Instrukcje

Instrukcje obsugi oprogramowania Odczyt przelicznika

Przegld danych

Programowanie przelicznika

I. Pierwsze kroki. .......................................................................................... 4

I.1. Instalacja oprogramowania i transmisja danych w 15 minut ............... 4

I.1.1. Wymagania sprztowe. .................................................................. 4

I.1.2. Pobranie plikw i instalacja oprogramowania. ................................. 5

I.1.3. System 32 bitowy........................................................................... 6

I.1.4. System 64-bitowy. ......................................................................... 8

I.1.5. Przed startem sprawdzenie portw COM. .................................... 9

I.1.6. Pierwsze uruchomienie programu. .................................................. 9

I.1.7. Jeszcze kilka wanych drobiazgw. .............................................. 14

I.1.8. Ikona na pulpicie. ........................................................................ 15

I.1.9. Jak uzyska adres przelicznika? .................................................. 15

I.2. Mniej ciekawy fragment .................................................................. 16

I.3. Praca z programem. .......................................................................... 19

I.3.1. Czas: BARDZO WANE!!! ............................................................ 19

I.3.2. Porzdek w plikach. ..................................................................... 22

II. Obrbka danych. .................................................................................... 25

II.1. Opis menu Grafika. ........................................................................... 26

II.2. Wykonywanie raportw: program Przegld danych. ........................... 29

II.2.1. Bilansowanie poborw suma stacji. .......................................... 30

II.2.2. Opcje programu Przegld danych. ............................................... 30

III. Odczytywanie odlegych stacji. ............................................................... 32

III.1. Poczenia telefoniczne dzwonimy na stacj. ................................. 32

III.1.1. Poczenia telefoniczne komutowane. ........................................ 33

III.1.2. Poczenia telefoniczne w sieci GSM. ........................................ 37

III.1.3. Transmisja danych przez Internet. .............................................. 37

III.2. Monitorowanie stacji. ....................................................................... 39

III.3. Protok Gaz Modem 2/3 .................................................................. 40

III.4. Odczyt danych przez SMS. .............................................................. 41

III.4.1. Konfiguracja odbioru SMSw. .................................................... 42

III.4.2. Zapisanie danych SMS do plikw bazy danych. .......................... 42

III.4.3. Pozostae funkcje programu G_SMS. ......................................... 43

IV. Programowanie staych algorytmu. ......................................................... 44

IV.1. Wstp. ............................................................................................ 44

IV.2. Pierwsza instalacja programu. ......................................................... 44

IV.2.1. Aktualizacja oprogramowania serwisowego. ............................... 44

IV.3. Uruchomienie programu. .................................................................. 45

IV.3.1. Pierwsze uruchomienie. ............................................................. 45

IV.4. Poczenie z korektorem. ................................................................. 45

IV.5. Ustawianie parametrw. .................................................................. 46

IV.5.1. Ustawianie parametrw korektora CMK-01 i CMK-02 i CPS-01 ... 46

IV.5.2. Ustawianie parametrw rejestratora CRS -03 .............................. 51

IV.5.3. Programowanie Transmitera Danych CTS-03 ............................. 52

IV.5.4. Programowanie rejestratora CRI-02. .......................................... 53

IV.6. Zakoczenie pracy. ......................................................................... 53

V. Zaawansowane funkcje oprogramowania. ............................................... 54

V.1. Zmiana doby gazowniczej. ................................................................ 54

V.2. Praca z wieloma stacjami. ................................................................ 55

V.2.1. Zbyt dua ilo stacji. ................................................................. 55

V.2.2. Podzia bazy danych grupy danych. ......................................... 56

V.2.3. Pozostae uatwienia w zarzdzaniu baz danych. ....................... 56

V.2.4. Rczny odczyt wielu stacji. ......................................................... 57

V.2.5. Automatyczny odczyt wielu stacji. ............................................... 57

V.3. Problemy z transmisj danych. .......................................................... 57

V.3.1. Poczenie lokalne. .................................................................... 58

V.3.2. Poczenie telefoniczne. ............................................................. 60

V.3.3. Poczenia w sieci GSM. ............................................................ 60

V.3.4. Poczenia internetowe, GPRS. .................................................. 60

V.3.5. Automatyczny proces transmisji. ................................................. 60

V.3.6. Czste czytanie stacji. ................................................................ 61

V.3.7. Rczne sterowanie transmisj. ................................................... 61

V.3.8. Ustawianie pocztku i koca odczytu danych. ............................. 61

V.3.9. Odczytanie wybranego rodzaju danych menu Odczyt. ............... 61

VI. Szczegowy opis menu programu Odczyt przelicznika. .......................... 62

VI.1. Funkcje grnego menu programu Odczyt przelicznika. ..................... 63

VI.1.1. Menu Plik .................................................................................. 63

VI.1.2. Menu COM: ............................................................................... 64

VI.1.1. Menu Odczyt. ............................................................................ 64

VI.1.2. Menu Grafika. ............................................................................ 64

3

Instrukcje obsugi oprogramowania

VI.1.3. Menu Wydruki ........................................................................... 64

VI.1.4. Menu Pomoc/Internet: ................................................................ 64

VI.1.5. Menu Opcje. .............................................................................. 65

VI.1.6. Menu Dodatkowe opcje. ............................................................. 66

4


WSTP

Powszechnie wiadomo, e po instrukcj obsugi sigamy niemale w

ostatecznoci, jak ju wszystk ie inne metody zawiod. Dlatego te, tak

naprawd to nie jest instrukcja obsugi: tylko si tak nazywa . Zaczniemy sobie

od podstaw, na luzie, co prawda jestemy w pracy , ale jeszcze nie czas, eby

si spina. To przyjdzie pniej, najpierw co lekkiego, atwego i przyjemnego,

jak to na przystawk. Wbrew pozorom, aby rozpocz prac z naszym

oprogramowaniem nie jest wymagana zaawansowana wiedza, czy szczeglne

umiejtnoci. Wystarczy opanowanie obsugi systemu i przegldarki

internetowej na poziomie podstawowym. Pniej, w miar uywania

oprogramowania, bdziemy poznawa je coraz lepiej. Zakadam, e umiemy

cign sobie z Internetu dowolne oprogramowanie i samodzielnie je

zainstalowa. Jeeli opanowalimy rwnie np. obsug pakietu Office, to

opanowanie obsugi naszego oprogramowania nie nastrczy zbytnich

trudnoci, niemniej jednak kilku nowych rzeczy trzeba si bdzie nauczy . W

dalszej czci opisaem, jak idc po najmniejszej linii oporu, w miar

przyjemny i bezbolesny sposb, skorzysta z dobrodziejstw nowoczesnych

technologii, zaczynajc od rzeczy najprostszych, na tych trudniejszych

skoczywszy.

Dla osb pracujcych w gazownictwie od lat obsuga naszego

oprogramowania nie stanowi problemu: ewoluuje ono od ponad 15 lat, i to

zgodnie z ich sugestiami, gdy przeznaczone jest gwnie dla nich . Zaczo

si od dwch prostych programw pod DOSem, na dzie dzisiejszy

dorobilimy si pakietu oprogramowania, ktrego stopie zoonoci dawno

przekroczy granice akceptowalnoci i cierpliwoci wikszoci uytkownikw

spoza brany.

Oprogramowanie samo poradzi sobie z wikszoci problemw, jednak

wszystkiego za nas nie zrobi i trzeba si troch wykaza. Powiedzmy sobie

jasno: to nie jest dla kadego. Dobrze jest posiada zestaw cech, ktre s

przydatne nie tylko w pracy: cierpliwo, opanowanie, wytrwao warto te

przyswoi sobie przynajmniej podstawowy zestaw przeklestw, ostatecznie

zawsze mona zadzwoni do mnie

Micha ciebiura

605 322 050

[email protected]

I.PIERWSZE KROKI.

I.1. Instalacja oprogramowania i transmisja danych w 15 minut

Nie da rady? no to zobaczymy, z zegarkiem w rku. Pewien jestem , e 15

minut to a nadto, aczkolwiek przy pewnych zaoeniach:

I.1.1. Wymagania sprztowe.

1. Wymagania sprztowe komputera s wystarczajce. Na dzie dzisiejszy

kady komputer, ktry jest w stanie udwign system operacyjny da sobie

rad. Przynajmniej z obsug kilku stacji, jak to ma miejsce w

zdecydowanej wikszoci przypadkw. Ma te wystarczajco duo miejsca

na dysku. Zainstalowany system operacyjny moe by 32- lub 64-bitowy:

dobrze jest to sprawdzi, zanim zaczn iemy.

2. Sprawny przelicznik, ktry bdziemy odczytywa. A przynajmniej sprawny

na tyle, eby mona byo przeprowadzi transmisj danych. cze midzy

przelicznikiem i komputerem jest drone. Dobrze jest je sprawdzi, o ile

mamy tak moliwo, innym komputerem, jeeli nie, pozostaje nam

sprawdzenie pocze zgodnie z DTRkami urzdze. Przy okazji notujemy

sobie parametry transmisji (adres Gaz-Modem, prdko parzysto bity

danych i stopu).

3. Na komputerze jest dziaajcy port szeregowy (wykonamy tzw. transmisj

lokaln, pozostaymi zajmiemy si pniej) . Wszystko jedno jaki: moe by

sprztowy port szeregowy, ale niekoniecznie: coraz powszechniejsze s

konwertery na USB, a do odczytu przelicznika przez zcze optyczne

OPTO-GAZ mona wykorzysta COG-USB-03 (dostpny u nas). Na

potrzeby niniejszej instrukcji wykorzystaem komputer wyposaony w

sprztowy port COM i konwerter COG-03. Przy uyciu innych urzdze

(np. COM na USB) zasady s te same.

4. Mamy uprawnienia ADMINISTRATORA ZASOBW LOKALNYCH .

Zakadam, e tak, skoro ju zainstalowalimy sobie sterowniki do COG -

USB-03 lub innego konwertera USB-RS232. Jak nie, trzeba si o to

postara: w razie czego, podstpem zdobywamy zaufanie kierownika

dziau IT. Uprawnienia te potrzebne s nie tylko do instalacji, ale do

prawidowej pracy na naszych aplikacjach : jak wspomniaem, to nie jest dla

kadego..

5. Mamy dostp do Internetu musimy pobra odpowiednie pliki i dodatkowo

moemy zapozna si z instrukcj instalacji .

5


6. Sumaryczny czas wykonywania czynnoci dodatkowych (konfiguracja

sprztu, sprawdzanie kabli, itp.) nie jest wliczany do tytuowych 15 minut

:P

I.1.2. Pobranie plikw i instalacja oprogramowania.

Jak ju jestemy gotowi, to zaczynamy: patrzymy na zegarek, uruchamiamy

przegldark internetow, wchodzimy na www.common.pl przechodzimy do

dziau DOKUMENTACJE:

Po prawej stronie widzimy du ikon Czsto Zadawane Pytania. Oczywicie

wchodzimy. Ten dzia jeszcze nieraz si przyda, ponadto cay czas jest

rozwijany. Interesujcy nas temat jest na samej grze: Jak poprawnie

zainstalowa oprogramowanie do transmisji danych? :

Po do pobienym zapoznaniu si (15 minut!!), wracamy na gr i klikamy

link tutaj. To samo jest pod linkiem Pobierz / Programy / Oprogramowanie

do transmisji danych.

6


Pojawia si strona z programami do pobrania. Szczegowy opis jest przy

kadym z nich, jeeli mamy komputer z 32-bitowym systemem, klikamy na

przycisk POBIERZ przy GM_POL. Jak wiemy, e system jest 64-bitowy to

klikamy na przycisk POBIERZ przy WGM_POL i od razu pomijamy nastpne

dwie strony.

I.1.3. System 32 bitowy.

Pobieramy i uruchamiamy GM_POL lub GM_POL_D. Wywietli si okienko, w

ktrym klikamy Uruchom. Potem czekamy, a plik si pobierze, nastpnie w

okienku ostrzeenie o zabezpieczeniach ponownie klikamy Uruchom.

