informując o ich utworzeniu prezesa sądu

okręgowego. Tworzenie list stałych mediatorów ma na celu ułatwienie stronom pra-

gnącym korzystać z mediacji wyboru osoby mediatora.

Wprowadza się także szczególne przepisy dotyczące mediacji w sprawach rodzin-

nych oraz opiekuńczych. Ustanowienie mediacji w tych sprawach, spowodowało

usunięcie z postępowania w sprawach o rozwód i separację dotychczasowych prze-

101

pisów regulujących postępowanie pojednawcze (nowe brzmienie art. 436 K.p.c.,

uchylenie dotychczasowych art. 437 i 438 K.p.c.).

Stosownie do przyjętych nowych rozwiązań prawnych wprowadzone zostały

zmiany odpowiednich przepisów w Kodeksie cywilnym i w ustawie o kosztach są-

dowych w sprawach cywilnych.

IV. Wskazane powyżej zmiany w przepisach K.p.c. mają istotne znaczenie dla funk-

cjonowania sądów, zwłaszcza wydziałów cywilnych, gospodarczych i rodzinnych.

Nowy tryb postępowania umożliwia rozstrzyganie sporów bez konieczności prowa-

dzenia sformalizowanego postępowania sądowego. Zakłada się, że ten sposób po-

stępowania powinien być dla stron mniej kosztowny.

Przyjęte w ustawie rozwiązania powinny wpłynąć na odciążenie sądownictwa po-

wszechnego (co jest czynnikiem sprzyjającym sprawniejszemu postępowaniu w po-

zostałych sprawach).

IV. Przyjęta ustawa dodaje także do przepisów K.p.c. inny – bardzo istotny – przepis.

Do art. 1060 dodany został § 11 i § 2.

Przepisy te wprowadzają do polskiego systemu prawa nową zasadę, iż w sprawach

o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie ustawy, rozporządzenia Rady

Ministrów lub rozporządzenia innego organu konstytucyjnie do tego powołanego,

niezgodnych z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, a tak-

że w sprawie o naprawienie szkody wyrządzonej przez niewydanie takiego aktu nor-

matywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, (tzw. „bezpra-wie legislacyjne”) właściwym do spełnienia świadczenia jest ten dysponent części

budżetu państwa, który jest właściwy ze względu na przedmiot regulacji w rozumie-

niu przepisów o działach administracji rządowej, ażródłem zaspokojenia tych rosz-

czeń jest utworzona w tym celu, w ramach budżetu państwa, rezerwa celowa. Egze-

kucja prowadzona będzie z rachunków bankowych służących do obsługi centralnego

rachunku bieżącego budżetu państwa.

VI. Wprowadzona zmiana w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu eg-

zekucyjnym w administracji (nowe brzmienie art. 110w § 4 pkt 2 i uchylenie w art.

112b § 5) usuwa istniejące wątpliwości interpretacyjne i służy wzrostowi skuteczności

egzekucji z nieruchomości.

Nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.

Sporządziła: Beata Witkowska

102

Dz. U. Nr 150, poz 1241 Warszawa, 26 sierpnia 2005 r.

Opinia do ustawy z dnia 17 czerwca 2005 roku o zmianie ustawy o finansowymwsparciu tworzenia w latach 2004-2005 lokali socjalnych, noclegowni i domów

dla bezdomnych52

(Dz. U. Z dnia 9 sierpnia 2005 r., nr 150, poz. 1241)

1. Przedmiot ustawy: projekt zakłada przedłużenie działania systemu wsparcia finan-

sowego przewidzianego w obowiązującej ustawie o jeden rok, tj. do 2006 roku oraz

rezygnacji z górnej granicy (50 mln zł) łącznej kwoty wsparcia finansowego z Fundu-

szu Dopłat. Umożliwiłoby to realizację kolejnych przedsięwzięć inwestycyjnych mają-

cych na celu utworzenie lokali socjalnych, noclegowni i domów dla bezdomnych.

2. Skutki finansowe: uchwalona ustawa nie musi powodować bezpośrednich skutków

budżetowych w sytuacji braku zwiększenia środków budżetowych na określony w

ustawie cel. Stwarza natomiast możliwość dofinansowania budownictwa socjalnego

w zależności od możliwości budżetu (np. wystąpienia oszczędności w wydatkach).

3. Ocena ustawy: przesunięcie terminu obowiązywania ustawy o jeden rok jest za-

sadne ze społecznego punktu widzenia gdyż:

- pozwoli na zrealizowanie rozpoczętych inwestycji, które z różnych powodów (np.

braku pozwoleń na budowę lub wykonawców, braku dokumentów potwierdzających

własność czy braku w tegorocznym budżecie gmin niezbędnych środków) będą koń-

czone z pewnym opóźnieniem;

- usunięcie limitu finansowego wsparcia umożliwi ewentualne przyznanie i wykorzy-

stanie wyższej pomocy finansowej przez większą liczbę gmin (w ramach obowiązu-

jącej ustawy pilotażowej z tej możliwości skorzystało niespełna 40% wnioskodaw-

ców).

Ustawa nie wzbudza kontrowersji i przyjęcie jej było uzasadnione.


52 Podstawą prac nad ustawą był poselski projekt zawarty w druku 3863.

103

Dz. U. Nr 150, poz. 1248


Informacja nt. Ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubez-pieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 150, poz. 1248)53

Przedmiot regulacji

Przyjęta ustawa nowelizuje:- ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczenia społecznego

(Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.);

- ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.

U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm.);

- ustawę z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym

rolników (Dz. Nr 91, poz. 873).

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczenia społecznego wprowadza zmia-

ny w zakresie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla

niektórych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz preferen-

cyjne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla osób rozpoczyna-

jących działalność gospodarczą - w okresie pierwszych 24 miesięcy od rozpoczęcia

działalności gospodarczej wysokość podstawy wymiaru określa się jako nie mniejsza

niż 30 % minimalnego wynagrodzenia, przy czym spod działania tej regulacji wyłą-

czone są osoby, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy przed rozpoczęciem działalno-

ści gospodarczej prowadziły lub prowadzą pozarolniczą działalność, a także te, które

wykonują działalność gospodarcza na rzecz byłego pracodawcy w zakresie czynno-

ści wykonywanych na rzecz tego pracodawcy w ramach stosunku pracy.

Z postanowień zmian do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz

ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wynika, że dla moż-

liwości podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników nie ma znaczenia forma

53 Podstawa prac nad ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku nr 3684

104

opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej równocześnie z działalnością

rolniczą. Nowe uregulowania dają ponadto możliwość przywrócenia do ubezpiecze-

nia społecznego rolników:

- rolnikom, jak i domownikom, którzy zostali wyłączeni z tego ubezpieczenia

z dniem 1 października 2004 r., z uwagi na formę opodatkowania działalności go-

spodarczej,

- rolnikom, jak i domownikom, którzy po dniu 1 maja 2004 r. podjęli prowadze-

nie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu takiej

działalności, spełniając warunek 3-letniego podlegania

ubezpieczeniu społecznemu rolników, a zostali wyłączeni z ubezpieczenia,

gdyż podjęta działalność była opodatkowana „na zasadach ogólnych".

Warunkiem przywrócenia ubezpieczenia społecznego rolników jest jed-

nak, aby należny podatek dochodowy za 2004 r. od pozarolniczej działalności go-

spodarczej nie przekraczał kwoty 2.528 zł. Wnioski o przywrócenie do ubezpieczenia

można składać najpóźniej do dnia 31 grudnia 2005 r.

Ponadto należy zauważyć, iż w przyjętej ustawie nie znalazła się zasadnicza

kwestia, którą zawierał projekt rządowy a mianowicie zróżnicowanie składek na

ubezpieczenia społeczne od osób prowadzących działalność gospodarcza.

Skutki finansowe

W ocenie rządu preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne dla osób

podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą nie powinny mieć negatyw-

nych skutków dla finansów ubezpieczeń społecznych a wręcz przeciwnie poprzez

aktywizację pewnej grupy osób powinny zapewnić dodatkowe wpływy dla Funduszu

Ubezpieczeń Społecznych oraz wpływy podatkowe.

W zakresie kwestii związanej z tym, iż część rolników płacąca składki do ZUS

zacznie płacić składki do KRUS w opinii rządu w perspektywie ogólnej kwoty wpły-

wów FUS będzie to niezauważalna skala.

105

Skutki inne

W efekcie preferencji, polegającej na opłacaniu przez osoby po raz pierwszy

podejmujące działalność gospodarczą na własny rachunek składek na ubezpieczenie

społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia

przez okres dwóch lat, zostają zwolnione środki, które można kierować na rozwój

działalności. Preferencja zatem powinna stanowić dodatkowy bodziec do rozpoczę-

cia działalności gospodarczej m.in. zmniejszając ryzyko związane z podejmowaniem

po raz pierwszy działalności gospodarczej. Zwiększenie szans stabilności działalno-

ści powinno w dłuższej perspektywie skutkować opłacaniem składek w pełnej wyso-

kości po upływie pierwszych 2 lat.


106

Dz. U. Nr 150, poz. 1249

Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych izwierząt gospodarskich (Dz. U. nr 150, poz. 1249)

Ustawa ta ( wejdzie w życie 9 września b.r.) umożliwia stosowanie ze środków

budżetu państwa dopłat do składek z tytułu umów ubezpieczeniowych zawieranych

przez rolników od ryzyka wystąpienia zdarzeń losowych powodujących straty w pro-

dukcji roślinnej oraz zwierzęcej. Przewiduje ona inny niż dotychczas sposób neutrali-

zowania skutków różnego rodzaju klęsk żywiołowych, które negatywnie wpływają na

kondycję ekonomiczną gospodarstw rolnych. Z budżetu państwa mają być współfi-

nansowane koszty polis ubezpieczeniowych wykupywanych przez rolników.

Celem ustawy jest przede wszystkim racjonalizacja wydatkowania środków po-

mocowych (obciążających bezpośrednio budżet państwa), w przypadku wystąpienia

klęsk żywiołowych, poprzez zwiększenie jednocześnie zachęt do ubezpieczania się z

tytułu tego ryzyka. Takie rozwiązanie, choć stymulujące w przyszłości rolników do

większej troski o kondycję ekonomiczną swoich gospodarstw, a do tego efektowne

pod względem propagandowym, w obecnej sytuacji może okazać się w sumie nieko-

rzystne dla większości rolników. Nie bez znaczenia są również liczne negatywne

skutki tego przedsięwzięcia.

Należy mieć na uwadze fakt, że aktualnie zaledwie kilka procent rolników ubez-

piecza uprawy i zwierzęta gospodarskie, a poza ochroną ubezpieczeniową pozostaje

na wsi ponad 80% podstawowej produkcji. Jest to skutkiem wysokich kosztów ubez-

pieczeń rolnych, na które po prostu nie stać dużej części gospodarstw, chociaż nie

bez znaczenia jest fakt niskiej jeszcze w naszym społeczeństwie skłonności do wy-

kupywania polis i zabezpieczania swojej przyszłości. Zakłada się, że w początkowej

fazie funkcjonowania nowym systemem dopłat do ubezpieczeń powinno zostać ob-

jętych 5% rolników. Z tego wynika, iż nawet po wprowadzeniu dopłat do ubezpieczeń

nie przewidywany jest znaczący wzrost liczby ubezpieczonych producentów rolnych.

Tak więc w dalszym ciągu duży odsetek rolników pozostawać będzie poza ochroną

107

ubezpieczeniową. Faktycznym skutkiem ustawy o dopłatach do ubezpieczeń będzie

więc ograniczenie wydatków budżetu, a jednocześnie pozbawienie ochrony znacznej

części nieubezpieczonych rolników, którzy do tej pory mogli otrzymać pomoc w sytu-

acji klęsk żywiołowych. Ustawa ponadto nie gwarantuje wszystkim rolnikom bez

ograniczeń dostępu do ubezpieczeń, co spowoduje zróżnicowanie sytuacji rolników i

wprowadzenie przez to niepotrzebnych podziałów na polskiej wsi.

Zasadna jest wątpliwość, co będzie z tymi rolnikami, których nie stać nawet na

wyłożenie na tę część ubezpieczenia, która będzie dofinansowana przez państwo?

Rozwiązania zawarte w ustawie dyskryminują ponadto tych rolników, którzy nie mo-

gą zdążyć w danym momencie z zawarciem ubezpieczenia, wprowadzając de facto

zasadę„ kto pierwszy ten lepszy”. Trudno zaakceptować sytuację, kiedy jeden będzie

ubezpieczony, bo był szybszy, a drugi nie, bo później złożył dokumenty. Takie regu-

lacje są ponadto szczególnie niekorzystne dla najbiedniejszych rolników, którym

ubezpieczenia są najbardziej potrzebne. Zgodnie bowiem z ustawą, umowy ubezpie-

czenia zakłady ubezpieczeń zawierać będą z producentami rolnymi do wyczerpania

w danym roku limitu dopłat, których wysokość dla danego zakładu ubezpieczeń

określa się w umowach w sprawie dopłat. W praktyce kilka dni może zadecydować,

czy ktoś uzyska dopłatę lub jej nie otrzyma. Takie rozwiązanie jest ponadto korup-

cjogenne, gdyż to urzędnicy decydować będą o przyznawaniu dopłat.

Istnieje ponadto niebezpieczeństwo, że system może formalnie działać, ale za-

braknie w praktyce środków na jego realizację i mogą być odmowy dopłat do ubez-

pieczeń. Taka groźba jest w pełni realna, gdyż przeznaczone kwoty na dopłaty nie

wystarczą na prawidłowe funkcjonowanie systemu ubezpieczeń od klęsk żywioło-

wych. Współfinansowanie z budżetu kosztów ubezpieczeń rolniczych spowoduje po-

nadto ograniczenie innych środków pomocowych pozwalających na wznowienie pro-

dukcji w gospodarstwach dotkniętych kataklizmami. W sumie okazać się może, że

rezultatem wprowadzenia ustawy będzie dużo mniejszy niż w dotychczas zakres

pomocy poszkodowanym.


108

Dz. U. Nr 150, poz. 1250


Ustawa z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o restrukturyzacji górnictwawęgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 150, poz. 1250).

Zmiana dotyczy jednego artykułu (51) w ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o

restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006, w którym dopusz-

cza się otrzymywanie emerytury górniczej przez dotychczasowych rencistów, którzy

przepracowali w kopalniach minimum 10 lat pod ziemią.

W artykule 51 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o restrukturyzacji górnictwa wę-

gla kamiennego w latach 2003-2006 zawarte są przepisy zapewniające nabycie praw

do emerytury górniczej dla byłych pracowników zlikwidowanej kopalni Dolnośląskie-

go Zagłębia Węgla Kamiennego, których prawo do renty ustało z powodu ustąpienia

niezdolności do pracy i znaczna część byłych górników świadczenia emerytalne na

tej podstawie już uzyskała. W ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o restrukturyza-

cji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 zawarte były więc już preferen-

cyjne przepisy emerytalne dla pracowników zlikwidowanych kopalni Dolnośląskiego

Zagłębia Węgla Kamiennego. Omawiana nowelizacja ustawy dotyczy natomiast gru-

py ca 100 górników, którzy w świetle ustawy z dnia 28 listopada nie spełniają wymo-

gów do otrzymania tego świadczenia.

Zmiana artykułu 51 generuje skutki budżetowe w wysokości (szacunek wg

Uzasadnienia do projektu zmiany ustawy) 3 mln zł rocznie (przy założeniu wysokości

średniej emerytury górniczej na poziomie 2,5 tys. miesięcznie). Rzecz dotyczy byłych

pracowników zlikwidowanej kopalni Dolnośląskiego Zagłębia Węgla Kamiennego,

którzy łącznie przez co najmniej 20 lat pobierali rentę i pracowali pod ziemią mini-

mum 10 lat (po poprawkach Komisji Polityki Społecznej i Rodziny – poselski projekt

nowelizacji ustawy, zawarty w druku 4201, zakładał minimum 5 lat!), a których prawo

do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z powodu ustąpienia tej niezdolności

przed dniem 30 czerwca 2004 roku.

109

Uchwalona zmiana ustawy stanowi kolejny precedens przy przyznawaniu

uprawnień do emerytur górniczych dla grupy pracowników zlikwidowanych kopalni

Dolnośląskiego Zagłębia Węgla Kamiennego, tym razem dla pracowników, którzy w

dniu 30 czerwca 2004 roku nie spełniali przewidzianych dla nich, preferencyjnych

warunków w ustawie o restrukturyzacji węgla kamiennego w latach 2003-2006, al-

bowiem mieli staż pracy niższy niż 15 lat.

Uchwalenie nowelizacji tej ustawy (7 lipca 2005 roku) powoduje, że uprawnienie do

emerytury górniczej uzyskały osoby z dziesięcioletnim stażem pracy górniczej pod

ziemią, które straciły prawo do renty, bez względu na wiek. Jest to precedens, nie

występujący dotychczas w rozwiązaniach emerytalnych w Polsce. Przy czym uzna-

nie tych osób jako zdolnych do pracy zarobkowej potwierdziły orzeczenia lekarskie,

skontrolowane przez sądy lub Instytut Medycyny Pracy. Brak kwalifikacji do innej, niż

górnicza, pracy zarobkowej, nie przesądza o konieczności bierności zawodowej.

Wymaga jedynie aktywizacji zawodowej poprzez uczestnictwo np. w systemie prze-

szkoleń i zmiany kwalifikacji zawodowej. W regionie istnieje aktywna Specjalna

Strefa Ekonomiczna, w której zostały utworzone nowe miejsca pracy.

Beneficjentami nowelizacji ustawy o restrukturyzacji węgla kamiennego w la-

tach 2003-2006 stała się kolejna grupa ludzi, których emerytury mają być pokrywane

nie z własnych składek, a z budżetu państwa, co będzie prowadziło do dalszej erozji

systemu emerytalnego w Polsce i negatywnych skutków w postaci pogłębiania defi-

cytu budżetowego, prowadzącego do braku spełnienia warunków konwergencji, nie-

zbędnych do przystąpienia do europejskiego systemu monetarnego (konieczności

ograniczenia deficytu budżetowego poniżej 3 % PKB). Nowelizacja ta premiuje po-

nadto bierność zawodową ludzi, przy bardzo niskim poziomie współczynnika aktywi-

zacji w Polsce. Oznacza to przerzucenie kosztów utrzymania określonej grupy ludzi

na pracowników aktywnych zawodowo. Dla zabezpieczenia interesu grupowego

psuje się kolejny raz ogólne przepisy prawa emerytalnego.

Ponieważ omawiana nowelizacja została uchwalona dnia 7 lipca 2005 roku i

ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 9 sierpnia 2005 roku, ustawa ta weszła już w

życie (w ciągu 14 dni od daty ogłoszenia). Pozostaną więc: szkodliwy precedens i

negatywne skutki dla budżetu.

Sporządziła: Ewa Czerwińska

110

Dz. U. Nr 150, poz. 1259

Skutki ekonomiczne ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Re-strukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U.05.150.1259)

Głównym celem powyższej nowelizacji jest wprowadzenie systemu dopłatdla producentów rolnych z tytułu prowadzenia plantacji wierzby (Salix sp.) lubróży bezkolcowej (Rosa multiflora var.) wykorzystywanych na cele energetycz-ne.

Warunkiem uzyskania dopłat jest posiadanie przez producenta rolnegodziałek rolnych, na których prowadzona jest plantacja wierzby lub róży, o łącz-nej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, przy czym za działkę rolną uważa sięzwarty obszar gruntu rolnego, na którym prowadzona jest jedna uprawa, o po-wierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego.

Wysokość dopłaty w danym roku kalendarzowym oblicza się jako iloczyn de-

klarowanej przez producenta powierzchni plantacji wierzby lub róży bezkońcowej

oraz stawek dopłat do 1 hektara powierzchni takiej plantacji.

Zgodnie z przepisami wspólnotowymi uprawa roślin na cele energetyczne może

być wspierana środkami publicznymi. Jednocześnie jednak uprawy te nie mogą

być objęte płatnościami bezpośrednimi w ramach jednolitej płatności obszarowej,

ponieważ wg regulacji wspólnotowych tylko uprawy wierzby wykorzystywanej do wy-

platania traktowane są jako uprawy rolne. Uprawy wierzby i róży bezkolcowej na

cele energetyczne zostaną zatem objęte dopłatami ze środków krajowych, co pocią-

gnie za sobą konsekwencje dla budżetu państwa.

Według omawianej nowelizacji stawki dopłat do 1 hektara ustalać ma więc co-

rocznie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Zgodnie z Programem Jednolitej Płatności Obszarowej oraz Uzupełniających

Płatności Krajowych Płatności Bezpośrednich w Polsce w 2005 roku (przekazanym

przez stronę polską Komisji Europejskiej) łączne środki na dopłaty do upraw wierzby

i róży na cele energetyczne zaplanowano w wysokości około 55 460 euro (wg pisma

Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wojciecha Olejniczaka do Marszałka Sejmu RP

Włodzimierza Cimoszewicza, nr pisma Fwe-07-I-339/2005 z 27.05.2005 r.). Przy

111

uwzględnieniu aktualnego kursu euro (wg „Dziennika Internetowego PAP” w dniu

30.08.2005 1 euro = 4,05 zł), otrzymamy zatem kwotę łączną wynoszącą około 225

tys. złotych.

Z informacji uzyskanych w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

wynika, że Komisja Europejska wyraziła zgodę na przeznaczenie przez Polskę na te

dopłaty ze środków krajowych ogółem kwoty 55 tys. euro. Ostateczna wysokość

kwoty dotacji (wyrażona w złotych) będzie określona według kursu z dnia 1 paź-

dziernika 2005 r.

Powyższa nowelizacja, oprócz wprowadzenia przepisów dotyczących dopłat do

upraw róży i wierzby na cele energetyczne, wprowadza nowe brzmienie art. 4 ust. 2,

zgodnie z którym minister właściwy do spraw rozwoju wsi w drodze rozporządzenia

nadaje statut Agencji określający jej organizację, w tym siedziby oddziałów regional-

nych i biur powiatowych Agencji, kierując się odpowiednio zakresem zadań Agencji

oraz potrzebą zapewnienia ich sprawnego funkcjonowania (zgodnie z dotychczaso-

wą wersją art. 4 ust.2 minister określał dodatkowo sposób i tryb działania Rady

Agencji).

Obecnie obowiązujące przepisy wykonawcze wydane na podstawie dotychcza-

sowej wersji art. 4 ust. 2 zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów

wykonawczych, wydanych na podstawie art. 4 ust. 2 w brzmieniu nadanym w oma-

wianej nowelizacji. Jeżeli zatem na podstawie art. 4 ust. 2 zostaną wydane nowe

przepisy wykonawcze, zmieniające np. liczbę oddziałów regionalnych Agencji, to

zmiana taka może pociągnąć za sobą skutki ekonomiczne. Jednakże z informacji

uzyskanych z ARiMR wynika, że obecnie nie są planowane tak daleko posunięte

zmiany struktury organizacyjnej Agencji.


112

Dz. U. Nr 155, poz. 1297

Ustawa „o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Fundu-szu Drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym” - Druk Nr 4120


Uchwalenie przez Sejm pos. 108, 28.07.2005


Publikacja Dz.U. 2005, Nr 155, poz. 1297

Przedmiotowa ustawa została przedłożona przez Radę Ministrów jako wdro-żenie do prawa polskiego treści zawartych w Dyrektywie Parlamentu Europej-skiego i Rady UE 1999/62/WE „w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektó-

rych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe”. Dyrektywa zabrania bowiem (w

przypadku pojazdów ciężarowych) jednoczesnego pobierania opłat za korzystanie z

infrastruktury drogowej na terenie danego kraju oraz dodatkowych opłat za przejazd

wybranymi odcinkami dróg – co miało miejsce w Polsce po 1 maja 2004 r., tj. akcesji

Polski do UE.

W ujęciu syntetycznym, omawiana nowelizacja:

zwalnia z opłat za przejazd odcinkami autostrad płatnych pojazdy o masie powy-

żej 3,5 tony – za które została uiszczona opłata za przejazd po drogach krajowych

(tzw. winieta),

przewiduje zwrot kosztów z tytułu zwolnienia z opłat spółkom eksploatującym au-

tostrady, dokonywany ze środków gromadzonych przez Krajowy Fundusz Drogo-

wy. Zwrot dokonywany będzie w wysokości 70% kwoty należnej – wynikającej z

liczby przejazdów oraz opłaty za przejazd,

ustanawia delegację do zmiany struktury cenowej opłat za korzystanie z krajowej

infrastruktury drogowej (tzw. winiet) zgodnie z wytycznymi przyjętymi w regula-

cjach UE (w/w Dyrektywa 1999/62/WE).

113

Skutki ekonomiczne

Formalnie, omawiana nowelizacja była konieczna z punktu widzenia dostosowania

polskiego prawa do uregulowań (wytycznych) Unii Europejskiej, choć może zastana-

wiać fakt, iż tak ważny element integracji został dostrzeżony w ponad rok od przystą-

pienia Polski do UE.

Niewątpliwie, zwolnienie samochodów ciężarowych z opłat za przejazd auto-

stradami płatnymi powinno podnieść atrakcyjność i konkurencyjność korzysta-nia z polskiej infrastruktury drogowej – co może w efekcie przynieść wymierne

zyski w postaci zwiększonego wykupu tzw. winiet, a więc wpływów na Krajowy

Fundusz Drogowy (KFD). Jednocześnie, przerwany zostanie proces niszczeniadróg krajowych i lokalnych (alternatywnych dla autostrad) nie przystosowanych do

przenoszenia ciężkiego ruchu drogowego. W perspektywie powinno to dać

oszczędności na kosztach utrzymania i naprawy tzw. dróg alternatywnych. Nie

bez znaczenia pozostaje też fakt definitywnego zmniejszenia uciążliwości ciężkie-go ruchu drogowego dla mieszkańców i środowiska położonych wzmóż dróg al-

ternatywnych.

Jeżeli chodzi o wymierne zyski/koszty nowelizacji, to:

wejście w życie nowelizacji zmniejszy koszty funkcjonowania i poprawi jakość

pracy przewoźników drogowych (brak opłat za autostrady) – przy zachowaniu

dotychczasowych wydatków (wykup „winiet”),

głównym beneficjentem nowelizacji będą spółki eksploatujące autostrady, które

uzyskają znaczące, dodatkowe wpływy z tytułu zwrotu kosztów za bezpłatny ruch

pojazdów ciężarowych. Należy tu jednak dodać, iż wprowadzenie ciężkiego ruchu

na autostrady niewątpliwie spowoduje szybsze ich zużycie, a tym samym wyższe

koszty utrzymania,

formalnie rzecz ujmując, finansowe skutki nowelizacji są neutralne dla finansów

publicznych. Zwrot kosztów zaniechania poboru opłat na autostradach będzie od-

bywał się w ramach środków gromadzonych w KFD. Jednak z praktycznego

punktu widzenia, wykonanie nowelizacji pochłonie istotną część środków finan-

sowych, którymi dysponuje Fundusz. Według szacunków na 2006 r. (bez

uwzględnienia udziału KFD w zyskach spółek eksploatacyjnych) wypłaty „rekom-

pensat” obejmą prawie 55% łącznych środków zgromadzonych na KFD. Tym sa-

mym w zdecydowany sposób zmniejszy się pula dostępnych środków na budowę

114

i modernizację sieci drogowej w kraju – co jest zjawiskiem szczególnie negatyw-

nym zarówno z punktu widzenia gospodarczego, jak i oczekiwań społecznych. Co

prawda, mechanizmy koncesyjne zapewniają KFD udział w zyskach spółek eks-

ploatujących autostrady i w ostatecznym rozrachunku część wypłaconych „re-

kompensat” powróci na rachunek KFD. Nie zmienia to jednak faktu, że na skutek

nowelizacji zmniejszy się pula dostępnych środków publicznych na budowę i mo-

dernizację, innych niż autostrady, dróg w Polsce,

zmniejszenie puli środków KFD (na skutek nowelizacji) oraz katastrofalny stan

infrastruktury drogowej w zderzeniu z oczekiwaniami gospodarki i społeczeństwa

na szybką modernizację i rozbudowę infrastruktury niesie ze sobą niebezpieczeń-

stwo wystąpienia „pokusy” zwiększenia dotychczasowych (lub wprowadzenia no-

wych) obciążeń fiskalnych na rzecz wyrównania ubytków w finansach publicznych

przeznaczonych na drogownictwo.

Opracował: Jacek Krzak, specjalista ds. systemu gospodarczego

115

Dz. U .Nr 155, poz. 1298

Ustawa dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz. U. 2005 nr 155 poz.1298. )

Projekt ustawy przygotowało Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu wyko-

nując uchwałę Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 21 stycznia 2005 r. w sprawie

rozwoju sportu w Polsce. Uchwała była przygotowana w związku z niezadowalają-

cymi wynikami polskich sportowców na Igrzyskach Olimpijskich w Atenach. Sejm wy-

raził w niej oczekiwanie, że Rada Ministrów przedłoży projekt zmian w zarządzaniu

sportem w Polsce, z powołaniem Ministerstwa Sportu włącznie oraz systematyczne

zwiększanie nakładów finansowych na sport w kolejnych budżetach państwa.

Zasadniczym celem zmian jest stworzenie warunków do osiągnięcia sukcesów

sportowych polskich zawodników i wyniki sportowe będą traktowane jako syntetycz-

na miara oceny systemu zarządzania sportem. Takie podejście sprzyja przywiązy-

waniu dużej wagi do analizy wyników sportowych, lecz pominięciu analizy systemu

zarządzania. Zwraca uwagę, że w uzasadnieniu projektu ustawy brak analizy rze-

czywistego stanu zarządzania sportem w Polsce (opisu roli, kompetencji poszcze-

gólnych instytucji i wreszcie przyczyn ich niewydolności). W trakcie niezwykle szyb-

ko toczących się prac legislacyjnych54 nie było zasadniczych sporów czy debaty –

projekt poparły wszystkie kluby parlamentarne. Tymczasem doświadczenie poka-

zuje55, że w przeszłości wprowadzano wiele doraźnych zmian instytucjonalnych,

które nic nie zmieniały.

W związku z tym można zakładać, że istnieje wyraźna tendencja do zmian po-

zornych polegających np. na przetasowaniach personalnych, zmianie szyldów in-

stytucji. W kontekście tych doświadczeń pojawia się pytanie, w jakim zakresie usta-

wa o sporcie kwalifikowanym umożliwi jakościową zmianę – która będzie skutkowała

54 Pierwsze czytanie projektu odbyło się 21 czerwca 2005 roku drugie czytanie 7 lipca a ustawęuchwalono 8 lipca.55 Prezes likwidowanej po dwóch latach działania, a powołana ustawą instytucji - Krajowej Konfede-racji Sportu - podkreśla, że była jednym z dłużej funkcjonujących podmiotów strukturach zarządzaniapolskim sportem: „krócej od nas funkcjonowały takie instytucje, jak chociażby Główny Komitet KulturyFizycznej, Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki oraz Komitet Kultury Fizycznej, młodzieży iTurystyki. W ramach struktury zarządzania polskim sportem praktycznie cały czas następują zmiany.Wynika to z różnego rodzaju uwarunkowań politycznych oraz łatwości oceny wyniku sportowego”.

116

nie tylko wynikami sportowymi, ale także zmianą społecznego przekonania, że sport

wyczynowy jest sferą patologii i niejasnych przepływów finansowych.

Zakładane cząstkowe cele twórców ustawy o sporcie kwalifikowanym to:

- usprawnienie zarządzania sportem, poprzez stworzenie nowych ram instytucjonal-

nych działania

Cel ten jest realizowany poprzez likwidację Polskiej Konfederacji Sportu i wyko-

rzystaniu jej kadr (wraz z pionem sportowym dawnego MENiS) do budowy minister-

stwa sportu. Wyposażono ministra właściwego do spraw sportu w nowe, znaczne

kompetencje dotyczące nadzoru nad związkami sportowymi i ewentualnej interwencji

w przypadku stwierdzonych nieprawidłowości. To ma wzmocnić jego rolę w systemie,

którego zasadnicze podmioty to kluby i polskie związki sportowe, które będą odpo-

wiedzialne między innymi za system licencji trenerskich i sędziowskich.

Obok silnego ministerstwa sportu uwzględniono także „piony sportowe” w in-

nych resortach administracji rządowej: także ministerstwo Obrony Narodowej i Mini-

sterstwo Spraw Wewnętrznych.

- dopuszczenie do działalności w sferze sportu kwalifikowanego zdecydowanie szer-

szej kategorii podmiotów,

Klub sportowy będzie mógł działać jako osoba prawna utworzona na podsta-

wie odrębnych przepisów albo jako osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą w rozu-

mieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Będzie to mogła

zatem być – poza podmiotami działającymi w dotychczas przewidzianych formach

prawnych – np. kapitałowa spółka handlowa, fundacja czy spółdzielnia, a także indy-

widualny przedsiębiorca lub spółka osobowa takich przedsiębiorców. Tym samym

do prowadzenia działalności w zakresie sportu kwalifikowanego dopuszczona jest

zdecydowanie szersza kategoria podmiotów, które mogą być zainteresowane inwe-

stowaniem w działalność sportową.

- umożliwienie dopływu środków do sportu dzięki przepisom podatkowym

Wprowadzono ulgi i odpisy podatkowe, co w założeniu ma zwiększyć środki na-

pływ prywatnych, sponsorskich środków do sportu. Od 1 stycznia 2006 r. od podatku

będą bowiem wolne dochody podatników prowadzących osobiście lub w formie spół-

ki klub sportowy w części przeznaczonej na szkolenie i współzawodnictwo sportowe

dzieci i młodzieży. Dodatkowo od podstawy opodatkowania będzie można odliczyć

wydatki, w wysokości nie przekraczającej 10 proc. dochodu, poniesione przez podat-

117

nika na działalność klubów sportowych mających osobowość prawną i licencję spor-

tową, skupiających co najmniej 50 zawodników, w tym 30 juniorów.

Wątpliwości jakie pojawiają w związku z funkcjonowaniem ustawy i ewentual-

nymi brakiem oczekiwanych przez jej twórców skutków lub wystąpieniem nieprzewi-

dzianych negatywnych skutków dotyczą:- niebezpieczeństwa koncentrowania się na działaniach pozornych

Dążenie promotorów ustawy aby tzw. sport kwalifikowany funkcjonował pod

przewodnictwem „pierwszego w historii” ministerstwa sportu można uznać za prze-

jaw myślenia magicznego56 w ramach którego pewne zabiegi podnoszące rangę

spraw sportu (osobna ustawa o sporcie kwalifikowanym tak by nie łączyć go z kultu-

rą fizyczną, najlepiej „osobne” zajmujące się tylko sportem ministerstwo) automa-

tycznie przyczynią się do sanacji zarządzania sportem. Przypomnijmy, że 1 wrze-

śnia 2005 powołane zostało ministerstwo sportu, którego kadry to pracownicy likwi-

dowanych instytucji („pionu sportowego MENiS i Krajowej Konfederacji Sportu), mi-

nistrem sportu jest obecny prezes Rady Ministrów. Jednak znamienne, że w doku-

mentach programowych partii mających szansę na formowanie rządu nie ma wpro-

wadzonej tuż przed wyborami koncepcji. 57

- niebezpieczeństwa nadużyć podatkowych

Zdaniem resortu finansów nowe regulacje dotyczące odpisów i ulg podatkowych

będą prowadzić do nadużyć, podobnie jak miało miejsce kilka lat temu w przypadku

fikcyjnych darowizn. Zwraca się uwagę na o brak przepisów odnośnie dokumento-

wania wydatków. Wyrażane są obawy, że przewidziane w tej ustawie ulgi podatkowe

mogą być przyczyną patologii i uszczuplić dochody budżetu.

- niebezpieczeństwa konfliktów wokół działania polskich związków sportowych

56 Por wypowiedź przewodniczącego Komisji Kultury Fizycznej i Sportu w trakcie posiedzenia komi-sji z dnia 27 lipca 2005 roku „Konstytucyjny minister będzie obecny na każdym posiedzeniu rządu ibędzie mógł na tym forum upominać się o sprawy ważne dla sportu także o pieniądze” .

