İnsan Genom Projesiİnsan Genom Projesi

İnsan Genom Projesi “tüm çağların en özel “tüm çağların en özel günü” ifadesi ile 26 günü” ifadesi ile 26 Haziran Haziran 20002000 tarihinde tarihinde ABDABD Başkanı Başkanı Bill ClintonBill Clinton, , İngiltereİngiltere Başbakanı Başbakanı TonyTony BlairBlair ve özel şirketleri ve özel şirketleri temsilen temsilen CeleraCelera GenomicsGenomics yetkilileri, yetkilileri, projenin ilk ayağını projenin ilk ayağını tamamladıklarını tamamladıklarını dünyaya ilan ettiler.dünyaya ilan ettiler.

Proje sonuçları Proje sonuçları 20012001 yılında yılında

açıklanmış olsa da eksikler ancak açıklanmış olsa da eksikler ancak 20032003 yılında bitirilebildi. Geçen yılında bitirilebildi. Geçen süre içinde yeni bilgiler ortaya süre içinde yeni bilgiler ortaya çıktıkça insan genomu sürekli çıktıkça insan genomu sürekli güncellendi, son olarak insan güncellendi, son olarak insan genomunun genomunun 36.2 inci kurumu ve sürümü36.2 inci kurumu ve sürümü NCBINCBINationalNational CenterCenter forfor BiotechnologyBiotechnology InformationInformation tarafından yapıldı tarafından yapıldı

Teknik nedenlerle dizisi Teknik nedenlerle dizisi belirlenemeyen 302 boşluk belirlenemeyen 302 boşluk bulunan bu son sürümün gen bulunan bu son sürümün gen kodlayan bölgelerin kodlayan bölgelerin yaklaşık %99’unu kapsadığına yaklaşık %99’unu kapsadığına

inanılıyorinanılıyor..

Bu proje sayesinde ilaç ve kimya sanayii uzmanlarına, Alzheimer’den vereme, astıma kadar her türlü hastalığı tedavi olanağı sağlayacak. Proje sayesinde tıp biliminin ciddi biçimde değişikliğe uğrayacağı, ayrıca uluslararası iş dünyasının bundan önemli kazanç sağlayacağı belirtiliyor. Proje, kanserden depresyona ve hatta kadar tüm hastalıkların teşhis ve tedavisinde devrim yaratacak.

Projenin sunacağı yenilikler, etik tartışmaları da beraberinde getirdi. Çünkü bu projenin, öjenik çalışmaların önünü açacağı ve bu amaç doğrultusunda yapılacak deneysel girişimlere de hız kazandıracağı belirtiliyor. Projeye karşı çıkanlar bu projenin, doğanın doğal düzenini tehlikeye atacağını ve insanın, istihdamdan sigortaya kadar günlük yaşamın her alanında “genetik ayrımcılığa” yol açacağını ileri sürmekte. Muhalifler özellikle faktörünün altını çizerken, bu projeyle insanların, diğer canlı türlerinin genleriyle beraber yapılacak deneysel çalışmaların sınırlarını büyük ölçüde genişleteceğini, bu yüzden de sonu belirsiz bir biyolojik ve ekolojik felakete götüreceğini öne sürüyorlar. .

Öjenizm:Olumsuz lumsuz karakteri pasif ya da aktif yöntemlerle yok etmeye dayalı bilimsel ırkçılık.

İnsan Genom Projesi kapsamında etik, yasal ve sosyal konular için ayrılan bütçe toplam bütçenin yüzde beşini (yaklaşık 60 milyon $) kapsamaktaydı. Bu konuya önem verilmesindeki neden genetik bilgiye dayanarak yapılabilecek olası ayrımcılık ve istismarın genetik araştırmaların boyutu geliştikçe ve genetik testlerin maliyeti düştükçe daha da artacağı kaygısıdır. ’de süregelen birçok proje ELSI’nin muhtemel etkilerini kapsarken bazıları literatür, konferanslar, seminerler ve basın aracılığıyla eğitimi amaçlar. Bu kapsamda hedef kitle olan doktorlar, eğitimciler, öğrenciler, din adamları ve hukukçular için çeşitli eğitici materyaller de sağlanmaktadır. Bütün bu çabalar İnsan Genom Projesi’nin insanlara ve uzmanlara en uygun şekilde aktarılması ve uygulama alanlarında hataların en aza indirilmesi ya da engellenmesi

4 Eylül 2007'de, 4 Eylül 2007'de, CraigCraig VenterVenter kendi kendi DNA dizisinin DNA dizisinin tümünü tümünü yayınlamıştır. yayınlamıştır. Bu, bir insanın 6 Bu, bir insanın 6 milyar harflik milyar harflik genomunun genomunun yayınlandığı ilk yayınlandığı ilk seferdir. seferdir.

