İnsan Bilgisayar Etkileşimi

İnsan Bilgisayar Etkileşimi

Kullanılabilirlik

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar Öğretim Teknolojileri ve Eğitimi Bölümü

2012-2013 Güz Dönemi

Hazırlayanlar:

• İ.Halil Kaymaz• T.Esat Özgör• Çağrı Tuncay

Ankara, 2013 2

Kullanılabilirlik Nedir ?

Ankara, 2013 3

Kullanılabilirlik Nedir ?

– Kullanılabilirlik, doğrudan doğruya insanın mutluluğu ile ilişkilidir.

– Kullanılabilirlik, geliştirilen bir ürünün kalitesini vurgulayan bir göstergedir.

Ankara, 2013 4

Kullanılabilirlik Çalışmalarının Yararları

• Sonuç olarak;– Daha eksiksiz bir ürünün geliştirilmesine olanak

verir.– Ürün geliştirmede ekonomiklik sağlar.– Geliştirme aşamasında kavramların, tasarımların,

akış ve içeriğin geçerliliğinin test edilmesine olanak verir.

– Uygulamadaki olası değişiklik ve problemlerin sayısının azaltılmasını sağlar.

Ankara, 2013 5

Kullanılabilirlik Nedir, Ne değildir ?

– «Bu ürün kullanılabilir» tanımı gibi kişisel yorumlar İBE açısından önem taşımamaktadır.

– İBE alanında kullanılabilirliğin ne olduğu konusu temelde üç değişik bakış açısıyla açıklanmaya çalışılır. Bu Bakış açıları;

1. Anlamsal Tanım (Semantic) Yaklaşımı,2. Arayüz Özellikleri (Feature Based) Tanım Yaklaşımı,3. İşlevsel (Operational) Tanım Yaklaşımı

Ankara, 2013 6

Anlamsal Tanım Yaklaşımı (1)

– Örneğin yeni aldığımız bir teknolojik ürün ya da yazılımı kullanmaya başladığımızda onunla ilgili olumlu ya da olumsuz yorumlar yapıyorsak, bu yorumlar kullanılabilirlik ile ilgilidir. Bu konuda sıkça kullanılan bazı terimler şu şekilde sıralanabilir;

1. Kullanıcı dostu,2. Kullanım kolaylığı3. Öğrenme kolaylığı4. Şeffaflık5. Sezgisel Kullanım

Ankara, 2013 7

Anlamsal Tanım Yaklaşımı (2)Anlamsal tanım, reklam tanımı da diyebiliriz. Örneğini resimde görebilirsiniz.

Bu tanım açısında bakıldığında kullanılabilirlik belirsiz bir kavram olarak görülmektedir.

Çünkü hangi görev, hangi ölçütlere göre geçerli olduğu bilinmemektedir. Bu yüzden anlamsal tanımın İBE açısından hemen hemen hiçbir önemi yoktur.

Ankara, 2013 8

Arayüz Özellikleri Tanım Yaklaşımı (1)

– Bu yaklaşım, arayüzde hangi özelliklerin olduğunu dikkate almakta ve kullanılabilirliği ona göre tanımlamaktadır.

– Örneğin; Bir arayüzün kullanılabilirliği aşağıdaki bazı sorularla değerlendirebilir miyiz ?

1. Pencereler, ikonlar, menü, imleç bulunmakta mı ?2. Grafik kullanıcı arayüzleri kullanışlı mı ?3. Yazılar tasarım rehberi tavsiyeleri tabanlı mı?4. Renkler tasarım prensiplerine uygun mu ?

Ankara, 2013 9

Ankara, 2013 10


• Cevap:– Tabiki de «Hayır»…– Resimde görüldüğü gibi

Renkler ayrı ayrı çok güzel görünmelerine rağmen, bu resimdeki gibi anlamsız bir şekilde bir araya geldiklerinde anlamlı bir bütünlük hissi vermemektedir. Arayüz tasarımında

da benzer bir sorun oluşabilir.

Ankara, 2013 11

Arayüz Özellikleri Tanım Yaklaşımı(3)

– Arayüz konusunda yapılan en önemli çalışmalar « Tasarım Rehberleri» adı verilen dokümanlarda bir araya getirilmiştir.

