รายงานการปฎบตงานสหกจศกษา

การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน กรณศกษา ชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอ

เมอง จงหวดนราธวาส

นายนอาแซ นดามะ 5120710078

นายอบรอเฮง สอน 5120710268

คณะรฐศาสตรเอกการปกครองทองถนจงหวดชายแดนภาคใต

สำานกงานคมประพฤตกระทรวงยตธรรมหวดนราธวาส

เลขท 156 ถนน สรยะประดษฐ ตำาบล บางนาค อำาเภอ เมอง จงหวดนราธวาส 96000

ก

วนท 28 เดอนกมภาพนธ พ ศ 2556เรอง ขอสงรายงานการปฏบตงานสหกจศกษาเรยน อาจารยทปรกษาสหกจศกษา สาขาวชาการปกครองทองถนฯอาจารยไฟซอล ดาโอะ ตามทขาพเจานายนอาแซ นดามะและนายอบรอเฮง สอน นกศกษาสาขาวชาการปกครองทองถนจงหวดชายแดนภาคใตคณะรฐศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดไปปฎบตงานสหกจศกษา ระหวาวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2555 ถง วนท 28 กมภาพนธ 2556 ในตำาแหนงพนงงานคมประพฤต ณ สำานกงานคมประพฤตกระทรวงยตธรรมจงหวดนราธวาสและไดรบมอบหมายจากพนกงานทปรกษาใหศกษาและทำารายงานเรอง การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน กรณศกษาชมชน ตำาบลบางนาค อำาเภอเมองจงหวดนราธวาส บดน การปฏบตงานสหกจศกษาไดสนสดลงแลว ขาพเจาจงขอสงรายงานดงกลาวมาพรอมกนนจำานวน 1 เลม จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา

ขอแสดงความนบถอ

( นายนอาแซ นดามะ )

( นายอบรอเฮง สอน )

ข

ชอรายงานการปฏบตงานสหกจศกษา การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน กรณศกษาชมชน

ตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส ผรายงาน นายนอาแซ นดามะและ นายอบรอเฮง สอน คณะ รฐศาสตร สาขาวชา การปกครองทองถนจงหวดชายแดนภาคใต

…………………………………………… ( อาจารยไฟซอล

ดาโอะ ) อาจารยทปรกษาสหกจศกษา

……………………………………….. ( นางสาวตวนนะ อลยพร ) พนกงานทปรกษา

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบรายงานการปฎบตงานสหกจศกษาฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรรฐศาสตรบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถนจงหวดชายแดนภาคใต

………………………………….... ( ผ.ศ ชดชนก รอฮมมลา ) คณบดคณะรฐศาสตร

ค

ชอนกศกษา นายนอาแซ นดามะ รหสนกศกษา 5120710078 นายอบรอเฮง สอน รหสนกศกษา 5120710268 สาขาวชา การปกครองทองถนจงหวดชายแดนภาคใตอาจารยปรกษา อาจารยไฟซอล ดาโอะปการศกษา 2555

บทคดยอ ( Abstract ) รายงานสหกจเรองการมสวนรวมของชมชนกบยตธรรมชมชนในกรณ ศนยยตธรรมชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมองจงหวดนราธวาสเพอชวยการประชาสมพนธงานยตธรรมชมชนของกระทรวงยตธรรมในภมภาค การรวมตวภาคประชาชนภายในตำาบลบางนาคและการสรางความยตธรรม ความเปนธรรมในพนททกระดบทอยใกลชดกบประชาชนและการมสวนไดสวนเสยกบการบรหารการจดการความยตธรรมภายในตำาบลบางนาค การมสวนรวมของภาครฐในการแกปญหาของชมชนในการรวมคด รวมวางแผน รวมดำาเนนงานและรวมรบประโยชนจากการแกปญหารวมกนในลกษณะเปนหนสวนในเครอขายยตธรรมชมชนและการดำาเนนงานของกระทรวงยตธรรมภายใตยทศาสตร ยตธรรม ถวนหนาประชามสวนรวมเพอเปนหวใจหลกในการอำานวยความเปนธรรมใหกบประชาชนในชมชนตำาบลบางนาคโดยมภาครฐสงเสรมการรวมตวของประชาชนในลกษณะเครอขายเพอทำางานเคยงขางประชาชนในการใหความเปนธรรมและสรางความเขมแขงใหกบประชาชนโดยมศนยยตธรรมชมชนในการสรางความเปนธรรมภายใตกฎหมายและเปนการพฒนาสงคมตอไป ดงนนทางผวจยจงใหความสำาคญทจะศกษากระบวนการจดการ ทศนคตของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนตำาบลบางนาคและเจาหนาทของสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสโดยมวตถประสงคในการชวยการประชาสมพนธและขยายความยตธรรมใหทวถงในพนทจงหวดชายแดนภาคใตและเปนขอมลเอกสารทเปนจรงตามวตถประสงคของงานวจย

ง

จากการศกษางานวจยพบวา ความรความเขาใจ ทศนคตและการบรหารจดการงานยตธรรมชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาสและเจาหนาทคมประพฤตจงหวดนราธวาส มความรความเขาใจ รจกสทธและหนาทของตนในการดแลชมชนและการปองกนปญหายาเสพตดของชมชนและการบรนาการ การบรหารจดการของภาครฐกบประชาชนโดยมศนยเครอขายยตธรรมชมชนตำาบลบางนาคเปนศนยกลางในการจดการขอวพากของชมชนเพอรกษาผลประโยชนทไดรบจากความยตธรรมและเสรมสรางความยตธรร

ทมคณภาพในสงคมสนตสขในจงหวดชายแดนภาคใต

จ

กตตกรรมประกาศ

การทขาพเจาไดมาปฏบตงานสหกจศกษา ณ สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสตงแตวนท 1 เดอนพฤศจกายน พ ศ 2555 ถง 28 เดอนกมภาพนธ พ.ศ 2556 สงผลใหขาพเจาไดรบความรและประสบการณทมคามากสำาหรบรายงานวชาสหกจศกษาฉบบน สำาเรจลงไดดวยดจากความรวมมอและการสนบสนนจากหลายฝายดงน 1 นายบญญต วงศสวาง ผอำานวยการสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

2 นางสาวตวนนะ อลยพร ผชวยผอำานวยการสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

3 นางสาววนซไนดะ วฒนายากล พนกงานคมประพฤตชำานาญการ

4 นางสาวนอาซยะ โซดาโอะ พนกงานคมประพฤตชำานาญการ

5 นายสามารถ กะละเตบ พนกงานคมประพฤตชำานาญการ

6 นายเกยรตวตน ทองไฝ พนกงานคมประพฤตชำานาญการ

และบคลากรในสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสทกทานทใหคำาแนะนำาและชวยเหลอในการจดทำารายงานเลมน

ขาพเจาใครขอขอบพระคณผทมสวนเกยวของทกทาน ทมสวนรวมในการใหขอมลและเปนทปรกษาในการจดทำารายงานเลมนจนเสรจสมบรณ ตลอดจนใหการดแลและใหถายทอดประสบการณในการทำางานจรง ขาพเจาขอขอบคณไว ณ ทน

นายอบรอเฮง สอน

ผจดทำารายงาน

1 กมภาพนธ 2556

ฉ

สารบญ

หนา

จดหมายนำาสง ก

หนาอนมตรายงาน ข

บทคดยอ ค

กตตกรรมประกาศ จ

สารบญ ฉ

บทนำาและรายละเอยดเกยวกบงานทปฏบต 11.1 วตถประ

สงคการปฏบตงาน 1

1.2 ประวตและรายละเอยดสถานประกอบการ 1

1.3 รายละเอยดเกยวกบสำานกงาน 3

1.4 งานตามภารกจหลกของคมประพฤตจงหวดนราธวาส 4

1.5 ตำาแหนงทไดรบมอบหมาย 19

1.6 งานทไดรบหมอบหมาย 19

1.7 ชอพเลยงสหกจ 19

1.8 ระยะเวลาทปฏบตงาน 19

บทท 1 บทนำา 20

1.1 ความสำาคญและทมาของปญหา 20

1.2 วตถประสงคการวจย 20

1.3 ขอบเขตการวจย 21

1.4 นยามคำาศพทเฉพาะ 21

ช

บทท 2 แนวคดและงานวจยทเกยวของ 24 2.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมชมชน 24 2.2 บทบาทของยตธรรมชมชน 46 2.3 ประโยชนของชมชน 47 บทท 3 การดำาเนนงานวจย 61 3.1 เครองมอในการวจย 62 3.2 การเกบรวบรวมขอมล 63 3.3 การวเคราะหขอมล 64

บทท 4 ผลการศกษางานวจย 65 4.1 ความรความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน 65

4.2 สาเหตทเขามามสวนรวมในงานยตธรรมชมชน 66 4.3 แนวทางการจดการการมสวนรวมของเครอขายยตธรรมชมชน 67

ตองานยตธรรมชมชน

บทท 5 วเคราะหผลการศกษางานวจย 78 5.1 สาเหตทเขามามสวนรวมในงานยตธรรมชมชน 78 5.2 แนวทางการจดการการมสวนรวมของเครอขายยตธรรมชมชน 79

ตองานยตธรรมชมชน

5.3 ทศนคตภาครฐและภาคประชาชนตอการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน 80

5.4 สรปผลการศกษางานวจยและขอเสนอแนะ 85

ซ

บทท 6 สรปผลการปฏบตสหกจศกษา 86 6.1 สงทขาดหวง 86 6.2 ประโยชนทจะไดรบจากการปฏบตสหกจศกษา 86 6.3 วเคราะหจดเดน จดดอย โอกาส 88 6.4 ประสบการณทประทบใจ 88 6.5 ปญหาและขอเสนอแนะ 89 6.6 สถานประกอบการ 89 6.7 มหาวทยาลย 89 6.8 นกศกษา 90 บรรณานกรม 92 ภาคผนวก 93

1

บทนำ� รายงานวจยเลมนเปนสวนหนงของวชา 196-429 สหกจศกษาทาง

รฐศาสตร cooparativeeducation ซงเปนวชาทนกศกษาหลกสตรรฐศาสตรบณฑตทไดปฏบตงานจรง ณ สถานประกอบการทเกยวของกบ

สาขาวชา และผวจยไดรบเลอกใหปฏบตสหกจศกษา ณ สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสซง ม ภารกจหลกในชวยเหลอและการบรการให

ความยตธรรมแกประชาชนในทกระดบตามคำาสงของศาล

วชาสหกจศกษาคอ การทนกศกษาไดมสวนการศกษาเพอพฒนาการทำางานของสถานประกอบการดวย ความรทางวชาการของนกศกษาซงตลอดระยะเวลาของการปฏบตสหกจศกษา ผวจยไดมสวนในการพฒนางานของสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส จนเกดผลงานของตน บดนความรทไดสามารถเปนประโยชนตอผอานและสถานประกอบการสหกจศกษาเปนอยางมาก

หากรายงานนมขอผดพลาดประการใด ผวจยตองขออภยและยนดนอมรบเพอนำาผลงานวจยไปปรบปรงในการศกษาครงตอไป วตถประสงคก�รปฏบตสหกจศกษ�

1. เพอนกศกษาไดมโอการปฏบตงานจรง ณ สถานประกอบการอยางมคณภาพ

2. เพอพฒนาศกยภาพนกศกษาและเปนโอกาสในการทำางานจรงในอนาคต

3. เพอใหนกศกษาแสดงศกยภาพของตนทเปนประโยชนตอสถานประกอบการ

4. เพอศกษากระบวนการใหความเปนธรรมของสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

5. เพอศกษาแนวคดการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชนทงภาครฐและภาคเอกชนในการสนบสนนใหความยตธรรมในพนทจงหวดชายแดนภาคใต

ประวตและร�ยละเอยดสถ�นประกอบก�ร

ชอสถานประกอบก�ร

สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

2

ประวตคว�มเปนม�

ประเทศไทยเรมมการนำาระบบคมประพฤตมาใชเปนครงแรกตงแตป พ.ศ 2595 โดยมาใชกบผกระทำาความผดทเปนเดกและเยาวชนกอน สวนผกระทำาความผดทเปนผใหญนน แมปะมวลกฎหมายอาญา พ.ศ 2499 มาตรา 56 , 57 และ 58 จะไดบญญตถงวธการเกยวกบการคมประพฤตไว แตอยางไรกตามศาลยงคงใชมาตรการรอการกำาหนดโทษหรรอการลงโทษเพยงอยางเดยวโดยไมใชวธการคมความประพฤต เนองจากยงไมมหนวยงานและเจาหนาท ทจะรบผดชอบดำาเนนการคำาพพากษาของศาลได จนกระทงรฐบาลไดผานพระราชบญญตวธดำาเนนการคมความประพฤตตามประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ 2522 และไดมการจดตงสำานกงานคมประพฤตกลางซงเปนหนวยงานระดบกอง

