I n h o u dC o n t e n t s

1

Official Magazine of the South African Mutton Merino Breeders’ Society 2002 Editor: J.E.J. VoslooBladsy • Page

Voorwoord deur ons President 2Redaksioneel 4SA Vleismerino’s floreer in Australië 6News from Australia 9Byvoeding van skape in perspektief 10Gedagtes oor Vleisskaapteling 15Ongediertebeheer met honde 18Mense is baiemaal soos diere 19The effect of a growth promoter on growth performance,

carcass yield and meat quality of SA Mutton Merino wethers under intensive feeding conditions. 20

The utlization and supplementation to stubble lands for South African Mutton Merino ewes. 22

Seleksie vir vrugbaarheid werp vrugte af 26Onlangse besoek aan Duitsland 29Nasionale Kampioenskappe 2002 32Voerkrale verkies SAVM lammers 36SA Vleismerino Veldramklubs 38Ons eerste “Skou vir Gemete Produksie” 43SAVM kursusse aangebied 44Die NWKV as bedryfsorganisasie 47Genetiese verbetering van Elsenburg se SA Vleismerinostoet 49Ons Ras vanjaar 70 jaar in Suid-Afrika 53SAVM Veilingsdatums vir 2003 57Lys van ons gereëlde borge en adverteerders 58Ledelys van Geregistreerde Telers / List of Registered Breeders 60

Uitgegee deur : Die Suid-Afrikaanse Vleismerino Telersgenootskap, Posbus 6342, Bloemfontein, 9300Fleurmed 4, Barry Richterlaan 128, Fleurdal, Bloemfontein, 9301Tel.: 051-522 6827 / 8Faks : 051-522 5662E-Mail : sammsheep@yebo.co.zaWeb page : http://www.studbreeders.com/samm.htm

Ontwerp & Uitleg : Arend de Waal, Bloemfontein, Tel.: 051-522 9921

Drukwerk : CLF Drukkers, Blignautstraat 39, Hilton, Bloemfontein, 9301. Tel.: 051-4038 500, Faks : 051-4470 596, Sel.: 080 8420 243E-pos : manie@clf.co.za

Elke jaar gebeur iets anders - vanjaar het ons 'n koue wintergehad met goeie reëns in die winterreën gebiede, swaarsneeuneerslae veral in die Oos Kaap en baie veldbrandedeur die hele land. Ons is baie jammer dat baie boereen sommige van ons telers groot verliese gelei het.Nou staar ons alweer 'n droogte in die gesig.Sterkte aan elkeen van u en ek vertrou datmedeboere wel hulp sal verleen sovermoontlik.

Die goeie verhogings in vleis- en wolpryse hettoe wel in ons veilingpryse weerspieël en ditwas werklikwaar 'n jaar waarin ons uitsonderlikegoeie ramverkope en -pryse ondervind het. Onsmoet toegee dat afrondingskoste van ramme ookgeweldig gestyg het en dat die koperspubliek so ingeligmoet word. Die belangrikste in verband met die prysstygings isegter dat die winsgewendheid van kleinvee ten spyte vanverskeie negatiewe faktore weer 'n faktor in die landboubedryfgeword het.

My dank dan aan die onderskeie afslaer-firmas vir dieprofessionele dienste wat u aan ons as telers gelewer hetgedurende die pasafgelope veilingseisoen. Die groter kompetisiehet welliswaar 'n positiewe invloed gehad op die standaard van udienslewering.

Die nasionale skou was weer goed ondersteun en ons dank aanalle vertoners, almal wat betrokke was en die jarelange borge.Die eerste veldskou is ook terselfdertyd aangebied en dit is dieeerste keer dat kuddeboere betrokke was by ons skou. Met dienodige ondersteuning van u as telers, kuddeboere en dieonderskeie veldbeamptes se entoesiasme kan ons dit in dietoekoms suksesvol aanbied en is dit moontlik 'n alternatief vir diekwynende tradisionele skoue.

Die Veldramprojekte loop goed, maar daar is nog baie plek viruitbreiding en ek wil ons telers aanmoedig om deel te neem aandie projekte wat met groot moeite en opofferinge vir diebestuurders daarvan gereël word. Kom ondersteun ook onseerste "Skou vir Gemete Produksie" van ramme wat saam metdie Nasionale Kampioenskappe sy hoogtepunt bereik byBloemskou op 19 Maart 2003. Kom vergewis u van die baiegoeie teeldiere wat deur die projekte geïdentifiseer word.

Volgens dr. Johan Willemse het studie-opnames getoon dat 'ndubbeldoelskaap oor die langtermyn beter sal presteer aangesiendie risiko's versprei word (diversifikasie). Ons ras die S.A.Vleismerino het bewys dat dit 'n ware dubbeldoelskaap is. Ekdink in Suid-Afrika is die genetiese vermoë van die S.A.V.M. in diemeeste areas hoër as wat die voeding van die natuurlike weidingdit toelaat. Dus - teel 'n S.A.V.M. in jou omgewing met dieoptimum eienskappe ten opsigte van bespiering en groeivermoëen selekteer voortdurend vir beter reproduksie of hou dit in standas u reeds tevrede is met u diere se prestasies.

Ons moet meer praktykgerig raak sodat ons 'n boer kan waarborgdat ons produk hom goeie geld in die sak sal bring onder sy

bepaalde omstandighede. Dalk het ons te lank aan die oumanier van skou vasgeklou en ook aan die

tradisionele manier van afronding vir ramveilings.Ons moet voortdurend met nuwe gedagtes kom

met wat ons alles sinvol kan meet sodat onsresultate kan staaf, dan is daar 'n blinktoekoms vir die ras. Meer deelname aan dieskema vir kleinveeprestasietoetsing soosontwikkel deur dr. Buks Olivier sal 'n goeie

begin wees.

Baie dankie aan die personeel en die hele Raadasook aan elke lid wat elkeen op sy besondere wyse

'n bydrae maak tot ons Ras en sy aktiwiteite. Spesiale dankook aan mnr Faan Greyling wat vanjaar, na baie jare se ywer engoeie diens, afgetree het van die Raad - ons sal jou sinvollevoorstelle en entoesiasme verseker baie mis. Nogmaals welkomaan mnr Gerhard Hartman, die nuutverkose raadslid, mag jy metvernuwende gedagtes en positiewe insette 'n groot bydrae lewergedurende jou termyn.

Laastens wil ek vra dat ons elkeen, onsself voortdurend die vraagmoet afvra "Gooi ek my hele gewig in by die onderskeie projekteen aktiwiteite van my Genootskap. Ek vertrou dat elkeen van onssal kan ja antwoord. Kom ons werk saam om die wonderlikegeleenthede wat ons Skepper ons gun ten beste te benut in dietye wat voorlê.

RAADSLEDE: 2002Vise Voorsitter

VOORWOORD DEUR VOORSITTER - WHELLAN SIMKIN

Gert Albertyn

Gerrie Muller Danie de Wet

Adv. Fouche Jordaan

Clynton Collett

Jan van Biljon Johan Strauss Gerhard Hartman

2

RIGA

Posbus 213 • Dewetsdorp 9940Tel: (052112) vra 1004 • Sel: 082 578 7490

• 54 jaar leidende rol (in 1948 begin)• Genetika teenwoordig in top RSA-stoeterye• Presteer uitsonderlik in slaglamproduksie• Geneties van die beste - nie die grootste en vetste nie!• Kudde bekend vir goeie wol

SKAKEL MY ENIGE TYD . “MET R IGA SE U ITSTAANDE GENEPOEL TOT U

BESKIKKING,HELP EK U GRAAG WAAR EK KAN!”

54JAAR

CHW SIMKIN

Meriete ramme opgelewer by Nasionale Veldramprojek

Potchefstroom2000, 2001, 2002

3

Whellan & Amanda Simkin

S A Vleismerino’s

Jare spoed verby teen 'n toenemende tempo, ofso voel dit vir meeste volwassenes waarmeeek te doen kry. Ons "vol programme" maakdie lewe interessant, maar ook 'n dollegejaag na wind.

Die einde van 'n jaar - en die begin van 'nnuwe een - is die tyd wanneer ons moetnadink oor die verlede en sinvol moetbeplan omtrent ons verwagtinge vir dietoekoms. Teeldoelwitte is welliswaar "langtermyn"van aard, maar dis tog nodig dat ons voortdurend salevalueer of die resultate wat ons behaal bevredigend is.Môre se sukses is die resultaat van vandag se besluit.

Dis 'n voorreg om na aan die natuur te lewe en God segrootheid elke dag daarin te ervaar. Die mens heers oordie skepping en is die "Rentmeesters" daarvan met diegroot verantwoordelikheid om die ryke erfenis vir onsnageslag te bewaar. Deesdae is die mooi term hiervoor"volhoubare produksie" en elke ras moet dit nastreef.

Kompetisie raak al strawwer tussen mededingers op allemarkte veral namate globalisering toeneem.Produkdifferensiasie en uitligting van uitstaande kenmerkeraak dus toenemend belangrik. In die lig hiervan moet onsbeter saamwerk en produsente-organisasies sterkondersteun en bemagtig sodat hulle meer kragdadig dieleiding kan neem met aggresiewe bemarking. Elke uil opsy kluit het nog nooit gewerk nie. There is no point at whichyou can say, "Well, I'm successful now, I might as well takea nap".

Hiermee wil ons elke wetenskaplike, elke boer, elkebetrokkene in die kleinveebedryf en elke verbruiker vanons produkte uitnooi om sonder skroom alle foute wat onstelers maak aan ons uit te wys. Ons het eenvoudig nie aldie wysheid nie en sal enige kritiek, voorstelle en nuweidees waardeer wat die pad vorentoe beter sal maaksonder om dit 'n "Tolpad" te maak. Ons moet plooibaarwees om dinamies te bly.

Baie dankie aan almal wat sedert die ontstaan van die rasin Suid-Afrika 'n rol gespeel het in die verbetering enbevordering van die SA Vleismerino. Veekundiges enorganisasies se advies en borge word opreg waardeer endit was lekker om saam met hulle die 70ste bestaan vandie ras in Suid-Afrika te kon vier vanjaar.

Die SA Vleismerino en sy mense ontvang sedert1932 soveel Genade, ons moet nooit ophou om

ons Seëninge te tel nie. Aan die einde van2002, wat 'n jaar met hoë vleis-, wol- enrampryse was, besef mens dit opnuut.Heelwat nuwe toetreders het vanjaaraangesluit by die Genootskap en ons wil

hulle almal hartlik verwelkom en voorspoedtoewens in die bedryf.

Dankie aan elkeen wat hierdie publikasie moontlikmaak met advertensies en artikels.

Meegaande woluitslae is ingestuur deur Billy Schoemanvan Jakkalsfontein in Cradock distrik en is 'n bewys dat diehuidige wolpryse sorg vir 'n groot bonus in die sakke vanVleismerino boere .

Type Micron Yield % Price

BS 22.1 70.72% R 49.25CS 22.1 66.08% R 39.50CSY 21.3 74.18% R 48.15BH 20.1 75.52% R 49.20CH 20.5 72.47% R 45.15BKS 20.9 70.22% R 38.00CBP 22.0 73.07% R 37.10BP 21.6 67.67% R 34.80LOX 21.5 58.20% R 16.28AVG. 21.7 69.71% R 43.06

Dankie aan die voltydse personeel: Lynette Lombaard enZenobia Lloyd vir hulle ywer, lojaliteit en ondersteuning. ‘nVoorspoedige jaar vir u almal.