Nastpnie pojawi si okienko, w ktrym jest kilka ciekawych informacji, jednak

zwyczajem nabytym przy szybkiej instalacji przernych programw,

zgadzamy si na wszystko jak leci. Klikamy Instaluj. Nastpi wypakowanie

dyskietek instalacyjnych (czy kto pamita, co to jest dyskietka?)

7


Nastpnie powinien si uruchomi program SETUP.EXE z podfolderu DISK1.

Jak to si stanie, zobaczymy zielony ekran, jak nie, to trzeba przej dwie

strony dalej: prawdopodobnie mamy system 64-bitowy. Mona jeszcze

sprbowa uruchomi SETUP.EXE rcznie . Zakadam, e instalator dalej

dziaa, wic klikamy Next.

Tu okrelamy folder na aplikacje:

Tu grup skrtw w menu Start: .. i koczymy ustawienia instalatora :

Teraz trzeba troch poczeka.

Instalator najduej robi ikony (a przynajmniej wywietla komunikat: Setup is

creating icons), a na koniec wywietli to:

Od tej chwili programy s zainstalowane, pomijamy nastpn stron.

8


I.1.4. System 64-bitowy.

Jeeli na komputerze jest zainstalowany system 64-bitowy, to standardowy

program instalacyjny nie bdzie dziaa. Pliki z programami s te same,

dziaaj na obu systemach, ale nie mona ich standardowo zainstalowa.

Na tej samej stronie z programami do pobrania (Download / Programy /

Oprogramowanie do transmisji danych), nieco poniej znajdziemy

rozwizanie tego problemu. Klikamy na POBIERZ przy WGM_POL:

Podobnie jak opisaem powyej, wyraamy najwysze zaufanie do produktw

naszej firmy (Uruchom, Uruchom):

..

Po czym zgadzamy si na wszystko ( Instaluj):

Na pojawiajce si pytanie, czy

kopiowa pliki BPL do katalogu

systemowego odpowiadamy e nie.

Programy nie integruj si z

systemem.

Zamiast standardowego ekranu w

kolorze nadziei, pojawi si okienko

programu tworzcego ikony (skrty

do programw). Moemy dla

wszystkich rozpakowanych ju

programw ustali parametry

startowe, gdzie bd si znajdoway

poszczeglne elementy. eby nie komplikowa instrukcji i nie traci czasu

(zostao moe jeszcze z 7 minut), klikamy przycisk Zrob ikony.

Mona stworzy (lub nie) skrt dla kadej aplikacji z

osobna, lub, eby nie klika kilkanacie razy Tak

klikn Zawsze Tak.

9


Nastpnie sprawdzamy, czy w menu Start jest grupa programw Gaz Modem.

W tym momencie programy s zainstalowane.

I.1.5. Przed startem sprawdzenie portw COM.

Tych kilkanacie sztuk wymaga

oddzielnego omwienia (pniej)

ale najwaniejszy jest Odczyt

przelicznika (ikona z tym

gazomierzem). Zanim si za niego

zabierzemy, ustalimy czy porty COM

dziaaj, oraz na ktrym porcie bdziemy

robi transmisj. Prosz najpierw uruchomi aplikacj Lista portw COM .

Jest to bardzo uyteczny programik , zwaszcza gdy uywamy konwerterw

USB-RS w naszym przykadzie widzimy tylko 2 COMy (COM 1 jest

wbudowany, a COM 3 w komputerach przenonych zazwyczaj suy do obsugi

wbudowanego modemu PSTN; teraz go wyczymy, nie bdzie nam

potrzebny). Jak COMw jest duo, i nie wiemy ktry jest do czego, to radz

powycza wikszo z nich, a najlepiej zostawi tylko te, suce do

transmisji danych. Bez obaw: wyczamy je TYLKO dla naszych aplikacji, co

oznacza, e te nie bd ich dotyka. Nadal bd one dostpne dla innych

rzeczy. Bezwzgldnie radz wyczy COMy od bluetootha , bo na pewno nie

zmiecimy si w czasie, oraz od smartfonw lub wbudowanej karty sieciowej

GSM, bo moemy zobaczy niebieski ekran (tsknilicie?). A jak sprawdzi,

na ktrym COMie jest konwerter USB-RS (lub COG-USB)? Wycigamy go z

gniazda USB, program powinien automatycznie odwiey zawarto okienek i

COM od konwertera zniknie. Jak si nie odwiea, wystarczy klikn na

wiksze okno tekstowe (to po lewej). Ponownie wtykamy i COM si pojawia.

Czyli to jest ten. Programik mona zamkn. COMw moe by do 255 na

jednym komputerze, ale w praktyce jest ich do 15 da si ogarn.

I.1.6. Pierwsze uruchomienie programu.

Nastpnie uruchamiamy Odczyt

przelicznika (ikona z tym

gazomierzem). Zanim zobaczymy

menu gwne programu, przy

pierwszym uruchomieniu programu

trzeba okreli pooenie bazy danych. Jest to

miejsce, gdzie bd zapisywane odczytane dane

ze stacji (z przelicznikw). Nie wdajc si w

szczegy klikamy OK, bdzie zapisana tam,

gdzie aplikacje, w wikszoci przypadkw moe

tak pozosta.

Poniewa nie jest zalecane, aby baza danych

bya w tym samym miejscu co aplikacje, to

program wywietla odpowiednie ostrzeenie.

W dalszej czci wyjani dlaczego i co

mona zrobi, eby to poprawi. Na razie klikamy Zignoruj i kontynuujemy:

Poniewa nasza baza danych jest

pusta, to program musi mie tam

zapisan przynajmniej jedn stacj.

Dlatego wywietla zapytanie, na ktre

odpowiadamy Nowa stacja i w pojawiajcym si kolejnym okienku wpisujemy

adres protokou Gaz Modem. U mnie jest 1054. Mona go podejrze w

parametrach pracy przelicznika, jak go nie znamy to biegniemy (zostao

10


niewiele, jakie 5 minut!) i sprawdzamy jaki jest, a przy okazji odczytujemy

pozostae parametry (prdko transmisji, parzysto, bity danych i bity

stopu). Jak mamy tylko jedn stacj (jeden przelicznik podczony do

komputera), podajemy dowolny adres, jaki nam przyjdzie do gowy, byle z

zakresu 1..9999. Czas odczytu parametrw nie jest wliczany do czasu

uruchomienia transmisji!!!

Wreszcie pojawia si gwne okno programu.

Przy okazji: jak pojawia si takie okienko

(pola Waciciel komputera i Adres

mog mie inne wartoci, tu s

przykadowe), to oznacza, e system nie

zosta poprawnie zainstalowany. eby

program dziaa, naley albo zmieni cokolwiek, eby mona byo wcisn

Zapisz, albo wypeni okienka prawidowymi wartociami. Po zatrzymaniu

kursora pojawia si w dymku podpowied, co po kolei trzeba wpisa.

Kliknicie Zakocz koczy dziaanie programu.

Klikamy najpierw przycisk Parametry stacji, eby zmieni nazw (to

konieczne) i sprawdzi te parametry.

Jeeli nie znamy adresu stacji, i podalimy cokolwiek przy zapytaniu o adres,

to w ramce Zmiana adresu klikamy przycisk z ?. Wysane zostanie zapytanie

w tzw. trybie rozgoszeniowym (o tym pniej) na parametrach fizycznych

takich, jakie s ustawione w oknie. Jeeli s poprawne, adres powinnimy

uzyska automatycznie.

Zazwyczaj s typowe, tak jak powyej: 9600/N/8/1. Pozostaych rzeczy na

razie nie musimy zmienia, co najwyej trzeba ustawi sygnay waciwe dla

danego konwertera (RTS i DTR w przykadzie na potrzeby tej instrukcji). Po

ustawieniu i zmianie nazwy stacji (moe by dowolna, ale musi by inna ni

Nowa stacja potem mona j zmieni), klikamy OK.

11


Parametry transmisji mamy ustawione. Naley zwrci baczn uwag na to,

czy s dokadnie takie same jak w przeliczniku: jest to najczciej wystpujca

przyczyna braku transmisji. Teraz klikamy przycisk Transmisja.

Poniewa stacja jest czytana po raz

pierwszy, program zapyta, od kiedy czyta

stacj (pyta zawsze jak baza danych jest

pusta, albo ostatni odczyt by dawno temu).

Standardowo podpowiada pierwszy dzie

poprzedniego miesica, jeeli dzisiejsza

data jest przed pitnastym dniem miesica a

jeeli po, ustawia si na pierwszy dzie

biecego miesica. Moemy ustawi dzie,

od ktrego zaczniemy odczyt, lub od razu

klikn OK. Znacznik Nie pytaj wicej pozostawiamy zaznaczony.

Godzina pierwszej odczytywanej prbki danych rejestrowanych ustawiana jest

na pocztek doby gazowniczej. Ma to zapobiec przed niekontrolowanym

odczytem caej pamici przelicznika z uwagi na czas jaki to zajmie, a

jednoczenie zapewni przeczytanie danych za ostatni miesic co zwykle

wystarcza do rozlicze. Zakadam, e skoro pocztkowe zaoenia s

spenione, transmisja danych powinna si rozpocz. Wywietlone zostan 3

dodatkowe okienka: Mae okienko z przyciskiem Przerwij, suce do ubicia

transmisji, okno wydrukw tekstowych z caym logiem biecej sesji programu

i okno z paskami postpu transmisji. Teraz trzeba czeka, czas transmisji

zaley od bardzo wielu czynnikw, midzy innymi od iloci danych do

przesania. Dodatkowo pamita naley, e wpatrywanie si w ekran

spowalnia transmisj danych. Ale: transmisja ju idzie, wic moemy odtrbi

sukces. To ile czasu mino? Zdylimy w te 15 minut czy nie? (odpowiedzi

mona przysya mailem na [email protected])

Na koniec jeszcze trzeba okreli ile zdarze wstecz

chcemy odczyta (moemy od razu klikn OK).

Proces transmisji danych zakoczy si automatycznie,

odczytane dane zostan zapisane w bazie. Ponowne

kliknicie przycisku Transmisja spowoduje odczyt od pocztku ostatniego

zapisanego dnia (doby gazowniczej pniej wyjani) w bazie danych , do

chwili obecnej. Zaraz po odczycie jest szary (nieaktywny) , ale potem bdzie

mona klikn.

Jeeli jednak transmisja danych nie powioda si, odsyam do rozdziau

Problemy z transmisj danych.

Przyciski na menu gwnym programu staj si aktywne. Aby obejrze dane,

mona uy wbudowanej graficznej prezentacji danych. Klikamy przycisk

Grafika:

12


Pojawi si okno z wykresem dla biecego miesica.

Gdy klikniemy na

13


List zdarze moemy obejrze w tabeli, po klikniciu przycisku Zdarzenia:

Podobnie biece pomiary (dane pomiarowe z chwili odczytu) po klikniciu na

Ostatni pomiar:

Dane moemy obejrze rwnie w postaci raportu. W tym celu klikamy

przycisk GM Raport. Uruchomiony zostanie oddzielny program, Przegld

danych, ktry suy do przegldania danych i wykonywania raportw. Dziaa

na niszych uprawnieniach uytkownika ni program do odczytu. Grafika,

Zdarzenia i Ostatni odczyt dziaaj identycznie jak powyej, dodatkowo do

naszej dyspozycji s Raport okresowy i Raport godzinowy.

Po klikniciu na Raport okresowy i wybraniu miesica, obejrzymy raport w

oknie tekstowym.