สงกดสำานกงานสงเสรมงานตลาการ กระทรวงยตธรรมและไดเปดดำาเนนการในวนท 7 สงหาคม 2522 โดยดำาเนนการในกรงเทพมหานครกอนจนปรากฏผลเปนทนาพอใจ และเพอเปนการใหโอการแกประชาชนในทวภมภาคของประเทศ ใหไดรบประโยชนจากวธการคมความประพฤต จงไดมการเปดดำาเนนการสำานกงานคมประพฤตในสวนภมภาคในทวประเทศ เนองจากมการขยายงานออกสสวนภมภาคมากขน จงใหสำานกงานคมประพฤตกลางมปรมาณงาน ขอบเขต อำานาจหนาทและความรบผดชอบเพมมากขน ดงนนเพอประสทธภาพและความคลองตวในการปฏบตงาน สำานกงานคมประพฤตกลางจงไดมการยกฐานะขนเปนกรมคมประพฤต เมอวนท 15 มนาคม 2535 ตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบบท 5) พ.ศ 2535 และพระราชบญญตโอนอำานาจหนาทและกจการบรหารบางสวนของสำานกงานสงเสรมงานตลาการกระทรวงยตธรรมไปเปนของคมประพฤตกระทรวงยตธรรม พ.ศ 2535

ในอดตภาระหนาทการคมประพฤตผกระทำาผดในประเทศไทยยงคงมหนวยงานรบผดชอบอยหลายหนวยงานทงกรมราชทณฑ กรมพนจ คมครองเดกและเยาวชนและกรมคมประพฤต ดงนนวนท 10 กรกฎาคม พ.ศ 2544 คณะรฐมนตรไดมมตใหกรมคมประพฤตเปนหนายงานหลกในการคมความประพฤตผกระทำาความผดทงในชนกอนฟองชนการพจารณาคดของศาลและชนภายหลงศาลมคำาพพากษา ซงสงผลใหโครสรางของกรมคมประพฤตใหมตามแนวทางการปฏรปราชการเมอวนท 1 ตลาคม 2545 มความครอบคลมถงการคมความประพฤตผตองหาและผกระทำาผดในแตละขนตอนของกระบวนการยตธรรมซงนำามาสกลไกในการทจะพฒนางานคมประพฤตใหเปนระบบและขยายสภมภาคทวประเทศไทยโดยเฉพาะในจงหวดนราธวาสเรมเปดดำาเนนการครงแรกทศาลจงหวดนราธวาส ถนนพชตบำารง อำาเภอเมองนราธวาส จงหวดนราธวาส

3

เมอวนท 6 เดอนกนยายน พ.ศ 2536 ระยะเวลาตอมาปรมาณงานเรมมากขนทำาใหสถานทคบแคบจงไดยายททำาการออกมาจากศาลจงหวดนราธวาสและไดเชาอาคารเลขท 156 ถนนสรยะประดษฐ อำาเภอเมองนราธวาส จงหวดนราธวาส ตงแตวนท 1 สงหาคม พ.ศ 2550 เปนตนมาจนถงทกปจจบน

ร�ยละเอยดเกยวกบสำ�นกง�นคมประพฤตจงหวดนร�ธว�ส

คตพจนของหนวยง�น

ซอสตยสจรต อทศและพฒน�ตน มงผลสมฤทธ ผกจตส�มคค มนำ1�ใจ เค�รพในอ�วโส

วสยทศน

เปนมออาชพในการปองกนสงคมโดยการแกไขฟ นฟผกระทำาความผดในชมชนเพอคนคนดสสงคมอยางยงยน

พนธกจ

1 แกไขฟ นฟผกระทำาผดในชมชน ฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในระบบบำาบดและตดตามชวยเหลอภายหลงปลอยใหกลบคนเปนพลเมองดของสงคม

2 เสรมสรางการมรวมของครอบครว ชมชนและภาคเครอขายในการดแลแกไขบำาบด ฟ นฟผกระทำาผด

อำ�น�จและหน�ทของสำ�นกง�นคมประพฤต

1 ดำาเนนการสบเสาะและพนจควบคมและสอดสอง แกไขฟ นฟและสงเคราะหผกระทำาความผดในชนกอนฟอง ชนพจาณาคดของศาลและภายหลงทศาลมคำาพพากษาตามทกฎหมายกำาหนด

2 ดำาเนนการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในระบบบงคบรกษาตามกฎหมายวาดวยการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

3 สงเสรมสนบสนนเกยวกบการดำาเนนการแกไขฟ นฟและสงเคราะหผกระทำาผดในชมชน

4

4 สงเรมสนบสนนเกยวกบการดำาเนนการแกไขฟ นฟและสงเคราะหผกระทำาผดในชมชน

5 จดทำาและประสานแผนงานของกรมใหสอดคลองกบนโยบายและแผนแมบทของกระทรวงรวมทงเรงรดตดตามและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานในสกด

6 เสรมสราง สนบสนนและประสานงานใหชมชนและภาคประชาชนสงคมเขามามสวนรวมและเปนเครอขายในการปฏบตตอผกระท ำาความผด

7 ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำาหนดใหเปนอำานาจหนาทของกรมหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบให

ภ�รกจหลกของคมประพฤตจงหวดนร�ธว�ส

ง�นสบเส�ะและพนจ

การสบเสาะและพนจ เปนกระบวนการแสวงหาขอเทจจรงเกยวกบประวตและภมหลงทางสงคม รวมทงพฤตการณคดของผกระทำาผด แลวนำาขอเทจจรงทไดมาประมวล วเคราะห ทำารายงานพรอมทง

เสนอความเหนเกยวกบมาตรการลงโทษทเหมาะสม การแกไขฟ นฟทเหมาะสมกบผกระทำาความผดแตละราย โดยคำานงถงความปลอดภยของสงคมเปนสงสำาคญปจจบนกรมคมประพฤตมหนาทและความรบผดชอบในการสบเสาะและพนจผกระทำาความผดใน 2 ขนตอนของกระบวนการยตธรรมคอ1 . ขนตอนของศาล กอนการพพากษาคด เปนการสบเสาะและพนจจำาเลยตามคำาสงศาล เพอศาลจะไดใชขอมลและความเหนของพนกงานคมประพฤตในรายงานสบเสาะและพนจประกอบดลพนจในการพพากษาเพอลงโทษจำาเลยแตละรายอยางเหมาะสมตอไป2. ขนตอนของราชทณฑ หลงการถกลงโทษจำาคกมาแลวระยะหนงใน

กรณทนกโทษเดกขาดตองโทษในเรอนจำามาแลวไมนอยกวา 1 ใน 3 ของกำาหนดโทษตามหมายศาลในขณะนนหรอไมนอยกวา 10 ป ในกรณทตองโทษจำาคกตลอดชวตและสามารถพสจนไดวา เขาเหลานนสามารถใชชวตในสงคมไดโดยไมเปนอนตรายตอสงคม จะไดรบการพจารณาใหพกการลงโทษ ในขนตอนนพนกงานคประพฤตตองสบเสาะขอมลทางสงคม

5

เพอประกอบดลพนจของคณะกรรมการพกการลงโทษวา ผตองขงรายนนๆสมควรไดรบการพกการลงโทษหรอไม ในอนาคต หารมาตรการชะลอการฟองซงเปนกระบวนการในชนกอนการพจารณาคดของศาลไดรบการประกาศเปนกฎหมายแลวในกรณทพนกงานอยการเหนสมควรอาจมคำาสงใหพนกงานคมประพฤตดำาเนนการสบเสาะ เพอประกอบดลพนจในการสงใชมาตรการชะลอการฟองผกระทำาความผดดวย

วตถประสงคของง�นสบเส�ะและพนจ

1 เพอเสนอขอเทจจรงและความเหนเกยวกบมาตรการการลงโทษหรอการปฏบตทเหมาะสมกบผกระทำาความผดเปนรายบคคลโดยคำานงถงความปลอดภยของสงคมเปนสงสำาคญ

2 เพอประโยชนในการวางแผนแกไขฟ นฟทเหมาะสมกบผกระทำาผดแตละราย

ง�นควบคมและสอดสอง

การควบคมและสอดสองเปนกระบวนการตตาม ดแลใหคำาแนะนำาและชวยเหลอผกระทำาผดทอยระหวางการแกไขฟ นฟในชมชนภายใตเงอนไขการคมความประพฤต เพอชวยใหผกระทำาความผดเหลานนสามรถปรบปรงแกไขนสยความประพฤต และปรบตวอยรวมกบสงคมผอนในสงคมไดอยางปกตตอไป ตลอดจนไมหวนกลบไปกระทำาผดซำาอก โดยมพนกงานคมประพฤตเปนผคอยควบคมดแลและตดตาม เยยมเยยน เพอใหคำาปรกษา แนะนำา ตกเตอน ชวยเหลอในการดำาเนนชวตดานการปรบตว นสย ความประพฤต การศกษา งานอาชพ ตลอดจนเรองอนๆ ดวยการแกไขฟ นฟตามสภาพปญหาและความตองการเปนรายบคคลโดยอาศยเทคนควธตางๆ เชน การใชคำาปรกษาการบำาบดรกษาอาการเจบปวยทางกายและจตใจ การใหความร การฝกอาชพ การปรบพฤตกรรม รวมทงใหการสงเคราะหในรปแบบตางๆ

ปจจบนผกระทำาผดทอยภายใตการควบคมและสอดสองของกรมคมประพฤตแบงเปน 3 กลมใหญๆไดแก

1 ผกระทำาผดทเปนผใหญ (อายตงแต 18 ป ขนไป ) ทศาลพพากษา รอการกำาหนดโทษหรอรอการลงโทษจำาคก ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56

6

2. ผกระทำาผดทเปนเดกหรอเยาวชนทศาลเหนควรใชวธการคมประพฤตซงม 4 กลม คอ

1 เดกหรอเยาวชนทพพากษาแลววาไมมความผด แตมความประพฤตเสยหาย

2 เดกหรอเยาวชนทกระทำาผด แตศาลเหนควรใหโอกาสแกไขปรบปรงตนเองจงใหรอการกำาหนดโทษหรอรอการลงโทษไว

3 เดกหรอเยาวชนทศาลเหนควรสงเขาสถานฝกอบรมโดยกำาหนดระยะเวลาขนตำาและขนสงไว ซงภายในระยะเวลาขนตำา ขนสง ศาลอาจปลอยไปโดยมเงอนไขใหคมความประพฤต

4 เดกหรอเยาวชนทศาลสงเขาสถานฝกและอบรมเมอครบกำาหนดปลอยตวแลว ศาลเหนสมควรใหวางเงอนไขคมความประพฤตตอไปอกระยะหนงตอไป

3. ผกระทำาความผดทศาลมคำาพพากษาใหลงโทษจำาคกซงเปนนกโทษเดกขาดทไดรบโทษมาแลวตามระยะเวลาทกำาหนดไวในพระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ 2479 มาตรา 32 และไดรบการปลอยตวกอนครบกำาหนดโทษภายใตเงอนไขการคมความประพฤตของผไดรบการพกการลงโทษหรอลดวนตองโทษ นอกจากนในอนาคตหากมาตรการชะลอการฟองซงเปนกระบวนการในชนกอนการพจารณาคดของศาลไดรบการประกาศเปนกฎหมายแลวผกระทำาผดทพนกงานอยการมคำาสงใหชะลอการฟองและกำาหนดเงอนไขการคมประพฤตกจะเปนผกระทำาผดอกกลมหนงทอยภายใตการควบคมและสอดสองนเชนกน

ง�นคมประพฤตเดกและเย�วชน

เดกและเยาวชนทกระทำาผด แตอยในวสยทสามารถปรบปรงแกไขตนเองได ศาลจะใชวธการรอการลงโทษหรอปลอยตวออกมาจากสถานฝก

อบรมโดยใชวธการคมประพฤตซงมเงอนไขใหเดกและเยาวชนตองปฏบตตามดงน

1 ใหไปรายงานตวตอพนกงานคมประพฤต2 ใหฝกหดหรอทำางานอาชพใหเปนกจจะลกษณะ3 ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอความประพฤตใดอนอาจนำาไปส

การกระทำาผดในทำานองเดยวกนอก4 ใหไปรบการบำาบดรกษาอาการตดยาเสพตดใหโทษความ

บกพรองทางรางกายหรอทางจตหรความเจบปวยอนๆ

7

5 เงอนไขอนๆตามทเหนสมควรเพอแกไขฟ นฟหรปองกนมใหมการกระทำาผดอกเชนกำาหนดใหทำางานบรการสงคมตามทศาลเหนสมควร โดยอยในความดแลของกรมคมประพฤต

ปจจบน กรมคมประพฤต มหนาทรบผดชอบดแลแกไขฟ นฟเดกและเยาวชนทกระทำาผดใหกลบตนเปนพลเมอด โดยตดตามดแลในระหวางทเดกและเยาวชนเหลานกลบไปอยรวมกบครอบครวและดแลใหความชวยเหลอแนะนำาใหปฏบตตามเงอนไขทศาลกำาหนดไวหากปฏบตตามครบถวนและไมกลบไปกระทำาผดอกกจะพนจากการคมประพฤตไปดวยด

