İNSAN İNSAN KAYNAKLARIKAYNAKLARI

YönetimiYönetimi

Human ResourceHuman ResourceManagementManagement

2003 KOCAELİ UNİVERSİTY Yrd. Doç. Dr. Süheda DoyuranYrd. Doç. Dr. Süheda Doyuran

İş Analiziİş Analiziİş Analiziİş Analizi

Bölüm3Bölüm3

6–2

İş Analizi Nedir?İş Analizi Nedir?İş Analizi Nedir?İş Analizi Nedir?

İş Analizi– Bir işin insan ihtiyacı, içeriği, contexti

hakkında bilgi toplama, onun analiz edilmesi sürecidir.

– Bir kurumdaki bir işin yapılmasında gerekli olan becerilerin, bilgilerin ve vazifelerin sistematik olarak saptanması sürecidir.

– İş tanımı (task, duties, and responsibilities) ve iş özelliklerinin (Knowledge, skılls, and abilities) saptanması.

6–3

İŞ Analizi İŞ Analizi İŞ Analizi İŞ Analizi

Yönetim, işgören seçimi, onların eğitim proğramlarının hazırlanması,

işlerin sınıflandırılması, adaletli ödeme sistemini geliştirebilmesi, performans değerlendirme sisteminin istenen amaca ulaşabilmesi

için doğru ve yeni bilgiye ihtiyaç duyar.Bu derste, bu bilgi nasıl elde edilir ? Onu ögreneceğiz.

6–4

İş Analiziİş Analiziİş Analiziİş Analizi

Bu bilgiler genel olarak-işi yapan işgörenden-onun ustabaşı ve veya orta kademe yöneticisinden-iş analizi uzmanından elde edilebilir.Yukarıdaki bilgi kaynaklarından ustabaşı ve veya orta kademe yönetici ne yapılması gerektiği, (what should be done)işgören ise ne yapıldığı ile ilgili infoyu verir.(what is actually done)

6–5

İş Analiziİş Analiziİş Analiziİş Analizi

Bu ikisi ise bu bilgilerin nasıl toplanacağı ve analiz edilip sentezleneceği konusunda beceri sahibi değildir. Bunu da iş analizi uzmanı yapar.

6–6

İŞ AnaliziİŞ AnaliziİŞ AnaliziİŞ Analizi

6–7

İnsan Kaynakları İşlevi: İş Analiziİnsan Kaynakları İşlevi: İş Analiziİnsan Kaynakları İşlevi: İş Analiziİnsan Kaynakları İşlevi: İş Analizi

6–8

İş Analizi İş Analizi BasamaklarıBasamakları

İş Analizi İş Analizi BasamaklarıBasamakları

Figure 6–7

6–9

İŞ ANALİZİİŞ ANALİZİİŞ ANALİZİİŞ ANALİZİ

Hangi işler?– Kurumun başarısı için kritik önem arzeden

işler.– Öğrenilmesi ve yapılması güç işler – Yeni işler– yeni teknolojiden etkilenen işler, alanı

genişletilmiş (expanded jobs)– Giriş basamağındaki (entry level) işler

6–10

İŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARI

İş Analizi Metodlarıİş Analizi Metodlarıİş Analizi Metodlarıİş Analizi Metodları

AnketAnketAnketAnketGözlemGözlem

Work SamplingWork SamplingDiary/LogDiary/Log

GözlemGözlemWork SamplingWork Sampling

Diary/LogDiary/Log

MülaketMülaketGörüşmeGörüşme

MülaketMülaketGörüşmeGörüşme

YapılandırılmışYapılandırılmışİŞ AnaliziİŞ AnaliziMetodlarıMetodları

PAQPAQ

YapılandırılmışYapılandırılmışİŞ AnaliziİŞ AnaliziMetodlarıMetodları

PAQPAQ

ComputerizedComputerizedJob AnalysisJob Analysis

ComputerizedComputerizedJob AnalysisJob Analysis

6–11

İŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARIİŞ ANALİZİ METODLARI

Yapılandırılmış iş Analizi metodları: alanda çalışan uzmanların sıklıkla kullandıkları standart iş analizi teknikleridir.