REDAKSIONEEL DEUR JAN VOSLOO - BESTUURDER

4

Hermanus-Geluk StoetHermanus-Geluk Stoetg e s t i g i n 1 9 6 2

Plasing 1 tot 6 - Ramme onder 20-maande 2001

Ongelooflik! “al 6 het dieselfde pa”

Plasing 1 tot 5 - Ramme onder 8-maande 2002

Senior Kampioen Ram 2001

Junior Kampioen Ram 2002

Presteer by Nasionale Kampioenskappe: • Teler van Kampioene & meeste punte op skou 1998

• Senior & Reserwe Kampioen Ramme 2000• Groep van 3-afstammelinge van een vaar 2000

• Senior Kampioen Ram 2001• Groep van 3-afstammelinge van een vaar 2001

• Junior Kampioen Ram 2002

Manie van Niekerk

& SeunBus 1155, Kroons

tad, 9500

Tel: (056) 212 4002

Sel: 082 579 2765

Meriete Ram by

Potchefstroom Veldramprojek 200

2

5

SA VLEISMERINO's FLOREER IN AUSTRALIËEinde verlede jaar het 'n groep van 15 SA Vleismerino telersAustralië besoek om hulle kliënte wat reeds heelwat embrio'singevoer het te besoek en te sien hoe die ras daar presteer. Ditwas baie leersaam en lekker om te sien dat die Vleismerinooftewel die "Prime SAMM", soos hulle die ras gedoop het, sy mandeeglik staan. Aanvanklik is die ras daar genoem die "SouthAfrican Meat Merino", maar na die ongelooflike goeie kwaliteitkarkasse sonder oortollige vet ervaar is, het hulle die ras inAustralië herdoop na die naam "Prime SAMM". Dit is werklikwaar'n groot, netjiese en goed geordende land met 'n reuse potensiaalvir veeboerdery. Huidig is hulle skaappopulasie op 'n laagtepuntvan minder as 120 miljoen. Ongetwyfeld gaan die Vleismerino 'nomwenteling veroorsaak in hulle wolskaapbedryf oor dievolgende dekade of twee.

Die toergroep het voor hul terugkeer ook New Zeeland besoek.Daar is ook heelwat belangstelling in die Vleismerino, maarvanweë hulle streng invoerregulasies vir lewende hawe was daarnog nooit 'n protokol goedgekeur vir invoere vanuit RSA nie.Hulle het egter al begin om embrio's in te voer vanaf Australië.Dit is egter jammer dat ons nie direk met hulle kan besigheid doennie en is iets waaraan die owerhede kan aandag gee.

Lae wolpryse oor die afgelope dekade vir alle wol behalwesuperfynwol het Australiese Merinoboere se winsgewendheidbaie geknou. Daar het dus 'n enorme behoefte ontstaan vir 'n rasom hulle vleisproduksie te verbeter omdat hulle 'n goeieuitvoermark het vir lamsvleis. Dit was die enigste manier omhulle skaapbedryf te red en weer winsgewend te maak. Hulle hettoe sedert 1996 verskeie rasse ingevoer vanaf Suid-Afrika enAmerika en die rasse word goed ge-evalueer en vergelyk metmekaar deur navorsers.

Ons het die eerste "Prime SAMM" ramveiling in Wes-Australië virkudderamme bygewoon wat 'n groot sukses was met 100%verkope. Tydens die geleentheid het 'n veekundige (RobDavidson) van die Universiteit van Wes Australië 'n lesing gegeewaaruit die volgende resultate indrukwekkend was. Verskeierasse is met Merino ooie gepaar en die nageslag is met mekaarvergelyk.

Gedurende die afgelope vier jaar is die SA Vleismerino (SAMM)deurentyd teen ander vleisrasse gemeet.

Deel van toergroep by standbeeld in Wagin

6

Resultate toon dat die SAMM die beste groei, voerverbruik,wolkwaliteit, wolinkomste, vleissagtheid, vrugbaarheid enweerstand teen parasiete gehad het.

Groei en Voerverbruik van Merino en F1 Merino X hamellammers wat vir22 dae gevoer is na 'n 2 weke aanpassingsperiode.

Vaderras Groei (kg) GDT (g/dag) Voeromset Voerinname (kg/d)Border Leicester 7.4 336 6.05 : 1 1.98East Friesian 6.5 295 6.42 : 1 1.84Poll Dorset 7.0 318 6.13 : 1 1.83SAMM 7.9 359 5.36 : 1 1.87Merino 6.3 286 6.12 : 1 1.70

Wolkwaliteit van Merino en F1 ooie wat geskeer is as wissellammers (hoggets)

Vaderras Mikron Skoonwol % Treksterkte (N) Gemaksfaktor %Border Leicester 25.7 73.1 19.0 77.7East Friesian 26.0 72.9 16.8 76.5Poll Dorset 24.7 70.6 19.3 82.6SAMM 21.8 69.2 21.9 94.8Merino 20.5 67.3 12.8 95.1

Evaluering van vrugbaarheid nadat Merino en F1 ooie gepaar was vir 35dae met Wit Suffolk ramme na 2 weke blootstelling aan koggelramme

Ooiras Paarmassa (kg) %Ooie dragtig Pot. lammers/ooi gepaarBorder Leicester x Me 58.8 86 1.00East Friesian x Merino 57.7 84 0.94Poll Dorset x Merino 56.9 88 0.98SAMM x Merino 58.5 100 1.12Merino 54.0 83 0.92

Waar ooie op die sonar meerlinge gewys het is dit aanvaar as tweelinge

Vleissagtheid gemeet deur "Warner Bratzler" snyweerstand meter (< 5 kgword beskou as sag) en deur 'n opgeleide sensoriese proepaneel bepaal

(waar 0 = taai en 10 = baie sag)

Ras Snyweerstand (kg) Opgeleide ProepaneelBorder Leicester 5.7 5.6East Friesian 5.4 5.1Poll Dorset 5.2 5.0SAMM 4.0 6.3Merino 4.5 5.8

Studie van interne parasiete by ooie met lammers (Weerstand teen parasiete)

Ooiras Eiertelling in mis (eiers/gram) Eiertelling in mis (eiers/gram)Lammers 14 weke oud Lammers 18 weke oud

Border Leicester x Mer. 175 280East Friesian x Merino 267 330Poll Dorset x Merino 280 295

SAMM x Merino 80 85Merino 370 350

Deur Jan Vosloo

Dit is jammer dat die ras nie plaaslik ook aan soortgelykenavorsing onderwerp word nie en dat sy uitmuntende eienskappenog grootliks misken word in ons eie land weens sekerevooroordele. Die ras het egter sy kans gekry in Australië enhomself daar bewys en ons vertrou dat ons nog vele positiewenavorsingsresultate vanaf Australië sal kry vorentoe.

Australië het reeds 28 Vleismerino stoeterye en enkele van diegrootste stoete het al meer as 300 stoetooie. Een maatskappyhet op daardie stadium reeds 15 000 SAVM x Merino (F1) ooiegehad waarmee hulle kommersieël boer.

Vleismerino is ideaal vir kruisteling met Merino's

Kruisteling se voordele word nog heeltemal te min benut in dieskaapbedryf, veral tussen wolrasse en diegene wat dit wel doenwil nie graag die krediet vir die vaderras wat hulle gebruik het geenie. Dit is 'n bekende feit dat hoe minder verwant twee rasse iswat gekruis word, hoe groter is die effek van heterose ofbasterkrag.

In die wolskaapbedryf word die praktyk nog te min toegepas.Wolboere kan hulle vleisproduksie geweldig verhoog metoordeelkundige kruisteling en die aanwending van die F1 ooie asteelooie. Dit is juis waarom die Australiërs so gaande is oor dieVleismerino, want hulle het gou die waarde besef van die F1 ooie(SAMM x Merino) as uitstaande moeders.

Wolboere kan hulle vleisproduksie geweldig verhoog metoordeelkundige kruisteling en die aanwending van die F1-ooie asteelooie. Dit is juis waarom die Australiërs so gaande is oor dieVleismerino, want hulle het gou die waarde besef van die F1-ooie(SAMM x Merino) as uitstaande moeders.

Die F1 kruisooie (halfkruise) is baie gewild en behaal in Australiëmaklik twee keer hulle vleiswaarde in die aanteelmark. Die ooielewer steeds uitstekende wol alhoewel ietwat minder as Merinoooie. Hulle maak egter daarvoor op omdat hulle reproduksie enlamoorlewing beter is en hulle goeie moeders is wat gehard is enbeter weerstand teen siektes en parasiete het. "n Boer kan dusbeide die lamsvleis- en wolmarkte ten beste benut met hulle.

Geen wolbesoedeling kom voor soos in die geval van kruisingmet haartipes nie. Dit raak toenemend belangrik vir wolboere omenige besoedeling ten alle koste te vermy omdat die handel alhoe meer aandring op kwaliteit en indien dit gewaarborg kan

Vleismerino Ooi met 3 lammers by die Lott familie nabyQueenstown in New Seeland.

Die eerste "SAMM ramveiling" in Australië aangebied, is deurons bygewoon en was ‘n groot sukses.

Australiese

Senior Kampioen ram

aangewys deur Jan Vosloo

wat die beoordelaar was

en regs is David Thorn van

Perth, die eienaar.

Vashouers besig om diere te verskuif - Snr. ooiklas

'n Trop van 3000 F1 kruislammers by Esperence (Wes Aust.)

7

word, bereid sal wees om daarvoor te betaal.Voerkrale verkies Vleismerino lammers omdat hulle so vinniggroei, doeltreffende voerverbruikers is en nie maklik oorvet wordnie. Halfkruis Vleismerino lammers is ook baie gewild byvoerkrale vir dieselfde redes en behaal goeie pryse per kilogramlewende gewig. Indien lammers geslag word is daar 'n verderevoordeel van 'n beter uitslagpersentasie (karkasgewig) as gevolgvan beter bespiering. Die vleishandel en verbruikers hou van dieegalige vetverspreiding en min vet op karkasse.

Die Australiërs kry 'n premie op die uitvoermark vir lamkarkassewat swaarder as 25 kilogram weeg en steeds nie oorvet is nie.Hulle benut dus die groeipotensiaal van die Vleismerino om dit tebereik.

Perth Skou in Wes-Australië.

Besoek aan die Perth Royal Skou is ook gebring deur die groeptelers. Die kwaliteit van diere wat vertoon is was bo verwagtingen het baie belangstelling uitgelok.

Cha

mp.

Gro

up o

f 3N

atio

nal F

leec

eC

ompe

titio

n 2

002

(Mos

t poi

nts

2001

& 2

002)

Natur

e he

lp us

to s

elect

Con

tact

:Joh

an &

Jac

k St

raus

sC

ALV

INIA

Tel:

0273

- 41

2 16

2C

ell:

083

2311

872

/ 08

2 69

4 33

04E

-mai

l:pla

tber

g@ha

ntam

.co.

za

Wes

tern

Cap

e C

ham

p. R

am la

mb

unde

r 8-

mon

ths

2002

Wes

tern

Cap

eC

onfo

rmat

ion

Cha

mp.

Ram

&Ew

e la

mbs

unde

r 8-

mon

ths

2002

NY

9153

S.