57 np. według dokumentu Platformy Obywatelskiej „Struktura administracji centralnej „ rządowe cen-trum powinno być całkiem przebudowane podzielone według czterech funkcji państwa. Grupę pierw-szą miałyby stanowić ministerstwa: Spraw Zagranicznych, Obrony Narodowej, Sprawiedliwości orazSpraw Wewnętrznych. W grupie drugiej znalazłyby się: Ministerstwo Skarbu Państwa i Gospodarkioraz Ministerstwo Rolnictwa i Środowiska; w grupie trzeciej: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Ad-ministracji Publicznej oraz Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Czwarta planowana grupa to: Mini-sterstwo Edukacji, Nauki i Sportu, Ministerstwo Kultury, Ministerstwo Pracy, Zdrowia i ZabezpieczeniaSpołecznego

118

Regulacje dotyczące nadzoru nad polskimi związkami sportowymi budzą sprze-

ciw związków sportowych do tego stopnia, że PZPN podjął starania o zaskarżenie

ustawy przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego. – Za-

rzuty związków sprowadzają się do możliwości zbyt daleko idącej ingerencji admini-

stracji publicznej w działalność związków. Podkreśla się, że ustawa przyznaje orga-

nowi administracji prawo odwołania demokratycznie wybranych władz związków

sportowych, wobec których działają przepisy o stowarzyszeniach.

Także przedstawiciele międzynarodowych organizacje piłkarskich (FIFA i

UEFA) zabrali głos w sprawie ustawy, w szczególności przewidzianych w niej upraw-

nień ministra sportu do zawieszania zarządów związków sportowych. W tym kontek-

ście padały sugestie o możliwości wykluczenia polskich zespołów z rozgrywek mię-

dzynarodowych, jeśli polskie związki nie będą działać zgodnie z międzynarodowymi

standardami.

Reasumując w tej chwili trudno ocenić na ile ustawa o sporcie kwalifikowanym

przyniesie realne zmiany w polskim sporcie. Dodajmy, że w dużej mierze zależy to

od uwarunkowań pozaprawnych.

Sporządziła: Justyna Osiecka –Chojnacka

119

Dz. U. Nr 157, poz. 1314 Warszawa, 1 września 2005 r.

Opinia o ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawyo minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz o zmianie innych ustaw

(Dz.U. z 19 sierpnia 2005 nr 157, poz. 1314)

Podstawą prac sejmowych były dwa projekty ustawy:1) projekt poselski (głównie SLD) z 21 października 2004 r., druk nr 3488;

2) projekt poselski (głównie UP) z 19 stycznia 2005 r., druk nr 3640.

1. Cel ustawy i przedmiot regulacji

Podstawowym celem ustawy było zwiększenie minimalnego wynagrodzenia za pracę

(MW).


1) Nowelizacja metody ustalania wysokości MW. Zgodnie z dotychczas obowiązują-

cymi przepisami, MW wzrasta w stopniu nie większym niż prognozowany na dany rok

wskaźnik cen. Nowelizacja dodatkowo wiąże mechanizm podwyższania MW z wyso-

kością przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej: jeśli MW w da-

nym roku będzie niższe od połowy przeciętnego wynagrodzenia brutto, to wzrost MW

podlega zwiększeniu dodatkowo o 2/3 wskaźnika prognozowanego realnego przyro-

stu PKB.

1) Przedłużenie dotychczasowego uregulowania dotyczącego wysokości wynagro-

dzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze, w okresie jego pierwszego

roku pracy, ustalonego na 80% MW za pracę. Dotychczas ustawa przewidywała

wygaśnięcie tego uregulowania z końcem 2005 r.

2) Zmiana w trzech ustawach (o transporcie kolejowym, o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, o opłatach abonamentowych)

sposobu ustalania wysokości opłat, dla których dotychczas przewidywano relację

procentową w stosunku do MW za pracę. Ustalono wysokość kwotową waloryzo-

waną wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych.

3) Prace nad projektem ustawy i główne kontrowersje

120

Trwające 5 miesięcy parlamentarne prace nad projektem ustawy toczyły się w

atmosferze sporu o kształt ustawy, przy dużej aktywności mediów. Treść ustawy nie

uległa istotnym zmianom w stosunku do treści pierwszego z przedłożonych projektów

poselskich. Senat nie wniósł żadnych poprawek do ustawy. Przeciw przyjęciu ustawy

głosował Klub Platformy Obywatelskiej. Za przyjęciem głosowało 301 posłów, prze-

ciw było 58 posłów, wstrzymało się 2, a nie głosowało 99 posłów.

W dyskusji sejmowej i publicznej dominowała kwestia zasadności dość rady-

kalnego podwyższania MW i wpływu tego wzrostu na rynek pracy. Przedstawiciele

przedsiębiorców i posłowie PO byli przeciwni radykalnemu podwyższaniu MW z

uwagi na jego negatywne oddziaływanie na rynek pracy. Jednak takie dość radykal-

ne rozwiązanie zostało przyjęte, złagodzone w stosunku do projektu ustawy w przy-

padku powiązania ze wskaźnikiem wzrostu PKB: projekt przewidywał, że wzrost MW

podlega zwiększeniu dodatkowo o wskaźnik prognozowanego realnego przyrostu

PKB, a w ustawie przyjęto 2/3 tego wskaźnika. Poniżej przedstawiona jest argu-

mentacja, za i przeciw rozwiązaniom przyjętym w ustawie, podnoszona przed jej

uchwaleniem58.

Zgłaszano następujące dwa argumenty za zwiększeniem MW i stopnio-

wym przybliżaniem go do wielkości 50% wynagrodzenia przeciętnego:

1. MW stanowiło w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w gospodar-

ce narodowej: w 2001 r. 36,9%, w 2002 r. 35,6%, w 2003 r. 36,3%, w 2004 r. 36,0%.

Oznacza to, że przy dotychczasowej metodzie, zmiany MW są mało istotne i różno-

kierunkowe, tzn. że nie jest możliwe zbliżenie się do poziomu 50% przeciętnego wy-

nagrodzenia. Tymczasem taki wskaźnik jest zalecany przez Międzynarodową Orga-

nizację Pracy (MOP). Nowelizacja ustawy zapewnia stopniowe zwiększanie MWdo zalecanej wielkości 50% przeciętnego wynagrodzenia.

2. Istotnym celem nowelizacji jest podniesienie MW tak, by było bardziej

zbliżone do minimum socjalnego, a także m.in. zwiększenie różnic między wynagro-

dzeniem minimalnym a zasiłkiem dla bezrobotnych oraz rentą. Obecnie wysokość

MW to 849 zł brutto, z czego pracownik otrzymuje netto 619,20 zł, a pracodawca po-

nosi koszty na poziomie 1 tys. 40 zł. Tymczasem minimum socjalne szacowane jest

na 823 zł, a najwyższy zasiłek wynosi 531 zł. MW w grudniu 2004 r. w podmiotach o

liczbie zatrudnionych powyżej 9 osób pobierało 3,2 proc. Ogółu zatrudnionych.

121

Zwiększenie MW netto zbliży je do minimum socjalnego, co podniesie poziom życia

najniżej zarabiających i ich rodzin, a oddali od wysokości zasiłku, co zachęci do po-

dejmowania pracy przez bezrobotnych oraz przez ludzi młodych podejmujących

pierwszą pracę, gdyż MW zbliżone do poziomu zasiłku zniechęca do podejmowania

pracy zawodowej lub zachęca do jej podejmowania w szarej strefie. Nowelizacjaustawy zapewnia podniesienie poziomu życia „biednych pracujących” – poten-cjalnych klientów pomocy społecznej – i może mieć pozytywny wpływ na rynekpracy.

Zgłaszano jeden argument przeciw podnoszeniu minimalnego wynagro-dzenia: każde podniesienie wysokości wynagrodzenia minimalnego zwiększa stopę

bezrobocia, zwłaszcza ludzi młodych ze względu na wzrost kosztów pracy praco-

dawców. Wobec tego, w sytuacji wysokiego bezrobocia w Polsce, podnoszenie MW

w skali większej niż wynika to ze wskaźnika wzrostu cen nie jest uzasadnione.

Przedstawiona wyżej kontrowersja wymaga analizy wyników badań empirycz-

nych nad wpływem wysokości MW na poziom ubóstwa oraz na rynek pracy, a także

zbadania sytuacji w zakresie rozwiązań stosowanych w innych państwach. W ciąguostatnich 10 lat przeprowadzono sporo badań empirycznych (wyniki są publiko-

wane głównie przez MOP, OECD, Bank Światowy i ośrodki naukowe), dotyczącychwpływu MW i jego zmian na poziom ubóstwa oraz na poziom zatrudnienia albobezrobocia. Zostaną tu przedstawione główne wnioski z tych badań na podsta-

wie sześciu publikacji, które analizują wyniki różnych badań. Przy odpowiednich

stwierdzeniach podane są numery tych publikacji, według kolejności przedstawionej

w tym przypisie59.

58 Podawane tu dane statystyczne zostały zaktualizowane, na podstawie danych GUS albo Minister-stwa Gospodarki i Pracy, w stosunku do zawartych w uzasadnieniach do projektów ustawy.59 1. The minimum wage: Catalyst for social dialogue or economic policy instrument, ILO, Geneva,November 2004 (http://www.ilo.org/public/english/standards/relm/gb/docs/gb291/pdf/esp-5.pdf). 2. Making the most of the minimum: statutory minimum wages, employment and poverty, Employ-ment Outlook 1998, OECD (http://www.oecd.org/dataoecd/8/57/2080222.pdf). 3. Y. Ghellab, Minimum wages and youth unemployment, Employment and Training Papers 26, ILO(http://www.ilo.org/public/english/employment/strat/publ/etp26.htm). 4. S. Dowrick, J. Quiggin, A Survey of the Literature on Minimum Wages, University of Queensland,February 2003 (http://ecocomm.anu.edu.au/people/info/dowrick/Minimum-Wage.pdf). 5. T. Gindling (University of Maryland), K. Terrell (University of Michigan), The Effects of MultipleMinimum Wages Throughout the Labor Market, Institute for the Study of Labor, May 2004(http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=554044#PaperDownload). 6. C. Saget, Is the Minimum Wage an Effective Tool to Promote Decent Work and Reduce Poverty?The Experience of Selected Developing Countries, EMPLOYMENT PAPER 2001/13, ILO(http://www.ilo.org/public/english/protection/condtrav/pdf/w-cs-01.pdf).

122

3. Do początku lat 90-tych dominowało przekonanie, że w miarę realnego wzrostu

MW albo jego wzrostu w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia, automatycznie

zmniejsza się poziom ubóstwa a zwiększa poziom bezrobocia, zwłaszcza ludzi mło-

dych. Badania empiryczne z ostatnich 10 lat wskazują, że zależność poziomuubóstwa oraz poziomu bezrobocia od poziomu MW istnieje, ale nie ma charak-teru deterministycznego, tzn. bezwarunkowego i automatycznego. O ile pozy-

tywny wpływ na poziom ubóstwa został zweryfikowany dość wyraźnie we wszystkich

badaniach, to negatywny wpływ na poziom bezrobocia okazał się na ogół przesza-

cowany (1; 3; 4; 6). Wyniki badań są jednak mocno zróżnicowane. Niektóre badania

wykazują nawet brak skutków zmian wysokości MW. Przyczyną zróżnicowania wyni-

ków jest różnorodność uwarunkowań w poszczególnych państwach wpływających

zarówno na poziom ubóstwa, jak i poziom bezrobocia, bowiem nie tylko wielkość MW

wpływa na te zjawiska. W rezultacie istnieje niepewność co do skali wpływu MW na

obydwa zjawiska. Badania wyjaśniające to zagadnienie powinny być kontynuowane

(1; 2; 3; 4).

4. Prawne ustalenie MW może wywołać w ostatecznym rachunku pozytywne albo

negatywne efekty społeczne i gospodarcze. MW jest skutecznym instrumentempolityki społecznej w ochronie wynagrodzeń przed spadkiem poniżej społecz-nie akceptowanego poziomu i może zachęcać do podejmowania pracy przezbezrobotnych. Jeśli jednak wzrasta do poziomu ograniczającego zatrudnienie,to efekty negatywne mogą przeważyć nad pozytywnymi. Teoria i fakty empirycz-

ne nie dają jednak precyzyjnych informacji o skali wpływu na poziom ubóstwa i po-

ziom bezrobocia określonej wielkości MW w relacji do przeciętnego wynagrodzenia,

ani o skali wpływu na te zjawiska przy obniżaniu lub podwyższaniu realnego MW (2;

3).

5. Wyniki badań potwierdzają istnienie pozytywnego wpływu MW na łagodzenieubóstwa poprzez poprawę warunków życia pracowników i ich rodzin, ale efek-

tywność MW w zwalczaniu ubóstwa zależy od jego powiązania z całokształtem uwa-

runkowań socjalnych i rynku pracy, w tym z systemem podatków i świadczeń spo-

łecznych (1; 2; 6). MW poprawia standard życia pracujących znajdujących się w dole

skali wynagrodzeń, zmniejszając zróżnicowanie płac między grupami demograficz-

nymi, głównie miedzy pracownikami młodymi i starszymi oraz między kobietami i

mężczyznami (1; 2). Pozytywny wpływ MW nie dotyczy warstwy najuboższej w spo-

łeczeństwie, składającej się na ogół z osób niezdolnych do pracy. Pozytywny wpływ

123

dotyczy osób lub rodzin znajdujących się w obszarze 2-5 decyla (na 10) rozkładu

dochodów w społeczeństwie, ponieważ podniesienie MW powoduje również podnie-

sienie wynagrodzeń niższych od przeciętnej, zwłaszcza zbliżonych do poziomu MW

(2; 5; 6).

6. Z uwagi na rolę MW w ograniczaniu ubóstwa jego poziom w wartościach nominal-

nych, zwłaszcza w warunkach istnienia inflacji, powinien być podnoszony jeśli jest

zbyt niski, by spełnił swą rolę (4). „Sugestia, że każdy wzrost MW musi być ograni-

czony aby uniknąć wzrostu bezrobocia jest niewłaściwa. Może to spowodować

utrzymanie MW na poziomie nie mającym żadnego znaczenia”. Nadmierne staraniao ograniczanie bezrobocia mogą powodować utratę funkcji MW jako efektyw-nego instrumentu polityki socjalnej, co odnotowano już w krajach, gdzie MW jest

bardzo niskie w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia (1).

7. Wzrost MW może przynosić pozytywne rezultaty dla rynku pracy: jest zachętą do

podnoszenia kwalifikacji, zwiększa wydajność pracy i polepsza jej warunki (6). W

sytuacji niskiego bezrobocia oraz dużego popytu na pracę niewykwalifikowaną realny

wzrost MW zachęca do podejmowania pracy przez bezrobotnych, o ile MW jest od-

powiednio wysokie w stosunku do zasiłku dla bezrobotnych (1; 2).

8. Pomijając sytuację nadwyżki popytu na pracę niewykwalifikowaną nad jej podażą,

opinie o wpływie MW na zmiany wielkości zatrudnienia albo na zmiany stopybezrobocia, są zróżnicowane. Z badań wynika, że wpływ negatywny wzrostu real-

nego MW na rynek pracy może być nieznaczny, zwłaszcza w krajach o niskim po-

ziomie gospodarczym w okresie dużego wzrostu gospodarczego60. Może nawet być

neutralny (1; 4; 6). Wpływ MW na rynek pracy zależy od wielu czynników, w tym od

poziomu MW i struktury rynku pracy (3). Bardzo duży wpływ negatywny może wystą-

pić tylko w warunkach doskonałej konkurencji (homogeniczność dóbr i usług, pełna

informacja o rynku, wielu drobnych producentów i konsumentów) i poważnego wzro-

stu MW (6). Jednak większość badań wykazuje, że negatywny wpływ nadmier-nie wysokiego poziomu MW na rynek pracy jest wyraźny, zwłaszcza na bezrobo-

cie młodych i słabo wykwalifikowanych pracowników (1; 2; 3; 4; 5).

60 C. Saget (6) w trakcie prezentacji różnych badań dochodzi do wniosku o niewielkim negatywnymwpływie podwyższenia MW na rynek pracy, ale w ostatecznej konkluzji stwierdza jednoznacznie, żeMW „nie ma żadnych negatywnych skutków jeśli chodzi o zatrudnienie”. W świetle badań prezento-wanych przez autorkę oraz innych publikacji, a także uwzględniając prawidłowości związane z ryn-kiem pracy i wynagrodzeniami, nie można uznać takiego stwierdzenia za prawidłowe.

124

9. Badania wykazały, że w USA wzrost realnej wartości MW o 10% zmniejszył za-

trudnienie młodych pracowników o 0,5-1,0%. Według badań przeprowadzonych w

Kanadzie, wzrost MW zmniejsza zatrudnienie młodych pracowników z dołu skaliwynagrodzenia o niskich kwalifikacjach, ale podnosi zatrudnienie w kategoriach

pracowników o wyższych kwalifikacjach (1). Inne badania wskazują, że wzrost real-

nego MW o 10% zmniejsza ogólny poziom zatrudnienia o 1,1%, a także zmniejsza

ilość przepracowanych godzin o 0,62% u tych co pozostają w pracy, zwiększając wy-

sokość ich przeciętnego wynagrodzenia o 1%. W przypadku młodych pracowni-ków redukcja zatrudnienia może dojść do 3% (5).

10. W celu zneutralizowania negatywnego wpływu zbyt wysokiego MW na za-trudnienie niewykwalifikowanych lub młodych pracowników stosuje się wwielu krajach obniżenie dla nich wielkości MW, czasem wprowadza się specjalne

programy podnoszące ich kwalifikacje albo (i) obniża się pracodawcom ich udział w

składkach ubezpieczeniowych młodych pracowników by obniżyć koszty zatrudnienia

(1; 2; 3). Skutki obniżenia MW dla młodych pracowników w stosunku do jego wielko-

ści dla dorosłych nie są w pełni jednoznaczne, chociaż ocenia się je z reguły pozy-

tywnie. Jednak takie obniżenie MW może zniechęcać młodzież do podejmowania

pracy w sytuacji wysokiego popytu na pracę. W krajach, w których takie obniżenie

wprowadzono nie stwierdza się wyraźnie, by rynek pracy był bardziej sprzyjający dla

młodych niewykwalifikowanych pracowników (3; 4).

1. W niewielu przypadkach badano wpływ MW na szarą strefę. Nie stwierdzono ist-

nienia wyraźnego wzrostu udziału szarej strefy w gospodarce (6), ani zmian wy-

sokości wynagrodzeń w tej strefie (5), pod wpływem wzrostu MW.

2. Określanie wielkości MW przez władze powinno być dokonywane w drodze anali-

zy sytuacji, z uwzględnieniem porozumień społecznych, a nie w sposób mecha-

niczny (1).

3. Indeksacja nie powinna uwzględniać zmiany cen lecz zmiany przeciętnego wyna-

grodzenia, by najsłabsi mogli korzystać ze zwiększającej się wydajności pracy (4).

Powyższe wnioski z przeprowadzonych badań empirycznych nie pozwalają naokreślenie optymalnej wielkości MW, czy przedziału wielkości MW, w którym skutkipozytywne stosowania tego instrumentu polityki społecznej przeważałyby nad nega-tywnymi. Wydaje się, że taki optymalny przedział wielkości MW można w przybli-żeniu wyznaczyć na podstawie wysokości MW i tendencji jego zmian w pań-stwach, w których jest stosowany. Można bowiem założyć, że władze państw sta-

125

rają się - na ile pozwala na to wiedza - wprowadzać MW w wysokości optymalnej, anastępnie korygują tę wysokość stosownie do zaobserwowanych efektów działania.Liczba państw, które wprowadziły MW jest wystarczająco duża, by uznać, że działatu statystyczna zasada zjawisk masowych pozwalająca na wykrycie prawidłowości.

Stosowane są trzy mierniki MW pozwalające na dokonanie porównań międzyna-rodowych jego wielkości61: 1) wartość MW w walucie porównywalnej; 2) udział pra-cujących pobierających MW w stosunku do ogółu pracujących; 3) wysokość MW wrelacji procentowej do wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

Wartość MW w walucie porównywalnej nie jest bezpośrednio dobrym wskaźni-kiem porównawczym w sytuacji znacznego zróżnicowania poziomu gospodarczegopaństw, mierzonego wielkością PKB na 1 mieszkańca. Według danych za styczeń2005 r. przedstawionych przez Eurostat dla 22 państw62, wartość MW w euro wg pa-rytetu siły nabywczej walut była najniższa w Rumunii (219 euro), a najwyższa w Luk-semburgu (1293 euro). W Polsce wynosiła 410 euro, tzn. była blisko 2-krotnie wyż-sza niż w Rumunii i ponad 3-krotnie niższa niż w Luksemburgu.

W konfrontacji z wartością PKB na 1 mieszkańca dane te pozwalają na uzyskanieinteresujących wniosków z uwagi na silną zależność wartości MW od wartości PKBna 1 mieszkańca. Wysoka korelacja (r2=0,72) między nimi pozwala na oszacowaniewielkości MW oczekiwanej z funkcji zależności. Wartość oczekiwana dla Polski jest o9% wyższa od rzeczywistej, tzn. że z prawidłowości występującej w zbiorze 22analizowanych państw wynika, że wartość MW w Polsce w 2005 r. zamiast 849zł powinna wynosić 925 zł. Wartość oczekiwana w stosunku do wartości rzeczywi-stej jest znacznie wyższa w krajach nadbałtyckich, w Czechach, na Słowacji, na Wę-grzech i w USA (o 40-52%), tzn. że MW jest w nich jeszcze bardziej zaniżone niż wPolsce. Natomiast wartość oczekiwana MW znacznie niższa od rzeczywistej wystę-puje w Turcji (ponad 3-krotnie) oraz w Belgii, Francji i na Malcie (o ok. 20%), gdzieobecna wielkość MW jest zawyżona w stosunku do wynikającej z prawidłowości.

Udział pracujących pobierających MW w stosunku do ogółu pracującychwynosi w Polsce ok. 4%. Jest to wskaźnik mniejszy niż średnia dla 16 państw, dlaktórych dostępne są odpowiednie dane, wynosząca ok. 6%.

61 Przedstawione tu stwierdzenia opierają się o dane statystyczne i informacje zawarte w dwóch publi-kacjach z lipca lub sierpnia 2005 r. (wykorzystano też dane z publikacji poprzednio wymienionych): 1. Minimum Wages 2005, Statistics in focus, Population and social conditions, 7/2005, Eurostat,1.08.2005. 2. Minimum wages in Europe, European Foundation for the Improvement of Living and WorkingConditions, July 2005 (http://www.eiro.eurofound.eu.int/2005/07/study/tn0507101s.html).62 Por. publikację 1 wśród wymienionych w poprzednim przypisie. Wśród analizowanych państw znaj-duje się 18 państw UE, które wprowadziły MW dla wszystkich pracujących w gospodarce narodowej, 3państwa kandydujące do UE oraz USA.

126

Wysokość MW w relacji procentowej do wysokości przeciętnego wynagro-dzenia jest najczęściej stosowana miarą porównawczą poziomu MW. Wśród 20państw, dla których dostępne są odpowiednie dane dla 2003 lub 2004 r., wskaźnikiPolski (36%) należały do najniższych. Wyraźnie niższe wskaźniki miały jedynie dwapaństwa: Estonia i Słowacja. Średnia wynosiła w tych latach 38-39%. Wyrównanie dośredniej analizowanych państw oznaczałoby podniesienie w Polsce wielkości MW ook. 10%, tzn. w roku 2005 do ok. 930 zł.

Do interesujących wniosków prowadzi analiza zmian relacji MW do przeciętnegowynagrodzenia w badanych państwach w ostatnich 10 latach (dotyczy to równieżpaństw Ameryki Łacińskiej i Azji). Po pierwsze, w zbiorze badanych krajów nie zmie-nia się średnia relacja MW do przeciętnego wynagrodzenia, która w latach 1995-2004 wynosiła 38-39%. Po drugie, w państwach przyjmujących wcześniej tę relacjęna poziomie zbliżonym do 50% zgodnie z zaleceniem MOP (w Belgii, Tajlandii, naMalcie i Filipinach ustalono na poziomie wyższym, nawet do 60%), w następnychlatach obniżano stopniowo tę relację na ogół do 38-44%. Po trzecie, w państwachprzyjmujących wcześniej tę relację na poziomie niższym niż 30% (np. w Czechach,Estonii, na Litwie), następowało jej podnoszenie, również na ogół do poziomu ok.40%. Wypływa stąd następujący wniosek: jeśli przyjąć tendencję zmian wielkościMW w relacji do przeciętnego wynagrodzenia jako zmierzającą do wielkościoptymalnej, to zalecana przez MOP wielkość 50% jest zbyt wysoka, a wielkośćoptymalna zawiera się raczej w przedziale 37-41% przeciętnego wynagrodzenia.

Z porównań międzynarodowych wynika również wątpliwość co do słuszności nie-których rozwiązań przyjętych w Polsce przez opiniowaną ustawę. Po pierwsze wyjąt-kiem wśród dziewięciu państw UE stosujących obniżenie MW, jest przyjęcie w Pol-sce obniżenia w stosunku do osób w okresie pierwszego roku pracy. W pozostałychpaństwach obniżenie to dotyczy określonego przedziału wiekowego (najczęściej do19 lat), rzadko w powiązaniu z kryterium stażu pracy. Po drugie, Polska jest jedynymkrajem, który za istotną podstawę indeksacji MW przyjmuje wskaźnik wzrostu PKB,obok wskaźnika wzrostu cen. Na 10 pozostałych państw UE, które stosują wskaźnikindeksacji, osiem państw uwzględnia jedynie wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych,a dwa państwa wskaźnik wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, natomiast tempowzrostu gospodarczego jest ewentualnie czynnikiem branym pod uwagę bez jegowprowadzania mechanicznego do wskaźnika indeksacji.

127



Według danych Ministerstwa Gospodarki i Pracy z lipca 2005 r., wysokość

MW od 1 stycznia 2006 r. wzrośnie co najmniej do kwoty 897,40 zł, tzn. o 48,40 zł.

Zmiany dokonane przez ustawę zwiększą wydatki budżetu państwa szacunkowo: w

2006 r. o 6,6 mln zł, w 2007 r. o 109,1 mln zł.

Inne skutki przyjęcia ustawyPodwyższenie MW do 897,40 zł spowoduje, wg Ministerstwa Gospodarki i

Pracy, konieczność ponoszenia przez pracodawcę kosztów zatrudnienia w wysoko-

ści 1.101 zł, tzn. o 59,40 zł większych niż obecnie. W rezultacie łącznie koszty pra-

codawców mogą wzrosnąć o 161,1 mln zł, tzn. o ok. 713 zł rocznie na 1 zatrudnio-

nego. Nastąpi – trudny do oszacowania – wzrost udziału pracowników otrzymujących

MW.

4. Konkluzje

Z badań wpływu wysokości MW na poziom ubóstwa oraz poziom bezrobocia,

a także z prawidłowości wynikających z porównań międzynarodowych, wynikają na-

stępujące wnioski w odniesieniu do przepisów w sprawie MW podjętych w opiniowa-

nej ustawie:

1. W pełni uzasadnione jest dążenie, realizowane przez znowelizowa-ną ustawę, do podniesienia wysokości MW występującego w Polsce w ostatnich

latach. Według aktualnych szacunków ustawa pozwala na zwiększenie wysokości

MW w 2006 r. w stosunku do 2005 r. o 5,7%, tymczasem z badań porównawczych

wynika, że najbardziej prawdopodobny punkt optymalny wielkości MW jest jeszcze

wyższy. Wprowadzona ustawą indeksacja powiązana z tempem wzrostu PKB zakła-

da jednak tak szybki wzrost MW, że w następnych latach MW może ulec zwięk-szeniu do poziomu znacznie przekraczającego najbardziej prawdopodobnypunkt optymalny.

2. Nie jest uzasadnione przyjęcie jako docelowej wysokości MW napoziomie 50% przeciętnego wynagrodzenia. Badania porównawcze wskazują, że

średnia wysokość MW w relacji do przeciętnego wynagrodzenia wynosi 38-39%, a

128

państwa, które wprowadzają wielkość zbliżoną do zalecanej przez MOP, w następ-

nych latach „uciekają” od niej w dół. Nie wydaje się, by było słuszne ustalanie doce-

lowej wysokości MW na poziomie wyższym niż 40-42% przeciętnego wynagrodzenia.

3. Z uwagi na możliwość szybkiego tempa wzrostu MW w relacji do prze-

ciętnego wynagrodzenia po 2006 r., co wynika z wprowadzonych przepisów, MW

znajdzie się na poziomie, przy którym z dużym prawdopodobieństwem wystąpiznaczne negatywne oddziaływanie na rynek pracy. Fakt wysokiej stopy bezrobo-

cia wśród młodych grup ludności, a więc wysokiej podaży pracy przy braku popytu na

nią, wzmocni negatywne skutki oddziaływania zbyt dużego MW, tzn. zmniejszy za-

trudnienie osób młodych o niskich kwalifikacjach.

4. Przyjęcie obniżenia wielkości MW dla młodych pracowników jest roz-

wiązaniem uznanym w analizach międzynarodowych za dość skuteczne, jednak w

odniesieniu do obniżenia obejmującego osoby młode wiekiem a nie stażem pracy,

przy określaniu górnej granicy wieku, rzadko przy powiązaniu kryterium wieku z kry-

terium stażu. Obniżenie MW przyjęte w Polsce (do 80% jego wysokości), obejmu-jące tylko okres pierwszego roku pracy pracownika, jest nietypowe. Należałoby

zbadać skutki jego funkcjonowania, ewentualnie uzupełnić o kryterium wieku.

5. Przyjęcie w Polsce wskaźnika wzrostu PKB jako mechanicznegoskładnika indeksacji MW (obok wskaźnika cen konsumpcyjnych) należy traktowaćjako eksperyment, bowiem takie rozwiązanie w żadnym innym kraju nie wystę-puje. Przewidywane tempo wzrostu PKB jest z reguły traktowane (tak jak w Polsce

dotychczas) jako jedno z kryteriów branych pod uwagę przy dostosowaniu wielkości

MW do zmieniających się uwarunkowań, ale nie jako kryterium działające mecha-

nicznie. W tej sytuacji nie jest jasne na ile ustalenia Komisji Trójstronnej mogą od-

biegać od wyliczeń wskaźnika indeksacji, a tym samym ograniczać ewentualny nad-

mierny wzrost MW, grożący pogłębieniem zjawiska wysokiego bezrobocia młodych

pracowników. W warunkach polskich niewątpliwie takie zagrożenie istnieje i rośnie w

miarę wzrostu MW ponad wielkość optymalną – trudną do określenia dla Polski – ale

mieszczącą się szacunkowo na poziomie ok. 40% przeciętnego wynagrodzenia.

Bardziej racjonalne byłoby powiązanie wskaźnika cen ze wskaźnikiem przeciętnego

wynagrodzenia.

6. W świetle wniosków z międzynarodowych badań funkcjonowania MW

trzeba uznać, że przyjęta indeksacja MW poprzez powiązanie wielkości docelowej

129

(50% wysokości przeciętnego wynagrodzenia) z wielkością 2/3 wskaźnika progno-

zowanego realnego przyrostu PKB, stwarza zagrożenie negatywnego oddziaływania

na stopę bezrobocia młodych pracowników. W przypadku utrzymania tej metody in-

deksacji MW, należałoby wprowadzić rozwiązania obniżające udział pracodawców,

zatrudniających pracowników otrzymujących MW, w opłacaniu składek ubezpiecze-

niowych.


130

Dz. U. Nr 157, poz. 1315 Warszawa, dnia 31 sierpnia 2004 r.

Informacjao ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących

nabywania własności nieruchomości.

Projekt senacki (druk sejmowy nr 2204) znacznie zmieniony w trakcie prac w

Sejmie.

Ustawa ogłoszona w dzienniku Ustaw nr 157 z dnia 19 sierpnia 2005 r. pod po-

zycją 1315 wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, tj. dnia 19 wrze-

śnia 2005 r.

Ustawa zmienia;

art. 40a ust. 4 i 5 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach,

art. 42 i 44 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i

prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”,

art. 2, 3, 4 5, 6 i 10 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania

mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek

handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektó-

rych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa,

Ustawa ułatwia dotychczasowym najemcom wykup mieszkań na własność oraz

ustanawia w szeregu przypadków prawo pierwokupu mieszkania na rzecz najemcy

oraz obowiązek sprzedania mieszkania najemcy.

Ustawa nie wywołuje bezpośrednich skutków finansowych dla budżetu państwa.

Pomniejszy przyszłe dochody jednostek samorządu terytorialnego, państwowych

osób prawnych i spółek z udziałem Skarbu Państwa. Skalę zjawiska trudno oszaco-

wać.

W BSiE sporządzono opinie prawne, w których wskazywano na niezgodność

proponowanych rozwiązań z przepisami Konstytucji RP.

Sporządził: Piotr Krawczyk - radca prawny

131

Dz. U. Nr 157, poz. 1316 Warszawa, dnia 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianieniektórych ustaw

Ustawa przyjęta przez Sejm w dniu 7 lipca 2005 r., zwana potocznie „ustawą

antylichwiarską”, ma na celu znowelizowanie przepisów Kodeksu cywilnego, ustawy

o obligacjach, ustawy o kredycie konsumenckim oraz ustawy o odpowiedzialności

podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Podstawą prac nad

ustawą były dwa poselskie projekty (druk nr 3059 oraz 3063).

Wśród podstawowych skutków prawnych ustawy należy wymienić wprowa-

dzenie przepisów określających maksymalną wysokość odsetek wynikających z

czynności prawnej, uchylenie przepisów wyłączających stosowanie przepisów o od-

setkach maksymalnych w stosunku do oprocentowania obligacji oraz określenie

maksymalnej łącznej kwoty wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związa-

nych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki. Należy zaznaczyć, że w tej kaden-

cji Sejmu, w dniu 14 lutego 2003 r. przyjęto ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cy-

wilny oraz niektórych innych ustaw, która zniosła możliwość określania przez Radę

Ministrów odsetek maksymalnych (projekt rządowy, druk nr 666). Omawiana ustawa

zmienia zatem zasady przyjęte w 2003 r.

W trakcie prac nad projektem, zasięgnięto wielu opinii, w których zwracano

uwagę m.in. na to, że ograniczenie odsetek maksymalnych może być uznane za

nadmierne ograniczenie swobody kształtowania stosunków umownych, co jest zwią-

zane z konstytucyjną zasadą wolności gospodarczej. Stanowisko Rządu do projek-

tów było negatywne – podkreślano w szczególności autonomię stron w zakresie

ustalania warunków umownych i istnienie w obowiązującym prawie rozwiązań w

przypadku, gdy odsetki są rażąco niesprawiedliwe. Uwagi te nie zostały uwzględnio-

ne – w stosunku do projektu zmieniono natomiast wysokość odsetek maksymalnych,

określając je na poziomie czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego

NBP (w projekcie przewidziano odsetki maksymalne na poziomie nie wyższym niż

odsetki ustawowe +1/3 – druk nr 3059).

Sporządziła: Agnieszka Grzelak

132

Dz. U. Nr 163, poz. 1361 Warszawa, dnia 7 września 2005 r.

Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r.o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze

i niektórych innych ustaw

I. Prezydent podpisał ustawę 15 sierpnia 2005 r. Tekst ustawy ogłoszony został w

Dzienniku Ustaw w 2005 r. nr 163 poz. 1361.

II. Ustawa wprowadza istotne zmiany do następujących aktów:

- Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze

- Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

- Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.

- Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych

pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

III. Celem ustawy (której ogłoszony tekst jest owocem wspólnego rozpatrywania

druków sejmowych nr 1694 i 3749) jest ułatwienie dostępu do zawodów prawniczych

dla absolwentów prawa poprzez zmiany w systemie naboru na aplikację oraz proce-

dury i sposobu oceniania na egzaminie kończącym aplikację oraz procedury wpisu

na listę adwokatów / radców prawnych / notariuszy. Projektodawcy zakładają zwięk-

szenie tym sposobem liczby kwalifikowanych prawników uprawnionych do wykony-

wania zawodu adwokata / radcy prawnego / notariusza zwiększając liczbę dostęp-

nych społeczeństwu prawników, obniżając ceny ich usług oraz umożliwiając swoistą

konkurencję między nimi w celu podniesienia jakości ich usług. Ustawa zmniejsza

także opłaty wymagane od aplikantów (częstokroć stanowiące barierę dla wielu kan-

dydatów) oraz umożliwia swobodniejszy przepływ kwalifikowanych prawników po-

między poszczególnymi korporacjami, oraz poszczególnymi izbami okręgowymi w

obrębie tej samej korporacji.

Do egzaminu końcowego przystąpić mogą bez konieczności odbycia aplikacji :

- doktorzy nauk prawnych

133

- osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych zatrudnione były na

podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej 5 lat na stanowisku związa-

nym z tworzeniem lub stosowaniem prawa, które osobiście na podstawie umów

świadczyły usługi związane z tworzeniem lub stosowaniem prawa przez co naj-

mniej 5 lat, pracowały przez 5 lat w charakterze referendarza sądowego lub asy-

stenta sędziego lub świadczyły przez co najmniej 5 lat pomoc prawną, będąc za-

rejestrowane w ewidencji działalności gospodarczej.