ข1นตอนก�รดำ�เนนง�นของพนกง�นคมประพฤต

1 การปฐมนเทศและชแจงเงอนไขการคมประพฤตใหกบเดกและเยาวชนตลอดจนผปกครองไดรบทราบ

2 การรบรายงานตวตามระยะเวลาทศาลกำาหนด3 การออกไปสอดสองยงทพกอาศย4 จดทำารายงานผลการคมความประพฤตตอศาล

ก�รแกไขฟ1 นฟเดกและเย�วชน

เปนกระบวนการภายหลงจากการวเคราะหและวางแผนวา เดกและเยาวชนควรไดรบการแกไขฟ นฟอยางไร ปจจบนมการดำาเนนการ 2 ลกษณะคอ

1 ก�รแกไขฟนฟเปนร�ยบคคล ประกอบดวยการใหการปรกษาครอบครว การจดใหเขารบการอปสมบทหรอบรรพชาการสงเคราะหดานการศกษา การยมทนประกอบอาชพ การสงเสรมใหมงานทำา การอาชพ การสงเคราะหดานการรกษาพยาบาล คาพาหนะ คาอาหาร การทำางานบรการสงคม

2 ก�รแกไขฟ1 นฟดวยก�รจดกจกรรมเปนกลม ประกอบดอย - การอบรมความรทจำาเปนในเรองตางๆ- การอบรมธรรมมะ

8

- คายจรยธรรม- การใหคำาปรกษาเชงจตวทยาแบบกลม- การฝกทกษะชวต- การทำางานบรการสงคม (แบบกลม)- การบำาบดฟ นฟในสถานบำาบด- กจกรรมหรอวธการใหแรงเสรมพฤตกรรมหรอการสรางแรง

จงใจ

การแกไขฟ นฟผกระทำาผดทเปนเดกและเยาวชนของกรมคมประพฤตจะใชวธการแกไขฟ นฟฯ หลากหลายรปแบบ โดยมงสงเสรมพฒนาใหเดกและเยาวชน มการเปลยนแปลงพฤตกรรมอารมณและจตใจ คณธรรมและจรยธรรม สตปญญาและทกษะ ในการแกไขปญหาและการดำาเนนชวต

ง�นกจกรรมชมชน

งานกจกรรมชมชนหมายถง ขนตอนและกระบวนการทางเทคนคทพนกงานคประพฤตนำามาใชดำาเนนการแกไขฟ นฟผกระทำาความผดโดยเฉาะกบผถกความประพฤต ในชวงระยะเวลาทอยระหวางการคมความประพฤตโดยใชเทคนคทางจตวทยา การศกษา จรยศาสตร สงคมสงเคราะห กฎหมายและวธการอนๆ เขามาดำาเนนการแกไขฟ นฟ พฤตกรรมและจตใจ ตลอดจนใหการสงเคราะหชวยเหลอตามสมควรเปนรายบคคลเปนระยะๆ โดยใชทรพยากรชมชนอนไดแก สถาบนตางๆและองคกรสาธารณกศล ใหเขามามสวนรวมในการรบร เขาใจ สงเสรมสนบสนนและชวยเหลอดแลผถกคมประพฤตทงทางตรงและทางออมเพอเชอมโยงผถกคมความประพฤตใหกลบคนสชมชนไดอยางแนบเนยนยงขน

การทกรมคมประพฤตไดนำาการมสวนรวมของประชาชนมาใชในการดำาเนนการแกไขฟ นฟผกระทำาผดนน เพราะการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมไมสามารถทำาไดโดยเจาหนาทของรฐแตฝายเดยวเพราะอาชญากรรมนนเปนสงทมผลกระทบตอสงคมโดยรวม ดงนนจงเปนภาระหนาทของประชาชนในสงคมทควรจะชวยปองกนแกไขปญหาอาชญากรรมดวย โดยภารกจของกรมคมประพฤตทเกยวของกบการแกไขฟ นฟผกระทำาความผดและการใหประชาชนไดเขามามสวนรวมไดแก

1 งานแกไขฟ นฟผกระทำาผด2 งานบรการสงคม3 งานสงเคราะหผกระทำาผด

9

4 การนำาประชาชนมสวนรวม-โครงการอาสาสมครคมประพฤตกระทรวงยตธรรม-โครงการเครอขายยตธรรมชมชน

ง�นแกไขฟ1 นฟผกระทำ�คว�มผด

วตถประสงคหลกของการคมประพฤตคอการใหความชวยเหลอแนะนำา แกไข ปรบปรงและสงเสรมใหผถกความประพฤตไดกลบตนเปนพลเมองด โดยไมหวนกลบไปกระทำาผดซำาอก ซงผถกคมความประพฤตนนทจะมความแตกตางกนทงดานสถานะสงคม ประวตสวนตว สภาวะอารมณ และฐานความผด ดงนนจงจำาเปนตองไดรบการแกไขฟ นฟใหเหมาะสมตามความตองการเปนรายบคคล ทงในดานพฤตกรรมและอารมณ การปรบทศนคต การเขาใจปญหาและรจกการแกไขปญหาดวยเทคนคและวธการทแตกตางกนดงน

1 การจดอบรมใหความรแกผถกคมความประพฤตตามสภาพปญหา ความตองการหรอความจำาเปน

2 การแกไขฟ นฟโดยใชหลกธรรมทางศาสนา

- การอบรมธรรมมะ- การจดคายจรยธรรม- การบรรพชาและอปสมบท

1 การใหคำาปรกษาเชงจตวทยาแบบกลม / รายบคคล / รอบครววตถประสงค1 เพอแกไขฟ นฟผถกคมความประพฤตทมปญหาทางดาน

พฤตกรรมและอารมณโดยชวยใหผถกคมความประพฤตสามารถปรบตวใหเขากบระเบยบกฎเกณฑโดยชวยใหผถกคมความประพฤตสามารถปรบตวใหเขากบระเบยบกฎเกณฑของสงคม

2 เพอสงเสรมใหผถกคมความประพฤตนำาหลกของศาสนามาใชในการดำาเนนชวต อกทงปลกฝงคณธรรม จรยธรรม เพอใหเกดทศนคตและคานยมอนดงาม ตลอดจนพฒนาความรสกรบผดชอบตอตนเองและสงคมสวนรวม

10

3 เพอใหผถกคมความประพฤตไดมความรความเขาใจถงระเบยบและกฎหมายทเกยวของกบฐานความผดทตนเองไดกระทำา ตลอดจนกฎหมายอนๆ อนจะทำาใหรถงเหต ปจจยทจะกอใหเกดการกระทำาผดใดๆ

4 เพอเสรมสรางความรความเขาใจในเรองอนๆ ทจะสงผลใหผถกคมความประพฤตไดเกดการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง รวมทงการพฒนาทศนคตและจตสำานกทดใหกบตนเอง

ง�นทำ�ง�นบรก�รสงคม

การทำางานบรการสงคม หรอการทำางานสาธารณประโยชนในความรบผดชอบของกรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม หมายถง การทศาลหรอพนกงานคมประพฤตกำาหนดใหผกระทำาความผดในคดอาญาตองทำางานทเปนประโยชนตอสงคมหรอผเสยหายทไมไดรบคาตอบแทนภายใตความยนยอมหรอคำารองขอทำางานบรการสงคมของผกระทำาผด นอกจากน คณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดยงสามารถกำาหนดใหการทำางานบรการสงคมเปนวธการหนงในระหวางการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

วตถประสงคของก�รทำ�ง�นบรก�รสงคม

1 เพอกระตนใหผกระทำาความผดตระหนกถงความรบผดชอบและมจตสำานกในการรบผดชอบตอตนเอง ผอนและสงคมมากยงขน เกดความภาคภมใจวายงมคณคาและสงคมยอมรบวาผกระทำาผดมความสำานกตวและประโยชนตอสงคม

2 ผกระทำาผดไดพฒนาตนเองในดานความร ทกษะ ความสนใจ ความมวนย ตลอดจนรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน

3 เพอใหผกระทำาผด ไดชดเชยความเสยหายทกอขนดวยการทำางานทเปนประโยชนตอผอนและสงคม

4 เปนการนำามาตรการทางเลอกอนมาใชแทนวธการลงโทษจำาคกหรอโทษปรบโดยการจำากดเสรภาพ จำากดเวลาพกผอนสวนตวและใหทำางานทเปนประโยชนตอสงคมซงเปนวธตอบแทนการละเมดกฎหมายวธหนงกฎหมายทเกยวของมดงน

11

การทำางานบรการสงคมดำาเนนการอยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56เปนเงอนไขหนงของการคมประพฤตสำาหรบผทศาลพพากษารอการกำาหนดโทษหรอรอการลงโทษจำาคกไมเกน 3 ป ซงการจดใหกระทำากจกรรมบรการสงคมหรอสาธารณประโยชนใหเปนไปตามทเจาพนกงานและผกระทำาผดเหนสมควรในบางคด แมวาศาลจะไมไดกำาหนดเงอนไขทำางานบรการสงคมแตหากพนกงานคมประพฤตพจารณาแลวเหนวา การใหผถกคมประพฤตทำางานบรการสงคมจะเหนประโยชนตอการแกไขฟ นฟกอาจจดใหทำางานบรการสงคมไดภายใตความสมครใจของผถกคมความประพฤตการทำางานบรการสงคมแทนคาปรบตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 30/1ใชเปนทางเลอกใหกบผกระทำาผดทถกศาลพพากษาลงโทษปรบแตไมเงนจายคาปรบ เมอศาลพพากษาใหลงโทษปรบผกระทำาความผดไมเกน 80000 บาท ผตองโทษปรบทไมใชนตบคคลและไมมเงนพอทจะชำาระคาปรบสามารถยนคำารองตอศาลชนตนทพพากษาคดขอทำางานบรการสงคมแทนคาปรบได การทำางานบรการสงคมตาม พระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ 2545 มาตรา 23(4)

เปนวธการหนงทคณะอนกรรมการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดอาจกำาหนดในการจดทำาแผนการฟ นฟฯ ทำางานบรการสงคมรวมกบการดำาเนนการอนทเหมาะสมเพอใหดำารงชวตหางไกลยาเสพตด

รปแบบการทำางานบรการสงคมม 2 รปแบบคอ

1 การทำางานบรการสงคมแบบรายบคคล หมายถง การจดใหผกระทำาผดทมเงอนไขการทำางานบรการสงคมแตละคนไปทำางานบรการสงคมตามหนวยงานภาคเชน การสอนหนงสอ การสอนทกษะการเลนกฬาการดแลผดอยโอกาสหรอการทำากจกรรมในลกษณะอนๆทหนวยงานภาคจดใหทำาเปนรายบคคลตามความรความสามารถหรอการทำางานตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานหรอชมชน

2 การทำางานบรการสงคมแบบกลม หมายถงการจดใหผกระทำาผดถกคมความประพฤตทำางานบรการสงคมรวมกนเปนกลมจะชวยฝกทกษะดานการสรมสรางความสมพนธกบผอนใหดขน

12

เปนการทำางานตามความตองการของชมชนทลกษณะงานตองใชคนเปนจำานวนมากหรอเปนการทำางานรวมกบคนในชมชนเพอสงเสรมการยอมรบและความสมพนธอนดตอไป

กจกรรมก�รทำ�ง�นบรก�รสงคม

1 การพฒนาหรอทำาความสะอาดสถานทสาธารณะ เชน วด โรงเรยน สวนสาธารณะ สถานททองเทยว มสยด กโบ

2 การปลกและดแลสวนปาหรอสวนสาธารณะ

3 การชวยเหลอดแลอำานวยความสะดวกหรอใหความบนเทงแกคนพการ เดกกำาพรา คนชราในสถานสงเคราะหหรอผปวยในโรงพยาบาล

4 การปลกสรางซอมแซมอาคาร สถานทราชการเชน ชางไม ชางประปา ชางไฟฟาและชางส

5 การเปนครฝกสอนวชาชพตางๆเชนสอนดนตรแกเดก นกเรยน ฝกสอนชางซอมเครองใชไฟฟาตางๆ ชางซอมรถจกยานยนตหรอรถยนตแกผถกคมความประพฤตทสนใจ

6 กจกรรมอนๆเชนการทำางานในหองสมด การทาสเครองหมายจราจร การบรจาคโลหต รวมงานอาสาสมครชวยผประสบภยหรอรวมรณรงคปอนกนอาชญากรรม เปนตน

ง�นสงเคร�ะหผกระทำ�ผด

ผกระทำาผดทเขาสกระบวนการงานคมประพฤต สวนหนงเปนผดอยโอกาสทางสงคมทมปญหาดานตางๆ เปนเหตใหคนเหลานขาดศกยภาพในการแกไขปรบปรงตนเองใหเปนพลเมองด ดงนนการใหการสงเคราะหผกระทำาผดทเขาสกระบวนการงานคมประพฤต อนเปนการเรมสรางศกยภาพในการแกไขฟ นฟและปรบปรงตนเองเพอใหกลบกลายมาเปนผทสามารถชวยเหลอตนเองและสงคมได

นอกจากนดวยมตของคณะรฐมนตร เมอวนท 10 กรกฎาคม 2544 กรมคมประพฤตจงไดรบมอบหมายใหเปนหนวยงานหลก ในดานการสงเคราะหผกระทำาผด ทอยในระหวางการคมประพฤต