19541954 DNADNA'nın keşfi 'nın keşfi 19771977 DNA dizilenmesi yöntemleri ( ve ) DNA dizilenmesi yöntemleri ( ve ) 19761976 İlk İlk genetikgenetik şirketi şirketi 19811981-82 İlk transgenik -82 İlk transgenik farefare Gen bankası detaları Gen bankası detaları

oluşturuldu. oluşturuldu. 19831983 İlk genetik hastalık haritalandı.( İlk genetik hastalık haritalandı.(HuntingtonHuntington

hastalığı) hastalığı) 19851985 PolimerazPolimeraz zincir zincir reaksiyonureaksiyonu'nun keşfi (, ) 'nun keşfi (, ) 19861986 Pozisyonel klonlama. İlk insan genetik haritası Pozisyonel klonlama. İlk insan genetik haritası

(RFLP) (RFLP) 19901990 İnsan genom projesi başladı.ELSI oluşturuldu, İnsan genom projesi başladı.ELSI oluşturuldu,

Etik, Legal, Sosyal program BAC’ların keşfi (Bacteral Etik, Legal, Sosyal program BAC’ların keşfi (Bacteral artificial chromosome) artificial chromosome)

19911991 Gen fragmanlar expressed sequence tag (EST) Gen fragmanlar expressed sequence tag (EST) KistikKistik fibrozfibroz geninin klonlanması geninin klonlanması

19921992 İnsan genomunun 2’nci nesil haritası Dataların İnsan genomunun 2’nci nesil haritası Dataların serbest bırakılması serbest bırakılması

19941994 İlk genetik olarak değiştirilmiş besin domates İlk genetik olarak değiştirilmiş besin domates Ayrıntılı insan gen haritası Ayrıntılı insan gen haritası

19951995 İş yerlerinde genetik ayrımcılığın yasaklanması İş yerlerinde genetik ayrımcılığın yasaklanması İnsan genomunun fiziksel haritası tamamlandı İnsan genomunun fiziksel haritası tamamlandı

19961996 Fare genetik haritası 280.000 EST İnsan DNA Fare genetik haritası 280.000 EST İnsan DNA dizilenmesi başladı dizilenmesi başladı

19971997 E.coli genomu dizilendi. E.coli genomu dizilendi. 19981998 Celera genomics firması 3 yıl içinde projenin Celera genomics firması 3 yıl içinde projenin

tamamlanacağını duyurdu.Mycobacterium tamamlanacağını duyurdu.Mycobacterium tuberculosis dizilendi tuberculosis dizilendi

19991999 22.kromozom dizilenmesi tamamlandı 22.kromozom dizilenmesi tamamlandı 20002000 Genomik bilgiye serbest ulaşım ( Genomik bilgiye serbest ulaşım (Bill ClintonBill Clinton, Tony , Tony

Blair) Meyve sineği genomu dizilendiBlair) Meyve sineği genomu dizilendi 2l. kromozom Dizi sonuçları açıklandı2l. kromozom Dizi sonuçları açıklandı 2001 Uluslararası sonuçlarını aynı anda açıkladı. 2001 Uluslararası sonuçlarını aynı anda açıkladı. 2003 Eksiklikler giderilerek her iki grup da taslaklarını 2003 Eksiklikler giderilerek her iki grup da taslaklarını

tamamladı. tamamladı. 2005 İnsan Genom Projesi için her iki grubun da 2005 İnsan Genom Projesi için her iki grubun da

çalışmaları devam ediyor.çalışmaları devam ediyor.

Bilim insanlarından açıklamalar:

Profesör Lupski: “Artık insan özelliklerinin, başlıca basit DNA değişimlerinden sonuçlandığı düşünülemez. Birçok Mendelian ve karmaşık özellikler, ayrıca ara sıra gözüken hastalıklar, genomun yapısal varyasyonundan kaynaklanabilir”

Houston, Teksas, Baylor Tıp Koleji Dr. Matthew Hurles: “Bu sonuçların gerçek sürprizlerinden biri, DNA’mızın kopya

sayısındaki değişimlerin sayısı idi. Bunun genomun en azından % 12’si olduğunu tahmin ediyoruz – bu daha önce asla gösterilmemişti. Araştırmacıların daha önce gördüğü kopya sayısı varyasyonu sadece buzdağının ucu idi, denizin altındaki kütle belirlenmemişti. Şimdi bireyler arasındaki genetik farklılıkların bu fenomeninin çok büyük katkısını anlıyoruz”

Cambridge Üniversitesi, Wellcome Trust Sanger Enstitüsü Stephen Scherer:  “Buna benzer büyük değişimlere sahipseniz, o zaman bunlar

hastalığa dahil olmalı şeklinde düşünmeye alışığız. Ama hepimizin bu değişikliklere sahip olabileceğimizi gösteriyoruz”

Maryland, Chevy Chase, Howard Hughes Tıp Enstitüsü Charles Lee: “Ancak, birçok hastalığın belli anahtar genlerin kopya sayısından

etkilendiği görülüyor. Kopya sayısındaki değişikliklerden kaynaklanan hastalıkların birçok örnekleri ortaya çıkıyor. Yeni bir inceleme Parkinson hastalığı ve Alzheimer’i da kapsayan yalnızca sinir sisteminin 17 koşulunu listeliyor, bunlar bu tur kopya sayısı değişikliğinden kaynaklanabilir. Gerçekte, tıp araştırması bu haritadan çok fazla yararlanacaktır, genel hastalıklarda içerilen genleri teşhis etmenin yeni yollarını sağlayacaktır”

Boston, Massachusetts, Brigham and Women's Hospital Harvard Tıp Okulu Mark Walport: “Bu önemli çalışma birçok hastalığın genetik nedenini belirlemeye

yardımcı olacaktır” Welcome Trust

GENOM PROJESİGENOM PROJESİ

ZaFeRr ÇeRiiZaFeRr ÇeRii 9-B\299-B\29 ALAŞEHİR ALAŞEHİR

ANADOLU LİSESİANADOLU LİSESİ Begüm Akman, Taner Tuncer;

Yaşamın Şifresi: İnsan Genom Projesi; ODTÜ Yayıncılık, 2007