A. R

es. S

nr. C

ham

p. R

am

2001

& S

.A. R

es. W

ool C

ham

p. 2

001

SOLD

FO

R R

ECO

RD

PR

ICE

OF

R40

000

AT N

ATIO

NA

L SA

LE 2

002

8

SAMMs heading for the topTHE South African Meat Merino has only been in Australia for sixyears but already the indications are that they will become amainstream breed in the future.The Prime SAMM is a breed in tune with the demands placed ontoday's sheep industry.Not only will they challenge meat breeds already in use, but willsecure a percentage of the dry land merino market. Why? Theanswer is bottom line profitability.The Prime SAMM, as the breed is known in Australia, cansignificantly increase lambing percentages, it has excellentgrowth rates and high lamb weights allowing earlier lamb turnoff,characteristics that greatly outweigh the reduction in its wool cut.But importantly it is white wool that complements the traditionalAustralian wool clip and this has given the breed steadyacceptance.The fact that maiden ewes can be joined as young as eightmonths and lambing rates are often more than 100 percentensures that Merino breeders can no longer afford to run sheeppurely for wool income alone.As a plain body animal they do well in harsh conditions thusminimising management and feed costs, important especially asmore emphasis is placed in finishing, regardless whether ithappens on grass, lucerne pasture or in the feedlot.In many ways the Prime SAMM is a step ahead of industry trends.In recent years many producers have decreased their dry sheepin favour of a bigger ewe base so they can sell off larger numbersof young sheep as lambs or hoggets after first shearing.The national shortage of young sheep has made all classes ofsheep very saleable both to processors and exporters, however,the lack of weight is a concern for the live export industry.The lack of numbers has forced live sheep exporters to acceptsheep as light as 35 kilograms but their preferred weights are40kg or more.The US lamb market for carcases in the 22-28kg weight range isnow accessible to all states in Australia and puts no upper weightlimit on the carcases it will accept.Repeatedly, the processing industry has asserted that processingcosts are the same regardless whether the carcase dresses atl8kg or 26kg. The difference in profitability for the bigger lambcannot be understated.In time Australian sheep numbers will rebuild and the live sheeptrade will become more selective.Heavier weight sheep will gain premiums and the lighter sheepwill be hard to quit.There are few breeds that are better placed than the Prime SAMMto carve its niche in the Australian sheep industry.It might be argued that these weights can be achieved withexisting genetics. Yes, but in what time frame and at what cost?By feeding you can fatten stock to acceptable weight and bodyscore but finishing will do little to alter carcase characteristics.Management is the key but good genetics will play an importantrole.New generation farmers can ill afford any part of their enterpriseto return low profits. Better technologies and more flexibilityensures land assets can be utilised more profitably by otherenterprises. Livestock must keep up or growers will vote againstsheep by moving out of the industry. Prime SAMM stud breeders must play their role in ensuringclients gain true profitability, which will in turn mean greaterreturns for themselves. Few sheep breeds can look as confidentlyto the future as Prime SAMM breeders.

SAMMs ‘beat the NSWdrought’

BOB Chambers says it is the little things about the Prime SAMMthat add up to significantly improve profitability in the sheepindustry.And in a drought year those little things have been accentuatedas commercial breeders experience the benefits of a breed thatcarries white wool, and has the muscling, shape and constitutionnot found in their traditional Australian Merinos.Bob says it is the first time Merino meat genes have beenavailable to farmers to use in conjunction with their traditionalMerinos and the constitution of the breed has stood out in the dryyear.He and wife Di run the Hurstmead stud established in 1997 atWagga Wagga in NSW but most of their Prime SAMM breedingoperation is based in the western area of the state.This harsher and drier environment has suited the Prime SAMMswhich Bob says do better than in his 750 millimetre rainfall atWagga.It was here they contract mated about 1000 Collinsville type ewesto Prime SAMMs on Ray and Meredith Hammond's property atIvanhoe then decided to hold a field day there in 1999 and offer asmall number of pure bred along with 100 first cross rams to anaudience of about 200 people.Since then their clients have been comparing and listing thedifferences and advantages of the breed with exciting results.The Hammond family used a number of the Fl rams and foundeven the quarter bred lambs had a distinct growth advantageweighing 10 kilograms more than the Merinos at four months ofage.As a result they have also decided to incorporate the breed moreextensively into their sheep enterprise.The first of the Hammond's F1 ewes are lambing and althoughthey haven't any data yet, reports to Bob have confirmed they arehandling the drought conditions very well.Other recent NSW reports from Bruce McLean at Conargo alsosuffering drought conditions, say his flock of 25 percent bloodPrime SAMM ewes produced a 60pc lambing compared with50pc lambs from the pure Merinos and the SAMMs managed torear l3pc more lambs by marking time.Another commercial farmer Brendan Gorman at Balranald, also indrought, found an enormous difference between his F1 PrimeSAMM maidens that produced a 92pc lambing when joined toSAMM sires.The comparative group of Merino ewes joined to Merino siresproduced just 50pc lambs.These stories have been confirmed by Bob's own experiencewhere, at Wagga, he joined two Prime SAMM rams to 350 Merinoewes and marked 100 percent lambs.

Source: Australian Prime SAMM 2002 - published by FarmWEEKLY

Congratiolations with your superb Magazine !!

NEWS FROM AUSTRALIA

9

Dr. Jasper Coetzee, Voermol Voere(Tel no.: 021 - 8879559; 082 801 6797;jasperco@iafrica.com)

"Maximizing efficiency ofsupplementary feeding meansmore money in the pocket."

(Farming Ahead, 2000). Die gebruik van dieverkeerde lek is onekonomies en om die regtelekkeuse te doen, is basiese voedingskennisnodig asook inligting oor watter soortweiding (bv. gras, bossies, oesreste, ens.)bewei word, hoeveelheid en gehalte (bv.groen of droog) daarvan en die fisiologiesestadium (bv. droog, groeiend, stadium vandragtigheid of laktasie) van die skaap.Die uiteindelike doelwit van 'n skaapboerdery moet wees ommaksimum vleis en wol van hoogstaande gehalte, om 'npryspremie te verdien, teen die laagste moontlike koste vir 'nspesifieke omgewing per hektaar te produseer. Daar isprodusente wat baie skepties is oor enige vorm van byvoeding endit eerstens beskou as 'n onnodige uitgawe en tweedens dat ditaanleiding sal gee tot die teel van minder geharde en aangepasteskape. Die ironie is egter dat daar produsente is wat ondanks diefeit dat hulle aansienlike bedrae geld aan strategiese byvoedingspandeer, ook die hoogste netto wins uit skaapboerdery realiseer.'n Tipiese kenmerk van baie produsente wat 'n lae wins uitskaapboerdery maak, is dat hulle nog op dieselfde patroonvoortgaan as hulle "voorgeslagte." Andrew Vizard (2002) sê dat"You cannot just continue doing the same thing again andagain and expect a different result each time!"

Dit is vanselfsprekend dat byvoeding tydens weidingskaarstes(bv. seisoendroogtes) verskaf moet word asook vir oorlewinggedurende rampdroogtes. Die doel met strategiese byvoeding isegter om die weiding meer doeltreffend te benut en doeltreffenderna vleis en wol om te sit deur die aanvulling van voedingstekorteen regstelling van voedingswanbalanse. Die aanvulling vankritieke voedingstowwe (bv. deurvloeiproteïen, energie, mineraleen vitamines) tydens strategiese stadiums in die produksiesiklusvan die dier verhoog produksie en reproduksie. Die doelwit metstrategiese byvoeding moet altyd wees om meer geld uitskaapboerdery te maak. Volgens 'n bekende Australiesekonsultant, Andrew Vizard, is die resep om meer geld uit skape temaak om die koste van die bemarkbare produk (bv. vleis en wol)te verlaag. Dit moet geskied deur nie noodwendig insetkoste (bv.voer-, doseer- en entkoste) te verlaag nie, maar deur meerbemarkbare produk (bv. meer en swaarder lammers, fyner en/ofmeer wol) per hektaar te produseer deur aanpassings inboerderypraktyke te maak en deur met 'n meer produktiewegenotipe (bloedlyn) te boer. Deel van hierdie strategie moet diespesiale aandag wees wat aan die grootmaak en versorging vanspeenooilammers gegee word.

Prikkelvoeding van teelooie

Ooie wat met paring in massa toeneem, is meer geneig omtweelinge te produseer as dié wat massa handhaaf of verloor.Besetting en tweelinggeboortes neem af indien die ooie kort voordie prikkelperiode massa verloor. Om 'n hoë lampersentasie teverseker, moet ooie in 'n uitstekende kondisie

(3.5 Kondisiepunt) met paring wees en vir elke kg wat hulleswaarder is met paring, styg die lampersentasie met ongeveer 1.5%. Om ooie in 'n stygende massa te kry, moet hulle vanafongeveer drie weke voor paring vir minstens ses weke inspaarkampe geplaas word en/of produksielekke (bv. Maxiwollek,Energieblokke of sjokolademielies) teen 250 tot 400 g/ooi/daggevoer word. Dit is hoogs aan te beveel om ooie vier tot ses wekevoor paring Multimin plus Vitamien A en E te spuit asook dienodige doserings en entings toe te dien. Vanaf vier weke voorparing moet ooie rustig gehou word en geen stresvolle aktiwiteitemoet in hierdie periode uitgevoer word nie. Waar ooie twee totvier weke voor paring geskeer en gedip is, was die besetting 89% as gevolg van hierdie stresvolle aktiwiteite teenoor 96 % waarhierdie aktiwiteite langer as vier weke voor paring geskied het.Waar ooie kort voor paring oor 'n lang afstand aangejaag is, hetdie stres as gevolg daarvan hulle ovulasietempo met tot 60 %vertraag.

Prikkelvoeding van teelrammeOm 'n hoë besetting en tweelinggeboortes te verseker, moetramme vrugbaar en in 'n uitstekende kondisie wees, oor 'n baiehoë geslagsdrang en groot testes (skrotumomtrek van meer as30 cm op 15 maande ouderdom) beskik om sodoende voldoendespermselle te produseer asook dekbehendig, topfiks om ooiemeermale gedurende hulle hittesiklusse te dek. Aangesien dieontwikkeling van spermselle ongeveer twee maande neem, moetalle aktiwiteite ten minste twee maande voor paring geskied.Teelramme moet gevolglik vanaf twee maande voor paring 'ndeurvloeiproteïen-gebaseerde prikkellek (200 kg Voermol SS 200+ 150 kg Voermol Procon + 80 kg Voermol Melassemeel + 550 kggemaalde mielies of heel kleingrane) teen 'n beperkte peil (300 -500 g/ram/dag) met vreetspasie vir elke ram gevoer word. Indiendie weiding skaars is, moet goeie kwaliteit lusernhooi ad lib.bygevoer word. Sodra byvoeding 'n aanvang neem, moet met dieoefening (30 minute vinnig stap twee maal daagliks) van dieramme begin word. Waar geoefende (fikse) ramme met ooiegepaar was, was die besetting van die ooie 92 % teenoor die 76% van die ongeoefende ramme se ooie. Alle ander aktiwiteite,soos die nodige doserings vir beide ronde- en neuswurm, entings(nie bloutong of enige enting wat 'n koorsreaksie tot gevolg hetnie) en inspuitings van Multimin asook Vitamine A en E, moettwee maande voor die paarseisoen gedoen word.

Voeding gedurende vroeë dragtigheid

Enige faktore wat spanning kan veroorsaak, moet gedurende dieeerste maand van dragtigheid vermy word, want dit kanembriomortaliteite tot gevolg hê. Waar ooie gedurende paringgehanteer is deur hulle elke vierde dag kraal toe te bring omgedekte ooie te identifiseer, was hulle lampersentasie 65 %teenoor die 98 % van die ooie wat nie gehanteer is nie. Omembriomortaliteite en afsterwing van die fetus te voorkom, moetwaar moontlik, geen stresvolle aktiwiteite (bv. dosering, ent, skeeren dip) vir die eerste maand nadat die ramme uitgehaal is,uitgevoer word nie. Die verskil tussen die aantal lammersgeskandeer en die wat werklik gebore word, is 'n aanduiding vandie embrionale en fetale verliese en kan so hoog as 23 % wees.Gedurende die eerste maand van dragtigheid moet dieparingskondisie van die ooie gehandhaaf word en enigemassaverliese moet voorkom word. Indien nodig, kan 'n lekvoorsien word, meestal dieselfde as wat vir prikkelvoeding gebruikword. Vermy die paring van ooie op klawer- en lusernweiding wat aan'n vogstremming ly, deur insekte beskadig of met virusse of swamme

besmet is omdat hierdie plante onder hierdie omstandighede 10

BYVOEDING VAN SKAPE IN PERSPEKTIEF

“WE BREED

STUD SHE

EP IN HAR

DY

COMMERCI

AL CONDITI

ONS

FOR THE CO

MMERCIAL

FARMER”

l-r AFJ 1049 S.A. Reserve Jnr. Champ. Ewe on conformation 2002AFJ 1078 S.A. Reserve Jnr. Champ. Ram on conformation 2002AFJ 1041 S.A. Junior Champion Ram on conformation 2002

AFJ 0001 S.A. Junior & Grand Champion Ram on conformation 2001

Also breeders of KANGAL TURKISH Shepherddogs, the complete answer to predators.

AFJ 0001 & AFJ 1041 both presently used in the stud and semenavailable at RAMSEM, Bloemfontein.

