İNSAN VÜCUDU TEMEL İNSAN VÜCUDU TEMEL BİLGİLERBİLGİLER

Vücudu Oluşturan Sistemler Vücudu Oluşturan Sistemler Nelerdir?Nelerdir?

Hareket sistemiHareket sistemi

Dolaşım SistemiDolaşım Sistemi

Sinir Sistemi Sinir Sistemi

Solunum SistemiSolunum Sistemi

Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi

Dolaşım SistemiDolaşım Sistemi

Hareket sistemiHareket sistemi::

Vücudun hareket etmesini, Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:oluşur:

KemiklerKemikler

EklemlerEklemler

KaslarKaslar

Dolaşım sistemiDolaşım sistemi::

Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemini oluşturan yapılar aşağıdakilerdir:sistemini oluşturan yapılar aşağıdakilerdir:

KalpKalp

Kan damarlarıKan damarları

KanKan

Sinir sistemiSinir sistemi::

Bilinç, anlama, düşünme, algılama, Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketleri ve uyumunu, dengeyi ve hareketleri ve uyumunu, dengeyi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemini solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemini oluşturan yapılar aşağıdakilerdir :oluşturan yapılar aşağıdakilerdir :BeyinBeyinBeyincikBeyincikOmurilikOmurilikOmurilik soğanıOmurilik soğanı

Solunum sistemiSolunum sistemi::

Vücuda gerekli olan oksijen – karbondioksit Vücuda gerekli olan oksijen – karbondioksit gaz alışverişini yaparak hücre ve dokuların gaz alışverişini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini ve dokularda ortaya oksijenlenmesini ve dokularda ortaya çıkan karbondioksitin vücuttan atılmasını çıkan karbondioksitin vücuttan atılmasını sağlar. Solunum sistemi oluşturan organlar sağlar. Solunum sistemi oluşturan organlar aşağıdakilerdir:aşağıdakilerdir:

Solunum yollarıSolunum yolları

AkciğerlerAkciğerler

Solunum Sayısı yetişkinlerde Solunum Sayısı yetişkinlerde 12 – 15 / dk12 – 15 / dk . . olmalıdır.olmalıdır.

Bebek ve çocuklarda Bebek ve çocuklarda 15 – 20 / dk.15 – 20 / dk. arasındadır.arasındadır.

Efor sarfetmiş kişilerde bu sayılar daha Efor sarfetmiş kişilerde bu sayılar daha yukarıya çıkar.yukarıya çıkar.

Boşaltım sistemiBoşaltım sistemi

Kanı süzerek vücuda yararlı maddelerin vücutta Kanı süzerek vücuda yararlı maddelerin vücutta tutulmasını, zararlı olan maddelerin vücuttan tutulmasını, zararlı olan maddelerin vücuttan atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemini oluşturan organlar korur. Boşaltım sistemini oluşturan organlar aşağıdakilerdir:aşağıdakilerdir:

İdrar borusuİdrar borusu

İdrar kesesi ( Mesane )İdrar kesesi ( Mesane )

İdrar kanallarıİdrar kanalları

BöbreklerBöbrekler

Sindirim sistemiSindirim sistemi::

Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemini oluşturan organlar sağlar. Sindirim sistemini oluşturan organlar aşağıdakilerdir:aşağıdakilerdir:Dil ve dişlerDil ve dişlerYemek borusu Yemek borusu MideMideSafra kesesiSafra kesesiPankreasPankreasBağırsaklarBağırsaklar

NabızNabız

Kalp atımlarının damar duvarına Kalp atımlarının damar duvarına yaptığı basıncın vücudun belli yaptığı basıncın vücudun belli bölgelerinden el ile hissedilmesi.bölgelerinden el ile hissedilmesi.

NabızNabız

Normal nabız değeri dinlenme halinde yetişkin Normal nabız değeri dinlenme halinde yetişkin bir kişide dakikadabir kişide dakikada 60-10060-100 arasıdır. arasıdır.60` ın altı yavaş nabız,60` ın altı yavaş nabız,100` üzerindeki nabız hızlı,100` üzerindeki nabız hızlı,Küçük çocuklarda Küçük çocuklarda 100-120100-120..Dolaşımın değerlendirilmesi; Dolaşımın değerlendirilmesi; çocuk veçocuk ve yetişkinde şah damarındanyetişkinde şah damarından, , bebeklerde kol bebeklerde kol atardamarından, 3 parmakla, 5 saniye süre ile atardamarından, 3 parmakla, 5 saniye süre ile değerlendirilir.değerlendirilir.