13

รวมถงผกระทำาผดทพนโทษและผถกคมประพฤตทพนจากการคมความไปแลว ซงจะทำาใหการคมประพฤต สามารถทจะชวยเหลอผกระทำาความผดทประสบปญหาและพรอมทจะกลบสสงคมไดอกครงหนง

วธก�รในก�รสงเคร�ะหทผ�นม�ไดแก

1 การประกนตวจำาเลยในระหวางการสบเสาะและพนจ2 การสงเคราะหคาอาหารและคาพาหนะจำาเลย3 การใหการศกษาแกผถกคมความประพฤต4 การอบรมดานอาชพและฝกอาชพใหแกผถกคมความ

ประพฤต5 การสงเสรมดานการหางานใหแกผถกคมความประพฤต6 การใหผถกคมความประพฤตยมทนประกอบอาชพ7 การใหการสงเคราะหดานอาหารและคาพาหนะแกผถกคม

ความประพฤต8 การสงเคราะหดานการรกษาพยาบาล สขภาพ จตและ

อาการตดยาเสพตดใหโทษ

โครงก�รอ�ส�สมครคมประพฤต กระทรวงยตธรรม

โครงการอาสาสมครคมประพฤต กระทรวงยตธรรม เกดจากแนวคดเกยวกบการนำาประชาชนและชมชนเขามามสวนรวมในการสนบสนนแกไขฟ นฟผกระทำาผดในชมชนอนเปนการปฏบตตอผกระทำาผดตามแนวทณฑวทยาสมยใหม เพราะการทจะใหการแกไขฟ นฟผกระทำาผดบรรลวตถประสงคนน ลำาพงพนกงานคมประพฤตฝายเดยวคงไมสามรถปฏบตงานไดผลอยางเตมท จากความสำาคญดงกลาวคณะรฐมนตรจง

ประกาศใหวนท 16 มนาคมของทกปเปน วนอาสาสมครคมประพฤต

14

วตถประสงค

1 เพอเพมพนความรความเขาใจแกประชาชนผเปนอาสาสมครคมประพฤตในเรองกฎหมายและกระบวนการพจารณาคดของศาล ตลอดจนปญหาและสาเหตของการกระทำาผดทงเดกและผใหญรวมทงแนวทางปองกนและแกไข

2 เพอใหอาสาสมครคมประพฤต สามารถนำาความรทไดรบจากการอบรมไปใชใหเกดประโยชนในการปฏบตหนาทตลอดจนสามารถแนะนำาชวยเหลอผกระทำาผด ผปกครองของเดกและเยาวชนทกระทำาผดและประชาชนในทองถนเบองตน

3 เพอใหอาสาสมครคมประพฤตดแลชวยเหลอผกระทำาผดใหกลบตนเปนพลเมองด ไมกระทำาการทเปนภยตอสงคม

4 เพอใหอาสาสมครคมประพฤตรวมมอกบประชาชนในทองถนหาทางปองกนมใหผกระทำาผดกระทำาผดซำาและกลบตนเปนพลเมองด

5 เพอใหมตวแทนของประชาชนและตวแทนของกระทรวงยตธรรม คอยสอดสองดแลความประพฤตของผกระทำาความผดรวมทงเดกและเยาวชนทไดรบการปลอยจากสถานฝกอบรม

6 เพอเปนการสรางศรทธาใหประชาชนและผปกครองมทศนคตทดตอการดำาเนนงานของกระทรวงยตธรรม

7 เพอปองกนการเรยกรองหรอหาผลประโยชนอนมชอบในคดโดยอาศยความไมรกฎหมายของผทเกยวของกบคด เชนจำาเลยหรอบดามารดา ผปกครองของเดกหรอเยาวชนทถกกลาวหาวากระทำาผด

8 เพอกระตนเตอนใหประชาชนเขาและสนใจกจการงานของกระทรวงยตธรรม ซงเปนมาตรการแบงเบาภาระคดของศาลและปองกนการกระทำาผดซำา ตลอดจนชวยเหลอกจการมลนธสงเคราะหของศาลเยาวชนและครอบครวและมลนธแกไขฟ นฟและสงเคราะหผกระทำาผด รวมทงเผยแพรกจการงานคมประพฤตของกระทรวงยตธรรมใหกวางยงขน

15

9 เพอใหอาสาสมครคมประพฤตมบทบาทในการเปนตวคณและเชอมโยงศาล กระทรวงยตธรรมกบประชาชนในทองถนเขามามสวนรวมในการปองกนตนเองและสงคมจากอาชญากรรมในดานตางๆ

10 เพอใหแนวคดการสงเคราะหชมชน การแกไขฟ นฟผกระทำาความผดในสงคม การลงโทษผกระทำาผดโดยไมใชระบบเรอนจำาและการแกไขฟ นฟผกระทำาผดเปนรายบคคลมความเปนรปธรรมสามารถปฏบตไดผลอยางจรงจง

บคคลทจะไดรบการแตงตงจากรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมใหเปนอาสาสมครคมประพฤตกระทรวงยตธรรมตองมคณสมบตตามทระเบยบกระทรวงยตธรรมวาดวยอาสาสมคร

คมประพฤต พ.ศ 2547 กำาหนดและตองผานการอบรมความรเกยวกบงานของกรมคมประพฤตและกระทรวงยตธรรมโดยใหอยในตำาแหนงไดคราวละ 2 ป

ง�นเครอข�ยชมชน

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ในหมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ มาตรา 75 และ 76 ไดกำาหนดใหรฐตองดแลใหมการปฏบตตามกฎหมายคมครองสทธและเสรภาพของบคคล จดระบบงานของกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพและอำานวยความเปนธรรมแกประชาชนอยางรวดเรวและเทาเทยมกน รวมทงจดระบบงานราชการและงานรฐอยางอนใหมประสทธภาพ เพอตอบสนองความตองการของประชาชนและรฐตองสงเสรมและ สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการกำาหนดนโยบายการตดสนใจทางการเมอง การวางแผนพฒนาเศรษฐกจ สงคมและการเมอง รวมทงการตรวจสอบการใชอำานาจรฐทกระดบและกรมคมประพฤตไดเรมดำาเนนการในการนำาภาคประชาชนเขามามสวนรวมเปนเครอขายของกรมคมประพฤตอยางเปนทางการตงแต พ.ศ 2529 แลวโดยใชชอวา โครงการอาสาสมครคมประพฤต กระทรวงยตธรรม นอกจากน กรมคมประพฤตยงไดดำาเนนงานเกยวกบเครอขายชมชนในรปแบบและโครงการตางๆดงน

16

โครงก�รประส�นเครอข�ยชมชนในก�รแกไขฟ1 นฟผกระทำ�ผด

เรมดำาเนนการเมอปงบประมาณ 2546 ซงอยในความรบผดชอบของกลมงานเครอขายยตธรรมชมชน กองกจการชมชนและบรการสงคม วตถประสงคของโครงการคอมงเนนเสรมสรางพลงอำานาจใหชมชนขามามสวนรวมในกระบวนการยตธรรมชมชนใหชมชน

เขาใจเกยวกบเรองกระบวนการยตธรรมชมชนและการมบทบาทของชมชนในการบรหารงานยตธรรม โดยมเปาหมายใหเครอขายยตธรรมชมชนไดเขามาเปนหนสวนในการแกไขฟ นฟผกระทำาผดในชมชนโดยชมชนเพอใหชมชนสามารถระงบขอพพาทและรวมกนเฝาระวง ปองกนอาชญากรรมในชมชน รวมทงมบทบาทในเชงบรบทของสวสดการสงคมดวย ซงโครงการโครงการนไดดำาเนนการคดเลอกสำานกงานคมประพฤตนำารอง 9 แหงไดแก สำานกงานคมประพฤตจงหวดพระนครศรอยธยา ระยอง มหาสารคาม เชยงใหม กำาแพงเพชร เพชรบร สราษฎรธาน พทลงและสำานกงานคมประพฤตประจำาศาลจงหวดสคว และในปงบประมาณ 2548 ไดมสำานกงานคมประพฤตเขารวมโครงการรวมทงสน 49 แหง

โครงก�รเสรมสร�งคว�มยตธรรมใน 3 จงหวดช�ยแดนภ�คใต

สบเนองจากเหตการณความไมสงบใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต (จงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส) กระทรวงยตธรรม จงไดโครงการตามนโยบายเสรมสรางสนตสขจงหวดชายแดนภาคใตและยทศาสตรการพฒนาจงหวดชายแดนภาคใตของรฐประกอบดวย 5 โครงการยอย โดยมหนวยงานในสกดกระทรวงยตธรรมรบผดชอบดำาเนนการ รวมทงโครงการเสรมสรางความยตธรรมใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตทกรมคมประพฤตเปนผรบผดชอบดวย โครงการนมวตถประสงคเพอเปนชองทางในการรองทกขเมอประชาชนมปญหาความขดแยงหรอไมไดรบความเปนธรรมจากเจาหนาทรฐ ตลอดจนใหมการทำางานรวมกนระหวางรฐกบประชาชนภายใตเครอขายยตธรรมชมชนโดยมเปาหมายใหประชาชนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตไดรบความเปนธรรมอยางรวดเรวและมประสทธภาพ รวมทงใหแกนนำาประชาชนในจงหวดดงกลาวมความรความเขาใจถงสทธหนาทพลเมองแหงราชอาณาจกรไทย บทบาทภารกจหนาทของกระทรวงยตธรรมและหนวยงาน

ในสงกด จดใหมศนยประสานงานยตธรรมชมชนใน 3 จงหวด เพอเชอมตอการทำางานรวมกนระหวางประชาชนและหนวยงานในสงกดกระทรวงยตธรรมและหนวยงานอนทเกยวของ

17

โครงก�รพลงเครอข�ยยตธรรมชมชนแกปญห�ย�เสพตด

เปนโครงการทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางสขภาพ (ส ส ส.) มระยะเวลาการดำาเนนงานตงแตเมษายน 2546 ถง มนาคม 2549 โดยมวตถประสงคในการศกษารปแบบกลไกลและกระบวนการเพอเปนตนแบบและเพอพฒนาระบบสนบสนนการสรางเครอขายพหภาคในการปองกนและแกไขปญหาของชมชน โดยคดเลอกสำานกงานคมประพฤตและชมชนเขารวมโครงการ ตามความหลากหลายทางวฒนธรรม ประเพณ ศาสนา อาชพ ทรพยากร สงแวดลอมและสถานการณดานยาเสพตดประกอบดวย สำานกงานคมประพฤตประจำาศาลแขนพระนครเหนอ สำานกงานคมประพฤตสำานกงานคมประพฤตประจำาศาลอาญากรงเทพใต สำานกงานคมประพฤตประจำาศาลสคว สำานกงานคมประพฤตจงหวดระยอง นครราชสมา ชยภม มหาสารคาม ตาก ลำาพนและยะลารวม 10 สำานกงาน 18 ชมชน ทงน ชมชนทสำานกงานคประพฤตเขาไปศกษา เรยนรและถอดบทเรยนจากการเรยนรและเกดการสมมนาแลกเปลยนเรยนรระหวางสำานกงานคมประพฤตกบชมชนหรอระหวางชมชนกบชมชนดวยกน นอกจากนยงใชกลยทธในการเสรมสรางพลงอำานาจใหแกชมชนและผปฏบตงานดวย

โครงก�รเครอข�ยยตธรรมชมชน จากผลการปฏบตงาน ประสบการณความรและบทเรยนตางทกรมคมประพฤตไดเขาทำางานรวมกบชมชน กระทรวงยตธรรมจงไดมอบหมาย

ใหกรมคมประพฤตไดดำาเนนการตามโครงการเครอขายยตธรรมชมชนภายใต ยตศาสตร ยตธรรมถวนหนา ประชามสวนรวม เพอใหประชาชนในทองถนไดเขามสวนรวมกบกระทรวงยตธรรมในฐานะเปนหนสวนและเปนสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนและพฒนาขนเปนผประสานงานยตธรรมชมชนโดยมบทบาทหนาทในดานตางๆเชน การปองกนแกไขปญหาอาชญากรรม การแกไขฟ นฟผกระทำาผดในชมชน การระงบขอผดพาทในชมชน เปนตน มการดำาเนนงานดวยการอบรมใหประชาชนทเปนสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนมความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายทประชาชนควรร การคมครองสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญมาตรการกลไกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนในกระบวนการยตธรรม กาอยรวมกนอยางสนตสขและสมานฉนทในชมชนภายใตวฒนธรรมและวถชมชนทหลากหลายตลอดจนสงเสรมใหเกดกระบวนการคด เกดการรวมตวกนในบรรดาสมาชกการจดตง ศนยยตธรรมชมชน ของตนเอง ขน เพอเปนกลไกในการรวมกนสรรหาแนวทางทจะทำาใหภาครฐและภาคประชาสงคมรวมกนสราง สงคมยตธรรม กลาวคอ เปนสงคมทประชาชนไดรบความเปนธรรมอยางเสมอภาคภายใตกฎหมายอยางถวนถงและเปนสงคมทมความสงบสขปราศจากอาชญากรรม อนจะเปนรากฐานสำาคญของการพฒนาทงทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางยนยนตอไป

18

บทบ�ทเครอข�ยยตธรรมชมชน

บทบาทของเครอขายยตธรรมชมชนมความหลากหลายและสามมารถแบงเปนหลายระดบขนอยกบความสนใจของแตละบคคลและความพรอมของเครอขายแตละแหง อาทเชน

- บทบาทในการเปนแนวรวมของกระทรวงยตธรรมในชมชนทจะรวมมอกบกระทรวงยตธรรมในการดำาเนนกจกรรมในรปแบบตางๆ ทเปนการเสรมสรางความยตธรรมและความสงบสขภายในชมชน

- บทบาทในการชวยดแลใหคำาแนะนำาและแกปญหาในเบองตนกบผทถกละเมดสทธและเสรภาพหรอตองการคำาแนะนำาเบองตนทางดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรม

- บทบาทในการลดขอพพาทความขดแยงในชมชน- บทบาทในการปองกนอาชญากรรมภายในชมชน- บทบาทการปองกนสถานทเกดเหตและแจงขอมลเกยวกบศพ

ชนสวนของศพและพยานหลกฐาน- บทบาทในการเฝาระวงแจงขาว แจงเบาะแสทางคดความหรอ

การกระทำาความผดกฎหมายใดๆ- บทบาทในการใหโอกาส แกไข ฟ นฟ ชวยเหลอ สงเคราะหผ

กระทำาความผด- บทบาทใหการชวยเหลอ ดแลผทไดรบความเสยหายและผลกระ

ทบจากอาชญากรรม- บทบาทในการจดตงและดำาเนนการใน ศนยยตธรรมชมชน

เพอเปนจดเชอมโยงของหนวยงานของกระทรวงยตธรรมในพนท

- บทบาทอนทเครอขายยตธรรมชมชนรวมกบกระทรวงยตธรรมเหนเหมาะสมในการดำาเนนการเพอประโยชนของชมชน

ก�รฟ1 นฟสมรรถภ�พผตดย�เสพตด

ความเปนมา ปญหายาเสพตดในประเทศไทยเปนปญหาวกฤตทมผลกระทบตอความมงคงของชาต ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง ความสมพนธระหวางประเทศและคณภาพประชากร โดยเฉาะปญหาจำานวนผเสพยาเสพตดทมจำานวนสงขน และแพรระบาดไปยงกลมเดกและเยาวชนซงเปนอนาคตของชาต

19

รฐบาลจงไดกำาหนดนโยบายสำาคญเรงดวนในการแกไขปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดโดยใชหลก การปองกนนำาหนาการปราบปราม ผเสพตองไดรบการรกษา และผคาตองไดรบการลงโทษอยางเดดขาด จากนโยบายดงกลาวถอวาผเสพยาเสพตดเปนผปวยมใชอาชญากรจงตองไดรบการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพอยางทวถงอยางไรกดกอนทจะไปกลาวถงการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในระบบการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดภายในประเทศซงทผานมาม 2 ระบบคอ

1 การบำาบดรกษาในระบบสมครใจ เปนการเปดโอกาสใหผตดยาเสพตดซงตองการเลกเสพยาสมครใจเขารบการบำาบดรกษาในสถานพยาบาลตางๆทงภาครฐและเอกชนซงในการดำาเนนการทผานมาผเขารบการบำาบดรกษาสวนใหญไมมแรงจงใจเขารบการบำาบดรกษาอยางตอเนองจนครบขนตอน

2 การบำาบดรกษาในระบบตองโทษ เปนการบำาบดรกษาผตดยาเสพตดท กระท ำาความผ ดเก ยวก บคด ยาเสพตดไว ในทณฑสถานบำาบดของกรมราชทณฑ สถานพนจ และคมครองเดกและเยาวชนซงในการดำาเนนการทผานมาสถานทไมเอออำานวยตอการบำาบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพและเนองจากการควบคมตวรวมกบผกระทำาความผดคดอนๆ ทำาใหผตดยาเรยนรพฤตกรรมอาชญากร นอกจากนเมอผตดยาเสพตดพนโทษกจะมประวตอาชญากรซงสงคมไมยอมรบทำาใหเกดปญหาในการดำารงชพตอไปดงนน เพอเปนแกไขปญหาของทง 2 ระบบดงกลาวในอดตทผานมา จงมแนวคดใหมระบบการบงคบบำาบดขน ดวยการตราเปนพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ .ศ 2534 แตไมมผลบงคบใชกฎหมายดวยเหตหลายประการ ซง

ตอมากระทรวงยตธรรมจงไดมการขอแกไขพระราชบญญตดงกลาว เพอใหมความสมบรณในการบงคบใชและใหสอดคลองก บหล กการของ ร ฐธรรมน ญแห งร าชอา ณาจ กร ไทย พทธศกราช 2540 และจากนโยบายของรฐบาลดงกลาว ประกอบกบการมแนวคดใหขยายขอบเขตของการฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดใหครอบคลมถงผเสพและมไวในครอบครอง ผเสพและมไวในครอบครองเพอจ ำาหนายและผเสพและผจำาหนายเลกนอย รวมทงเดกและเยาวชนทกระทำาความผดดงกลาว ตลอดจนขยายสถานทเพอการตรวจพสจนการเสพหรอต ดยาเสพต ด และสถานท เพ อการฟ นฟสมรรถภาพใหกวางขวางยงขน

20

เชน สถานทหนวยงานในราชการทหารสถานพยาบาลของกระทรวงสาธารณสขหรอหนวยงานอนๆซ งเปนการระดมทรพยากรเพอการแกไขฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเขาดวยกนจงไดมการตรา พระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ 2545 ขนใหมโดยมผลยกเลกพระราชบญญตดงกลาวโดยไดประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบกฤษฎกา เลม 119 ตอนท 96 ก. ลงวนท 30 กนยายน 2545 และมผลบงคบใชในวนท 1 ตลาคม 2545

ตำ�แหนงทไดรบมอบหม�ย

ผชวยเจาหนาทพนกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสกระทรวงยตธรรม

ง�นทไดรบมอบหม�ย

งานตามภารกจของสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสดงน

1 งานกจกรรมชมชน2 งานสบเสาะและพนจ3 งานควบคมและสอดสอง5 งานแกไขฟ นฟผกระทำาความผด

ชอพเล1ยงสหกจศกษ� นางสาวตวนนะ อลยพร

ระยะเวล�ก�รดำ�เนนง�น

วนท 1 พฤศจกายน พ.ศ 2555 ถง 28 กมภาพนธ พ.ศ 2556

21

บทท ๑

บทนำ�

1.คว�มเปนม�และคว�มสำ�คญของปญห� การปฎรปกระบวนการยตธรรมชมชนโดยใหประชาชนเขามามสวนรวมเพอสรางความเปนธรรมภายในสงคมใหกบประชาชนทมประสทธภาพคอการสรางความยตธรรมเชงสมานฉนทภายในชมชนเพอเขามามบทบาทในการประนประนอมความขดแยงภายในชมชน

สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสในฐานะทมภารกจหลกในการปฏบตตามนโยบายในการพฒนาระบบความยตธรรมใหกบประชาชนเขามามสวนรวมภายในยทธศาสตรยตธรรมถวนหนา ประชามสวนรวม ( justiceail for justice ) และ ไดใหความสำาคญในการดำาเนนการจงเปนแนวทางใหมทใหประชาชนมสวนรวมในฐานะ หนสวน ในการทำางานควบคกบประชาชนในการรวมคด รวมทำาตามแนวคดยตธรรมชมชน แนวความคดยตธรรมชมชนเปนกระบวนการสรางความเปนธรรมในทกปญหาของชมชนทางสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสไดจดโครงการเครอขายยตธรรมชมชนภายในอำาเภอเพอพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในรปแบบเครอขายยตธรรมชมชนทมเอกภาพและบรณาการซงไดจดตงศนยเครอขายยตธรรมชมชนครบทกอำาเภอของจงหวดนราธวาสเพอใหการพฒนาระบบงานยตธรรมและเครอขายยตธรรมชมชนอยางเปนระบบทมลกษณะบรณาการ ทไมมความมความซำาซอนระหวางหนายงานของภาครฐกบเครอขายยตธรรมชมชน ขาพเจาในฐานะนกศกษาปฎบตสหกจศกษาในสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสไดเหนถงความสำาคญของ การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชนและไดศกษาถงความสำาเรจของเครอขายยตธรรมชมชน ณ ตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส เพอพฒนากระบวนการยตธรรมชมชนใหเปนทยอมรบและแพรหลายไปสชมชนในจงหวดชายแดนภาคใตตอไป

๒. วตถประสงคของก�รวจย

๒.๑ เพอศกษาสาเหตการเขามามสวนรวมของชมชนทมตองานยตธรรมชมชน

๒.๒ เพอศกษาแนวทางการจดการการมสวนรวมของชมชนตองานยตธรรมชมชน

22

๓. ขอบเขตของก�รวจย

ศกษาเฉพาะสมาชกชมชนตำาบล บางนาค อำาเภอ เมอง จงหวด นราธวาส และเจาหนาหนาทสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

๔. ประช�กรและกลมตวอย�ง

๔.๑. ประชาชนทวไปและผนำาชมชนประกอบดวยกำานนผใหญบานและสมาชกองคการบรการสวนตำาบลภายในชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอ เมองจงหวดนราธวาสและเจาหนาทสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

๔.๒ กลมตวอยาง ทผวจยไดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาเลอกจากผนำาชมชนคอสมาชกองคการบรหารสวนตำาบลและผใหญบานและเจาหนาทสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส

๕. นย�มศพทในก�รศกษ�

ก�รมสวนรวม หมายถง กระบวนการทใหประชาชนผมสวนไดสวนเสย ไดตระหนกร รบร มโอกาสเขามาแสดงบทบาท ทศนคต และความคดเหนทเกยวของกบการดำาเนนการพฒนา รวมคด รวมตดสนใจในการแกปญหาชมชนของตนเอง เปนการเนนการมสวนรวมอยางสรางสรรคและความชำานาญและมการแลกเปลยนขอมลขาวสารและมทกษะของประชาชนในการแกไขปญหารวมกบการใชวทยาการภมปญญาทเหมาะสมชดเจน โปรงใส

ชมชน หมายถง กลมคนทางสงคมทอยอาศยในบรเวณใกลเคยงกน อยในละแวกเดยวกน และเปนทรบรรวมกนวาตนเองอาศยอยในกลมคนนน ๆ ซงในทนหมายถง ชมชน ตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส ผนำ�ชมชน หมายถง ผทมศกยภาพตอการชกนำา

ความคด ความเหนของชมชน ไปสการตดสนใจแกปญหาของชมชน ซงประกอบดวยกำานนผใหญบานและสมาชกองคการบรหารสวนตำาบล ประช�ชน หมายถง หนวยสมาชกทอยในสงคม ในทนหมายถงสมาชกทอยในชมชนตำาบลบางนาคอำาเภอเมองจงหวดนราธวาส ยตธรรมชมชน หมายถง กระบวนทศนในการอำานวยความยตธรรมภายใตกรอบความเปนธรรมทางสงคม (Social justice) เนนการปองกนปญหาอาชญากรรมรวมกนโดยประชาชนในชมชนนน

23

เครอข�ยยตธรรมชมชน หมายถง ประชาชน กลมคน หรอองคกรทสมครใจเขามาประสานความรวมมอกบกระทรวงยตธรรมในการปองกน แกไข และเฝาระวงปญหาอาชญากรรมในชมชน และไดรบการแตงตงใหเปนสมาชกเครอขายโดยกรมคมประพฤต

๖. ประโยชนทค�ดว�จะไดรบ

๖.๑ ทำาใหทราบถงการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน

๖.๒ ทำาใหไดแนวทางทกอใหเกดกระบวนการมสวนรวมของชมชนทมประสทธภาพ

๖.๓ เปนแบบอยางในการดำาเนนการดานการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชนแกชมชนอนๆ ในสงคมจงหวดชายแดนภาคใต

๗. กรอบแนวคดในก�รวจย

แนวคดยตธรรมชมชน กระบวนก�รทเนนก�รปองกน แกไขปญห�อ�ชญ�กรรมในชมชน โดย แนวคดการมสวนรวมของชมชน

- กระบวนก�รทผมสวนไดเสยมโอก�สแสดงทศนะแลกเปลยนขอมลและ

การมสวนรวมชมชนตำาบลบางนาค

- ก�รตระหนกรบรถงสทธและหน�ท

สาเหตการเขาสงานยตธรรมชมชน

24

๙ ก�รเกบรวบรวมขอมล

1 การเกบรวบรวมขอมลเอกสารชนตนจากงานวจยทเกยวของทคนควาในหนงสออเลกทรอนกส

2 การเกบขอมลเอกสารชนรองในพนทชมชนบางนาค

๑๐ ก�รวเคร�ะหขอมล

ในขนตอนการวเคราะหขอมลนนจะนำาขอมลทไดจากการคนควาและรวบรวมทงทเปนขอมลปฐมภมและทตยภมรวมทงขอมลจากการศกษากรณในพนท มาจดใหเปนระบบและเชอมโยงความสมพนธของขอมลเพอนำาไปสความเขาใจในการวเคราะหโดยใชกรอบแนวคดการมสวนรวมงานยตธรรมชมชนเพอแสวงหาคำาตอบตามวตถประสงคของงานวจย