For information and visits,call Fouché Jordaan

at 082 5575 660 or 051- 861 2170 Brandfort.E-mail: fjordaan@law.co.za

SAVL

EIS- / MUTTON MERINO

11

hormone produseer wat die reproduksienadelig kan beïnvloed.

Voeding gedurendemiddragtigheid

Gedurende middragtigheid (Maand 2 en 3van dragtigheid) is die optimale groei van die

plasenta (nageboorte) van kritieke belang. 'n Klein nageboortegee aanleiding tot 'n toename in lamvrektes weens te kleinlammers (minder as 3.5 kg) met geboorte, swak lewens-vatbaarheid en swak moedereienskappe asook 'n laemelkproduksie (tot 25 % afname in melkproduksie) weens swakuierontwikkeling. Indien ooie in 'n uitstekende kondisie (3.5Kondisiepunt) met paring was, is dit toelaatbaar dat hulle inmiddragtigheid kondisie verloor (nie meer as 0.5 Kondisiepuntnie) op voorwaarde dat hulle hulle massa oor hierdie periodehandhaaf. Jongooie daarenteen groei nog en moet minstens 5 %(ouer as 18 maande) tot 7.5 % (jonger as 18 maande) in massatoeneem. Jongooie behoort dus as 'n aparte trop opvoorkeurweiding bestuur te word. Indien die beskikbare weidingnie in die middragtige ooie se voedingsbehoeftes voorsien nie,moet 'n lek verskaf word. Die tipe lek hang van die tipe weidingasook die gehalte en hoeveelheid daarvan af. 'n Keuse van dievolgende lekke is beskikbaar: Voermol Ekonolek, Bees/skaaplek;Proteïenblok; Energieblok; Produksielek; Supermol; Super 18 enKaroo Skaaplek. Alle droë ooie moet met skandering, 42 dae naparing, uitgeskot word.

Voeding gedurende laatdragtigheid

Laatdragtige ooie moet vanaf vier tot ses weke, in sommige gevalselfs vanaf agt weke, voor lam voldoende deurvloeiproteïeninneem om uierontwikkeling te stimuleer, bies- en melk-produksiete verhoog, moedereienskappe en lewenskragtigheid vanlammers te verbeter asook geboorteprobleme (geel lammers metgeboorte) en abnormale dik taai bies te beperk wat almalmeehelp om lamvrektes te beperk en/of lamgroei te verhoog. Dieaanvulling van deurvloeiproteïen op swak kwaliteit weiding het diemassa lam gespeen per ooi gepaar met tot 5.1 kg verhoog asookdie daaropvolgende lampersentasie met tot 28 %. Ooie magmaksimum 0.5 Kondisiepunt (KP) gedurende laatdragtigheidverloor solank hulle kondisie met lam nie swakker as 2.5 KP isnie. Die beste resultate word egter verkry indien hulle kondisiemet lam 3.0 tot 3.5 KP is. Volwasse ooie moet minstens 15 % (d.i.7.5 kg vir 'n 50 kg ooi) en jongooie 10 % in massa gedurende dielaaste twee maande van dragtigheid toeneem om 'n gewenstegeboortemassa (3.5 - 5.5 kg) vir hoë lamoorlewing te verseker.Die voorsiening van 'n hoë deurvloeiproteïenlek soos 'nMaxiwollekmengsel (250 kg Voermol Maxiwol + 200 kg gemaaldemielies of heel kleingrane + 50 kg sout); MaxiwolProduksiekorrels; Maxiwol Readymix of Energieblok) vier tot sesweke voor lam word hoogs aanbeveel. Ooie moet ook vier tot sesweke voor lam met Multimin plus Vitamien A en E ingespuit wordasook die nodige doserings en entings ontvang.

Voeding gedurende laktasie

Die voedingspeil gedurende die eerste twee maande na lam moetsodanig wees dat ooie nie meer as 10 % van hulle massa verloornie. Proewe toon dat waar die ooie meer massa verloor het, hulledaaropvolgende lampersentasie tot 25 en in een geval tot

51 persentasie-eenhede laer was. Dit is toelaatbaar dat ooie invroeë laktasie kondisie verloor solank die kondisiepunt nie laer as2.0, maar verkieslik nie laer as 2.5 val nie. Jongooie wat vir dieeerste keer lam moenie meer as 3 % en volwasse ooie nie meeras 7 % in massa gedurende die eerste twee maande van laktasieverloor nie. Om 'n hoë speenmassa te verseker asook 'n hoëlampersentasie met die daaropvolgende lamseisoen, is dit hoogsaan te beveel dat dieselfde deurvloeiproteïengebaseerde lekkewat gedurende laatdragtigheid gevoer word, ook gedurendevroeë laktasie verskaf word. Die groei van tweelinglammers wordnadelig beïnvloed indien die ooie vir langer as 10 dae 'nvoedingsbeperking ervaar. Indien ooie nie skandeer word nie,moet die soog- en droogtegniek gebruik word om droë ooie asookooie wat gelam het, maar met stertsny geen lam soog nie, teidentifiseer. Al hierdie ooie moet uitgeskot word.

Kruipvoeding van sogende lammers

'n Ooilam wie se moeder goeie voeding vanaf vier weke voor lamasook die ooilam self tot op 14 weke ouderdom, maar verkiesliktot geslagsrypheid ontvang het, sal maksimum ontwikkeling vandie toekomstige reproduksiepotensiaal van die ooilam verseker.Spiersel-vermeerdering by lammers vind tot op drie maandeouderdom en spiergroei tot op ongeveer nege maande ouderdomplaas. Die maksimering van beide verhoog die karkaswaarde vanslaglammers en die uiteindelike volwasse grootte van jongrammeasook -ooie, wat in laasgenoemde geval verhoogdelewensproduksie en -reproduksie tot gevolg het. Speenmassavan lammers op 100 dae ouderdom behoort ongeveer 45 % vanhulle volwasse massa te wees en minstens 50 % voordat hulle diedroë seisoen ingaan. 'n Kruipvoermengsel (150 kg Voermol SS200 + 100 kg Voermol Procon + 80 kg Voermol Melassemeel +675 kg gemaalde mielies of heel kleingrane) behoort ad lib. vanaftwee weke ouderdom tot ongeveer twee weke na speen voorsiente word indien die groei van speenlammers onvoldoende (minderas 200 g/dag) is of waar maksimum groei verlang word vir 'nvroeër speen- of bemarkingsouderdom.

Uitgroei van vervangingsooie

Om 'n hoë lampersentasie te verseker, moet jongooie vanafspeen voortdurend groei en in geen stadium voor paring massaverloor nie. Daar moet veral voorkom word dat jongooie sesmaande voor paring massa verloor, want dit kan tot 'nbetekenisvolle verlaging in besetting en gevolglik lampersentasielei. Die optimale uitgroei van vervangingsooie is noodsaaklik,want die massa wat 'n jongooi met tweetand bereik, bepaal haaruiteindelike grootte en produksie. Vir elke 1 kg wat sy swaarderis met eerste paring, styg haar lampersentasie met ongeveer 1.5%. Om 'n hoë lampersentasie te verseker, moet jongooie in 'nuitstekende kondisie (3.5 KP) met eerste paring wees, minstens60 % van volwasse massa met paring op 12 maande bereik ofminstens 80 % (verkieslik 85 - 90 %) indien op 18 maande gepaarword. Daarbenewens word die hoogste lampersentasie verkryindien die voedingspeil van jongooie alreeds vanaf twee maandevoor paring verhoog word deur hulle in spaarkampe met 'nproduksielek (bv. Superlamlek, Maxiwollek of Energieblokke) te

plaas.12

Produksieveiling

18 Junie 2003

Above: S.A. Snr. Champ. Ewe class 2002 placings 1-5S.A. Breeder of Champions 2000, 2001, 2002 & Victor Ludorum 2001, 2002.

Also breeder of Sussex cattle

JVB 1024 S.A. Jnr. Champ. Ewe 2002JVB 0104 S.A. Snr. Champ. Ewe 2002

Same sheep won the S.A. Conformationchampionships 2002

S.A. Res. Champ.Ram fleece2002

JVB 0109S.A. Champ.

Wool ewe2002

Teler van “KANGAL” Turkseskaapwagterhonde

JVB 0150 S.A. Res. Snr. Champ. Ram 2002JVB 0018 S.A. Snr. Champ. Ram 2002

Embryos

from these

Champions will b

e

available early 20

03

JAN VAN BILJON

P.O. Box 29,

Viljoenskroon, 9520

Tel: 056- 343 1073

Cell: 082 781 5210

www.studbreeders.com/niekerksrust.htm 13

Niekerksrust Stud

Marnesdacht StoetMarnesdacht Stoet

Vrystaat Kampioen Wolram 2002

S.A. Kampioen Wolooi 2000

• Vrugbaarheid• Balans

• Top SlaglamersJan Uys

Bus 137, Steynsrus, 9515Tel: (05642) 2511Sel: 082 375 9217

Besoekers

altyd

Welkom

Voeding van droë ooie

Na speen moet droë ooie voldoende geleentheid gebied word omhulle massa wat hulle sedert die vorige paring verloor het, teherwin. Afhangend van die kondisie van die ooie met speentydblyk dit dat die beste resultate in terme van lampersentasie verkryword as lammers minstens drie maande voor die volgende paringgespeen word. Proewe in dié verband toon dat dit die besettingvan ooie bevoordeel (98 % vs. 90 % en 94 % vs. 79 %). Daarmoet gepoog word om droë ooie met die aanvang van dieprikkelperiode in 'n goeie kondisie (minstens 3.0 KP) te hê. Indiendie gehalte en hoeveelheid van die beskikbare weiding van so 'naard is dat hierdie mikpunt (d.i. 3.0 KP) nie haalbaar is nie, moet'n lek verskaf word. Die tipe lek hang van die tipe weiding asookdie gehalte en hoeveelheid daarvan af. 'n Keuse van dievolgende lekke is beskikbaar: Voermol Ekonolek, Bees/skaaplek;Proteïenblok; Energieblok; Produksielek; Supermol; Super 18 enKaroo Skaaplek.

Samevatting

Doeltreffende byvoedingspraktyke vorm 'n integrale deel vandoeltreffende bestuur- en telingpraktyke. Hier praktyke moet niein isolasie van mekaar beskou word nie, maar wel as 'n eenheid,want gesamentlik vorm hulle die basis van 'n winsgewendeskaapboerdery. Die strategiese aanvulling van die regtevoedingstowwe in die regte hoeveelhede en kombinasies aan

weidende diere is van kritieke belang om maksimum en koste-doeltreffende respons te verseker. Terselfdertyd is dit absoluutnoodsaaklik dat 'n doeltreffende en wetenskaplik gefundeerdebestuurs- en gesondheidsbeheerprogram nougeset gevolg moeten aangepas word soos nuwe inligting beskikbaar raak. Om 'nhoogs produktiewe skaapkudde te verseker, moet genetiesmeerderwaardige teeldiere (ideaal om slegs beproefdesuperieure teelramme te gebruik wat geneties beter is as joukudde) geselekteer word terwyl onproduktiewe diere (d.i. die watnie lam nie of nie 'n lam speen nie) summier en voortdurenduitgeskot moet word. Produsente word sterk aangeraai omgereeld suksesvolle produsente te besoek en van hulle te leer wathulle doen om hoogs suksesvol te wees. Hierdie produsente hetaltyd nuwe idees en beter maniere om dinge te doen. Verderword produsente aangeraai om die nuutste tegnologie te gebruik,want volgens dr. Johan Willemse (2001) gaan 'n produsent baiemoeilik sy inkomste teenoor uitgawe verhoog sonder om nuwetegnologie en bestuursmetodes te gebruik. In hierdie verband isAustraliese konsultante dit eens dat die gewilligheid van 'nprodusent om nuwe tegnologie enbestuurspraktyke in sy kudde te gebruik,grootliks sy winsgewendheid bepaal.Produsente word versoek om die bestekundiges in die verband te konsulteer om ophoogte te kom van die nuutste tegnologieasook die mees winsgewendeproduksiestelsel(s) vir sy spesifiekeomstandighede.