– Örneğin; Apple firmasının geliştirdiği «Apple Arayüz Tasarım Rehberi» bunlar arasında en çok bilinendir.

– Benzer şekilde özellikle ülkemizde sürdürülen e-devlet çalışmaları kapsamında «Kamu Kurumları İnternet Siteleri Standartları ve Önerileri Rehberi» hataları önlemek ve kamu Web siteleri tasarımcılarına destek olmak için yayınlanmıştır.

https://developer.apple.com/library/ios/#documentation/UserExperience/Conceptual/MobileHIG/Introduction/Introduction.html



https://www.turksat.com.tr/rehber2/rehber_v4.pdf

https://www.turksat.com.tr/rehber2/rehber_v4.pdf

Ankara, 2013 12


– Gestalt teoresine göre; «Bir bütün, onu oluşturan parçalardan daha fazla anlama sahiptir».

– Arayüzde gerekli tüm parçaların bulunması, o parçaların organizasyonunun sorunsuz olduğunu garantilemez.

– Kılavuzlar ve ekranda kullanılacak elemanların özellikleri kullanılabilirlik açısından göz ardı edilemez. Kolay kullanım için onlardan faydalanılmalıdır, ancak kullanılabilirlik tek başına bunlarla da tanımlanamaz.

Ankara, 2013 13

İşlevsel Tanım Yaklaşımı(1)• İlk İBE araştırmacılarından Brian Shackel

kullanılabilirliği şöyle tanımlamıştır:– Kullanılabilirlik, bir uygulamanın:

• Kolay ve etkili bir şekilde,• Belirli bir grup kullanıcı tarafından,• Verilen özel destek ve eğitim ile,• Belirli görevlerin yerine getirilmesi için,• Bir dizi çevresel senaryolar içindekullanılma kapasitesine karşılık gelir(Shackel, 1991).

Ankara, 2013 14

İşlevsel Tanım Yaklaşımı(2)• Jacob Nielsen’ e göre 5 temel eleman;

– Öğrenebilirlik: Kullanıcılar bir tasarım ile ilk defa karşılaştıklarında, onun temel görevlerini ne kadar kolay gerçekleştirebilmektedirler?

– Verimlilik: Kullanıcılar tasarımı öğrendikten sonra, görevleri ne kadar hızlı tamamlamaktadırlar?

– Hatırlananabilirlik: Kullanıcılar, ilgili ürünü kullanmaya bir süre ara verdikten sonra, tekrar kullanmaya başladıklarında, eski performanslarını ne kadar kolay yakalayabilmektedirler?

Ankara, 2013 15

İşlevsel Tanım Yaklaşımı(2)

– Hatalar: Kullanıcılar, ilgili ürünü kullanırken, ne kadar hata yapmaktadır? Bu hataları çok ciddi olanlarının oranın nedir? Hataları kolayca geri alma mekanizmaları bulunmakta mıdır?

– Memnuniyet: Ürünü kullanmak ne kadar memnuniyet vericidir?

Ankara, 2013 16


– Bir önceki tanımlamalardan da anlaşılacağı üzere kişiler ve kurumlar tarafında kullanılabilirliğin birçok tanımı bulunmaktadır. Ancak bu konuda ISO’nun çalışmalarıyla şu genel tanım ortaya çıkmıştır.

– Kullanılabilirlik, belirli bir kullanıcı grubunun, belirli görevleri, belirli bir bağlamda etkili, verimli ve memnuniyet ile yerine getirmeleridir.

Ankara, 2013 17


Ankara, 2013 18

Kullanılabilirliğin Temel Unsurları

– Etkililik: Kullanıcıların uygulamayı kullanarak yapması beklenen işleri ne ölçüde başarabildiğini ifade eder. Bu başarı kriterleri iki şekilde belirlenir. Birincisi, « hep ya da hiç» veya «başardı ya da başaramadı» şeklindedir. Ancak, etkililik kullanılabilirliğin değerlendirilmesinde tek başına yeterli olmaz. Bu durumda kullanılabilirlik tanımının ikinci ayağı olan verimlilik devreye girer.