Vücut IsısıVücut Isısı

Koltuk altı normal ısı değeri Koltuk altı normal ısı değeri 36,5 C36,5 C

Vücut ısısının normal değerinin üzerine Vücut ısısının normal değerinin üzerine çıkması ateş olarak ifade edilir.çıkması ateş olarak ifade edilir.

41-42 C41-42 C üstündeki ve üstündeki ve 34,5 C34,5 C altındaki ısı altındaki ısı değerleri tehlikeye işaret eder.değerleri tehlikeye işaret eder.

31,0 C31,0 C ` nin altı ölümcüldür. ` nin altı ölümcüldür.

Kan BasıncıKan Basıncı

Kalbin kasılma Kalbin kasılma ( Büyük Tansiyon)( Büyük Tansiyon) ve ve gevşeme gevşeme ( Küçük Tansiyon)( Küçük Tansiyon) anında damar anında damar duvarına yaptığı basınçtır. duvarına yaptığı basınçtır.

Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir.

Normal kan basıncı değeri:Normal kan basıncı değeri:

– Büyük tansiyon için Büyük tansiyon için 100-140mm/ Hg,100-140mm/ Hg,

– Küçük tansiyon için Küçük tansiyon için 50-90 mm/ Hg50-90 mm/ Hg dir dir

Vücutta nabız alınabilen bölgeler Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir?nelerdir?

Şah damarı (Adem elmasının hemen Şah damarı (Adem elmasının hemen her iki yanında boynu her iki yana yatıran her iki yanında boynu her iki yana yatıran kas huzmelerinin hemen önünden)kas huzmelerinin hemen önünden)

Kol damarı (Kolun iç yüzü, dirsek Kol damarı (Kolun iç yüzü, dirsek çukurunun üstünden)çukurunun üstünden)

Hasta / yaralılarınHasta / yaralıların dolaşımını dolaşımını değerlendirirken:değerlendirirken:

– Çocuk ve yetişkinlerde şah Çocuk ve yetişkinlerde şah damarındandamarından

– Bebeklerde kol atardamarından nabız Bebeklerde kol atardamarından nabız alınır.alınır.

Hasta / yaralının Hasta / yaralının değerlendirilmesiyle :değerlendirilmesiyle :

Hastalık yada yaralanmanın derecesiniHastalık yada yaralanmanın derecesini

İlkyardımcı olarak öncelikle yapılması İlkyardımcı olarak öncelikle yapılması gerekenlerigerekenleri

Yapılacak ilkyardım yöntemleriniYapılacak ilkyardım yöntemlerini

Güvenli bir müdahale sağlarız.Güvenli bir müdahale sağlarız.

Hasta / yaralının ilk Hasta / yaralının ilk değerlendirilmesi aşamaları :değerlendirilmesi aşamaları :

Hasta / yaralıya ilk olarak sözlü uyaran ile Hasta / yaralıya ilk olarak sözlü uyaran ile hafifçe omzuna dokunarak hafifçe omzuna dokunarak ““iyi misiniz?”iyi misiniz?” diye sorularak diye sorularak bilinç durumubilinç durumu değerlendirmelidirdeğerlendirmelidir . Bilinç durumunun . Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için çok önemlidir. için çok önemlidir. Buna göre Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şu sıradadır :aşamaları şu sıradadır :

A. Havayolu açıklığının A. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:değerlendirilmesi:

Özellikle bilinç kaybı olan hasta / yaralının Özellikle bilinç kaybı olan hasta / yaralının dili geri kaçarak dil kökü ile solunum yolu dili geri kaçarak dil kökü ile solunum yolu tıkanabilir. tıkanabilir.