14

Gedagtes oor Vleisskaapteling

15

Revack StoetVir Sukses en Wins

Ons konsentreer op die behoeftesvan kommersiële boere:

• Vrugbaarheid• Gehalte slaglammers

• Kwaliteit wol met lengte

Gerrie & Riëtte Muller Frankfort

Tel: (058) 813 2515Sel: 082 876 2277Sel: 082 772 9080

Duurste ramWolmaransstad

Veiling 2002R 7 500

dekades korrek te lees. Miskien kan onderstaande sienings engedagtes 'n bydrae lewer.

Na 25 jaar van teling met die VREDEBEST S.A. Vleismerinostoetis dit interessant om terug te kyk en bevindinge en beskouingeoor hierdie tydperk te evalueer.

Gedurende 1977 is 56 geregistreerde ooie van drie plaasliketelers aangekoop. Hierna is gepoog om die getalle te verhoog envanaf 1980 is ooitjies uit eie aanteel bygevoeg. Dit was die beginvan die Vredebest S.A. Vleismerinostoet.

Vooraf is egter besin oor wat die mikpunt moes wees

Daar is gevolglik besluit om op die ekonomies belangrikste een tekonsentreer en dan maksimum seleksie-intensiteit toe te pas. Ditwas volgens ons oordeel reproduksievermoë. Hierdie eienskaphet 'n lae oorerflikheid en 'n lang pad sou voorlê om enigeverbetering te toon. Ons oordeel was dat dit die moeite werd souwees al sou dit 'n leeftyd in beslag neem. Die ander eienskappewat ook baie belangrik is, moes eers net op 'n bevredigende peilgehandhaaf word. Vir visuele bouvormeienskappe was in hierdieprogram baie min ruimte. Vir raseienskappe is slegs op die goeieoordeel van die rasinspekteur vertrou wanneer hy die jaarliksekeuring gedoen het. In die beginjare was die keuringsproses baiefrustrerend, want heelwat produktiewe teeldiere is as prulle

afgekeur vir vermeende bouvorm- of wolfoute. Dit het

DR. L.G. SWART, VREDEBEST PLASE (EDMS) BPK

Skaapvleis ondervind baie opposisie van ander proteïenkossesoos volstruisvleis, vis, hoendervleis, ens. Veral hoendervleis hetoor die afgelope paar dekades geweldig toegeneem.Wetenskaplike teling het hierin 'n uiters belangrike rol gespeel.Vleisskaaptelers sal dus alles in die stryd moet werp om ook dienuutste en tegnologies gevorderde teelmetodes aan te wend ommededingend te bly.

Teelverbetering by skape is 'n stadige proses en jong telers moetvooraf baie goed besin oor hul prioriteite en einddoelwitte. Daarmoet gepoog word om die markvereistes oor die volgende paar

waarna gestreef sou word. Daar is besluit om deur middel vanseleksie die kudde meer winsgewend te maak. Kenmerke wat bywinsgewendheid ter sprake kom, is onder andere:

• Reproduksie• Groei• Wol• Siektebestandheid• Voeromsetting• Vleiskwaliteit

Dit sou aanloklik wees om vir al hierdie eienskappe te selekteer,maar dan sou vordering in 'n spesifieke rigting te stadig wees.

teelvordering vertraag. Namate kuddegetalle oor die jaretoegeneem het, het hierdie probleem vervaag, want genoegplaasvervanger diere was beskikbaar uit 'n groter totaal.

Namate ooigetalle toegeneem het, is vier afsonderlike ooifamiliesgeskep met die oog op sikliese parings. Om praktiesebestuursredes moes dit ongelukkig later afgeskaal word na driefamilies. Aanvanklik is ramme van bekende stoeterye aangekoop- almal op grond van die ma se reproduksievermoë soos afgeleivan hul ooikaarte.

Vanaf 1980 is eie ramme ingebring - ook almal op basis van dieooi se aanteelvermoë. Enkelingramme is nooit gebruik nie. 'nSeleksie-indeks is gebruik vir die identifisering van teeldiere methoë vrugbaarheid. Hiervoor is 'n tabel wat deur Helen Turner vanAustralië gepubliseer is, gebruik. Algaande is die inkoop vanvreemde ramme afgeskaal. In 1993 is die laaste vreemde ramgebruik en is die kudde gesluit. Slegs eie ramme word tansgebruik. Die rede hiervoor is dat dit onseker sou wees ofvreemde diere enige verdere bydrae kon lewer.

Die resultate van vrugbaarheid in die kudde oor die jare word inFiguur 1 en 2 aangetoon (sien advertensie bl. 17). VolgensFiguur 1 was die fekunditeit van die oorspronklike ooie watingekoop is ongeveer 136 persent (oor die eerste twee jaargereken en voor eie aanteel bygevoeg is). Daarna was daar 'ngeleidelike verbetering tot byna 170 persent op hierdie huidigestadium. Dit beteken 'n verbetering van net meer as een persentper jaar. Die verbetering kan slegs aan teling toegeskryf word,want bestuur en voeding het oor die jare nie noemenswaardigverander nie. Figuur 2 toon aan dat die persentasie eenlinggeboortes oor die jare afgeneem het vanaf 'n aanvanklikeongeveer 60 persent tot 40 persent tans. Meerlinggeboortes hetdienooreenkomstig toegeneem van 'n aanvanklike ongeveer 40persent tot ongeveer 60 persent op hierdie stadium. Volgenshierdie resultate is ons oortuig daarvan dat diereproduksievermoë van die kudde aansienlik verbeter het en datdit aan die seleksiebeleid toe te skryf is. Dit moet beklemtoonword dat hierdie resultate onder baie gemiddelde bestuurs-envoedingstoestande behaal word. Met beter weidings in plaas vandie bestaande kikoejoe en met voerbyvoedings behoort heelwatbeter resultate behaal te word. 'n Fekunditeit van 200 persent lykdus nie buite bereik nie.

Die vraag is hoe ander eienskappe oor hierdie tydperk gereageerhet. Wat wolproduksie betref is geen rekord gehou nie. Dit isdus onbekend wat met wolmassa gebeur het. Die rasinspekteurhet egter gewaak oor wolkwaliteit wat waarskynlik onveranderdgebly het. Onses insiens is die S.A. Vleismerino hoofsaaklik 'nvleisskaap en moet liewer op vleiseienskappe gekonsentreer word.

Oor die groeivermoë van die lammers kan nie definitiewegevolgtrekkings gemaak word nie. Ook hier is geen seleksietoegepas nie. Die 100-dae liggaamsmassa van 683 lammers watoor die jare 1983 tot 1986 geweeg is, was soos volg:

• Eenling ramme 33,6 kg • Tweeling ramme 29,0 kg• Eenling ooie 30,3 kg • Tweeling ooie 26,3 kg

Die jongste lammers wat einde Januarie 2002 geweeg is, hetsoos volg geweeg:

• Eenling ramme 30,5 kg • Tweeling ramme 26,0 kg• Eenling ooie 28,4 kg • Tweeling ooie 24,9 kg

Ongelukkig is geen wegings tussen 1986 en 2002 gedoen nie.Uit bostaande syfers lyk dit of groei afgeneem het. Die volgendepaar lammings sal 'n beter aanduiding gee of dit wel die geval is.Indien dit wel so is, sal die seleksieprogram voortaan gewysig kanword om ook op groei te fokus. Dit behoort nou redelik maklik tewees om in hierdie rigting te vorder weens die groter getalle watbeskikbaar is vir seleksie as gevolg van 'n hoër aanteel. Dievraag is of so 'n wysiging van die seleksiebeleid ekonomiesregverdigbaar is.

In 1978 sou een ooi 1,36 lam van ongeveer 30 kg gegee het. Assterftes argumentshalwe weggelaat word, sou een ooi ongeveer40,8 kg lewende lammassa geproduseer het. In 2001 gee eenooi 1,65 lam van ongeveer 27,5 kg wat 'n lewende massa van45,5 kg beteken. Dit lyk dus verkieslik om voort te gaan met diebestaande beleid van 'n hoë seleksiedruk vir vrugbaarheid en niete veel gekwel te wees oor 'n afname in liggaamsmassa nie(indien dit wel die geval is wat in hierdie stadium nog onseker is).

Dit sou interessant wees om die invloed van die seleksiebeleid opvolwasse liggaamsmassa te kon bepaal. Ongelukkig is geen datahiervoor ingesamel nie. Groter skape lyk verkieslik, maar hulgroter liggame vereis ook meer onderhoud en gevolglik is ookmeer weiding nodig.

Ten opsigte van siekteweerstand kan net 'n opmerking gemaakword waaroor bespiegel kan word en elkeen sy eie gevolgtrekkingkan maak. Die skaapgetal van ongeveer 600 - 700 word reeds virmeer as 30 jaar op dieselfde kikoejoeweiding van ongeveer 50 haaangehou waarvan helfte onder sprinkelbesproeiing is. Teoretiesbehoort dit 'n paradys vir inwendige parasiete te wees. Togondervind ons geen noemenswaardige probleme in hierdieverband nie. Slegs minimale dosering word af en toe toegepas.Interessant is die proefresultate van Rob Davidson vanDepartement Landbou Wes-Australië, gestasioneer by dieUniversiteit van Wes-Australië. Op 'n Australiese toer verlede jaarhet hy die resultate in Tabel 1 aan ons voorgelê tydens 'nboeredag.

Tabel 1: Inwendige-parasiet studie by ooieOoiras Eiertelling in mis (eiers/gram) Eiertelling in mis (eiers/gram)

Lammers 14 weke oud Lammers 18 weke oudBorder Leicester x Mer. 175 280East Friesian x Merino 267 330Poll Dorset x Merino 280 295SAMM x Merino 80 85Merino 370 350

Tabel 1 toon dat die S.A. Vleismerino (Prime SAMM) sekruislammers met merino-ooie meer bestand was teen inwendigeparasiete as die ander kruisings wat getoets is.

Ten slotte net die volgende: Hoewel ons van die begin af meerbelang gestel het in wat die skaap kan doen as hoe hy lyk, is diekudde oor die algemeen mooi genoeg om 'n gevoel van estetiesetevredenheid by die eienaar op te wek as hy na die skape kyk.

16

Dr Blackie Swart by ooie met lammers

17

S.A. VLEISMERINO STOET S.A. MUTTON MERINO STUD

VRUGBAARHEID DIE GRONDSLAGVAN WlNSGEWENDE VLEISPRODUKSIE

• Stoetteling sedert 1977.• Seleksie hoofsaaklik vir vrugbaarheid.• Jaarlikse reproduksieverbetering meer as 1%. • Totale verbetering in vrugbaarheid oor 25

jaar ongeveer 30 %.

VREDEBESTFERTILITY THE FOUNDATION OFPROFITABLE MEAT PRODUCTION

• Stud breeding since 1977.• Selection mainly for fertility.• Annual improvement in reproduction over 1%.• Overall improvement in fertility over 25 years

about 30 %.

Na 25 jaar van intensiewe seleksie vir verhoogdeaanteelvermoë is hierdie verbeterde teelmateriaaltans vir die bedryf beskikbaar.

VREDEBEST PLASEPOSBUS / P.O. BOX 11 KLAPMUTS 7625

After 25 years of intensive selection for increasedreproduction this improved breeding material isnow commercially available.

(EDMS) BPK.(PTY) LTD.

TEL: 021-8755453FAKS / FAX: 021-875543

Fig. 1Lam / Lambing %

Fig. 2% Eenlinge / Singles% Meerlinge / Mutiples

Jare / YearsJare / Years

Ongediertebeheer met honde

Fouché Jordaan by een van syteelhonde

Klein hondjies drink aan ‘nMelkbokooi by Jan van Biljon

Die honde werk goed om ooie met lammers op te pas. Hier isdie hond tussen sy trop skape en lyk selfs soos hulle.

Hierdie Rooijakkals sal nooit weer een van my trop lastig val nie!