๑๑ ประโยชนทขาดวาจะไดรบ

๑ สถานประกอบการสหกจศกษามความรความเขาใจงานยตธรรมชมชนและเปนการประชาสมพนธงานยตธรรมชมชน

แนวคดการมสวนรวมของชมชน

- กระบวนก�รทผมสวนไดเสยมโอก�สแสดงทศนะแลกเปลยนขอมลและ

กลมบคคลทมสวนรวมในงาน ยตธรรมชมชนผนำ�ชมชน ประช�ชนเจ�หน�ทสำ�นกง�นคมประพฤต กระทรวงยตธรรมชมชนจงหวดนร�ธว�ส

การมสวนรวมชมชนตำาบลบางนาค

- ก�รตระหนกรบรถงสทธและหน�ท

3 นำาผลการศกษาเพอการพฒนาชมชนในการสรางความเขมแขงของภาคประชาชนและภาครฐทสอดคลองกบความตองการของคนในจงหวดชายแดนภาคใต

25

บทท ๒

เอกส�รและง�นวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของประกอบดวยแนวคด ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน งานยตธรรมชมชน และงานวจยทเกยวของ ดงน ๑. แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน ๒. งานยตธรรมชมชน ๓. งานวจยทเกยวของ

๑. แนวคดทฤษฎเกยวกบก�รมสวนรวมของชมชน

๑.๑ คว�มหม�ย

Reeder (๑๙๖๓ : ๓๙) กลาววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การรวมกนในการปะทะสงสรรคทางสงคม ซงรวมทงการมสวนรวมของปจเจกบคคลและการมสวนรวมเปนกลม

WHO / UNICEF (๑๙๗๘ : ๔-๘) ใหความหมายวา การมสวนรวมคอการทกลมของประชาชนกอใหเกดการรวมตวทสามารถจะกระทำาการตดสนใจใชทรพยากร และมความรบผดชอบในกจกรรมทกระทำาในกลม

Peter Oakley and David Marsden (๑๙๙๑ : ๑๗-๒๐) กลาวถงความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไปสมพนธกบเรองการสรางประชาธปไตยทางการเมอง หรอมฉะนนกเอาไปเกยวพนกบกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม หรอการเตบโตตามคำาวา พฒนา“ ” ชนำา หรอทใชกนบอยๆ คอ ในแงทรฐบาลจะเขาไปกบสภาพของการ มสวน“รวม ทรฐบาลใช”

ความหมายของการมสวนรวมอยางกวางๆ เชน การมสวนชวยเหลอโดยสมครใจ การใหประชาชนเขารวมกบกระบวนการตดสนใจและกระบวนการดำาเนนการของโครงการ ตลอดจนรวมรบผลประโยชนจากโครงการเหลาน ลวนเปนขอความทดจะมความคลองตว ดเปนการปฏบตงานทจรงจง ซงบงบอกวาโครงการหรอแผนงานนน

26

การมสวนรวมจะมการกำาหนดวตถประสงคและขนตอนการดำาเนนงานอยางไร สำาหรบความหมายของการมสวนรวมทระบคอนขางเฉพาะเจาะจง เชน การทจะใหประชาชนมทงสทธและหนาททจะเขารวมแกปญหาของเขา ใหเขาเปนผมความรเรมและมงใชความพยายามและความเปนตวของตว

เองเขาดำาเนนการและความคมทรพยากรและระเบยบในสถาบนตางๆ เพอแกปญหาเหลาน กเปนการแสดงถงความหมายทบอกถงสภาพการมสวนรวมทเนนใหกลมรวมดำาเนนการ และมจดสำาคญทจะใหการมสวนรวมนนเปนการปฏบตอยางแขงขน มใชเปนไปอยางเฉยเมยหรอมสวนรวมพอเปนพธเทานน

Goodman (อ�งใน พงษธร ธญญสร, ๒๕๔๓ : ๓๗) กลาววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง

๑. กระบวนการซงมวลชนเขามามสวนเกยวของในขนตอนตางๆ ของกจกรรมของสวนรวม

๒. มวลชนทเขารวมไดใชความพยายามสวนตว เชน ความคด ความร ความสามารถ แรงงาน ตลอดจนทรพยากรของตนตอกจกรรมนนๆ หรอกลาวอกนยหนงวา การเกยวของของกจกรรมตางๆ ของมวลชน ในกจกรรมตางๆ จะม ๒ ดาน คอ

๒.๑ ดานความคดหรอกำาหนดนโยบาย ซงแบงไดอก ๓ ระดบคอ

- มวลชนเปนเพยงผใหขอมลขาวสาร ขอคดเหน (Information Input)

- มวลชนมสวนแบงในอำานาจตดสนใจ (Share Decision Making)

- มวลชนเปนผกำาหนดนโยบาย (Policy Formulation)

๒.๒ ดานทำาหรอดานดำาเนนการตามนโยบาย ซงแบงไดอก ๓ ระดบ คอ

- รวมกำาหนดเปาหมายแผนงาน (Participation on Formulating Objective and Plan)

- รวมดำาเนนการในกระบวนการจดการ (Participating on Manageme Resourecs) - รวมหนนชวยทรพยากรการบรหาร (Supporting on Management Resources)

ยวฒน วฒเมธ (๒๕๒๖ : ๒๐) กลาววา การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชน ไดมสวนรวมในการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ การรวมปฏบตและรวมรบผดชอบในเรองตางๆ อนมผลกระทบถงตวประชาชน

27

นรนดร จงวฒเวศย (๒๕๒๗ : ๑๘๓) กลาววา การมสวนรวม หมายถง การเกยวของทางดานจตใจและอารมณ (Mental and Emotional involvement) ของบคคลหนงในสถานการณกลม (Group situation) ซงผลของการเกยวของดงกลาวเปนเหตเราใจใหกระทำาการให (Contribution) บรรลจดมงหมายของกลมนน กบทงทำาใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย

ทวทอง หงษววฒน (๒๕๒๗ : ๒) ใหคำาจำากดความของการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง การทประชาชนหรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตนเองในการจดการและควบคม การใชและกระจายทรพยากร และปจจยการผลตทมอยในสงคม เพอประโยชนตอการดำารงชพทางเศรษฐกจและสงคม ตามความจำาเปนอยางสมศกดศรในฐานะสมาชกสงคม

ไพรตน เตชะรนทร (๒๕๒๗ : ๖) กลาววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง กระบวนการทรฐบาลทำาการสงเสรม ชกนำา สนบสนน การสรางโอกาสใหประชาชนในชมชนทงรปแบบสวนบคคล กลมชนสมาคม มลนธ และองคการอาสาสมครรปแบบตางๆ ใหเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานเรองใดเรองหนงหรอหลายเรองรวมกน

ปรชญ� เวส�รชช (๒๕๒๘ : ๕) ใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง การทประชาชนเขามาเกยวของ โดยการใช

ความพยายามหรอใชทรพยากรบางอยางสวนตน ในกจกรรมซงมงสการพฒนาของชมชน

สญญ� สญญ�ววฒน (๒๕๒๘ : ๒๘๘) ใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง พฤตกรรมอนดวยการรวมและสมยอมตามพฤตกรรมทคาดหวงของกลมทางการและไมใชทางการ หรอในความหมายกคอ การทประชาชนกอใหเกดสงตางๆ รวมกนนนเอง

กลาวโดยสรปแลว ก�รมสวนรวม“ ” ของประชาชนมความหมายเปน ๒ นย ดวยกน คอ (พรชย รศมแพทย, ๒๕๔๐ : ๒๒๕-๒๒๖)

๑. คว�มหม�ยอย�งกว�ง การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การทประชาชนเขาไปม สวนรวมในการกำาหนดนโยบายของประเทศ และการบรหารประเทศ โดยผานกระบวนการทางการเมอง เชน การเปนผบรหารพรรคการเมอง การเปนสมาชกพรรคการเมอง การเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร การเปนรฐมนตร การเปนคณะรฐมนตร เปนตน รวมถงการเขาไปมสวนรวมในการบรหารทองถนและ การเปนสมาชกสภาทองถนดวย

28

๒. คว�มหม�ยอย�งแคบ การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การทประชาชนเขาไปชวยสนบสนนงานซงเปนหนาทของเจาหนาทของรฐโดยกระทำาการภายในกรอบของกฎหมายหรอนโยบายของรฐ

เงอนไขและปจจยทมผลตอก�รมสวนรวม

การทชมชนจะตดสนใจเขามามสวนรวมกนในงานยตธรรมชมชน และรวมรบผดชอบในโครงการหรอกจกรรมตาง ๆ ทงระบบนน ขนอยกบเงอนไขและปจจยหลายประการ ทงปจจยสวนบคคล ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม ซงเปนคณลกษณะภายในของบคคล ซงเปนการรบรขอมลทเกดขนจากภายนอก ดงมผใหความเหนไว ดงตอไปน

Cohen and Uphoff (๑๘๗๗ : ๑๗-๑๙) เสนอวาบคคล ๔ ฝายมสวนสำาคญในการมสวนรวมในโครงการพฒนาสงแวดลอมชนบท ประกอบดวย ประชาชนในทองถน ผนำาทองถน เจาหนาทของรฐ และบคคลภายนอก สำาหรบการมสวนรวมของประชาชนนนยงมปจจยหลายปจจยทมสวนรวมเกยวของ ไดแก

1. อายและเพศ

2. สถานภาพในครอบครว

3. ระดบการศกษา

4. สถานภาพทางสงคม เชน ชนทางสงคม ศาสนา

5. อาชพ

6. รายไดและทรพยสน

7. ระยะเวลาในทองถน และระยะเวลาทอยในโครงการ

8. ทดนถอครองและสถานภาพแรงงาน

29

ทดด�ว บญป�ล (๒๕๓๐ : ๒๗) กลาวไววา การมสวนรวมทางสงคมของชมชนของบคคลนน มปจจยทเกยวของ คอ สถานภาพทางสงคม สถานภาพทางเศรษฐกจ สถานภาพทางอาชพ

และทอยอาศย โดยบคคลทมสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจตกตำา จะเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของชมชนนอยกวาบคคลทมสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจสง นอกจากนนแลวไดมการแหลงอำานาจและการตดสนใจในการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของชมชน ๑๓ ตวแปร ซงจากการศกษาแสดงใหเหนวา ความรความเชยวชาญเฉพาะดาน คอ ดานการศกษา และการเงนเปนสงหนงทแสดงถงสถานภาพทางสงคม แหลงอำานาจทงสองชนดน ถาผใดไดครอบครองหรอมไว กจะเปนผทมบทบาทสงในชมชน โดยเฉพาะในการมสวนรวมในการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ ของชมชน นอกจากฐานะทางเศรษฐกจและระดบการศกษาแลว คณลกษณะทางสงคม ไมวาจะเปนความเชอ คานยม ตลอดจนนสย ประเพณในชมชน กอาจมผลตอการมสวนรวมของชมชนเชนเดยวกน

๑.๒ ข1นตอนของก�รมสวนรวมของประช�ชน

Cohen and Uphoff (๑๙๘๐) กลาวถงขนตอนของการมสวนรวมของประชาชนวามดงน

1. การมสวนรวมในการวเคราะหปญหา (Analysis)

2. การมสวนรวมในการเลอกวธการแกไขปญหา (Decision Making)

3. การมสวนรวมในการดำาเนนการแกไขปญหา (Implementation)

4. การมสวนรวมรบผลประโยชนจากโครงการ (Benefits)

5. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation)

ทศนย ไทย�ภรมย (๒๕๒๖) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมของประชาชนเปน ๔ ขนตอน ดงน

1. รวมคด : สภาพปญหาทมอย และสาเหตปญหา

2. รวมวางแผน : วเคราะหสาเหต จดลำาดบความสำาคญของปญหาพจารณาทางเลอก

3. รวมดำาเนนการ : ดำาเนนงานตามโครงการและแผนกำาหนดโครงการและแผนงาน

4. รวมตดตามประเมนผล : ประเมนผลความสำาเรจหรอลมเหลวเปนระยะๆ และแกไข

30

เจมศกด ป นทอง (๒๕๒๗) กลาวถงขนตอนการมสวนรวมของประชาชนไวดงน

1. การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา

2. การมสวนรวมในการวางแผนดำาเนนกจกรรม

3. การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตงาน

4. การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน

ไพรตน เตชะรนทร (๒๕๒๗ : ๒๑๒-๒๑๓) กลาวถงขนตอนของการมสวนรวมในการดำาเนนงาน เรองใหบรรลวตถประสงค และนโยบายการพฒนาทกำาหนดไว ๘ ประการ คอ