Wpisane na listę danego zawodu, bez spełnienia wymogu odbycia aplikacji i złożenia

odpowiedniego egzaminu mogą zostać:

- profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych

- osoby, które zdały egzamin sędziowski prokuratorski, radcowski, adwokacji lub

notarialny (a więc uprawnione są do wpisu na listę w innej korporacji)

Egzaminy na aplikację (jak również egzaminy adwokackie / radcowskie / notarialne)

przeprowadzają komisje egzaminacyjne przy Ministrze Sprawiedliwości, w skład któ-

rych wchodzą :

- 3 przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości

- 2 przedstawiciele organu samorządu zawodowego

- 1 pracownik naukowy lub dydaktyczny w stopniu doktora habilitowanego lub pro-

fesora nauk prawnych

- 1 prokurator (w stanie spoczynku, lub w randze prokuratora okręgowego)

Pytania opracowywane są przez powoływany corocznie przez Ministra Sprawiedli-

wości zespół konkursowy.

Uzyskujący wpis na listę adwokatów / radców prawnych / notariuszy wskazują sa-

memu swoją siedzibę informując o tym izbę samorządu zawodowego. To samo doty-

czy przeniesienia siedziby. Warunki zdawania egzaminów (także liczba punktów

wymagana do pozytywnego przejścia egzaminu) zostały określone w ustawie.

IV. Wskazane powyżej zmiany w przepisach mają istotne znaczenie dla funkcjono-

wania zawodów zaufania publicznego jakimi są adwokat, radca prawny i notariusz.

Część ekspertów uważa, iż przenoszą one po prostu kompetencje samorządu na

Ministra Sprawiedliwości bez szczególnego rozszerzenia dostępu. Jednakże okre-

ślenie warunków zdawania egzaminów w trybie ustawowym stwarza bardziej przej-

rzyste reguły naboru kandydatów do tych trzech zawodów. Ustawa dopuszcza także

do przystąpienia do egzaminu na adwokata / radcę prawnego / notariusza liczne rze-

sze absolwentów prawa, którzy pracując jednocześnie na stanowiskach związanych

134

ze stosowaniem lub tworzeniem prawa (nierzadko wykonując czynności właściwe dla

aplikantów) nie zostali przyjęci na aplikację jedynie w wyniku arbitralnej decyzji orga-

nu samorządu zawodowego o naborze konkretnej liczy kandydatów. Samorząd traci

możliwość czynnego wpływania na liczbę osób przyjętych na aplikacje (oraz dopusz-

czonych do egzaminów końcowych) zatem liczba adwokatów / radców prawnych /

notariuszy powinna zacząć wzrastać. Dotychczas była ona sztucznie regulowana

przez sam samorząd (czyli przez ich ewentualnych konkurentów) co utrudniało do-

stęp do usług prawniczych i zawyżało ich ceny (weźmy choćby minimalne stawki

opłat notarialnych ustalane przez Krajową Izbę Radców Prawnych).

Ustawa umożliwia także swobodne przechodzenie z jednej korporacji prawniczej do

drugiej, co zdaniem niektórych ekspertów podważa sens rozdziału aplikacji adwo-

kackiej / radcowskiej / notarialnej etc. Zmiana zasad przenoszenia siedziby ułatwia

reprezentantom tych zawodów dotarcie do potencjalnych klientów (dotychczas po-

trzebne były zgody okręgowych izb właściwych dla dawnej i docelowej siedziby).

Zmniejszone także zostały opłaty za przystąpienie do egzaminów oraz opłaty za apli-

kację.

Powyższe zmiany spotkały się wyjątkowo zaciekłą krytyką środowiska prawniczego,

które podważało konstytucyjność zapisów ustawy ograniczających uprawnienia sa-

morządu zawodowego ( pojawiła się kwestia czy przeprowadzanie egzaminów to

element konstytucyjnej „pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu”), niebezpie-

czeństwo „zalania rynku pracy” przez świeżo upieczonych adwokatów / radców

prawnych / notariuszy, czy spadek jakości świadczonych przez nich usług a zatem

obniżenie rangi samego zawodu.

IV. Ustawa nakłada dodatkowe obciążenia finansowe na Ministra Sprawiedliwości

związane z przygotowaniem pytań egzaminacyjnych oraz przeprowadzeniem egza-

minów, jednocześnie uznając opłaty egzaminacyjne za dochód Skarbu Państwa.

Sporządził: Mateusz Medyński

135

Dz. U. Nr 163, poz. 1362

Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o przeprowadzaniu konkursów na stanowiskakierowników centralnych urzędów administracji rządowej, prezesów agencjipaństwowych oraz prezesów zarządów państwowych funduszy celowych –

Dz.U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362(projekt rządowy z druku sejmowego nr 3262 i 3262a)

Ustawa wprowadza jako zasadę obsadzanie w drodze konkursu 34 enumeratywnie

wymienionych stanowisk kierowników centralnych urzędów administracji rządowej,

prezesów agencji państwowych oraz prezesów zarządów państwowych funduszy

celowych.

Akt ten wprowadza również 5-letnią kadencję, jako okres na który powołuje się w/w

osoby.

Jednocześnie akt ten:

- określa ogólne wymagania stawiane kandydatom na w/w stanowiska,

- wskazuje podmioty przeprowadzające postępowanie konkursowe oraz określa za-

sady przeprowadzania tego postępowania,

- określa skład komisji konkursowej,

- określa tryb postępowania odwoławczego od wyników konkursu,

- wskazuje przyczyny i okoliczności umożliwiające odwołanie kierownika ze stanowi-

ska, jak również wprowadza możliwość zawieszenia w pełnieniu obowiązków,

- upoważnia Radę Ministrów do określenia w sposób szczegółowy organizacji, spo-

sobu i trybu przeprowadzenia konkursu, składu komisji, kryteriów oceny kandydata

oraz zakresu informacji udostępnianych osobie kandydującej.

Ustawa wprowadza zasadę jawności o wolnym stanowisku (ogłoszenie w Biuletynie

Informacji Publicznej oraz dzienniku ogólnopolskim), o kandydatach spełniających

wymagania formalne (BIP) oraz o wyniku postępowania konkursowego (BIP).

Ustawa zmienia również ustawy, którymi powołano poszczególne urzędy, agencje i

fundusze (oraz ich kierowników), by dostosować zawarte w nich przepisy do zasad

kadencyjności i konkursu określonych tym aktem.

136

Katalog podmiotów, których powinna dotyczyć omawiana ustawa jest niepełny.

Wśród nowelizacji ustaw nie uwzględniono m.in. następujących organów (urzędów)

administracji rządowej (oraz państwowych osób prawnych podporządkowanych lub

nadzorowanych przez premiera lub ministrów), agencji i funduszy celowych:

- Agencji Mienia Wojskowego,

- Wojskowej Agencji Mieszkaniowej,

- Agencji Rezerw Materiałowych,

- Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

- Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości,

- Urzędu Dozoru Technicznego,

- Transportowego Dozoru Technicznego,

- Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych (który jest centralnym

organem administracji rządowej),

- Krajowego Biura Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (państwo-

wy fundusz celowy),

- Polskiego Komitetu Normalizacji.

Sporządziła: Irena Galińska – Rączy

137

Dz. U. Nr 163, poz. 1364 Warszawa, 26 sierpnia 2005 r.

Opinia do ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy Prawo Budowlaneoraz zmianie niektórych innych ustaw63

(Podpisana przez Prezydenta RP w dniu 15 sierpnia 2005 r.)

1. Przedmiot ustawy: wprowadzenie znacznych ułatwień dla inwestorów poprzez:

- zniesienie obowiązku uzyskania przez inwestora w określonych przypad-

kach decyzji o pozwoleniu na budowę, albo

- dokonania zgłoszenia budowy przyłączy elektroenergetycznych, wodocią-

gowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych;

- zniesienie instytucji zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej, któ-

rych zadania wyłącznie w zakresie koordynacji usytuowania projektowa-

nych sieci będzie wykonywał starosta przy pomocy geodety powiatowego;

- doprecyzowanie przepisów ustawy o drogach publicznych.

2. Skutki finansowe: zgodnie z uzasadnieniem rządowym, z którym nie sposób nie

zgodzić się, ustawa nie wpłynie na dochody i wydatki sektora publicznego.

3. Ocena ustawy: Przepisy ograniczające reglamentację administracyjno-prawną

przyczynią się do przyśpieszenia procesu budowlanego. Poprawie może ulec sytu-

acja inwestorów w relacjach z przedsiębiorstwami energetycznymi i wodno-

kanalizacyjnymi. Inwestorzy zyskają ułatwienia w otrzymywaniu pozwoleń na budowę

oraz prawa legalnego wykonywania niektórych robót budowlanych zwolnionych z

obowiązku uzyskania pozwoleń na budowę.

Ustawa nie wzbudza kontrowersji i przyjęcie jej było uzasadnione.


63 Podstawą prac nad ustawą był rządowy projekt zawarty w druku 3529.

138

Dz. U. Nr 164, poz. 1365

Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 r., Nr 164, poz. 1365)

Najważniejszym celem ustawy ma być rozszerzenie i upowszechnienie dostę-

pu do wykształcenia na poziomie szkoły wyższej. Jego osiągnięciu ma służyć zróż-

nicowana oferta szkolnictwa wyższego, zapewniająca uczestnictwo młodzieży w róż-

norakich formach studiów, a także zasada integrowania szkolnictwa wyższego pu-

blicznego i niepublicznego, za pośrednictwem konwergencji uczelni obu typów, której

główną przesłanką powinny być jednolite wymagania dotyczące standardów kształ-

cenia. Ustawa tworzy przepisy obejmujące wszystkie uczelnie wyższe: akademickie i

nieakademickie, w tym zawodowe, a także uczelnie wojskowe (podległe Ministrowi

Obrony Narodowej) oraz uczelnie służb państwowych (podległe ministrowi właści-

wemu do spraw wewnętrznych).64 Po trzech latach prac powstała niemal konstytucja

dla uczelni – nowe prawo reguluje wszystkie sfery ich działalności.

Ustawa wprowadza szereg nowych rozwiązań, nieznanych dotąd w regulacjach

prawnych. Do najważniejszych należą:

- zdefiniowanie ustawowe podstawowych zadań uczelni, wśród których naj-

bardziej istotne to: kształcenie i wychowanie studentów, prowadzenie badań nauko-

wych oraz kształcenie kadry naukowej (art.13);

- wprowadzenie trójstopniowego podziału studiów na: licencjackie, magister-

skie i doktoranckie oraz określenie warunków przyjęcia na studia poszczególnych

stopni. (art. 2);

- możliwość tworzenia związków uczelni (publicznych i niepublicznych) po-

siadających osobowość prawną dla wspólnego realizowania określonych zadań (art.

28);

- zmiana zasad finansowania publicznych szkól wyższych, którego głównym

źródłem będą dotacje celowe z budżetu państwa; zwiększa się też zakres finanso-

64 Nie obejmuje szkół wyższych i seminariów duchownych prowadzonych przez kościoły i związki wy-znaniowe, w odniesieniu do których utrzymano dotychczasowe zasady.

139

wania z budżetu państwa studiów stacjonarnych w uczelniach niepublicznych (art. 87

ust. 5 i 6);

- zasada opiniowania przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego (art. 45) oraz

Państwową Komisję Akredytacyjną (art. 49): a) projektów aktów na podstawie któ-

rych następuje utworzenie uczelni publicznej, jej likwidacja i połączenie, b) zezwoleń

ministra na utworzenie uczelni niepublicznej i uzyskanie przez nią uprawnień do pro-

wadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie.

Przewidywane skutki społeczne

Ustawa wchodzi w życie w roku akademickim, który rozpoczyna się w paź-

dzierniku 2005 r. Wiele jej postanowień ma charakter eksperymentalny (choć krytycy

twierdzą, że jej postanowienia w niedostatecznym stopniu modyfikują dotychczasowy

stan rzeczy), trudno więc przed faktycznym wdrożeniem jej w życie przesądzać o

skutkach społecznych jej obowiązywania. Czas pokaże, które z proponowanych roz-

wiązań okażą się trafne, a które nie. Dziś można jedynie interpretować nowo po-

wstałe przepisy w duchu ich konsekwencji społecznych i na tej podstawie przewidy-

wać realne społeczne skutki.

Skutki dla uczelniNa podstawie postanowień wspólnej deklaracji europejskich ministrów edukacji

(zwanej Deklaracją Bolońską) tworzy się wspólną przestrzeń szkolnictwa wyższego

w Europie.

Ustawa utrwala zasadę autonomii szkół wyższych, zapewniającą wolność na-

uczania, badań naukowych i twórczości artystycznej; organy administracji rządowej i

samorządu terytorialnego mogą podejmować decyzje dotyczące uczelni tylko w

przypadkach przewidzianych w ustawie. Uprawnienia uczelni nie ulegają istotnym

zmianom, ważną nowością jest jednak możliwość prowadzenia studiów w ramach

makrokierunku i studiów międzykierunkowych.

Wzmacnia się rolę Państwowej Komisji Akredytacyjnej (PKA) jako organu

uprawnionego do oceny poziomu kształcenia. Negatywna ocena tego organu prze-

sądza decyzję ministra o cofnięciu uprawnień do prowadzenia studiów. W porówna-

niu ze stanem dotychczasowym zadania PKA uległy rozszerzeniu: będzie ona np.

140

wydawała opinie i wnioski dotyczące budżetu państwa w części związanej ze szkol-

nictwem oraz zasad przyznawania uczelniom dotacji z budżetu. Za naruszenie prawa

stwierdzone w działalności uczelni publicznej, niepublicznej lub założyciela uczelni

niepublicznej przewidziane są sankcje: odwołanie rektora a nawet likwidacja uczelni.

Skutki dla pracowników uczelniUstawa wzmacnia władzę administracyjną rektora uczelni, co ogranicza auto-

matycznie wpływ samodzielnych nauczycieli akademickich na to, co się na uczelni

dzieje. Jest to wygodne w krótkookresowym zarządzaniu operacyjnym, ale zdaniem

niektórych ekspertów narusza dotychczasową grę równoważnych sił ważnych dla

funkcjonowania życia akademickiego w dłuższym okresie.

Wzmacnia się rolę statutu jako źródła prawa w uczelni, w szczególności w za-

kresie stosunku pracy nauczycieli akademickich, przekazując do uregulowania w

statucie tryb ich zatrudniania oraz postępowania poprzedzającego zatrudnienie.

Ustawa reguluje jedynie tworzenie i zasady funkcjonowania centralnych organów

uczelni (np. senatu, rektora) – w odniesieniu do organów podstawowych jednostek

organizacyjnych przepisy ustawy przekazują prawo do uregulowań statutowi uczel-

ni.

Ustawa zrównuje status pracowników uczelni publicznych i niepublicznych

przez uznanie umowy o pracę za podstawową formę zatrudnienia nauczyciela aka-

demickiego. Zarówno w uczelniach publicznych jak i niepublicznych możliwe jest też

zatrudnienie poprzez mianowanie (na czas określony lub nieokreślony) ale tylko w

pełnym wymiarze godzin; uczelnia, w której nauczyciel akademicki jest zatrudniony

na podstawie mianowania, jest jego podstawowym miejscem pracy.

Ogranicza się znacząco możliwość zatrudniania pracowników akademickich na

kilku etatach: pracując na etacie w macierzystej uczelni nauczyciele akademiccy

będą mogli podjąć pracę u więcej niż jednego dodatkowego pracodawcy tylko za

zgodą rektora; jeśli na własną rękę podejmą pracę w trzecim miejscu pracy – karą

może być zerwanie umowy w macierzystej uczelni.

Plagiaty mają być ścigane z urzędu; karą za nie może być nawet odebranie ty-

tułu naukowego.

Odmiennie niż dotychczas uregulowano prawo nauczycieli akademickich do

urlopów innych niż wypoczynkowe. Ustawa dopuszcza możliwość udzielenia, za

zgodą rektora, bezpłatnego urlopu naukowego oraz prawo do płatnego urlopu dla

141

poratowania zdrowia – po przepracowaniu 20 lat na uczelni, w wymiarze 6 miesięcy

(łączny wymiar urlopu zdrowotnego w okresie całego zatrudnienia – 2 lata).

Wprowadzono nowe stanowiska pracy. Powołano stanowisko profesora wizy-

tującego, na którym może być zatrudniona na podstawie umowy o pracę osoba nie

spełniająca wymagań ustawowych, jeżeli posiada stopień doktora oraz wybitne i

twórcze osiągnięcia w pracy zawodowej lub artystycznej (uzyskane poza szkolnic-

twem wyższym). Dyplomowany informatyk może być zatrudniony jako nauczyciel

akademicki. Pracownik dydaktyczny może być zatrudniony na stanowisku docenta.

Skutki dla studentówUczelnie będą miały obowiązek zawierania ze studentami umów, w których zawarte

będą zobowiązania obu stron; dzięki nim student zyska podstawę do wytoczenia

procesu, jeśli np. podniesie się czesne albo niespodziewanie zmieni program zajęć.

Podstawą przyjęcia na studia będzie nowa matura. Uczelnie będą mogły organizo-

wać egzaminy wstępne tylko za zgodą ministra edukacji.

Ustawa traktuje Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej jako krajowe

przedstawicielstwo uprawnione i zarazem zobowiązane do opiniowania istotnych

spraw dotyczących ogółu studentów.

Ustawa wprowadza normę szczególną w stosunku do ustawy o języku polskim

dopuszczającą możliwość prowadzenia zajęć dydaktycznych oraz przeprowadzania

egzaminów i innych sprawdzianów w języku obcym. Wprowadza również możliwość

realizowania zajęć dydaktycznych na studiach stacjonarnych z wykorzystaniem tech-

nik kształcenia na odległość.

Sporządziła: Ewa Karpowicz

142

Dz. U. Nr 164, poz. 1366 Warszawa, dn. 01. 09. 2005 r.

Ustawa o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracyoraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2005 r. Nr 164, poz. 1366)

Ocena skutków społecznych

Ustawa jest aktem wynikającym z przyjętej przez rząd polityki zatrudnienia,

wyrażonej w Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich

w latach 2000 – 2006 oraz w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007 – 2013, a

także w programie Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca II, który był podstawą do-

tychczas funkcjonującej ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i

instytucjach rynku pracy. Rynek pracy to jeden z najważniejszych obszarów polityki

państwa, czego dowodem jest umieszczenie go wśród pięciu nadrzędnych celów

Narodowego Planu Rozwoju. Podstawowe cele w dziedzinie zatrudnienia uze-

wnętrznione w Narodowym Planie Rozwoju (traktowane także jako filary Strategii

Lizbońskiej) to: pełne zatrudnienie i zwiększone możliwości zatrudniania; poprawa

jakości i wydajności pracy oraz modernizacja organizacji i funkcjonowania rynku

pracy; wzmocnienie spójności i integracji społecznej; wspieranie tworzenia nowych

miejsc pracy.

Wśród wielu działań służących realizacji wskazanych powyżej celów – na

płaszczyźnie społecznej znaczenie mają przede wszystkim:

- edukacja zawodowa, szkolenia oraz podnoszenie i zmiana kwalifikacji pracowni-

ków;

- włączenie partnerów społecznych w działania związane z rynkiem pracy;

- zachęcanie bezrobotnych do aktywności, aby korzystanie z zasiłku przestało być

dla nich atrakcyjną alternatywą.

Ustawa wprowadza zmiany systemowe, porządkowe i organizacyjne. Ich celem

jest dostosowanie do obowiązujących aktów prawnych (jak np. ustawa o swobodzie

działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r.), łatwiejsze korzystanie ze środków Euro-

pejskiego Funduszu Społecznego oraz doprowadzenie do zbieżności interpretacji

wszystkich aktów dotyczących rynku pracy. Zmiany systemowe dotyczą kompetencji

organów w zakresie realizacji polityki zatrudnienia, zarządzania środkami Funduszu

143

Pracy i finansowania polityki zatrudnienia oraz stosowania poszczególnych instru-

mentów na rynku pracy. Zmianą przynoszącą ważkie konsekwencje społeczne jest

modyfikacja zakresu kompetencji niektórych organów w omawianej dziedzinie, np.:

- włączenie gmin do kręgu podmiotów, które mogą organizować roboty publiczne,

- włączenie prowadzenia rejestru agencji zatrudnienia do zakresu kompetencji sa-

morządu wojewódzkiego,

- rozszerzenie kompetencji powiatowych urzędów pracy w zakresie pomocy praco-

dawcom w doborze kandydatów do pracy.

Ustawa zmienia zakres podmiotowy obejmowany przez przepisy o promocji za-

trudnienia i instytucjach rynku pracy:

- rozszerza krąg osób uprawnionych do zasiłku dla bezrobotnych o funkcjonariuszy

służb mundurowych, co pozwala na likwidację nierówności w dostępie do świad-

czeń z tytułu bezrobocia wobec osób zwalnianych ze służby, które nie nabyły

praw do emerytury, a za które w trakcie odbywania służby oraz po jej ustaniu nie

ma obowiązku odprowadzania składek na Fundusz Pracy;

- zapewnia niepełnosprawnym (zarejestrowanym jako poszukujący pracy) dostęp

do usług i niektórych instrumentów rynku pracy (np. szkoleń)65 ;

- reguluje zatrudnienie w gospodarstwach domowych.

Wprowadzenie przepisów regulujących zatrudnienie w gospodarstwach domo-

wych wywołuje ważkie skutki społeczne. Jego celem jest zwiększanie legalnego za-

trudnienia osób, dla których odpłatne wykonywanie prac domowych jest jedynym

źródłem dochodów. Większość tego typu usług (jak opieka nad dziećmi czy sprząta-

nie) świadczona jest w „szarej strefie”, ponieważ legalizowanie procederu nie opłaca

się ani usługobiorcy ani pracownikowi. Pieniądze należne fiskusowi trafiają do kie-

szeni pracownika, jednak odbywa się to kosztem nieopłaconych składek na zabez-

pieczenie społeczne. Praca w gospodarstwach domowych jest więc na rynku pracy

niszą objętą „szarą strefą”. Przepisy ustawy mają na celu stymulowanie tworzenia

legalnych miejsc pracy w gospodarstwach domowych.

Podstawą prawną relacji między pracodawcą a pracobiorcą w gospodarstwach

domowych jest, w myśl ustawy, „umowa aktywizacyjna”. Gromadzenie ofert pracy w

gospodarstwach domowych, ich rejestr oraz rejestr umów aktywizacyjnych a także

144

doradztwo organizacyjno-prawne dla właścicieli gospodarstw domowych i osób za-

interesowanych tego typu pracą staje się obowiązkiem powiatowych urzędów pracy.

By zapobiegać nadużyciom, dopuszcza się zawieranie jednej tylko umowy przez

osobę bezrobotną, wprowadza się też zakaz zawierania umów z krewnymi i powino-

watymi do drugiego stopnia. Osobom zatrudniającym przysługuje ulga podatkowa w

formie odliczenia od podatku od osób fizycznych kwoty wydatkowanej na opłacenie

składki na ubezpieczenie społeczne zatrudnionego.

Ustawa ustala karalność za prowadzenie odpłatnego pośrednictwa pracy przez

agencje zatrudnienia (w celu wyeliminowania stosowania przez nieuczciwe agencje

praktyk przerzucania kosztów pośrednictwa pracy na osoby poszukujące pracy).

Wprowadza też możliwość zatrudniania w powiatowych urzędach pracy bezro-

botnych, którzy dotychczas byli zatrudniani w ramach robót publicznych (takie za-

trudniania stanie się niemożliwe od dnia 1 stycznia 2006 r.). Ustawa wprowadza

przepisy umożliwiające wykorzystanie części środków z Funduszu Pracy na sfinan-

sowanie kosztów zatrudnienia części kadry pracowników powiatowych urzędów pra-

cy realizujących zadania określone w ustawie, co umożliwi zniesienie zatrudnienia w

ramach robót publicznych..

Innym ważnym instrumentem aktywizującym zatrudnienie jest wprowadzona

przez ustawę możliwość wykonywania przez osoby bezrobotne (bez prawa do zasił-

ku, korzystające z pomocy społecznej) prac użytecznych na rzecz społeczności lo-

kalnej w miejscu zamieszkania lub pobytu w wymiarze 10 godzin tygodniowo. Po-

zwala to bezrobotnym uzyskiwać dochody a jednocześnie utrudnia im podejmowa-

nie prac w „szarej strefie”.

Sporządziła: Ewa Karpowicz

65Wymaga to zmiany ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno-sprawnych

145

Dz. U. Nr 167, poz. 1396 Warszawa, 26 sierpnia 2005 r.

Opinia w sprawie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r66

o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Fun-duszu Gwarancyjnym i polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,

ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o pośrednictwie ubezpie-czeniowym67

1. Cel regulacjiUstawa ma na celu zmianę lub doprecyzowanie regulacji zawartych w Ustawie z

dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Fundu-

szu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych68, która obo-

wiązuje od dnia 1 stycznia 2004 r. Doświadczenia sześciu miesięcy funkcjonowania

tej ustawy oraz toczące się prace nad Piątą Dyrektywą Komunikacyjną UE69 spowo-

dowały, że dalsze prace nad polskim prawem w dziedzinie ubezpieczeń obowiązko-

wych okazały się konieczne. Zaistniała potrzeba modyfikacji lub doprecyzowania nie-

których przepisów tak, aby możliwe było sprawne funkcjonowanie rynku ubezpieczeń

obowiązkowych. Ponadto konieczne było wzmocnienie instrumentów nadzorowania

Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego przez ministra właściwego do spraw

instytucji finansowych, które Ustawa z dnia 22 maja uwzględniła w stopniu niewy-

starczającym do skutecznego sprawowania kontroli nad tą instytucją.

2. Główne postanowienia ustawyDo głównych zmian, jakie ustawa wprowadza w regulacjach rynku ubezpieczeń

obowiązkowych należą:

zdefiniowanie wprowadzenia pojazdu do ruchu;

66 Ustawa uchwalona na 107 posiedzeniu Sejmu, dnia 8.07.2005 r.; podpisana przez Prezydenta wdniu 19.08.2005 r.67 Tytuł rządowego projektu ustawy (druk nr 3416) różnił się od tytułu uchwalonego aktu i miał nastę-pujące brzmienie: Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UbezpieczeniowymFunduszu Gwarancyjnym i polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy – Prawo oruchu drogowym.68 Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.69 Projekt Piątej Dyrektywy zawarto w dokumencie COM 2002/244 final, natomiast ostatnio dokonane,w wyniku prac nad projektem, zmiany zawiera COM 2005/57 final.

146

• dookreślenie trybu wypłaty ubezpieczenia obowiązkowego;

• uproszczenie określania wysokości opłaty ewidencyjnej od umów ubezpieczenia

OC posiadaczy pojazdów mechanicznych;

• zniesienie obowiązku ponownej kalkulacji składki w razie niewypowiedzenia

umowy przez nabywcę pojazdu (jest to konieczne tylko jeśli nabywca złoży wnio-

sek o ponowną kalkulację);

• sposób ustalenia wysokości sumy gwarancyjnej;

• włączenie kosztu dodatkowego badania technicznego do sumy odszkodowania z

ubezpieczenia OC;

• określenie zakresu i narzędzi kontroli ministra właściwego do spraw instytucji fi-

nansowych nad Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym;

• usprawnienie sposobu gromadzenia danych o stanie technicznym pojazdów.

3. Przebieg prac nad ustawąRządowy projekt był przedmiotem konsultacji na forum organizacji i instytucji

działających na rynku ubezpieczeń, których postulaty zostały w większości uwzględ-

nione w przedstawionej Sejmowi wersji projektu. Prace Sejmu nad projektem (druk

3416) toczyły się w Komisji Gospodarki. Liczne zmiany wprowadzone w toku prac

nad projektem spowodowały, ze ostateczny kształt ustawy jest nieco inny niż pro-

jektu. Zagadnienia związane z działalnością Ubezpieczeniowego Funduszu Gwaran-

cyjnego są w ustawie uregulowane dużo bardziej szczegółowo niż w rządowym pro-

jekcie. Zrezygnowano też z wprowadzania zmian w Ustawie – Prawo o ruchu drogo-

wym70, a także postanowiono zmienić ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o działalności

ubezpieczeniowej71 dodając przepisy o podstawie wypłaty świadczeń i odszkodowań

oraz o badaniu technicznym. W związku z powyższymi zmianami modyfikacji w sto-

sunku do rządowego projektu uległ również tytuł ustawy (por. przypis 2). Ustawa zo-

stała przyjęta jednogłośnie w obecności 366 posłów, na 107 posiedzeniu Sejmu, w

dniu 8 lipca 2005 r. Po odrzuceniu przez Sejm jedynej poprawki Senatu, Prezydent

podpisał ustawę 19 sierpnia 2005 r.

Ustawa nie wywołuje znaczących kontrowersji w środowiskach związanych z

działalnością na rynku ubezpieczeń obowiązkowych. Sprzeciw ubezpieczycieli bu-

70 Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515, z późn. zm.

147

dziła jedynie konieczność płacenia za badania techniczne w ramach odszkodowania

z autocasco. Było to przedmiotem poprawki Senatu jako nieuzasadniona ingerencja

ustawodawcy w swobodę kształtowania umów. Sejm odrzucił poprawkę, opowiada-

jąc się za wzmocnieniem pozycji konsumenta. Podniesienie minimalnej sumy gwa-

rancyjnej również nie zostało przyjęte entuzjastycznie przez zakłady ubezpieczeń.

Wydaje się jednak, że krytykowane zmiany należałoby uznać za słuszne, z punktu

widzenia ochrony konsumenta oraz bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

5. Skutki regulacjiWprowadzenie ustawy nie pociąga za sobą żadnych bezpośrednich skutków fi-

nansowych dla budżetu państwa.

Doprecyzowanie i zwiększenie spójności wewnętrznej prawa regulującego

rynek ubezpieczeń obowiązkowych sprzyja poprawie warunków funkcjonowania

działających na nim podmiotów. Wzmocnienie nadzoru nad Ubezpieczeniowym Fun-

duszem Gwarancyjnym zwiększa prawidłowość obrotu gospodarczego.

6. Uwagi końcoweW świetle korzystnego wpływu zawartych w ustawie regulacji na funkcjonowanie

rynku ubezpieczeń obowiązkowych, przy jednoczesnym braku negatywnych skutków

finansowych dla budżetu państwa, należałoby stwierdzić, że jej uchwalenie było za-

sadne. W chwili obecnej brak jest jakichkolwiek przesłanek przemawiających za

ewentualną koniecznością zmian w opisywanej ustawie. Może się jednak okazać, że

w przyszłości niektóre postanowienia będą musiały ulec modyfikacji, co będzie uza-

leżnione od ostatecznego kształtu Piątej Dyrektywy Komunikacyjnej, nad którą wciąż

toczą się prace72.


71 Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959 oraz z 2005 r. Nr 48, poz. 447 i83, poz. 791.72 Opisywana ustawa jest zgodna z obecnie obowiązującym prawem UE w zakresie ubezpieczeń ko-munikacyjnych, a w pracach nad nią uwzględniono również przepisy projektu Piątej Dyrektywy (COM2002/244 final).

148

Dz. U. Nr 167, poz. 1397 Warszawa, 02.09.2005 r.

Informacja dot. Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o eme-ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy -

Karta Nauczyciela73

(Podpisana przez Prezydenta w dniu 17.08.2005 r.)

Przedmiot regulacji

Omawiana ustawa, poprzez zmianę przepisów ustawy o emeryturach i

rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, określa nowe szczególne

warunki uzyskiwania emerytury górniczej, a także przedłuża o jeden rok (do

końca 2007 r.) okres na spełnienie warunków umożliwiających uzyskanie

wcześniejszej emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. a

przed 1 stycznia 1969 r. oraz odpowiednio - nauczycieli (poprzez zmianę w

ustawie - Karta Nauczyciela).

Skutki finansowe dla budżetu państwa

Generalnie skutki finansowe uchwalonej ustawy to zwiększające się wydatki

systemu emerytalnego o: od ponad 1 mld zł w 2007 r., ponad 4 mld w 2008

r.. do ponad 12 mld zł w 2011 r.74

Należy jednak zaznaczyć, iż jest sprawa otwarta, czy koszty te będą poniesione

(w całości lub częściowo) przez budżet państwa (poprzez zwiększona dotację

do FUS), czy przez pracodawców czy wreszcie przez podlegające ubezpiecze-

niu osoby pracujące (poprzez zwiększone składki).

Inne uwagi• Przedłożone projekty ustaw były - ujmując w pewnym uproszczeniu - skut-

kiem nie przedstawienia przez kolejne Rządy od 1998 r. uzgodnionego ze

73 Podstawą prac nad ustawą były: poselskie projekty ustaw zawarte w druku 3719 i 3823 oraz oby-watelski projekt ustawy zawarty w druku 386474 Warto w tym miejscu wyjaśnić, iż pojawiająca się w mediach kwota skutków finansowych w wysoko-ści 26 mld zł to jest suma podanych przez ministerstwo kosztów w poszczególnych latach od 2007 do2011 roku – związanych z przesunięciem z 2006 r. na 2008 r. rozwiązań dotyczących mozliwościprzechodzenia na wczesniejszą emeryturę (w ustawie przyjęto przesunięcie z 2006 r. na 2007 r.).

149

wszystkimi zainteresowanymi75 projektu rozwiązań w zakresie tzw. emerytur

pomostowych, czy też wcześniejszych emerytur. Potrzeba wdrożenia tego typu

rozwiązań wiąże się w szczególności z tym, że reforma ubezpieczeń 1998 r. nie

rozwiązała w sposób stały problemu świadczeń dla osób pracujących w spe-

cjalnych warunkach lub wykonujących pracę o szczególnym charakterze, a tak-

że z tym, że w wyniku reformy świadczenia emerytalne dla określonych roczni-

ków ubezpieczonych liczone wg nowych zasad byłyby niższe od świadczeń na-

liczanych wg „starego" systemu. Zdaniem parlamentarzystów pracujących nad

omawianą ustawa, daje ona „2,5 roku na wypracowanie naprawdę przemyśla-

nych zasad"76.

• W trakcie prac parlamentarnych pojawiły się wątpliwości co do konstytucyj-

ności rozwiązań proponowanych w projektach (w zakresie konstytucyjnej zasa-

dy równości wobec prawa), co nie miało jednak wpływu na przebieg tych prac.

Jest natomiast zapowiedź organizacji pracodawców złożenia do Trybunału

Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z konstytucją uchwalonej usta-

wy77.

• Stanowisko Rządu wobec projektów było negatywne, przy czym wg infor-

macji Rządu projekt stosownej ustawy o emeryturach pomostowych został w

2004 r. skierowany do Komisji Trójstronnej, w której odbywają się ciągle dysku-

sje na ten temat78 (powołano również zespół ekspertów medycyny pracy celem

przeanalizowania listy grup zawodowych, które będą miały prawo do emerytury

pomostowej).

• Warto też zauważyć, iż w trakcie prac parlamentarnych złożono jako po-

prawkę - projekt zupełnie nowej ustawy o emeryturach pomostowych i rekom-

pensatach, który jednak nie mógłby być rozpatrywany m.in. z uwagi na rychłe

zakończenie prac Sejmu, jak i konieczność przeprowadzenia konsultacji spo-

łecznych.

Sporządziła: Alicja Młynarska - Wichtowska

75 W tym: ze związkami zawodowymi, Komisja Trójstronną. Trudności pojawiające się w trakcie tychkonsultacji i w efekcie niemożność ich zakończenia były główną przyczyna dotychczasowego nieprze-dstawienia uzgodnionego projektu rządowego.76 Ustawę uchwalono 295 głosami , przy 43 - przeciwnych i 1 - wstrzymującym.77 Organizacja pracodawców „opiera się" na opinii prawnej prof. L.Florka, zdaniem którego tworzenieodrębnego podsystemu ubezpieczenia emerytalnego narusza konstytucyjną zasadę równości.

150


Opinia o ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowychw sprawach cywilnych79

(Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 19 sierpnia 2005 r.)

1. Cele ustawy i przedmiot regulacji

Podstawowe cele ustawy, to:

a. Usprawnienie i przyspieszenie postępowania cywilnego poprzez zmiany dotyczą-ce czynności sądowych odnoszących się do procedur związanych z kosztami są-dowymi.

b. Uporządkowanie regulacji dotyczących kosztów sądowych w sprawach cywilnych.

c. Obniżenie opłat sądowych, zbyt wysokich na tle innych krajów UE; ułatwienie wten sposób dostępu do sądu.

d. Dostosowanie do współczesnych warunków społecznych i gospodarczych regu-lacji kosztów sądowych pochodzących sprzed 35 lat (z 13 czerwca 1967 r.).