Deur Jan Vosloo

Probleemdiere veral rooijakkalse en rooikatte bly maar van diegrootste winsverteerders vir enige kleinveeboer. Daar is voortdurendartikels oor probleemdiere in die pers en groot polemiek word gevoeroor die verskillende beheermetodes se voordele en nadele. Strategiëvan kenners op die gebied verskil ook omdat die benadering enagtergrond van elke persoon natuurlik anders is. Georganiseerdeinstansies kyk voortdurend na die kwessies en ondersoek nuwemetodes van beheer en probeer sake koördineer.

Kleinveeboere se sakke word direk geraak en daarmee saam wordhulle oorlewing op plase bedreig. Daarom is dit 'n emosionelekwessie en raak boere driftig wanneer die onderwerp bespreek word.Twee SA Vleismerino telers wat self heelwat probleme ondervind hetmet ongediertes het besluit om honde in te voer wat in ander landegebruik word om skape op te pas. Uit inligting wat hulle bekom het,het dit geblyk 'n doeltreffende en maklik uitvoerbare beheermetode tewees.

Die eerste honde het hulle vanaf Australië ingevoer en begineksprimenteer met hulle. Dit is Anatoliese skaapwagterhonde watskynbaar oorspronlik in Turkye geteel is. Daar is verskeie rasse vandie tipe honde en hulle het van die "Kangal" ras ingevoer. Dit isindrukwekkende groot en skraal honde met sterk bekke. Meeste isligbruin van kleur met 'n mooi omkrulstert. Die honde het 'n baie sterknatuurlike instink om vee op te pas en te beskerm met hulle lewens.Dit is aktiewe honde met 'n ongelooflike werksvermoë en is veralsnags baie op en wakker.

Soortgelyke honde word al geruime tyd in Namibië aangewend omkleinvee tee jagluiperds te beskerm. 'n Paar van die honde is alversprei in Suid-Afrika, maar is nog relatief onbekend aan meesteveeboere. Die honde is natuurlik nie onmiddellik effektief nie en moeteers groter word voordat alle ongediertes weggehou sal word. Diegeheim is om die honde reg groot te maak deur hulle vanaf speentydaan skape gewoond te maak of eerder om die skape aan hullegewoond te maak.

Die twee telers het al baie praktiese ervaring opgedoen oor hoe omdie honde te hanteer en te leer om by hulle trop skape te bly. Volgenshulle verg dit 'n bietjie toewyding en moeite aanvanklik, maar die strekinstink van die honde maak dit baie makliker en hulle leer baie vinnig.Kos word in die veld in 'n selfvoerder vir die honde uitgesit om te vreetna behoefte. Teen die tyd dat die hond 'n jaar oud is, is hy al 'nveteraan wat baie geld vir sy baas sal spaar deur al wat ongedierte iste verwilder.

Veediewe sal ook in 'n mate versigtiger wees om vee uit 'n trop te steelwat so hond as 'n wagter het. Die honde is nie uitermate aggressiefnie, maar neem altyd stelling in tussen sy skape en enige bedreiging.Sodoende sal veediewe eers verby die hond moet kom om vee testeel. Dit kan 'n bonus wees as hulle veediewe mootlik kan weghou,maar hulle primêre taak en doel is om jakkalse en rooikatte weg te houvan hulle skape of bokke af.

Die honde bind gou met 'n trop skape en die skape raak die hond sogewoond dat hulle hom sal wegstoot om sy kos te vreet as hulle ditkan bykom. In so geval sal die hond dit gedwee aanvaar en toelaatdat die skape sy kos vreet. Ander honde sal dit egter nooit kan waagnaby sy kos sonder om verskeur te word nie.

Senclomar en Potchefstroom Veldramklubs het van die hondeaangeskaf en hoop om volgende jaar die rammetjies snags in die veldte kan los. Op die oomblik word ramme snags gekraal om hullle tebeskerm teen roofdiere en dit het ‘n geweldige negatiewe uitwerkingop die groei van die ramme en siektes versprei makliker in

kraaltoestande. Mense wat belangstel en meer inligting soek kangerus vir Fouché Jordaan of Jan van Biljon skakel, hullebesonderhede is by hulle advertensies op bladsy 11 en bladsy 13onderskeidelik.

18

DEUR: DS. WILLIE BOTHA• APE: Daar is baie voorbeelde vanmense wat hulle soos ape gedra. Ape loer jou mos so, ons sê: "Hullekyk jou uit!" Hulle gaan te kere enrumoer, maar dien bloot tot vermaakvan mense.

• BOBBEJANE: Arrogant, maaragterdogtig - skelm! Daar is mensewat hulle so gedra.

• LEEUS: Sterk en dapper, maareintlik 'n nagloper, nagjagter.

• SPRINGBOKKE: Trots en volvreugde, jubelend, versigtig enbroos, maar wild!

• VARKE: Vuil en doodtevrededaarmee. Is ook tevrede om morsigegoed te vreet!

• SKAPE:

Joh.10:1. VOORWAAR, voorwaar Ek sê vir

julle, wie nie by die deur in die skaapstal ingaan nie, maar van 'nander kant af inklim, hy is 'n dief en 'n rower.

2. Maar hy wat by die deur ingaan, is'n herder van die skape

3. Vir hom maak die deurwagter oop,en die skape luister na sy stem;en hy roep sy eie skape by die naam en lei hulle uit.

4. En wanneer hy sy eie skape uitgebring het, loop hy voor hulleuit; en die skape volg hom, omdat hulle sy stem ken.

5. Hulle sal 'n vreemde nooit volg nie, maar van hom wegvlug, omdat hulle die stem van die vreemdes nie ken nie.

6. Hierdie gelykenis het Jesus aan hulle vertel; maar hulle het nie verstaan wat dit was wat Hy tot hulle gespreek het nie.

7. Jesus het toe weer vir hulle gesê: Voorwaar, voorwaar Ek sêvir julle, Ek is die deur van die skape.

8. Almal wat voor My gekom het, is diewe en rowers; maar die skape het nie na hulle geluister nie.

9. Ek is die deur; as iemand deur My ingaan, sal hy gered word,en hy sal ingaan en uitgaan en weiding vind.

10.Die dief kom net om te steel en te slag en te verwoes. Ek het gekom, dat hulle lewe en oorvloed kan hê.

11.Ek is die goeie herder. Die goeie herder lê sy lewe af vir dieskape.

12.Maar die huurling en hy wat nie 'n herder is nie, van wie die skape nie die eiendom is nie, sien die wolf kom en laat die skape staan en vlug, en die wolf vang hulle en jaag die skapeuitmekaar.

13.En die huurling vlug, omdat hy 'n huurling is en niks vir die skape omgee nie.

14.Ek is die goeie herder, en Ek ken my eie en word deur myeie geken.

15.Net soos die Vader My ken, ken Ek ook die Vader; en Ek lê my lewe af vir die skape.

Skape lewe en mense lewe en daar is nogal baieooreenstemming in lewe!

* Skape hou nie van modder nie, hulle aard is nie om vuil te wees nie! Mense behoort 'n keuse te maak: Wil ek "vuil"wees of wil ek "skoon" wees?

* Skape moet versorg word, hulle kan nie op hulle eie aangaannie!Mense benodig daagliks die versorging van ons Herder, sonder Sy hulp is ons blootgestel aan allerhande gevare en vyande wat ons nie op ons eie kan hanteer nie.

* Skape is saggeaarde diere / nie agressief nie. Die mens se natuurlike aard is nie om agressief te wees nie, die ideaal is om te groei na minder en minder hardheid. Saggeaardheid isook 'n vrug van die Gees.

* Skape is groepdiere - hulle volg mekaar en wil saamwees! Deel van die trop (kudde instink). Mense is geensins andersnie. Die mens wat reken dat hy sonder ander kan klaarkom toon eintlik daarmee dat hy een of ander probleem met homself het. Aan die ander kant het die mens 'n verstand sodat mens kan kies om nie sommer meegesleer te word deur groepsdruk nie.

* Skape het 'n herder nodig - kan nie soos wild aangaan nie!Mense smag ook maar na koestering en versorging, ons geniet ons blyplekke tog so waar ons beskut en versorg is. Ons erken gedurig dat daar sekere dinge is wat vir ons te groot is om te hanteer - dinge waarvoor ons hulp soek by Een wat Groter is as ons.

* Skape is bruikbaar/nuttig - wol, velle, vleis! Mense ? Die Skepper het ons gemaak om vir Hom op Sy aarde nuttig en bruikbaar te wees. Ons moet vir Hom die aarde bewerk en bewaak en daaroor heers.

* Skape het gevare wat hulle elke dag en nag bedreig (steel, slag, en verwoes) ! ongediertes en diewe. Mense het so 'n brose bestaan. Ons word so maklik siek, ons kry so maklik seer en daar is so baie vir wie die mens se lewe geen waardehet nie, die mag van die bose is so geweldig - dat daar in werklikheid net EEN is wat ons die LEWE kan gee en dit in oorvloed. Daarvoor het Hy ons Sy lewe gegee sodat ons kanweet dat daar MEER is aan die lewe as net hierdie aardse bestaan. Om werklik te LEWE is baie meer as om te bestaan- dis vir ALTYD!

Mag julle baie seën uit hierdie boodskappie put!

MENSE IS BAIEMAAL SOOS DIERE

19

U N I V E R S I T E I T S T E L L E N BO S CHDept. Skaap & Wol • Mariendahl Proefplaas • Posbus 61 • Elsenburg 7607

Skakel gerus: John Morris, 021 - 8844 460 of 082 771 2285

VOLLEDIG PRESTASIEGETOETSTE DIEREWOL & GROEI

Produksie veiling16 Julie 2003

20

PE Strydom (Ph.D)Animal Nutrition and Animal Products Institute, ARC, PrivateBagX2, Irene, 0062.

In South Africa the sensitive balance between a negative andpositive profit margin for intensive mutton producers urges theproducer to make use of growth enhancers. Generally, too littleweight can be added to a weaner lamb carcass to cross thebreakeven point where value of the end product exceeds thatpurchase price and feed costs (and ather production costs).Therefore, meganisms to improve growth efficiency and toincrease added weight (from a weaner to a slaughter lamb), whilestill keeping within fatness margins have to be uitilsed.

The aim of this study was to determine the effect of the currentavailable (and registered) growth promotant, Ralgro® (12 mg) ongrowth performance, carcass yield and meat quality of SA MuttonMerino wethers. The choice of breed was merely a function ofavailability and the fact that the breed is one of the two mostcommon mutton breeds in South Africa. For this purpose 15

whethers (average live weight = 28kg) were implanted with Ralgroand 15 were left unimplanted. The animals were fed acommercial feedlot diet consiting of brewers grain, "hominy chop",maize, molasse/bagasse and a mix of urea, minerals, vitaminsand buffers. Five animals within each of the two groups of 15were slaughter at live weights of 37 kg, 42 kg and 47 kg. Animalswere slaughtered according to commercial practice, whichincluded electrical stimulation of the carcass (800V for oneminute, 11.1 pulses per second). The one side of each carcasswase dissected into subcutaneous fat (visual fat on outside ofcarcass), meat (muscle and fat between muscles) and bone. Inaddition, the meat and fat was combined and percentage total fatand muscle was determined by means of proximate chemicalanalysis of the meat and fat. The loin of the other side (bone in)was oven cooked at 160 °C to an internal temperature of 75°Cand the aroma, juiciness, tenderness and flavour was evaluatedby a 10 member trained sensory panel of judges.