1. รวมทำาการศกษาคนควาปญหาและสาเหตของปญหาทเกดขนในองคการ

2. รวมคดหรอสรางรปแบบวธการพฒนาเพอแกไขและลดปญหาขององคการ หรอเพอ

สรางสรรคสงใหมทเปนประโยชนตอองคการ หรอสนองความตองการขององคการ

3. รวมวางนโยบายหรอแผนงานหรอโครงการ หรอกจกรรมเพอขจดหรอแกไขและสนอง

ความตองการขององคการ

4. รวมตดสนใจการใชทรพยากรทมจำากดใหเปนประโยชนตอสวนรวม

5. รวมจดหรอปรบปรงระบบบรหารงานพฒนาใหมประสทธภาพและประสทธผล

6. รวมการลงทนโครงการของชมชน ตามขดความสามารถของตนเองและของหนวยงาน

7. รวมปฏบตตามนโยบาย แผนงาน โครงการและกจกรรมใหบรรลเปาหมายทวางไวรวม

ควบคม ตดตามประเมนผล และรวมบำารงรกษาโครงการและกจกรรมททำาไว ทงภาครฐและเอกชน ใหเกดประโยชนไดตลอดไป

อคน ระพพฒน (๒๕๒๗ : ๓๒๐) ไดแบงการมสวนรวมของชมชนออกเปน ๔ ขนตอน คอ

1. การคนหาปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนแนวทางแกไข

31

2. การตดสนใจเลอกแนวทางและวางแผนพฒนาแกไขปญหา

3. การปฏบตงานในกจกรรมการพฒนา

4. การประเมนผลงานกจกรรมการพฒนา

๑.๓ รปแบบของก�รมสวนรวมของประช�ชน องคการสหประชาชาต (United Nations,๑๙๘๑) ไดรวบรวมรปแบบของการมสวนรวมไว ดงน

๑.๓.๑ ก�รมสวนรวมแบบเปนไปเอง ซงเปนไปโดยการอาสาสมครหรอการรวมตวกนขนเองเพอแกไขปญหากลมของตนเอง โดยเนนการกระทำาทมไดรบการชวยเหลอจากภายนอกซงมรปแบบทเปนเปาหมาย

๑.๓.๒ ก�รมสวนรวมแบบชกนำ� ซงเปนการเขารวมโดยตองการความเหนชอบหรอสนบสนนโดยรฐบาล เปนรปแบบโดยทวไปของประเทศทกำาลงพฒนา

๑.๓.๓ ก�รมสวนรวมแบบบงคบ ซงเปนผมสวนรวมภายใตการดำาเนนนโยบายของรฐบาลภายใตการจดการโดยเจาหนาทของรฐหรอโดยการบงคบโดยตรง รปแบบนเปนรปแบบทผกระทำาไดรบผลทนท แตจะไมไดรบผลระยะยาว และจะมผลเสยคอไมไดรบการสนบสนนจากประชาชนในทสด

(Onward-doing)

องคกรการมสวนรวม ตองเปดโอกาสประชาชนเขามามสวนรวมอยางตอเนองสมำาเสมอ เนองจากการมสวนรวมของประชาชน ทำาใหเกดประสบการณ การเรยนรใหม ความคดใหมททาทายอยางตอเนอง ดงนน เพอใหเกดการมสวนรวมของภาคประชาชนทกาวไปขางหนาอยางตอเนอง ภาครฐจะตองเตรยมประชาชนใหมความพรอมและเหนประโยชนของการมสวนรวมดวยการใหความร และการสรางความเขาใจในบทบาทของการมสวนรวมภาคประชาชน รวมทงมการพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนอยางตอเนอง โดยความสมพนธระหวางสมาชกจะเปนตวกำาหนดทสำาคญ ทจะทำาใหการมสวนรวมของประชาชนเปนไปอยางตอเนองสมำาเสมอ และการมสวนรวมของประชาชนอยางตอเนอง จะเปนปจจยสำาคญทจะบงบอกถงความเขมแขงของการมสวนรวม รวมทงจะทำาใหเกดความมนใจไดวา การเปลยนแปลงจะเปนไปในทศทางทพงปรารถนา กอใหเกดประโยชนสงสดตอชมชนและสงคม

32

๑.๔.๑๓ เครอข�ย (Network) สงเสรมใหมการผนกกำาลงรวมกนของทงภาครฐ และภาคประชาชนในลกษณะเครอขายคอ การทจะตองมาทำาความเขาใจกน มาผนกกำาลงกนเปนหนงเดยวทสำาคญตองเปนไปเพอสรางผลประโยชนในเชงการทำางานรวมในรปกจกรรม โครงการ แผนงาน ทจะตองอาศยความรวมมอกน ตองผนกกำาลงขอความรวมมอ หรออาศยการทำากจกรรมรวมมอกนหลายองคกร ซงเครอขายความรวมมอจะตองเกดขนจากวธคดของสมาชก ผบรหาร และบคคลในชมชนเปนหลก โดยเครอขายความรวมมอนน จำาเปนตองใหมตวแทนของประชาชนมาพบปะพดคยเพอกอตวและกลาวถงวตถประสงครวมกน ดงนน เครอขายการมสวนรวมจงเปนกระบวนการเชอมโยงสมาชกในกลมหรอเชอมโยงองคกรการมสวนรวมกบสมาชก ประชาชน และกลม / องคกรตาง ๆ ในชมชนเขาดวยกน โดยมรปแบบความสมพนธการมสวนรวมในแนวราบขององคการการมสวนรวมและชมชน รวมทงเปนกระบวนการสงเสรมสนบสนน ประชาชนใหสามารถพฒนาชมชนของตนเอง โดยอาศยเครอขายการมสวนรวมในการทำางานของคนในชมชน เพอรวมกนแกไขปญหาของคนและปญหาสวนรวมในชมชน ซงการดำาเนนงานของเครอขายจะนำาไปสการพฒนาการมสวนรวมทยงยนไดในทสด

๒. ง�นยตธรรมชมชน

๒.๑ ชมชนมองคว�มยตธรรมท�งอ�ญ�อย�งไร

ประเทศใดทใชนโยบายควบคมอาชญากรรมแบบสดโตง มงควบคมอาชญากรรม โดยไมใสใจในการพฒนา คณภาพชวตของชมชน ซง“ ”ถอวาเปน ความยตธรรมทางสงคม ทสำาคญทคขนานกบ ความ“ ” “

ยตธรรมทางอาญา โดยถอวารฐเทานนเปนมออาชพ ในทายทสดประเทศ”นนกจะไมสามารถจดการกบปญหาอาชญากรรมใดๆ และไมสามารถทำาใหคณภาพชวตและความเปนอยของประชาชนดขนได ดงเชน

เกดกระแสเรยกรองและกระแสกดดนตอประเทศสหรฐอเมรกาอยางรนแรงในชวง พ.ศ. ๒๕๑๐ เปนตนมา โดยรฐตาง ๆ ในประเทศน ไดพยายามปรบนโยบายหลายรปแบบเชนเปลยนมาใชนโยบายปราบอาชญากรรมอยางรนแรง แตสดทายกยงลมเหลว จนเมอมการหนมาใหความสำาคญกบ กระบวนทศนการมสวนรวมของชมชน “ ” (Community Participation Paradigm) ในรปแบบ

33 “ยตธรรมชมชน ” (Community Justice) โดยใหประชาชนและชมชนเขามามสวนรวมในกจกรรมของรฐและของกระบวนการยตธรรมมากขน จงเรมทำาใหกระแสกดดนตอรฐลดลงและทสำาคญอยางยงคอเกดความไววางใจซงกนและกน ความรวมมอจากภาคประชาชนเพมสงมากขน ภาพขององคกรในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเคยเปนภาพลบกกลายเปนบวกอาชญากรรมทไมเคยมผใดแจงเบาะแสกมการแจงเบาะแสเพมมากขนทำาใหการอำานวยความยตธรรมมประสทธภาพมากขน จนทำาใหอาชญากรรมลดลงอยางเปนรปธรรม

ความเคลอนไหวของ กระบวนทศนการมสวนรวมของชมชน ใน“ ”ประเทศไทย เมอ ๒๐ ปกวาทผานมา ประสบการณใหมททกภาคสวนลวนใหความสนใจในกระบวนทศนการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในการพฒนา ความยตธรรมทางสงคม ปรากฏการณดงกลาวเปนผลมาจาก“ ”การรณรงคเกยวกบประชาธปไตยมาอยางยาวนาน จนกลายเปน

บทบญญตสำาคญในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๔๐ ซงเรยกกนวาเปนรฐธรรมนญฉบบประชาชน ในชวงการรางรฐธรรมนญฉบบดงกลาวภาคประชาชนใน ระดบรากหญา ใหความสนใจมากทจะเขามา“ ”รวมในกระบวนการบรหารประเทศ ทำาใหรฐธรรมนญฉบบดงกลาวมบทบญญตหลายขอททำาใหปรชญาของรฐธรรมนญฉบบนนเปลยนจาก “ประชาธปไตยแบบตวแทน ” (Representative Democracy) เปน ประชาธปไตยแบบมสวนรวม “ ” (Participatory Democracy)

รฐธรรมนญฉบบดงกลาวไดวางหลกการพนฐานในการเปลยนแปลงประเทศไว

หลายประการจากระบบราชการแบบดงเดมทเปนตนตอของการละเมดสทธในทางการเมองและการทจรตคอรปชน มาเปนระบบการปกครองทชมชนมสวนรวมมากขนในการตดสนใจในอนาคตของตนเอง และยงไดกำาหนดใหมการเปลยนแปลงระบบการบรหารราชการและระบบยตธรรมซงตองสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวม คมครองสทธและเสรภาพสวนบคคล การละเมดสทธมนษยชนโดยภาครฐ สงเสรมความเปนอสระของศาล และสรางกลไกเพอใหกระบวนการบรหารงานราชการมความโปรงใส สงเสรมการกระจายอำานาจใหแกทองถนและแกชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

การแกปญหาอาชญากรรมโดยรฐ ไมใชเพยงแค การใชอำานาจ“ควบคม อยางเดยว การแกปญหาอาชญากรรมทแทจรงคอ การสราง” “สงคมทเปนธรรม เพราะสงคมทไมเปนธรรมเปน สาเหตสำาคญ ของ” “ ”การเกดอาชญากรรม การสรางสงคมใหเปนธรรมและยตธรรมจงเปนการแกปญหา และการปองกนปญหาอาชญากรรมทตนเหตนนเอง มาตรการสำาคญๆ ในการสราง สงคมใหเปนธรรม “ ”

34

เชน การใหการศกษา การนนทนาการ การหางาน และการสรางครอบครวใหเขมแขงสำาหรบเดกๆ มาตรการเหลานลวนสงผลดตอการควบคมอาชญากรรม การสรางสงคมทเปนธรรมยงยอมรบในหลกการใหความชวยเหลอและการสงเคราะหแกผใหญและเดกทกระทำาผด และหลกการหลกเลยงการปฏบตทไมเทาเทยมกน ทางเชอชาต เผาพนธ และชนชน“ ) จงตองยำาเสมอวา: “ระบบยตธรรมทางอาญาทมประสทธภาพจะตองพฒนาทง ความยตธรรมทางอาญา และ ความยตธรรมทางสงคม “ ” “ ”ไปพรอมๆ กน

ดงนน เราจงตองปรบปรง ความยตธรรมทางอาญา ให“ ”สามารถทำางานไดอยาง ยตธรรม เปนธรรม และ ปกปองสทธและ“ ” “ ” “เสรภาพ นอกจากนยงจะตองปรบปรง ระบบสงคม โดยใชนโยบาย” “ ”พฒนา ความยตธรรมทางสงคม เพอสรางเงอนไขตางๆ ทจะทำาให“ ”ระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพและเปนธรรมเพมมากขน และตนเหตสำาคญททำาใหเกดปญหาดงกลาวมาทงหมดนนอยทปญหา ความไมเปนระบบ ของหนวยงานในกระบวนการ“ ”ยตธรรมทางอาญาของไทย ทอยกนอยางกระจดกระจาย ทำาใหขาดความรวมมอและการประสานงานระหวางองคกรตางๆ ของระบบยตธรรมทางอาญา สงผลทำาใหหนวยงานในระบบเกดการแขงขน สรางอาณาจกร ขาดการเรยนรอาชญากรรมอยางเปนระบบ มงเนนใหความสำาคญกบ ผ“กระทำาผด เนนการ ใชอำานาจควบคม อาชญากรรมเปนหลก ผล” “ ”สดทายทำาใหการบรหารงานยตธรรมไมมประสทธภาพ ปญหาอาชญากรรมยงคงไมไดรบการแกไขและไมสงผลดใดๆ ตอคณภาพชวตและความเปนอยของชมชน

๒.๒ เหยออ�ชญ�กรรมมองคว�มยตธรรมท�งอ�ญ�อย�งไร

เหยออาชญากรรม ถกทอดทงไวนอกระบบยตธรรมทางอาญามาโดยตลอด เหยออาชญากรรมไมเคยไดรบความคมครองจาก ความ“ยตธรรมทางสงคม มานานนบรอยป โดยรฐแยงเอาคาชดใชทดแทนท”ควรไดแกเหยออาชญากรรมไปเปนคาปรบเขารฐโดยอางวาความผดทกระทำาตอเหยอเปนความผดตอรฐรฐตองมคาใชจาย ตองจางตำารวจ

อยการ ศาล ราชทณฑ ดงนน เงนนนตองใหแก รฐเพอเปนคาจดการดงกลาว หากเหยอตองการกใหไปฟองทางแพงเอาเอง ชอาชญากรรมอยทไหน ?