Ankara, 2013 19


– Verimlilik: Belirlenen işi yapmak için kullanılan zaman, çaba ve maliyet gibi unsurlar verimlilik ölçütü olarak değerlendirilebilir. Örneğin, bir web sitesinin verimliliğinin değerlendirilmesinde, o sitede verilen görevi yaparken geçen süre ya da görevi tamamlamak için izlenen adımlar incelenir.

Ankara, 2013 20


Ankara, 2013 21


– Ancak, bir uygulamanın hem etkili, hem de verimli olması, kullanılabilirlik açısından yeterli olmayabilir. Bazen kullanıcılar, çok hata yaptıkları ve görevleri uzun sürede tamamladıkları arayüz tasarımlarını kullanmayı tercih edebilmektedir. Burada devreye memnuniyet unsuru girmektedir.

Ankara, 2013 22


– Memnuniyet: Kullanıcıların uygulamayı kullanırken oluşan duygularının ve fikirlerinin (beğendikleri, beğenmedikleri. Tutumu vb.) ölçüsünü ifade eder.

– Memnuniyet, etkililik ve veremlilik tarafından doğrudan etkilenir.

– Memnuniyet, memnuniyet anketleri veya sözlü geribildirimlerin analizi ile belirlenir.

Ankara, 2013 23


• Sizce hangisi daha önemli?– Estetik güzellik etkili ve verimli bir tasarımın

kullanıcılarca göz ardı edilmesine neden olabilmektedir.

Ankara, 2013 24

Kullanılabilirlik Derecesi ve Etkililik, Verimlilik, Memnuniyet İlişkisi

– Kullanılabilirlik mutlak bir değer olmayıp, çeşitli durumlara göre de değişkenlik gösterebilmektedir.

– Bir İBE uzmanı sıradan kişilerden farklı olarak Etkililik, Verimlik ve Memnuniyetin bir arada değerlendirilmesi ile bir kullanılabilirlik derecesi oluşturur.

Ankara, 2013 25


Etkililik

Verimlilik

Memnuniyet

Kullanılabilirlik Derecesi

Tasarım Süreci

Ankara, 2013 26


– Daha önce de belirttiğimiz gibi, «Bu ürün kolay kullanılır» ya da «Bu ürün kullanıcı dostudur» türü yorumların kullanılabilirlik derecesi açısından bir anlamı bulunmamaktadır. Kullanılabilirlik derecesinin ölçülebilir ve herkes tarafından üstünde görüş birliğine varılabilir olması gerekmektedir.

Ankara, 2013 27

Kullanılabilirliğin Ana Bileşenleri

– Kullanılabilirlik, kullanıcı türlerine, kullanılan araçlara, kullanıcıların bu araçlarla yaptığı işlere ve çevre koşullarına bağıdır.

Ankara, 2013 28


– Kullanıcı: Belirli bir hizmet/ürün ya da sistemi kullanması beklenen hedef kitledir.

– İBE kullanılabilirlik çalışmalarında ilk yapılan iş, kullanıcı analizi yapmak ve hedef kitleyi temsil eden kullanıcı grubunun bir örneklemini oluşturmaktır.

Ankara, 2013 29


Ankara, 2013 30


– Araç/Arayüz: Kullanıcının etkileşim içinde olduğu, tasarımcılar tarafından ortaya çıkarılmış ve genellikle tasarım sorunları içeren ürünlerdir.

– İBE açısında temel hedef, bu aracı/arayüzü kullanıcıların etkili, verimli ve memnuniyet içinde kullanabilmeleridir.

Ankara, 2013 31


– Görev: Görev, kullanıcıların etkileşim içinde olduğu araç ile, yerine getirmeye çalıştığı etkinliktir.

– Kullanılabilirlik sorunlarının ortaya çıkartılması sürecinde kullanılabilirlik mühendislerinin ilk yaptıkları çalışmalardan birisi, detaylı görev analizini(Task Analysis) yapmaktır.

Ankara, 2013 32


– Bağlam: Bağlam yukarıdaki tüm unsurların içinde bulunduğu ortamdır.

– İçinde farklı kullanıcı gruplarını, araçları ve görevleri barındırır.

Ankara, 2013 33

Arayüz Değerlendirme ve Kullanılabilirlik Testleri

– Kullanılabilirlik testleri, İBE çalışmalarının en önemli parçalarından birisidir.

