Inteligencja

Inteligencja

wykład

1

DefinicjaInteligencja w ujęciu szerokim:Wg Sterna inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań

Inteligencja w ujęciu wąskim:Wg Spearmana - inteligencja stanowi ogólny, niezróżnicowany czynnik, na który składają się takie procesy, jak wnioskowanie i rozumowanie.

2

Adaptacyjne modele inteligencji

Inteligencja jako specyficzna zdolność adaptacyjna. Wg Sterna inteligencja to ogólna zdolność adaptacji

do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań. Zdolność ta jest wg niego właściwa zarówno człowiekowi jak i zwierzętom. Nawiązuje więc tym samym to teorii ewolucji gdzie dzięki inteligencji zwierzęta adoptują się do zmian środowiska aby zapewnić przetrwanie gatunku.

3

Adaptacyjne modele inteligencji

Inteligencja jako specyficzna zdolność adaptacyjna.

Inteligencja jako zdolność do uczenia się. Ferguson rozumie przez inteligencję nabyty przez jednostkę repertuar uogólnionych technik uczenia się. Miara zdolności do uczenia się jest łatwość i szybkość, z jaka jednostka (człowiek lub zwierzę) nabywa określone zachowania.

4

Inteligencja w kategorii efektywności działań

tutaj inteligencję należy rozumieć jako właściwość psychiczną, która przejawia się we względnie stałej, charakterystycznej dla jednostki efektywności wykonywania działań.

Jednak efektywność działań zależy także od motywacji, cech osobowościowo - temperamentalnych, doświadczenia itp.

5

Podejście procesualne

(kładące nacisk na procesy a nie na właściwości umysłowe) –

Inteligencja jako zdolność rozwiązywania zadań - Piaget

Inteligencja to zdolność przetwarzania informacji - E. Hunt.

6

Inteligencja ze względu na genezę

Hebb wprowadził pojęcie inteligencji A i B. Inteligencja A stanowi potencjał intelektualny

organizmu zdeterminowany wyposażeniem genetycznym (odpowiada genotypowi, o którym wnioskujemy droga pośrednią);

Inteligencja B to zdolność intelektualna przejawiająca się na zewnątrz w zachowaniu (jest fenotypem). Stanowi wynik interakcji między inteligencją A a środowiskiem.

7

Operacjonizm

Boring: inteligencja jako zjawisko, które mierzą testy inteligencji

Vernon: określił inteligencje mierzoną przez testy jako psychometryczną i oznaczył ją symbolem C. Wg niego inteligencja ogranicza się do zachowań, które ujawniają się w badaniach na podstawie testów inteligencji.

8

Pomiar inteligencji Skala inteligencji Bineta - Simona - składa się z zadań wymagających

udziału złożonych procesów umysłowych, angażujących wnioskowanie i rozumowanie; bierze także pod uwagę wiek badanych.

Binet wprowadził określenia: – WŻ- wiek życia

– WU- wiek umysłowy czyli liczbę określającą ilość prawidłowo rozwiązanych zadań testowych, przeznaczonych dla odpowiedniej grupy wiekowej.

1912 - William Stern po raz pierwszy posłużył się terminem IQ.

9

ILORAZ INTELIGENCJI (IQ) 1912 - William Stern po raz pierwszy posłużył

się terminem IQ.

Wechsler - oparł się na koncepcji normalnego rozkładu. Przyjął, że średnia rozkładu wyników w całej populacji wynosi 100.

wiek umysłowy dzieckaIQ __________________________ X 100

wiek życia dziecka

Teoria dwóch czynników Spearmana (nurt hierarchiczny)

punktem wyjścia były wyniki badań testowych poddane analizie czynnikowej oraz wyjaśnienie faktu, iż wyniki rozmaitych testów umysłowych są ze sobą w mniejszym lub większym stopniu skorelowane.

Spearman wyjaśnia, że we wszystkich rodzajach działalności intelektualnej bierze udział czynnik g (inteligencja ogólna).

Poziom inteligencji ogólnej jest stały. Przy każdej czynności jest także aktywizowany czynnik s

(zdolności specjalne), który jest specyficzny dla określonej czynności.

Im bardziej specyficzna czynność tym mniejszy udział czynnika g a większy czynnika s.

11

WEDŁUG SPEARMANA INTELIGENCJA TO:

Inteligencja ogólna - czynnik g (general) naczelna zdolność intelektualna

Zdolności specjalne- czynnik s (specific)

– Najlepsze miary czynnika g to:

• Słownik

• Wiadomości

• Podobieństwa

• Rozumienie

• Arytmetyka

– Słabe miary czynnika g:

• Powtarzanie Cyfr

• Symbole Cyfr

Teoria wielorakich inteligencji - Gardnera -

Inteligencja jest unikatową kombinacją siedmiu zdolności, która wyraża indywidualny profil inteligencjiInteligencja muzycznaInteligencja logiczno matematycznaInteligencja ruchowo – kinestetycznaInteligencja przestrzennaInteligencja intrapersonalnaInteligencja interpersonalna

13

Teoria czynników równorzędnych - Guilforda

Operacje:poznawanie czyli odbiór informacjipamięć jako zapamiętywanie oraz

przechowywanie inf.myślenie konwergencyjnemyślenie dywergencyjneocenianie czyli określenie znaczenia inf.

