Innéacs

Aonad 1 Focail le ‘al, cog, adh, éad, mac agus sc’ istigh iontu ..........................................................1

Aonad 2 Focail le ‘nn, in, ea, gh agus is’ istigh iontu............................................................................5

Aonad 3 Focail le ‘gh, eo, úi, iú, eog agus ia’ istigh iontu....................................................................9

Aonad 4 Focail le ‘mh, ia, ao agus eol’ istigh iontu...............................................................................13

Aonad 5 Dul Siar ar Aonaid 1 - 4 ............................................................................................................17

Aonad 6 Focail le ‘ea, ai, gh agus éar’ istigh iontu ...............................................................................19

Aonad 7 Focail le ‘ai, ce, ao, ea agus ao’ istigh iontu...........................................................................23

Aonad 8 Focail le ‘áis, ei, án agus eog’ istigh iontu ..............................................................................27

Aonad 9 Focail le ‘arc, ac, óg agus mh’ istigh iontu..............................................................................31

Aonad 10 Dul Siar ar Aonaid 6 - 9 ..........................................................................................................35

Aonad 11 Focail le ‘ei, iún, ach, o agus áil’ istigh iontu .......................................................................37

Aonad 12 Focail le ‘mh, th, ua, uai agus óid’ istigh iontu....................................................................41

Aonad 13 Focail le ‘ai, ia, irt agus rc’ istigh iontu.................................................................................45

Aonad 14 Focail le ‘ea, th, ll agus idhm’ istigh iontu ............................................................................49

Aonad 15 Dul Siar ar Aonaid 11 - 14 .....................................................................................................53

Aonad 16 Focail le ‘oir, aoi, ach agus ion’ istigh iontu .........................................................................55

Aonad 17 Focail le ‘oi, ach, acht agus fu’ istigh iontu ..........................................................................59

Aonad 18 Focail le ‘oi, ach, io agus ái’ istigh iontu...............................................................................63

Aonad 19 Dul Siar ar Aonaid 16 - 18 .....................................................................................................67

Aonad 20 Dul Siar ar Aonaid 1 - 9 ..........................................................................................................69

Aonad 21 Dul Siar ar Aonaid 11 - 18 .....................................................................................................71

Nóta don MhúinteoirMoltar aonad oibre a dhéanamh gach coicís. Is féidir cur leis an liosta focal nó baint

de agus tá leathanaigh sa leabhar chun triail a dhéanamh ag deireadh na seachtaine

más mian leat. Tá abairtí deachtaithe le scríobh ag na páistí freisin. Is féidir le na

páistí a ndul chun chinn a chlárú ar bhlocghraf ar chúl an leabhair.

Aonad 1 Focail le ‘al, cog, adh, éad, mac agus sc’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.1

2

3

4

(a) “Ná bí ____ __________________ fúm,” arsa Déaglán.

(b) Phléasc ____ _____________________ sa spéir.

(c) “Bí ________________ agus tabhair an t-airgead do Mháire,” arsa Mamaí.

(d) D'ith _____ ________________________ na meannáin.

(e) Is féidir _________________________________ den Mona Lisa a cheannach.

(f) Chuir an cócaire _____ _____________________ isteach san oigheann.

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

cóip ______________________________

stop ______________________________

ionraic ______________________________

deatach ______________________________

súil ______________________________Focail Bhreise______________________________

1

an ghal

galar

cogar

ag cogarnaigh

an cogadh

ag magadh

an margadh

an t-ollmhargadh

an seaicéad

an roicéad

an macalla

an mac tíre

an machaire

macánta

macasamhail

an rosc

cosc

an coscán

an meascán

an troscán

ag magadh

an roicéad

macánta

an mac tíre

macasamhail

an meascán

macasamhail

cosc

macánta

ag ghal

an rosc

Aonad 1 Focail le ‘al, cog, adh, éad, mac agus sc’ istigh iontu.

4. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

3. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

(a) Chuala mé lalamca ag barr an chnoic. __________________________

(b Bhris an nsáocc ar a rothar.___________________________________

(c) Bhí na caoirigh ag siúl ar an hrciamae. _________________________

(d) Mheasc Mamaí an neamcás sa bhabhla.________________________

(e) Bhog an fear an nrcostá timpeall an tseomra.____________________

(f) Is fuath liom dul go dtí an -tmhlogharlad ag siopadóireacht!

________________________________

(g) “Bígí ag aghairgocn,” arsa an múinteoir. ________________________

(h) Chuir Cáit a dscéiaea uirthi.__________________________________

2

macalla

coscán

machaire

meascán

troscán

an t-ollmhargadh

cogarnaigh

seaicéad

gal

cosc

cogar

rosc

macánta

mac tíre

5. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) luascán ______________________ (b) súgradh ______________________

(c) sodar ______________________ (d) ticéad ______________________

Aonad 1 Focail le ‘al, cog, adh, éad, mac agus sc’ istigh iontu.

6. Aimsigh na focail.

g rl

a a

l l mc a aa

cor s

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

h s a aa m mc i l a

h a oc d g

s ae é di a c

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

7. Bris an cód.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

16 13 2 18 13 11 21 18 13 6 13 2 16 13 8 9 20 2 1

8 22 18 13 2 16 13 18 13 11 21 8 22 5 8 3 10

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

3

coscán cogadh

roicéad

galor

macasamhail

macalla

cogadh

rosc

seaicéad

margadh

cogar

galar

magadh

mac tíre

coscán

cogar

(a) an coscán ________________ (b) an meascán ________________

(c) an margadh ________________ (d) an cogadh ________________

(e) an seaicéad ________________ (f) an roicéad ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

9. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

10. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) galar _________________ (b) meascán _____________________

(b) mac tíre _________________ (d) troscán _________________

(e) roicéad _________________ (f) macasamhail _________________________

(g) cosc _________________ (h) nóiméad _______ _______________

Aonad 1 Focail le ‘al, cog, adh, éad, mac agus sc’ istigh iontu.

8. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) cogadh(b) ollmhargadh(c) cogarnaigh(d) rosc(e) galar(f) macánta(g) troscán(h) cogar(i) machaire(j) cosc(k) gal

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

aon shiollach dhá shiollach trí shiollach

/ / /

/ / /

/ / /

/ / /

4

cosc gal ar mac air e

gal cog ar mac án ta

ros trosc án cog ar naigh

cog adh oll mharg adh

na coscáin

na margaí

na seaicéid

na meascáin

na cogaí

na roicéid

gal / ar meas / measc / eas

mac / tír rosc / cá

céad / éad cas / mac / amhail / amh

cos nó / méad / éad / im

Aonad 2 Focail le ‘nn, in, ea, gh agus is’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.5

6

7

8

(a) Fuair mo chat bás _________________ nuair a bhuail an carr an créatúr!

(b) Tá Mamó an - _____________________!

(c) Táim an- _____________________________ ar mo mhadra, Bran.

(d) Bhí an nóta greamaithe ar an gcuisneoir le ____________________.

(e) Tá _____ ___________________________ Mhuire le feiceáil mar dealbh sa séipéal.

(f) Bhí ____ _______________________________ ag titim go trom ar mo cheann!

Focail Bhreise______________________________

an fonn

obann

go tobann

an intinn

an inchinn

an cineál

cineálta

an rince

ceannúil

an fhearthainn

laghad

an saighead

an maighnéad

an mhaighdean

an teaghlach

an phluais

an uirlis

an eaglais

an bhainis

milis

2. An ceann sa lár. Scríobh an focal lárnach as an mbosca focail. Féach ar an sampla.

(a) cineálta ___________________________ ceannúil

(b) an phluais ________________________an eaglais

(c) go tobann __________________________ inchinn

(d) an saighead __________________ an mhaighdean

(e) an eaglais ____________________________ milis

(f) an rince ______________________ an fhearthainn

(g) an uirlis _________________________ an bhainis

(h) obann ____________________ _________ an intinn

na báid sráid ócáid paráid obráid

ócáid paráid obráid

5

obann

cineálta

ceannúil

maighnéad

an mhaighdean

an fhearthainn

an rince

an uirlisan intinn

an maighnéad

an bhainisceannúil

an eaglais

go tobann

Aonad 2 Focail le ‘nn, in, ea, gh agus is’ istigh iontu.

uirlis laghad cineálta intinn fonn eaglais

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) oG nboatn phléasc an buama! ___________________________________

(b Chuaigh an bhean rialta isteach san segliaa._________________________

(c) “Cén leánic bia é sin?” a d'fhiafraigh Daideo._________________________

(d) “Cén surili ceoil a sheinneann tú?” arsa an múinteoir.__________________

(e) Beidh niiasb m'uncaile ar siúl sa Samhradh!__________________________

(f) Beidh 150 ag an mbainis ar a glhaad! ______________________________

(g) “An bhfuil nofn ort dul ag rince?” arsa Mamaí._______________________

(h) “Cé mhéad duine atá sa glhtaaech?” arsa Daidí.______________________

(a) saigh thainn _________________

(b) ceann is _________________

(c) fear úil _________________

(d) mil ann _________________

(e) ob ead _________________

6

cineálta eaglais fonn intinn laghad uirlis

ceannúil

saighead

milis

ceannúil

fearthainn

go tobann

eaglais

cineál

uirlis

bainis

laghad

fonn

teaghlach

7. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) paicéad _______________________ (b) cúis _______________________

(c) flaithiúil _______________________ (d) tromlach _______________________

6. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

Aonad 2 Focail le ‘nn, in, ea, gh agus is’ istigh iontu.

8. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

7

pluais

fonn

milis

intinn

rince

cinéal

maighnéad

ceannúil

an phluais

teaghlach

an eaglais an rince ceannúil an saighead

Aonad 2 Focail le ‘nn, in, ea, gh agus is’ istigh iontu.