Ustawa wchodzi w życie po 6 miesiącach od jej ogłoszenia, przy czym w przy-

padku spraw wszczętych przed tym terminem obowiązują dotychczasowe uregulo-

wania. Ustawa zastępuje obowiązująca ustawę z 1967 r. oraz zmienia przepisy kilku

innych ustaw i zastępuje w niektórych przypadkach materię, która dotychczas była

uregulowana rozporządzeniami.


a. Sprecyzowanie terminologii związanej z opłatami sądowymi.b. Obniżenie wysokości kosztów ponoszonych przez strony w związku z prowadze-

niem postępowania cywilnego. Wprowadzenie w szerokim zakresie opłaty pod-

stawowej i opłat stałych, niższych od opłat stosunkowych. Obniżenie opłat sto-

sunkowych z 8% do 5%.

78 Wg Pani wicepremier I. Jarugi - Nowackiej „dialog przebiega wolno i z trudnościami".79 Podstawą prac sejmowych był projekt rządowy z 2 lutego 2004 r. (druk nr 2582).

151

c. Usprawnienie postępowania dotyczącego pobierania kosztów sądowych i zwol-

nień od nich, w tym uproszczenie samego systemu opłat sądowych, jak i pono-

szenia kosztów przez strony, a także wprowadzenie obowiązku samoobliczania

opłat przez adwokatów, radców prawnych i przedsiębiorców.

d. Ograniczenie przedmiotowe, jak i podmiotowe, bardzo obecnie rozległych zwol-

nień od kosztów sądowych, przy jednoczesnym obniżeniu opłat sądowych.

e. Rozszerzenie przepisów dotyczących zwolnienia od kosztów sądowych osób fi-

zycznych ze względu na stan majątkowy.

f. Wspieranie form ugodowego załatwienia sporu poprzez premiowanie zwrotem

wniesionej opłaty lub ustaleniem opłaty w preferencyjnej wysokości.

g. Powierzenie referendarzom sądowym czynności w zakresie zwalniania od kosz-

tów sądowych i niektórych innych czynności, co odciąży sędziów od części zadań

czysto administracyjnych.

2. Prace nad projektem ustawy i główne kontrowersje

Dyskusja nad kształtem ustawy trwała prawie dwa lata, a prace parlamentarne

nad projektem ustawy przez 15 miesięcy. Złożenie projektu ustawy było poprzedzone

szerokimi konsultacjami społecznymi, zwłaszcza z zainteresowanymi instytucjami.

Toteż projekt (wsparty szerokim uzasadnieniem) został w pracach parlamentarnych

uznany za na tyle dojrzały, że w uchwalonej ustawie zostały zachowane jego istotne

regulacje. Wprowadzone korekty dotyczyły rozwiązań szczegółowych, zwłaszcza

wysokości kosztów sądowych. Senat wniósł pięć poprawek, z których trzy zostały

przyjęte. Przeciw przyjęciu ustawy głosowała większość posłów z Klubu Ligi Polskich

Rodzin. Za przyjęciem głosowało 327 posłów, przeciw było 29 posłów, wstrzymał się

jeden, a nie głosowało 103 posłów.

Głównym zarzutem wobec przepisów, które zdecydowaną większością głosów

(92%) zostały przyjęte, było – zdaniem uczestników debaty sejmowej - niewystar-

czające obniżenie opłat sądowych, ograniczające dostęp do sądów ubogim obywa-

telom, a nawet w niektórych przypadkach podwyższenie opłat. Według projektodaw-

ców ustawy i większości dyskutantów, aspekt dostępności do sądów ze strony ubo-

gich obywateli został rozstrzygnięty poprzez szeroką możliwość zwolnień z opłat.

152



Według informacji zawartych w uzasadnieniu projektu ustawy, potwierdzonych

ostatnio telefonicznie przez Ministerstwo Sprawiedliwości, nie przewiduje się, by

wprowadzenie ustawy zmniejszyło dochody budżetu państwa z tytułu opłat sądowych

czy zwiększyło wydatki budżetu w stopniu znaczącym.

Wpływ zmian w opłatach sądowych na budżet państwa jest trudno oszacować.

Co prawda w ogólnym rachunku opłaty te zostają zredukowane, ale jednocześnie

ograniczone zostają dotychczasowe rozlegle zwolnienia od kosztów sądowych. Z

kolei możliwy wzrost niektórych wydatków zostanie zrekompensowany przez uprosz-

czenie i usprawnienie procedur administracyjnych.


Ustawa oddziałuje na funkcjonowanie sądów cywilnych i gospodarczych oraz

na nieograniczony krąg odbiorców – osoby fizyczne i prawne. Istnieje bardzo duże

prawdopodobieństwo, że zostaną zrealizowane wszystkie pozytywne skutki, które

zostały założone w celach wymienionych powyżej w punkcie 1.

4. Konkluzje

a. Przebieg prac parlamentarnych nad projektem ustawy wykazał, że już na etapie

projektu przepisy nie budziły zasadniczych wątpliwości, a długotrwałość dyskusji

była wywołana głównie złożonością regulowanej materii w zagadnieniach szcze-

gółowych. Treść ustawy można uznać za optymalną w aktualnej sytuacji.

b. Istniejące zastrzeżenia do przyjętych rozwiązań ustawy nie wydają się mieć cha-

rakteru zasadniczego. Mogą być ponownie rozpatrzone przy dalszych pracach –

zapowiedzianych w uzasadnieniu projektu analizowanej ustawy – nad komplek-

sowym uregulowaniem kwestii pozostałych kosztów sądowych oraz kosztów za-

stępstwa prawnego.


153


Informacja nt. Ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i ob-szarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych80

Przedmiot regulacji

Ustawa uchyla ustawę o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym oraz nowelizuje:

- ustawę z dnia 6 marca 1991 r. o Państwowej Inspekcji Pracy;

- ustawę z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwo-

wych;

- ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych;

- ustawę z dnia 28 września 1991 r. o lasach;

- ustawę z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej;

- ustawę z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu;

- ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

Ustawa przede wszystkim określa zasady oraz warunki prowadzenia i finansowa-nia lecznictwa uzdrowiskowego, kierunki leczenia uzdrowiskowego, zasady sprawo-wania nadzoru nad lecznictwem uzdrowiskowym, zasady nadawania obszarowi sta-tusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej, a także zasady po-zbawiania tych atrybutów. Ustawa określa ponadto zadania gmin uzdrowiskowych.

Skutki finansowe

Regulacja niesie skutki finansowe dla budżetu państwa oraz dla jednostek samo-rządu terytorialnego.

Skutki finansowe dla budżetu państwa związane są:

- z ustanowieniem przepisu o finansowaniu działalności naczelnego lekarza

uzdrowiska, przy pomocy którego realizowany jest nadzór wojewody nad lecz-

nictwem uzdrowiskowym na obszarze województwa, ze środków właściwego

wojewody;

154

- z ustanowieniem dotacji z budżetu państwa dla gmin uzdrowiskowych realizują-

cych zadania własne związane z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska

w wysokości równej wpływowi z tytułu opłaty uzdrowiskowej pobranej w

uzdrowisku z roku poprzedzającym rok bazowy w rozumieniu ustawy o do-

chodach jednostek samorządu terytorialnego, przy czym dotacja za 2006 r. i

2007 r. ma zostać ustalona na podstawie danych o opłacie miejscowej pobie-

ranej odpowiednio w 2004 r. i 2005 r. w miejscowościach uzdrowiskowych na

podstawie dotychczasowych przepisów.

W ocenie Ministerstwa Finansów brak jest danych, które pozwoliłyby określić wy-

sokość obciążenia budżetu państwa w związku z funkcjonowaniem naczelnych leka-

rzy w nowym stanie prawnym. W trakcie debaty parlamentarnej Sekretarz Stanu w

Ministerstwie Zdrowia zastrzegł jednakże, że środki na finansowanie z tytułu tej

działalności powinny być pokryte przez właściwych wojewodów z posiadanych przez

nich środków, w tym na wynagrodzenia dla pracowników sfery budżetowej. Dotych-

czasowe doświadczenie jednak wskazuje, że w przeszłości mimo wcześniejszych

deklaracji pokrycia wydatków w ramach posiadanych środków w praktyce konieczne

okazywało się dodatkowe wsparcie finansowe dla realizacji zwiększonych zadań.

Środki na dotację z budżetu państwa dla gmin uzdrowiskowych w związku z reali-

zacja zadań związanych z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska powinny być

zagwarantowane po raz pierwszy w ustawie budżetowej na rok 2006. Podstawa dla

określenia tej kwoty dotacji są dane o opłacie miejscowej pobieranej w 2004 r. w

miejscowościach uzdrowiskowych na podstawie dotychczasowych przepisów. Jak

wskazują dane za 2004 r. wysokość wpływów z opłaty miejscowej dla gmin uzdrowi-

skowych wyniosła za ten okres 19,2 mln zł.

W myśl przepisów ustawy gminy, na terenie których znajdują się uzdrowiska będą

ponosiły szczególne koszty związane m.in. z uzyskaniem potwierdzenia właściwości

leczniczych, sporządzeniem operatu uzdrowiskowego czy też realizacja zadań zwią-

zanych z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska. Ustawa zapewnia rozwiąza-

nia w efekcie których koszty te maja być zrównoważone odpowiednimi dochodami.

Szczególne dochody gmin uzdrowiskowych stanowić mają opłata uzdrowiskowa oraz

dotacja z budżetu państwa.

80 Ustawa podpisana przez Prezydenta 19 sierpnia 2005 r. Podstawą prac nad ustawą był poselski

155

Skutki inne

W ocenie projektodawców ustawa będzie miała znaczący wpływ na sytuację i

rozwój regionów, w tym na poziom zatrudnienia w tych regionach. Uzdrowiska w

przeważającej części są położone w regionach o wyższym od przeciętnego poziomu

bezrobocia. Zmiany określające ramy organizacyjne i umożliwiające rozwój uzdro-

wisk są szansa na ożywienie lokalnego rynku pracy oraz pełniejsze wykorzystanie

warunków przyrodniczych regionu. Również napływ pacjentów z zagranicy może

przyczynić się do wzrostu poziomu życia w regionach uzdrowiskowych.


projekt ustawy zawarty w druku 3636.

156

Dz. U. Nr 167, poz. 1400 Warszawa, sierpnia 2005

Opinia dot.Ustawy o Funduszu im. Komisji Edukacji Narodowej81


Ustawa tworzy państwowy fundusz celowy, którego zadaniem jest udzielanie – za

pośrednictwem władz samorządowych - pomocy materialnej w formie rzeczowej

uczniom szkół publicznych i niepublicznych z rodzin, w których dochód na jedną

osobę w rodzinie nie przekracza wynagrodzenia minimalnego. Ustawa wchodzi w

życie z dniem 1 września 2005.


Środki finansowe Funduszu mają pochodzić z:

przychodów uzyskanych z prywatyzacji w roku poprzedzającym (1% łącznych

przychodów ma być przeznaczone na Fundusz);

podatku dochodowego od osób prawnych (w wysokości 0,5% łącznej kwoty

podatków odprowadzanych do budżetu państwa);

podatku dochodowego od osób fizycznych (pozostała część kwoty możliwej

do przekazania organizacjom pożytku publicznego, która nie została efektyw-

nie przekazana przez podatników);

odsetek z tytułu oprocentowania środków Funduszu oraz odsetki od lokat

okresowo wolnych środków Funduszu w bankach;

spadków, zapisów i darowizn.

Faktycznie, gros środków będzie pochodziło z tytułów wymienionych w pierw-

szych trzech punktach, pomniejszając tym samych dochody budżetu państwa. Auto-

rzy projektu oceniają te koszty na 250-300 mln zł rocznie. Rzeczywiste kwoty będą

jednak możliwe do obliczenia dopiero po zakończeniu roku podatkowego, gdy znane

będą ostateczne wpływy z tytułu prywatyzacji, podatku od osób prawnych i podatku

81 Zmiana ustawy jest wynikiem prac nad poselskim projektem zawartym w druku sejmowym nr 3487.

157

od osób fizycznych oraz wielkość kwot zadeklarowanych przez podatników jako

wsparcie dla organizacji pożytku publicznego.

Taka konstrukcja Funduszu będzie w praktyce uniemożliwiała prawidłowe wyko-

nanie ustawy. Zgodnie z jej zapisami, wpływy Funduszu na kolejny rok budżetowy

powinny być ustalone w oparciu o przychody uzyskane w roku poprzedzającym.

Tymczasem, w chwili przygotowywania ustawy budżetowej, wielkości te nie są jesz-

cze znane.

3. Podsumowanie

Ustawa w toku całego procesu legislacyjnego wywoływała liczne kontrowersje.

Projekt został negatywnie zaopiniowany przez rząd i ekspertów, wskazujących na

liczne niekonsekwencje i błędy ustawy oraz na fakt powielania już istniejących roz-

wiązań. W trakcie prac komisji wprowadzono szereg poprawek, lecz w ostatecznym

głosowaniu na forum Sejmu 126 posłów było przeciwnych przyjęciu ustawy, przy 234

głosach popierających. Senat także zgłosił swoje poprawki, przyjęte w całości przez

Sejm.

Prezydent zadecydował o odrzuceniu ustawy, powołując się przede wszystkim na

wadliwość w zasadach definiowania budżetu funduszu, bazujących na przychodach

z roku poprzedzającego oraz odwołaniu się do nieprecyzyjnego określenia części

podatku nieprzekazanego organizacjom pożytku publicznego. Prezydent wskazał

również na fakt dublowania rozwiązań zastosowanych już w ustawie o systemie

oświaty oraz w Narodowym Programie Stypendialnym. Weto prezydenckie zostało

odrzucone na ostatnim posiedzeniu Sejmu bieżącej kadencji, przy 269 głosach za,

126 głosach przeciwnych oraz 9 głosach wstrzymujących się.

Podkreślić należy, że ustawa, tworząc kolejny fundusz celowy, pogłębia odstęp-

stwo od zasady jedności budżetu, jednej z podstawowych zasad budżetowych sfor-

mułowanych w doktrynie finansów publicznych. Przeznaczanie określonych docho-

dów na z góry zdefiniowane, wąskie typy wydatków poprzez tworzenie funduszy ce-

lowych, krępuje swobodę organów budżetowych w określaniu bieżących zadań i hie-

rarchii potrzeb. Wyodrębnienie z budżetu państwa określonego zadania rozluźnia

reżim obowiązujący w gospodarce budżetowej oraz utrudnia całościową kontrolę wy-

datków finansowanych ze środków publicznych. Ustawa wywołuje skutki obciążające

budżet państwa i naruszające zasadę jedności budżetu w sytuacji znacznego defi-

158

cytu wymagającego racjonalizacji wydatków budżetowych, a zatem przy obecnym

stanie finansów publicznych jest szczególnie niekorzystna.

Pośrednio, odwołując się do części podatku dochodowego od osób fizycznych

możliwego do przekazania organizacjom pożytku publicznego, ustawa narusza inte-

res tych organizacji. Taki zapis oznacza w praktyce, że im mniej trafi do organizacji,

tym więcej mają szansę uzyskać gminy, co stwarza pole do niedobrej konkurencji.

Tym bardziej, że prawo zadysponowania 1% należnego podatku dochodowego na

cele realizowane przez organizacje pożytku publicznego obywatele uzyskali dopiero

w odniesieniu do dochodów uzyskanych w roku ubiegłym, a więc po raz pierwszy

mogli z niego skorzystać w bieżącym roku. W sytuacji nadal słabo rozwiniętego spo-

łeczeństwa obywatelskiego, ingerowanie w to prawo w tak krótkim okresie czasu jest

szczególnie szkodliwe.

Warto także podkreślić, że - jak już było wspomniane wyżej – cele wskazane

przez ustawę zostały już uwzględnione przez ostatnią nowelizację ustawy o systemie

oświaty82. Nowelizacja ta wprowadziła nowy rozdział 8a „Pomoc materialna dla

uczniów”, w którym szczegółowo zdefiniowano zasady udzielania pomocy material-

nej, adresatów tej pomocy, kryteria dostępu, podmioty realizujące poszczególne

działania, zasady finansowania itp. Rozdział ten uwzględnia również możliwości włą-

czenia organizacji pozarządowych i korzystania z funduszy strukturalnych.

Wspomniana nowelizacja stanowi integralną część Narodowego Programu Sty-

pendialnego, który także przewiduje działania zmierzające do wyrównywania szans

edukacyjnych dzieci i młodzieży. Co więcej system ten został już w praktyce zweryfi-

kowany przez samorządy. Inną sprawą jest brak środków koniecznych dla zaspoko-

jenia wszystkich potrzeb. Jednakże tworzenie nowego funduszu celowego zasilane-

go z budżetu państwa nie zwiększy tych środków, a jedynie może utrudnić efektywne

zarządzanie nimi.

Wydaje się zatem, że ustawa zasługuje na ponowne przeanalizowanie, zarówno

z punktu widzenia celowości wprowadzanych rozwiązań, jak i sposobu ich realizacji.


82 Ustawa z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o podatku do-chodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2781); Ustawa o systemie oświaty z 7września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zmianami).

159

Dz. U. Nr 172, poz. 1440

Ustawa o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw(druk 4119 – podpisana przez prezydenta).

Zasadniczym celem przywołanej ustawy jest transponowanie do prawa polskiego

przepisów dyrektywy w sprawie interoperacyjności systemów elektronicznych opłat

drogowych.

Wprowadzenie elektronicznego systemu poboru opłat za przejazd autostradą

spowoduje konieczność zmian umów koncesyjnych, co może skutkować roszcze-

niami finansowymi ze strony koncesjonariuszy, trudnymi do oszacowania.

Ustawa nie powoduje żadnych skutków finansowych dla jednostek samorządu te-

rytorialnego (zarządców dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych), gdyż przepi-

sy nie przewidują obowiązku wprowadzenia przez nie wymienionego systemu (a tyl-

ko możliwość jego wprowadzenia).


160

Dz. U. Nr 204, poz. 2088

Ustawa „o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innychustaw” - Druk Nr 3930


Uchwalenie przez Sejm pos. 108, 29.07.2005


Publikacja oczekuje na publikację

Przedmiotowa ustawa została przygotowana przez Komisję Infrastruktury jako

nowelizacja ustawy „o transporcie drogowym” (Dz.U. 2001, Nr 204, poz. 2088).

Omawiana ustawa ma charakter porządkujący (w sensie dotychczasowej

praktyki stosowania ustawy „o transporcie drogowym”) oraz dostosowawczy dowymogów prawodawstwa UE (m.in. kwestie definicji pojęć, bezpieczeństwa trans-

portu towarów niebezpiecznych). Do najważniejszych zmian wprowadzanych ustawą

należy zaliczyć:

uszczegółowienie (lub ujednolicenie z przepisami UE) pojęć stosowanych w

ustawie „o transporcie drogowym” – za czym przemawiała zarówno potrzeba

przejrzystości treści legislacji, jak również potrzeba wyeliminowania nieuczciwych

praktyk w transporcie drogowym (bazujących na niedookreśleniu dotychczaso-

wych przepisów). W omawianym zakresie, ustawa podjęła m.in. próbę dokładne-

go określenia kwestii transportu drogowego taksówką, przewozów regularnych i

okazjonalnych czy przewozów własnych (co ma szczególne znaczenie w rolnic-

twie).

zmiany w zakresie zadań i kompetencji Inspekcji Transportu Drogowego (m.in.

dopuszczenie możliwości kontrolowania pojazdów o ładowności poniżej 3,5 tony,

uszczegółowienie wykazu dokumentów znajdujących się w pojeździe),

zwiększenie przejrzystości organizacji i działania Inspekcji Transportu Drogowego

– w tym, wprowadzenie ostrzejszych kryteriów wyboru wojewódzkich inspektorów

transportu drogowego, wprowadzenie nowego, poszerzonego taryfikatora kar

wymierzanych przez Inspekcję za wykroczenia (tym samym zmniejszenie uzna-

niowości w karaniu przewoźników).

161

Skutki ekonomiczne

Omawiana nowelizacja ustawy „o transporcie drogowym” nie niesie ze sobążadnego znaczącego wzrostu obciążeń dla finansów publicznych. Doprecyzo-

wanie treści ustawy nie powinno również wpłynąć na zwiększenie kosztów funk-cjonowania podmiotów gospodarczych działających zgodnie z prawem. Z

ewentualnymi kosztami i utrudnieniami mogą jedynie spotkać się te podmioty, które

wykorzystywały nieprecyzyjne przepisy wcześniejszej wersji ustawy „o transporcie

drogowym” do omijania wymogów formalnych czy kosztowych (np. świadcząc prze-

wozy regularne „pod płaszczykiem” przewozów okazjonalnych lub np. przewozów

międzymiastowych na podstawie koncesji przewozów taksówkowych).

Sporządził: Jacek Krzak- specjalista ds. systemu gospodarczego

162

NIEOPUBLIKOWANE NA DZIEŃ 13.09.2005 R.

Druk sejmowy nr 1695, 3668

Warszawa dnia 1 września 2005 r.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wie-czystego w prawo własności nieruchomości.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczy-

stego w prawo własności nieruchomości została podpisana przez Prezydenta RP 23

sierpnia 2005 r. i obecnie oczekuje na publikację.

Podstawowy skutek jaki wywołać ma przedmiotowa ustawa polega na wyeliminowa-

niu z polskiego prawa instytucji użytkowania wieczystego. Określa ona bowiem za-

sady nabywania przez osoby fizyczne będące w dniu wejścia w życie ustawy użyt-

kownikami wieczystymi prawa własności nieruchomości.

Nabycie następować będzie w drodze decyzji administracyjnej o przekształce-

niu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, wydawanej przez starostę –

w przypadku nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa (w tym również

nieruchomości, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa wykonują

inne państwowe osoby prawne) oraz wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarząd

powiatu albo zarząd województwa – odpowiednio w przypadku nieruchomości sta-

nowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Prawo użytkowania wie-

czystego przekształci się w prawo własności nieruchomości z dniem, w którym decy-

zja stanie się ostateczna. Decyzja ta stanowić będzie podstawę wpisu prawa wła-

sności do księgi wieczystej.

Co do zasady przekształcenie jest odpłatne i w wymienionej wyżej decyzji

właściwy organ ustala opłatę z tego tytułu. Jeżeli przekształcenie dotyczy nierucho-

mości rolnej właściwy organ może udzielić bonifikaty od opłaty, w odniesieniu do nie-

ruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa – za zgodą wojewody, co do nie-

ruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego za zgodą

163

właściwej rady lub sejmiku. Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w pra-

wo własności nieruchomości następuje nieodpłatnie na rzecz użytkowników wieczy-

stych lub ich następców prawnych:

- którym oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste w zamian za

wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa na

podstawie innych tytułów, przed dniem 5 grudnia 1990 r.;

- które uzyskały użytkowanie wieczyste na podstawie art. 7 dekretu z

dnia 26 października 1945 o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st.

Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279).

Omawiana ustawa dokonuje zmian w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o

gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2004 r. Nr

208, poz. 2128 ze zm.) oraz w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nie-

ruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.).

Na podstawie ustawy tracą moc: ustawa z dnia 4 września 1997 r. o prze-

kształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w

prawo własności (Dz. U. z 2001 r. Nr 120 ze zm.) oraz ustawa z dnia 26 lipca 2001 r.

o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz.

U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.).

Sporządziła: Małgorzata Szczypińska-Grabarczyk

164

Druk sejmowy nr 1828, 1844Warszawa, 25 sierpnia 2005 r.

Opinia o ustawie o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.83

Prezydent RP nie podpisał jeszcze tej ustawy, gdyż 25 lipca br. skierował wnio-

sek do Trybunału Konstytucyjnego z prośbą o zbadanie niezgodności art. 53 ust. 5 i

6, art. 56 ust. 3, art. 62 ust. 1-3, art. 63 ust. 3 i 4, art. 65 ust. 1, art. 66 i art. 67 w za-

kresie dotyczącym Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego oraz sądownic-

twa powszechnego i administracyjnego z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji RP (Kp

2/05).

Sprawa w której Prezydent skierował wniosek do TK dotyczy najogólniej tego,

czy proponowane nowe przepisy w zakresie audytu wewnętrznego nie naruszają

konstytucyjnej zasady podziału i równowagi władz, w tym przepisu stanowiącego, że

sądy i trybunały są władzą niezależną od innych władz.

Przypomnieć należy, iż problem niezgodności z konstytucją przepisów dotyczą-

cych audytu był przedmiotem zainteresowania Komisji Finansów Publicznych

w związku z wątpliwościami wyrażonymi w stosunku do sprawozdania Podkomisji w

piśmie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego – Pana M. Safjana kierowanym do Prze-

wodniczącego Komisji Finansów Publicznych Pana Posła M. Czerniawskiego.84 Ko-

misja Finansów Publicznych po zasięgnięciu dodatkowych opinii ekspertów85 oraz

przeprowadzeniu dyskusji podzieliła część wątpliwości Prezesa TK i dokonała zmia-

ny części projektowanych regulacji zwłaszcza tych które budziły największe zastrze-

żenia z punktu widzenia ich zgodności z konstytucją.

83 Podstawą do prac nad niniejszą ustawą były: rządowy i poselski projekt ustawy zawarte w drukusejmowym nr 1844 (1844-A i 1844-B) i w druku nr 1828.84 Zob. pismo z dnia 9 lutego 2005 r. znak P-070-02/05.85 Zob. Opinia BSE sporządzona przez prof. M. Granata nr 341/05, Zob. też opinie BSE nr 374/05,530/05 oraz 1020/05.

165

Cel ustawy

• Konieczność uchwalenia nowej ustawy o finansach publicznych wynikała z

negatywnej oceny dotychczasowych przepisów. Ocenę taką zaprezentowa-

no w uzasadnieniu poselskiego projektu ustawy (druk sejmowy 1828), który

wpłynął do laski marszałkowskiej 14.03.2003 r.

• Zdaniem projektodawców celem ustawy miała być m.in. radykalna poprawa

jawności i przejrzystości całego sektora finansów publicznych, przezwycię-

żenie narastającego rozdrobnienia sektora finansów publicznych i związa-

nego z tym marnotrawstwa środków publicznych oraz wprowadzenie nowo-

czesnych i bardziej efektywnych instrumentów zarządzania finansami pu-

blicznymi.

• Rząd w swoim stanowisku do ww. projektu sformułował szereg uwag i za-

strzeżeń, nie mniej uznał jednak, że projekt ten jest cennym wkładem do

dyskusji nad docelowymi rozwiązaniami zasad gospodarowania środkami

publicznymi, gdy osiągnięty zostanie pożądany stopień stabilizacji finansów

publicznych.

• W związku z powyższym, a także na skutek konieczności dostosowania re-

gulacji ustawy do członkostwa w UE Rząd przygotował i przedłożył do Sejmu

29.07.2003 r. własny projekt nowej ustawy o finansach publicznych (druk

1844) a następnie przesłał do niego 2 autopoprawki.86

• W pracach parlamentarnych projekt rządowy uznano za wiodący, co było po

części spowodowane tym, że niektórzy eksperci dość krytycznie oceniali

projekt poselski.87

86 Pierwsza autopoprawka wpłynęła 31.12.2003 r. a druga 9.09.2004 r.87 Zob. Opinie ekspertów znajdujące się na stronach internetowych Sejmu do druku 1828. Przykłado-wo prof. A. Wernik stwierdził m.in. „Pragmatyzm przemawia jednoznacznie za projektem rządowym,który jest projektem dojrzalszym (chociaż również nie wolnym od wad), zweryfikowanym przez prak-tykę, ma ugruntowaną pozycję w systemie finansów publicznych, zachowuje podstawowe instytucje,formy organizacyjne, procedury, zarówno na szczeblu rządowym, jak i samorządowym. Projekt rzą-dowy dostosowany jest znacznie lepiej do wymogów związanych z Unią Europejską. Problem z posel-skim projektem ustawy o finansach publicznych polega więc na tym, że wiele rozwiązań z propono-wanych w ustawie oznacza zmiany szokowe, których skutki trudno jest nawet przewidzieć. Wprowa-dzenie takiego projektu w warunkach realnego stanu finansów państwa byłoby więcej niż ryzykowne.”

166

Ocena uchwalonej ustawyUchwalona przez Sejm nowa ustawa o finansach publicznych jest ustawą bar-

dziej rozbudowaną od obecnie obowiązującej m.in. z uwagi na fakt, że:

- rozszerza ona i doprecyzowuje obowiązujące już przepisy, które budziły

wątpliwości interpretacyjne oraz wprowadza przepisy których brak powo-

dował problemy w praktyce stosowania prawa,

- systematyzuje sektor finansów publicznych, co ma znaczenie dla zgodne-

go z zasadami ESA 95 określania deficytu sektora finansów publicznych i

państwowego długu publicznego w celu uzyskania spójności z przepisami

Unii Europejskiej,

- określa relacje między budżetem państwa a budżetem UE m.in. w zakresie

przekazywania składek do budżetu unijnego (tzw. środki własne UE), za-

sady wykorzystywania środków z budżetu UE oraz zasad i trybu ich rozli-

czania.

Nowa ustawa ujmuje w oddzielnym dziale przepisy dotyczące środków pocho-

dzących z budżetu UE, w tym regulacje wprowadzone w 2004 r. związane z prefi-

nansowaniem programów i projektów współfinansowanych środkami pochodzącymi z

budżetu UE. 88

Zasadniczą zmianą w stosunku do regulacji obowiązujących w ostatnich la-

tach jest wydzielenie do oddzielnej ustawy problematyki związanej z odpowiedzial-

nością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komisja Finansów Publicz-

nych pracowała w ubiegłym roku nad rządowym projektem ustawy dotyczącym tej

materii i 17 grudnia 2004 r. Sejm uchwalił kompleksową ustawę o odpowiedzialności

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, która weszła w życie z dniem 1 lipca

2005 r.

Przez wiele lat obowiązywała też kontrowersyjna regulacja dotycząca tzw.

środków specjalnych, która utraciła swą moc z dniem 1 stycznia 2005 r., bowiem

Rząd zaproponował w jej miejsce inny system form organizacyjno-prawnych jedno-

stek sektora finansów publicznych. Nowa ustawa o finansach publicznych uwzględ-

nia ten fakt, podtrzymując przyjęte w końcu ub. roku rozwiązania.

88 Prefinansowanie polega na możliwości przejściowego finansowania zadań z pożyczki z budżetupaństwa, zwracanej po uzyskaniu zwrotu poniesionych nakładów z budżetu UE.

167

Prace nad projektem ustawy

• Parlamentarne prace nad projektem ustawy przebiegały dość długo m.in. z po-

wodu: konieczności rozpatrzenia przez Podkomisję sejmową dwóch znacząco

różniących się projektów ustaw, prac nad ustawą o odpowiedzialności za naru-

szenie dyscypliny finansów publicznych i pilną potrzebą dokonywania bieżącej

nowelizacji istniejącej ustawy po to m.in. by umożliwić wykorzystywanie środków

UE.

• Przyjęte poprawki Senatu miały w większości charakter redakcyjny.

Skutki wprowadzenia ustawyW stosunku do obowiązującego już obecnie stanu prawnego ustawa nie powinna

kreować ujemnych skutków budżetowych. Wynika to m.in. z faktu, że:

• regulacje rodzące skutki budżetowe a dotyczące likwidacji środków specjalnych i

wprowadzenia w ich miejsce innych rozwiązań, zawarto już w obecnie obowiązu-

jącej ustawie o finansach publicznych (przypomnieć należy, iż Rząd proponując

takie regulacje szacował, że dochody budżetu państwa wzrosną o 591,4 mln zł a

wydatki o 464,7 mln zł)89 ;

• funkcjonowanie audytu wewnętrznego, obecnego już w przepisach aktualnej

ustawy o finansach publicznych, może przyczynić się do racjonalizacji wydatków

ze środków publicznych oraz zwiększenia efektywności funkcjonowania jednostek

sektora finansów publicznych.

Konkluzja

• Dalszy los ustawy zależy od wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Gdyby Trybunał

nie dopatrzył się niezgodności wskazanych art. z ustawą zasadniczą wówczas

zgodnie z art. 122 ust. 4 Konstytucji Prezydent powinien ustawę podpisać, przy

czym ważne jest aby, czynności te mogły być zakończone przed zakładanym

wejściem ustawy w życie (1 stycznia 2006 r.). Prezydent nie może jednakże pod-

pisać ustawy, którą TK uznał za niezgodną z konstytucją. Jeżeli jednak niezgod-

ność dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one

nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent po zasięgnięciu opinii Mar-

89 Zob. s. 13 uzasadnienia autopoprawki do rządowego projektu ustawy o finansach publicznych (druk1844—B).

168

szałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgod-

ne z konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

• W przypadku, gdyby zaistniały okoliczności uniemożliwiające podpisanie i opubli-

kowanie ustawy nie należy się liczyć ze skutkami utrudniającymi prowadzenie go-

spodarki finansowej państwa, w tym ze skutkami budżetowymi, gdyż kwestie wy-

magające pilnego uregulowania przez Rząd (dot. np. stworzenia możliwości za-

ciągania pożyczek w budżecie „prefinansowania” w celu lepszej absorpcji środ-

ków UE oraz dot. likwidacji środków specjalnych) zostały już załatwione.

• Niepodpisanie ustawy nie przeszkadza udoskonalaniu obowiązujących przepi-

sów, nie stanowi także bariery przez podjęciem prac nad nową ustawą bardziej

odpowiadającą wizji przyszłej rządzącej koalicji.

Sporządziła: Zofia Szpringer – naczelnik Wydziału Studiów Budżetowych

169

Druk Sejmowy nr 1834, 2791, 3259Warszawa, 29 sierpnia 2005

Opinia dot.Ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa90


Celem ustawy jest powołanie nowej instytucji centralnej – Prokuratorii Generalnej

Skarbu Państwa oraz zdefiniowanie jej sposobu jej działania i zasad organizacji.

Zgodnie z intencją projektodawców powstanie Prokuratorii ma ujednolicić zastępstwo

procesowe Skarbu Państwa w najważniejszych sprawach oraz służyć opiniami praw-

nymi.


Powołanie nowej jednostki administracji centralnej, dość znacznie rozbudowanej

i o istotnych kompetencjach wiąże się z bardzo poważnymi, bezpośrednimi i dłu-

gofalowymi skutkami dla budżetu państwa. Docelowo w Prokuratorii ma praco-

wać ponad 500 osób, z czego około 350 radców (łącznie w urzędzie głównym i w

oddziałach). Siedzibą urzędu będzie Warszawa; przewiduje się również powoła-

nie 12 oddziałów miastach, w których obecnie znajdują się sądy apelacyjne. We-

dług szacunków rządu, koszt jednorazowego wyposażenia Prokuratorii i jej od-

działów wyniesie 5,1 mln zł, natomiast koszt rocznego funkcjonowania to kwota

rzędu 45 mln zł, z czego 34 mln zł to koszty osobowe.

Porównanie z innymi jednostkami administracji centralnej wskazuje, że w prakty-

ce koszty te mogą okazać się znacznie wyższe. Na przykład, w 2005 budżet

Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w której liczba etatów jest porównywalna z

planowanym zatrudnieniem w Prokuratorii91, wyniósł ponad 71 mln zł (w tym bli-

sko 36 mln zł przewidziano na wynagrodzenia). W znacznie mniejszym Urzędzie

Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zatrudniającym 285 osób w samym Urzę-

dzie (centrala w Warszawie i 9 delegatur terenowych) oraz 166 osób w Inspekcji

90 Zmiana ustawy jest wynikiem prac nad rozpatrywanymi wspólnie dwoma projektami poselskimi –druki sejmowe nr 1834 i 27917 oraz rządowym - druk sejmowy nr 3259.

170

Handlowej, budżet na rok 2005 został zaplanowany na poziomie 38 mln zł; na-

tomiast Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty, przy około 650 zatrudnionych,

to koszt dla budżetu prawie 80 mln zł. Jeśli porówna się te realne dane budżeto-

we z szacunkami funkcjonowania Prokuratorii, można się obawiać, że koszty

przedstawione w uzasadnieniu do projektu rządowego były niedoszacowane.

6. PodsumowanieWszystkie kluby i koła parlamentarne opowiedziały się za powołaniem Proku-

ratorii, choć opinie na temat jej usytuowania, funkcji i zasad działania były bardzo

różne, czego wyrazem jest choćby fakt, że pracowano równolegle nad trzema

projektami ustaw. Niestety, w wielu opiniach Prokuratoria Generalna stała się

hasłem przeciwników prywatyzacji, którym wcale nie chodzi o zastępstwo proce-

sowe, lecz o jeszcze jeden szczebel kontroli zmian własnościowych, czy wręcz

zahamowania procesu prywatyzacji. W tym kontekście poparcie dla powołania

tej instytucji jest raczej wyrazem nieufności dla Skarbu Państwa, podobnie jak

wcześniej powołanie Skarbu Państwa wynikało z braku zaufania do Ministerstwa

Przekształceń Własnościowych.