– Bu testler, bir yazılım geliştirme sürecinin başlangıcından itibaren uygulanabileceği gibi, bitmiş bir ürünün kullanılabilirliğini test etmek için de kullanılabilir.

– Her kullanılabilirlik testinde belli bir yaklaşım ve tür

seçilmek durumundadır.

Ankara, 2013 34

Arayüz Değerlendirme ve Kullanılabilirlik Testleri

– Tür1. Süreç İçi(Formative)2. Süreç

Sonu(Summative)

– Yaklaşım 1. Tasarım Rehberleri

Temelli2. Kullanıcı Temelli3. Uzman Temelli4. Model Temelli

– Kullanılabilirlik testleri Tür ve Yaklaşım olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlarda yukarıda olduğu gibi kendi arasında alt başlıklara bölünür.

Ankara, 2013 35

Kullanılabilirlik Test Türleri

– Süreç içi testler bir yazılım geliştirme sürecinin ilk başından itibaren, tüm süreç boyunca, belirli aralıklarla ve belirli kriterlere göre gerçekleştirilir.

– Süreç sonu testler ise, ürün tamamen oluşturulduktan sonra gerçek hayatta uygulama sunulmadan önce yapılan testlerdir.

Ankara, 2013 36


– Test esnasında kullanıcılara, o ürünün gerçek kullanımına ilişkin en kritik görevler verilmelidir. Bu kapsamda gerçekleşen testlerin sonuçları analiz edilerek, problem ortadan kaldırılır.

– Bu testler ile ürünün geçerliliği sağlanır ve ardından ürün genel kullanıma sunulur.

Ankara, 2013 37


– Süreç içi testler az uygulanır ya da uygulanmazsa, süreç sonu test sırasında çok sayıda sorun çıkar ve ürünün kullanıma girmesi gecikir. Bu da kullanıcıda ciddi memnuniyetsizlik yaratır.

– Bu nedenle, ürün tasarımında süreç içi ve süreç sonu testlerinin her ikisin de kullanılması önerilmektedir.

Ankara, 2013 38


Ankara, 2013 39

Kullanılabilirlik Test Yaklaşımları

– Kullanılabilirlik testleri uygulanırken farklı yaklaşımlar kullanılmaktadır. Bunlar dörde ayrılır;

Kullanılabilirlik Test Yöntemleri

Tasarım Rehberleri

Sezgiseller(Uzman Yaklaşımı)

Deneysel Yaklaşım(Kullanıcı Testleri)

Model Temelli Yaklaşım

Ankara, 2013 40

Tasarım Rehberleri Kullanımı

– Tasarım Rehberi, arayüz tasarımı ve değerlendirmesi amacıyla kullanılan bir yaklaşımdır.

– Bu rehberlerin temel amacı, hazırlanan tasarımlarda tutarlılığı ve uyumluluğu sağlamaktır. Ancak uyumluluğun kullanılabilirlikle karıştırılmaması gerekmektedir.

– Tasarımcıların kendi tasarımlarında kişisel görüşleri yer aldığı için Tasarım Rehberinin yorum ve uygulanmasının tasarımcılara bırakılması kullanılabilirlik açısından sakıncalar yaratır.

Ankara, 2013 41


– 11. sayfa

Ankara, 2013 42


– Apple firmasının Tasarım Rehberinde belirttiği gibi, bu rehberler tek başına çözüm olamamaktadır. Ayrıca rehberde yer alan tüm özellikleri bir araya getirmeye çalışmak, bazen tasarımı daha kusurlu hale getirebilmektedir.

– Tasarım Rehberleri, özellikle beraberinde bir kontrol listesi de sağlıyorsa hızlı değerlendirme yapmak ve tasarım esnasında önemli noktaları gözden kaçırmamak için faydalı olabilir. Örneğin, www.kakis.gov.tr de böyle bir imkan sağlamaktadır.

http://www.kakis.gov.tr/

Ankara, 2013 43

Tasarım Rehberleri Kullanımı• Tullis ve Kodomer ’e (1992) göre;

– Hazırladıkları raporda stil ve tasarım rehberleri sezgi ve alışkanlık doğrultusunda yapılan arayüz tasarımlarının en etki tasarımlar olarak hazırlanması için her zaman yeterli olmayacağını söylemişlerdir.