9. Meaitseáil na focail leis an míniú ceart. Ansin scríobh an focal.

eaglais

obann

cineálta

ceannúil

teaghlach

pluais

bainis

(a) pósadh _____________________________

(b) cneasta _____________________________

(c) clann _____________________________

(d) uaimh _____________________________

(e) grámhar _____________________________

(f) séipéal _____________________________

(g) tapa _____________________________

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

8

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

bainis

cineálta

teaghlach

pluais

ceannúil

eaglais

obann

maighnéad

laghad

fonn

milis

cineálta

intinn

Aonad 3 Focail le ‘gh, eo, úi, iú, eog agus ia’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.9

10

11

12

portach ______________________________

curfá ______________________________

sciathán leathair ______________________________

babhla ______________________________

costas ______________________________

dearcadh ______________________________

dainséarach ______________________________

Focail Bhreise______________________________

an caighdeán

an slaghdán

an Carghas

laghdaigh

praghas

an chontúirt

contúirteach

ag feo

ag reo

an meon

fiúntach

diúltach

an driseog

an loinneog

an choirceog

an riasc

ag iamh

riamh

an ialtóg

an mhias

praghas fiúntach loinneog riasc riamh carghas

2. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

3. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

(a) ial dán _________________

(b) diúl daigh _________________

(c) slagh tach _________________

(d) lagh tóg _________________

(e) fiún tach _________________

9

an riasc

an loinneog

an ialtóg

an mhias

praghas

an meon

contúirteach

corghas fiúntach loinneog praghas

riamh riasc

ialtóg

diúltach

slaghdán

laghdaigh

fiúntach

4. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) “Ná bí chomh thidúlac,” arsa Mamaí. _____________________________

(b Bíonn an gsriedo ag fás sa pháirc. ________________________________

(c) Tá na bláthanna sa vása ga efo. _________________________________

(d) Ní raibh mé san Afraic Theas hraim! _____________________________

(e) Tá gicroeoc ag mo Dhaideo. ____________________________________

(f) Tá nsgládha ar an múinteoir. ____________________________________

(g) Bhí an turas go dtí an caisleán cfhúnita. __________________________

(h) Tá an sleamhnán sin húrcniecotta. _______________________________

(a) sábháilte __________________________________

(b) dearfach __________________________________

(c) i gcónaí __________________________________

(d) méadaigh __________________________________

(e) ag fás __________________________________

Aonad 3 Focail le ‘gh, eo, úi, iú, eog agus ia’ istigh iontu.

5. Úsáid focail as an liosta chun a mhalairt de na focail seo thíos a aimsiú.

10

diúltach

driseog

ag feo

riamh

coirceog

slaghdán

fiúntach

contúirteach

an chontúirt

diúltach

riamh

laghdaigh

ag feo

an mhias an ialtóg riamh ag iamh an riasc an choirceog an loinneog an driseog diúltach fiúntach an meon

ag reo ag feo contúirteach an chontúirt an praghas laghdaigh an carghas an slaghdán an caighdeán

6. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

a r t i s a h g a r p n a c

n a n c h o n t ú i r t n o

l e a g r e o u o l r d á n

o s g o e s i r d n a i e t

i a f a g i a m h e a ú d ú

n h e n s a i h m n a l h i

n g o o r i h m a i r t g r

e r e e g ó t l a i n a i t

o a i m a n r i a s c c a e

g c p n f i ú n t a c h c a

r n l a g h d a i g h e n c

t a e n á d h g a l s n a h

a n c h o i r c e o g e i l

Aonad 3 Focail le ‘gh, eo, úi, iú, eog agus ia’ istigh iontu.

7. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) fuinseog ____________________________________

(b) beo ____________________________________

(c) leon ____________________________________

(d) amadán ____________________________________

11

driseog

feo

meon

caighdeán

Aonad 3 Focail le ‘gh, eo, úi, iú, eog agus ia’ istigh iontu.

8. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

13 18 15 1 22 8 13 2 18 21 13 5 24 13 6 9 23 18

2 24 13 16 21 11 2 24 5 1 22 18 13 18 24 13 16 21

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

9. Líon na bearnaí sa ghreille thíos.

contúirteach níos contúirtí isníos diúltaí

is fiúntaí

(a) an ialtóg ________________ (b) an driseog ________________

(c) an loinneog ________________ (d) an choirceog ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

10. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

11. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) riasc _____________________ (b) contúirteach _____________________

(b) fiúntach _____________________ (d) ialtóg _____________________

12

ag feo

riamh

carghas

driseog

ialtóg

ag iamh

diúltachfiúntach

contúirtíis diúltaí

níos fiúntaí

na h-ialtóga

na loinneoga

na driseoga

na coirceoga

iasc

fiúlach

contúirt/teach/each

tóg / óg

Aonad 4 Focail le 'mh, ia, ao agus eol' istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.13

14

15

16

(a) _____ ______________________ _____________ mo bhreithlá nuair a bhí mé seacht mbliana d'aois.

(b) Shiúil _____ ___________________ ___________________ isteach sa séipéal.

(c) Tá mo sheanmháthair ______________________.

(d) Tá mo Dhaideo an- ________________________.

(e) Táim _______________________________ gur chuir mé an t- airgead i mo phóca ach níl a fhios agam cá bhfuil sé anois!

(f) Bhris Daidí _______ __________________ ar an ubh.

Focail Bhreise______________________________

cuimhnigh

ag cuimhneamh

is cuimhin liom

go deimhin

deimhneach

an bhean rialta

an riail

go dian

go diail

an triail

naofa

an bhlaosc

aosta

aontaigh

ag aontú

an t-eolaí

an t-eolas

eolach

tíreolaíocht

eolaíocht

2. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) blaosc ___________________________________

(b) eolach ___________________________________

(c) tíreolaíocht ___________________________________

(d) aontaigh ___________________________________

(e) ag aontú ___________________________________

(f) eolaíocht ___________________________________

(g) cuimhnigh ___________________________________

(h) eolas ___________________________________

13

Is cuimin liom

an bhean rialta

naofa

aosta

deimhneach

an bhlaosc

aos / lao

eol / ach / ola

tír / eol / eolaí / ocht / ola

aon

aon / tú

eol / ola / eolaí / ocht

nigh

eol / as / las / ola

Aonad 4 Focail le 'mh, ia, ao agus eol' istigh iontu.

triail eolaí blaosc naofa bean rialta deimhneach

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) Bím ag obair og naid ar scoil.____________ ______________________

(b Caol le caol agus leathan le leathan. Sin lriia duit! ___________________

(c) Bhí an ceolchoirm og lidia ar fad! _________________________________

(d) Is loíoe í m'aintín._______________________________________________

(e) Is maith liom ítroelacítho. ________________________________________

(f) Tá mo mhúinteoir an-lcoeah! _____________________________________

(g) Bhí an rliiat sin an-deacair!_______________________________________

(h) Bhí Naomh Pádraig an-faaon! ___________________________________

(a) nao ach _________________

(b) eol taigh _________________

(c) aon neach _________________

(d) deimh ta _________________

(e) aos fa _________________

14

bean rialta blaosc deimhneach eolaí naofa triail

eolach

naofa

aontaigh

deimhneach

aosta

go dian

riail

go diail

eolaí

tíreolaíocht

an-eolach

triail

an-naofa

7. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) pléasc _______________________ (b) síol _______________________

(c) féasta _______________________ (d) deonach _______________________

6. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

Aonad 4 Focail le 'mh, ia, ao agus eol' istigh iontu.

8. Cé mé féin?

(a) Bím ag guí go rialta.

_____________________________________________________________________

(b) Oibrím i saotharlann.

_____________________________________________________________________

15

naofa

blaosc

aosta

riail

eolach

triail

blaosc

aosta

triail

eolach

an bhean rialta

an-teolaí

9. Meaitseáil na focail leis an míniú ceart. Ansin scríobh an focal.

Aonad 4 Focail le 'mh, ia, ao agus eol' istigh iontu.

naofa

an bhean rialta

eolaíocht

aosta

go diail

go deimhin

an triail

(a) an tSiúr _____________________________

(b) sean _____________________________

(c) cráifeach _____________________________

(d) go cinnte _____________________________

(e) an scrúdú _____________________________

(f) go h-iontach _____________________________

(g) ábhar scoile _____________________________

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

16

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

an bhean rialta

aosta

naofa

go deimhin

an triail

go diail

eolaíocht

naofa

go deimhin

aontaigh

aosta

an triail

eolach

Aonad 5 Dul Siar ar Aonaid 1-4

1. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

2. Faigh an focal ceart chun na bearnaí a líonadh.

(a)Thit ___ __________________________ anuas orm agus bhí mé fliuch báite.

(b)Ní maith liom an dealg atá ar an __________________________.

(c) Lean ___ ___________________ agus beidh an ceart agat!

(d)Tá Daidí an-__________________________ ar mo mhadra.

(e) Chuaigh Mamaí ag siopadóireacht san _________________________________.

(f) Tá pian im’ __________________________

(g)Tá _____ ______________________ sin lán de mhil!

(h)Bhí na luachra ag fás sa ___________________________.

(i) Bhí ____________________ an-mhaith ar an seaicéad sa sladmhargadh.

(j) Is maith liom nuair a dhéanaimid ______________________ ar scoil.

(k) Tarraing _____ ______________________ ar do rothar!

(l) Cén ____________________ rince í sin?

(m) “_________________! Ar chuala tú na ráflaí?” arsa mo chara liom.

(n) Is aoibheann liom ______ _______________________ san amhrán sin!