Kusmuk, yabancı cisimlerle solunum Kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolunun tıkanabiliryolunun tıkanabilir

Hava yolunun açıklığı havanın akciğerlere Hava yolunun açıklığı havanın akciğerlere ulaşabilmesi için şarttırulaşabilmesi için şarttır

Hava yolu açıklığını sağlamak için hasta / Hava yolu açıklığını sağlamak için hasta / yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz ve yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz ve yere paralel olacak şekilde yatırılmalıdır.yere paralel olacak şekilde yatırılmalıdır.

Bilinç kaybı olan hasta / yaralılarda bir el Bilinç kaybı olan hasta / yaralılarda bir el (sol ) ile dudaklar birbirinden ayrılır ve ağız (sol ) ile dudaklar birbirinden ayrılır ve ağız içi önce gözle daha sonra diğer elin içi önce gözle daha sonra diğer elin ( sağ)işaret parmağı yandan ağız içine ( sağ)işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır. bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.

Bebeklerde sadece gözle görünen Bebeklerde sadece gözle görünen cisimler iki parmak kullanarak çıkartılır , cisimler iki parmak kullanarak çıkartılır , asla tek parmakla çıkartma yapmamak asla tek parmakla çıkartma yapmamak gerekir. Aksi takdirde bebeklerin gerekir. Aksi takdirde bebeklerin yutaklarının erişkinlere nazaran daha düz yutaklarının erişkinlere nazaran daha düz olmasından dolayı yabancı cisim daha olmasından dolayı yabancı cisim daha derine itilebilir .derine itilebilir .

Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene altından tutularak altından tutularak

Çene kemiğinin alt kenarı yere dik olacak Çene kemiğinin alt kenarı yere dik olacak şekilde baş geriye itilir.şekilde baş geriye itilir.

Baş-Çene pozisyonuBaş-Çene pozisyonu verilir. verilir.

Bu işlemler sırasında sert hareketlerden Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır. kaçınılmalıdır.

Bebeklerde bu pozisyon çok dikkatli yapılmalıdır.Bebeklerde bu pozisyon çok dikkatli yapılmalıdır.

Çünkü yutaklarının düzlüğü ve solunum Çünkü yutaklarının düzlüğü ve solunum yollarının esnekliğinden dolayı erişkinler kadar yollarının esnekliğinden dolayı erişkinler kadar geriye itmek onların solunum yollarını dil kökü geriye itmek onların solunum yollarını dil kökü basısı ile kapatmamıza neden olur. basısı ile kapatmamıza neden olur.

Çoğu zaman ikiye yada üçe katlanmış bir Çoğu zaman ikiye yada üçe katlanmış bir havluyu omuzlarının altına koymak solunum havluyu omuzlarının altına koymak solunum yolunu rahatlıkla açmamıza yeter. yolunu rahatlıkla açmamıza yeter.

B. Solunumun değerlendirilmesi:B. Solunumun değerlendirilmesi:

İlkyardımcı, başını hasta/yaralının İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yanağını hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, yanağını hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemiBak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum ile solunum yapıp yapmadığını yapıp yapmadığını 5 saniye süre5 saniye süre ile ile değerlendirir.değerlendirir.

Solunum hareketini Solunum hareketini gözlergözler. ( Göğüs . ( Göğüs kafesinin solunum ile inip kalkmasını)kafesinin solunum ile inip kalkmasını)

Solunum sesini Solunum sesini dinlerdinler. .

Yanağında hasta/yaralının nefesini – Yanağında hasta/yaralının nefesini – sıcaklığını sıcaklığını hissetmeye çalışırhissetmeye çalışır..

Solunum yoksa derhal yapay solunuma Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.başlanır.

C. Dolaşımın değerlendirilmesi:C. Dolaşımın değerlendirilmesi:

Soluk alıp vermeyen kişinin dolaşımınında Soluk alıp vermeyen kişinin dolaşımınında durduğu kabul edilerek derhal dış kalp durduğu kabul edilerek derhal dış kalp masajına başlanır.masajına başlanır.

İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal derhal koma pozisyonunakoma pozisyonuna getirerek diğer getirerek diğer yaralılar değerlendirilir.yaralılar değerlendirilir.

KOMA POZİSYONUKOMA POZİSYONU

KOMA POZİSYONUKOMA POZİSYONU

KOMA POZİSYONUKOMA POZİSYONU

KOMA POZİSYONUKOMA POZİSYONU

KOMA POZİSYONUKOMA POZİSYONU

Tıbbi yardım Tıbbi yardım (112 )(112 ) gelinceye kadar bu gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur.pozisyonda tutulur.