Ankara, 2013 44

Uzman Değerlendirmeleri ve Sezgiseller(Heuristics)

– Arayüz tasarımı ve testinde izlenen bir diğer yaklaşım arayüzün uzmanlarca değerlendirilmesidir. Değişik uzman değerlendirmeleri arasında en yaygını, iyi bir arayüz tasarımının sahip olması gereken özellikleri veren sezgisellerin kullanılmasıdır.

– Sezgiseller genelde platform(hem donanım hem de yazılım olarak) bağımsızdır ve kullanılabilirliği arttırmaya yöneliktir.

Ankara, 2013 45


– Günümüzde kullanıcı arayüz tasarımı için kullanılan en popüler rehberlerden biri, Jacob Nielsen tarafından önerilmektedir.

– Nielsenin 10 kullanılabilirlik sezgiseli adı verilen bu rehbere göre, kullanıcı arayüzleri tasarımında sonraki slaytlarda dikkat edilmesi gereken noktalar ve kullanılabilirliğin bu çerçevede sorgulanması irdelenmektedir.

Ankara, 2013 46

Nielsen’in Sezgiselleri• Sistem durmunun görünürlüğü:

– Sistem, kullanıcıları o anki durumla ilgili olarak, neler olduğu konusunda, sürekli bir şekilde ve uygun dönütler eşliğinde bilgilendirmelidir.

Ankara, 2013 47

Nielsen’in Sezgiselleri• Sistem ile gerçek

dünyanın eşleşmesi:– Sistem, kullanıcılar ile

onların anlayabileceği bir dilde konuşmalı, kullanılan terimler, kelimeler ve kavramlar kullanıcıya tanıdık olmalıdır.

Ankara, 2013 48

Nielsen’in Sezgiselleri• Kullanıcı kontrolü ve

özgürlük:– Kullanıcılar sık sık sistem

fonksiyonlarının seçiminde hat yaparlar ve bu istenmeyen durumdan çok detaya girmeden çıkmak için açıkça belirtilmiş bir «acil çıkışa» a ihtiyaç duyarlar.

Ankara, 2013 49

Nielsen’in Sezgiselleri• Tutarlılık ve standartlar:

– Kullanıcılar farklı kelimelerin, durumların ve eylemlerin aynı anlama gelip gelmediğini düşünmemelidirler. Yani uygulama kendi içinde tutarlı olmalıdır.

Ankara, 2013 50

Nielsen’in Sezgiselleri• Hataları önleme:

– Kullanıcıların bir hata mesajı ile karşılaşması yerine, dikkatli bir tasarım ile, hatanın oluşması önlenmelidir.

Ankara, 2013 51

Nielsen’in Sezgiselleri• Hatırlamak yerine tanıma(ya da hafıza

yükünü en aza indirilmesi):– Nesneler, aktiviteler ve seçenekler görünür

yapılalıdır.

Ankara, 2013 52

Nielsen’in Sezgiselleri• Esneklik ve kullanım

verimliliği:– Acemi kullanıcılar tarafından

görülemeyen hızlandırıcılar kullanılmalıdır. Genellikle sistemin deneyimli ve deneyimsiz kullanıcıları farklı kullanım davranışı gösterirler. Her iki gruba da hitap etmek önemlidir.

Ankara, 2013 53

Nielsen’in Sezgiselleri• Estetik ve sade tasarım:

– Diyaloglar alakasız ya da pek ihtiyaç duyulmayacak bilgiler içermemelidir. Eğer bir nesne arayüzden kaldırıldığında kullanım açısından bir sorun çıkarmıyorsa, gereksiz demektir. Gereksizse kullanma prensibi izlenmelidir.

Ankara, 2013 54

Nielsen’in Sezgiselleri• Kullanıcılara hatayla karşılaşmaları

durumunda hatayı teşhis etmeleri, onarmaları ve kurtulmaları olanağı tanınmalıdır.– Hata geri dönütleri sade dilde olmalı, sorunu

açıklamalı ve yapıcı bir çözüm önerisi sunmalıdır.