Since subcutaneous fat is the guideline for optimum carcass fat,the an optimum slaughter point was determined statistically for

The effect of a growth promoter on growth performance,carcass yield and meat quality of SA Mutton Merino

wethers under intensive feeding conditions

Jofraca StoetJofraca Stoet

JJH 94147, Groeitoetswenner, Nasionale, Veldramprojek, 2000

ErfdeelBus 46, Hoopstad

Tel: (053) 444 1749Sel: 082 466 8319

Ons konsentreer o

p robuuste,

goed bespierde di

ere wat

vinnig groei

Ons konsentreer o

p robuuste,

goed bespierde di

ere wat

vinnig groei

the three slaughter groups. Therefore the implanted and non-implanted groups were compared at a subcutaneous fat % (SCF)of 8.6%. According to Table 1, implanted animals (at a commonSCF level of 8.6%, therefore the same carcass fat class) were 4.4kg heavier at this slaughter point than non-implants and yielded 2kg more carcass, without significant differences in dressingpercentage. They were fed 11 days longer than the non-implantsand gained weight at a 15.8% higher rate per day and was 17.2%more efficient. There feed intake was 26% (15 kg) more than thenon-implants. At 80c/kg, that translates to R12 higher feedingcost. At a carcass price of R 11per kg, close to R 22 higherincome was achieved with the implanted carcasses, whichtranslates to a gross margin of R10 per carcass (income over feedcost). If the carcasses were to be valued on the basis of ediblelean, implanted carcasses would have 1.2% more lean and 5.1%less bone at a common SCF %. With the difference of 2kg incarcass weight, this means that implanted carcasses will have 1.6kg more lean and only 0.2 kg more SCF and 0.2 kg (adds up to 2kg) more bone than the smaller non-implanted carcass, indicatinga higher meat to bone ratio for the implanted carcasses.Regarding carcass size and individual cut size, one has toremember that portion size as preferred by the consumer shouldalso be taken into account. Regarding meat quality, a trainedtaste panel (which is not the same as a normal consumer andtherefore do not show likes or dislikes) regarded nonimplantedmeat as slightly more tender, more juicy and overall moreacceptable. These relatively small differences are proably due tothe higher total fat in the carcasses of non-implanted animalsleading to a perception of juiciness and overall more palatablemeat. It must be remembered that these differences will notnecessarily be detected by consumers and have to be confirmedin that way.

Table 1: Growth performance, carcass yield and meat quality ofimplanted and non-implanted SA Mutton Merino wethers

Trait Non-implant ImplantedAverage dail gain (g per day) 310 359Feed conversion ratio(kg feed dry matter per kg gain) 4.59 3.92Days on feed 32 43Dry matter intake (kg) 57.6 72.5

Slaughter weight (kg) 39.2 43.6Carcass weight (kg) 19.9 21.9Carcass composition1:

Subcutaneous fat % 8.6 8.6Meat % 72.9 73.8Bone % 18.5 17.6Total carcass fat % 19.2 18.0

Meat quality2:Tenderness 4.7 3.9Aroma 4.2 4.4Flavour 4.3 3.9Juiciness 4.4 3.8Overall acceptability 4.2 3.8

1 Different components expressed as weight of component as apercentage of carcass weight

2 Sensory scores from 1 to 6: 6 indicating extremely tender extremely intense for aroma and flavour, extremely juicy and extremely acceptable, while 1 indicates extreme toughness, extremely bland for flavour and aroma, extremely dry and extremely unacceptable.

21

BY: LAETITIA BRUNDYN UNDER SUPERVISION OF DR. A.V.FERREIRA AND CO-SUPERVISOR: DR. T.S. BRAND(Department of Animal Sciences, University of Stellenbosch).

An experiment was conducted to determine the effect ofthe frequency of supplementary feeding on the productionof South African Mutton Merino (SAMM) ewes grazingwheat stubble. One hundred and sixty ewes wererandomly divided into two groups that consisted of fourgroups each. Eight camps were grazed for 138 daysduring which lambing occurred. Four groups of 25 eweseach grazed a 17 ha camp at a stocking density of 5.8ewes/ha and four groups of 15 ewes each grazed a 12 hacamp at a stocking density of 5.0 ewes/ha. A combinationenergy/protein supplement was made available to theewes as a lick. Two of the groups received nosupplementary feed (control), two groups received 200g/ewe/day, two groups received 400 g/ewe every secondday and two groups received 600 g/ewe every third day.The smallest decrease in weight during the feeding periodwas observed in the ewe group that receivedsupplementation every day as well as the ewe group thatreceived supplementation every second day, but nosignificant differences were observed between these twogroups. The smallest decrease in weight over the totalfeeding period was observed in the three ewe groups thatreceived supplementation (P < 0.1), while the ewes thatreceived none (control groups) lost the most weight duringthe same period. All supplemented groups performedsignificantly better than the unsupplemented control groupin terms of the liveweight change over the feeding as wellas the total period. No significant differences occurred inthe lambing percentage, weaning percentage, birthweight,

42-day weight and survival rate of the lambs due to thedifferent feeding regimes. It was concluded thatsupplementation to ewes every third day or every secondday is an economically feasible option and will reducelabour and transport costs.

In the second study the effect of stocking density on canolastubble composition and subsequently the production ofSAMM ewes on this type of stubble was investigated.Forty-eight ewes were randomly divided into four groupsthat grazed canola stubble at a stocking density ofapproximately 1.5, 3.5, 5.5 and 7.5 ewes/ha for 152 days.The ewes did not receive any supplementation and wereweighed every 14 days. Parturition occurred during thelast week in March 1997 until the first week in May 1997,and the lambs were weighed at birth, and every 14 daysthereafter. Stubble samples were collected from thepaddocks during the first part of the trial (January andFebruary) and at the end of the trial (April and May) bycutting ten replicate quadrates per paddock and wereanalysed for dry matter (DM), crude protein (CP), aciddetergent fibre (ADF), neutral detergent fibre (NDF) and invitro digestibility of organic matter (IVDOM). The liveweight of the ewes at a stocking density of 5.5 ewes/hadecreased significantly, while the ewes at a stockingdensity of 1.5 ewes/ha gained weight. The ewes at astocking density of 3.5 ewes/ha had the lowest weight loss(P = 0.01). Stocking density did not affect the birthweightof the lambs significantly. The CP concentration of thestubble decreased with an increase in stocking density,while the ADF and NDF concentration of samples weresignificantly higher at the higher stocking density.

In the third study the supplementation of rumen inert fat orstarch on the production of ewes grazing wheat stubble,was investigated. Fifty-six SAMM ewes were randomlydivided into four groups of 14 ewes each, grazing thewheat stubble at a stocking density of 4.6 ewes/ha. Eachgroup was supplemented with 250 g/ewe daily for the lastsix weeks of pregnancy, which was increased to 360 g/eweduring the first four weeks of lactation. Supplementationwas supplied on Mondays, Wednesdays and Fridays for a70-day period. The CP concentration of the supplementvaried between 16.7 % and 19.6 %, while the totaldigestible nutrient (TDN) content varied between 52.0 %and 76.7 %. No significant difference (P > 0.05) occurredbetween the live weights of ewes during the last six weeks

of pregnancy, the first four weeks of lactation, or the total

The utilization and supplementationto stubble lands for South African

Mutton Merino ewes

22

GGZZ 6600

0022 TThh

ee bbeess

tt ssttuudd

ssiirree

bbrreedd bb

yy tthhiiss

ssttuudd

.. HHiiss

iinnfflluuee

nnccee

ssppeeaa

kk ffoorr

iittsseellff

iinn SSoo

uutthh AAff

rriiccaa..

MMeerreett RRaamm --SSeenncclloommaarr vveellddrraamm cclluubb 22000022

OOnn PPrrooppeerrttyy RRaamm ssaallee::1133 FFeebbrruuaarryy 22000033

SS..AA.. CChhaammpp.. EEwweefflleeeeccee 22000022

Faan GreylingP.O. Box 231

Dordrecht 5435Tel: +27 (045) 942 1004

E-mail:ricksu@telkomsa.net

Barolong StoetBarolong Stoet

Ooie met lammers benut mieliereste

Johnny van Riet, Excelsior, Tel: (051) 973 7092, Sel: 082 4175 888Vleismerino’s werk hard op Barolong,

Gehardheid is ons leuseVleismerino’s werk hard op Barolong,

Gehardheid is ons leuse

Ramme bewei opslag op Sonneblom lande Meriete ram & Skildwenner - Senclomar 2002

23

Good Muscling Excellent WoolGood Muscling Excellent Wool

RDW 7104 S.A. Bouvorm Kam

p. 1998

Steeds in gebruik Duurste ooi by

Nasionale veiling 2001

S.A. Kampioen Wolooi 2001

Onsstrewena ‘n

balanstussenwol &vleis

Avg. micron of wool clip 22.5

S.A. Kampioen Ramvag 2002

RDW 7121 S.A. Bouvorm

Kamp. 1999

RDW 9041 S.A. Bouvorm Kam

p. 2000

ProduksieVeiling

5 Sep 2003

Danie & Rea de Wet , Petrus Steyn, Tel (058) 871 3248 Sel: 082 804 6420

24

feeding period. The ewes in the 50 % fat plus 50 %maizemeal group lost less weight (P £ 0.08) duringlactation than the ewes that received maizemeal as theirmain energy source. The study indicated that there was nosignificant advantage in the live weight change of the ewesduring the experimental period, when compared to thegroup that received wheat bran (control group).

In the fourth study the economic advantage ofsupplementation to SAMM ewes grazing wheat- or oatstubble were studied. Three hundred and sixteen eweswere divided into four flocks, of which two grazed oatstubble and two wheat stubble. Each of these four flockswas again subdivided into four subdivisions of which twosubdivisions received supplementation and two none.Four subdivisions received 200 g/d for 83 days, and theother four subdivisions received 200 g/d for 44 days afterwhich it was increased to 300 g/d for 37 days (81 days intotal). The ewes were weighed monthly. The finalbodyweight of the ewes that received supplementation wassignificantly higher than those that received none. Overthe feeding period, the ewes that received supplementationhad a significant lower weight loss in comparison to theewes that did not receive supplementation. The 42-dayweight of the lambs improved significantly due tosupplementation, but no significant increase was indicatedin the birthweight, weaning weight and survival rate of thelambs whose mothers received supplementation.

In the fifth study the influence of supplementary feeding toewes and creep feeding of their lambs on the production ofboth the ewes and lambs were studied. One hundred andsixty eight ewes were divided into two groups of 68 and 100ewes that grazed a 12.9 and 18 ha camp respectively.Each of these ewe groups was subdivided into four groupsof which two ewe groups received supplementation andtwo none. Within each ewe group two groups of lambsreceived creep feeding and two received none. A two(supplementation of ewes) by two (creep feeding of lambs)factorial design was used. Supplementation was suppliedat 200 g/d for the first 69 days and 300 g/d for the next 120days to ewes. Lambs received an average of 0.58 kgcreep feed per day for 96 days. It was concluded that thelive weight change (LWC) of the ewes during theexperimental period was not affected significantly by creepfeeding of their lambs. Ewes that received supplementationmaintained higher live weights than their counterparts formost of the feeding period, although final weights at theend of the experimental period did not differ significantly.The average daily gain (ADG) of the lambs whose mothersreceived supplementation tended to be higher than that ofmothers that received no supplementation, while the ADGof the lambs that received creep feeding was significantlyhigher than the lambs that received none.

In the sixth study the carry-over effect of supplementationin the previous year on the production of the ewes in thefollowing year was studied. Three hundred and sixteenewes were divided into four flocks, of which two grazed oatstubble and two wheat stubble. Each of these four flockswas again subdivided into four subdivisions of which twosubdivisions received supplementation and two none.Four subdivisions received 200 g/d for 83 days, and theother four subdivisions received 200 g/d for 44 days afterwhich it was increased to 300 g/d for 37 days (81 days intotal). The ewes were weighed monthly. Results indicatedthat birth status (lambs born per ewes mated) of lambsshowed a tendency to increase in 1999 due tosupplementation in 1998, while weaning status was notsignificantly affected. Due to multiple births in thesupplemented groups, the birthweight and weaning weightof lambs was negatively affected by supplementation. Thestudy concluded that supplementary feeding in theprevious year did not have significant carry-over effects inthe following year. However, the effect may have beeninfluenced by the fact that mature animals were used in thestudy, while the pasture availability during the non-productive stage will also affect possible carry-over effects.

25

Alhoewel vrugbaarheid laag oorerflik is, word dit oor en oorin die praktyk ervaar as die moeite werd. Die rede virvordering met die seleksie vir vrugbaarheid is die grootvariasie wat bestaan vir die eienskap tussen diere. Daar is'n groot verskil tussen die beste en swakste produseerderswat reproduksie betref binne enige populasie van diere.