Pojawia się pytanie, czy powoływanie odrębnej instytucji, centralizującej za-

dania wykonywane w chwili obecnej przez obsługę prawną w poszczególnych

jednostkach administracji państwowej, jest rzeczywiście rozwiązaniem najbar-

dziej racjonalnym z punktu widzenia kosztów funkcjonowania państwa. Z syste-

mu prawa nie wynika potrzeba utworzenia specjalnej instytucji zajmującej się

ochroną praw i interesów majątkowych państwa. Konstytucyjnie obowiązek ten

należy do Rady Ministrów, która wykonuje go przy pomocy administracji rządo-

wej. Obecnie funkcjonuje zdecentralizowany system ochrony interesów mająt-

kowych Skarbu Państwa; powołanie Prokuratorii Generalnej przekształca go w

system scentralizowany. Jest to przede wszystkim wybór polityczny, niekoniecz-

nie gwarantujący większą skuteczność. Ponadto, biorąc pod uwagę, że proces

prywatyzacji w rzeczywistości dobiega już końca, do czasu osiągnięcia przez

nową instytucję pełnej efektywności, argumenty przeciwników prywatyzacji wi-

dzących Prokuratorię jako strażnika majątku państwowego przez rozgrabieniem

czy nieuczciwą prywatyzacją także ulegną dezaktualizacji.

91 Plan zatrudnienia na rok 2005 wyniósł 537 etatów, w tym 16 etatów dla żołnierzy zawodowych.

171

Zastanowienie budzi również bardzo szczegółowe i uprzywilejowane umoco-

wanie pracowników Prokuratorii. Skoro z definicji Prokuratoria ma być central-

nym organem administracji rządowej, status jej pracowników powinien być regu-

lowany podobnie jak w innych tego typu jednostkach, przede wszystkich wg

ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Tymczasem, cały rozdział 5 (art.

26-54) ustawy poświęcony jest radcom i starszym radcom Prokuratorii, zawiera-

jąc nawet rozwiązania dotyczące dodatkowego prawa do urlopu czy wynagro-

dzenia za okres pozostawania bez pracy w razie reorganizacji instytucji. Warto

pamiętać, że przywileje raz nadane pewnej grupie zawodowej bardzo trudno jest

potem cofnąć.

W świetle powyższych argumentów wydaje się, że ustawa powołująca Proku-

ratorię Generalną zasługuje na ponowne szczegółowe przejrzenie zanim sama

instytucja zostanie powołana do życia.


172

Druk sejmowy nr 2188


I. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesiestanowienia prawa

1. Ustawa określa zasady jawności działalności lobbingowej w procesie

stanowienia prawa, zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej, formy

kontroli zawodowej działalności lobbingowej oraz zasady prowadzenia rejestru pod-

miotów wykonujących zawodową działalność lobbingową.

W rozumieniu ustawy działalnością lobbingową jest każde działanie pro-

wadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na orga-

ny władzy publicznej w procesie stanowienia prawa. Ustawa nie obejmuje proble-

matyki lobbingu przy tworzeniu aktów prawa miejscowego oraz aktów stosowania

prawa (np. decyzji administracyjnych).

Ustawa nakłada na Radę Ministrów obowiązek przygotowywania, co naj-

mniej raz na 6 miesięcy, programu prac legislacyjnych. Wszystkie projekty ustaw i

rozporządzeń mają być udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej. Ustawa

przewiduje również nową instytucję prawną tzw. „publicznego wysłuchania”, które

może dotyczyć projektu ustawy (publiczne wysłuchanie przeprowadzałby Sejm) lub

projektu rozporządzenia (publiczne wysłuchanie przeprowadzałby podmiot odpowie-

dzialny za wydanie rozporządzenia).

Na podstawie ustawy ma być utworzony jawny rejestr podmiotów wyko-

nujących zawodową działalność lobbingową. Zawodowa działalność lobbingowa mo-

że być wykonywana dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru. Za wykonywanie dzia-

łalności lobbingowej w sposób niezgodny z przepisami ustawy przewidziane są

sankcje w postaci kar pieniężnych.

Ustawa nowelizuje ponadto ustawę o wykonywaniu mandatu posła i sena-

tora (jawność danych o pracownikach biura klubu lub koła oraz społecznych współ-

173

pracownikach) oraz ustawę o Radzie Ministrów (jawność danych dotyczące pracow-

ników zatrudnionych w gabinecie politycznym ministra).

2. Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa w wersji

uchwalonej przez Sejm i podpisanej przez Prezydenta RP znacząco różni się odprzedłożenia rządowego z druku nr 2188. W trakcie prac legislacyjnych w Sejmie

zmieniła się koncepcja regulacji (zmodyfikowano m.in. zakres podmiotowy i przed-

miotowy zastosowania ustawy).

Ustawa dotyczy materii, która w polskim systemie prawa nie miała dotej pory odrębnego unormowania. Określa ona przede wszystkim zasady repre-

zentacji interesów grupowych lub indywidualnych w procesie tworzenia prawa oraz

dopuszczalne sposoby oddziaływania lobbystów na podmioty podejmujące decyzje

prawotwórcze. Poszczególne instytucje prawne przewidziane w treści ustawykładą nacisk na jawność działań lobbingowych (zamieszczanie informacji m.in. w

Biuletynie Informacji Publicznej) oraz powszechny dostęp do informacji o motywach

oraz przesłankach podejmowania konkretnych czynności legislacyjnych.

W trakcie prac nad projektem ustawy w komisjach sejmowych kilkakrotniezwracano uwagę na wady prawne projektu. Zastrzeżenia służb prawnych Kance-

larii Sejmu oraz ekspertów „zewnętrznych” nie zawsze spotykały się z aprobatą po-

słów. Spośród rozwiązań, które poddawane były krytyce, a które ostatecznieznalazły się w ustawie, można wymienić np.: przekroczenie dopuszczalnego za-

kresu poprawek zgłaszanych do projektu, tzw. „obejście inicjatywy ustawodawczej”

(niezgodność z art. art. 118 i 119 ust. 2 konstytucji) oraz naruszenie zasady autono-

mii regulaminowej przez art. 8 ust. 2 ustawy (niezgodność z art. 112 konstytucji).

Sporządził: Piotr Radziewicz – ekspert ds. legislacji

174



Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks karny skarbowy orazniektórych innych ustaw

Ustawa wprowadza obszerne zmiany przepisów Kodeksu karnego skarbowego,

zarówno w części materialnej jak i procesowej.

W części materialnej (tytuł I) porządkuje przepisy określające podstawowe wa-

runki odpowiedzialności karnej skarbowej w celu ich dostosowania do wcześniej

wprowadzonych zmian, zwłaszcza w przepisach prawa karnego, dewizowego i po-

datkowego, a także uwzględnienia postulatów praktyki oraz uściślenia redakcji

zgodnie z zasadami techniki prawodawczej. Treść zmian uprawnia do wyrażenia

opinii, że nadrzędną ideą tak szerokiej nowelizacji kodeksu jest ochrona uzasadnio-

nych interesów finansów publicznych.

Z ważniejszych zmian wprowadzonych w części ogólnej kodeksu wskazać na-

leży:

- doprecyzowanie przesłanek stosowania instytucji „czynnego żalu” oraz roz-

szerzenie katalogu czynników wyłączających jej zastosowanie w stosunku do spraw-

cy kierowniczego i sprawcy polecającego, jak również doprecyzowanie przepisów

określających warunki udzielenia przez sąd zezwolenia na dobrowolne poddanie się

odpowiedzialności karnej skarbowej (m.in. po uiszczeniu całości wymagalnej należ-

ności publicznoprawnej, której uszczuplenie nastąpiło w związku z przestępstwem

lub wykroczeniem skarbowym) oraz warunki odstąpienia przez sąd od wymierzenia

kary;

- wprowadzenie szerszego zastosowania przepisów ogólnych kodeksu karnego

do przestępstw skarbowych, w tym do przestępstw skarbowych, których dopu-

ścili się żołnierze;

- poszerzenie katalogu środków karnych o „ściągnięcie równowartości pienięż-

nej przepadku korzyści majątkowej” z jednoczesną modyfikacją środka karnego

175

„przepadek osiągniętych korzyści majątkowych” przez nadanie mu miana „przepa-

dek korzyści majątkowej”;

- wprowadzenie obligatoryjnej odpowiedzialności posiłkowej (dotychczas sto-

sowanej fakultatywnie);

- podwyższenie górnej granicy zagrożenia karą pozbawienia wolności z 3 do 5

lat;

- doprecyzowanie warunków orzekania przepadku przedmiotów, w tym wartości

dewizowych, krajowych i zagranicznych środków płatniczych, a także przedmiotów

niebędących własnością sprawcy;

- znaczne rozszerzenie regulacji w sprawie orzekania przepadku korzyści ma-

jątkowej dużej wartości, przy założeniu, że mienie, które sprawca objął we władanie

lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia lub po popełnieniu prze-

stępstwa skarbowego, do chwili wydania choćby nieprawomocnego wyroku, stanowi

korzyść majątkową uzyskaną z popełnienia przestępstwa skarbowego, chyba że

sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny; jeżeli okolicz-

ności wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca przeniósł to mienie na

osobę trzecią, przyjmuje się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby

oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że przedstawi

dowód zgodnego z prawem ich uzyskania;

- doprecyzowanie przesłanek nadzwyczajnego złagodzenia kary (w tym w przy-

padku tzw. „małego świadka koronnego”) oraz nadzwyczajnego obostrzenia kary;

- wydłużenie terminów przedawnienia przestępstw skarbowych,

- modyfikacja przepisów normujących stosowanie kar i środków karnych za wy-

kroczenia skarbowe (zakres orzekania przepadku przedmiotów oraz ściągnięcia

równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, zasady orzekania kar przy zbiegu

wykroczeń).

Liczne zmiany ustawa nowelizująca wprowadza do „słowniczka” zawierającego

objaśniające użytych w nowelizowanym kodeksie wyrażeń. Charakter zmian jest róż-

norodny. Wnioskując z ich treści można stwierdzić, że wskutek tych zmian nastąpi

ujednolicenie pojęć stosowanych w procedurze karnej skarbowej, dostosowanie ich

do definicji zawartych w przepisach prawa karnego, eliminacja definicji pozakodek-

sowych przyjętych w ustawodawstwie podatkowym, uwzględnienie zmian wynikają-

cych z innego ustawodawstwa, uściślenie redakcyjne usuwające wątpliwości inter-

pretacyjne.

176

Zmiany w przepisach szczegółowych kodeksu są wyrazem przyjętej polityki w

zakresie odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Służą ponadto

objęciu ochroną karnoskarbową również instytucji finansowych Unii Europejskiej,

uwzględniają zmiany, jakie nastąpiły w przepisach prawa podatkowego, celnego,

dewizowego (i innych), dążąc do spójności systemowej tych przepisów z regulacjami

karnoskarbowymi, eliminują niedoskonałości redakcyjne.

Jak deklarowano w uzasadnieniu projektu ustawy (druk nr 2375 IV kadencji

Sejmu), liczne zmiany przepisów proceduralnych ustawy (tytuł II) można podzielić na

trzy grupy:

1) wynikające z konieczności dostosowania autonomicznych przepisów proce-

sowych kodeksu karnego skarbowego do obszernych zmian powszechnej procedury

unormowanej w kodeksie postępowania karnego z 1997 r., z uwzględnieniem ostat-

nich nowelizacji,

2) zmierzające do dalszego usprawnienia postępowania, przy równoczesnym

poszanowaniu zarówno podstawowych gwarancji procesowych uczestników postę-

powania jak i uzasadnionych interesów finansów publicznych,

3) mające na celu eliminację sygnalizowanych przez doktrynę i praktykę nieja-

sności i niespójności przepisów (zmiany o charakterze redakcyjnym).

Omawiana ustawa, zmieniając kodeks karny skarbowy, wprowadza jednocze-

śnie zmiany w ośmiu ustawach, pozostające w merytorycznym związku w przedmio-

tem regulacji kodeksu. Zwrócić należy uwagę na znaczące zmiany ustawy z dnia 28

października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronio-

ne pod groźbą kary (Dz.U. Nr 197, poz. 1661, z późn.zm.), m.in. dotyczące rozsze-

rzenia zakresu odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za przestępstwa skarbowe

– podatkowe, celne, dewizowe, „loteryjne”.

Sporządziła: Wanda Wojnowska-Ciodyk

177



Opinia do ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym nie-których wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym92

W dniu 23 sierpnia 2005 roku Prezydent RP odmówił podpisania ustawy argumentu-

jąc wysokimi kosztami dla budżetu i możliwością nadużyć. Prezydent RP działając w

oparciu o art. 122 ust. 5 Konstytucji wniósł do Sejmu wniosek o ponowne rozpatrze-

nia ustawy. W dniu 29 sierpnia br. na 109 posiedzeniu Sejmu, ustawową większością

3/5 głosów ponownie uchwalono ustawę o zwrocie osobom fizycznym niektórych wy-

datków związanych z budownictwem mieszkaniowym.

7) Przedmiot ustawy: ustawa reguluje warunki przyznawania inwestorom prawa

do kompensaty wydatków mieszkaniowych oraz zasady i tryb ich dokonania. Kom-

pensatę stanowić będzie odpowiednio pomniejszenie zobowiązania podatkowego w

podatku dochodowym oraz zaległości podatkowej w podatku dochodowym o okre-

śloną kwotę albo dotacja z budżetu państwa w określonej wysokości. Kompensatą

mają być objęte wydatki poniesione na zakup materiałów budowlanych, opodatko-

wane stawką w wysokości 22 %, dokonane w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia

31 grudnia 2007 r.

8) Skutki finansowe:

W uzasadnieniach do poszczególnych projektów ustaw przedstawiono skutki bu-

dżetowe, wynikające z wprowadzenia poszczególnych regulacji, a mianowicie:

• W projekcie ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związa-

nych z budownictwem mieszkaniowym (druk 2723), prognozowano wydatki w prze-

dziale 600 – 800 mln zł rocznie. Równocześnie szacowano dodatkowe przychody

92 Podstawą prac nad ustawą był - poselski projekt ustawy o kompensacie wydatków mieszka-niowych inwestorom zawarty w druku 2967 oraz poselski projekt ustawy o zwrocie osobom fizycznymniektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym zawarty w druku 2723.

178

(nie kompensowane) związane z wyjściem przedsiębiorstw z tzw. szarej strefy na

kwotę 550 – 600 mln zł.

• W projekcie ustawy o kompensacie wydatków mieszkaniowych inwestorom

(druk 2967) oszacowane koszty zawierają się w przedziale od 726 mln zł do 32,8

mld zł, przy czym kwota 32,8 mld zł obliczona była przy założeniu, że z kompensat

skorzysta rocznie 9 mln podatników i wykorzystają oni pełen limit roczny kompen-

saty. Natomiast kwotę 726 mln zł obliczono przy założeniu, że z kompensaty sko-

rzysta około 5% podatników (wyłączając podatników którzy już skorzystali z ulg od-

liczanych od podatku), a kwota kompensaty wynosiłaby 1 000 zł. Inny wariant za-

kładał, że kompensata obejmie 5% podatników i dotyczyć będzie pełnego limitu

rocznej kompensaty, co spowoduje wydatki w wysokości około 2,6 mld zł.

Rząd w stanowisku z dnia 17 czerwca 2004 roku opowiadał się za projektem ustawy

zawartym w druku 2967 i nie kwestionował przyjętych szacunków. Ponadto, w piśmie

Ministra Finansów skierowanym do Przewodniczącej Podkomisji do rozpatrzenia po-

selskich projektów ustaw, przedstawiono szacunkowe skutki kompensaty wzrostu

stawki VAT na materiały budowlane dla budżetów poszczególnych szczebli jedno-

stek samorządu terytorialnego.

W wyniku konsultacji wnioskodawców z przedstawicielami Ministerstwa Finansów

doszło do kompromisu, w myśl którego wnioskodawcy wprowadzili do projektu sze-

reg ograniczeń i zabezpieczeń, mających na celu między innymi zminimalizowanie

ewentualnych nadużyć. Nie udało się jednak możliwie dokładnie ocenić skutków

wprowadzenia ustawowych rozwiązań93, a informacje które otrzymały media wska-

zywały na wielkości rzędu od 4,5 do 18 mld zł.

Już po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm, Minister Finansów w wywiadzie

dla Rzeczpospolitej94, dotyczącym projektu budżetu państwa na 2006 rok, informo-

wał o kwocie 3 miliardów zł zwrotu VAT za materiały budowlane, którą należało

uwzględnić w przyszłorocznym budżecie.

Sporządziła: Urszula Smołkowska – specjalista do spraw finansów publicznych

93 Dodatkową trudnością szacowania kosztów ustawy jest przepis mówiący o tym, że jeśli decyzja ozwrocie części poniesionych wydatków nie została wydana w terminie lub kwota zwrotu nie zostaławypłacona w terminie, kwota zwrotu podlega oprocentowaniu w wysokości opłaty prolongacyjnejustalonej w przypadku odroczenia terminu płatności podatników stanowiących dochód budżetu pań-stwa, obowiązującej odpowiednio w dniu, w którym upłynął termin wydania decyzji lub termin wypłatykwoty zwrotu.94 Rzeczpospolita nr 207 z dnia 5 września 2005 roku.

179



Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym (druk 3174 i 3175 – podpisanaprzez prezydenta).

Zasadniczym celem ustawy jest stworzenie racjonalnych ram prawnych dla inwe-

stycji sektora publicznego z udziałem partnerów prywatnych. Podstawowym warun-

kiem współpracy partnera publicznego i prywatnego jest, aby wynagrodzenie tego

ostatniego nie miało formy zapłaty określonej kwoty pieniężnej, ale przede wszystkim

postać pożytków z przedsięwzięcia będącego przedmiotem współpracy.

Wymieniona regulacja ustawowa będzie miała pozytywny wpływ na sektor finan-

sów publicznych:

- w warunkach niedoboru środków publicznych partnerstwo publiczno-prywatne

(ppp) może być skutecznym środkiem pozyskania kapitału,

- partnerstwo publiczno-prywatne będzie sprzyjało pozyskaniu środków pomoco-

wych z Unii Europejskiej (wkład inwestora prywatnego może być wskazany przez

partnera publicznego jako wymagane współfinansowanie projektu),

- stosowanie partnerstwa publiczno-prywatnego na szeroką skalę może przyczynić

się do kilkunastoprocentowej obniżki (doświadczenia brytyjskie) kosztów inwestycyj-

nych i kosztów świadczenia usług użyteczności publicznej. Przyjmując, że udział

przedsięwzięć typu partnerstwa publiczno-prywatnego jest proporcjonalny do liczby

ludności i odnosząc to do wartości przedsięwzięć ppp zrealizowanych w Europie Za-

chodniej w latach 1985-2000, można przyjąć, iż wartość transakcji ppp w Polsce wy-

niesie średniorocznie około 1,5 mld dolarów. Zakładając 10% stopę oszczędności da

to oszczędności dla finansów publicznych w wysokości średnio 150 mln dolarów

rocznie95.

95 Podaję za Uzasadnieniem do projektu ustawy o ppp

180

Wymieniona regulacja będzie miała również pozytywny wpływ na rynek pracy

dzięki wzrostowi ilości przedsięwzięć infrastrukturalnych realizowanych z inicjatywy

sektora publicznego.

Należy spodziewać się pozytywnego wpływu wdrożenia ppp na konkurencyjność

wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki. Przewiduje się weryfikację kosztów usług pu-

blicznych w wielu dziedzinach gospodarki komunalnej (konkurencyjność wewnętrz-

na) oraz wzrost konkurencyjności Polski w związku z szybszym rozwojem inwestycji

infrastrukturalnych (konkurencyjność zewnętrzna).

Sporządził: Adam Kucharz.

181

Druk sejmowy nr 3220, 3273 Warszawa 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ustroju miasta stołecznegoWarszawy

Ustawa :

- określa nowe zasady uchwalania statutu m. st. Warszawy i statutów dzielnic,

- przekazuje dzielnicom nowe zadania wraz z uprawnieniami związanymi z

ich

wykonywaniem,

- ustanawia burmistrza dzielnicy właściwym w sprawach z zakresu prawa

pracy

wobec pracowników urzędu dzielnicy i zwierzchnikiem służbowym wobec kierowni-

ków jednostek organizacyjnych dzielnicy a radę dzielnicy wobec burmistrza,

- określa nowe zasady dysponowania środkami przeznaczonymi dla

danej dzielnicy,

- wprowadza zakaz dotyczący łączenia mandatu radnego z funkcją członka zarządudzielnicy.

Prezydent RP wystąpił w dniu 25 lipca 2005 r. do Trybunału Konstytucyj-

nego z wnioskiem (sygn. akt Kp 3/05) o zbadanie zgodności:

1) art. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o

ustroju miasta stołecznego Warszawy w części dotyczącej art. 11 ust. 2 pkt 3 oraz lit.

c zmieniające ustawę z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego War-

szawy – w zakresie, w jakim naruszają pozycję ustrojową gminy jako podstawowej

jednostki samorządu terytorialnego oraz zasadę samodzielności, pozbawiając gminę

prawa wykonywania zadania własnego obejmującego sprawy ochrony zdrowia – z

art. 16 ust. 2, art. 163 oraz z ary. 164 ust. 1 i 3 Konstytucji RP,

2) art. 2 ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o ustroju miasta sto-

łecznego Warszawy – w zakresie, w jakim upoważnia Prezesa Rady Ministrów

do nadania, w drodze rozporządzenia, statutu miasta stołecznego Warszawy – z

art. 92 ust. 1 i art. 169 ust. 4 Konstytucji RP.


182



Opinia do ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emerytu-rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych96 ( aktualnie brak jesz-

cze Dziennika Ustaw z tekstem ustawy).

1. Przedmiot ustawy.

Przedmiotem ustawy jest zmiana zasad waloryzacji emerytur i rent z Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych poprzez możliwość podniesienia wskaźnika walory-

zacji powyżej wskaźnika wzrostu cen i towarów konsumpcyjnych, uwzględniając re-

alny wzrost przeciętnego wynagrodzenia. Ponadto ustawa przewiduje możliwość ne-

gocjowania poziomu waloryzacji, a w szczególności zwiększenie wskaźnika walory-

zacji ponad wskaźnik cen, w ramach Komisji Trójstronnej do Spraw Społeczno-

Gospodarczych.

2. Skutki finansowe

Przedłożony poselski projekt ustawy w załączonym uzasadnieniu nie zawierał

szacunku kosztów wprowadzenia ustawy. W dokumencie „Stanowisko Rządu do

poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS”, w

którym sformułowano negatywny stosunek Rządu do przedłożonego projektu ustawy

również nie zawarto konkretnych wielkości dotyczących kosztów projektowanej

ustawy tylko ogólne stwierdzenia wskazujące na kosztowny charakter projektowanej

regulacji: „ proponowany w poselskim projekcie powrót do dawnych regulacji może

przyczynić się do przekroczenia w 2006 r. relacji państwowego długu publicznego

powiększonego o przewidywane wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji do PKB do

progu określonego w Konstytucji. W tej sytuacji nieaktualne stanie się pytanie jaka

ma być waloryzacja, bowiem nie będzie źródła finansowania jakiejkolwiek waloryza-

cji.” Ponadto w trakcie prac nad ustawą w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny mi-

nister Agnieszka Chłoń –Domińczak stwierdziła, że „proponowane rozwiązania mogą

96 Uchwalonej na podstawie poselskiego projektu ustawy według druku 3366

183

powodować dodatkowe koszty dla sektora wydatków publicznych. Jeżeli spojrzymy

na obecnie wdrożone propozycje, czyli waloryzacja emerytur i rent, która odbędzie

się w 2006 r., wyrównanie starego portfela oraz wyłata dodatków do emerytur i rent,

to powstanie nam obciążenie w kwocie 7 mld zł. Tak więc kolejne zwiększanie wy-

datków może doprowadzić do destabilizacji finansów publicznych oraz dalszego

szybkiego zwiększania wysokości długu publicznego...”

W praktyce Ministerstwo Finansów oblicza wydatki na emerytury i renty

uwzględniając szacunkowy wskaźnik waloryzacji, który jest proponowany do nego-

cjacji Komisji Trójstronnej. Nie wyodrębnia się tu tej części wskaźnika waloryzacji, a

co za tym idzie kosztów waloryzacji, które mają wynikać z odsetka realnego wzrostu

wynagrodzeń. Według informacji Ministerstwa Polityki Społecznej wstępne przybli-

żone założenia do budżetu na 2006 r. przewidują wskaźnik waloryzacji na poziomie

106%, a całkowity koszt waloryzacji około 6 mld zł. W tym zawarty jest koszt walo-

ryzacji według omawianej ustawy.

2. Ocena ustawy.

W trakcie prac sejmowych projekt ustawy zawarty w druku 3366 został

znacznie zmieniony. Zrezygnowano z zapisu, który mówił, że wskaźnik waloryzacji

powinien być powiększony o nie więcej niż 20% realnego wzrostu przeciętnego wy-

nagrodzenia, na rzecz zapisu otwartego, mówiącego o uwzględnieniu realnego

wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, bez wskazywania odsetka wzrostu. Stwarza to

możliwość bardziej elastycznego negocjowania wzrostu emerytur i rent, uwzględnia-

jącego bieżące możliwości budżetu państwa.

Zachowano natomiast rolę Komisji Trójstronnej do Spraw Społeczno-

Gospodarczych w negocjowaniu i ustalaniu zwiększenia wskaźnika waloryzacji po-

nad wskaźnik cen, co jest słuszne z punktu widzenia społecznego, ale wydłuża pro-

ces ustalania ostatecznej wysokości wskaźnika waloryzacji.

Ocena ustawy jest trudna i niejednoznaczna. Zasady waloryzacji powinny być

stabilne i trwałe. Częste zmiany zasad waloryzacji powodują niepewność wśród eme-

rytów i utrudnienia dla budżetu.


184


Warszawa, 01.09.2005 r.

Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formachwspierania działalności innowacyjnej (druk 3440)

Cel ustawyUstawa ma przyczyniać się do zmniejszenia dystansu, jaki dzieli Polskę od kra-

jów rozwiniętych pod względem konkurencyjności gospodarki. Jak wykazują badania,

konkurencyjność przedsiębiorstw (od konkurencyjności przedsiębiorstw zależy konku-

rencyjność gospodarki) jest silnie uwarunkowana innowacyjnością, czyli umiejętnością

wdrażania nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, czy wprowadzania

nowych produktów. W Polsce udział nakładów finansowych na badania i rozwój w PKB

spadł w latach 1994-2002 z 0,82% do 0,59%. Dla porównania warto podać, że średnia

wartość tego wskaźnika w 2001 r. wynosiła w Unii Europejskiej 1,98%, w tym w Szwe-

cji 4,27%, w Finlandii 3,49%, a w Niemczech 2,50%.

Warto przypomnieć, że w Strategii Lizbońskiej innowacyjność odgrywa zasadni-

czą rolę. Uzupełnieniem tej strategii jest tzw. cel barceloński – osiągnięcie przez kraje

UE do 2010 roku średniego poziomu 3% PKB wydatków na badania i rozwój, przy

udziale sektora prywatnego w wysokości 2/3.

Główne rozwiązania zastosowane w ustawieUstawa wprowadza kilka rozwiązań, które mają wspierać działalność innowacyj-

ną tj. „działalność związaną z przygotowaniem i uruchomieniem wytwarzania nowych

lub udoskonalonych materiałów, wyrobów, urządzeń, usług, procesów lub metod,

przeznaczonych do wprowadzenia na rynek albo do innego wykorzystania w prakty-

ce”.

Jednym z takich rozwiązań, które mają wspierać rozwój działalności innowacyj-

nej, jest wprowadzenie ulg podatkowych. Przedsiębiorca korzystający z innowacyj-

nych rozwiązań będzie miał możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania. Od-

liczenia związane z nabyciem nowej technologii nie mogą przekroczyć 50% wydat-

ków w przypadku mikroprzedsiębiorstw, małych przedsiębiorstw i średnich firm. Dla

185

pozostałych tj. większych podmiotów nie mogą przekroczyć 30% wydatków ponie-

sionych na nabycie nowej technologii.

Innym rozwiązaniem przyjętym w ustawie jest kredyt technologiczny, który ma

służyć finansowaniu inwestycji technologicznych. Inwestycje te polegają najogólniej

rzecz biorąc bądź na zakupie nowej technologii, jej wdrożeniu i uruchomieniu na jej

podstawie produkcji nowych lub zmodernizowanych wyrobów (lub świadczenia no-

wych lub zmodernizowanych usług) bądź na wdrożeniu własnej nowej technologii

łącznie z uruchomieniem na tej podstawie produkcji nowych lub zmodernizowanych

wyrobów (lub świadczenia nowych lub zmodernizowanych usług).

Kredyt technologiczny będzie można uzyskać w Banku Gospodarstwa Krajo-

wego na warunkach rynkowych, jednak z możliwością częściowego umorzenia tego

kredytu. Wysokość kapitału tego kredytu nie może być wyższa od 2 mln euro. Kredyt

technologiczny jest udzielany przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków

Funduszu Kredytu Technologicznego. Na Fundusz ten składają się m.in.:

- dotacje celowe z budżetu państwa określane corocznie w ustawie budżetowej,

- spłaty rat kapitałowych, odsetek i prowizje od udzielanych kredytów technologicz-

nych,

- środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.

Warto dodać, że kredytu technologicznego nie udziela się przedsiębiorcy będącemu

w trudnej sytuacji ekonomicznej lub w okresie restrukturyzacji realizowanej z udzia-

łem pomocy publicznej, chyba że jest to firma mikro lub mała.

Kolejnym rozwiązaniem korzystnym dla pobudzania działalności innowacyjnej

jest stworzenie dla przedsiębiorstw możliwości uzyskania statusu centrum badaw-czo-rozwojowego. Przedsiębiorstwa o takim statusie mogą tworzyć na korzystnych

zasadach tzw. fundusz innowacyjności. Przedsiębiorca może uzyskać status centrum

badawczo-rozwojowego, jeśli jego przychody netto ze sprzedaży towarów, produk-

tów i operacji finansowych wynoszą co najmniej 800 tys. euro. Przynajmniej połowa

tych przychodów musi pochodzić ze sprzedaży wytworzonych przez siebie wyników

badań lub prac rozwojowych.

Ustawa rozszerza także zakres zadań Państwowej Agencji Rozwoju Przed-siębiorczości. Zacznie ona działać jako publiczna organizacja konsultingowa w

dziedzinie innowacyjności, podczas gdy dotychczas pełniła rolę dystrybutora środ-

ków publicznych w tej dziedzinie.

186

Skutki ekonomiczne ustawyUstawa będzie miały dość istotny wpływ na budżet państwa. Przede

wszystkim będzie należało zasilić w kapitał Fundusz Kredytu Technologicznego. W

uzasadnieniu do projektu omawianej ustawy (druk 3440) ocenia się wielkość tego

wydatku w pierwszym roku podejściu w życie ustawy na 100 mln zł. W związku z

rozszerzeniem zakresu zadań Państwowej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

przewiduje się dotację z budżetu państwa dla tej instytucji w wysokości 9 mln zł. Ko-

lejnym ważnym skutkiem budżetowym będzie uszczuplenie wpływów z tytułu podat-

ku dochodowego (CIT i PIT). Szacunek sporządzony w tym zakresie w uzasadnieniu

do projektu omawianej ustawy jest nieaktualny w związku z istotnymi zmianami, ja-

kich dokonano w projekcie ustawy w stosunku do materiału wyjściowego (druk 3440).

Natomiast opodatkowanie działalności badawczo-rozwojowej 22% stawką podatku

VAT przyniesie wzrost wpływów budżetowych z tytułu tego podatku o 56,8 mln zł.

Wejście w życie omawianej ustawy będzie miało także wpływ na rynek pracy.

Takie rozwiązania jak: wprowadzenie ulg podatkowych dla przedsiębiorców (możli-

wość odliczeń związanych z nabyciem nowej technologii) i możliwość uzyskania kre-

dytu technologicznego powinny zaowocować zwiększonymi inwestycjami, w tym w

szczególności tymi inwestycjami, które są najkorzystniejsze z punktu widzenia kon-

kurencyjności gospodarki, a mianowicie inwestycjami związanymi z działalnością in-

nowacyjną. W tych firmach, które dokonają inwestycji, można spodziewać się za-

trudnienia nowych pracowników. Z drugiej strony nie można wykluczyć sytuacji, że

zastosowanie nowej technologii, czy nowej organizacji pracy doprowadzić może w

pewnych przypadkach do spadku zatrudnienia (praca ludzi zostanie zastąpiona

przez nowoczesne maszyny, czy przez komputery; przy lepszej organizacji pracy

wymagana będzie mniejsza liczba pracowników).

Przyjęta ustawa powinna doprowadzić do istotnego wzrostu nakładów na dzia-

łalność badawczo-rozwojową. Można przypuszczać, że nastąpi wzrost udziału pro-

duktów zmodernizowanych i nowych w produkcji całkowitej przedsiębiorstw. W re-

zultacie należy spodziewać się jakościowo lepszej i nowocześniejszej oferty poda-

żowej sektora przemysłu i usług rynkowych. Przyczynić się to powinno w dłuższym

okresie do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki.


187

Druk sejmowy nr 3557 Warszawa 31 sierpnia 2005 r.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmia-nami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej

Ustawa ta została podpisana przez Prezydenta RP w dniu 23 sierpnia 2005 r.

Nie została jednak do dnia 31 sierpnia 2005 r. opublikowana.

Wprowadza ona zmiany do 31 ustawa polegające na przekazaniu zadań le-

żących obecnie w kompetencji wojewody na rzecz województwa samorządowego lub

powiatu. Zadania te będą realizowane jako ustawowo zlecone z zakresu administra-

cji rządowej.

Duża część zmian polega na zastąpieniu wyrazu „wojewoda” użytymi w od-

powiedniej liczbie i przypadku wyrazami "marszałek województwa” lub znacznie rza-

dziej „starosta”.

Wraz z przekazanymi zadaniami mienie Skarbu Państwa niezbędne do wykonywania

tych zadań z dniem ich przekazania, stanie się z mocy prawa mieniem właściwej

jednostki samorządu terytorialnego.

Pracownicy urzędów wojewódzkich, wykonujący zadania i kompetencje podlegające

przekazaniu jednostkom samorządu terytorialnego, określone w ustawie staną się

odpowiednio pracownikami urzędu marszałkowskiego lub starostwa powiatowego.

Większość zadań zostanie przekazana jednostkom samorządu terytorialnego z

dniem 1 stycznia 2005 r. Jedynie nowe zadania przewidziane w ustawach: Prawo

ochrony środowiska, Prawo wodne i ustawie o odpadach zostaną przekazane będą

z dniem 1 stycznia 2008 r.

Realizacja zadań przekazanych ustawą ma, zgodnie z informacja zawartą w

projekcie, kosztować 15 milionów złotych. Brak bliższego określenia sposobu wyli-

czenia tej kwoty nie pozwala na odniesienie się czy będą to rzeczywiste koszty.

188

Ustawa w art. 33 ust. 4 i art. 34 ust. 4 nakazuje przy wcześniejszym rozwią-

zaniu stosunku pracy z pracownikiem, który przeszedł wraz z zadaniami do samo-

rządu terytorialnego, odpowiednie stosowanie art. 411Kodeksu pracy.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 marca 2000 r. (sygn. akt K 1/99

opub. w OTK 2000/2/59) orzekł, rozpatrując identyczne rozwiązanie zawarte w art.

58 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku - Przepisy wprowadzające ustawy

reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872; zm.: Nr 162, poz.

1126; z 2000 r. Nr 6, poz. 70), iż w zakresie w jakim nakazuje odpowiednie stosowa-

nie art. 411 kodeksu pracy jest niezgodny z art. 12, art. 32 Konstytucji RP oraz art. 11

Konwencji Nr 87 MOP dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych

przyjętej w San Francisco w dniu 9 lipca 1948 roku (Dz. U. z 1958 r. Nr 29, poz. 125).


189


Skutki ekonomiczne ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o zmianie ustawy onawozach i nawożeniu (druk 3600)

Ustawa ta (w ramach zmian treści art. 2 „ustawy o nawozach i nawożeniu”) wprowa-

dza nowa definicję „wprowadzenia do obrotu”, umożliwiającą rozróżnienie nawozów

wprowadzanych do obrotu z państw trzecich oraz nawozów wyprodukowanych w

Polsce lub w innym kraju członkowskim UE (oprócz tego w nowelizacji tej przewi-

dziano uściślenie i doprecyzowanie przepisów dotyczących np. zasad etykietowania

i konfekcjonowania nawozów wprowadzanych do obrotu). Zgodnie z omawianą

ustawą ma także zostać wprowadzona zmiana art. 20a dotyczącego zadań okręgo-

wych stacji chemiczno-rolniczych. Ustawa wprowadza też zmiany w art. 11b „ustawy

o nawozach i nawożeniu” , polegające na ustawowym określeniu wymogów, jakie

powinien spełniać zbiornik na gnojówkę i gnojowicę oraz na poszerzeniu kręgu pod-

miotów, które mają stosować te wymogi.