Ankara, 2013 55

Nielsen’in Sezgiselleri• Yardım ve

dokümantasyon:– Dokümantasyon

olmadan sistemi kullanabilmek daha tercih edilir olmasına rağmen, kullanıcıya dokümantasyon ve yardım servisi sunmak gerekli olabilir.

Ankara, 2013 56


– Bu yöntem, oldukça basit bir süreç olması ve herhangi bir araç ve gereç gerektirmemesi nedenleriyle testin çok kolay gerçekleştirilmesini sağlar. Tipik bir sezgisel temelli uzman değerlendirmesi senaryosu şöyledir;

1. Nielsen’in 10 sezgiselini al ve arayüzü her bir sezgisel açısından değerlendir.

2. Bunu iki tür şeklinde yap.a. Birinci turda sistemin her bir ekranını 10 sezgisel ile tek tek

değerlendirb. İkinci turda ekranlar arası geçişler açısından sezgiselleri kullanarak

değerlendir.c. Değerlendirmeyi «Önemsiz sorun, Orta önemli sorun, Çok önemli

sorun» olmak üzere en az üçlü seviyeye göre yap.

Ankara, 2013 57


1. Nielsen’in 10 sezgiselini al ve arayüzü her bir sezgisel açısından değerlendir.

2. Bunu iki tür şeklinde yap.a. Birinci turda sistemin her bir ekranını 10 sezgisel ile tek tek

değerlendirb. İkinci turda ekranlar arası geçişler açısından sezgiselleri

kullanarak değerlendir.c. Değerlendirmeyi «Önemsiz sorun, Orta önemli sorun, Çok

önemli sorun» olmak üzere en az üçlü seviyeye göre yap. 3. En iyi sonucu alabilmek için, birden fazla

değerlendirici kullan ve sonuçları karşılaştır.4. Uzmanlardan tasarım önerileri al.

Ankara, 2013 58

Uzman Değerlendirmeleri ve Bilişsel Gezinti

– Uzman temelli test yöntemlerinde bir diğeri de «Bilişsel Gezinti» (Cognitive Walkthrough) adı verilen yaklaşımdır (Wrathon ve diğerleri).

– Bilişsel Gezinti yaklaşımı, Sezgisel yaklaşımdaki gibi, oldukça basit bir süre olması ve herhangi bir araç ve gereç gerektirmemesi nedeniyle çok kolay gerçeklşetirilen bir yaklaşımdır.

Ankara, 2013 59


• Tipik bir bilişsel gezinti temelli uzman değerledirmesi senaryosu şöyledir:1. Görev analizi yap, bir kullanıcının her ekranda

yapması gerekenler, bunların sırası ve yaptığı her harekete karşı, sistemin verdiği tepkiyi belirle.

2. Tipik bir kullanıcının eliymişsin gibi, arayüzü gibi düşün, diğer bir deyişle kendini son kullanıcının yerine koy.

Ankara, 2013 60


3. Her ekranda aşağıdaki soruları kendine sor:a. Kullanıcı ne yapmaya çalışyor ? Hedefe ulaşmak

için gerekli işlemin ne olduğunu anlıyor musun ?b. Kullanıcı hedefe ulaşması için gerekli

mekanizmaların (düğme, bağlantı, form, vb.) varlığının fark edebiliyor mu ?

c. Kullanıcı hedefe ulaşması için gerekli doğru davranışı/tepkiyi gösteriyor mu ?

d. Kullanıcı gerçekleştirdiği işlemler sonrası geri bildirim alıyor mu ?

Ankara, 2013 61


– Sezgisel rehberleri, arayüzlerin gelirştirilmesinde ve değerlendirilmesinde yararlı rol oynayabilmekle birlikte, çok genel olmaları nedeniyle yoruma açıktır.

– Genel amaçlı hazırlanan bu sezgiseller listesinin Web sitelerinin tasarım testi için kullanılabilecek sürümü, Barnum(2001) tarafından uyarlanmıştır.

Ankara, 2013 62

Nielsen’in Sezgisellerinin Web’e Uyarlaması(Barnum,2001)

• Sistem durumunun görünürlüğü: – URL ve durum satırı etkin dönüt sağlanması için

kullanıyor mu?• Kullanıcılar için en önemli unsurlardan birisi,

«Neredeyim?», «Sırada ne var?» sorularının cevabını bilmeleridir.