*İşlevsel iş analizi (functional job analysis)*Durum analizi anketi (Position analysis -PAQ)

*kritik olay tekniği*Yönetim düzeyindeki işlerin anketi

6–12

İşlevsel iş analiziİşlevsel iş analiziİşlevsel iş analiziİşlevsel iş analizi

Çalışanın yaptığı işte veri, insan ve nesnelerle olan etkileşim derecesi ve niteliğini standart cümle ve tanımlarla ortaya çıkarma tekniğidir. Bu teknikle işler aşağıdaki gibi sınıflandırılır.

6–13

Çalışanların işlevleriÇalışanların işlevleriÇalışanların işlevleriÇalışanların işlevleri

Veri İnsan Nesneler0 Sentez yapmak 0 Örnek olmak 0 Kurmak1 Koordine etmek 1 müzakere etmek 1 Dakik çalışmak2 Analiz etmek 2 Öğretmek 2 Kullanmak-kontrol3 Derlemek 3 Denetlemek 3 Sürmek4 Hesaplamak 4 Yönlendirmek 4 Değişimlemek5 kopyalamak 5 ikna etmek 5 Bakmak6 karşılaştırmak 6 Konuşmak 6 Beslemek 7 Hizmet etmek 7 Tutmak 8 Yönerge almak- yardım etmek

en büyük yararı farklı işleri birbiriyle kıyaslama olanağı vermesidir. Elde edilen bilgiler performans standartlarının oluşturulmasında kullanılır.

Örnk: 117 (personel müdürü)

047 (Dansçı)

6–14

Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )

her iş 194 maddelik iş elementleri listesine göre 0-5 (uygun değil-çok fazla) arasında derecelendiriliyor. 194 madde şu bölümlerden oluşuyor:

Bilgi girişi-işgören işini yapmak için nereden ve nasıl bilgi alır.

Zihinsel Süreçler:Bu işi yaparken hangi seviyede akıl yürütme gerekli (sentezleme?)

yapılan iş: çalışan hangi fiziksel etkinliklerde bulunuyor, hangi aletleri kullanıyor.

Diğer insanlarla ilişkiler:

6–15

Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )Durum Analizi Anketi (PAQ )

İşin ortamı: iş fizikel ve sosyal olarak ne gibi bir ortamda yapılıyor.

Diğer iş özellikleri: belirtilenlerin dışında işle ilgili ne gibi etkinlikler, koşullar ve özellikler var.

6–16

Kritik Olay TekniğiKritik Olay TekniğiKritik Olay TekniğiKritik Olay Tekniği

Bu yöntemde bir işi yaparken o işin amaçlarına ulaşabilmesi için çok etkili ya da çok etkisiz olan aşırı davranışlar incelenir. Yani iş sırasındaki en yüksek ve düşük performans örnekleri işgörene ve ustabaşısına sorulur. (Bu iş yapıldığında en kötü nasıl en iyi nasıl yapılıyor?) anlatılan örnek olaylar toplanır, kartlara yazılır yöneticiler ve analizciler bu olayları birbirinden bağımsız olarak kategorilere sokarlar ve o işin boyutları ortaya cıkarılmıs olur. 50-100 basit işler için gerekli örnek olay sayısıdır 1000-2000 beceri gerektiren işler için gerekir.

6–17

Yönetim düzeyindeki işlerin anketiYönetim düzeyindeki işlerin anketiYönetim düzeyindeki işlerin anketiYönetim düzeyindeki işlerin anketi

Kişilere bağlı farklılıkların bu düzeydeki işlerde daha fazla oluşu analizi zorlaştırır. Önce temel görev boyutları sonra da kişiye zamana ve ortama göre değişiklik gösteren özellikleri saptanır.

Bu boyutlar örneğin:planlama ve organize etmeelemanları eğitme koçluk yapmaetkili iletişim kurma ve başkalarını bilgilendirme

Etkileme -satma

6–18

İş Analizi Anketlerinde bulunan genel soru alanlarıİş Analizi Anketlerinde bulunan genel soru alanlarıİş Analizi Anketlerinde bulunan genel soru alanlarıİş Analizi Anketlerinde bulunan genel soru alanları

Figure 6–8

6–19

THE END