(o)Tá an bhean rialta sin an-_______________________!

an fhearthainn an riail ollmhargadh driseog intinn

an choirceog ceannúil praghas an loinneog an coscán

cogar tíreolaíocht cineál riasc aosta

17

an fhearthainn

an riaildriseog

ceannúil

ollmhargadh

intinn

an choirceog

riasc

praghas

tíreolaíocht

an coscán

cineál

Cogar

an loinneog

aosta

mac tíre rosc praghas coirceog

Aonad 5 Dul Siar ar Aonaid 1-4

3. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) hscraga (A3) _______________ (b) siiml (A2) _______________

(c) áantmca (A1) _______________ (d) dsaaeicé (A1) _______________

(e) áocrtns (A1) _______________ (f) hhaaeltgc (A2) _______________

(g) ótalig (A3) _______________ (h) faano (A4) _______________

4. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

saighead uirlis cineálta seaicéad cogadh milis meascánaontaigh eolaíocht aosta riamh eaglais meon fearthainn

macalla roicéad coirceog triail tíreolaíocht intinn

v s a í e o l a í o c h t

c a o s a t l á e n i c í

o i s h g i a t n o a m r

i g t m a l l a c a m i e

r h a e i n t i n n h l o

c e h o l i a i r t m i l

e a d n e r u ó t l a s a

o d a r o i c é a d i i í

g u g e a g l a i s r l o

c n o m n á c s a e m r c

r e c d a é c i a e s i h

o f e a r t h a i n n u t

18

carghas

macánta

troscán

ialtóg

milis

seaicéad

teaghlach

naofa

Aonad 6 Focail le ‘ea, ai, gh agus éar’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.17

18

19

20

(a) Thosaigh na bachlóga ____ ______________________.

(b) Chabhraigh ______ __________________ linn sa bhialann.

(c) “Léigh ______ _______________________sin,” arsa Seán.

(d) “Bí ___________________ar an mbóthar,” a bhéic Daidí.

(e) Ghortaigh mé mo ghlúin nuair a thit mé ar ___ _______________.

(f) “Tá ___ ____________________ ullamh,” a ghlaoigh Mamaí.

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

cailín ______________________________

ag fás ______________________________

contúirt ______________________________

bróg bhog ______________________________

uisce reoite ______________________________Focail Bhreise______________________________

ag freastal

an freastalaí

ag eascairt

an gearrchaile

na leathanaigh

an leac

an leac oighir

na ceathanna

bróga reatha

dearfach

an aird

an t-aire

aireach

an stroighin

ag foghlaim

aan suipéar

an dainséar

an slipéar

an mainséar

an dinnéar

19

ag eascairt

an freastalaí

an leac

aireach

an stroighin

a dinnéar

an gearrchaile

ag eascairt

an dainséar

an slipéar

an leac oighir

Aonad 6 Focail le ‘ea, ai, gh agus éar’ istigh iontu.

aireach aird suipéar stroighin leathanaigh leac mainséar

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) Bhí an rpiéusa sin blasta. ________________________________________

(b Thóg an coileán an rpléisa.________________________________________

(c) Bhí rméniasá sa séipéal um Nollaig._________________________________

(d) Bí ferdcaha! Beidh gach rud go breá!_______________________________

(e) Tá Méabh ag lmigfhoa fraincíse ar scoil!_____________________________

(f) Tá Eoghan ag stlefara ar an gcoláiste anois.__________________________

(g) Bhí an t-eria ag caint ar an nuacht ar an teilifís aréir.__________________

(h) Beidh tanaehcan sa deisceart anocht! _______________________________

(a) main séar _________________

(b) air laim _________________

(c) dain tal _________________

(d) fogh each _________________

(e) freas séar _________________

20

aird aireach leac leathanaigh mainséar

stroighin suipéar

freastal

foghlaim

mainséar

dainséar

aireach

suipéar

slipéar

máinséar

dearfach

foghlaim

freastal

an t-aire

ceathanna

(a) an slipéar ________________ (b) an dinnéar ________________

(c) ________________ na ceathanna (d) ________________ na leathanaigh

(e) an gearrchaile ________________ (f) an t-aire ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

8. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

7. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) leathanaigh

(b) dinnéar

(c) ceathanna

(d) freastalaí

(e) foghlaim

(f) gearrchaile

(g) dainséar

(h) freastal

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

dhá shiollach

/

/

/

/

trí shiollach

/ /

/ /

/ /

/ /

Aonad 6 Focail le ‘ea, ai, gh agus éar’ istigh iontu.

6. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

21

aire

stroighin

leac

dinnéar

aird

slipéar

na slipéir na dinnéir

an cith an leathanach

na gearrchailí na h-airí

din néar

freas tal

dain séar

fogh laim

leath an aigh

ceath an na

freas tal aí

gearr chail e

9. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) aird _________________ (b) aireach _________________

(b) dearfach _________________ (d) gearrchaile _________________

(e) ag eascair_________________ (f) bróga _________________

Aonad 6 Focail le ‘ea, ai, gh agus éar’ istigh iontu.

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

22

____________________________ __________________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ _________________________________

11. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

air

dear / ach / ar

eas / air / as

air / aire / ach

gearr / ar

óg

aireach

aire

slipéar

stroighin

leac

dainséar

slipéar bróga ceathanna dinnéar

Aonad 7 Focail le ‘ai, ce, ao, ea agus eo’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.21

22

23

24

inchinn ____________________________________

brionglóid ____________________________________

tuirseach ____________________________________

ag druidim ____________________________________

grá ____________________________________

Focail Bhreise______________________________

an aisling

an aigne

an t-aingeal

an ascaill

an t-airgead

an ghaoth

traochta

ar meisce

an t-uisce

an imirce

ag treabhadh

ag teannadh

ag seachadadh

an dearcán

searc

beo

go deo

deonach

an deontas

an teocht

2. An ceann sa lár. Scríobh an focal lárnach as an mbosca focail. Féach ar an sampla.

(a) an ghaoth_______________________ ar meisce

(b) go deo ________________________ an deontas

(c) an aigne_________________________an ascaill

(d) ag teannadh____________________ an dearcán

(e) ar meisce_________________________an imirce

(f) an aisling ______________________an t-aingeal

(g) an t-aingeal_____________________an t-airgead

(h) traochta _________________________an t-uisce

na báid sráid ócáid paráid obráid

ócáid paráid obráid

23

aigne

aisling

traochta

ag teannadh

searc

traochta

deonach

an t-aingeal

ag seachadadh

an t-uisce

an aigne

an ascaill

an meisce

Aonad 7 Focail le ‘ai, ce, ao, ea agus eo’ istigh iontu.

imirce searc deonach teocht traochta ascaill aigne

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) oscail ____________________________________

(b) torbán ____________________________________

(c) coirce ____________________________________

(d) beocht ____________________________________

(a) dear tas _________________

(b) as ce _________________

(c) deon cán _________________

(d) uis ne _________________

(e) aig caill _________________

24

aigne ascaill deonach imirce searc teocht traochta

dearcán

ascaill

deontas

uisce

aigne

an ascaill

an dearcán

an imirce

an teocht

6. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

9 1 22 8 21 9 14 24 5 8 1 11 1 13 2 8 3 10

24 16 24 2 8 1 13 24 2 18 1 13 11 13 5 8 13 24 6 6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

Aonad 7 Focail le ‘ai, ce, ao, ea agus eo’ istigh iontu.

7. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) deonach

(b) ag teannadh

(c) gaoth

(d) aisling

(e) teocht

(f) searc

(g) beo

(h) dearcán

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

aon shiollach dhá shiollach

/

/

/

/

25

11. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

teocht

imirce

uisce

airgead

dearcán

ascaill

gaoth deon ach

searc teann adh

beo ais ling

teocht dearc án

aingeal airgead traochla teocht

Aonad 7 Focail le ‘ai, ce, ao, ea agus eo’ istigh iontu.

9. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) traochta _________________ (b) imirce _________________

(b) teocht _________________ (d) gaoth _________________

(e) airgead _________________ (f) teannadh _________________

(g) deonach _________________ (h) ag seachadadh _________________

8. Scríobh abairt leis na focail seo.

Mar Shampla: Níl aon airgead agam. Tá éan sa chrann.

(a) searc _____________________________________________________

siorc _____________________________________________________

(b) beo _____________________________________________________

bó _____________________________________________________

(c) gaoth _____________________________________________________ gé _____________________________________________________

26

(a) marbh __________________________________

(b) fuacht __________________________________

(c) fuath __________________________________

(d) diabhal __________________________________

10. Faigh an focal sa liosta a mhalartaíonn leo seo.

ocht

te / teo / ocht

air

deo / nach / ach

im / imir

oth

teann / ann

each / ach

beo

teocht

searc

aingeal

Aonad 8 Focail le ‘áis, ei, án agus eog’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.25

26

27

28

lascaine ______________________________

málaí ______________________________

píosa páipéir ______________________________

halla ______________________________

Focail Bhreise______________________________

an bagáiste

an lacáiste

an buntáiste

an míbhuntáiste

an pasáiste

an creideamh

ag creidiúint

an reilig

an reiligiún

an seisiún

an dúshlán

an cromán

an dubhán

ceanndána

an bochtán

an bhileog

an mhilseog

an fhéith

an fháinleog

an spideog

2. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

(a) dú leog _________________

(b) creid ig _________________

(c) fáin seog _________________

(d) reil shlán _________________

(e) mil eamh _________________

3. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) cupán ____________________________________

(b) smaoineamh ____________________________________

(c) bagún ____________________________________

(d) cabáiste ____________________________________

27

lacáiste

bagáiste

an bhileog

an pasáiste

dúshlán

creideamh

fáinleog

reilig

milseog

bochtán / dubhán

creideamh

seisiún

pasáiste / buntáiste

4. Faigh na focail seo sa nathair.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

Aonad 8 Focail le ‘áis, ei, án agus eog’ istigh iontu.

5. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

an spideog an fháinleog an fhuinseog an mhilseog an bhileog an bochtán ceanndána an dubhán an cromán an dúshlán an seisiún an reiligiún

an creideamh an pasáiste an míbhuntáiste an buntáiste an lacáiste an bagáiste

a n f h u i n s e o g g s é m

v b i o l a n á d n n a e c a

e r u i g o e s l i h m n a n

g n a n b o c h t á n e r d b

o á t h i l n á m o r c n a a

e h r e a n ú i s i e s n a g

d b a n d ú s h l á n u i l á

i u f g u g o e l i h b n a i

p d a n f h á i n l e o g m s

s n p n ú i g i l i e r n a t

n a n c r e i d e a m h á i e

a n m í b h u n t á i s t e r

b e r t e t s i á s a p n a ó

a n b u n t á i s t e n t i a

c f e r e t s i á c a l n a n

28

reilig

bochtán

dúbhán

spideog

milseog

cromán

Aonad 8 Focail le ‘áis, ei, án agus eog’ istigh iontu.

6. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

2 1 24 6 24 18 5 7 24 11 1 22 18 8 2 22 16 3 10

15 3 24 10 6 1 22 18 5 1 24 5 24 25 10 11 14 4 21 3 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

9. Aimsigh na focail.

o n bh t cá

h áb d n u

i c át l sa e

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

g i ni e rú l i

s s iú e n

i

s a iá p ts e

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

29

reilig

fáinleog

spideog

seisiún

cromán

dubhán

bochtán

reiligiún

dubhán lacáiste

seisiún pasáistí

Aonad 8 Focail le ‘áis, ei, án agus eog’ istigh iontu.

8. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) dúshlán

(b) ceanndána

(c) creideamh

(d) lacáiste

(e) reiligiún

(f) milseog

(g) reilig

(h) buntáiste

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

dhá shiollach

/

/

/

/

trí shiollach

/ /

/ /

/ /

/ /

(a) an fháinleog ________________ (b) an cromán ________________

(c) an buntáiste ________________ (d) an seisiún ________________

(e) an mhilseog ________________ (f) an bochtán ________________

(g) an pasáiste ________________ (h) an reilig ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

10. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) lacáiste _____________________ (b) creideamh _____________________

(b) reilig _____________________ (d) dubhán _____________________

(e) ceanndána _____________________ (f) bochtán _____________________

(g) milseog _____________________ (h) pasáiste _____________________

9. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

30

dú shlán

creid eamh

mil seog

reil ig

ceann dán a

la cáis te

reil ig iún

bun táis te

na fáinleoga

na buntáistí

na milseoga

na pasáistí

na cromáin

na seisiúin

na bochtáin

na reiligí

cáis / áis / te

lig

ceann / dána / ann / na

mil

creid / amh

dubh / ubh

bocht / ocht / tá

pas / áis / te

Aonad 9 Focail le ‘arc, ac, óg agus mh’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.29

30

31

32

(a) “Is breá liom ___________________ bhán le h-ispíní!

(b) Las Daidí ____ _______________________ um Nollaig.

(c) Seinnim _____ ____________________ stáin ar scoil.

(d) Nílim _________________________ chun dul isteach sa mheánscoil fós.

(e) Bhí Mamó breoite ach tá sí _____ ______________________ arís, buíochas le Dia.

(f) Tá _____ ___________________________ béal dorais ag aistriú go teach eile!

Focail Bhreise______________________________

an radharc

an adharc

an t-abhac

an seabhac

an comhrac

an phutóg

an phléascóg

an scamhóg

an mharóg

an fheadóg

ullamh

an nimh

an talamh

an uaimh

ar fónamh

an chomharsa

an chomhairle

an chiumhais

an chuimhne

an comhlacht

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

pluais ___________________________________

imeall ___________________________________

réidh ___________________________________

troid ___________________________________

moladh ___________________________________

31

putóg

an mharóg

an pheadóg

ullamh

ar fónamh

an chomharsa

an uaimh

an chiumhais

ullamh

an comhrac

an chomhairle

Aonad 9 Focail le ‘arc, ac, óg agus mh’ istigh iontu.

abhac seabhac feadóg talamh cuimhne pléascóg scamhóg

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) ialtóg ______________________________

(b) cruimh ______________________________

(b) amharc ______________________________

(d) spideog ______________________________

(a) ull amh _________________

(b) tal amh _________________

(c) abh ac _________________

(d) fón ne _________________

(e) cuimh amh _________________

32

abhac cuimhne feadóg pléascóg scamhóg seabhac talamh

ullamh

talamh

abhac

fónamh

cuimhne

an scamhóg

an nimh

an seabhac

an phléascóg

Aonad 9 Focail le ‘arc, ac, óg agus mh’ istigh iontu.

6. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

15 23 10 13 16 21 14 13 24 16 21 8 14 24 16 21 10 1

9 13 6 13 16 21 13 11 21 13 2 8 8 22 16 21 2 13 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

7. Aimsigh na focail.

c ra da h

b a h c a

u c ih m ne

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

m th al a

s ac g óm h

m h i n

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

33

fonámh

talamh

uaimh

adharc

cuimhne

comhrac

adharc

talamh

abhac

scamhóg

cuimhne

nimh

Aonad 9 Focail le ‘arc, ac, óg agus mh’ istigh iontu.

8. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) comhlacht _________________ (b) feadóg _________________

(b) comharsa _________________ (d) comhairle _________________

(e) fónamh _________________ (f) maróg _________________

(e) pléascóg _________________ (f) putóg _________________

9. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

(a) an abhac _______________________ an comhrac

(b) ullamh __________________________ an talamh

(c) an chiumhais ___________________ an comhlacht

(d) an nimh ___________________________ an uaimh

(e) an adharc _________________________an seabhac

(f) an phutóg ________________________ an scamhóg

na báid

sráid

ócáid

paráid

obráid

ócáid paráid obráid

9. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

34

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

comh / ach / acht

comh / arsa / ar / sa

fón / amh / an

plé / as / léas / pléasc

óg / dó

mhair / comh / air / le

mar / óg / ar

tóg / óg

scamhóg

abhac

feadóg

nimh

comhrac

putóg

Aonad 10 Dul Siar ar Aonaid 6-9

1. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

2. Faigh an focal ceart chun na bearnaí a líonadh.

(a) Tá sé ____ ______________________________ lena dó a chlog anois.

(b) Glac _____ ____________________________ ó d'athair!

(c) Fuair mo dheartháir _____________________ nuair a bhí sé ag dul go dtí an ollscoil.

(d) D'eitil ____ __________________________ go h-ard sa spéir.

(e) Bhí Ciara ag scátáil ar _____ ______________ _______________________.

(f) Bíonn mo chara ag obair go _________________________ leis na bochtáin.

(g) D'ith na francaigh ____ ___________________ agus ní fhacamar riamh arís iad!

(h) Thit ____ _______________________ amach as mo phóca!

(i) Thit ____ ___________________ ar Chearc an Phrompa!

(j) D’ith mé ____ ___________________ tar eís an dinnéir.

(k) Sheinn Breandán _____ _____________________ mhór ag an mbainis.

(l) Thug ____ _____________________________ an biachlár dúinn.

(m) Bhris an crúiscín nuair a leag Páidí é ar ____ ______________________.

(n) D'iarr an múinteoir orm ____ ___________________ a thabhairt don rúnaí.

(o) Bhí _____ ________________ ag séideadh go láidir sa stoirm aréir.

an chomhairle an leac oighir an mhilseog an nimh ag teannadh

an dearcán deontas an fheadóg an seabhac an bhileog

deonach an talamh an freastalaí an ghaoth an t-airgead

35

ag teannadh

an chomhairledeontas

an seabhac

an leac oighir

deonach

an nimhan t-airgead

an dearcán

an mhilseogan fheadóg

an freastalaí

an talamh

an bhileogan ghaoth

bróga slipéar bagáiste uaimh

Aonad 10 Dul Siar ar Aonaid 6-9

3. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) gshaómc (A9) _______________ (b) crsae (A7) _______________

(c) frhcdaea (A6) _______________ (d) átlcasie (A8) _______________

(e) acahb (A9) _______________ (f) grilei (A8) _______________

(g) lcasial (A7) _______________ (h) cael (A6) _______________

4. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

ceanndána stroighin seabhac talamh comharsamaróg ag freastal seisiún uaimh

radharc ullamh ciumhais teocht aisling

c o m h a r s a f r u i

d e a n t ó t e o c h t

i s r a d h a r c é m r

d i ó g f s r e u i a n

c a g f r e a s t a l i

a h d f é i s d n b l h

h m o p u s r ó m l u g

b u r t a i s l i n g i

a i d e n ú l o i u r o

e c r h i n c d m i p r

s á u a i m h m a l a t

c e a n n d á n a e r s

36

scamhóg searc

dearfach lacáiste

abhac reilig

ascaill leac

Aonad 11 Focail le ‘ei, iún, ach, o agus áil’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.33

34

35

36

(a) “Tá _____________ agam ar an sean-cheamara atá againn sa bhaile.”

(b) An bhfuil an gúna sin _____________________ don bhainis?

(c) “Ná bí cairdiúil leis an m_________________________ sin,” a bhagair an garda.

(d) Is duine _____________________________ é mo Dhaideo!

(e) Labhair an bhean chrosta go _______________ liom.

(f) Bíonn mo dheartháir ____ ______________________ nuair a bhímid ag imirt cártaí!