Czyli sukces!! Serdecznie gratuluj. Teraz troch wyjanie. Mamy ju za

sob podstawow obsug oprogramowania. Jeeli mamy tylko jedn stacj, to

w zasadzie czeka nas tylko dalsze odkrywanie jego moliwoci. Co nie

oznacza, e dalsz cz moemy ju sobie darowa. Zawiera ona bardziej

szczegowe informacje: jak pracowa na bazie danych zapisanej w innym

miejscu ni program, np. na innym dysku, co uchroni dane przed utrat, jak

podzieli baz danych na kilka czci, jeeli mamy do obrbki dane z kilkuset

14


stacji, jak odczyta dane za pomoc cz telemetrycznych, a nie tylko

lokalnych i wiele, wiele innych, ciekawych rzeczy. Zaczniemy po kolei, od

najwaniejszych.

I.1.7. Jeszcze kilka wanych drobiazgw.

Teraz omwmy par przydatnych rzeczy,

ktre mog si przyda w pracy z

programem. Przyszed wreszcie czas na

uporanie si z tym:

WANE!

eby cokolwiek z tym zrobi, naley najpierw uruchomi program jako

Administrator, niezalenie od tego, e ju mamy uprawnienia administratora

zasobw lokalnych.

Jak okienko si nie pojawia, moemy sobie ten punkt darowa. Ale jeeli

pojawia si, to dosownie co chwil i ju staje si denerwujce (prawda?),

zatem czas najwyszy, eby co z tym zrobi . Oznacza to, e system w czasie

instalacji nie zosta poprawnie zarejestrowany. Jest to potrzebne nie tylko

firmie Microsoft (potem wiele rzeczy lepiej dziaa, zagadnienie w sam raz dla

zwolennikw teorii spiskowych), ale te wielu aplikacjom, w tym dziaajcym

na bazach danych (tak jak nasz). Kada operacja na bazie danych, w tym np.

uzupenienie danych przy kolejnym odczycie stacji powinna by

zarejestrowana, kto, kiedy i co wykona. eby uproci spraw, unikajc

niezalenej rejestrac ji, dla naszych tylko programw, korzystamy z zapisw w

rejestrach systemowych.

Na marginesie: mona atwo sprawdzi, czy system jest

odpowiednio zarejestrowany. Wybieramy z menu Opcje

/ Dodatkowe opcje / Waciciel komputera . Pojawi

si okienko jak po lewej.

Gdy informacje te s nieweryfikowalne to trzeba je zmieni. Dla naszej

wygody zostao wykonane okienko, w ktrym w prosty sposb moemy

poprawi wpis (nie jest to wada programu GMWin).

Jeeli komputer jest kupiony z ju zainstalowanym systemem, to przy

pierwszym uruchomieniu system powinien poprosi o zarejestrowanie (dopiero

wtedy wiadomo, kto kupi). Ale nie ma pewnoci, e kto si w sklepie nie

bawi i eby szybciej przej przez rejestracj wklepa byle co. Moliwe te, e

pradawnym zwyczajem ( jak wikszo z nas pracowaa na nielegalnych

systemach) przy rejestracji podaje si cokolwiek, byle nie prawd. Zakadam,

e teraz nie mamy takich ogranicze. Piszemy nazw firmy, dzia, imi i

nazwisko, peny adres i ju bdzie dziaa . System ma wbudowany jaki

algorytm weryfikacji wprowadzanych danych i jak podamy co, co mu nie

pasuje, okienko znw bdzie si pojawia. Jak zatrzymamy kursor na chwilk

w polu edycyjnym, to w dymku pojawi si podpowied, co powinno by

wpisane. Jak podane przez nas informacje zostan pozytywnie

zweryfikowane, to okienko si wicej nie pojawi . Wreszcie! Gdybymy jednak,

pomimo pozytywnej weryfikacji, chcieli zmieni wpis (np. literwka) to po

wybraniu Pomoc / Internet / Wersja programu pokae si takie okienko. Na

dole jest przycisk opisany jako Uytkownik Domena, w przykadzie MSC

FIRMA. Klikamy w niego prawym klawiszem i mamy nasze okienko:

Jak chcemy zabysn wiedz, to moemy poprawnie zarejestrowa system

bez uywania wadliwego okienka. Naley rcznie wprowadzi zmiany w

rejestrze systemowym:

Wcisn WIN+R oraz wprowadzi komend regedit

Otworzy klucz:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion

Otworzy Nowy\Warto cigu o nazwie RegisteredOrganization i zmieni

wartoci kod pocztowy miasto adres

Otworzy Nowy\Warto cigu o nazwie RegisteredOwner i wartoci Nazwa

firmy dzia

Przykad:

"RegisteredOrganization"="91-205 d ul Aleksandrowska 67/93"

"RegisteredOwner"="COMMON S.A. Dzia TB"

WANE!

Nie naley kopiowa powyszego przykadu do swoich komputerw!

15


Powysze dane powinny si znajdowa jedynie na komputerach firmowych

nalecych do COMMON S.A.

Jak czujemy si niepewnie poruszajc si po rejestrze systemowym moemy

przekopiowa poniszy wydruk do pliku tekstowego o nazwie np.

rejestracja.reg i uruchomi go. Wwczas wartoci z pliku zostan zapisane w

odpowiednich miejscach rejestru w znacznie krtszym czasie:

Windows Registry Editor Version 5.00

[HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion]

"RegisteredOwner"="Pena nazwa firmy"

"RegisteredOrganization"="kod pocztowy Miasto Adres"

W systemie 64-bitowym jest z tym jaki problem, nie mona modyfikowa

rejestru z poziomu aplikacji 32-bitowej. Poradzilimy sobie z tym w taki oto

sposb. Pojawi si dodatkowe okienko:

Odpowiadamy Tak i na pulpicie zostanie stworzony plik Owner.Reg. Trzeba

uruchomi go rcznie. Te jako ADMINISTRATOR! Nastpnie system

kilkakrotnie zapyta o zgod, potwierdzamy wszystko i sprawdzamy, czy mamy

ju zarejestrowany system operacyjny. Plik Owner.Reg nie bdzie wicej

potrzebny, mona go usun.

I.1.8. Ikona na pulpicie.

Jeeli nie chcemy za kadym razem rozwija menu Start to dobrze

jest stworzy sobie ikon (skrt) na pulpicie. Mona zrobi to

rcznie: przecign prawym klawiszem skrt z menu Start na

pulpit i wybra opcj Kopiuj tutaj. Albo otworzy folder z progra-

mami, znale plik GMWin.Exe i stworzy skrt na pulpicie. atwiej jest

wybra z menu programu: w Pomoc/Internet > Utwrz skrt (ikon) na

pulpicie mamy 3 opcje. Najczciej uywanym skrtem jest ten pogrubiony:

C:\Common\GMWin.Exe. Jak klikniemy, to w pojawiajcym si okienku

bdzie trzeba odpowiedzie, czy skrt tworzymy tylko dla siebie (zalogowany

uytkownik) czy dla wszystkich.

I.1.9. Jak uzyska adres przelicznika?

Opcja Auto-odczyt przelicznika jest to stworzenie skrtu do programu o

nazwie Auto odczyt z parametrem Find: program po uruchomieniu w tzw.

trybie rozgoszeniowym pyta o adres przelicznika, na wszystkich COMach, na

wszystkich parametrach transmisji.

Tryb rozgoszeniowy

Zgodnie z norm dotyczc protokou transmisji Gaz Modem przeliczniki

powinny odpowiada na zapytania na swj adres i na jeden wsplny dla

wszystkich (szesnastkowo FFFF dziesitnie 65535). Odpowiadaj swoim

adresem, jako adresem nadawcy. Warunek jestemy poczeni tylko z

jednym przelicznikiem.

Uywamy tego do zapytania o adres przelicznika, jeeli nie jestemy pewni,

jaki jest. Jeeli na linii jest wicej ni jeden przelicznik, to odpowiedz

wszystkie na raz i program nie rozpozna odpowiedzi, albo co najwyej

zobaczy adres pierwszego, ktremu uda si wysa ca odpowied w czasie

ciszy. Zapytanie w trybie rozgoszeniowym moemy wysa z programu w kilku

miejscach: we wspomnianym powyej okienku Parametry transmisji, po

klikniciu przycisku ? w ramce Zmiana adresu, z poziomu menu: Opcje /

Wyszukiwanie przelicznika , albo, gdy zestawilimy poczenie PSTN lub

CSD (pniej opisz) i przelicznik nie odpowiada pojawi si okienko z

zapytaniem: Czy sprawdzi adres przelicznika? , na ktre odpowiadamy Tak.

Rejestratory CRS-03 nie maj moliwoci odczytu adresu Gaz Modem z

wywietlacza: jedynym sposobem na znalezienie adresu jest ta funkcja.

Odczytuj si wycznie lokalnie, za pomoc konwertera typu COG, wic w

programie Lista portw COM wystarczy pozostawi tylko COM na ktrym

pracuje konwerter COG i wybra z menu: Opcje / Wyszukiwanie

przelicznika. Jeeli w bazie danych jest ju zapis z tego rejestratora, program

ustawi si na t stacj, jeeli nie, wywietli okno tworzenia nowej stacji, na

uzyskanym wanie adresie.

Moe zdarzy si sytuacja, e mamy ju w bazie danych zapis innej stacji, o

tym samym adresie Gaz Modem. Zawsze, na pocztku kadej transmisji

odczytywana jest tabliczka znamionowa, w celu ostatecznej identyfikacji

urzdzenia. Jeeli nie zgadza si, np. numer fabryczny bd typ urzdzenia,

program wywietla odpowiedni komunikat.

16


I.2. Mniej ciekawy fragment

Przystawki si skoczyy, teraz danie gwne . Kiedy musiao to nastpi . Nie

znam innego sposobu. Jak ju wspomniaem na wstpie: to n ie jest dla

kadego, poza tym jestemy w pracy, wic sami tego chcielimy. Robimy kaw

(na trawienie) i im szybciej przez to przebrniemy, tym dla nas lepiej. Poza tym:

jak przeczytacie ten fragment, oznacza to bdzie, e posiadacie do

cierpliwoci, aby da sobie rad z tym, co nastpi pniej. Zakadam, e

wiemy, czym jest port szeregowy, czy USB. Jeeli nie, uzupeniamy wiedz,

unikn w ten sposb zwikszania objtoci tego rozdziau . Tylko bez

przesady: oglne informacje jak najbardziej nam wystarcz.

Na pocztek, troch wyjanie.. co wykonalimy, postpujc zgodnie z

instrukcjami z poprzedniego rozdziau? Ot wykonalimy pierwsz (moe

nawet w yciu) transmisj danych? Tylko si tak wydaje . Przegldanie stron

internetowych, ciganie oprogramowania, czy np. suchanie radia przez

Internet, te jest oparte o proces transmisji danych. Tyle, jeeli chodzi o

komputer. Telefon komrkowy: to samo, nawet zwyka rozmowa nie obyaby

si bez transmisji danych. Rnica polega na tym, e teraz wykonalimy to w

sposb bardziej wiadomy. Na razie tylko na poczeniu lokalnym . Przez

poczenie lokalne rozumiemy poczenie przez porty szeregowe. Jest to

nasze pocztkowe zaoenie, ale zanim przejdziemy do szczegw,

zaczniemy od niezbdnych wyjanie.