14


Materiał, treści: treści spostrzeżeniowe symbole treść semantyczna (słowa, pojęcia, sądy)materiał behawioralny czyli spostrzeganie

zachowań się człowieka

15


Wytwory poznawcze:pojedyncze informacje (jednostki treściowe)klasy złożone z zespołu jednostek wg jakiejś zasady stosunki miedzy wyróżnionymi jednostkami systemy czyli zorganizowane całości transformacje dotychczasowych informacji implikacje czyli konkluzje i przewidywania oparte

na innych informacjach

16

Inteligencja płynna i skrystalizowana - Cattella

Geneza: wyniki uzyskiwane w tradycyjnych testach inteligencji wydawały się

zależeć nie tylko od czynnika g lecz od jakiegoś innego rozwój zdolności mierzony testami percepcyjnymi osiąga swój szczyt

w 13 r.ż. a mierzone testami słownikowymi w 16 - 17 r.ż. testy neutralne kulturowo mają różne wyniki od testów słownych,

liczbowych itp. (stosowane po osiągnięciu dojrzałości) na skutek uszkodzeń mózgu wyniki w testach percepcyjnych

obniżały się natomiast w testach tradycyjnych obniżały się wybiórczo.

17

Inteligencja płynna i skrystalizowana Cattella

Założenia teorii - istnieją dwa rodzaje inteligencji ogólnej:

18

Inteligencja płynna powstaje i rozwija się w wyniku działań czynników biologicznych takich

jak wyposażenie genetyczne oraz dojrzewanie biologicznych struktur nerwowych

jest dziedziczna i wrodzona ale wyposażenie genetyczne może ulegać różnym wpływom środowiska

może być skierowana na jakikolwiek problem

jest ogólną zdolnością do spostrzegania związków, wyciągania wniosków oraz do utrzymywania w świadomości elementów potrzebnych do wykonywania tych operacji

przejawia się w testach neutralnych kulturowo

rozwija się intensywnie we wczesnym okresie rozwoju, a szczyt przypada na 20 r.ż.

19

Inteligencja skrystalizowana powstaje na podłożu inteligencji płynnej w wyniku

uczenia się i gromadzenia doświadczenia przejawia się w określonych dziedzinach, w których się

krystalizuje przejawia się w testach, których zadania są niemożliwe

do rozwiązania bez przyswojenia sobie pewnych narzędzi intelektualnych

najsilniej rozwija się we wczesnym okresie rozwoju gdy procesy socjalizacji i przyswajania sobie pewnych czynności działają najsilniej

20

Według Catella inteligencja to: Inteligencja płynna (Gf), czyli zdolność dostrzegania

złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i znaczenia owych symboli. Najlepsze miary Gf:

KlockiPowtarzanie CyfrSymbole CyfrUkładanki

Inteligencja skrystalizowana (Gc), czyli dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym.Najlepsze miary Gc:

WiadomościSłownikiRozumienieArytmetyka

Według Wechslera inteligencja to ...

Ogólna kompetencja (zdolność)

– umożliwiająca człowiekowi

rozumienie świata i efektywne w nim funkcjonowanie.

– Jest funkcją osobowości. Obejmuje takie czynniki jak:

wytrwałość, motywację, ciekawość (zatem nie tylko

zdolności poznawcze).

Pomiar testem Wechslera (WAIS-R)

skonstruował on test na inteligencji dla dorosłych. Wprowadził on w miejsce II stałą liczbę równą 100. Za osobę dorosłą uznaje on jednostkę powyżej 16 roku życia. Jako miarę odchylenia standardowego Wechsler przyjął wartość 15 pkt.

IQ – wyraża możliwość dziecka w różnych zdolnościach, wypadkowa różnych zdolności (percepcyjne, motoryczne, pamięciowe itd.) > 140 - bardzo wysoka120 – 139 - wysoka 90 - 110 – przeciętna inteligencja (ok. 50% populacji) < 70 - różne formy upośledzenia

23

SKALA WAIS - R

Skala IQ Wechslera jest znormalizowana tak, aby średnia w populacji wynosiła 100, a odchylenie standardowe 15.

Wechsler konstruując swoją Skalę korzystał z istniejących testów inteligencji:

– test historyjek obrazkowych DeCrolya, – test układanek Pitnera- Patersona, – test klocków Kohsa, Army Ralpha i Beta, – testy słownikowe i wiadomości.

Iloraz inteligencji IQ Eysenck - jest to miara inteligencji ogólnej Vernon - traktuje IQ jako miarę inteligencji psychometrycznej czyli

informującej nas o poziomie zachowania intelektualnego w zadaniach odzwierciedlających sytuacje rozwiązywania problemów w życiu codziennym.