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

in am ______________________________

rógaire ______________________________

oiriúnach ______________________________

cinneadh ______________________________

aimsir the ______________________________Focail Bhreise______________________________

meirbh

seilbh

ag breith

an breitheamh

an breithiúnas

feiliúnach

an bithiúnach

an fealsúnach

poncúlach

an ghallúnach

sodar

an tobar

borb

an torbán

an mhonarcha

lúb

ag cúbláil

ag babhláil

ag sciáil

ag surfáil

37

seilbh

feiliúnach

bithiúnach

poncúlach

borb

ag cúbláil

poncúlach

bithiúnach

feiliúnach

an breithiúnas

meirbh

Aonad 11 Focail le ‘ei, iún, ach, o agus áil’ istigh iontu.

3. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

4. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) Bhí an tbriaehmeh ag obair sa chúirt._______________________________

(b) Níl an clár teilifíse sin cfúiahelni duit! _______________________________

(c) Chonaic Tomás ntárbo beag sa loch! ________________________________

(d) Is breá liom dul ga bbhálial._______________________________________

(e) búL an tsreang sin as an slí! ______________________________________

(a) tob án _________________

(b) breith áil _________________

(c) torb bh _________________

(d) surf ar _________________

(e) seil eamh _________________

5. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

38

tobar

breitheamh

torbán

surfáil

seilbh

breitheamh

feiliúnach

torbán

ag babhláil

Láb

seilbh

tobar

borb

sodar

lúb

meirbh

Aonad 11 Focail le ‘ei, iún, ach, o agus áil’ istigh iontu.

6. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) ciúb ____________________________________________

(b) rubar ____________________________________________

(c) ceadúnas ____________________________________________

(d) ag cniotáil ____________________________________________

7. Aimsigh na focail.

b oá rt n

s bi el h

b oar t

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

r ao d s

b l ú

r ei bh m

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

39

lúb

sodar / tobar

breithiúnas

ag sciáil

torbán

sodar

seilbh

lúb

tobar

meirbh

8. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) torbán

(b) monarcha

(c) gallúnach

(d) tobar

(e) sciáil

(f) fealsúnach

(g) bithiúnach

(h) cúbláil

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

dhá shiollach

/

/

/

/

trí shiollach

/ /

/ /

/ /

/ /

Aonad 11 Focail le ‘ei, iún, ach, o agus áil’ istigh iontu.

9. Líon na bearnaí sa ghreille thíos.

fealsúnach níos isponcúlach níos is poncúlaí

níos feiliúnaí is

8. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

____________________ ____________________ ____________________

40

feiliúnach

fealsúnaíponcúlaí

fealsúnaí

feiliúnaí

ag sciáil ag surfáil ag babhláil

torb án mon ar cha

tob ar feal sún ach

cúb láil bith iún ach

sci áil gall ún ach

Aonad 12 Focail le ‘mh, th, ua, uai agus óid’ istigh iontu.

1. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.37

38

39

40

Focail Bhreise______________________________

an t-amhrán

an amhras

ag tomhas

an domhan

an chumhacht

an ithir

an fothram

dóthain

brothallach

an bothán

an bhuatais

buartha

ag bualadh

an bhuairt

an buaircín

an réabhlóid

an trioblóid

an bhrionglóid

an agóid

an tragóid

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

torann _______________________________________

aisling _______________________________________

imníoch _______________________________________

cré _______________________________________

dabht _______________________________________

cruinn _______________________________________

meirbh _______________________________________

(a) amh ram _________________

(b) both ir _________________

(c) foth ais _________________

(d) ith án _________________

(e) buat rán _________________

3. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________

41

amhrán

bothán

fothram

ithir

buatais

an fothram

an bhrionglóid

buartha

ar ithir

an amhras

dótháin

brothallach

an buaircín ag tomhas an t-amhrán

Aonad 12 Focail le ‘mh, th, ua, uai agus óid’ istigh iontu.

buairt brothallach amhrán trioblóid agóid domhan amhras

4. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

5. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

6. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) sicín ____________________________________

(b) donn ____________________________________

(c) siúlóid ____________________________________

(d) cantalach ____________________________________

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

42

agóid amhrán amhras brothallach buairt

domhan trioblóid

bothán ithir buairt

agóid fothram amhras

an buaircín

an domhan

an trioblóid

brothallach

Aonad 12 Focail le ‘mh, th, ua, uai agus óid’ istigh iontu.

7. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

24 9 21 24 2 13 18 23 24 11 11 23 9 21 13 24 10

4 14 13 9 13 24 5 4 14 13 24 2 8 20 10 11 22 16 21 13 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

7. Aimsigh na focail.

t au r ba h

s a ht m o

i d o gl r i n

b ó

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

d ó at gr i

s m ar h a

t r a fm o h

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

43

ithir

buatais

agóid

buaircín

dóthain

domhan

buartha

tragóid

tomhas

amhras

bríonglóid

fothram

Aonad 12 Focail le ‘mh, th, ua, uai agus óid’ istigh iontu.

10. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) amhras _________________ (b) domhan _________________

(b) ithir _________________ (d) brothallach _________________

(e) buaircín _________________ (f) dóthain _________________

9. Scríobh abairt leis na focail seo.

Mar Shampla: Níl aon airgead agam.

Tá éan sa chrann.

(a) arán _____________________________________________________

amhrán _____________________________________________________

(b) donn _____________________________________________________

domhan _____________________________________________________

(c) an ithir _____________________________________________________

ag ithe _____________________________________________________

44

amh / am

ith

air / bua

dom / an

thall / ach / halla

dó / in

Aonad 13 Focail le ‘ai, ia, irt agus rc’ istigh iontu.

41

42

43

44

Focail Bhreise______________________________

an chailleach

an craiceann

an cairdeagan

deacair

daichead

an t-iarrthóir

ag iarraidh

ar iarraidh

fiafraigh

an diallait

ag tagairt

ag bagairt

ag eascairt

ag imirt

ag freagairt

an marc

an siorc

amharc

an chearc

an torc

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.

(a) “Bhí _____ ___________________________ ró-dhéanach ag cur isteach ar an bpost.

(b) San earrach tosaíonn na bachlóga _____ _________________.

(c) D'eitil ____ _________________________ ar a scuab os cionn an tí!

(d) Bhí mé _____ _____________________ ar Mhamaí dul go dtí an dioscó.

(e) Ba mhaith liom bheith ____ ____________________ do mo chontae nuair atáim níos sine.

(f) Chuir an marcach ____ ___________________ ar an gcapall.

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

ag lorg ______________________________

ag fás ______________________________

ceistigh ______________________________

féach ______________________________

ceathaireacha ______________________________

45

an t-iarrthóir

ag eascairt

an chailleach

ag iarraidh

ag imirt

an diallait

ag iarraidh

ag eascairt

fiafraigh

amharc

daichead

Aonad 13 Focail le ‘ai, ia, irt agus rc’ istigh iontu.

fiafraigh marc siorc iarrthóir deacair torc diallait

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

Mar Shampla: Níl aon airgead agam. Tá éan sa chrann.

(a) siorc _____________________________________________________

searc _____________________________________________________

(b) daichead _____________________________________________________

dathanna _____________________________________________________

(c) cailleach _____________________________________________________ coileach _____________________________________________________

(a) amh raigh _________________

(b) diall eann _________________

(c) fiaf ait _________________

(d) craic airt _________________

(e) bag arc _________________

46

deacair diallait fiafraigh iarrthóir marc siorc torc

amharc

diallait

fiafraigh

craiceann

bagairt

Aonad 13 Focail le ‘ai, ia, irt agus rc’ istigh iontu.

6. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) ar iarraidh _____________________ (b) ag eascairt _____________________

(b) ag imirt _____________________ (d) amhrac _____________________

(e) deacair _____________________ (f) craiceann _____________________

(g) cailleach _____________________ (h) marc _____________________

(a) na deacair Tá sin sumaí

_____________________________________________________________.

(b) craiceann ar urlár bhanana an Thit an

_____________________________________________________________!

(c) “gclár bán an ar Amharc!” arsa múinteoir an

_____________________________________________________________.

7. Scríobh amach na h-abairtí seo.

8. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

47

iarr / ar

im / imir

air / dea

caill / aill / eachach / leac

eas / air

amh / am

craic / raic / ceannann / aice

mar

siorc

cearc

marc

deacair

torc

amharc

Tá na sumaí sin deacair

Thit craiceann an bhanana ar an urlár

“Amharc ar an gclár bán!” arsa an múinteoir

Aonad 13 Focail le ‘ai, ia, irt agus rc’ istigh iontu.

9. An ceann sa lár. Scríobh an focal lárnach as an mbosca focail. Féach ar an sampla.

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

(a) an marc ___________________________ amharc

(b) ag eascairt ________________________ ag freagairt

(c) an t-iarrthóir________________________ ar iarraidh

(d) an craiceann __________________________ deacair

(e) ar iarraidh _________________________ an diallait

(f) an siorc ____________________________ an chearc

(g) ag tagairt _________________________ ag eascairt

(h) an cairdeagan _______________________ daichead

na báid sráid ócáid paráid obráid

ócáid paráid obráid

48

____________________________ ____________________________

___________________________________ ________________________

____________________________ ____________________________

an siorc

ag imirt

ag iarraidh

an cairdeagan

fiafraigh

amharc

ag bagairt

deacair

ag imirt

fiafraigh

siorc

daichead

marc

amharc

Aonad 14 Focail le ‘ea, th, ll agus idhm’ istigh iontu.

1. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.45

46

47

48

(a) Tá an lebiarli sin lán d'éisc. _____________________________

(b) Fuair Pól jab nua agus tá sé ag miteulahl a lán airgid anois.

____________________________________

(c) Tharraing mé an gódlal mar bhí an ghrian ag cur isteach orm!