To, co odczytujemy, s to mikroprocesorowe urzdzenia elektroniczne (jak

komputery zbudowane tylko do realizacji okrelonego zadania), nazywane

oglnie przelicznikami, lub rejestratorami. Z tymi drugimi sprawa jest prosta:

ich zadanie polega na rejestracji poboru gazu w czasie. Przelicznik, jak sama

nazwa wskazuje, przelicza. Oczywicie rejestruje te wyniki pomiarw i

oblicze, ale jego podstawowym zadaniem jest przeliczenie objtoci

zmierzonej przez gazomierz do tzw. warunkw bazowych (dawniej

normalnych). Po co to wszystko? Ot pomiar gazu odbywa si pod

zwikszonym cinieniem, zatem porwnanie poborw gazu zmierzonych tylko ,

dajmy na to, przez dwa gazomierze na tym samym gazocigu, na ktrych s

rne cinienia i temperatury (w dodatku zmieniajce si w czasie ) na

podstawie tylko wskaza liczyde, nie jest moliwe. Potrzebny jest jaki

sposb pomiaru gazu, ktry pozawalaby na porwnanie zmierzonego gazu w

sensie ilociowym np. w celu bilansowania sieci czy wystawienia rachunku dla

odbiorcy. To zadanie realizuje przelicznik. W tym celu potrzebuje sygna z

gazomierza rotorowego czy turbinowego (impuls, mwicy o zmierzeniu

okrelonej porcji gazu) bd innego (np. rnica cinie na gazomierzu

zwkowym), oraz pomiar cinienia i temperatury, dodatkowo skad gazu

(najczciej w staych algorytmu w celu wyznaczenia wspczynnika

ciliwoci) i jeszcze kilka innych drobiazgw. Dysponujc tymi danymi,

stosuje odpowiedni algorytm, pozwalajcy przeliczy objto zmierzon

przez gazomierz, czyli objto mierzon (dawniej rzeczywist) na objto

bazow (dawniej normaln), czyli tak, jak zajmowaby zmierzony przez

gazomierz gaz w tzw. warunkach bazowych (dawniej normalnych).

Zainteresowanych bliej metrologi w gazownictwie odsyam do norm i

publikacji na ten temat: dalsze wyjanienia nie bd nam potrzebne, a miao

by po najmniejszej linii oporu.

Jakby tego byo mao, mierzony gaz jest paliwem. Zatem, w przypadku awarii,

nieszczelnoci, moe si w stacji, a czasem take w jej otoczeniu zgromadzi

mieszanka wybuchowa. Przeliczniki, czy przetworniki pomiarowe to

elektronika, ktra jak wiadomo, bez prdu nie dziaa. A jak jest prd, a do tego

awaria, to moe zaiskrzy. W poczeniu ze wspomnian wyej mieszank

wiadomo, co moe si sta. Trzeba wic naleycie zadba o bezpieczestwo.

Wszystkie bez wyjtku urzdzenia elektroniczne, bd elektryczne pracujce

na stacjach pomiaru gazu, oraz podczone do nich obwody z zewntrz,

musz by wykonane w specjalny, okrelony w normach sposb , a producent

musi uzyska odpowiednie atesty i dopuszczenia, aby jego urzdzenia mogy

by w takich miejscach eksploatowane. Jest to, oglnie rzecz biorc, tzw.

wykonanie przeciwwybuchowe.

Przeliczniki, ktre odczytujemy, albo w caoci pracuj w strefie zagroenia

wybuchem (przeliczniki typu I wg nowej normy, dawniej korektory bateryjne),

albo pracuj poza stref a ich obwody pomiarowe podczone s do

gazomierzy i przetwornikw pracujcych w strefie (przeliczniki typu II wg

nowej normy, dawniej przeliczniki sieciowe). Jak ju wspomniaem wczeniej,

niezalenie od typu, gromadz dane pomiarowe i obliczone. Trzeba je jako

stamtd wydoby i tym wanie si teraz zajmujemy.

W tym celu przeliczniki s wyposaane w zcza do transmisji danych, czyli

porty szeregowe. Gdyby byo inaczej, bylibymy skazan i jedynie na odczyt

stanu licznikw na wywietlaczu metod organoleptyczn. Jeeli jest to

przelicznik typu II to ponad wszelk wtpliwo posiada cza szeregowe w

standardach RS-232, RS-422 lub RS-485. Przeliczniki typu I posiadaj cza

szeregowe najczciej w standardzie RS-GAZ 2 i/lub OPTO GAZ (opisane w

normie zakadowej). Jeeli przelicznik ma inny fizyczny standard cza ni

komputer, ktrym go czytamy, to naley je jako dopasowa , uywajc

odpowiedniego konwertera. Jeeli czytamy przelicznik typu I, ktry w caoci

pracuje w strefie zagroenia wybuchem to nie mona tam doprowadzi

17


sygnau bezporednio z komputera. Najczciej czymy si za porednictwem

bariery konwertera: urzdzenia zapewniajcego separacj galwaniczn

obwodw wchodzcych do strefy od pozostaych obwodw (zasilania i

transmisji danych), konwersj sygnau (najczciej RS-GAZ-2 na RS-232C) i

posiadajcej odpowiednie atesty i dopuszczenia . Tak czy inaczej, po drugiej

stronie bariery dysponujemy standardowym portem szeregowym jak w

przeliczniku typu II.

Komputer, jeeli jest wyposaony w port szeregowy, to najczciej jest to RS -

232, obecnie czsto uywa si na konwerterw USB -RS-232 (dostpne s te

USB-RS-422/485).

Odpowiednie poczenie obu portw (przelicznika i komputera) w sposb

zapewniajcy przepyw danych, nazywam tu poczeniem lokalnym . Definicja

obejmuje zarwno chwilowe (na czas odczytu danych) poczenie komputera

przenonego z przelicznikiem, za pomoc odpowiedniego kabla , interfejsu lub

przenonego konwertera, jak i poczenie stae komputera z przelicznikiem

czem o odpowiedniej dugoci. czem tym moe by sam kabel, podczony

i uoony na stae, mog te w jego skad wchodzi dodatkowe urzdzenia

(bariery, konwertery RS-232/485, modemy na czu separowanym ,

radiomodemy czy cokolwiek innego), suce jedynie przedueniu tego

cza, ale obowizuje zasada: urzdzenia skonfigurowane s w taki sposb,

e do uzyskania poczenia z przelicznikiem wystarczy jedynie zaczenie

zasilania poredniczcych urzdze , a ze strony programu odczytujcego

tylko odwoanie si tylko do portu COM.

Specyfika tego typu poczenia polega na tym, e parametry fizyczne portw

przelicznika i komputera s ustawiane na identyczne wartoci. Parametry te,

to prdko transmisji (najczciej 9600), parzysto (najczciej N none),

8 bitw danych i jeden bit stopu. Nie zawsze s ustawione na wartoci typowe,

dlatego za KADYM razem naley sprawdzi, jakie s parametry w

przeliczniku. Jeeli s inne, to najczciej dopasowujemy parametry transmisji

komputera, gdy przelicznik moe by czytany jeszcze przez kogo (np.

pracownikw gazowni, ktrzy lokalne odczyty przeprowadzaj na jednakowych

parametrach dla wielu przelicznikw a nie chcemy robi im trudnoci). W

praktyce najczciej inna jest prdko transmisji (N/8/1 nikt nie zmienia,

jeeli ju, to przypadkiem).

Powysze dotyczy jedynie tzw. warstwy fizycznej cza: porty, urzdzenia

poredniczce, bariery, kable. Std nazwa: parametry fizyczne, czyli prdko

transmisji itd. Oprcz tego, istnieje tzw. warstwa logiczna. Okrela ona

sposb porozumiewania si urzdze. Tworzy system, dziki ktremu jest

moliwe logiczne rozrnienie przelicznikw, zwaszcza jeeli pracuj na

jednej linii, zapewnia dostarczenie przesyanych danych od nadawcy d o

odbiorcy oraz zawiera mechanizm zapobiegajcy zakcaniu przesyanych

danych (suma kontrolna). Gwn czci warstwy logicznej cza jest

protok transmisji danych. Bez niego adna transmisja danych nie mgby si

odby. W gazownictwie obowizujcym protokoem jest protok o nazwie

Gaz-Modem. Wanym parametrem jest adres przelicznika pozwala na

rozrnienie logiczne przelicznikw, w tym systemie jest nadawany rcznie

(nie tak jak adresy IP komputerw w sieci, ktre mog by dynamiczne i za

kadym razem inne). Dodatkowo rozrniamy w ten sposb dane zapisane w

bazie. Adres ten, jak ju wspomniaem , moe przyjmowa wartoci w zakresie

1..9999 cho protok Gaz-Modem pozwala na adresowanie w zakresie

0..65535 (dwa bajty: 2(16-1)

). Adres 0 jest zarezerwowany zazwyczaj dla

komputera odczytujcego, adres 65535 jest adresem rozgoszeniowym, na

ktry przelicznik odpowiada zawsze. Powyej wyjaniem, jak mona go uy

do rozpoznania, jaki jest ustawiony adres przelicznika .

Poczenie lokalne jest podstaw kadego ukadu telemetrii, niezalenie

od jego typu. Dlatego powicam mu tak wiele uwagi. Telemetria, dla tych co

nie wiedz, jest to dziedzina telekomunikacji, zajmujca si przesy aniem

danych pomiarowych na odlego (obojtnie, czy dane te s z chwili odczytu,

czy zarejestrowane wczeniej w pamici przelicznika, oraz jak dua jest ta

odlego). Dawniej systemy telemetryczne nie byy zbyt rozlege: obejmoway

zazwyczaj jeden zakad, powiedzmy elektrociepowni czy hut. Po caym

zakadzie cigny si kilometry kabli, od czujnikw czy przetwornikw

pomiarowych do wskanikw na wielkich tablicach przyrzdw i do pulpitw w

sterowniach.

18


Trudno sobie wyobrazi funkcjonowanie takiego systemu w gazownic twie,

gdzie kontrolowane przez jedn gazowni obiekty s rozlokowane na terenie

porwnywalnym z wielkoci wojewdztwa. Dawno temu, najczciej

stosowanym rozwizaniem bya wizyta na stacji, w celu kontroli dziaania

wszystkich elementw, zgodnie z ustalonym harmonogramem a przekazanie

danych do np. rozlicze czy bilansowania polegao na wymianie tam

rejestratorw i nakrceniu mechanizmw na kolejny miesic.

Obecnie w przemyle buduje si systemy telemetrii okrelane w jednej

definicji, jako systemy SCADA. Z jzyka angielskiego oznacza to Supervisory

Control And Data Acquisition, czyli okrela system nadzorujcy przebieg

procesu technologicznego lub produkcyjnego. Jego gwne funkcje obejmuj

zbieranie aktualnych danych (pomiarw), ich wizualizacj, sterowanie

procesem, alarmowanie oraz archiwizacj danych. Nasze oprogramowanie

czciowo spenia t definicj, w zakresie zbierania, wizualizacji i archiwizacji

danych.

Pojawienie si przelicznikw mikroprocesorowych stworzyo nowe moliwoci,

ale te pocztkowo pewne utrudnienia. Dane z przelicznikw trzeba jednak

odczyta. Najczciej odbywao si to przy uyciu komputera przenonego ,

odpowiedniego interfejsu bd kabla poczonego z przelicznikiem i byo

wykonywane przez pracownikw gazowni w czasie cyklicznych wizyt na stacji.

Pojawiy si zatem nowe czynnoci, ktre trzeba byo wykona. Ponadto,

uywanie delikatnego sprztu, czsto w rnych warunkach atmosferycznych,

jest bardziej kopotliwe ni wspomniana wczeniej wymiana tam . Pocztkowo

wikszo przelicznikw na stacjach czytana bya w ten wanie sposb . W

najlepszym wypadku wygldao to tak, jak na poniszym zdjciu :

Widzimy otwart stacj, wewntrz urzdzenia, wrd nich suce do pomiaru:

gazomierz turbinowy CGT-02, korektor objtoci CMK-02. Poniej subowy

komputer autora instrukcji poczony przez COG-USB-03 z CMK-02.

W takim przypadku mamy wymarzone warunki do wykonania odczytu danych.

Nie pada i jest gdzie pooy walizk z komputerem. Bywa, e warunki s ,

delikatnie mwic, mniej sprzyjajce.

Aby zdalny odczyt by moliwy, naleao zbudowa na stacji ukad telemetrii.

Stacje najwaniejsze byy kontrolowane za pomoc czy radiowych, lub

czasem nawet na separowanych czach telefonicznych (kosztowao!).

Przeliczniki na mniej wanych stacjach podczano przez linie telefoniczne

komutowane (tu najczciej decydowaa jednoczesna dostpno zasilania i

linii telefonicznej na stacji lub w jej pobliu):

19


Dopiero pojawienie si technologii GSM stworzyo moliwo zbudowania

ukadu telemetrii na dowolnie wybranym obiekcie , nawet bez zasilania. Na

pocztku czynnikiem hamujcym rozwj tego typu ukadw telemetrii bya

gwnie cena samych urzdze i koszt pocze, obecnie ukad telemetrii

dziaajcy w technologii GSM/GPRS jest standardowym wyposaeniem kadej

nowo budowanej stacji.