Skutki ekonomiczne dla budżetu państwa wynikają głównie z wprowadzonego

niniejszą nowelizacją uzupełnienia art. 20a. Zgodnie z Dyrektywą Azotanową

91/676/EWG, dotyczącą ochrony wód przed azotanami ze źródeł rolniczych, w kra-

jach członkowskich UE istnieje konieczność sporządzania tzw. planów nawożenia.

Do sporządzenia takich planów niezbędne jest wykonywanie analiz gleb, materiału

roślinnego i nawozów. Przepisy wprowadzone w omawianej nowelizacji (uzupełnie-

nie art. 20a) umożliwić mają stosowanie jednolitych opłat za powyższe usługi anali-

tyczne oraz za działalność szkoleniowo-informacyjną, prowadzoną przez stacje che-

miczno-rolnicze (opłat takich nie będzie się pobierać w przypadku realizacji zadań

wykonywanych na potrzeby organów administracji rządowej).

Wysokość tych opłat ma być, zgodnie z omawianą nowelizacją, określona w

rozporządzeniu ministra właściwego do spraw rolnictwa wydanym w porozumieniu z

ministrem do spraw finansów publicznych. Opłaty te stanowić będą dochód budżetu

państwa. Z szacunkowej oceny zawartej w uzasadnieniu do projektu tej nowelizacji

(druk sejmowy nr 3600 z 13.12.2004 r.) wynika, że przekazywane z tego tytułu do-

chody do budżetu państwa ulegną zwiększeniu (w stosunku do 7,14 mln zł określo-

190

nych w ustawie budżetowej na rok 2004 jako wpływy do budżetu państwa z tytułu

zadań realizowanych przez stacje chemiczno-rolnicze).

W nowelizacji zamieszczono także przepis, zgodnie z którymi do ściągania za-

ległych opłat za usługi stacji chemiczno-rolniczych stosuje się przepisy o postępowa-

niu egzekucyjnym w administracji. Jednakże z uwagi na fakt, że rocznie w kraju ma

miejsce kilkanaście przypadków nieuiszczania opłat za te usługi, dodatkowe obcią-

żenie urzędów skarbowych (z tytułu załatwiania sprawy związanej z postępowaniem

egzekucyjnym) nie powinno mieć wpływu na budżet państwa. Koszty związane z

wystawieniem kilkunastu decyzji egzekucyjnych autorzy projektu niniejszej noweliza-

cji oszacowali na około 2 tys. złotych rocznie (co odpowiada ½ etatu z obciążeniem

tylko na 2 tygodnie w ciągu roku). Nie zachodzi więc potrzeba zatrudniania dodatko-

wych pracowników prowadzących to postępowanie. Wobec ponad 7 milionów zło-

tych rocznego wpływu do budżetu państwa z tytułu pobierania opłat za zadania wy-

konywane przez stacje chemiczno-rolnicze, wydatek z budżetu państwa w wysokości

około 2 tysięcy złotych rocznie z tytułu egzekucji zaległych płatności nie ma zatem

istotnego znaczenia.

Omawiana nowelizacja wpłynie również na poniesienie dodatkowych kosztów

inwestycyjnych przez większych producentów rolnych, zajmujących się chowem lub

hodowlą trzody chlewnej lub drobiu oraz przez podmioty nabywające nawozy natu-

ralne i przechowujące gnojówkę i gnojowicę.

Zgodnie z tą nowelizacją zmianie ulega bowiem treść art. 11b. Według obecnie

obowiązującej wersji ustawy, zgodnie z art. 11b ust. 1, podmiot (prowadzący chów

lub hodowlę drobiu powyżej 40 tysięcy stanowisk, lub chów lub hodowlę świń powy-

żej 2 tysięcy stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior)

ma przechowywać gnojówkę i gnojowicę w szczelnych, zamkniętych zbiornikach.

Nowelizacja zmienia brzmienie art. 11 b ust.1 w ten sposób, że obowiązkiem

posiadania takiego zbiornika objęci zostają również nabywcy nieprzetworzonych na-

wozów naturalnych, którzy przechowują gnojówkę i gnojowicę. A zatem także i te

podmioty ponieść będą musiały koszty związane z przeprowadzeniem niezbędnych

inwestycji.

Według omawianej nowelizacji ulega także zmianie brzmienie ust. 2 tego arty-

kułu (zostają doprecyzowane wymagania co do zbiornika wskazanego w ust. 1; na

191

szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie wymogu stosowania sztywnej płyty

przykrywającej zbiornik).

Nowy ust.2 brzmi:

„Zbiorniki, o których mowa w ust.1 powinny:

1) mieć dno i ściany nieprzepuszczalne,

2) być przykryte szczelną, sztywną płytą zaopatrzoną w otwór wejściowy i

wentylacyjny.”

Poniesienie powyższych kosztów wydaje się jednak niezbędne z punktu wi-

dzenia bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi oraz ochrony środowiska. Należy też

podkreślić, że np. koszty leczenia osób narażonych na szkodliwe oddziaływanie nie-

zabezpieczonych zbiorników oznaczają dodatkowe obciążenie dla budżetu państwa

(zwłaszcza w przypadku wybuchu epidemii).

Omawiana ustawa w dniu 25.03.2005 r. została jednakże skierowana przez

Prezydenta RP do Trybunału Konstytucyjnego (między innymi ze względu na zbyt

krótki okres vacatio legis).

Dokładna ocena skutków ekonomicznych niniejszej nowelizacji będzie zatem możli-

wa dopiero po wejściu jej przepisów w życie.


192

Druk sejmowy nr 3614Warszawa, 30 sierpnia 2005 r.

Opinia o ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Są-dów Powszechnych i Prokuratury97

(Prezydent podpisał ustawę 15 sierpnia 2005 r.)

Celem ustawy jest powołanie Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Po-

wszechnych i Prokuratury (jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedli-

wości), której zadaniem ma być szkolenie i doskonalenie zawodowe sędziów, proku-

ratorów, asesorów sądowych, asesorów prokuratury, referendarzy sądowych, asy-

stentów sędziów, zawodowych kuratorów sądowych oraz urzędników sądów i proku-

ratury w celu uzupełnienia ich specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych.

Zadanie to ma być realizowane w szczególności poprzez: 1) opracowywanie pro-

gramów i organizowanie centralnych szkoleń i innych cyklicznych form doskonalenia

zawodowego; 2) koordynowanie działalności szkoleniowej sądów i prokuratur; 3)

przygotowywanie i organizowanie konferencji, sympozjów, seminariów z poszczegól-

nych dziedzin prawa; 4) współpracę międzynarodową oraz współdziałanie z wydzia-

łami prawa, instytutami i placówkami naukowo-badawczymi, w zakresie działalności

szkoleniowej; 5) prowadzenie działalności wydawniczej związanej z publikacją mate-

riałów szkoleniowych; 6) wykonywanie innych zadań wskazanych przez Ministra

Sprawiedliwości, związanych z doskonaleniem kadr sądów powszechnych i proku-

ratury.

Tryb prac nad ustawą

Potrzebę uchwalenia ustawy uzasadniano m.in. zobowiązaniami wobec UE wynika-

jącymi z Programu Przygotowania do Członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii

97 Podstawą prac nad tą ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 3614.

193

Europejskiej98, faktem, iż prawo sędziów do podnoszenia na koszt państwa kwalifi-

kacji zawodowych jest zagwarantowane Europejską Kartą o statusie sędziego, bra-

kiem kompleksowego uregulowania problematyki szkolenia ustawicznego powyż-

szych grup zawodowych, funkcjonowaniem podobnych szkół w wielu krajach euro-

pejskich.

W trakcie prac parlamentarnych usunięto część mankamentów projektu ustawy99, nie

mniej nadal budził on liczne kontrowersje. Świadczą o tym wnioski o odrzucenie

projektu ustawy zgłoszone w II czytaniu przez kluby parlamentarne PO, PIS oraz

Samoobrony a także wynik głosowania (w III czytaniu: za ustawą głosowało 210 po-

słów a przeciw było 169 przy 6 posłach wstrzymujących się od głosowania). Senat

nie wnosił żadnych poprawek.

Kontrowersje dotyczyły m.in.:

- celowości tworzenia Centrum w drodze oddzielnej ustawy zamiast np. noweli

ustaw obowiązujących100, czy uchwalenia aktów niższej rangi. Zwolennicy od-

dzielnej ustawy argumentowali, iż dzięki temu, możliwe jest podkreślenie auto-

nomii Centrum, podniesienie jego rangi oraz zapewnienie bezpieczeństwa finan-

sowego101;

- zasadności tworzenia Centrum w sytuacji, gdy obecnie podobne działania wyko-

nuje komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości, zwana Centrum

Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości. Rola tej komórki polega na koordynacji

„szkoleń w skali całego kraju, zarówno w ramach aplikacji, jak i szkolenia usta-

wicznego”;

- zakresu działania Centrum. Ekspert BSE i niektórzy posłowie wskazywali na ce-

lowość objęcia szkoleniami w Centrum także aplikantów sądowych i prokurator-

skich, jednakże idea ta nie zyskała akceptacji Min. Sprawiedliwości i nie znalazła

odzwierciedlenia w uchwalonej ustawie;

98 Kwestie wprowadzenia jak najwyższych standardów kształcenia sędziów, prokuratorów i innychpracowników wymiaru sprawiedliwości, a przede wszystkim ich ujednolicenie w skali całego kraju, byływielokrotnie poruszane podczas omawiania rozdziału negocjacyjnego „Wymiar Sprawiedliwości iSprawy Wewnętrzne”, w trakcie procesu negocjacji przedakcesyjnych.99 Np. zrezygnowano z przepisu wskazującego, że Centrum powstanie w Krakowie.100 Zob. Opinia W. Pawełko z BSE do projektu ustawy.101 Zob. Wypowiedź Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości A. Grzelaka, na 106 pos. Sej-mu w dniu 28 czerwca 2005 r.

194

- struktury organizacyjnej Centrum. Niektórzy posłowie mieli wątpliwości czy po-

trzebna jest Rada Programowa i czy winna być tak liczna, czy potrzebnych jest aż

2 zastępców Dyrektora Centrum;

- ponoszenia kosztów związanych z funkcjonowaniem Centrum.

Skutki finansowe ustawy

W uzasadnieniu projektu szacowano koszt wejścia w życie ustawy dla budżetu

państwa na blisko 3,8 mln zł. Przy czym koszty bieżącej działalności szacowano na

1,5 mln zł w skali roku (w tym koszty działalności szkoleniowej na ok. 0,7 mln zł),

koszty wynagrodzeń (wraz z pochodnymi) osób zatrudnionych na stałe szacowano

rocznie na ok. 2,3 mln zł (przy założeniu docelowego zatrudnienia na stałe 39 osób).

Jednocześnie stwierdzono, iż wymienione wyżej koszty działalności szkolenio-

wej są aktualnie ponoszone zarówno przez Ministerstwo Sprawiedliwości, jak i sądy

oraz prokuratury, stąd ta sfera funkcjonowania Centrum nie powinna powodować

zwiększenia wydatków ponoszonych przez resort na wspomniany cel – np. w 2004 r.

na szkolenie i doskonalenie zawodowe wspomnianych wyżej grup zawodowych

w budżecie Ministerstwa Sprawiedliwości wydzielona została łączna kwota 3,2 mln

zł102, a więc bardzo zbliżona do prognozowanych wyżej łącznych kosztów funkcjo-

nowania Krajowego Centrum. 103

Oceniając koszty wejścia ustawy w życie, można stwierdzić, iż praktyka wska-

zuje, że w rzeczywistości mogą one być wyższe niż to podano w uzasadnieniu rzą-

dowego projektu ustawy. Koszty te nie uwzględniają np. potrzeby budowy lub najmu

budynku na potrzeby Centrum, chyba, że Min. Sprawiedliwości zaadoptuje, któryś z

102 W tym 2 mln zł w części 15-01 – sądy oraz 1,2 mln zł rozdz. 75501 § 4300 – centralne jednostkiwymiaru sprawiedliwości prokuratury.103 Jednocześnie w Uzasadnieniu stwierdzono, iż:

- „Sądy i prokuratury pokrywać będą nadal z własnych środków koszty uczestnictwa sędziów, referendarzy,

prokuratorów i innych pracowników delegowanych na szkolenia i inne formy ich doskonalenia zawodowego

organizowane przez Krajowe Centrum.”

- „W dalszej perspektywie skupienie działalności szkoleniowej w jednej instytucji doprowadzi do racjonalizacji

wydatków tego rodzaju. Uporządkowanie i stworzenie corocznego planu szkoleń będzie bowiem wpływało

na eliminację ewentualnej przypadkowości w wydatkach czynionych na ten cel, w skali całego resortu.”

195

posiadanych budynków, ale również w tym przypadku nie ucieknie się od dodatko-

wych wydatków. Wspomnieć też trzeba o kosztach dodatkowych odpraw dla pra-

cowników dotychczas zajmujących się szkoleniami w Ministerstwie (chyba, że zosta-

ną im powierzone inne zadania). Obecnie trudno powiedzieć czy koszty „netto” (tj.

planowane koszty utworzenia Centrum po redukcji kosztów dotychczas ponoszonych

w budżecie na podobne cele) wyniosą tylko 0,6 mln zł czy np. nieco ponad 1 mln zł.

Przypomnieć bowiem należy, iż planowane wydatki związane z funkcjonowaniem

Krajowej Szkoły Administracji Publicznej (po wyłączeniu stypendiów dla słuchaczy

mają wynieść w 2005 r. ok. 4 mln zł i nie zawierają one kosztów budowy czy adapta-

cji pomieszczeń), natomiast budżetowe finansowanie Polskiego Instytutu Spraw Mię-

dzynarodowych w roku 2004 wynosiło 4,5 mln zł, tj. było o ok. 1 mln zł wyższe niż w

2003 r. w tym mieściło się 0,6 mln zł na przejęcie w administrowanie nowego budyn-

ku oraz biblioteki i wyposażenie.

Sporządziła: Zofia Szpringer Naczelnik Wydziału Studiów Budżetowych

196

Druk sejmowy nr 3614 Warszawa, dnia 7 września 2005 r.

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r.o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury

I. Prezydent podpisał ustawę 15 sierpnia 2005 r.

II. Ustawa tworzy ramy prawne dla powołania Krajowego Centrum Szkolenia Kadr

Sądów Powszechnych i Prokuratury. Jest to konsekwencją przyjęcia przez Radę Mini-

strów Programu Przygotowania do Członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Euro-

pejskiej. W ramach tego programu w Ministerstwie Sprawiedliwości utworzono Depar-

tament – Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Ustawa powo-

łuje jednostkę organizacyjną Ministerstwa Sprawiedliwości, która przejmie obowiązki

tego departamentu. Centrum ma na celu ujednolicić w skali kraju programy szkoleń i

zajmować się będzie szkoleniem prowadzących zajęcia seminaryjne dla aplikantów są-

dowych i prokuratorskich a także przeprowadzaniem szkoleń zawodowych i innych form

doskonalenia zawodowego sędziów (prawo sędziów do podnoszenia na koszt państwa

kwalifikacji zawodowych jest zagwarantowane Europejską Kartą o statusie sędziego),

prokuratorów, asesorów sądowych i prokuratorskich, asystentów sędziów, a także refe-

rendarzy sądowych, w tym również w ramach współpracy międzynarodowej.

III. Projekt spotkał się z krytyką ekspertów. Zwracano uwagę, iż skoro chodzi o powoła-

nie jednostki organizacyjnej Ministerstwa Sprawiedliwości, to wystarczyłaby regulacja w

formie rozporządzenia, bez długiego i kosztownego procesu ustawodawczego. Zada-

wano pytanie, w jaki sposób stworzenie oddzielnej jednostki organizacyjnej poprawi ja-

kość szkoleń. Wątpliwości budziła nadmierna liczba zastępców Dyrektora Krajowego

(dwóch) w stosunku to liczby pracowników Centrum (39) oraz mało precyzyjne kompe-

tencje w dziedzinie Aplikacji Sądowej i Prokuratorskiej

IV. Ustawa nakłada dodatkowe obciążenia finansowe na Ministra Sprawiedliwości.

Według projektodawców na bieżące funkcjonowanie Centrum rocznie przeznaczane

miałoby być około 1.500.000 PLN zaś 2.260.000 na pensje pracowników. Przed powo-

łaniem Centrum Ministerstwo Sprawiedliwości przeznaczało na działalność Departa-

mentu około 3.200.000 PLN (a więc o 560.000 PLN mniej). Nie ma też gwarancji, iż pla-

nowane koszty nie ulegną zmianie w momencie powołania Centrum.

Sporządził: Mateusz Medyński

197

Druk sejmowy nr 3772 Warszawa, sierpnia 2005

Opinia dot.Ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych104

Przedmiot regulacji

Ustawa zmienia ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fun-

duszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zmianami)

oraz ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

(Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zmianami). Zasadniczym celem przeprowadzonej

nowelizacji była racjonalizacja wydatków na emerytury i renty oraz zwiększenie ak-

tywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym.

Najważniejsze zmiany dotyczyły: ograniczenia do maksymalnie 5 lat jednorazowo

orzeczenia o niezdolności do pracy; automatycznej zamiany prawa do renty na pra-

wo do emerytury w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego (z zastrzeżeniem, ze

emerytura nie może być niższa niż dotychczasowa renta); uzależnienia prawa do

tzw. emerytury mieszanej od osiągnięcia wieku emerytalnego, a nie daty złożenia

wniosku o emeryturę; zrównania zasad dotyczących rencistów zatrudnionych na

podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia z rencistami prowadzącymi pozarolni-

czą działalność gospodarczą.

Skutki budżetowe

Z uwagi na bardzo szeroki zakres społeczny proponowanych zmian efekt ich

wprowadzenia może być oceniony tylko z dużym przybliżeniem. Według szacunków

autorów projektu, opartych na danych Spisu Powszechnego dotyczących liczby pra-

cujących emerytów i rencistów pobierających świadczenia z FUS, liczby osób pobie-

104 Zmiana ustawy jest wynikiem prac nad rządowym projektem zawartym w druku sejmowym nr 3772.

198

rających renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz liczby emerytów i renci-

stów poniżej wieku emerytalnego, w początkowym okresie ok. 3 lat roczne oszczęd-

ności dla budżetu z tytułu zmniejszenia dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych mogą wynieść ok. 200 mln zł. Szacunki te przyjmują przy tym założenie, że

emeryci i renciści obecnie osiągający przychód nie zrezygnują z pracy pomimo ogra-

niczenia ich świadczeń z FUS. Jednocześnie, zmiany nakładają nowe obowiązki,

m.in. na orzeczników ZUS, jak i na administrację ubezpieczeniową, co może skutko-

wać zwiększeniem kosztów, nie uwzględnionych w powyższych szacunkach przez

autorów ustawy.

W rezultacie, ostateczne oszczędności dla budżetu mogą okazać się niższe niż

wskazane wyżej 200 mln zł rocznie w okresie najbliższych 3 lat. Część osób wobec

perspektywy ograniczenia ich świadczeń z FUS prawdopodobnie zrezygnuje z do-

datkowego zatrudnienia. Trudniejszy do przeprowadzenia i bardziej długotrwały niż

zakładają autorzy ustawy może się okazać również proces „uszczelniania” systemu

rentowego poprzez systematyczną weryfikację rent z tytułu całkowitej niezdolności

do pracy. Z cała pewnością jednak tkwią tu znaczne możliwości ograniczenia świad-

czeń, którymi w Polsce objęta jest bardzo duża osób w porównaniu z innymi krajami.

W roku 2004 wydatki z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na emerytury i renty

wyniosły 104 381 mln zł, co stanowi 10,8% PKB, z czego 6,6% PKB przypadało na

emerytury, a 4,2% na renty. Tymczasem w krajach OECD przeciętne wydatki na z

tego tytułu kształtują się na poziomie 8,6% PKB, z czego emerytury stanowią 7,1%

PKB (przy wyraźnie wyższej długości życia), a renty 1,5% PKB. Jak więc widać,

zwłaszcza koszty świadczeń rentowych są w Polsce wyjątkowo wysokie.105

Podsumowanie

Ustawa została przyjęta jednogłośnie przez Sejm oraz zaaprobowana bez popra-

wek przez Senat.

Wprowadzone zmiany mają przede wszystkim charakter porządkujący i ujednoli-

cający system emerytalno-rentowy, stanowiąc punkt wyjścia dla uzyskania bardziej

czytelnego obrazu, a tym samym możliwości sprawowania pełniejszej kontroli nad

kosztami ponoszonymi przez państwo w postaci dotacji do funduszu świadczeń eme-

199

rytalnych i rentowych. Wprowadzone rozwiązania, zwłaszcza dotyczące ograniczenia

do maksymalnie 5 lat orzekania o całkowitej niezdolności do pracy, dają nadzieję na

uzyskanie pewnych oszczędności dla budżetu w najbliższym czasie. Niewątpliwie

jednak należałoby uważnie prześledzić rzeczywiste skutki ustawy i jej wpływ na funk-

cjonowanie całego systemu w najbliższym czasie. Szczególnie w sytuacji nadal bar-

dzo wysokich dotacji z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.106


105 W grudniu 2004 renty z tytułu niezdolności do pracy pobierało 1 978 900 osób, z czego 63,7% (1260 tys. osób) z orzeczoną na stałe niezdolnością do pracy106 Wysokość dotacji w 2004 r. wyniosła 22 959,2 mln zł po raz pierwszy spadając w stosunku do rokupoprzedniego, lecz przekraczając zaplanowaną w budżecie kwotę o ponad 2 mld zł. Najwyższa kwotadotacji została wypłacona w 2003 r. osiągając 28 265,9 mln zł. Na rok 2005 zaplanowano w budżecie18 632,3 mln zł.

200


Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozo-stawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Dnia 3 marca 2005 r. do laski marszałkowskiej złożono rządowy projekt usta-

wy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza

obecnymi granicami państwa polskiego (druk nr 3793).

Na setnym posiedzeniu plenarnym Sejmu skierowano projekt do prac w Komi-

sji Skarbu. W toku prac komisyjnych rozszerzono zakres podmiotowy projektu usta-

wy, wydłużono termin składani wniosków oraz doprecyzowano właściwe organy ad-

ministracji publicznej, do których należy składać wnioski, obniżono wymogi dowodo-

we co do dowodu z zeznań świadków (minimalny wymóg dwóch świadków, w sto-

sunku do trzech z pierwotnego tekstu projektu), podniesiono próg rekompensat z

15% wartości pozostawionych nieruchomości do 20% tej wartości.

W drugim czytaniu projektu ustawy rozszerzono jej zakres podmiotowy o oso-

by, które na skutek innych niż wynikającymi z tak zwanymi umowami republikańskimi

okolicznościami związanymi z wojną rozpoczętą w 1939 r., były zmuszone opuścić

byłe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Celem ustawy jest uregulowanie skutków zaszłości historycznych związanych

z powojenną migracją ludności polskiej z terenów pozostawionych po II wojnie świa-

towej poza granicami Polski. Ustawa zapewnia realizacje przejętego przez państwo

polskie od republik radzieckich zobowiązania do zrekompensowania przesiedlanym

obywatelom polskim wartości pozostawionego przez nich mienia, a także rozszerza

prawo domagania się takiej rekompensaty na wszystkie osoby, które w związku z II

wojna światową zmuszone były opuścić przedwojenne terytorium Rzeczpospolitej

Polskiej.

W toku prac uwzględniono większość postulatów zawartych w opiniach Biura

Studiów Ekspertyz Kancelarii Sejmu dotyczących projektu przedmiotowej ustawy z

wyjątkiem jednego mającego fundamentalne znaczenie. W uwagach do projektu

podkreślono konieczność doprecyzowania zakresu podmiotowego ustawy poprzez

związanie uprawnień w niej przewidzianych z międzynarodowymi zobowiązaniami

201

Rzeczpospolitej Polskiej. W przyjętej ustawie podczas prac w Parlamencie nastąpiło

rozszerzenie kręgu osób uprawnionych na podstawie ustawy. Rozszerzenie to ma

charakter generalny i może powodować daleko idące, negatywne konsekwencje w

praktycznym stosowaniu ustawy.

Sporządziła: Jan Morwiński

202


Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmio-tów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Dnia 23 marca 2005 r. do laski marszałkowskiej złożono rządowy projekt

ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny za-

bronione pod groźbą kary (druk nr 3837).

Pierwsze czytanie ustawy odbyło się dnia 30 maja 2005 na posiedzeniu Komi-

sji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. W drugim czytaniu projektu ustawy doprecy-

zowano podstawową kwestię, jaką stanowią zasady odpowiedzialności podmiotów

zbiorowych, oraz szereg przepisów o mniejszym znaczeniu. Po drugim czytaniu w

dniu 29 czerwca 2005 r., projekt przekazano niezwłocznie do trzeciego czytania co

zakończyło ten etap prac legislacyjnych. Senat wniósł szereg poprawek o charakte-

rze czysto legislacyjnym oraz jedną istotną merytorycznie, a dotyczącą podstaw od-

powiedzialności podmiotów zbiorowych przyjętą przez Sejm. Dnia 19 sierpnia 2005 r.

prezydent złożył podpis pod ustawą.

Celem ustawy, zgodnie z uzasadnieniem jest uwzględnienie wyroku Trybu-

nału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2004 r. (syg. akt K 18/03), w którym uznano

art. 4, 5, 7, 17, 18, 20, 21 i 23 ustawy w pierwotnym brzmieniu za niezgodne z Kon-

stytucją RP.

Najistotniejszą zmianą wprowadzoną przedmiotową ustawą jest możliwość

pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego jedynie wtedy, gdy do po-

pełnienia czynu zabronionego, będącego podstawa odpowiedzialności doszło w na-

stępstwie co najmniej braku należytej staranności lub należytego nadzoru ze strony

organów lub przedstawicieli podmiotu zbiorowego. Ponadto podstawą odpowiedzial-

ności jest wyłącznie sądowe potwierdzenie popełnienia czynu zabronionego przez

osobę fizyczną – co stanowi najistotniejszą zmianę w ustawie pierwotnej. Ponadto,

poza kwotowymi widełkami ewentualnej sankcji, wprowadzono 10% próg wysokości

kary (w stosunku do rocznego przychodu). Mimo pewnych wątpliwości zachowano

tak zwany „kaskadowy model odpowiedzialności” stanowiący odrębny od kodekso-

wego trybu postępowania karnego prowadzonego w stosunku do osoby fizycznej.

203

Pozostałe dotyczą kwestii procesowych i zwiększają zakres praw podmiotu zbioro-

wego uwzględniając wskazówki Trybunału Konstytucyjnego.

Projekt został pozytywnie zaopiniowany przez eksperta wewnętrznego Biura

Studiów Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Opinia zlecona wykonana na zamówienie Biura

Studiów i Ekspertyz była krytyczna w stosunku do niemal całego projektu, jednak

podczas prac parlamentarnych nie podzielono w znakomitej większości uwagi w niej

zgłoszonych.

Sporządził: Jan Morwiński – ekspert ds. legislacji

204

Druk sejmowy nr 3853Warszawa, 01.09.2005 r.

Skutki ekonomiczne Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o wa-runkach żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw (druk 3853)

Cel ustawyUstawa dostosowuje polskie prawo dotyczące wymagań w zakresie jakości

zdrowotnej żywności do obowiązujących przepisów Unii Europejskiej. Zmiany prze-

prowadzone w ustawie mają w wielu przypadkach charakter porządkowy, aktualizują-

cy, doprecyzowujący, a w niektórych przypadkach także charakter korygujący błędy

niektórych innych ustaw. Należy się spodziewać, że omawiana ustawa będzie miała

charakter przejściowy, gdyż trwają prace nad przygotowywaniem ustawy o bezpie-

czeństwie żywności i żywienia, która uchyli ustawę o warunkach żywności i żywienia.

Skutki ekonomiczne ustawyUstawa będzie miała minimalny wpływ na dochody i wydatki budżetu pań-

stwa i jednostek samorządu terytorialnego.

Zadania organów urzędowej kontroli żywności (Inspekcja Weterynaryjna, Pań-

stwowa Inspekcja Sanitarna) przewidziane w ustawie będą realizowane ze środkówzaplanowanych w ustawie budżetowej dla części 46 – Zdrowie i dla części 32 –

Rolnictwo. Ocenia się, że rozszerzenie monitoringu o środki żywienia zwierząt nie

spowoduje zwiększenia nakładów finansowych z budżetu państwa, gdyż taki monito-

ring był już co najmniej od 2003 r. prowadzony (natomiast nie było to zapisane w

ustawie). Natomiast można się spodziewać, że utworzenie zintegrowanego systemu

badania żywności może zmniejszyć wydatki budżetu państwa wskutek restruktury-

zacji bazy laboratoryjnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Utworzenie tego systemu

reguluje art. 2 (punkt 3) omawianej ustawy, który wprowadza zmiany w ustawie z

dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Ustawa nakłada na przedsiębiorców obowiązek ponoszenia kosztów sporzą-

dzania opinii merytorycznych wydawanych przez jednostki badawczo-rozwojowe. W

większości przypadków nie powinno to spowodować dodatkowych kosztów dla

205

przedsiębiorstw, gdyż takie opinie były już w przeszłości przez przedsiębiorców

zamawiane.

Regulacje proponowane w ustawie sprawią, że produkcja krajowego przemysłu

spożywczego będzie bardziej dostosowana do wymagań wspólnotowych, co może

zwiększyć popyt na polską żywność i doprowadzić do dalszego zwiększenia eksportu

tej branży na rynek UE. Oznacza to zwiększenie konkurencyjności polskiegoprzemysłu rolno-spożywczego. Dodatkowym efektem zwiększenia produkcji żyw-

ności w Polsce może być wzrost zatrudnienia w zakładach tego przemysłu.


206



Informacja na temat ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywa-niu i przeszczepianiu komórek, narządów i tkanek.

Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, narządów i

tkanek (projekt ustawy z druku nr 3856), zastąpić ma obowiązującą jeszcze do 1

stycznia 2006 r. ustawę z dnia 25 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepia-

niu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 138, poz. 682 ze zm.). Nowa ustawa im-

plementuje m.in. normy wynikające z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr

2004/23/WE z dnia 31 marca 2004 r. (dyrektywa zakreśliła termin na wprowadzenie

w życie odpowiednich przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych,

na 7 kwietnia 2006 r.).

Ustawa określa zasady i warunki pobierania, przetwarzania, przechowywania,

przeszczepiania, testowania, dystrybucji – tkanek, komórek i narządów pochodzą-

cych od żywego dawcy lub ze zwłok. Przepisów ustawy nie stosuje się do krwi (za

wyjątkiem krwi obwodowej i pępowinowej) oraz do komórek rozrodczych, gonad,

tkanek zarodkowych i płodowych oraz narządów rozrodczych lub ich części.

Ustawa reguluje kontrowersyjne kwestie sposobu wyrażania sprzeciwu na po-

branie i przeszczepu komórek, tkanek i narządów ze zwłok oraz sposobu określania

momentu ludzkiej śmierci, od którego dopuszczalne jest dokonanie pobrania narzą-

dów.

Zasadniczą wątpliwość z punktu widzenia zgodności z Konstytucją budzi

rozwiązanie przyjęte w art. 9 ustawy dotyczące kryteriów i sposobów ustalenia

śmierci człowieka. Uchwalone przepisy dopuszczają pobranie komórek, tkanek lub

narządów ze zwłok ludzkich po stwierdzeniu „trwałego nieodwracalnego ustania

czynności mózgu (śmierci mózgu)”. Sformułowanie to jest nieostre i niezupełne (czy

chodzi o ustanie czynności całego mózgu, pnia mózgu, kory mózgu, czy jakieś innej

jego części?) i wymaga wskazania dodatkowych kryteriów i procedur ustalania tego

stanu. Kryteria takie oraz sposób stwierdzania śmierci człowieka określone mają zo-

207

stać w obwieszczeniu ministra właściwego ds. zdrowia, które zawierać będzie usta-

lenia dokonane przez powołanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia spe-

cjalistów odpowiednich dziedzin medycyny przy uwzględnieniu aktualnej wiedzy me-

dycznej. Zgodnie z uchwalonymi przepisami, możliwa będzie zmiana kryteriów

śmierci człowieka w drodze obwieszczenia ministra ds. zdrowia. Narusza to zasadę

demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę ochrony życia

ludzkiego (art. 38 Konstytucji), w ten sposób, iż dopuszcza pozaustawowe okre-ślenie norm, na podstawie których oceniane będzie „istnienie” życia człowiekaoraz moment, w którym prawna ochrona życia z art. 38 Konstytucji ustaje.

Zwrócić przy tym należy uwagę, iż konstytucyjny system źródeł prawa nie przewiduje

źródła takiego jak obwieszczenie, co narusza również art. 2 Konstytucji i art. 87 Kon-

stytucji.

Znacznie mniej kontrowersyjne są przepisy dotyczące pobierania komórek,

tkanek i narządów od żywych dawców, gdzie priorytetem jest poszanowanie woli

osób uczestniczących w tych zabiegach (stąd szersze dopuszczenie dawstwa na-

rządów przez osoby nie będące krewnymi oraz kobiet ciężarnych), zapewnienie peł-

nej i szczegółowej informacji o występujących zagrożeniach dla dawcy i biorcy, oraz

zapobieganie odpłatnemu oddawaniu komórek, tkanek i narządów (kontrola sądowa,

opinie Komisji Etycznej).

Ustawa określa zasady uzyskiwania i cofania pozwolenia na prowadzenie

czynności pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, tkanek i narzą-

dów oraz zasady i tryb prowadzenia kontroli podmiotów czynności te prowadzących.

Ustawa powołuje m.in. w tym celu Krajowe Centrum Bankowania Tkanek i Komó-rek oraz Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji "Pol-transplant", które są jednostkami budżetowymi podległymi ministrowi właściwemu

do spraw zdrowia. Do zadań Krajowego Centrum Bankowania należy m.in. organi-

zowanie współdziałania banków tkanek i komórek, sprawowanie nadzoru i kontroli

nad bankami tkanek i komórek pod względem merytorycznym, prowadzenie rejestru

banków tkanek i komórek. Natomiast Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do

Spraw Transplantacji "Poltransplant" odpowiada m.in. za koordynację pobierania i

przeszczepiania komórek, tkanek i narządów, prowadzenie centralnego rejestru

sprzeciwów, prowadzenie krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie, pro-

wadzenie rejestru przeszczepień, prowadzenie rejestru żywych dawców; prowadze-

nie rejestru szpiku i krwi pępowinowej.

208

Ustawa powołuje również Krajową Radę Transplantacyjną, jako organ do-

radczy i opiniodawczy ministra właściwego do spraw zdrowia. W skład Rady wchodzi

nie więcej niż 31 członków, powoływanych na 4-letnią kadencję przez ministra wła-

ściwego do spraw zdrowia, spośród specjalistów z różnych dziedzin nauki oraz

przedstawiciel Naczelnej Izby Lekarskiej.

W celu wykonania ustawy minister właściwy ds. zdrowia a także Minister

Sprawiedliwości będą musieli wydać szereg rozporządzeń regulujących m.in. pro-

cedury wykonywania czynności związanych z pobieraniem, przechowywaniem,

przetwarzaniem, sterylizacją i dystrybucją komórek, tkanek i narządów, sposoby

prowadzenia rejestrów oraz list powołanych ustawą, sposób i tryb uzyskania infor-

macji o zgłoszonych sprzeciwach, wymagania zdrowotne jakim powinien odpowiadać

kandydat na dawcę, kryteria medyczne i sposób dokonywania wyboru biorcy, sposób

informowania osób o kolejności wpisu na listę oczekujących na przeszczepienie,

kwalifikacje wymagane od osób zatrudnionych w bankach tkanek i komórek, wyma-

gania fachowe i sanitarne dla banków tkanek i komórek, wymagania, jakie powinien

spełniać system zapewnienia jakości dla przechowywania tkanek i komórek.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2006 r., z tym że część jej przepi-

sów stosuje się od dnia 31 grudnia 2006 r.