Zarzuty wobec IQ: nie uwzględnia zmian rozwojowych inteligencji IQ ujmuje inteligencje jako zjawisko jednorodne osoby charakteryzujące się różną struktura inteligencji mogą uzyskać

tę sama wartość IQ IQ opiera się na założeniu, że inteligencja jest przede wszystkim

pochodzenia biologicznego

26

Koncepcja Strelaua

inteligencja to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, współdeterminujących efektywność działań wymagających udziału typowo ludzkich procesów poznawczych.

Te warunki wewnętrzne kształtują się pod wpływem interakcji genotypu, środowiska i aktywności własnej.

27

Biologiczne koncepcje inteligencji

28

Ich rozwój miał związek z powstaniem nowych technik badawczych: tomografii pozytonowej (badanie aktywności metabolicznej określonych obszarów mózgu) i rezonansu magnetycznego (badanie stopnia ukrwienia mózgu).

Biologicznego podłoża inteligencji wyraża się w trzech źródłach:

szybkości neuronalnej,

sprawności układu nerwowego

wielkości mózgu.

29

Szybkość neuronalna

Wg tej koncepcji podłożem inteligencji jest szybkość przewodzenia impulsów w układzie nerwowym.

Dzięki zwiększonemu tempu przewodzenia niektóre osoby uzyskują przewagę w zadaniach intelektualnych - szczególnie w takich, gdzie wymagane jest szybkie reagowanie lub gdzie stawia się osobom badanym ograniczenia czasowe.

Szybkie tempo procesów nerwowych sprawia, że mniej jesteśmy narażeni na to, że nie zdążymy wypracować rozwiązania, zanim informacje przechowywane w pamięci krótkotrwałej zanikną w wyniku procesów zapominania.

30

Szybkość neuronalna Badania behawioralne wykazały ujemną korelację miedzy ilorazem

inteligencji a czasem reakcji prostej lub wyborem. Im wyższy jest poziom inteligencji u danej osoby, tym krócej trwa u

niej proces mentalny zaangażowany w wypracowanie pożądanego sposobu reagowania. Inteligencja nie jest tutaj przyczyną, ale skutkiem.

Pierwotnym czynnikiem sprawczym jest właśnie szybkość przewodzenia nerwowego, która decyduje o krótkim czasie reakcji (inspekcji) i jednocześnie o podwyższonej sprawności w zakresie testów inteligencji

Szybkość neuronalna wyjaśnia 15% wariancji ilorazu inteligencji. Oznacza to, że SN może być uznana za jedno z wielu źródeł różnic indywidualnych w zakresie inteligencji psychometrycznej.

31

Sprawność układu nerwowego

O zdolności umysłowej świadczy także biologiczna jakość mózgu jako narządu, tj.:Odporność układu nerwowego na zakłócenia transmisji impulsów nerwowych Energetyczna wydajność mózgu

32

Odporność ukł. nerwowego na zakłócenia transmisji impulsów nerwowych

Osoby inteligentne charakteryzują się krótkim czasem reakcji, ale także niewielkim odchyleniem poszczególnych czasów reakcji od średniej.

Reagują one szybciej i bardziej regularnie od osób mniej inteligentnych.

Wyjaśnia się to większą niezawodnością układu nerwowego osoby bardziej inteligentnej.

Sama regularność zezwala na skrócenie czasu reakcji, ponieważ system niezawodny w mniejszym stopniu narażony jest na powtórki i procesy związane z "naprawieniem" popełnionych błędów.

Odporność systemu nerwowego na błędy związana jest także z kompetencją w zakresie trudnych zadań, wymagających myślenia, rozumowania i innych czynności intelektualnych.

33

Energetyczna wydajność mózgu R. Haier i jego współpracownicy wykazali, że rozwiązywaniu zadań

złożonych (trudnych) towarzyszy większy poziom zużycia glukozy: Są one więc bardziej energochłonne od zadań prostych (łatwych). Osoby intelektualnie uzdolnione są w stanie rozwiązywać trudne

zadania przy stosunkowo niewielkim zapotrzebowaniu na glukozę. Wydatkują one mniej energii, niż osoby o niższym poziomie inteligencji.

Wyjaśnić to można dojako: wyższa energetyczna wydajność tkanki mózgowej u osób inteligentniejszych, stosowanie przez nich skuteczniejszych strategii rozwiązywania zadań lub

wyższym tempem uczenia się rozwiązywania pewnych klas problemów i upraszczaniem sobie w ten sposób zadania.

34

Inteligencja emocjonalna

Definicja –

- zdolność dokonywania wglądu w emocje i samoregulacji zachowania w warunkach silnego wpływu emocji

35

Podstawowe zdolności emocjonalne

zdolność trafnej percepcji, oceny oraz ekspresji emocji;

zdolność uzyskiwania dostępu do procesów emocjonalnych i generowania uczuć wówczas, gdy ułatwiają one proces myślenia;

zdolność rozumienia emocji i wiedzy o emocjach;

zdolność regulacji i kontroli emocjonalnej zapewniającej rozwój emocjonalny i intelektualny (Mayer, Salovey, 1989)

36

Documents

Inteligencja