3-5 dakika ara3-5 dakika ara ile solunum ve nabız ile solunum ve nabız kontrol edilir.kontrol edilir.

20 dakikada bir20 dakikada bir pozisyon yönü değiştirilir. pozisyon yönü değiştirilir.

Hasta/yaralının ikinci Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır ?değerlendirmesi nasıl olmalıdır ?

İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. aşağı muayene yapar. İkinci İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :değerlendirme aşamaları şunlardır :

Görüşerek bilgi edinmeGörüşerek bilgi edinme::

Kendini tanıtır, Kendini tanıtır,

Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,eder,

Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,

Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,

Olayın gelişimi ve oluşumu , koşulları, kişisel Olayın gelişimi ve oluşumu , koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.öğrenilir.

Baştan aşağı kontrol yapılır:Baştan aşağı kontrol yapılır:

Bilinç düzeyi, anlama, algılama Bilinç düzeyi, anlama, algılama ( basit ve ( basit ve hastanın anlayabileceği türden sorular sorarak)hastanın anlayabileceği türden sorular sorarak)Solunum sayısı, ritmi, derinliği Solunum sayısı, ritmi, derinliği ( dakikadaki ( dakikadaki solunum sayısı , solunum aralıklarının düzeni , solunum sayısı , solunum aralıklarının düzeni , yüzeysel – derinleşmiş solunum )yüzeysel – derinleşmiş solunum )Nabız sayısı, ritmi, şiddeti Nabız sayısı, ritmi, şiddeti ( dakikadaki nabız ( dakikadaki nabız sayısı , nabız atımlarındaki düzen , zayıf – sayısı , nabız atımlarındaki düzen , zayıf – damarı dolduran şiddette ) damarı dolduran şiddette ) Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi ( vücut ısısında ( vücut ısısında artma - düşme , ciltte ıslaklık , deride kızarıklık – artma - düşme , ciltte ıslaklık , deride kızarıklık – solukluk – morarma )solukluk – morarma )

Baş Baş

Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı ( açık sarı şeffaf ) yada kan burundan sıvı ( açık sarı şeffaf ) yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir , dişler sayılır , diş protezi kontrol edilir , dişler sayılır , diş protezi varsa solunum yolunu tıkamaması için varsa solunum yolunu tıkamaması için çıkartılır.çıkartılır.

Boyun: Boyun:

Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi zedelenmesi ( boyun omurlarında kırık ( boyun omurlarında kırık olabileceği akıldan hiç çıkartılmamalı , baş olabileceği akıldan hiç çıkartılmamalı , baş boyun kontrolü yapılırken olabildiğine boyun kontrolü yapılırken olabildiğine dikkatli ve ihtimam gösterilmeli )dikkatli ve ihtimam gösterilmeli ) ihtimali göz ihtimali göz ardı edilmemelidir.ardı edilmemelidir.

Göğüs kafesi: Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir. kontrol edilmelidir. ( Sırt kontrol edilirken ( Sırt kontrol edilirken olabildiğince ihtimam gösterilmeli. Kırılmış bir olabildiğince ihtimam gösterilmeli. Kırılmış bir kaburganın dalağa , karaciğere yada akciğere kaburganın dalağa , karaciğere yada akciğere batma olasılığı akıldan çıkartılmamalıdır. )batma olasılığı akıldan çıkartılmamalıdır. )

Karın boşluğu:Karın boşluğu:

Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır. araştırılmalıdır. ( Karın bölgesindeki yabancı ( Karın bölgesindeki yabancı cisim ile yaralanmalarda yabancı cisim cisim ile yaralanmalarda yabancı cisim olabildiğince oynatılmamalıdır. Yabancı cismin olabildiğince oynatılmamalıdır. Yabancı cismin olası ikinci bir yaralanmaya sebep olmasına izin olası ikinci bir yaralanmaya sebep olmasına izin verilmemelidir.)verilmemelidir.)

Kol ve bacaklar:Kol ve bacaklar:

Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir.alınmadığı değerlendirilmelidir.

İkinci değerlendirmeden sonra mevcut İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.seçilir.