Sporządził: Jan Lipski – ekspert ds. legislacji

209



Opinia o ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługują-cej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych107


• Uchwalenie ustawy wynikało z obowiązku dostosowania się do prawa UE. Polska

została zobowiązana do ustanowienia systemu kompensaty w dyrektywie Rady

2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r., gdzie w art. 12 ust. 2 wskazano na obo-

wiązek zapewnienia przez państwa, by ich przepisy krajowe przewidywały taki

system dla ofiar przestępstw umyślnych, popełnionych z użyciem przemocy na

ich terytorium, który gwarantowałby sprawiedliwą i odpowiednią kompensatę dla

ofiar. Dyrektywa ustanowiła także zasady dotyczące współpracy państw człon-

kowskich, które powinny zostać wdrożone do prawa krajowego. Ta część przepi-

sów dyrektywy powinna zostać wykonana do 1 stycznia 2006 r.

• Uchwalona ustawa spełnia powyższy obowiązek dostosowawczy. Ustawa określa

bowiem zasady i tryb przyznawania kompensaty oraz warunki współpracy pol-

skich organów z organami innych państw członkowskich UE, właściwych w pra-

wach postępowania o uzyskanie tego świadczenia. Ustawa określa również za-

kres terytorialny i podmiotowy jej działania (obejmuje przestępstwa umyślne po-

pełnione tylko na terytorium Polski, natomiast ofiarą może być nie tylko obywatel

RP, lecz również każdego innego państwa członkowskiego UE).

107 Podstawą prac nad tą ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 3859.

210

Tryb prac nad ustawąW trakcie prac sejmowych projekt ustawy nie budził większych kontrowersji. Posłowie

mieli możliwość zapoznania się z uwagami ekspertów oraz rozwiązaniami funkcjo-

nującymi w innych krajach.108

W II czytaniu projektu nie zgłaszano żadnych poprawek, stąd też możliwe było

niezwłoczne przystąpienie do III czytania, w trakcie którego ustawę przyjęto jedno-

myślnie109. Senat nie wniósł żadnych poprawek.

W dyskusji niektórzy posłowie uznawali kwotę kompensaty (12 tys. zł) za zbyt ni-

ską, nie mniej z uwagi na ograniczenia budżetowe nie padł żaden wniosek formalny

aby kwotę tę podwyższyć.110 Zgłoszony był wniosek dotyczący ponownej analizy

skutków finansowych ustawy111 a także - w zasadzie odosobniona - krytyczna ocena

proponowanej regulacji.112


W uzasadnieniu projektu ustawy wskazywano, że precyzyjne policzenie skut-

ków ustawy dla budżetu państwa nie jest możliwe, przede wszystkim dlatego, że nie-

znana jest liczba pokrzywdzonych, którzy złożą wnioski o kompensatę oraz to w ja-

kiej wysokości zostanie ona przyznana.

Projektodawcy szacowali koszt wejścia w życie ustawy biorąc pod uwagę:

108 Zob. Opinia BSE do projektu ustawy sporządzona przez A. Grzelak, z której to opinii wynika m.in.,iż:polski projekt ustawy stanowi minimum, które jest wymagane przez dyrektywę (jeśli chodzi o zakresświadczeń);są kraje, w których wysokość kompensaty jest wyższa niż przyjmowana w Polsce. Jednakże zróżni-cowanie jest tu także dość duże (od ok. 13,3 tys. zł w Estonii do ok. 3 mln zł w W. Brytanii i brakugórnej granicy w Irlandii);w polskiej ustawie nie określono zasad, kiedy można odmówić wypłaty kompensaty lub zmniejszyć jejwysokość;liczba wniosków o kompensatę jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych krajach (od 16 w Luk-semburgu do 78.165 w W. Brytanii).109 Za było 387 posłów, 0 przeciw i 0 wstrzymujących się.110 Zob. wypowiedź pos. A. Błochowiak przemawiającej w imieniu klubu SLD czy pos. B. Bujaka prze-mawiającego w imieniu klubu PSL na 107 posiedzeniu plenarnym w czasie II czytania projektu usta-wy.111 Zob. Wypowiedź pos. P. Krzywickiego przemawiającego w imieniu Klubu PiS.112 Pani pos. E. Ratajczak, przemawiająca w imieniu klubu LPR stwierdziła: „Klub nasz ocenia projektustawy jako nieprzemyślany, niedopracowany, stanowiący ledwo minimum tego, co naprawdę powi-nien obejmować, i nie jest to tylko kwestia finansów. Mamy świadomość, jak wielu zmian należy doko-nać, jak bardzo trzeba poszerzyć zakres świadczeń.”

211

- istniejące statystyki osób pokrzywdzonych przestępstwami z określonych

ustawą artykułów K.k. (wskazując, że w skali roku może to być 25.600 osób)

a następnie zakładając, że tylko połowa z tych osób będzie się ubiegać o

kompensatę (tj. 12.800) i mnożąc tę wielkość przez dopuszczalną maksy-

malną wysokość kompensaty (12 tys. zł) co dawało kwotę 153,6 mln zł.

Uznając jednakże, iż niejednokrotnie kwota kompensaty będzie znacząco

niższa od maksymalnie dopuszczalnej, a także to, że nie wszyscy kompen-

satę otrzymają oszacowano, że skutki dla budżetu z tego tytułu mogą wy-

nieść ok. 70 mln zł rocznie;

- konieczność kadrowego wzmocnienia aparatu sądownictwa i prokuratury

wraz z obsługą urzędniczą. Wejście w życie ustawy powodować będzie

skutki w cz. 15 – Sądy powszechne i w cz. 37 – Sprawiedliwość w związku z

nałożeniem nowych zadań na sądy rejonowe i prokuratury okręgowe i po-

trzebą zwiększenia zatrudnienia.113 Wielkość tych skutków oszacowano dla

tej pierwszej części budżetu na 12.933,2 tys. zł i dla drugiej na 13.932 tys.

zł114.

Łączne koszty wejścia w życie ustawy szacuje się na blisko 97 mln zł.

Ustosunkowując się do powyższego szacunku, trudno go podważać aczkolwiek

można postawić pytanie, czy w trudnej sytuacji budżetowej konieczne jest planowa-

nie po 2 etaty urzędnicze na 1 sędziego i na 1 prokuratora (zaplanowano łącznie 348

etaty urzędnicze na kwotę blisko 14,5 mln zł) skoro na 1 sędziego może przypadać

miesięcznie ok. 12 spraw.

Zważywszy jednakże na fakt, że w związku ze stworzeniem możliwości ubiega-

nia się o kompensatę liczba zgłoszonych wniosków może być wyższa niż to szacuje

Rząd nie wydaje się celowe zakładanie, że koszty wejścia w życie ustawy mogą być

niższe niż 97 mln zł.

Reasumując:

W obecnej sytuacji budżetowej nie wydaje się zasadne nowelizowanie ustawy

w celu np. podwyższenia kwoty kompensaty czy wprowadzenia innych rozwiązań

113 Szacuje się utworzenie 86 etatów sędziowskich i 172 urzędniczych w cz. 15 – Sądy powszechne iw cz. 37 - Sprawiedliwość 88 etatów prokuratorskich i 176 urzędniczych.114 Zob. Uzasadnienie do projektu ustawy na s. 10 i n.

212

poszerzających możliwości korzystania z niej, bez poznania faktycznych skutków

finansowych rozwiązań przyjętych w obecnej ustawie.

Pewnym problemem jest to, że ustawa wchodzi w życie już w br. a nie przewi-

dziano na ten cel żadnych środków w budżecie państwa. Konieczne zatem mogą być

działania Rządu lub Ministra Finansów czy Ministra Sprawiedliwości w zakresie uru-

chamiania dodatkowych środków (np. z rezerwy ogólnej lub innych pozycji budżeto-

wych).

Sporządziła: Zofia Szpringer - Naczelnik Wydziału Studiów Budżetowych

213


Informacja nt. Ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych115

Przedmiot regulacji

Ustawa nowelizuje:

- ustawę z dnia 6 maja 1981 r. o pracowniczych ogrodach działko-

wych,

- ustawę z dnia 15 listopada 19$4 r. o podatku rolnym,

- ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych,

- ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób

prawnych,

- ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

Regulacje zawarte w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych generalnie

zbliżone są w swej treści do obecnie obowiązującej ustawy z dnia 6 maja 1981 r. o

pracowniczych ogrodach działkowych. Każdemu działkowiczowi jak dotychczas ma

przysługiwać prawo użytkowania działki. Własnością posiadacza działki mają być

rośliny, dom oraz cała infrastruktura wybudowana z jego środków własnych nato-

miast infrastruktura wspólna w ogrodach działkowych ma być własnością Polskiego

Związku Działkowców. Ustawa w odróżnieniu od obowiązujących przepisów chroni

działkowców przed roszczeniami dawnych właścicieli, którzy w wypadku zasadności

roszczenia mogą otrzymać odszkodowanie albo inną nieruchomość wyłącznie od

właściciela danego gruntu, tj. w większości przypadków od gminy albo od skarbu

państwa gdyż ogrody w większości są położone na terenach będących w użytkowa-

niu wieczystym tych właśnie podmiotów. Organizacją skupiającą działkowców ma

być Polski Związek Działkowców, do którego przynależność będzie obowiązkowa.

Skutki finansowe

Zdaniem projektodawców ustawy trudno jest oszacować jej ewentualne skutkibudżetowe. Generalnie skutki budżetowe mogą wystąpić w przypadku realizacji 115 Ustawa podpisana przez Prezydenta 15 sierpnia 2005 r. Podstawa prac nad ustawą był poselskiprojekt ustawy zawarty w druku nr 3905.

214

roszczeń osób trzecich w formie odszkodowań nakazanych wyrokami sadów, co do-tyczy zorganizowanych ogrodów działkowych na spornych terenach a także w wy-padku likwidacji i tworzenia nowych ogrodów przez samorządy, które dokonują zmia-ny planów zagospodarowania przestrzennego.

W zakresie zobowiązania gmin do doprowadzenia do ogródków działkowych

dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę, zapewnienia dostępu do

komunikacji publicznej oraz utrzymania porządku na terenach przyległych do działek

należy zauważyć, iż obowiązki w tym zakresie już istnieją na mocy przepisów obowią-

zującej ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych.

Brak jest informacji na temat rządowych szacunków skutków finansowych

ustawy jako że wobec ustawy nie było stanowiska rządu a uczestniczący w pracach

parlamentarnych przedstawiciel Ministerstwa Infrastruktury nie odnosił się do tej kwe-

stii.

Inne skutki

Do projektu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych zgłaszano wątpliwości

natury konstytucyjnej. W trakcie prac parlamentarnych starano się dokonać zmian

uwzględniających korekty zgłoszone przez Biuro Legislacyjne i ekspertów opiniujących

projekt tak aby ustawa zawierała treść zgodną z konstytucja. Niemniej jednak pozo-

stały dalsze wątpliwości wyrażone chociażby w stanowisku Komisji Wspólnej Rządu i

Samorządu Terytorialnego wobec ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. W oce-

nie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która wnosiła do Prezydenta

o niepodpisywanie u s t a w y o r o d z i n n y c h o g r o d a c h d z i a ł -

k o w y c h i skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej

zgodności przepisami konstytucyjnymi, przepisy tej ustawy proponują wprowadzenie

regulacji już dwukrotnie skutecznie zaskarżonych do Trybunału Konstytucyjnego.

Utrwalone orzecznictwo Trybunału w tym zakresie (orzeczeniu z dnia 20 listopada

1996r., sygn. akt: K. 27/95 oraz orzeczenie z dnia 20 lutego 2002 r., sygn. akt: K.

39/00) jednoznacznie potwierdza wadliwość tych regulacji.

Uzasadniając swoją ocenę Komisja stwierdziła, że:

- przedmiotowa ustawa przyznaje Polskiemu Związkowi Działkowców de iure

status władzy publicznej. Samodzielność PZD poddana została ochronie sadowej, któ-

215

ra zgodnie z art. 165 Konstytucji RP przysługuje jedynie jednostkom samorządu teryto-

rialnego. Natomiast organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego zostały

zobligowane do tworzenia warunków prawnych, przestrzennych i ekonomicznych dla

rozwoju rodzinnych ogrodów działkowych, które prowadzi PZD;

- ustawa nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek zrekulty-

wowania i zmeliorowania gruntu. Równocześnie gmina będzie zobowiązana do do-

prowadzenia do rodzinnych ogrodów działkowych dróg dojazdowych, energii elek-

trycznej, zaopatrzenia w wodę oraz zapewnienia, na potrzeby ogrodów, dostępu do

komunikacji publicznej. Do gmin będzie należało także utrzymanie porządku i czysto-

ści na terenach przylegających do rodzinnych ogrodów działkowych;

- przepisy ustawy wkraczają także w postępowania wywłaszczeniowe, prowadzo-ne w oparciu o przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami, na cele publiczne.W takich przypadkach ustawa przewiduje wyrażenie zgody przez PZD na likwidacjęogrodu, w związku z wywłaszczeniem na cele publiczne oraz zapewnienie gruntówzamiennych;

- ustawa utrzymuje dalsza uprzywilejowaną pozycję PZD i nie wspomina o in-

nych organizacjach zrzeszających działkowców. Co prawda nie ma już zapisu „o za-

sadzie wyłączności" na zakładanie i prowadzenie ogrodów działkowych, o której mowa

w art. 4 ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych, ale równocześnie brak jest

zapisów dopuszczających także inne stowarzyszenia do zakładania i prowadzenia ro-

dzinnych ogrodów działkowych;

- przepisy ustawy wskazują, że grunty stanowiące własność Skarbu Państwa

lub jednostek samorządu terytorialnego, przeznaczone w miejscowych planach zago-

spodarowania przestrzennego pod rodzinne ogrody działkowe, przekazuje się nieod-

płatnie w użytkowanie Polskiemu Związkowi Działkowców. Ponadto ww. grunty mogą

być oddawane nieodpłatnie Polskiemu Związkowi Działkowców w użytkowanie wie-

czyste. Zatem ustawa nie przewiduje możliwości przekazywania praw do gruntu na

rzecz innych organizacji zrzeszających działkowców, natomiast wynika z niej, że w

dalszym ciągu będzie istniał monopol Polskiego Związku Działkowców na

zakładanie i prowadzenie ogrodów działkowych. Wskazywał na to Trybunał Konstytu-

cyjny w orzeczeniu z dnia 20 listopada 1996 r., sygn. akt: K. 27/95, w którym stwierdził

m.in., że przekazywanie praw do gruntów wyłącznie na rzecz PZD jest niezgodne z

Konstytucja, przez to, że ustala wyłączność w uzyskaniu tego prawa na rzecz jednej z

organizacji zrzeszającej działkowców. Regulacja taka prowadzi w istocie do wyłączno-

216

ści PZD w uzyskiwaniu terenów przeznaczonych pod ogrody działkowe, a przez to

ogranicza prawo zrzeszania się obywateli. Rozwiązanie takie narusza zasady demo-

kratycznego państwa prawnego. Ponadto Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia

20 lutego 2002 r., sygn. akt: K. 39/00, wskazał na ograniczenie podobnymi przepisami

prawa własności gmin oraz ich dochodów. Konsekwencją narzucenia gminom nowych

zadań, jest także naruszenie zasady adekwatności środków do zadań; gdzie w tym

przypadku nie tylko nie zapewnia się środków na nowe zadania, a wręcz ogranicza

dochody gmin;

- ustawa zawiera wiele błędów legislacyjnych (m.in. zapisy art. 1-3 powinny

znaleźć się w uzasadnieniu ustawy

Przedstawiając powyższe argumenty Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Te-

rytorialnego stała na stanowisku, że akceptacja regulacji ustawy o rodzinnych ogro-

dach działkowych spowoduje skierowanie ponownych skarg do Trybunału Konstytu-

cyjnego przez Samorządy.

Ze stanowiskiem samorządowców zgodził się Premier, który zwracał się do

Prezydenta z prośba o rozważenie możliwości skierowania do Trybunału Konstytucyj-

nego ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych w celu zbadania jej zgodności z

Konstytucją RP.


217



Ustawa o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw(druk 3942)

Projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych

ustaw ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej wyrażonego w trzech dyrekty-

wach Parlamentu Europejskiego i Rady (2000/76/WE, 2004/12/WE, 2005/20/WE).

Oznacz to, iż zmiany nie nakładają dodatkowych obowiązków w stosunku do tych,

które są nałożone na wszystkie podmioty gospodarcze w Unii Europejskiej, tym sa-

mym nie wpływają na pogorszenie konkurencyjności podmiotów polskich w stosunku

do innych podmiotów.

Konsekwencje wejścia w życie ustawy zawierają zarówno elementy ekonomicz-

ne jak i społeczne. Należeć do nich będą m.in.:

1. Możliwość rozszerzenia katalogu dokumentów, w których mogą być okre-

ślone warunki i sposób zagospodarowania mas ziemnych lub skalnych, aby

nie były do nich stosowane przepisy ustawy o odpadach może się przyczy-

nić do lepszego ich zagospodarowywania.

2. Wprowadzona zostaje regulacja zapewniająca odzysk i unieszkodliwianie

niesegregowanych odpadów komunalnych i komunalnych osadów ścieko-

wych oraz unieszkodliwianie zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych

odpadów weterynaryjnych najbliżej miejsca ich wytwarzania i na obszarze

tego województwa lub w przypadku, gdy odległość między miejscem wytwo-

rzenia i unieszkodliwiania jest w innym województwie mniejsza niż w tym

województwie, dopuszczalne jest ich unieszkodliwienie w innym wojewódz-

twie. Doprowadzi to do większej kontroli nad unieszkodliwianiem ww. odpa-

dów oraz poprawę jakości unieszkodliwiania.

218

3. Wprowadzone zostały elementy zapewniające lepsze zagospodarowanie

pozostałości roślinnych, gdyż dopuszcza się ich spalanie poza urządzeniami

i instalacjami jedynie w przypadku, gdy gmina nie prowadzi selektywnego

zbierania lub odbioru odpadów ulegających biodegradacji. A więc ich spala-

nie będzie dopuszczalne jedynie w przypadku braku innych możliwości za-

gospodarowania odpadów roślinnych oraz w taki sposób, aby nie stanowiło

ono zagrożenia dla lasów i innych elementów środowiska. Przepisy te do-

prowadzą do lepszej gospodarki odpadami roślinnymi w gminach oraz przy-

czynią się do ochrony lasów i innych elementów środowiska przed niekon-

trolowanym spalaniem odpadów roślinnych.

4. Nowe regulacje zwiększą powiązanie między krajowymi planami gospodarki

odpadami a ochroną wód, co przyczyni się do ochrony wód przed zanie-

czyszczeniami związanymi z nieodpowiednim składowaniem i unieszkodli-

wianiem odpadów. Zapewniona została także zgodność między planem

krajowym i planami przygotowywanymi na innych szczeblach w tym zakre-

sie.

5. Rozszerzony został katalog rodzajów odpadów, jakie powinien obejmować

plan krajowy, wojewódzki i powiatowy zagospodarowania odpadów. Należą

do niego m.in.: pojazdy wycofane z eksploatacji, zużyty sprzęt elektryczny i

elektroniczny, PCB i azbest. W ostatnich latach mamy do czynienia ze sko-

kowym wzrostem tego typu odpadów i jedynie ujęcie ich w planach zago-

spodarowania może doprowadzić do sytuacji, w której będą one zawsze za-

gospodarowywane. Dodano także przepis określający, iż gminne plany go-

spodarki odpadami będą obejmować jedynie odpady komunalne, ograni-

czając w ten sposób obowiązki gmin do planowania gospodarowania odpa-

dami komunalnymi powstającymi lub przywożonymi na teren danej gminy.

Jest to regulacja szczególnie istotna dla gmin biedniejszych.

6. Nowe regulacje nakładają na gminę obowiązek objęcia wszystkich miesz-

kańców systemem odbierania odpadów w celu uniknięcia powstawania „dzi-

kich składowisk odpadów” oraz zjawiska „podrzucania odpadów” (co jest

szczególnie istotne w związku z coraz większą plagą tego typu zjawisk),

zorganizowania selektywnego zbierania odpadów, zapewnienia funkcjono-

wania instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komu-

nalnych oraz zapewnienie ograniczenia ilości składowanych odpadów ule-

219

gających biodegradacji. Na samorządy wojewódzkie nowe regulacje nakła-

dają odpowiedzialność za zapewnienie budowy i eksploatacji instalacji do

odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, wydzielanych z od-

padów komunalnych. Zarówno gmina, jak i województwo zostaną zwolnione

jednak z zagospodarowania odpadów, za które odpowiedzialne są przed-

siębiorstwa na podstawie odpowiednich przepisów.

7. Zdefiniowaniu uległy odpady powstające podczas akcji ratowniczych lub ga-

śniczych, co ułatwia określanie podmiotów odpowiedzialnych za zagospoda-

rowanie tych odpadów.

8. Doprecyzowane zostały przepisy dotyczące odpowiedzialności za przewo-

żenie i składowanie odpadów, co ułatwia wykonywanie tego typu pracy, jak i

kontrole nad jej wykonywaniem.

9. Wprowadzenie regulacji dotyczących postępowania z odpadami w postaci

baterii i akumulatorów, które mają być oddzielane od innego rodzaju odpa-

dów i w inny sposób zagospodarowywane, co przyczyni się do poprawy ja-

kości środowiska.

10. Wejście w życie przepisu o zakazie unieszkodliwiania zakaźnych odpadów

medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych we współspalarniach

odpadów, ze względu na ich specyfikę przyczyni się do skuteczniejszego ich

unieszkodliwiania, a co za tym idzie poprawy bezpieczeństwa.

11. Wejście z życie ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektó-

rych innych ustaw może wiązać się ze zwiększeniem obciążeń dla budżetów

gmin. Z drugiej jednak strony dochodem dla gminnych funduszy ochrony

środowiska i gospodarki wodnej będą opłaty nakładane na wytwórców od-

padów komunalnych, które określa ustawa.


220


Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniar-ki i położnej oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Uchwalone 29 lipca 2005 r. zmiany do ustaw: o zawodach pielęgniarki i po-

łożnej i o zawodach lekarza i lekarza dentysty mają ograniczony i tylko pośredni

wpływ na dostęp do świadczeń zdrowotnych obywateli. Regulacja koncentruje się na

uszczegółowieniu przepisów korporacyjnych w zakresie podnoszenia kwalifikacji za-

wodowych pielęgniarek i położnych oraz lekarzy i lekarzy dentystów. Zdaniem twór-

ców ustawy przyczyni się ona do podniesienia poziomu kształcenia podyplomowego,

a także podniesienia poziomu wykonywanych świadczeń zdrowotnych przez praktyki

pielęgniarek, położnych, lekarzy i lekarzy dentystów. Przepisy w zakresie nadzoru

pozwolą na wyeliminowanie organizatorów kształcenia i prowadzących praktyki nie-

zgodnie z przepisami. Zmiany te mają w efekcie poprawić poziom bezpieczeństwa

udzielanych świadczeń zdrowotnych.

Daleko idące skutki dla organizacji pracy średniego personelu medycznego

(pielęgniarek i położnych) w zakładach opieki zdrowotnej będzie miała zmiana 20 art.

1 ustawy. Wprowadza ona zakaz wykonywania indywidualnej praktyki, indywidualnej

specjalistycznej praktyki oraz grupowej praktyki pielęgniarek i położnych w zakładzie

opieki zdrowotnej na podstawie umowy cywilnoprawnej o udzielanie świadczeń

zdrowotnych. Wejście w życie tego przepisu (z dniem 1 stycznia 2006 r.) spowoduje

w zakładach opieki zdrowotnej, które dotychczas korzystały z tej formy zatrudniania

pielęgniarek i położnych, konieczność zatrudnienia pracowników w tych zawodach

na podstawie stosunku pracy. Może mięć to wpływ na pogorszenie się, i tak już złej,

kondycji finansowej części zakładów opieki zdrowotnej.

Sporządził: Grzegorz Ciura

221


Informacja nt. Ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o swo-bodzie działalności gospodarczej116

Przedmiot regulacji

Ustawa nowelizuje ustawę o lasach oraz ustawę o swobodzie działalności go-

spodarczej. Celem ustawy jest dokonanie merytorycznych zmian niektórych przepi-

sów ustawy o lasach a w szczególności ustanowienie obowiązku uzyskiwania ze-

zwolenia na wykonywanie planów urządzenia lasu oraz powierzenie wykonywania

określonych prac przedsiębiorstwu państwowemu pod nazwa Biuro Urządzania Lasu

i Geodezji Leśnej.

Decyzję w sprawie wydania zezwolenia ma podejmować minister środowiska,

wniosek o zezwolenie ma zawierać dość szczegółowe informacje o kwalifikacjach i

stażu pracy osób wykonujących i nadzorujących prace a także o niezbędnym wypo-

sażeniu technicznym. Szczegółowe warunki udzielania zezwoleń ma określić mini-

ster środowiska.

Zadania priorytetowe dla prawidłowej gospodarki leśnej ma prowadzić pozostające w

gestii ministra skarbu państwa przedsiębiorstwo państwowe niepodlegające komer-

cjalizacji - Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Ma ono prowadzić prace pla-

nictyczno-prognostyczne wynikające z polityki leśnej, związane z okresowymi wiel-

koobszarowymi inwentaryzacjami lasów, aktualizować stan zasobów leśnych, pro-

wadzić bank danych o zasobach leśnych i stanie lasów oraz sporządzać plany urzą-

dzenia lasu będących w zarządzie Lasów Państwowych.

Nowela umożliwia także wyodrębnienie z dotychczasowego funduszu leśnego

funduszu stabilizacyjnego, uruchamianego w razie nadzwyczajnych zagrożeń. Po-

nadto nowela reguluje zasady sprzedaży lasów, gruntów i innych nieruchomości

116 Ustawa podpisana przez Prezydenta 23 sierpnia 2005 r. Podstawą prac nad ustawą był poselskiprojekt ustawy zawarty w druku nr 3975.

222

Skarbu Państwa będących w zarządzie Lasów Państwowych określając kiedy jest to

możliwe a także sprzedaży mieszkań zakładowych pracownikom i byłym pracowni-

kom Lasów Państwowych.

Skutki finansowe

Zdaniem projektodawców opracowana regulacja nie spowoduje dodatkowych

kosztów i skutków finansowych dla budżetu państwa.

Można przyjąć, iż nałożenie obowiązku wydania decyzji w sprawie wydania

zezwolenia, odmowy wydania, zmiany i cofnięcia zezwolenia na wykonywanie pla-

nów urządzenia lasu na ministra właściwego do spraw środowiska nie wiąże się z

koniecznością dodatkowego zabezpieczenia personalnego i finansowego w Minister-

stwie Środowiska jako że w jego opinii wstępnej do projektu, jak i w opinii prezento-

wanej w debacie plenarnej takich wątpliwości nie przedstawiono. Z drugiej strony

ustanowienie obowiązku wydawania takiego zezwolenia będzie nieść za sobą wpły-

wy dla budżetów gmin gdyż za wydanie zezwolenia ma być pobierana opłata skar-

bowa w wysokości określonej w przepisach o opłacie skarbowej. Ogólna możliwa do

uzyskania kwota tych wpływów będzie jednak niewielka biorąc pod uwagę że za ze-

zwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej od której nie określono odrębnie

stawki opłaty skarbowej pobierana jest opłata w wysokości 600 zł a zgodnie z sza-

cunkami Departamentu Leśnictwa Ministerstwa Środowiska w perspektywie można

liczyć, iż o zezwolenie wystąpi ok. 30 firm.

W opinii wstępnej do projektu ustawy Ministerstwo Środowiska zgłaszało co

prawda wątpliwości w sprawie skutków finansowych związanych z potencjalną likwi-

dacja istniejącego Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej i utworzenia w jego miej-

sce nowego przedsiębiorstwa państwowego - Biuro Urządzania Lasu i Prognoz Le-

śnictwa to jednak w trakcie prac parlamentarnych odstąpiono od tej koncepcji m.in. z

uwagi na informacje ministra finansów o wiążących się z tym wysokich kosztach od-

praw dla pracowników.

Skutki inneZdaniem projektodawców nowela nie wpłynie bezpośrednio na rynek pracy, może

jedynie przyczynić się do zmian strukturalnych ale w ramach istniejącego potencjału

ludzkiego, jak i potencjału technicznego.

223

Ministerstwo Środowiska tak w swojej opinii wstępnej do projektu, jak i w opinii

prezentowanej w trakcie debaty parlamentarnej zgłaszało wątpliwość, iż wprowadze-

nie zezwoleń ministra właściwego do spraw środowiska na wykonywanie prac urzą-

dzeniowych wprowadza reglamentację działalności gospodarczej nie w pełni zgodna

z założeniem ograniczania takiej reglamentacji zawartym w ustawie o swobodzie

działalności gospodarczej.

Opinie ekspertów w tym zakresie były podzielone. Z jednej strony prezento-

wali oni pogląd, że za ograniczeniem swobody działalności gospodarczej związanym

z uwarunkowaniem sporządzania planów urządzenia lasu od posiadania zezwolenia

ministra właściwego do spraw środowiska przemawia ważny interes publiczny oraz

że nieuzasadniona jest obawa, że postawienie takiego wymogu w istotny sposób

ograniczy konkurencję między podmiotami wykonawstwa urządzeniowego gdyż w

ten sposób de facto wyeliminuje się podmioty niespełniające warunków niezbędnych

do uzyskania zezwolenia a do wykonywania planów dopuści się jedynie firmy posia-

dające odpowiednie doświadczenie, sprzęt i wyspecjalizowana kadrę. Z drugiej stro-

ny pojawiły się głosy, że w związku z wprowadzeniem zezwoleń na prowadzenie

usług w zakresie prac urządzeniowych lasu firmy małe, które jak dotąd funkcjonują

na rynku niezatrudniając na stałe wielu osób o wymaganych kwalifikacjach jak rów-

nież nieposiadając pełnego wyposażenia technicznego niezbędnego do prowadzenia

szerokiego zakresu prac mogą mieć trudności z uzyskaniem zezwolenia na prowa-

dzona działalność. Utrzymanie stałej obsady wykwalifikowanych pracowników mu-

siałoby zatem powodować wzrost kosztów utrzymania firm zajmujących się ta dzia-

łalnością i w konsekwencji wzrost cen na te usługi.


224


Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (do dnia spo-

rządzenia informacji nie została ogłoszona w Dzienniku Ustaw, wchodzi w życie 30

dni od daty ogłoszenia) jest jedna z trzech ustaw117, które mają zastąpić obowiązują-

cą ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami war-

tościowymi (t.j. Dz. U z 2005 r., nr 11, poz. 937)118 Jednym z podstawowych celów

ustawy jest dostosowanie prawa polskiego do postanowień prawa UE zawartego w 7

dyrektywach dotyczących rynku finansowego. O zmianie regulacji dotyczących in-

strumentów finansowych mowa jest również w strategii rozwoju rynku kapitałowego

Agenda Warsaw City 2010, opublikowanej przez Ministerstwo Finansów w kwietniu

2004 r.119 W dokumencie tym zwraca się m.in. uwagę na konieczność wzrostu kapi-

talizacji rynku. Trudno określić na ile wprowadzane nowe regulacje dot. instrumentów

finansowych przyczynia się do realizacji tego celu. Podstawową zasadą wynikającą z

przyjętej ustawy w stosunku do obowiązującego stanu prawnego jest zniesieniu

przymusu rynku regulowanego (brak nakazu koncentracji obrotu wtórnego na rynku

regulowanym)120. Odmienne uregulowania od dotychczasowych dotyczą również

kwestii manipulowania kursem instrumentów finansowych (m.in. wprowadzenie poję-

cia „manipulacji pośredniej” – rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o emi-

tencie). Wprowadzane zmiany mają, zgodnie z założeniami wzmóc bezpieczeństwo

obrotu instrumentami finansowymi. Proponowana ustawa nie powinna zwiększyć ob-

ciążenia budżetu państwa – działalność regulacyjna rynku jest finansowana przez

uczestników obrotu.

Opracował: Andrzej Kurkiewicz

117 Pozostałe ustawy to: ustawa z dni29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz usta-wa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowychdo zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. (również do dnia sporządzeniainformacji nie zostały ogłoszone.118 Pierwotna regulacja publicznego rynku kapitałowego w Polsce została wprowadzona w życie usta-wa z dnia 22 marca 1991 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszachpowierniczych.119 Dostepna na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl120 Zgodnie z wyrażanymi poglądami jest to zasadnicza zmiana systemowa. Patrz M. Domagalski,Trzy ustawy zamiast jednej. Rzeczpospolita z dnia 16 maja 2005 r.

225


Ustawa o zmianie ustawy – prawo lotnicze (druk 3995)

Projekt ustawy o zamianie ustawy prawo lotnicze ma na celu wdrożenie do

krajowego porządku prawnego dziesięciu rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i

Rady m.in. w sprawie zgłaszania zdarzeń w lotnictwie cywilnym, organizacji czasu

pracy personelu pokładowego, ustanowienia wspólnych zasad odszkodowania i po-

mocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub

dużego opóźnienia lotu. Konsekwencje wejścia w życie ustawy i rozporządzeń do

ustawy zawierają zarówno elementy ekonomiczne jak i społeczne. Należeć do nich

będzie m.in.:

1. Określenie zasad i procedur związanych z prowadzeniem przez Preze-

sa Urzędu Lotnictwa Cywilnego bazy danych dotyczących zgłoszeń o wypadkach i

incydentach lotniczych w lotnictwie cywilnym. Zmiana zasad prowadzenia bazy da-

nych wiąże się z kosztami dokonania tych zmian, lecz przyczynia się także do lep-

szego ich wykorzystywania i wymiany informacji między krajami, co może doprowa-

dzić do poprawy bezpieczeństwa w ruchu lotniczym, a także zmniejszenia kosztów

ponoszonych w związku z wypadkami i incydentami lotniczymi.

2. Wprowadzenie nowego systemu czasu pracy i wypoczynku załóg stat-

ków powietrznych oraz kontrolerów ruchu lotniczego. Wiąże się to z kosztami dla

przedsiębiorstw lotniczych, ale także m.in. z poprawą jakości świadczonych usług (w

tym zwiększeniem bezpieczeństwa w ruchu lotniczym. Ze względu na przewidywaną

tendencję optymalizacji zatrudnienia w przedsiębiorstwach lotniczych przewiduje się

wzrost konkurencyjności przewozów lotniczych.

3. Utworzenie Komisji Ochrony Praw Pasażerów, która działać będzie jako

odrębna komórka organizacyjna przy Prezesie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Ozna-

cza to konieczność poniesienia kosztów związanych z utworzeniem Komisji, ale tak-

że utworzenie nowych miejsc pracy oraz zapewnienie właściwej ochrony praw pasa-

żerów. Zaś ochrona praw pasażerów może przyczynić się do poprawy jakości usług

świadczonych przez przewoźników lotniczych i porty lotnicze.

226

4. Wprowadzenie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lądowa-

nie w portach lotniczych Wspólnoty. Z jednej strony oznaczać to będzie konieczność

poniesienia kosztów związanych z wprowadzeniem nowego systemu, z drugiej zaś

usprawni to działanie portów lotniczych i przewoźników lotniczych.

5. Zmiany w dziale X ustawy prawo lotnicze mogą doprowadzić do popra-

wy konkurencyjności w zakresie wykonywania międzynarodowych przewozów lotni-

czych, gdyż zniesiona zostanie możliwość wyznaczania i upoważniania do wykony-

wania takich przewozów jedynie polskich przewoźników. Jednak oznaczać to może

także straty dla polskich przewoźników w związku ze spadkiem liczby zamówień.

6. Usprawnienie systemu działania Państwowej Komisji Badań Wypadków

Lotniczych i utworzenie przedstawicielstw terenowych Komisji pociągnie za sobą ko-

nieczność poniesienia kosztów organizacyjnych, z drugiej jednak strony doprowadzi

do sprawniejszego badanie zdarzeń lotniczych, co może przyczynić się do poprawy

bezpieczeństwa w ruchu lotniczym. Dodatkowo członkowie PKB WL zostaną objęci

ustawą o pracownikach urzędów państwowych, co oznacza zwiększenie kontroli nad

działalnością PKB WL.

7. Zmiana ustawy lotniczej dotycząca poprawy efektywności akcji ratowni-

czych i zwalczania klęsk żywiołowych oraz wykonywania lotów badawczych może

mieć pozytywny wpływ na regiony, których działania te będą dotyczyć.


227

Druk sejmowy 4058


Opinia o ustawie z dnia 28 lipca 2005 r.o zmianie ustawy o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej

„Poczta Polska”121

Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 19 sierpnia 2005 r. Wchodzi w życie

z dniem 1 stycznia 2006 r.

1. Cele ustawy i przedmiot regulacji

Celem ustawy jest przekazanie Poczcie Polskiej (PP) prawa użytkowania

wieczystego nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa i znajdujących się

już w posiadaniu PP.