____________________________________

(d) “bigaDrehha an scéal sin dom,” arsa an múinteoir

____________________________________

(e) Chuir an múinteoir an feachtas nua i hmfihdeb_______________

(f) Chuir sí hnsiamd ar a h-iallacha.___________________________

Focail Bhreise______________________________

an phearsantacht

an dealbh

an dealramh

searbh

dearbhaigh

an fheithid

an aithne

áirithe

ag aithint

an leathscéal

an bairille

an greille

ag tuilleamh

an duilleog

an dallóg

i bhfeidhm

an feidhmeannach

ag feidhmiú

an aidhm

an snaidhm

2. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

(a) feith scéal _________________

(b) deal óg _________________

(c) duill ramh _________________

(d) dall eog _________________

(e) leath id _________________

49

bairille

tuilleamh

dallóg

Dearbhaigh

bhfeidhm

snaidhm

feithid

dealramh

duilleog

dallóg

leathscéal

Aonad 14 Focail le ‘ea, th, ll agus idhm’ istigh iontu.

áirithe leathscéal bairille dallóg snaidhm aidhm feithid

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

7. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) cuileog _______________________ (b) greim _______________________

(c) leithead _______________________ (d) ag smaoineamh _______________________

4. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

50

aidhm áirithe bairille dallóg feithid leathscéal snaidhm

aidhm

aithne

greille

dealbh

dallóg

searbh

duilleog

feithid

snaidhm

ag tuilleamh

Aonad 14 Focail le ‘ea, th, ll agus idhm’ istigh iontu.

snaidhm aidhm ag feidhmiú feidhmeannach i bhfeidhmdallóg duilleog ag tuilleamh greille bairille

leathscéal aithint áirithe aithne feithid dearbhaigh searbh dealramh dealbh pearsantacht

6. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

s h c a n n a e m h d i e f

e m i i ó h g r e i l l e h

a a b t e u d u i l l e o g

r e h h r h m a r l a e d i

b l f n e r t n i h t i a a

h l e e f e i t h i d ó l h

h i i l e a t h s c é a l b

b u d á i r i t h e m l ó r

l t h e ú i m h d i e f g a

a g m b a i r i l l e g h e

e a s n a i d h m h d i a d

d ú t h c a t n a s r a e p

7. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

5 10 13 24 11 21 16 11 1 13 6 4 21 15 1 24 9 21 24 11

11 14 24 6 6 1 22 18 13 24 9 21 10 1 11 1 13 6 2 13 16 21

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

51

snaidhm

duilleog

dealbh

aithne

feithid

dealramh

Aonad 14 Focail le ‘ea, th, ll agus idhm’ istigh iontu.

(a) áirithe

(b) bairille

(c) dearbhaigh

(d) feithid

(e) pearsantacht

(f) feidhmeannach

(g) dallóg

(h) leathscéal

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

dhá shiollach

/

/

/

/

trí shiollach

/ /

/ /

/ /

/ /

9. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

____________________ ____________________ ____________________

8. Bris na focail seo suas ina siollaí.

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

52

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

feith id

dearbh aigh

dall óg

leath scéal

áir i the

bair ill e

pear san tacht

feidhm eann ach

bairille dallóg feithid

aithne

snaidhm

searbh

dallóg

dealbh

aidhm

Aonad 15 Dul Siar ar Aonaid 11-14

1. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

2. Faigh an focal ceart chun na bearnaí a líonadh.

(a) Tá gach ____________________ ar an scéal go mbeidh an tógáil críochnaithe go luath!

(b) Chuir Daideo __________________________ air.

(c) Is ______________________ í an seangán.

(d) Bhí _____________________ ag an bhfoghlaí mara.

(e) “Can ____ ___________________ sin arís dom,” arsa Mamó.

(f) Ní raibh mé ag snámh le __________________ riamh!

(g) Lá ______________________________________ a bhí ann.

(h) ______________________ de Mhamaí cá bhfuil mo mhála scoile imithe.

(i) Labhair an fear sin go ______________ liom.

(j) Ba bhreá liom dul _____ _____________________ ar na sléibhte.

(k) Tá ______________________________ iontach ag mo dheartháir.

(l) Fuair siad bás sa ghorta mar ní raibh ________________ bia acu.

(m) Ní fhaca mé ___________________ riamh!

(n) Tá ____ ___________________________ sin ag dúnadh i gceann cúpla lá.

(o) Níór mhaith liom __________________________ a thosú.

réabhlóid brothallach ag sciáil borb feithid

siorc torc fiafraigh cairdeagan an t-amhrán

dóthain an mhonarcha pearsantacht bairille dealramh

53

dealramh

cairdeagan

feithid

bairillean t-amhrán

siorc

brothallach

Fiagraigh

borbag sciáil

pearsantacht

dóthain

torcan mhonarcha

réabhlóid

tobar buatais siorc duilleog

Aonad 15 Dul Siar ar Aonaid 11-14

3. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) tabaurh (A12) _______________ (b) carmha (A13) _______________

(c) hfinúelcai (A11)_______________ (d) dlebah (A14) _______________

(e) smiahdn (A14) _______________ (f) úhpclanoc (A11) _______________

(g) rcaieda (A13) _______________ (h) ntbáoh (A12) _______________

4. An ceann sa lár. Scríobh an focal lárnach as an mbosca focail. Féach ar an sampla.

(a) marc _______________________________amharc (A13)

(b) an bhuatais ______________________ ag bualadh (A12)

(c) feiliúnach _______________________ an fealsúnach (A11)

(d) ar iarraidh ________________________an diallait (A13)

(e) ag babhláil _______________________ ag surfáil (A11)

(f) an amhras _______________________an domhan (A12)

na báid sráid ócáid paráid obráid

ócáid paráid obráid

54

buartha

feiliúnach

snaidhm

deacair

amharc

dealbh

poncúlach

bothán

an siorc

buarta

an bithiúnach

fiafraigh

ag sciáil

ag tomhas

Aonad 16 Focail le ‘oir, aoi, ach, agus ion’ istigh iontu.

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.49

50

51

52

(a) Bhí ___ ___________________________ ag coimeád súil ar gach rud!

(b) “Ar lion tú ____ ________________ sin fós?” arsa Daidí le Mamaí.

(c) _____________________ ar na daoine bochta, go h-áirithe um Nollaig.

(d) “Níl an sciorta sin _______________________ duit,” a deir Daidí.

(e) Bhíodh Daideo ag baint móna sa ph_________________ fadó.

(f) Bhí an scannán sin ___________________________________!

2. Faigh an focal ceart as an liosta a dhéanann comhchiall leo seo.

naofa ______________________________

riasc ______________________________

grá ______________________________

airgeadas ______________________________

feiliúnach ______________________________Focail Bhreise______________________________

oir

oiriúnach

an cheolchoirm

an fhoirm

an stoirm

ag smaoineamh

smaoinigh

an maoiniú

an maoirseoir

an chomaoin

mantach

leadránach

cráifeach

an fásach

an portach

an mionlach

an tionchar

an cion

an tSionainn

tionlacan

55

an maoirseoir

an fhoirm

Smaoinigh

oiriúnach

ortach

leadránach

cráifeach

portach

an cion

an maoiniú

oiriúnach

Aonad 16 Focail le ‘oir, aoi, ach, agus ion’ istigh iontu.

oiriúnach comaoin portach maoirseoir mantach cráifeach cion

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) Is fear hriáfceac é an sagart. _____________________________________

(b Fuair mé únimioa chun dul go dtí an Ghaeltacht! _____________________

(c) Níl an uirlis sin crioúinha don jab sin in aon chor!_____________________

(d) Tá mo Dhaideo camnath! _______________________________________

(e) Uaireanta bíonn cúrsaí scoile heráncdlaa!____________________________

(f) Tá coin ag Mamó ar mhadraí!_____________________________________

(g) Is í an nnnSiaoti an abhainn is faide sa tír.__________________________

(h) Tá an apochtr lán de mhóin._____________________________________

(a) com ach _________________

(b) fás igh _________________

(c) maoin choirm _________________

(d) smaoin iú _________________

(e) ceol aoin _________________

56

cion comaoin cráifeach mantach maoirseoir

oiriúnach portach

comaoin

fásach

maoiniú

smaoinigh

ceolchoirm

cráifeach

maoiniú

oiriúnach

mantach

leadránach

cion

an tSionainn

portach

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

Aonad 16 Focail le ‘oir, aoi, ach, agus ion’ istigh iontu.

6. Úsáid focail as an liosta chun a mhalairt de na focail seo thíos a aimsiú.

(a) tromlach ___________________________

(b) mí-oiriúnach ___________________________

(c) suimiúil ___________________________

(d) an fuath ___________________________

(e) ósais ___________________________

7. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

8. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) uafásach ____________________________________

(b) ionchur ____________________________________

(c) bainisteoir ____________________________________

(d) Céadaoin ____________________________________

57

mionlach

oiriúnach

leadránach

an cion

an fásach

oir

mantach

cion

portach

fásach

foirm

fásach

tionchar

maoirseoir

comaoin

Aonad 16 Focail le ‘oir, aoi, ach, agus ion’ istigh iontu.

9. Bris an cód.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

5 9 22 24 2 16 8 24 22 10 15 3 5 13 8 21

16 24 22 10 6 13 8 21 7 22 2 9 13 8 21 15 22 24 2 16

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

10. Líon na bearnaí sa ghreille thíos.

oiriúnach Níos Is Níos leadránaí Is

Is cráifí

11. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

(a) an portach ________________ (b) an fásach ________________

(c) an cheolchoirm ________________ (d) an stoirm ________________

(e) an fhoirm ________________ (f) an mionlach ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

58

stoirm

mionlach

cion

portach

fásach

foirm

leadránachcráifeach

oiriúnaíleadránaí

na portaigh

na ceolchoirmeacha

na foirmeacha

na fásaigh

na stoirmeacha

na mionlaigh

oiriúnaí

níos cráifí

Aonad 17 Focail le ‘oi, ach, acht agus fu’ istigh iontu.

1. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.53

54

55

56

Focail Bhreise______________________________

an t-oide

an goile

goirt

toirt

doirt

an cléireach

gealgháireach

lúcháireach

flúirseach

flaithiúlach

an t-acht

an smacht

an bleachtaire

an ceachtar

seachtar

fuadaigh

an fuadar

an fhuaim

fulaing

an fuath

2. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) “Ná gifauhda mo bhábóg,” a bhéic mé ar mo dheartháir.

__________________________

(b) Níl aon tshamc agam ar mo mhadra!_______________________

(c) Ní raibh treccaha acu in ann é a dhéanamh! _________________

(d) Tá rsaeathc i mo chlann._________________________________

(e) Bhí an belreiaathc ag obair ar an gcás sa stáisiún. ___________

(f) Tá rfauda fúm inniu! ___________________________________

(g) Ní maith liom an hmfaiu sin ón raidió!______________________

(h) Bhí an rélaehcci ag siúl isteach sa séipéal.___________________

(a) flúir de _________________

(b) oi ar _________________

(c) ceacht aing _________________

(d) seacht ar _________________

(e) ful seach _________________

3. Líon na bearnaí sa ghreille thíos

gealgháireach Níos Is Níos leadránaí

Is flúirsíflaithiúlach

59

oide

flúirseach

ceachtar

seachtar

fulaing

fuadaigh

smacht

ceachtar

seachtar

bleachtaire

fuadar

fhuaim

cléireach

leadránachflúirseach

gealgháirí

Níos flúirsíNíos flaithiúlaí

gealgháiríIs leadranaí

Is flaithiúlaí

Aonad 17 Focail le ‘oi, ach, acht agus fu’ istigh iontu.

acht ceachtar fuaim goile seachtar fuath smacht

4. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

5. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad.

6. Úsáid focail as an liosta chun a mhalairt de na focail seo thíos a aimsiú.

(a) grá ___________________________________

(b) gruamach ___________________________________

(c) gann ___________________________________

(d) santach ___________________________________

(e) mall ___________________________________

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

60

acht ceachtar fuaim fuath goile seachtar smacht

acht

doirt

fuath

fuadar

goile

toirt

an fuath

gealgháireach

flúirseach

flaithiúlach

an fuadar

Aonad 17 Focail le ‘oi, ach, acht agus fu’ istigh iontu.

7. Cad a dhéanann comh-fhuaim leo seo?

(a) stuaim ____________________________________________

(b) luath ____________________________________________

(c) seacht ____________________________________________

(d) náireach ____________________________________________

8. Bris na focail seo suas ina siollaí.

(a) flaithiúlach

(b) fuadar

(c) bleachtaire

(d) gealgháireach

(e) fulaing

(f) lúcháireach

(g) goile

(h) cléireach

Mar Shampla: Dún (1) Cupán (2) Líomanáid (3)

dhá shiollach

/

/

/

/

trí shiollach

/ /

/ /

/ /

/ /

61

an fhuaim

an fuath

an smacht

lúcháireach

fuad ar

ful aing

goil e

cléir each

flaith iúl ach

bleach tair e

geal gháir each

lú cháir each

Aonad 17 Focail le ‘oi, ach, acht agus fu’ istigh iontu.

10. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) bleachtaire _________________ (b) fuadar _________________

(c) fuaim _________________ (d) cléireach _________________

(e) toirt _________________ (f) gealgháireach _________________

(g) ceachtar _________________ (h) seachtar _________________

9. Cé mé féin?

(a) Is duine cráifeach mé. _________________________________________

(b) Oibrím i Stáisiún na nGardaí _________________________________________

(c) Bím ar scoil gach lá. _________________________________________

62

11. Cuir na focail seo san uimhir iolra.

(a) an cléireach ________________ (b) an bleachtaire ________________

(c) an fhuaim ________________ (d) an t-oide ________________

Uatha Iolra Uatha Iolra

an cléireach

an bleachtaire

an t-oide

each / ach / airaire / acht / leac

uaim / im

oir

ceacht / each / achtar / ar / acht

ar / dar

cléir / léir / eachléi / ach / Éire

geal / each / ach

seacht / each / achact / ar / tar / sea

na cléirigh

na fuaimeanna

na bleachtairí

na h-oidí

Aonad 18 Focail le 'oi, ach, io agus ái' istigh iontu.

57

58

59

60

Focail Bhreise______________________________

loit

toil

an toitín

goill

cois

an tromlach

an smólach

an teaghlach

salach

dícheallach

An t-ionadh

an t-iontas

ionraic

an t-ionad

an iomarca

an táilliúir

maidí ráimhe

cáiliúil

an áirse

an táirge

1. Faigh an focal ceart as an liosta chun na bearnaí a líonadh.

(a) “Ná __________ an obair atá déanta agam!” a bhagair Daidí.

(b) “Sin _____________ Dé !” arsa Daidí nuair a fuair mo mhadra bás.

(c) “Tá ________________ na ndaoine ina gcónaí sa chathair.

(d) Bím ag obair go dian _______________________ ar scoil.

(e) Tá ____ __________________ daoine istigh sa halla.

(f) Rinne ___ _______________________ nead sa chrann.

2. An ceann sa lár. Scríobh an focal lárnach as an mbosca focail. Féach ar an sampla.

(a) loit _______________________________ toitín

(b) an t-iontas _____________________ an t-ionad

(c) an tromlach __________________ an teaghlach

(d) an t-ionadh _______________________ ionraic

(e) an táilliúir ________________________ cáiliúil

(f) cáiliúil __________________________ an táirge

(g) an smólach ________________________ salach

(h) ionraic ________________________ an iomarca

na báid sráid ócáid paráid obráid

ócáid paráid obráid

63

loit

toil

tromlach

dícheallach

an iomarca

an smólach

toil

ionraic

an smólach

an t-iontas

maidí ráimhe

an áirse

an teaghlach

an t-ionad

Aonad 18 Focail le 'oi, ach, io agus ái' istigh iontu.

toitín ionadh iomarca táirge loit goill teaghlach

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

4. Meaitseáil na siollaí chun focail a dhéanamh.

5. Aimsigh an focal litrithe mí-cheart agus scríobh i gceart é.

(a) Shuigh mé síos isoc tine. ________________________________________

(b Bhí an dioscó ar siúl san dinao. ___________________________________

(c) Is duine liáúlici é an pápa! _______________________________________

(d) “Ná caith ntíiot riamh,” a mhol an dochtúir._________________________

(e) Bhí hidnao ar Mhamaí nuair a bhuaigh sí an lató sa

chlub!___________________________________________________________

(f) Dheisigh an áliiitlúr an cóta. _______________________________

(g) Tá eáris dheas sa séipéal. ________________________________________

(a) sal iúil _________________

(b) ion ach _________________

(c) cáil raic _________________

(d) smól arca _________________

(e) iom ach _________________

64

goill iomarsca ionadh loit táirge teaghlach toitín

salach

ionraic

cáiliúil

smólach

iomarca

cois

ionad

cáiliúil

toitín

ionadh

táilliúir

áirse

Aonad 18 Focail le 'oi, ach, io agus ái' istigh iontu.

7. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

24 22 10 9 13 5 18 22 24 6 6 9 3 24 2 18 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

6. Cuir ciorcal thart ar gach dara litir chun focail a dhéanamh. Scríobh iad

(a) _____________________ (b) ______________________ (c) ____________________

(d)______________________ (e) ______________________ (f) ____________________

8. Scríobh abairt leis na focail seo.

Mar Shampla: Níl aon airgead agam. Tá éan sa chrann.

(a) cos _____________________________________________________

cois _____________________________________________________

(b) goill _____________________________________________________

geall _____________________________________________________

(c) táirge _____________________________________________________ tábhairne _____________________________________________________

65

24 22 10 2 13 24 8 5 13 6 13 8 21 3 24 2 5 1

toil

táirge

goill

cois

iontas

loit

iontas

ionraic

goill

salach

táirge

áirse

Aonad 18 Focail le 'oi, ach, io agus ái' istigh iontu.

9. Meaitseáil na focail leis an míniú ceart. Ansin scríobh an focal.

toitín

cois

teaghlach

ionraic

loit

dícheallach

(a) clann _____________________________

(b) díograiseach _____________________________

(c) macánta _____________________________

(d) mill _____________________________

(e) in aice _____________________________

(f) tobac _____________________________

10. Líon na boscaí leis na litreacha cearta.

2

4

6

1

3

5

66

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

____________________________ ____________________________

teaghlach

dícheallach

ionraic

loit

cois

toitín

áirse

iontas

cáiliúil

salach

táirge

goill

Aonad 19 Dul Siar ar Aonaid 16-18

1. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

2. Faigh an focal ceart chun na bearnaí a líonadh.

(a) Shuigh an cat _________________ tine.

(b) D'ith mé criospaí ______________________ tar éis lóin.

(c) Bhí Nóra ag canadh agus bhí an giotár mar th_____________________ aici.

(d) Ní raibh ach ___________________________ i bhfábhar an rúin.

(e) Ní raibh aon gh________________ ag Daidí nuair a bhí sé breoite.

(f) “Ná __________________ an bainne!” a bhéic Mamaí.

(g) Bíonn Daidí ag obair go ____________________________ gach lá.

(h) Tá an _________________________ daoine dí-fhostaithe sa tír.

(i) Thit na ___________________ __________________________ amach as an mbád!