Skoro ju dysponujemy czami telemetrycznymi, dostpnym i na wikszoci

stacji, mona zbudowa system SCADA. Nasze oprogramowanie, jak

wspomniaem wczeniej, spenia definicj takiego systemu, cho w uyciu s

te inne (np. TELWIN, Telexus).

W dalszej czci omwimy jak wykona zdalny odczyt, uywajc wszystkich

tych dobrodziejstw nowoczesnych technologii. Natomiast nie oznacza to, e z

lokalnego odczytu moemy cakowicie zrezygnowa. Bdzie jeszcze

stosowany, cho czciej w innym celu, np. sprawdzenia poprawnoci

dziaania ukadu telemetrii, konfiguracji staych algorytmu korektora, rzadziej w

celu odczytania danych, np. w razie awarii zdalnego odczytu.

To tyle, tytuem krtkiego wyjanienia jako dalimy rad.

I.3. Praca z programem.

Poniszy rozdzia dotyczy bardziej zaawansowanych funkcji programu Odczyt

przelicznika, uywanych na co dzie. S to rzeczy, ktre trzeba wiedzie,

gdy jak wspomniaem na wstpie, oprogramowanie rni si od innych

spotykanych aplikacji.

I.3.1. Czas: BARDZO WANE!!!

UWAGA!

Zgodnie z nowymi zasadami rozlicze, wszystkie przeliczniki musz

pracowa na czasie zimowym. Oznacza to, e w okresie, gdy obowizuje

czas letni, zegar przelicznika wskazuje godzin do tyu. Nie naley

korygowa tego bdu. Wyjanienia w dalszej czci rozdziau.

Po kilku dniach zabawy (pracy) z programem, nie da si nie zauway, e

program, przy pierwszym uruchomieniu danego dnia pyta o czas, znaczy

wywietla systemowe okienko do zmiany czasu. Podkrela tym samym, e

20


czas jest dla nas bardzo wany. Jednak nie wyjania, dlaczego. Jak ju

wspomniaem w poprzednim rozdziale, przeliczniki i rejestratory rejestruj

wartoci z pomiarw i oblicze w czasie. Zapisane w ten sposb dane su

do rozlicze finansowych. Sprawa jest zatem powana. Co za tym idzie, nie

tylko tory pomiarowe i algorytmy obliczeniowe w przeliczniku musz

zapewnia odpowiedni klas dokadnoci pomiaru, ale te zegar samego

przelicznika musi by dokadny: bd zegara przelicznika jest rzdu kilku

sekund na rok. Przy odczycie kolejnych przelicznikw czas jest sprawdzany i

ewentualnie korygowany do jednego ustawienia, dziki temu moliwe jest

wykonanie bilansowania: aplikacja zapisuje dane w bazie tak jak zapisuje je

przelicznik, czyli zgodnie z jego zegarem. Jeeli zegary przelicznikw

znaczco si rni, to prbki zapisane w centralnej bazie danych jako

pochodzce z tej samej chwili czasowej, tak naprawd dotycz rnych chwil,

zatem bilans raczej si nam nie uda

A co z zegarem komputera? Jeeli chodzi o

jego dokadno, to nie jest a tak

drobiazgowy. Ale niestety przyjto go jako

czas odniesienia: w systemach SCADA jest

to zawsze czas jednostki centralnej, wic i

tu, jest to czas komputera odczytujcego, co

ma swoje konsekwencje. Dlatego wane

jest, aby go sprawdzi, za kadym razem jak

uruchamiamy program, przynajmniej raz

dziennie. W programie jest szereg opcji,

zwizanych z czasem. Ponadto, na gwnym

menu wywietlany jest zegar komputera w jednej ramce a zegar przelicznika w

ramce obok, w 3 rnych kolorach:

Jeeli przelicznik nie by jeszcze czytany, to jego czas wywietlany jest w

kolorze tym, z zapamitan z poprzedniego odczytu rnic:

Jeeli program odczyta czas z przelicznika, a rnica wzgldem czasu

komputera jest mniejsza ni ustawiona (o tym poniej , przy opcji Bd czasu)

wwczas wywietlany jest w kolorze zielonym:

Jeeli program odczyta czas z przelicznika, a rnica wzgldem czasu

komputera jest wiksza ni ustawiona to wywietlany jest w kolorze

czerwonym:

W menu Opcje / Zmiana czasu znajdziemy podstawowe funkcje programu

zwizane z czasem :

Czas komputera powoduje wywietlenie

systemowego okna zmiany czasu, jak przy pierwszym

uruchomieniu ktregokolwiek z programw danego

dnia.

Czas z internetu powoduje ustawienie zegara

komputera wzgldem zegara z wybranego serwera czasu. Wywietla si

okienko synchronizacji czasu komputera z wybranym serwerem internetowym.

Tak naprawd jest to oddzielny program,

znajdziemy go w folderze z programami pod

nazw Int_Time.Exe. W okienku jest rozwijana

lista serwerw (nie wszystkie s zawsze

dostpne). Poniej wywietlany jest czas z serwera. Przycisk Podaj czas

suy do wymuszenia pobrania czasu z serwera. Przycisk L suy do dodania

adresu serwera do listy. Ustawiony znacznik Wycz po: powoduje wyczenie

okienka po ustawionej obok liczbie sekund (suy do automatycznej

synchronizacji). Jeeli czas pobrany z serwera jest prawidowy, czas

komputera zostanie automatycznie ustawiony wzgldem niego. Dodatkowo,

opcja Czas z internetu staje si aktywna: przy kadym uruchomieniu danego

dnia program , zamiast wywietla systemowe okno zmiany czasu bdzie

automatycznie synchronizowa czas za pomoc tego okienka. Aby wyczy

synchronizacj z serwerem wystarczy ponownie wybra opcj Czas

komputera.

Wybr strefy czasu pozwala na rczne

ustawienie strefy czasowej, jeeli ustawienia

systemowe s inne ni przyjte dla Polski. W

ramce Czas ustawiamy globalnie, dla

wszystkich stacji, na jakim czasie pracuj przez

cay rok. Zmiana ustawienia dotyczy nowo

tworzonych stacji konfiguracja istnie jcych ju

stacji nie ulegnie zmianie. Zmienny oznacza, e przeliczniki zmieniaj czas z

letniego na zimowy i zimowego na letni zgodnie z ustaw. Zimowy, e cay

21


rok pracuj na czasie zimowym, a Letni na letnim. Obecnie ustawiamy

czas Zimowy. Ustawienie to suy to do prawidowej synchronizacji czasu

przelicznika wzgldem czasu komputera, jeeli np. mamy czas letni, a

przelicznik pracuje cay rok na czasie zimowym, to przy synchronizacji warto

zegara komputera jest odpowiednio korygowana. Dlatego te nie naley

korygowa zegara komputera latem. Pracuje on tak jak dotychczas, zgodnie

z Ustaw, tylko latem jest korygowany, aby przy ewentualnej korekcie zegara

przelicznika nie przesun go do przodu o godzin. To ustawienie moe by

te indywidualne dla kadego przelicznika w okienku Parametry stacji.

Oblicz czas rodzaj kalkulatora, pozwalajcy na dodanie lub odjcie

wybranej liczby miesicy, dni, godzin, minut lub sekund od aktualnej wartoci

zegara komputera. Wyniki wywietla w oknie raportu.

Korekta czasu przelicznika standardowo opcja ta jest wyczona. Oznacza

to, e program bdzie tylko sprawdza czas i wywietla zegar komputera i

przelicznika w oknie gwnym programu, a w oknie raportu transmisji wywietli

wartoci zegarw i rnic midzy nimi. adne zmiany nie zostan dokonane .

Jeeli wczymy t opcj, poniej pojawi si dodatkowa opcja:

Bd czasu Ile sekund ? [255] jest to warto, wyraona w sekundach,

powyej ktrej program zapyta, czy wykona korekt czasu przelicznika (jeden

bajt, max 255s = 415). Jeeli klikniemy t opcj wywietli si okienko, w

ktrym standardow warto bdzie mona zmieni.

Jeeli program wykryje rnic czasu wiksz ni

ustawiona, to zapyta czy skorygowa czas

przelicznika. Okienko z podpowiedzi wywietla si

jaki czas, jeeli nie klikniemy Tak czas przelicznika

nie ulegnie zmianie. Ponadto, jeeli czytamy wiele

stacji w cyklu automatycznym, rnica czasu nie jest sprawdzana.

Przy tej czynnoci naley zachowa szczegln ostrono. Jak ju

wiemy, przeliczniki i rejestratory zapisuj dane wzgldem wasnego zegara.

Starsze, pracujce jedynie w protokole Gaz Modem I n ie maj zabezpieczenia

przed ustawieniem dowolnego czasu. Jako projektanci urzdze przyjmujemy,

e uytkownicy wiedz co robi. Dlatego, dla odbiorcw gazu zalecam, aby

korekta czasu bya WYCZONA. Dostawcy gazu, jeeli wczaj t opcj, to

pilnuj, eby nie narobi baaganu. Ustawienie zegara daleko w przd czy w

ty powoduje, e przelicznik tak jakby przestaje si czyta. Tak jakby, bo

pracuje, liczy i nawet rejestruje w pamici dane, ale przy odczycie wcale ich

nie przybywa. Jeeli np. ustawilimy zegar powiedzmy tydzie do przodu, a

przelicznik dziaa na tyle dugo, e zarejestrowa przynajmniej jedn prbk

(wystarczy zwykle kilkanacie minut) i potem wrcilimy do poprzedniego

ustawienia, to program czyta wszystko (tydzie do przodu), a gdy prbujemy

czyta ponownie, to pyta o dane z przyszoci (prbuje czyta od ostatniej

zapisanej danej), ktrych w pamici przelicznika jeszcze nie ma. W takim

przypadku trzeba poczeka, a dane si nadpisz i przy odczycie ustawi

pocztek odczytu wczeniejszy ni moment, w ktrym zmieniony by czas.

Cz prbek bdzie podwjna: zapisana w tych samych chwilach

czasowych zgodnie z przyjtym formatem zapisu program bdzie je

sumowa. Podobna sytuacja ma miejsce, jak cofniemy zegar przelicznika o

przykadowy tydzie do tyu. Najpierw przelicznik przesta si czyta dane

zapisuj si tydzie wczeniej, a od ostatniej danej nie przybywa ich. Potem,

jak wrcimy do prawidowego zegara, czyta si, ale widzimy brak danych.

Znowu ta sama zasada, tylko nie trzeba czeka: czytamy z pocztkiem

odczytu ustawionym na warto sprzed bdnej wartoci zegara (przykadowy

tydzie). Jak poprzednio, nadpisujce s i dane zostan zsumowane. Baagan,

prawda? P biedy, jak zmiecilimy si w okresie rozliczeniowym (zwykle

peen miesic), bo jak nie, to zapisane dane lduj w innym okresie, za ktry

ju wystawiono faktur, albo w przyszym, czyli jeszcze faktury nie byo.

Odkrcenie tego wszystkiego nie jest proste (co nie oznacza, e niemoliwe),

trzeba dokona szczegowej analizy odczytanych danych wraz z list zdarze

(kiedy zmieniano czas). Dlatego raz jeszcze podkrelam: OSTRONIE.

Podobnie rzecz si m iaa z automatyczn zmian czasu lato zima i zima

lato. W przypadku zmiany zima lato powstaje godzinny brak danych, przy

zmianie lato zima powstaje nakadka i dane s sumowane. Odpowiednie

zapisy pojawiaj si w licie zdarze, ponadto wszyscy wiedz, kiedy to jest,

wic nie ma problemu i przy wystawianiu rachunku jest to uwzgldniane. W

niektrych rejonach gazowniczych ju od dawna przeliczniki pracoway cay

rok na jednym (najczciej zimowym) czasie. Teraz obowizuje to wszystkie

przeliczniki w kraju.