Deur die beste reproduseerders te identifiseer met behulpvan 'n goeie rekordstelsel en hulle dan bymekaar te bringen te vermeerder kan uistekende vordering gemaak word.Oral in die praktyk veral met kleinvee waar juis dit toegepasis ervaar mens dat reproduksie verbeter het.

Reproduksie en vrugbaarheid in geheel sluit 'n hele paareienskappe in waarna gekyk kan word soos onder andere:Ouderdom waarop diere geslagsaktief raak en beginreproduseer, frekwensie van reproduksie (interlamperiode)en die hoeveelheid meerlinge (fekunditeit) wat geboreword. By ramme sal dit eienskappe insluit soos produksievan spermselle, semenkwaliteit, libido, dekbehendigheid,ensovoorts.

Mens kan sekerlik nog eienskappe byvoeg, maar die puntis dat vir elke eienskap wat genoem is, is daar grootvariasie tussen diere in elke trop. Kyk maar na resultate

van ooiprojekte en studiegroepe en vergelyk die beste enswakste diere in terme van reproduksie met mekaar. Dieverskille is soms astronomies tussen die beste 10% en dieswakste 10% diere.

Natuurlik bring suboptimale voedingstoestande dieverskille baie duidelik na vore. Die teendeel is ook waardat onder gunstige omgewings- en voedingstoestanderaak die verskille kleiner tussen die beste en swakstereproduseerder in 'n kudde. Vandaar die ou opvatting engeloof dat "KOS" alles is en dat alle diere goedreproduseer as hulle toegang het tot voldoende en kwaliteitvoeding.

SA Vleismerino's se uitstaande kenmerk was nog altydgoeie moedereienskappe en baie hoë vrugbaarheid.Ongelukkig het sommige kuddes effe agteruitgegaan watdie eienskappe betref, slegs omdat te min aandag in dieseleksieprogram daaraan gegee is. Mens kan heelwatgeringe leemtes by skape oor die hoof sien, want ons weetalmal dat daar geen "ideale skaap" in alle opsigte bestaannie. Swak reproduseerders mag ons egter nooit toelaat en'n kans gee nie, al lyk so 'n dier hoe mooi of stam hy uitwatse "elite bloedlyn" of al het hy die beste wol en bouvormdenkbaar.

SELEKSIE VIR VRUGBAARHEID BAAT

Ooi met 4-ling. Selfs 6-linge komnatuurlik voor by S.A. Vleismerino’s

Ndutu Fuma met 4-ling pasgeborelammers wat hom baie beïndruk het

Ooi met 3-ling op Karoo-veld en symaak hulle groot

26

Meerlinge raak noodwendig al hoe meer soos ‘n kudde se vrugbaarheid toeneem. Foto’s onder is almal van ooie met 2-linge. Dit is betalend om byvoeding aan sulke hoë produseerders te gee.

27

VAG STUDVan Aardt Greyling Tel: (045) 942 1005, Sel: 082 7827 674

E-mail: ricksu@telkomsa.net

VAG 9090 S.A. Snr.Champ. Ram 2001Sold for R15 000

RECORD PRICE NAMPO(for all breeds)

VAG 9196 Sold for R14 000

National Sale 2001

Morriston Stud

George SmithP.O. Box 121, Dordrecht 5435 / Tel: (045) 952 9061

We are known for our open faced, large sheep with exellent growthrates and soft wool with good quality

Produced a lot of stud sires in South Africa since 1965

V i s i t o r s a l w a y s w e l c o m e i n o u r m o u n t a i n c o u n t r y !

28

Our emphasis remain onperformance testing andbreedingof highly productive and profitable sheep under natural conditions

VLAKKERUG S.A. M Su t t o ne r i n o t u dVLAKKERUG S.A. M Su t t o ne r i n o t u d1 ste Produksieveiling op die plaas Allemanskraal in Graaff-Reinet

19 Feb 2003 (3 top stoetramme, 45 geharde veldramme & 70 stoetooie)

Buks & Koos de WetTel: 049- 847 0018 / 20

Sel: 082 775 7937

LW 9094 stoetvaar

RESONANT & ALLEMANSKRAALSTOETERYE

RESONANT & ALLEMANSKRAALSTOETERYE

Products for sale:• flushed embryos• stud rams• stud ewes

Products for sale:• flushed embryos• stud rams• stud ewes

J.P.C. du Toit • P.O. Box 4 •Riebeek West 7306

•Tel / Fax: +27 (0) 22 46 12893

J.P.C. du Toit • P.O. Box 4 •Riebeek West 7306

•Tel / Fax: +27 (0) 22 46 12893

We breed SAMMS in dry and harchconditions & select for hardiness

DEUR: WHELLAN SIMKIN

Daar is huidiglik 20 000 - 25 000 geregistreerde DuitseMerino of Merino Fleischschoff in Duitsland. Dieskaapbedryf is hoofsaaklik in die Noorde en Noordoostevan Duitsland geleë.

Aangesien elke stukkie grond intensief bewerk word, wordslegs op die laer potensiaal gronde met skape geboer.Elke plaas se gronde is gekarteer en word gemeet aan 'npunt uit 100 byvoorbeeld 80/100. Verder is daar baiebeeste, varke en intensiewe gewasvertakkings.

Die ou stoeterye waaruit ons SAVM sy oorsprong gehadhet soos Roiclum, Rodenberg, Hedeper en Grönde, isalmal tot niet. Gelukkig het nuwe stoeterye tot standgekom en na die val van die kommunisme het hulle 'nnuwe genepoel ontwikkel omdat daar in Oos Duitsland ookgoeie stoeterye was.

Die lampersentasie is ±190% en daagliksegewigstoenames tot op120 dae tussen 350 - 400gram. Dit is moontlikaangesien alle diere opaangeplante weidingssoos in die Wes Kaapaangehou word. DieDuitsers kan nie glo datons met die ras ook in dielaer reënvaldele en opswakker veldweiding inSuid-Afrika boer nie.

Wat die wol betref is hulle mikrons tussen 21 - 27. Daarbestaan nie 'n wolveilingstelsel nie en wol word hoofsaaklikin Rusland verkoop. Die bouvorm van die skape isuitstekend en is oor die algemeen baie eenvormig. Asgevolg van die hoë reënval en nat toestande, is vrotpootjie'n probleem.

Ons as SAVM telers sou baie baat kon vind uit die DuitseMerino genepoel aangesien daar uitstekende eienskappeis. Sover my kennis strek was die laaste invoere in die laatsestiger jare.

Uitvoere word egter gekortwiek as gevolg van "Scrapie".Laasgenoemde is 'n breinsiekte van die skaap wat in grootdele van Europa voorkom en wat alleenlik vasgestel kanword met 'n nadoodse ondersoek.

BESOEK AAN DUITSLAND

Ramme word haltermak gemaak in Duitsland

Regs: Die Duitse Bouvorm- en

Wolkampioen ram vir2002

‘n Trop jong ooie op ‘n plaas in Duitsland

29‘n Groepie jong Duitse Merino ramme

Een keer per jaar word 'n Elite veiling van ongeveer 60ramme wat uitgesoek en geskeer is, aangebied. Dierekordhouding is soos ons eie stelsel behalwe dat alleprestasie gegewens in die katalogus verskyn sowel aswolmikrons. ‘n Voorbeeld van die katalogus van 2002 seramveiling word bo aangetoon (inligting van Lot 1).

Onder is ‘n trop ooie wat by die ram loop.

Regs kan die goeie bespiering van die jong ramme gesienword. Die Duitsers punt hulle diere vir bespiering

30

StelenaA Vleismerino StoetStelenaA Vleismerino StoetLT 7

087 “Een-Silinder”

Die trotse produk van ons jarelang

e seleksie

is ramlammers wat bydra tot gene

tiese

vordering in ander stoeterye.

Winner Phase D Ram test - Tweeling 2001

Vrystaat Junior Kampioen Ram 2002

Vrystaat Kampioen Wolooi 2002

Our p

roge

ny o

ut o

f exc

ellen

t mot

hers

per

form

we

ll on

all te

rrains

of t

he in

dustr

y.

Manie & Pikkie LombardNooitgedacht, Oranjeville

Tel: (016) 3511 921Faks: (016) 3511 614

Sel: 083 232 4324 / 082 893 183531

Puntehouer : Geraldine Richardson Aankondiger : Koos Pansegrouw

Rasbeoordelaars : Gideon Slabbert, Hugo Wiehahn enWhellan Simkin

Wolbeoordelaar : Gerald van Heerden van die NWKV Beoordelaars van veldooiskou : George Latsky (CMW) enKobus Vivier (BKB)

Intervet se manne praat die grootste vashouer moed intydens vanjaar se skou.

Twee oud-amptenare van die S A Vleismerino : Mnre.Maans Conradie en P J Du Plessis gesels lekker.

BKB se skeerders het gesweet om alle skape betyds teskeer vir die bouvormklasse.

Een van die groepklasse in die hoofring tydensbeoordeling.

INTERVET S.A.’s 2002INTERVET S.A.’s 2002

32

ABSA - Jnr. Kamp. ooi en VIRBAC Snr. Kamp. ooi albeivertoon deur Jan en Trix van Biljon

BKB - Kampioen stel meerlinge vertoon deur Jan en Trix vanBiljon van Viljoenskroon, regs is Jimmy Maritz (BKB)

BKB - Kampioen paar vertoon deur Jan en Trix van Biljonvan Viljoenskroon, regs is Jimmy Maritz (BKB)

BKB - Kampioen groep van 3 afstammelinge van 1 vadergewen deur Jan en Trix van Biljon, links Jan Badenhorst en

regs Jimmy Maritz beide van BKB

Gerald van Heerden buig rug tydens wolbeoordeling

Kompetisie in die ramklasse was besonder straf vanjaartydens Bloemskou

BKB - Kampioen wolooi en Kampioen wolram, albeigewen deur Jan van Biljon

STANDARD BANK -Junior Kampioen ram

vertoon deur Manie vanNiekerk en Seun van dieplaas Geluk in Kroonstad

S.A. KAMPIOENE 2002S.A. KAMPIOENE 2002

33

CMW - Res. Snr. Kamp. & Snr. Kamp. Ramme gewendeur Jan en Trix van Biljon, links staan George Latsky en

Klaas Kritzinger van CMW

Vanjaar is alle skape vir die bouvormklasse se rugvet- enoogspiermates ultrasonies gemeet deur Cyril Stanerol van

die LNR om data in te samel.

Vanjaar sebouvormklasse

was baiekompeterend

ECO - Jnr.Kamp. Bouvormram vertoon deurFouche Jordaan

ENB - Jnr. Kamp. en Snr Kamp. Bouvorm ooie gewendeur Jan en Trix van Biljon

VOERMOL - Snr. Kamp. Bouvorm ram gewen deur Janvan Biljon van Viljoenskroon.

BKB - Meeste punte in veldskou vir ooie word ingepalmdeur Johnny van Riet, links Jan Joubert en regs Kobus Vivier

beide van BKB

INTERVET - VICTOR LUDORUM 2001 & 2002 gewendeur Jan & Trix van Biljon en oorhandig deur Leon Taylor

& Koos Pansegrouw albei van Intervet.

INTERVET S.A.’s 2002INTERVET S.A.’s 2002

34

Trix het besluitdie saal wat Jan

as geskenkontvang het isideaal om hommee in te breek.Sy kort nog net

‘n toom vir hom.

BKB - Kampioen ramvaggewen deur Danie De Wet

van Petrus Steyn

Johan Strauss ontvang ookdie toekenning vir die

meeste punte in vanjaar sevag kompetisie vanafJimmy Maritz (BKB)

BKB - Groep van 3 vagtegewen deur Johan Strauss

van Calvinia

BKB - Kampioen ooivaggewen deur Faan Greyling

van Dordrecht

Mnr George Latsky wens Jan van Biljon geluk en oorhandig dieCMW baadjie met wapen “kampioen ramteler 2002”.

BKB - “Teler van Kampioene 2002” pryse word oorhandig aa