(j) Bhí ________________________ fúm ar maidin chun a bheith in am ar scoil.

(k) Tá mo Dhaideo ________________________.

(l) Is __________________________ bainc í mo Mhamaí.

(m) Bhí __________________________ ar Sheán nuair a bhuaigh siad an cluiche.

(n) Bhí ________________________ ar an bhfoireann sacair.

(o) Cén _____________________ is fearr leat san ollmhargadh?

tionlacan táirge ionadh cois goirt

mionlach doirt cléireach dícheallach goile

iomarca fuadar maidí ráimhe flaithiúlach seachtar

67

cois

goirt

ionlacanmionlach

oile

doirt

dícheallach

iomarca

maidí ráimhe

fuadar

flaithiúlach

cléireach

ionadh

seachtar

táirge

teaghlach salach maidí ráimhe múinteoir

Aonad 19 Dul Siar ar Aonaid 16-18

3. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) lolig (A18) _______________ (b) edio (A17) _______________

(c) hácsaf (A 16) _______________ (d) lealcdhíhac (A18) _______________

(e) rcaetahc (A17) _______________ (f) ttrio (A17) _______________

(g) nioomac (A16) _______________ (h) lláicúii (A17) _______________

4. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

ceolchoirm dícheallach flúirseach teaghlach salach táirne fuaim bleachtaire maoirseoir smólach goirt

portach tionchar cráifeach ionraic smacht

f l ú i r s e a c h ú i

b l e a c h t a i r e n

m t á i r n e s e r u h

r m a o i r s e o i r c

i o n r a i c t i o l a

o n t b n t h c a m s l

h s r c r á i f e a c h

c a i r a h c n o i t g

l l o p o r t a c h i a

o a g g h c a l ó m s e

e c f u a i m e a s c t

c h c a l l a e h c í d

68

goill

fásach

ceachtar

comaoin

oide

dícheallach

toirt

cáiliúil

Aonad 20 Dul Siar ar Aonaid 1-9

1. Scríobh an focal ceart faoin bpictiúr.

_______________ _______________ _______________ _______________

2. An féidir leat focal beag a fheiceáil ins na focail seo? Scríobh amach iad.

(a) riasc __________________ (b) meascán __________________

(b) ceannúil __________________ (d) aingeal __________________

(e) mac tíre __________________ (f) ceanndána __________________

(g) aontaigh __________________ (h) imirce __________________

(i) freastalaí __________________ (j) contúirteach __________________

3. Scríobh na briathra seo i gceart.

An Aimsir Chaite An Aimsir LáithreachAontaím

Laghdaigh séCuimhníonn sí

4. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) hdecaon (A7) _______________ (b) hacirea (A6) _______________

(c) dlaahg (A2) _______________ (d) ncáocs (A1) _______________

(e) giaótl (A3) _______________ (f) rspléai (A6) _______________

(g) ttheco (A7) _______________ (h) sgpoied(A8) _______________

69

iasc / as

ceann / an

tír

aon

eas / freastal

meas / eas / cá

geal / in

ceann / ann / dán / dána

im / imir

contúirt / teach / each / ach

D’aontaigh mé

Chuimhnigh síLaghdaíonn sé

deonach

laghad

ialtóg

teocht

aireach

coscán

slipéar

spideog

eaglais ialtóg roicéad coirceog

6. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

14 6 6 13 16 21 7 14 9 23 18 16 13 2 18 13 11 21

2 1 24 6 24 18 9 22 2 4 3 10 4 13 24 10 24 5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

Aonad 20 Dul Siar ar Aonaid 1-9

70

5. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

coscán teaghlach inchinn coirceog praghas gearrchailemainséar deontas dúshlán buntáiste scamhóg ciumhais monarcha poncúlach seilbh ullamh

c i u m h a i s e i l b h

s c a m h ó g r e a h ó u

f r e u í n á l h s ú d e

e r t p o n c ú l a c h o

g e a r r c h a i l e c p

o f g h m o n a r c h a h

e í o r a é s n i a m l m

c b u n t á i s t e l h a

r d e o n t a s e a r g l

i n c h i n n v m r u a l

o e a i s a h g a r p e u

c c o s c á n e a u i t o

ullamh putóg margadh

reilig torbán bainis

1. Bris an cód.

(a) _____________________ (b) _____________________ (c) _____________________

(d) _____________________ (e) _____________________ (f) _____________________

16 1 24 2 4 21 8 1 13 2 8 7 22 2 9 13 8 21

24 9 21 24 2 13 24 9 21 10 1 24 22 10 13 11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

e r á b s l p c t n d j a u f m v g é í h o ó i ú

Aonad 21 Dul Siar ar Aonaid 11-18

ca th

l ai l a dt i

t or i t

(a) ___________________ (b) ____________________ (c) __________________

s ic ro r

l ló d a

g

s t am ch

(d) ___________________ (e) ____________________ (f) __________________

2. Aimsigh na focail.

71

mantach goirt dícheallach poncúlach buaircín deacair bairille

3. Scríobh na focail seo in ord aibítreach.

meirbh

ithir

cath

sciorr

ceart

aithne

diallait

dallóg

portach

ionad

toirt

smacht

bairille buaircín deacair dícheallach goirt

mantach poncúlach

Aonad 21 Dul Siar ar Aonaid 11-18

4. Cuir na litreacha seo san ord ceart chun focal a dhéanamh!

(a) hclcéaier (A17) _______________ (b) úmaioni (A16) _______________

(c) nboáht (A12) _______________ (d) iballeir (A14) _______________

(e) ncaagirade (A13) _______________ (f) dfieiht (A14) _______________

(g) roads (A11) _______________ (h) etágri (A18) _______________

5. Faigh na focail seo sa chuardach focal.

comaoin duilleog siorc réabhlóid buartha brothallachfoirm deacair domhan mantach bleachtaire snaidhm bairillle dealbh lúcháireach goile

l ú c h á i r e a c h é

s i o r c m a n t a c h

á b u e l l i r i a b c

r u f h r n a h m o d a

e a b n u i r e m e e l

n r d e a l b h i l a l

i t á e r u i m l i c a

o h s n a i d h m o a h

a a f o i r m o p g i t

m é d i ó l h b a é r o

o d u i l l e o g i r r

c e r i a t h c a e l b

72

cléireach maoiniú

bothán bairille

cairdeagan feithid

sodar táirge

Aonad 1 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 2 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 3 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

73

Scríobh na h-abairtí deachtaithe anseo thíos.

74

Aonad 4 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 6 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 7 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Scríobh na h-abairtí deachtaithe anseo thíos.

75

Aonad 8 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 9 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 11 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Scríobh na h-abairtí deachtaithe anseo thíos.

76

Aonad 12 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 13 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 14 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Scríobh na h-abairtí deachtaithe anseo thíos.

77

Aonad 16 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 17 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Aonad 18 1. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________2. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________3. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________4. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________5. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

Scríobh na h-abairtí deachtaithe anseo thíos.

Aonad 1 Seachtain 1 Aonad 1 Seachtain 2 Aonad 2 Seachtain 1

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

X X X

Scór: Scór: Scór:

Aonad 2 Seachtain 2 Aonad 3 Seachtain 1 Aonad 3 Seachtain 2

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

78

Síniú an oide:________________ Síniú tuismitheora/caomhnóra:_________________

Na Trialacha

9

10

79

Aonad 4 Seachtain 1 Aonad 4 Seachtain 2 Aonad 6 Seachtain 1

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Aonad 6 Seachtain 2 Aonad 7 Seachtain 1 Aonad 7 Seachtain 2

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Síniú an oide:________________ Síniú tuismitheora/caomhnóra:_________________

Na Trialacha

9

10

9

10

80

Aonad 8 Seachtain 1 Aonad 8 Seachtain 2 Aonad 9 Seachtain 1

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Aonad 9 Seachtain 2 Aonad 11 Seachtain 1 Aonad 11 Seachtain 2

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Síniú an oide:________________ Síniú tuismitheora/caomhnóra:_________________

Na Trialacha

9

10

9

10

81

Aonad 12 Seachtain 1 Aonad 12 Seachtain 2 Aonad 13 Seachtain 1

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Aonad 13 Seachtain 2 Aonad 14 Seachtain 1 Aonad 14 Seachtain 2

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Síniú an oide:________________ Síniú tuismitheora/caomhnóra:_________________

Na Trialacha

9

10

9

10

82

Aonad 16 Seachtain 1 Aonad 16 Seachtain 2 Aonad 17 Seachtain 1

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Aonad 17 Seachtain 2 Aonad 18 Seachtain 1 Aonad 18 Seachtain 2

1

2

3

4

5

6

7

8

X X X

Scór: Scór: Scór:

Síniú an oide:________________ Síniú tuismitheora/caomhnóra:_________________

Na Trialacha

9

10

9

10

Tuarascáil ar dhul chun cinn Ainm an dalta:_______________ Rang:________________

8. 9. 10.

7.6.5.4.3.2.1.

Seachtain 1

Seachtain 2

Seachtain 3

Seachtain 4

Seachtain 5

Seachtain 6

Seachtain 7

Seachtain 8Seachtain 9

Seachtain 10

Seachtain 11

Seachtain 12

Seachtain 13

Seachtain 14

Seachtain 15

Seachtain 16

Seachtain 17

Seachtain 18

Seachtain 19

Seachtain 20

Seachtain 21

Seachtain 22

Seachtain 23

Seachtain 24

Seachtain 25

Seachtain 26

Seachtain 27

Seachtain 28

Seachtain 29Seachtain 30

Dathaigh spás amhain do gach lítriú ceart i ngach triail sheachtaine

Deán iarracht do sprioc a bhaint amach gach seachtain!

83