Program, jak ju wiemy, automatycznie sprawdza poprawno ustawienia

zegara przelicznika wzgldem zegara komputera i jeeli ustawilimy, pyta czy

zmieni. Mona wywoa t operacj rcznie. W menu Odczyt s opcje:

Kontrola czasu wykonuje identyczne sprawdzenie zegara, jak na pocztku

transmisji i podejmuje dziaania zgodnie z ustawieniami programu.

22


Zmiana czasu pozwala na rczne

ustawienie zegara przelicznika na dowoln

warto, niezalenie od zegara komputera.

Pojawia si, gdy funkcja Korekta czasu

przelicznika jest wczona. Po klikniciu

wywietla si okienko, w ktrym ustawiamy

dat i godzin, po klikniciu OK ustawienia

zostan wysane do przelicznika. Ze

wspomnianymi wczeniej konsekwencjami.

Dokadniejsze wyjanienia dotyczce pojcia doby gazowniczej, jej zmiany i

zwizanymi z tym konsekwencjami, znajduj si w podrozdziale Zmiana doby

gazowniczej.

I.3.2. Porzdek w plikach.

Zakadam, e wiemy, co to jest plik, folder i skrt oraz e opanowalimy

podstawowe operacje na plikach, jakie oferuje nam system . Wiksza wiedza

nie jest nam potrzebna. Jak wiadomo, porzdek musi by, i wanie si za

niego teraz zabierzemy. Omwimy sobie, co do czego suy, po kolei . W tej

chwili wszystko to, co cignlimy z naszej strony i przeczytalimy z

przelicznika bd przelicznikw jest w jednym folderze :

Niby porzdek jest, bo jakby co, to usuwamy folder i zaczynamy od zera. I to

zupenie, bo zgromadzonych wczeniej danych te ju nie mamy. Jak nam na

nich nie zaley, to nie ma problemu, ale jak jednak s potrzebne, to proponuj

trzyma przeczytane dane z dala od programw, jeeli na tym samym dysku,

to przynajmniej w innym folderze. Programy nie integruj si z systemem tak

jak inne, nie ma obowizku przechowywania pewnych e lementw w folderach

systemowych. T jedn cao, jak obecnie mamy, mona podzieli na trzy, z

naszego punktu widzenia, czci: pliki z programami i bibliotekami, pliki

konfiguracyjne i pliki bazy danych. Te trzy rzeczy mog by w najrniejszych

miejscach i tylko od warunkw uytkowania czy naszej inwencji zaley, jak

zorganizujemy sobie prac.

Omwimy sobie poszczeglne elementy, z podziaem na wspomniane

wczeniej kategorie. Gdy wczymy widok jak powyej (kafelki) to widzimy

krtkie opisy programw, po najechaniu kursorem pojawia si cay opis w

dymku.

Pliki instalacyjne znajduj si w folderze Inst_Pr. Znajdziemy tam podfoldery

Disk1, Disk2 z instalacj oprogramowania. Pobranie i rozpakowanie pakietu

GM_POL powoduje ich nadpisanie. Wszystkie pliki s w poniszych tabelach,

podzielone na kategorie.

Pliki z programami i bibliotekami:

Transmisja i obrbka danych:

ComR.exe Kontrola rejestru COM. Opisany powyej, dostpny pod

skrtem Lista portw COM .

GMLite.exe Uproszczona wersja programu odczytu korektora

GMWin.exe Odczyt korektora Gaz Modem ( Internet GPRS)

MacWin.exe Wykonuje raporty i pozwala na przegld danych

Int_Time.exe Ustawianie zegara systemowego wg czasu pobranego z

serwera internetowego. Opisany powyej, dostpny w

menu Opcje / Zmiana czasu / Czas z Internetu

programu Odczyt przelicznika

Gaz_test.exe Test korektora Protok Gaz Modem. W tym

programie moemy wybra dowoln funkcj protokou

wymiany danych Gaz Modem.

Do obsugi rejestratorw CRS:

G_SMS.exe Program obsugi serwera SMS. Do odbierania SMSw z

rejestratorw CRS przez modem GSM podczony do

COM (moe by na USB).

23


S_Sms.exe Program do obsugi skrzynki SMS. Do odbierania SMSw

z rejestratorw CRS przez bramk internetow.

Stosowany przy duej iloci SMSw.

CRSTime.exe Wysya SMSy do CRS 03 z synchronizacj czasu. Uywa

modemu GSM podczonego przez COM (moe by

USB).

Do telemetrii:

GM_Par.exe Program odpytuje wszystkie aktywne (Lista portw

COM) cza szeregowe na wszystkich parametrach

transmisji w trybie rozgoszeniowym. W ten sposb

znajduje adres GM i parametry transmisji . Troch potrwa,

zanim znajdzie. Warto przedtem uy programu Lista

portw COM. Oczywicie tylko do pocze lokalnych.

Modem.exe Program obsugi modemw PSTN, GSM i cz TCP/IP.

GM_Server.exe Program tworzy serwer internetowy na komputerze. Do

COMa komputera podczamy przelicznik, a poprzez

cze ethernetowe moemy wykona transmisj danych z

dowolnego komputera.

Konf_GPRS.exe

CMT_Serv.exe

Programy konfiguracyjne do starych moduw CMT/GSM-

01. Opisany w DTR moduu.

JJ_Ping.exe Kontrola czy TCP/IP

Inne:

Run_Stop.exe Do uruchamiania innych programw

WExit.exe Windows killer po uruchomieniu ubija wszystkie

programy i zamyka system

Witaj.exe Okno powitania zarezerwowane przez Autora

Gerg_Aga.exe Program do obliczania wspczynnikw korekcji i

ciliwoci gazu na podstawie skadu gazu, cinienia i

temperatury.

DWYDRUK.EXE Edytor tekstowy. Uruchamia si, jak wybieramy z menu

Plik opcj edycji pliku inicjalizacyjnego. Np. w programie

Odczyt przelicznika wybieramy menu Plik / Pliki INI /

C:\common\MAC.INI

KTO.EXE Identyfikator uytkownika

Dzapis.exe Do automatyzacji kopiowania zbiorw

Do pobierania najnowszej wersji oprogramowania i do instalacji :

GM_Inter.exe Aplikacja do adowania najnowszej wersji programw z

internetu

Gm_pol.exe

Wgm_pol.exe

Pakiet instalacyjny oprogramowania pobrany z naszej

strony

TweakUAC.exe Wszystkie programy s testowane na systemach

Windows XP Professional. Programy dziaaj rwnie w

oparciu o systemy Windows Vista (Home Premium,

Business, Ultimate). Do poprawnego dziaania w Windows

Vista zaleca si uycie doczonego programu UAC w

celu wyczenia zabezpiecze dotyczcych kontroli konta

uytkownika W icej o UAC na naszej stronie:

http://www.common.pl/ index.php?option=com_content&view=article&id

=102%3A8-kontrola-konta-uytkownika&catid=37&Itemid=61&lang=pl

i stronie producenta:

http://www.microsoft.com/poland/technet/bazawiedzy/centrumrozwiaza

n/cr006_01.mspx

Ikony_GM.exe Tworzenie skrtw do programw obsugi gazu

Biblioteki programw:

Vcl_pl.bpl

Gaz_Res.bpl

Pliki te zawieraj biblioteki programw. Mog znajdowa

si razem z programami, lub w folderze systemowym:

C:\WINDOWS\system32. Program instalacyjny zapyta,

gdzie maj by zapisane biblioteki. Najlepiej ju na

pocztku zdecydowa si, gdzie bdziemy je trzyma, i

przy instalowaniu nowej wersji to uwzgldnia, aby

zapobiec sytuacji, w ktrej na jednym komputerze bd

rne wersje bibliotek, co spowoduje nieprawidowe

dziaanie programw.

Wikszoci z tych programw nie musimy uywa. Te najwaniejsze s

wyrnione.

Pliki konfiguracyjne:

Mac.Ini Najwaniejszy p lik z ustawieniami programu.

KWDB.INI Tablica KWDB (kolejno wysyania danych biecych) .

DP_Tab.ini Tablica DP (dostpnych parametrw).

EVENTS.INI Plik z opisami zdarze.

Lista.cfg Plik z list stacji odstpnych w bazie danych po

skasowaniu zostanie odbudowany.

Ost_D.CFG Plik z informacj o ostatnich przeczytanych danych z

24


kadej stacji w bazie po skasowaniu zostanie

odbudowany. Aktualizowany przy kadym odczycie.

Inne (nieistotne z punktu widzenia dziaania programw) :

Instrukcje.pdf Ten dokument

Info.txt Plik informacyjny z histori zmian w programie

Cennik_Ulotka.

doc

Ulotka patnego programu do optymalizacji mocy

zamwionej. Producent oprogramowania, firma WiW s. c.

www.wiwsc.com.pl zakoczya dziaalno w 2010.

Pliki bazy danych znajduj si w folderach, ktrych nazwy rozpoczynaj si od

liter MAC???? Przy czym ???? jest to adres protokou Gaz Modem. W jednej

bazie danych nie mog si zatem owe adresy powtarza.

Jak ju zapoznalimy si z powyszym, przystpujemy do robienia

porzdkw.

WANE !

Wszystkie stworzone wczeniej skrty na pulpicie (rcznie bd z poziomu

programu) naley usun.

Pierwsze, co musimy zrobi, to rozdzielenie bazy danych od programw. W

tym celu, naley:

Przenie wszystkie foldery MAC* z folderu C:\common do docelowego,

wybranego przez nas (np. D:\Gaz_Dane).

Usun pliki Mac.ini, Lista.cfg i Ost_D.CFG.

Uruchomi Odczyt przelicznika. Program zapyta, tak jak przy pierwszym

uruchomieniu, gdzie jest baza danych programu.

Wskazujemy miejsce, gdzie przenielimy pliki (D: \Gaz_Dane).

Od tego momentu baza danych jest oddzielona a programy bd si do niej

odwoywa. Plik Mac.ini znajduje si w C:\Common.

Jeeli chcemy, aby w razie utraty programw ustawienia pozostay wraz z

baz danych, naley przed uruchomieniem programu Odczyt przelicznika

uruchomi program Ikony GM.

Program Ikony GM utworzy od nowa skrty do

wszystkich programw, z nowymi parametrami. Ten

program uruchamiany jest automatycznie po

rozpakowaniu pakietu Wgm_pol.exe.) Przyciski na

grze okienka su do wskazywania folderw

docelowych. Po najechaniu kursorem myszki na

przycisk pojawia si podpowied, do czego suy

dany przycisk. Pierwszy od gry wskazuje folder z

baz danych programu, drugi folder z programami,

trzeci pooenie pliku Mac.ini. W tym przypadku

Mac.ini bdzie znajdowa si tam, gdzie gwna

baza danych programu. Znacznik Wszyscy musi

by ustawiony: wtedy ikony (skrty) zostan stworzone na profilu domylnym

(dla wszystkich, ktrzy si zaloguj).

Jeeli na komputerze pracuje jeden uytkownik, lub

wszyscy uytkownicy bd pracowali na jednych

ustawieniach programu, to moe tak pozosta.

Jeeli natomiast kady z uytkownikw bdzie

yczy sobie mie wasne ustawienia, naley

stworzy dla kadego z nich miejsce (folder) na

jego i tylko jego plik Mac.ini. Do tego celu rwnie

uywamy programu do tworzenia ikon.

Najpierw logujemy si na profil uytkownika, dla

ktrego tworzymy skrty. Uruchamiamy Ikony GM.

W trzecim przycisku ustawiamy ciek dostpu do

pliku Mac.ini (podpowiedzi s w dymkach). Zna -

25


cznik Wszyscy musi by tym razem wyczony: wtedy ikony (skrty) zostan

stworzone na profilu uytkownika.