Ankara, 2013 63


• Sistem ile gerçek dünyanın eşleşmesi:– Web sitesi kullanıcının dilini, görevlerini ve

amaçlarını yansıtabiliyor mu?• Genel kullanıma açık web sitelerinin kullanıcıları

farklı seviyelerden (yaş, eğitim, ilgi alanı, vb.) geldikleri için, sistemin hepsine hitap etmesi gereklidir.

Ankara, 2013 64


• Kullanıcı kontrolü ve özgürlük:– Kullanıcılar görevleri seçebiliyor ve sıralayabiliyor

mu? Eğer sitede yanlış bir yol izlerse, kullanıcılar daha önce oldukları noktaya kolayca dönebiliyorlar mu?

• Tarayıcı tarafından birçok acil çıkış sağlanmış olmasına rağmen, bütün web sayfalarına «anasayfa» tuşu koymak kullanıcıya web sitesinin kontrolünün kendine ait olduğu hissini verir.

Ankara, 2013 65


• Tutarlılık ve standartlar: – Web sitesi farklı tarayıcılarda çalışıyor mu? Kullanıcı

pencerelerin boyutlarını isteğine göre değiştirebiliyor mu? Tarayıcı özelliklerini değiştirebiliyor mu?

• Tutarsızlıkla ilgili en yaygın sorunlardan birisi, bağlantılarda, sayfa başlıklarında ve başlıklarda çelişkili kelimelerin kullanımıdır.

Ankara, 2013 66


• Hataları önleme:– Web sitesi, kullanıcıya yeterli yönlendirme ve

yardımda bulunuyor mu? Eğer hata olursa, kullanıcı bu durumdan kolayca kurtulabiliyor mu?

• Örneğin, HTML formlarının kısıtlamaları yüzünde, formlara veri girişi esnasında kullanıcılar hata yapmaktadırlar.

Ankara, 2013 67


• Hatırlamak yerine tanıma(ya da hafıza yükünün en aza indirilmesi):– Eğer kullanıcılar o an bulundukları sayfaya bakarak

nerede olduklarını söyleyebiliyorlarsa, sitede kaybolma ihtimali azalacaktır. Ekrandaki unsurların kolayca anlaşılabilmesi için, doğru etiketler, ekmek kırıntısı yöntemi ve açıklayıcı bağlantılar çok önemlidir.

Ankara, 2013 68


• Esneklik ve kullanım verimliliği:– Bağlantılar kullanıcıları gitmek istedikleri yere

götürüyor mu? Görsel unsurlar ve verilerin yüklenmesi kolayca gerçekleşiyor mu?

• En iyi hızlandırıcılardan bazıları tarayıcı tarafından sağlanan yer imleri seçeneğidir.

Ankara, 2013 69


• Estetik ve sade tasarım:– Bir mesajı iletmek için en uygun ve kaliteli medya

ve resimler kullanılmış mıdır? • Bir sayfada kullanılan gereksiz bilgi, ilgiyi dağıtır ve

kullanıcıyı yavaşlatır. Az ihtiyaç duyulan bilgiler sayfaya konulmak yerine, bu bilgiye bağlantı kurulabilir.

Ankara, 2013 70


• Kullanıcılara yardım olanağı tanımak, teşhis ve hataları düzeltmek:– Her bir hata mesajı bir çözüm sunabilmeli ya da bir

çözüme bağlantı kurabilmelidir. Eğer bir arama sonucunda hiçbir şey bulunamazsa, sadece aramayı genişletmesini kullanıcıya söylemek yetmez, aramayı genişletecek bağlantı ve öneri de sağlanmalıdır.

Ankara, 2013 71


• Yardım ve dokümantasyon:– Site gerekli dokümantasyonu sağlıyor mu?

• Web siteleri için, belirli yardım sayfasına bağlantı sunmak veya her sayfa içince yardım yapmasını entegre etmek önemli bir özelliktir.

Ankara, 2013 72

Bizi dinlediğiniz için;

Teşekkürler

Documents

İnsan Bilgisayar Etkileşimi