Wprowadzone uregulowania, to:

a. Usankcjonowanie prawne faktycznej sytuacji kilkudziesięciu nieruchomości PP,

które zostały pominięte w poprzedniej regulacji jej własności. Obecny stan prawny

utrudnia rozporządzanie tymi nieruchomościami i może spowodować problemy przy

projektowanych zmianach własnościowych w PP.

b. Przekazanie PP prawa użytkowania wieczystego nieruchomości będących wła-

snością Skarbu Państwa i znajdujących się od dnia 5 grudnia 1990 r. w posiadaniu

państwowej jednostki organizacyjnej "Poczta Polska, Telegraf i Telefon" i pozostają-

cych w posiadaniu PP w dniu 1 stycznia 2005 r.

2. Prace nad projektem ustawy i kontrowersje

Prace parlamentarne nad projektem ustawy trwały 3 miesiące, przy poparciu

Rządu dla podjętej inicjatywy komisyjnej. W stosunku do projektu uchwalony tekst

121 Podstawą prac sejmowych był projekt Komisji Infrastruktury z 11 marca 2005 r. (druk nr 4058).

228

zawiera dwie zmiany formalne wprowadzone na wniosek Rządu. Senat wniósł 7 po-

prawek o charakterze redakcyjnym, z których 5 zostało przyjętych. Za przyjęciem

ustawy głosowało 384 posłów, nie było głosów przeciw, wstrzymało się czterech po-

słów, a 76 posłów nie głosowało.

Materia ustawy nie wywołała kontrowersji. Jedyną rozstrzyganą kwestią było za-

pewnienie takiego brzmienia przepisom, by przekazanie PP gruntów nieodpłatnie

nie zostało uznane za pomoc publiczną w rozumieniu prawa UE.



Wprowadzenie ustawy w życie nie będzie miało żadnego wpływu na wielkość

dochodów lub wydatków budżetu państwa.


Zgodnie z celem projektodawców nastąpi uregulowanie prawne własności PP.

4. Konkluzje

Brak jest uwag co do ewentualnych zmian w treści ustawy.


229



Opinia o ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym122


• Ustawa określa organizację nadzoru nad rynkiem papierów wartościowych i in-

nych instrumentów finansowych oraz nad rynkiem towarów giełdowych.

• Ustawa jest jedną z 3 ustaw, zastępujących ustawę o publicznym obrocie papie-

rami wartościowymi123, a których uchwalenie wynikało z obowiązku dostosowania

się do prawa UE.

• Rząd podkreślał potrzebę pilnych prac nad nowymi regulacjami, tak aby mogły

wejść w życie z dniem 1 lipca 2005 r. W przeciwnym razie Polska narazić by się

mogła na daleko idące retorsje ze strony instytucji europejskich (Komisji Europej-

skiej, ETS)124.

122 Podstawą prac nad tą ustawą był rządowy projekt ustawy zawarty w druku sejmowym nr 3969.123 Pozostałe 2 ustawy to:- ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizo-

wanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, oraz- ustawa o publicznym obrocie instrumentami finansowymi,

uchwalonych przez Sejm w tym samym terminie, tj. 29 lipca 2005 r.124 Zob. Biuletyny z prac KFP nad projektem ustawy oraz wypowiedź w czasie II czytania na posie-dzeniu plenarnym Pos. K. Skowrońskiej, która stwierdziła m.in. iż: „Po pierwsze, Komisja Europejskaprawdopodobnie poprosiłaby stronę polską o wyjaśnienie, dlaczego dyrektywa ta nie była transpono-wana do polskiego prawa. Rada Ministrów zostałaby zobligowana do wskazania przyczyn i zajęciastanowiska wobec faktu braku implementacji. Komisja Europejska mogłaby w związku z tym wyrokiemEuropejskiego Trybunału Sprawiedliwości nałożyć na Polskę, jako kraj członkowski, karę.Po drugie, od 1 lipca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie obowiązywać rozporządzeniewydane przez Komisję Europejską nr 809/KE z 2004 r., które określa szczegółową zawartość pro-spektu emisyjnego oraz termin jego publikacji. Rozporządzenie odwołuje się do pojęć, które w ustawiePrawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi nie są definiowalne lub ich definicja jest od-mienna od definicji, które zawarte są w dyrektywie. Oznaczałoby to chaos regulacyjny i bardzo po-ważne ryzyko prawne dla wszystkich uczestników rynku kapitałowego, a zwłaszcza inwestorów, emi-tentów oraz nadzoru.Po trzecie, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd działałaby w obliczu szczególnie dużego ryzykaprawnego. Z jednej strony musiałaby stosować przepisy dyrektywy, m.in. z powodu wejścia rozporzą-dzenia nr 809 Komisji Europejskiej, z drugiej zaś strony musiałaby odwoływać się do obowiązującejustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, praktycznie samodzielnie decydować,które z przepisów powinny zostać zastosowane, a których stosować się nie powinno. Podobnie

230

• W praktyce nie udało się tego celu osiągnąć (3 nowe ustawy wejdą w życie 30 dni

od dnia ogłoszenia – co jeszcze w nie nastąpiło), a spowodowane to zostało dość

późnym przesłaniem projektów ustaw do Sejmu125, rozległością zmian126, z któ-

rych wiele budziło wątpliwości ekspertów127;

• Ponadto - zdaniem NBP - strona rządowa nie wywiązała się z obowiązku konsul-

tacji projektów ustaw z EBC128. Rząd nie zgadzał się z takim stanowiskiem banku

centralnego, bowiem spełnienie obowiązku konsultacji mogłoby wydłużyć prace

nad ustawami i narazić Polskę na równie poważne, jeśli nie silniejsze, sankcje ze

strony instytucji unijnych.

Tryb prac nad ustawą- W czasie prac Komisji Finansów Publicznych wprowadzono do ustawy szereg

zmian, zarówno o charakterze merytorycznym, jak i redakcyjnym. Do najważniej-

szych z nich, mających charakter merytoryczny, należy m.in:

uczestnicy rynku musieliby posiłkować się różnymi interpretacjami w tym zakresie. Dawałoby to m.in.podstawę do kwestionowania decyzji Komisji Papierów Wartościowych i Giełd i wpływałoby na obni-żenie możliwości sprawowania nadzoru nad rynkiem kapitałowym. Sankcja karna lub administracyjnamoże zostać nałożona tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości co do przesłanek wynikających z przepisumaterialnego, tu zaś powstawałyby takie wątpliwości. Z tego tytułu mogłyby powstawać roszczeniaodszkodowawcze podmiotów wobec Skarbu Państwa, motywowane niewłaściwym stosowaniem pra-wa. Jednocześnie uzasadnienie decyzji wydawanych przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełdopierałoby się w części na zapisach dyrektywy, które wprost nie obowiązywałyby wtedy na terenieRzeczypospolitej Polskiej, a zarazem pomijać obowiązujące przepisy prawa polskiego. Budziłoby tozrozumiałe wątpliwości natury systemowej, a nawet konstytucyjnej.Po czwarte, dyrektywa o prospekcie nr 2003/71/WE reguluje stosunki między uczestnikami rynku.Załóżmy, że w wyniku tej jej implementacji jeden z uczestników rynku, np. inwestor, nabyłby określoneprawo, np. prawo do wycofania się ze złożonego zapisu o nabycie akcji emitenta. Jednocześnie wzgodzie z obowiązującymi przepisami ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi iw świetle braku implementacji dyrektywy o prospekcie emitent nie posiadałby obowiązku respektowa-nia żądania inwestora w zakresie zwrotu środków wpłaconych przez inwestora tytułem subskrypcji naakcje. W tej sytuacji można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że inwestor wystąpiłby z rosz-czeniem wobec Skarbu Państwa z tytułu szkody poniesionej w wyniku braku implementacji dyrektywyo prospekcie.”125 Także Rząd miał bardzo mało czasu na przygotowanie nowych regulacji. Kwestie te podnosił wswojej wypowiedzi Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów A. Jacaszek w czasie I czytaniaprojektów ustaw na 103 posiedzeniu Sejmu 17maja 2005 r.126 Pracujący nad 3 projektami ustaw musieli się zapoznać z ok. 1.400 stronami dokumentów.127 Pos. A. Zawisza, przemawiając w czasie II czytania w imieniu Klubu PiS powiedział, m.in. „Naprzykład posłowie mogli zapoznać się z analizą autorstwa dr. Krzysztofa Oplustila z Katedry PrawaGospodarczego Uniwersytetu Jagiellońskiego, który podzielając intencje twórców ustawy, wywodziłjednakowoż, że projekty, niejako paradoksalnie, nie implementują norm prawa europejskiego i w tymsensie mijają się z celami, które były deklarowane przy wszczynaniu prac nad tymi projektami.”Zob. też inne opinie do projektów ustaw zawartych w drukach sejmowych nr 3969, 3970 i 3982 prze-kazane KFP przez BSE.128 Zob. Stanowisko NBP w tej sprawie przesłane do Komisji Finansów Publicznych.

231

- uzupełnienie kompetencji KPWiG o decyzje o charakterze sankcyjnym, dotyczące

agentów firm inwestycyjnych. Tym samym w stosunku do tego typu decyzji wyłą-

czono możliwość ich samodzielnego podejmowania przez przewodniczącego

komisji;

- doprecyzowanie uprawnień KPWiG żądania tzw. billingów telefonicznych o wska-

zanie, że uprawnienie dotyczy także informacji stanowiących tajemnicę teleko-

munikacyjną. Zmiana zapisu rozstrzyga wątpliwości interpretacyjne, które mogły-

by powstać w praktyce stosowania przepisów o postępowaniu wyjaśniającym;

- poszerzenie uprawnień posiadacza rachunku do żądania od podmiotu nadzoro-

wanego, prowadzącego rachunek, informacji o organie, który zlecił dokonanie

blokady. Zmiana zapisu ma wpływać korzystnie na poprawę czytelności zawartej

w nim normy prawnej.

Jednocześnie w odniesieniu do zmian wprowadzonych ustawą o nadzorze nad ryn-

kiem kapitałowym do ustawy o funduszach inwestycyjnych w toku prac Komisji Fi-

nansów Publicznych dokonano szeregu poprawek o charakterze liberalizującym, któ-

re zyskały aprobatę towarzystw funduszy inwestycyjnych. Wśród najważniejszych

zmian wskazuje się: wprowadzenie obowiązku umieszczania w statucie funduszu

inwestycyjnego informacji o zasadach zawierania przez fundusz umów z depozyta-

riuszem funduszu. Jest to zgodne z interpretacją Komisji Europejskiej w zakresie

możliwości zawierania umów z depozytariuszem. Po drugie, ograniczenie listy wy-

mogów dla banków prowadzących działalność dystrybucyjną dla funduszy inwesty-

cyjnych ze wzglądu na fakt, że działalność bankowa objęta jest odrębnym nadzorem.

Po trzecie uporządkowanie przepisów dotyczących zatwierdzania składu zarządów i

rad nadzorczych, ich nowych członków, a także zakresu i sposobu prezentowania

informacji o zmianach w tych organach. Istniejąca praktyka wskazywała bowiem, że

przepisy w tym zakresie nie były wystarczająco czytelne. Ponadto, definicję instytucji

finansowej dostosowano do zmian wprowadzonych w pozostałych ustawach regulu-

jących funkcjonowanie rynku kapitałowego. Wyraźnie także zapisano obowiązek po-

siadania przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych procedur w zakresie przeciw-

działania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących

z nielegalnych bądź nieujawnionych źródeł. Obowiązek posiadania takich procedur

zastąpi istniejący obowiązek załączania takich procedur do wniosku o zezwolenie na

utworzenie towarzystwa. W związku z powyższym wprowadzono także obowiązek

232

informowania KPWiG przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych o wszelkich zmia-

nach we wniosku i dokumentach do nich załączonych.

W wielu miejscach zniesiony został obowiązek uzyskiwania zgody KPWiG na doko-

nanie określonych czynności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Obowiązki

takie zostały zastąpione wymogiem informowania o podjętych działaniach, co umoż-

liwi wykonanie kontroli następczej zamiast kontroli uprzedniej (z rozwiązaniami takimi

nie w pełni zgadzali się niektórzy eksperci)129

Komisja Finansów Publicznych wprowadziła do ustawy również dodatkowe sankcje

administracyjne, wzmacniające mechanizmy kontroli następczej, w przypadku gdy

osoby podejmujące decyzje inwestycyjne nie dokumentują zawieranych transakcji w

stopniu wystarczającym.

W opinii KFP wprowadzone przez komisję zmiany liberalizują zasady funkcjonowania

podmiotów na rynku kapitałowym, poprawiając ich konkurencyjność, przy zachowa-

niu jednocześnie bezpieczeństwa funkcjonowania polskiego rynku kapitałowego, w

tym instytucji finansowych oraz ich klientów.

• W II czytaniu projektu zgłoszono 14 poprawek, które zostały odrzucone w całości.

Senat wniósł 4 poprawki, z których 3 miały charakter legislacyjny (korygowały

odesłania) i jedna charakter merytoryczny. Senat zaproponował bowiem niedo-

dawanie do ustawy o funduszach inwestycyjnych przepisu, zgodnie z którym, w

przypadku, gdy osoba podejmująca decyzje inwestycyjne dotyczące lokat fundu-

szu inwestycyjnego nienależycie udokumentuje określone transakcje, KPWiG

może nałożyć na tę osobę karę pieniężną. W stosunku do osób objętych zakre-

sem tego przepisu, Komisja ma daleko idące możliwości: zastosowania sankcji

przewidzianej w art. 230 ust. 1 ustawy o funduszach Inwestycyjnych oraz cofnię-

cia zezwolenia lub nałożenia kary pieniężnej na podstawie art. 228 ust. 1 tej

ustawy.

Sejm przyjął wszystkie poprawki senackie.


Teoretycznie ustawa nie powinna rodzić skutków dla budżetu państwa, bowiem

w uzasadnieniu projektu ustawy wskazywano, że koszty działalności KPWiG i jej

233

urzędu są obecnie, jak też w nowych regulacjach które wkrótce wejdą w życie, po-

krywane z opłat pobieranych od podmiotów rynku kapitałowego130. W praktyce jed-

nakże skutki takie mogą wystąpić w związku z późniejszym wejściem w życie 3 no-

wych ustaw dotyczących rynku kapitałowego. Obecnie brak jest możliwości wskaza-

nia konkretnych kwot roszczeń odszkodowawczych, jakie mogą być kierowane pod

adresem Skarbu Państwa.131

Inne skutki

Problemy prawne powstające na tle regulacji dotyczących rynku kapitałowego

polegają na tym, że dyrektywa nr 2003/71/EC powinna zostać implementowana do

porządków prawnych krajów członkowskich do 1 lipca 2005 r., bowiem od 1 lipca br.

obowiązuje rozporządzenie unijne nr 809/2004, określające wymagalną treść pro-

spektu.

W Polsce występuje zatem paradoksalna sytuacja, polegająca na tym, że obo-

wiązuje akt wykonawczy (rozporządzenie unijne) do ustawy która wejdzie w życie

dopiero w październiku. Ponadto, ten akt wykonawczy w wielu miejscach odwołuje

się do trybu zatwierdzania prospektu przewidzianego przez dwie inne ustawy które

także w październiku wejdą w życie, a póki co to obowiązuje ustawa prawo o pu-

blicznym obrocie papierami wartościowymi (z jej aktami wykonawczymi), która miała

zostać przez te 3 ustawy uchylona.

Sytuacja taka powoduje, że spółki myślące o ofertach publicznych, muszą do-

konywać poważnej analizy z zakresu teorii prawa i ustalić jakie właściwe przepisy

będą regulować ofertę publiczną i wg których z nich należy przygotowywać prospekt

emisyjny. K. Konarski – partner w Grupie Papierów Wartościowych Kancelarii Ba-

ker&McKenzie Gruszczyńscy Wspólnicy, wskazując na ten problem, stawia pytania

rodzące się w tej sytuacji: czy rozporządzenie nr 809/2004 w ogóle w Polsce obo-

wiązuje, skoro nie implementowano dyrektywy nr 2003/71/EC, do której jest przepi-

sem wykonawczym? A może samo wejście w życie rozporządzenia uchyla automa-

tycznie odpowiednie przepisy prawa o publicznym obrocie i przepisy wykonawcze do

129 Zob. Opinia A. Wernera i J. Wierzbickiego sporządzona na zlecenie BSE.130 Nie mniej jednak projektodawca wskazywał, że pomimo rozszerzenia kompetencji nadzorczychKPWiG, wydatki Komisji i jej urzędu zasadniczo nie powinny ulec zwiększeniu. Projektodawca zwracałtakże uwagę na fakt, iż wzrost skuteczności nadzoru wynikający z nowych uprawnień ograniczy skalęnadużyć prawa, stąd też nie należałoby chyba oczekiwać zbyt dużych dochodów budżetu państwa ztytułu kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 11 ustawy.

234

niego (w tym rozporządzenie Rady Ministrów z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szcze-

gółowych warunków jakim powinien odpowiadać prospekt emisyjny oraz jego

skrót).132.

Na pomoc emitentom przyszła KPWiG, która zaproponowała swoje oficjalne

stanowisko co do interpretacji zmienionego stanu prawnego w dokumencie „Zarys

publicznego oferowania papierów wartościowych po 1 lipca br. w sytuacji braku no-

wych regulacji implementujących dyrektywę 2003/71/EC”133. KPWiG rozstrzygnęła, iż

po 1 lipca br. forma i zakres prospektu emisyjnego regulowane będą postanowienia-

mi dyrektywy 2003/71/EC i rozporządzenia 809/2004. Uznała, też że ze względu na

konieczność bezpośredniego stosowania dyrektywy wyłączone jest stosowanie art.

71 ust. 3 prawa o publicznym obrocie, który zawierał delegację do wydania prospektu

emisyjnego.

Powyższe działanie Komisji może być jednak obarczone pewnym ryzykiem,

bowiem jest to tylko interpretacja i nie można wykluczyć, że sąd lub inny organ admi-

nistracyjny nie podzieli stanowiska Komisji.134 KPWiG lojalnie o tym informuje w

swoim dokumencie.

Podsumowanie

• Stosunkowo szybkie prace rządowe i parlamentarne nad tą i pozostałymi

dwoma ustawami regulującymi rynek kapitałowy w Polsce, mimo iż przy

pracach tych zaangażowani byli wybitni eksperci, mogą powodować potrze-

bę nowelizacji niektórych przepisów, zwłaszcza tych które odbierane mogą

być przez uczestników rynku kapitałowego jako niezrozumiałe czy nie dość

precyzyjne. Zwrócić należy uwagę na fakt, że nowe regulacje są dość ob-

szerne, wprowadzają instytucje i rozwiązania odmienne od tych, do których

przywykli uczestnicy rynku kapitałowego. Musi zatem upłynąć trochę czasu

aby wszystkie strony dobrze je poznały i się doń dostosowały. Może to być

argumentem za tym, aby zbyt pochopnie nie decydować się na szybkie no-

131 Zob. uwagi w odnośniku 3.132 Zob. K. Konarski, Paradoks prospektowy, Gazeta Bankowa nr 30 z 25-30 lipca 2005 r.,s.12.133 Dokument jest dostępny na stronach internetowych http://www.kpwig.gov.pl/pdf/prosp_zmiany.pdf134 Zob. K. Konarski, op. cit.

235

wele ustawy (za wyjątkiem sytuacji, które podyktowane są np. zmianami

prawa UE bądź wyrokami TK).

• Na tle doświadczeń prac nad niniejszymi regulacjami jawi się potrzeba

takiego negocjowania terminów wejścia w życie regulacji unijnych, aby był

czas na prace w krajach członkowskich w rozsądnych terminach, w tym

umożliwiających wywiązywanie się z obowiązków konsultacyjnych. Wskaza-

ne byłoby także większe wsparcie Rządu ze strony banku centralnego (w

przypadku konsultacji z EBC).

• Zwrócić należy uwagę na fakt, że późniejsze o ok. 3 miesiące od plano-

wanego przez Rząd wejście w życie ustaw może (aczkolwiek nie musi) ro-

dzić problemy natury prawnej oraz skutki finansowe dla budżetu państwa.

Sporządziła: Zofia Szpringer - Naczelnik Wydziału Studiów Budżetowych

236

Druk sejmowy nr 3970Warszawa 31 sierpnia 2005 r.

Opinia w sprawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do

zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych135

1.Przedmiot regulacjiPrzedmiot regulacji stanowią zasady oraz warunki dokonywania oferty publicznej

papierów wartościowych, a także dopuszczania do obrotu na rynku regulowanym pa-

pierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, jak również obowiązki

emitentów i innych podmiotów uczestniczących w obrocie papierami wartościowymi.

Ustawa stanowi element pakietu trzech ustaw regulujących polski rynek papierów

wartościowych, które zastąpiły ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym

obrocie papierami wartościowymi. Celem tych ustaw jest dostosowanie polskiego pra-

wa do przepisów Unii Europejskiej oraz realizacja postanowień Strategii rynku kapita-

łowego Agenda Warsaw City 2010.

Do głównych postanowień ustawy należy zmiana przepisów, na zgodne z dyrekty-

wami UE, w tym poprzez doprecyzowanie definicji i pojęć związanych z wprowadze-

niem papierów wartościowych do obrotu (np. wprowadzenie pojęcia prospektu bazo-

wego). Ponadto ustawa uzupełnia zadania Komisji Papierów Wartościowych i Giełd o

szereg czynności nadzorczych związanych z wprowadzaniem papierów wartościowych

do obrotu. Wprowadza też, w miejsce dotychczasowej konstrukcji dopuszczenia do

publicznego obrotu, procedurę zatwierdzania prospektu, a także nowy wzór prospektu

emisyjnego i zmodyfikowane zasady jego publikacji. Ustawa dokonuje również pew-

nych modyfikacji w obszarze problematyki zmian w strukturze własnościowej przed-

siębiorstw, głównie w zakresie wezwań oraz znaczących pakietów.136

135 Podstawą prac nad aktem prawnym był druk sejmowy nr 3970 – Rządowy projekt ustawy o oferciepublicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu ob-rotu oraz o spółkach publicznych.136 Więcej na temat zmian wprowadzonych przez nowe regulacje rynku kapitałowego można przeczy-tać na stronach internetowych Komisji Papierów Wartościowych i Giełd pod adresem:http://www.kpwig.gov.pl/komunikaty/25_08_nowe_ustawy.pdf

237

2. Przebieg prac nad ustawąUstalenie zakresu regulacji zawartych w projekcie rządowym odbyło się z uwzględ-

nieniem propozycji przedstawionych przez instytucje polskiego rynku kapitałowego,

takie jak Giełda Papierów Wartościowych, MTS – CeTO S.A., Krajowy Depozyt Papie-

rów Wartościowych, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, Izba Domów Makler-

skich, Związek Maklerów i Doradców, Związek Banków Polskich wraz z Radą Depo-

zytariuszy i Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych. Projekt podlegał

też uzgodnieniom międzyresortowym. Nieuwzględnienie części spośród zgłoszonych

uwag było w większości przypadków spowodowane ich sprzecznością z prawem UE.

W Sejmie nad rządowym projektem pracowała Komisja Finansów Publicznych. Re-

zultatem prac było m. in. doprecyzowanie niektórych pojęć, zakresu wymogów infor-

macyjnych związanych z emisją papierów wartościowych, wprowadzenie sankcji za

niedopełnienie obowiązków informacyjnych. Ustawę uchwalono podczas 107 posie-

dzenia Sejmu, w dniu 26 lipca 2005 r.: 280 posłów głosowało za, 32 przeciw, a 49 się

wstrzymało. Ustawę poparło tak sejmowe zaplecze polityczne rządu, jak i większość

posłów opozycji. Sejm przyjął wszystkie poprawki Senatu, które służyły doprecyzowa-

niu niektórych definicji i przepisów oraz zapewnieniu odpowiednio długich terminów

korzystania przez uczestników rynku z rozwiązań przejściowych. W dniu 22 sierpnia

2005 r. ustawa została podpisana przez Prezydenta.

3. Skutki gospodarcze ustawyWprowadzenie ustawy nie wywoła bezpośrednich skutków dla budżetu państwa.

Mimo, że ustawa rozszerzyła zakres obowiązków ciał nadzorujących rynek kapitałowy,

nie ma to znaczenia dla wydatków sektora finansów publicznych. Koszty działalności

organów nadzoru pokrywane są z opłat pobieranych od uczestników rynku.

Ustawa sprzyja wzrostowi konkurencji na polskim rynku kapitałowym dzięki rozwią-

zaniom ułatwiających uczestnictwo w nim emitentom z innych państw członkowskich

Unii Europejskiej. Warto zaznaczyć, że objęcie harmonizacją na poziomie wspólnoto-

wym uregulowań w sprawie funkcjonowania rynków papierów wartościowych ułatwia

również polskim inwestorom pozyskiwanie kapitału z rynków zagranicznych. Wprowa-

dzone w niej kompleksowe wymogi informacyjne odnośnie do emisji sprzyjają zwięk-

szeniu przejrzystości rynku oraz ochronie interesów inwestorów. W efekcie, pomimo

liberalizacji dostępu do polskiego rynku, wprowadzenie w życie postanowień ustawy

nie wydaje się stanowić zagrożenia dla prawidłowości obrotu gospodarczego, ponie-

238

waż wzmacniają one jednocześnie nadzór ostrożnościowy nad rynkiem kapitałowym.

Ułatwienie dostępu do rynku zagranicznym podmiotom poszukującym kapitału, przy

równoczesnym wzmocnieniu nadzoru, może podnieść atrakcyjność lokowania kapitału

w papierach wartościowych w stosunku do alternatywnych sposobów oszczędzania.

Promowanie publikowania informacji w formie elektronicznej może pozwolić polskim

emitentom na obniżenie kosztów.137

4. WnioskiWiększość przepisów opisywanej ustawy wynika bezpośrednio z konieczności do-

stosowania polskiego prawa do przepisów dyrektyw UE, jako że kwestie związane z

funkcjonowaniem rynku papierów podlegają wspólnotowej harmonizacji. Ustawę moż-

na nawet określić jako nieco „spóźnioną”, ponieważ termin implementacji dyrektywy

2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dotyczącej prospektu emisyjnego, mi-

nął 1 lipca 2005 r. Przepisy ustawy stanowią w dużej mierze dokładne odwzorowanie

postanowień dyrektyw unijnych i chociażby z tego tytułu odmienne ich sformułowanie

nie byłoby możliwe.

Warto podkreślić, że ustawa nie obciąża budżetu państwa, a ma szansę przynieść

polskiej gospodarce korzyści. Najważniejsze z nich to: zwiększenie bezpieczeństwa i

przejrzystości obrotu przez wzmocnienie nadzoru i zaostrzenie sankcji, ochrona inwe-

stora, wzrost konkurencji na rynku i poprawa dostępu obcych firm do kapitału z innych

państw członkowskich.

Ustawa nie wzbudziła większych kontrowersji wśród podmiotów działających na

rynku kapitałowym. Przegląd wyników sejmowego głosowania pozwala sadzić, że bę-

dące w znacznej mniejszości głosy przeciw ustawie padły ze strony ugrupowań „pro-

gramowo” niechętnych integracji europejskiej i otwieraniu polskiego rynku na zagrani-

cę.


137 Więcej na temat wpływu przepisów ustawy na uczestników rynku kapitałowego por. M. Poślad,Oferowanie papierów wartościowych w Polsce po 1 lipca 2005 roku, KPWiG, Warszawa 2005.

239


Ustawa o systemie tachografów cyfrowych (druk 3971 – podpisana przez pre-zydenta).

Zasadniczym celem ustawy jest regulowanie:

- zadań organów administracji publicznej i innych podmiotów, związanych z syste-

mem cyfrowych urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym,

- sposobu podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej na

terytorium RP związanej z instalacją, naprawa i sprawdzaniem cyfrowych urządzeń

rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym.

Wymieniona regulacja będzie miała dwojaki wpływ na sektor finansów publicz-

nych. Z jednej strony, przewidywane są wpływy z tytułu opłat za czynności urzędowe

oraz z tytułu kar pieniężnych, przy czym oszacowanie ich wysokości jest niemożliwe

ze względu na fakt, iż system jest całkowicie nowy, nie funkcjonuje w żadnym pań-

stwie i stąd brak jakichkolwiek wzorców i punktów odniesienia. Ponadto, w związku z

przewidywaną poprawą bezpieczeństwa na drogach, przewiduje się zmniejszenie

wydatków związanych z następstwem nieszczęśliwych wypadków drogowych.

Z drugiej strony, w związku z wejściem w życie przepisów przywołanej ustawy wzro-

sną koszty funkcjonowania służb mających w swoich zadaniach kontrolę w zakresie

transportu drogowego.

Komenda Główna Policji szacuje potrzeby finansowe na kwotę 1 926 500 złotych138.

Główny Inspektorat Transportu Drogowego przewiduje wydatki na kwotę 1 569 000

złotych.

Ministerstwo Infrastruktury szacuje niezbędne wydatki na kwotę 797 000 złotych.

Główny Urząd Miar określa swoje potrzeby finansowe na kwotę 2 168 000 złotych.

Należy spodziewać się wpływu wdrożenia systemu tachografów cyfrowych na ry-

nek pracy w postaci:

138 Wszystkie dane liczbowe podaje za Uzasadnieniem do projektu ustawy.

240

- zwiększenia zapotrzebowania na nowe stanowiska pracy w przedsiębiorstwach

transportowych związane z tym wdrożeniem,

- zwiększenia zatrudnienia kierowców w sektorze transportu drogowego.

Po stronie warsztatów powstaną nowe koszty wynikające z konieczności zakupu

nowych urządzeń oraz szkoleń.

Należy spodziewać się wpływu wdrożenia systemu tachografów cyfrowych na kon-

kurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki w związku ze wzrostem kosztów

w transporcie drogowym – należy liczyć się ze wzrostem cen usług transportowych

w przewozach osób i rzeczy.


241


Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej orazustawy – Karta Nauczyciela (podpisana przez Prezydenta, nie ogłoszona w

Dzienniku Ustaw)

Główne cele wprowadzenia ustawy wskazane w uzasadnieniu do projektu

ustawy oraz podnoszone w przebiegu dyskusji prowadzonej w Komisji Polityki Spo-

łecznej i Rodziny oraz na posiedzeniach plenarnych to

- zrealizowanie postulatów środowisk prowadzących placówki opieki społecznej i nie

będące w stanie spełnić w wymaganym ustawowo terminie standardów dotyczących

wielkości pomieszczeń polegające na pewnym uelastycznieniu tych standardów oraz

przesunięcie do końca 2006 r. ich terminu ich osiągnięcia,

- uproszczenie procedury zlecania zadań z zakresu pomocy społecznej, w taki spo-

sób by wyeliminować konkursy, a jednocześnie nie dopuścić do patologicznej do-

wolności (ścisłe warunki wprowadzenia uproszczonej procedury) ,

- określenie zasad rozliczania kosztów pobytu dziecka umieszczonego w placówce

na terenie powiatu nie będącego jego miejscem zamieszkania,

- eliminacja przepisów niejednoznacznych, źle sformułowanych (bez zmian meryto-

rycznych),

W trakcie II czytania projektu wniesiono poprawki przeniesione wprost z rzą-

dowego projektu ustawy o zawodzie pracownika socjalnego druk nr 4210, który

wpłynął do Sejmu 15 czerwca 2005 jednak nie została mu nadany – jak to interpre-

towano z powodu upływu kadencji – bieg legislacyjny. Zgłoszenie i przyjęcie tych po-

prawek w znacznie poszerzyło materię ustawy i co za tym idzie zakres jej skutków.

Wprowadzone przepisy mają na celu zapewnienie pracownikom socjalnym zatrud-

nionym w samorządowych ośrodkach pomocy społecznej dodatkowych środków, a w

szczególności:

- dodatku w wysokości 250 zł miesięcznie) za pracę socjalną za pracę prowadzoną w

środowisku

242

- zwrotu kosztów przejazdów związanych z pracą socjalną (jeśli pracodawca, np.

ośrodek pomocy społecznej, sam nie zapewnia dojazdów pracowników socjalnych

do podopiecznych),

- zwrotu kosztów uczestnictwa w szkoleniach w zakresie specjalizacji zawodowej w

zawodzie pracownika socjalnego, w kwocie nie mniejszej niż 50 % kosztów szkole-

nia.

W sumie, zasadnicze planowane skutki regulacji to:

- umożliwienie ciągłości funkcjonowania placówek, które nie były w stanie w przewi-

dzianym ustawą czasie osiągnąć wymaganych standardów.

- polepszenie sytuacji pracowników socjalnych samorządowych jednostek opieki

społecznej w przypadku jeśli pracują oni w środowisku.

- uproszczenie i zwiększenie skuteczności działania instytucji pomocy społecznej

poprzez uproszczenie procedur (brak konieczności przeprowadzania konkursu przy

zlecaniu zadań z zakresu opieki społecznej, uproszczenie trybu przyznawania pomo-

cy w sytuacjach ), zwiększenie możliwości uzyskiwanie dofinansowania działań po-

prawy rozliczeń między jednostkami samorządu terytorialnego.

Trzeba zwrócić uwagę, że obok doraźnych dobrych skutków społecznych w

dalszej perspektywie – mogą wystąpić skutki negatywne. Problem dochodzenia do

wyznaczonych standardów w pomocy społecznej jest trudny i może się okazać, że

przesunięcie terminu mało dało – to znaczy nowy termin i tak nie zostanie przez

większość instytucji dotrzymany. Liberalne podejście zapewnia nieprzerwane działa-

nie potrzebnych instytucji, ale też podważa ogólne założenie, że państwo powinno

wyznaczać i egzekwować określone standardy. Taka sytuacja stwarza niepewność

także dla tych, którzy pewnym nakładem mogliby sprostać standardom, ale wobec

możliwości odstąpienia od nich będą się wahać, czy warto je realizować. W takiej

sytuacji można mówić o negatywnych skutkach społecznych.

Podobna sytuacja dwoistości skutków społecznych występuje w przypadku do-

datku dla pracowników socjalnych. Wsparcie dla nich wprowadzono w sposób me-

chaniczny (każdemu pracownikowi socjalnemu przysługuje jednakowa kwota). Są to

pracownicy samorządowi wynagradzani różnie w zależności od polityki i możliwości

różnych samorządów. Nie można np. wykluczyć , że niektóre samorządu już różni-

cują płace w zależności od tego czy pracownik opieki społecznej pracuje w terenie

czy np. w świetlicy środowiskowej (już nie w terenie). Dodatkowe środki na wynagro-

243

dzenie w opiece społecznej mogłyby wykorzystane nieco inaczej w ramach polityki

płacowej na danym terenie.

Z punktu widzenia samorządów mechanicznie, centralnie w skali kraju rozdzie-

lany dodatek - choć ma pozytywny skutek dla pewnej grupy pracowników - nie jest

działaniem systemowym, ułatwiającym prowadzenie spójnej polityki lokalnej. Zapre-

zentowane przez rząd i ustawodawcę podejście jest też wyrazem pewnego braku

zaufania do samorządów. A dodajmy, że już w tej chwili zagadnienia kadrowe w

dziedzinie pomocy społecznej są przedmiotem kontrowersji. W trakcie debaty parla-

mentarnej Przedstawiciel Ministerstwa Polityka Polityki Społecznej stwierdził że:

„zdaniem ministerstwa obecnie brakuje ok. 3 tys. pracowników socjalnych mimo, że

w 1996 roku wprowadziliśmy przepis, że jeden pracownik przypada na 2 tys. miesz-

kańców. Do dzisiaj ten standard nie został osiągnięty o powiedzmy sobie szczerze,

jest wręcz lekceważony. Tutaj nasze działanie jako administracji rządowej były ogra-

niczone ponieważ mamy do czynienia z pracownikami czysto samorządowymi, któ-

rych wynagrodzenie określa samorząd.”

Odrębną kwestią jest zagwarantowanie środków na dodatki – tak by ewentual-

ne braki nie podważały autorytetu państwa i nie budziły frustracji tak jak to miało

miejsce np. w przypadku ustawowo zagwarantowanych podwyżek uposażeń pielę-

gniarek. Jeśli chodzi o podwyżki dla pracowników socjalnych, Rada Ministrów pod-

jęła decyzję, że kwota ta będzie sfinansowana z dotacji budżetowej na finansowanie

ośrodków pomocy społecznej, tak jak było dotychczas., a począwszy od 2007 roku z

wpływów z podatków PIT dla gmin. Należy mieć nadzieję, że dodatek będzie wypła-

cany nie będzie problemów.

Trzeba także podkreślić, że teoretycznie przepis o dodatkach dla pracowników

pomocy społecznej może zostać zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego, gdyż

poprawki w tym zakresie, daleko wykraczające poza materię projektu wprowadzono

w drugim czytaniu, tym samym nie objęła ich cała procedura legislacyjna.

Sporządziła: Justyna Osiecka –Chojnacka

Documents

Informacje o ustawach uchwalonych od 1 stycznia 2005 r. do końca