II.OBRBKA DANYCH. Zanim omwimy sobie funkcje oprogramowania dotyczce graficznej lub

tekstowej prezentacji danych, naley wyjani, w jaki sposb przelicznik

gromadzi dane w swojej pamici. Mniejsza o szczegy techniczne : na nasze

potrzeby wystarczy, jak wyobrazimy sobie tabel z zarejestrowanymi danymi,

kady wiersz dotyczy czasu rejestracji, czyli konkretnej chwili czasowej. Kada

kolumna odpowiada za konkretn wielko rejestrowan. W przelicznikach jest

kilka typw danych, najczciej uywanymi s dane dobowe i dane

rejestrowane. Dla danych dobowych wyglda to tak: (przykady pochodz z

istniejcej stacji)

Data: Vm Vb

[m3] [m

3]

2008-08-02 647'365.00 688'321.00

2008-08-03 647'827.00 694'297.00

2008-08-04 648'154.00 698'502.00

2008-08-05 648'565.00 703'940.00

2008-08-06 648'932.00 708'951.00

2008-08-07 649'315.00 714'104.00

2008-08-08 649'688.00 719'127.00

2008-08-09 650'094.00 724'605.00

2008-08-10 650'525.00 730'370.00

2008-08-11 651'005.00 736'681.00

2008-08-12 651'400.00 703'957.00

2008-08-13 651'784.00 709'140.00

2008-08-14 652'135.00 713'901.00

2008-08-15 652'464.00 718'456.00

2008-08-16 652'820.00 723'361.00

Kada prbka danych zawiera stany licznikw na koniec doby, zapis jest co 24

godziny zgodnie z dob gazownicz.

Dane rejestrowane jest to inny typ danych, zapisywany znacznie czciej ni

dane dobowe i zawierajce wicej informacji. Czstotliwo zapisu ok rela

parametr zwany okresem rejestracji: jest to jedna ze staych algorytmu,

mwica o tym, jak czsto przelicznik ma zapisywa dane do pamici (co ile

minut). Obowizuje zasada, e w penej godzinie musi by cakowita liczba

rejestracji, zatem dostpne wartoci tego parametru to: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12,

15, 20 30 i 60 minut. Zapisywane s te inne wielkoci mierzone. Najczciej

wykorzystywane i odczytywane to dVb i dVm: przyrosty licznikw w okresie

rejestracji, cinienie i temperatura, jako wartoci rednie za okres rejestracji.

W przeliczniku mog by te zarejestrowane dodatkowe wielkoci pomiarowe,

tzw. rezerwowe, ale te 4 kolumny s najwaniejsze z punktu widzenia pomiaru

i pracy stacji.

Czas dVb dVm P T

rejestracji [m3] [m

3] [kPa] [C]

2008-08-10 23:20 49.9647 3.8000 1380.8300 15.7533

2008-08-10 23:30 46.0365 3.5000 1380.0585 16.6500

2008-08-10 23:40 51.2990 3.9000 1379.8708 16.0564

2008-08-10 23:50 48.6872 3.7000 1379.0095 16.3726

2008-08-11 0:00 44.7454 3.4000 1379.1665 16.7100

2008-08-11 0:10 45.9573 3.5000 1378.9285 16.1821

2008-08-11 0:20 46.0203 3.5000 1378.2166 16.2866

2008-08-11 0:30 47.3493 3.6000 1377.3837 16.4661

2008-08-11 0:40 46.0293 3.5000 1377.8932 16.5267

2008-08-11 0:50 44.8453 3.4000 1379.7965 16.2633

2008-08-11 1:00 44.8771 3.4000 1381.2366 16.0867

2008-08-11 1:10 46.0783 3.5000 1382.2391 16.5214

2008-08-11 1:20 44.8886 3.4000 1383.2300 16.5333

2008-08-11 1:30 45.9661 3.5000 1377.4299 16.0800

2008-08-11 1:40 48.4691 3.7000 1372.2866 16.0366

2008-08-11 1:50 59.9313 4.6000 1371.7312 15.6375

2008-08-11 2:00 44.5192 3.4000 1370.5750 16.1428

2008-08-11 2:10 54.7519 4.2000 1369.9365 16.1900

2008-08-11 2:20 53.5141 4.1000 1368.0665 15.8466

2008-08-11 2:30 56.8988 4.4000 1359.8566 16.0867

2008-08-11 2:40 63.2139 4.9000 1358.8418 16.2468

2008-08-11 2:50 53.1175 4.1000 1359.6899 16.4933

2008-08-11 3:00 54.4183 4.2000 1360.3129 16.2048

26


2008-08-11 3:10 53.3048 4.1000 1360.6132 15.5433

2008-08-11 3:20 49.2971 3.8000 1360.8105 16.0036

2008-08-11 3:30 55.8158 4.3000 1360.9806 15.7403

2008-08-11 3:40 65.8453 5.1000 1361.4102 16.0293

2008-08-11 3:50 52.0029 4.0000 1362.7065 15.8900

2008-08-11 4:00 57.2423 4.4000 1362.8096 16.0371

W przedstawionym przykadzie zapis jest co 10 minut: to najbardziej

optymalna wielko okresu rejestracji: dla wikszoci stacji zapewnia

wystarczajc gsto zapisu, pozwalajc na ocen jej pracy , przy

jednoczesnej iloci danych, ktrych odczytanie drog telemetryczn nie

stanowi duego problemu. Gdyby dane zapisywa np. co minut, byo by ich

10 krotnie wicej, dysponowalibymy dokadniejszymi informacjami, ale te

mielibymy 10 krotnie wicej danych do przeczytania. Owszem, s takie

stacje, na ktrych jest to konieczne. Czasem te wystarczy duszy okres

rejestracji: wtedy danych jest mniej (do przeczytania i obrbki) zwaszcza, gdy

nie potrzebujemy dokadnej informacji: np. rejestratory impulsw najczciej

ustawiane s na 60 minut.

II.1. Opis menu Grafika.

Na rodku gwnego okna programu widzimy panel wyboru roku, miesica i

dnia. Tu po transmisji danych wybrany jest ostatni miesic. Jeeli chcemy

wywietli inny miesic, mona go najpierw zaznaczy. Wida te, ktre dane

s dostpne.

Aby uaktywni graficzn prezentacj danych naley z pozycji menu gwnego

wcisn przycisk Grafika.

Pojawia si wykres supkowy, za kady dzie odpowiada jeden supek a jego

wysoko odpowiada poborowi gazu . Wykres ten obrazuje dane dobowe, czyli

dane zapisywane w przeliczniku na koniec kadej doby gazowniczej (obecnie

jest to godzina 22:00, po wprowadzeniu zmian w systemie rozlicze bdzie to

godzina 6:00). Godzina zmiany doby gazowniczej pobierana jest z ustawie

przelicznika. Pobr wyliczany jest na podstawie zapisw w danych dobowych:

od licznika za biecy dzie odejmowana jest warto licznika za dzie

poprzedni. Jeeli kolor supka jest niebieski, wszystko jest w porzdku, dane

rejestrowane (poniej) za ten dzie s kompletne i liczniki si zgadzaj, jeeli

kolor jest inny, oznacza to:

Czerwony: oznacza brak danych dobowych. Przyrost (wysoko supka) jest

obliczany na podstawie sumy czciowych danych rejestrowanych. Warto

jest przybliona, dlatego nie powinna by brana do rozlicze. Pojawia si

zawsze ostatniego dnia odczytu (dane dobowe nie zostay jeszcze zapisane) .

Czarny oznacza brak zgodnoci pomidzy przyrostem wynikajcym z danych

dobowych a sum przyrostw z danych rejestrowanych powyej wartoci

okrelonej w Grafika / Czarny pasek. Domylnie warto ta us tawiona jest na

1%. Rnica moe wynika np. z innej dokadnoci zapisu: liczniki w danych

dobowych s 6-bajtowymi liczbami typu real, przyrosty zapisane w danych

rejestrowanych s liczbami 4-bajtowymi.

27


te wntrze paska pojawia si gdy istnieje przynajmniej jedna przerwa w

danych rejestrowanych, pojawia si zawsze ostatniego dnia odczytu.

Seledynowy: brak danych z poprzedniego dnia najczciej na pocztku

danych.

Fioletowy: brak moliwoci sprawdzenia spjnoci danych , z powodu braku

lub niespjnoci danych dnia poprzedniego.

Tak jak pisaem powyej, przeliczniki gromadz w swojej pamici rnego

rodzaju dane, wykorzystywane nastpnie w celach np. rozliczeniowych.

Oczywicie dane te musz by kompletne, dlatego w graficznej prezentacji

danych wprowadzi limy tak rozbudowan kontrol poprawnoci i spjnoci

danych. Kontrola ta jest rwnie przeprowadzana podczas tworzenia raportw,

a take w czasie transmisji danych. Jeeli danych nam brakuje, nie oznacza to

jeszcze, e nie ma ich take w przeliczniku: zdarza si, e nie zostay one

odczytane, np. wskutek wystpowania zakce lub zerwania poczenia.

W grnym menu okna wykresu jest opcja Drukuj (mona wydrukowa wykres),

Licznik: mona przeczy si z warunkw bazowych na pomiarowe, oraz

ustawi prg bdu, przy ktrym pojawia si czarny pasek, zamiast

niebieskiego. Klikajc na > lub naciskajc na klawiaturze klawisze

Home lub End, przeczamy wykres na poprzedni lub nastpny miesic.

Aby wywietli szczegowy wykres dla danego dnia, naley dwuk rotnie

klikn na wybrany supek na wykresie dobowym, lub wybra, na gwnym

menu w panelu wyboru dnia, interesujcy nas dzie i klikn przycisk Grafika.

Wykres ten obrazuje dane rejestrowane, odczytane z przelicznika. Dane te

zapisywane s co okres rejestracji, ktry konfiguruje si w przeliczniku ilo

tych danych i rozdzielczo pozioma wykresu zaley zatem od tego

ustawienia.

W menu grnym kadego okna z wykresem znajduje si kilka funkcji,

zwizanych tylko z wykresem danych rejestrowanych,

Drukuj drukuje okno z wykresem,

> wywietlenie wykresu na dzie nastpny,

Wykresy wywietlenie wykresu na wybrany dzie: opisane poniej,

Moc zamwiona [m3/h] ustawienie poboru godzinowego (tylko do wykresu)

ta pozioma linia: moemy ustawi limit grny i dolny,

Menu wywoanie na wierzch gwnego okna programu,

Opcje opisane poniej,

Zamknij zamyka okno z wykresem.

Menu Wybr, (rozwinite na wykresie powyej) suy do zmiany

wywietlanych danych na wykresie. Mamy do dyspozycji:

Qb [m3/h] strumie gazu w warunkach bazowych (normalnych),

Qm [m3/h] strumie gazu w warunkach mierzonych (rzeczywistych),

Sowo strumie powyej celowo jest w cudzysowie: tak naprawd nie jest to

przebieg wartoci strumienia gazu w czasie, tylko przeliczone do metrw

szeciennych na godzin przyrosty za okres rejestracji. Powd jest prosty: im

krtszy okres rejestracji tym mniejsze wartoc i przyrostw przy tym samym

poborze, wic eby dao si to wzrokowo porwna i do czego odnie

wybrano wanie tak metod wizualizacji. Mniej wicej odpowiada to

strumieniowi. Z tym wikszym naciskiem na mniej im faktyczny strumie

gazu jest niestabilny a okres rejestracji duy. Dlatego te, jak atwo zauway,

wykres jest schodkowy.

P [kPa] cinienie gazu,

T [C] temperatura gazu,

dP [Pa] rnica cinie (na gazomierzu zwkowym) tutaj nieaktywna,

Rez 1 Rez 2 Rez 3 rezerwowe wielkoci pomiarowe.

28


Wielkoci pomiarowe s rwnie wartociami rednimi w okresach rejestracji,

dlatego te na wykresach linia obrazujca przebieg danej wielkoci jest

rwnie schodkowa.

Menu Wykresy suy do wywietlenia wykresu na wybrany dzie:

moemy wybra Ostatni dzie lub dowolny z Wszystkie dni:

wywietli si okno z list wszystkich zapisanych w bazie danych dni.

Menu Opcje zawiera dodatkowe funkcje:

Usu grafik zamyka wszystkie okna z wykresami,

U okna obok siebie porzdkuje okna z grafik

na ekranie,

U okna kaskadowo porzdkuje okna z grafik na

ekranie,

Podmenu Kolor ->:

Przekr. limitu ustawianie koloru wykresu dla poboru gazu powyej limitu,

Brak przekrocze ustawianie koloru wykresu dla poboru gazu poniej

limitu,

Poniej minimum ustawianie koloru wykresu dla poboru gazu poniej

minimum,

Domylny powrt do domylnych ustawie kolorw dla wykresu,

U dou kadego okna z wykresem znajduje si przycisk Moc zam. sucy do

przeczenia trybu wywietlania z szczegowych wartoci na pobory

godzinowe (do przekroczenia mocy zamwionej) . Na przykadowych

wykresach powyej widzimy dane z tego samego dnia wywietlone w sposb

szczegowy (widoczne pozorne przekroczenie poboru powyej mocy

zamwionej na czerwono) oraz po przeczeniu na pobory godzinowe. Na

wykresie innych wielkoci ni strumienie zmienia si na Skala i suy do

przeskalowania wykresu. Poniej wykresy dla cinienia wywietlane wg

zakresu pomiarowego przelicznika i po rozcigniciu w pionie.

29


U dou wykresu znajduj si take dodatkowe informacje: warto

wywietlanej danej na pozycji kursora (pionowa czerwona linia) oraz suma

dobowa i licznik na koniec doby. Na ostatniej pozycji jest dokadna pozycja

kursora: data i godzina.

Klikajc prawym przyciskiem myszy na wyk res otwiera si menu

kontekstowe, ktre zawiera nastpujce moliwoci wyboru.

Przekr. limitu ustawianie koloru wykresu dla poboru gazu

powyej limitu,

Brak przekrocze ustawianie koloru wykresu dla poboru

gazu poniej limitu,

Poniej minimum ustawianie koloru wykresu dla poboru gazu poniej

minimum,

U okna obok siebie porzdkuje okna z grafik na ekranie,

U okna kaskadowo porzdkuje okna z grafik na ekranie,

Domylny ustawienie domylnych kolorw dla wykresu,

Drukuj drukuje wykres,

Plik wywietla pen ciek wraz z nazw pliku, ktremu odpowiada

wykres,

Zamknij zamyka okno z wykresem,

Opcje zwizane z grafik dostpne s rwnie w menu

Grafika na grnej belce gwnego okna programu.

Usu grafik zamyka wszystkie okna z grafik,

U okna obok siebie porzdkuje okna z grafik na

ekranie,

U okna kaskadowo porzdkuje okna z grafik na ekranie,

Ostatni dzie pokazuje pomiary za ostatni dzie,

Wszystkie dni pokazuje spis wszystkich plikw dostpnych w komputerze,

w ktrych wykonywany by odczyt stacji. Mona wybra dany dzie, z

ktrego chce si uzyska wyniki.

Wszystkie miesice pokazuje spis wszystkich plikw dostpnych w

komputerze, w ktrych wykonywany by odczyt stacji umoliwiajc wybr roku i

miesica z danym i.

Czarny pasek 1% pokazuje brak zgodnoci pomidzy przyrostem

wynikajcym z danych dobowych a sum przyrostw z danych rejestrowanych

powyej okrelonej wartoci. Domylnie warto ta ustawiona jest na 1%.

II.2. Wykonywanie raportw: program Przegld danych.

Do wykonywania raportw suy program Przegld danych (plik

MacWin.exe). Za jego pomoc mona wykona raporty okresowe

(dzienne, miesiczne) w oparciu o odczytane wczeniej dane.

Program nie realizuje funkcji odczytu, a jedynie pracuje na danych zebranych

przez program Odczyt przelicznika. Mona uruchamia wiele kopii tego

programu pracujcych z t sam baz danych w tej samej chwili czasowej.

Uruchamiajc go z serwera zlokalizowanego w sieci kilka osb nie bdzie

sobie wzajemnie przeszkadzao lub wpywao na swoj prac. Dziki

programowi mona wykonywa nastpujce raporty:

Raport miesiczny za cay ubiegy miesic (od pierwszego do ostatniego dnia

miesica)

Raport miesiczny z uwzgldnieniem daty pocztkowej i daty kocowej

(okres czasu jest dowolny)

Raport dobowy uwzgldniajcy ubiegy dzie

Raport dobowy za dowoln ilo zakoczonych dni rozliczeniowych.

Wszystkie raporty mona eksportowa do plikw w formacie csv oraz xls.

Program Przegld danych mona uruchomi z poz iomu programu Odczyt

przelicznika: naley wcisn przycisk GM Raport z pozycji okna gwnego

30


lub poprzez uruchomienie programu Przegld danych ze skrtu. Pojawi si

gwne okno programu:

Na pierwszy rzut oka mona powiedzie, e okno gwne programu nie rni

si za bardzo od okna gwnego programu Odczyt przelicznika. Jednak kilka

rnic, ktre chociaby wynikaj z samego charakteru programu naley opisa

w tym rozdziale i dla przejrzystoci zestawi waniejsze opcje w tabeli z

opisem. W gwnym oknie na uwag zasuguje opcja Zaokrgli w sekcji

Raport. Pozwala ona na zaokrglanie wynikw w drukowanych raportach do

czci cakowitych, bez podawania czci uamkowych. Opcja Drukuj po

zaznaczeniu pozwala na wysyanie raportw do drukarki. Bez zaznaczenia tej

opcji raporty s jedynie wywietlane na ekranie monitora. Skasuj ekran

powoduje oczyszczenie okna dialogowego przed wywietlaniem nowych

raportw. Jeli chcemy zobaczy kilka raportw jeden po drugim naley opcj

odznaczy. Po najechaniu kursorem myszy na kad z opcji pojawi si krtka

podpowied informujca o wykonywanej akcji zwizanej z zaznaczan opcj.

Budowanie raportw mona wykona z poziomu

gwnego menu programu Przegld danych, lub, w

razie potrzeby uywa opcji w rozwijanym menu

programu. Najprociej wykona raport przy uyciu

przyciskw na gwnym menu. Klikajc Raport

okresowy wybieramy w pojawiajcym si okienku

interesujcy nas miesic i klikamy OK.

Wyniki zostan wywietlone w oknie

tekstowym, a gdy by zaznaczony checkbox

Drukuj na menu gwnym, zostanie

dodatkowo wywietlone okno wyboru

drukarki. Wystarczy ustawi orientacj

wydruku i klikn Drukuj.

II.2.1. Bilansowanie poborw suma stacji.

Opcja Suma przelicznikw uatwia wykonywanie

bilansw. Dziaanie tej funkcji polega na stworzeniu

nowej, wirtualnej stacji w bazie danych programu

MACWin. Dane tej stacji stanowi sum wartoci Vb

z danych dobowych i danych rejestrowanych

dodawanych stacji. Po wybraniu tej opcji pojawia si

okienko, w ktrym naley poda nastpujce dane:

Numer numer adresowy wirtualnej stacj i,

Moc zam. Min. moc zamwiona stacji,

Moc zam. Maks. moc zamwiona stacji,

Nazwa stacji nazwa jak w okienku Parametry stacji,

Suma podajemy numery adresowe stacji, ktre chcemy doda, poprzedzone

znakiem + lub -. Przy odejmowaniu stacji mog pojawi si ujemne wartoci,

procedury graficznej prezentacji danych i raportw s na to odpowiednio

przygotowane wywietlane s przepywy ujemne. Mona doda dane

maksymalnie 64 stacji. Po klikniciu przycisku OK dane stacji, ktrych adresy

zostay wpisane w polu Suma zostan dodane. Raport z przebiegu operacji

sumowania wywietlany jest w oknie tekstowym.

II.2.2. Opcje programu Przegld danych.

Program Przegld danych zawiera szereg dodatkowych opcji, wsplnych z

opcjami programu Odczyt przelicznika. Menu Wydruki zawiera:

31


Lewy margines ustawienie lewego marginesu wydruku,

Separator liczby wyczenie/wczenie separatora

liczby (przykad: 10000000 / 10000000) w raportach.

Format x:4 0,1234 ograniczenie iloci miejsc po

przecinku do danej wartoci (tu do czterech),

Raport BIS.CSV stary format raportu, uywany w

niektrych gazowniach,

Raport godzinowy XLS raport dobowy z danych

rejestrowanych w formacie xls,

Historia programu wywietlenie raportu tekstowego

pracy z programem z biecej sesji (od otwarcia

programu),

Notatki zaznaczenie oznacza, e karta Notatki w parametrach stacji w

programie Odczyt przelicznika zostaa wypeniona. Kliknicie otwiera notatk

w edytorze, mona dokona modyfikacji.

Podmenu Raport zbiorczy za miesic :

Wybieramy interesujcy nas miesic i otrzymujemy

raport zbiorczy, czyli zebrane dane ze wszystkich

stacji w bazie danych.

Podmenu Raport:

Raport okresowy funkcja spod przycisku

Raport okresowy na menu gwnym,

Raport: Od - Do funkcja spod przycisku

Raport Od - Do na menu gwnym (w

przycisku Raport okresowy naley

zaznaczy checkbox) Oblicz postj zaznaczenie tej opcji powoduje

pojawienie si sumarycznej iloci czasu bez poboru gazu.

Raport dobowy - miesic wykonanie raportu z danych dobowych za

wybrany miesic.

Raport dobowy - dzie wykonanie raportu z danych rejestrowanych za

wybrany dzie.

Raport godzinowy wykonanie raportu z danych godzinowych o ile istniej w

przeliczniku (nowa norma) i zostay przeczytane.

Drukuj dawniej uywane funkcje do drukowania raportw,

Export wykonanie raportw w kilku formatach, do wykorzystania przez

zewntrzne programy, np. arkusze kalkulacyjne.

Dane dobowe wykonywanie raportw na

podstawie danych dobowych wraz z moliwoci

eksportu do zewntrznego formatu danych,

Warunki bazowe w pojawiajcym si okienku

wybieramy miesic i otrzymujemy raport dla warunkw bazowych dla tego

miesica.

Warunki pomiarowe w pojawiajcym si okienku wybieramy miesic i

otrzymujemy raport dla warunkw pomiarowych dla tego miesica .

Warunki alarmowe w pojawiajcym si okienku wybieramy miesic i

otrzymujemy raport dla warunkw alarmowych dla tego miesica (jeeli nie ma

ich w menu, to oznacza, e nie ma zapisw licznika alarmowego jest

nieoczytany lub ma warto zero)

Licznik energii w pojawiajcym si okienku wybieramy miesic i

otrzymujemy raport dla zuycia energii dla tego miesica.

Dane dobowe CSV wykonanie raportu z wszystkich kolumn danych

dobowych w formacie CSV.

Dane dobowe XLS wykonanie raportu z wszystkich kolumn danych

dobowych w formacie XLS.

Dane rejestrowane wykonywanie raportw na

podstawie danych rejestrowanych wraz z

moliwoci eksportu do zewntrznego formatu

danych,

Wydruk w pojawiajcym si okienku wybieramy dzie i otrzymujemy raport

dla tego dnia.

Bdy zaokrgle bdy te zwizane s z formatem zapisu liczb. Po

wybraniu miesica program porwnuje zapisy w danych dobowych z zapisami

w danych rejestrowanych i wywietla bdy w odpowiedniej kolumnie.

Plik CSV wykonanie raportu z wszystkich kolumn danych rejestrowanych w

formacie CSV.

Plik XLS wykonanie raportu z wszystkich kolumn danych rejestrowanych w

formacie XLS.

Documents

Instrukcje