นาสงสารเหยออาชญากรรมทตองตกเปนเหยอซำาแลวซำาเลา ความ“ยตธรรมทางสงคม สำาหรบเหยอ”

จนเมอเกดกระแสความเคลอนไหวของยตธรรมสมานฉนท เมอวนท ๑๖ มกราคม ๒๕๔๕ มการสมมนาแหงชาตวาดวยความยตธรรมสมานฉนท ครงท ๑ เพอนำาเสนอความยตธรรมสมานฉนทแกชมชน ทเกยวของกบความยตธรรมทางอาญาทงหลาย แนวคดของการจดสมมนาระดบชาตอยางเปนทางการเพอเปดตวแนวความคดยตธรรมสมานฉนท ณ ตกสนตไมตร ทำาเนยบรฐบาล

35 ผเขาฟงการเปดตวคอผนำาในวงการศกษากฎหมายและบคคลในระดบสงในสงคมไทย ประธานการสมมนาคอนายกรฐมนตร และทสำาคญอยางยงคอสมเดจพระเจาหลานเธอพระองคเจาพชรกตยาภา พระธดาในสมเดจพระบรมโอรสาธราชสยามกฎราชกมาร การสมมนาครงนนมการถายทอดสดออกอากาศไปพรอมๆ กนทวประเทศ แมวาความยตธรรมสมานฉนท จะไดรบการสนบสนนดวยดแตในความเปนจรงนนในการนำามาใชไมใชเรองทจะทำาไดงายๆ เลยในความเหนของ ดร.กตตพงษ กตยารกษ เชอวายตธรรมสมานฉนทจะเปนวธการทมประโยชนตอการจดการกบปญหาอาชญากรรมในกรณของประเทศไทย และสามารถใชแกปญหาใดๆ ในการบรหารงานยตธรรม เปาหมายสำาคญในการปองกนอาชญากรรมโดยยตธรรมสมานฉนท คอการลดจำานวนผตองโทษในเรอนจำาและลดการใชกระบวนการยตธรรมแบบทางการลง โดยการแกไขฟ นฟผกระทำาผดดวย

กลวธทจะสามารถทำาใหผกระทำาผด ผกพนตนเอง ทจะตองรบผดชอบ“ ”ชดใชเยยวยาใหกบ เหยออาชญากรรมและชมชน นอกจากน ยตธรรม“ ”สมานฉนททสามารถทำาใหทกฝายสามารถกลบคนสสภาพเดมไดคอ กระบวนการทตองพงพา กระบวนการมสวนรวมของชมชนและการเสรม“พลงอำานาจใหกบสมาชกแตละคนของชมชนและในการจดการกบอาชญากรรมและปญหาความไรระเบยบอนๆ ในชมชนทโดยปกตไดรบการแกไขโดยภาครฐแตฝายเดยว”

การเดนตามนโยบาย กระบวนทศนการมสวนรวมของ“ชมชน ความยตธรรมสมานฉนทตองเนนการแกปญหาอาชญากรรม และ”ปญหาความยตธรรมดวยวธการ ขยายหรอเปดหนางานหรอบทบาทท“หนวยงานตางๆ ในระบบยตธรรมทางอาญาเคยทำามาและยดถอวาเปนอำานาจหนาทของตนเทานน ใหประชาชนและชมชนมสวนรวมในการ”ตดสนใจทำาแทนในระดบทองถน ยตธรรมสมานฉนทยงสนบสนนการใชประโยชนจากการทำางานรวมกนอยางเปนหนสวนในรปแบบตางๆ ระหวางภาคเอกชน ภาครฐ ชมชนและประชาชนโดยทวไป

๒.๓ ผกระทำ�ผดมองคว�มยตธรรมท�งอ�ญ�อย�งไร

“ความยตธรรมทางสงคม ทเรมเปนกระแสคขนานกบ ” ความยตธรรมทางอาญา เหตผลสบเนองจากปญหาทเรอนจำามจำานวน“ ”นกโทษทเพมขนอยางตอเนอง นกโทษสวนใหญเปนผทยากไร สบเนองจากศาลใชโทษจำาคกมากเกนไปประกอบกบการระบาดของยาเสพตดประเภทแอมเฟตามน และรฐมนโยบายเอาจรงกบยาเสพตด ผลทำาใหนกโทษลนเรอนจำาตองอยกนอยางเบยดเสยดเยยดยด ทำาใหเรอนจำาตองใหความสำาคญกบ การควบคม เปนหลก “ ”

36

จงไมสามารถใหการบำาบดตามความจำาเปนและความตองการของผตองโทษแตละคนได จนเปนเหตใหเกดความวนวายในเรอนจำาหลายครง ดานกระบวนการยตธรรมทางอาญาเองกยงคงเผชญกบปญหาคดคงคาง เนองจากไมมมาตรการคดกรอง เพอการหนเหคด กวาศาลจะมคำาพพากษาในแตละคดตองใชเวลามากกวา ๑ ป สงผลกระทบตอคนยากจนซงเปนประชากรสวนใหญของเรอนจำาทไมสามารถประกนตวเองออกไปไดกจะตองถกคมขงระหวางรอการพจารณาพพากษาเพราะความ ไมเทาเทยม“กน ในทางการเงน เชนเดยวกนกบกรณของผทถก กกขงแทนคา” “ปรบ ทยากจนทงสองกรณ ผถกคมขงไมไดรบการบำาบดฟ นฟทจำาเปนใด” ๆ จงเกดคามแตกตางระหวาง คนรวยกบคนจน ขนมาทนท เปน“ ”อทาหรณสำาหรบการมงอำานวย ความยตธรรมทางอาญา แตไมไดคำานง“ ”ถงหลก ความยตธรรมทางสงคม“ ”

ความเคลอนไหวเกยวกบการบงคบใชพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.๒๕๔๕ ทมวตถประสงคเพอใชเปนโปรแกรมลดอปสงคดานยาเสพตดสำาหรบผตด/ผเสพยาเสพตดใหโทษ โดยเฉพาะยาบาซงกำาลงระบาดอยางรนแรงแทนฝนและเฮโรอนในขณะนนทระบาดรนแรงจนหมคนทกชนชน โดยเฉพาะกลมเดกและเยาวชนทสวนใหญตาง ยากจน ตองตกเปน เหยอของยาเสพตด “ ” “ ” (Drug Victim) ในขณะเดยวกนยงถอวาเปน ความผดทางอาญา กลายเปน“ “คนมสองสถานะในคน ๆ เดยวกน รฐบาลไทยจงจดใหปญหายาเสพตดเปนวาระของชาตในลำาดบตน และทำาใหการบำาบดฟ นฟตาม พรบ.ดงกลาว เปนการ หนเหคดยาเสพตดใหโทษ “ ” (Drug Diversion Programs) เปนครงแรกในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย

กฎหมายนตองการใหผทตดยาเสพตดเขารบการบำาบดแทนการสงไปฟองคด และหากผนนปฏบตตามเงอนไขการบำาบดและผลการบำาบดเปนทพอใจผนนกจะไดรบการปลดปลอยจากคดนนโดยอยการจะมคำาสงไมฟองซงผนนยงจะไดรบความชวยเหลอตอเนองในชมชนตามหลกการ ความ“ยตธรรมทางสงคม เพอใหสามารถคนสชมชนไดอยางพลเมองด และ”

ดวยตระหนกถงภาระการบำาบดและนโยบายของรฐในการตอสกบยาเสพตดในยทธศาสตรดานการ

ลดอปสงควาจะไมมความสำาเรจไดเลยหากขาด กระบวนการมสวนรวมจาก“ชมชน อยางแทจรง เพอเปนหนสวนในการขจดและลดปจจยเสยง ”สรางและเพมความเขมแขงใหกบปจจยคมครองในชมชนเพอทำาใหชมชนมสภาพทเอออำานวยตอการคนสชมชนเยยงพลเมองดของผผานการบำาบดดวยการใหความชวยเหลอสนบสนนอยางตอเนองในชมชน

37

ชมชนจงเปนตวแปรและเปน หวงโซสำาคญ ตอการปองกน การบำาบด“ ”รกษา รวมทงการปราบปรามและการควบคมยาเสพตดอกดวย ยทธศาสตรหรอตวแปรทสำาคญตอการเอาชนะยาเสพตดอยางยงยนจงอยท กระบวนทศนชมชน “ ” (Community Paradigm)

๒.๔ ยตธรรมชมชนให คว�มยตธรรมท�งสงคม กบทกฝ�ย“ ”

หากเปรยบกระบวนการยตธรรมทางอาญาดงเดมเปนเสมอนตนไมคงเทยบไดดงตนสนทเตบโตสงขนไปในทางดงมงเฉพาะตงรบ (Reactive) ซงจะทำางานเมอความผดเกดขนแลว โดยยดเอาผกระทำาผดเปนศนยกลาง(Offender Focused) โดยใหความสำาคญสงสดกบการลงโทษ แตการแกไขฟ นฟทงานวจยรบรองวาใหผลตอการปองกนการกระทำาผดซำาไดดทสดกลบใหความสำาคญตำาสด ความเปนตนสนจงไมสามารถแผกงกานสาขาใหความรมเยน และปกปองคมครองสงคมจากอาชญากรรมได ความเปนตนสนจงทอดทงเหยออาชญากรรมใหหนาวสนอยขางๆ ลำาตน เพราะไรกงกานและใบอนหนาทบทจะเปนรมเงาและทพกพง ความเปนตนสนจงโอนไปเอนมาทามกลางพายปรปกษทแผรงสฟาดฟนรนแรง ทไมรวาเมอใดทตนสนนนจะโคนลงมาทบจงเตมไปดวยความ

ระวงภยแคลงใจตลอดเวลา ไมมความสข แตเมอหนไปมองทตนไทรทยนทะมนอยเคยงขาง ทนทเพยงแคมองกใหความรสกสบายเยนตา เกดความสงบเยนแมยงไมไดเขาไปอาศยใตรมเงายามแดดทแผดกลาหรอเมอยามฝนแรง ตนไทรชางมนคงไมโยกคลอนแมพายจะรนแรงเพยงใด ตนไทรแผกงกานสาขาใหรศมครอบคลมพนทไดกวางขวางตามอายขย และเมอเขาไปอยภายใตรมเงาจะใหความรสกผอนคลายสงบเยนทงๆ ทตนไทรกอยเฉย ๆ ไดยนเสยงนกรอง รสกปลอดภยทอาจเผลอหลบไดอยางงายดายตนไทรเปรยบไดดง ยตธรรมชมชนและยตธรรม“สมานฉนท ”

ทเอออาทรเหยออาชญากรรมและชมชนโดยจะไมยอมทอดทงเหยออาชญากรรมและชมชน แมกระทงผกระทำาผดไวนอกรมเงา ทสำาคญทสดยงมงคมครองสงคมและชมชนจากอาชญากรรมดวยการใหเหยออาชญากรรมและชมชนเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของกระบวนการยตธรรม ทงยงมงแกไขเยยวยาใหผกระทำาผดเกดสำานกรบผดชอบตอการกระทำาของตน ปรบเปลยนตนเองใหเปนพลเมองด สามารถอยรวมกนในชมชนไดอยางปกตสข จงเปนกงกานทแผขยายออกไปจากเปาประสงคเดมไปสชมชนและเหยออาชญากรรมทมอยทกหยอมหญา ตนยตธรรมชมชนและยตธรรมสมานฉนท เปนตนไมทแผฐานรากออกไปโดยรอบตามรศมของกงกานเพอใหความมนคงแกกงกานและใบทจะเปนดอกผล และรมเงาแกนกกา และสตวนอยใหญทตางพงพาซงกนและกน

38

๒.๕ ยตธรรมชมชนคออะไร

จากการศกษาพบวา ระบบยตธรรมทขาดการหยงลกถงรากฐานชมชนจะทำาใหการควบคมอาชญากรรมทกรปแบบกระทำาไดยาก การทระบบ

ยตธรรมไมใหความสำาคญกบชมชน หรอชมชนเขาถงระบบยตธรรมไดยากนน เนองมาจากความสมพนธทแยกกระบวนการยตธรรมออกจากประชาสงคม โดยประชาสงคมมหนาทสนองรบสงทกระบวนการยตธรรมใหมาเทานน ซงปรากฏการณทางสงคมนไดกอใหเกดปญหาและผลกระทบตามมาคอประชาชนมบทบาทในการรกษาความสงบและปลอดภยในสงคมนอยลงหรอไมมเลย จงผลกภาระในการรกษาความสงบและปลอดภยไปใหเจาหนาท คดความบางประเภทเปนเรองทสามารถไกลเกลยประนอมขอพพาทไดในชมชน กลบไมมใครจดการเพราะไมไดรบมอบหมาย และเขาใจวาไมใชหนาทของตน ผลกภาระไปใหกระบวนการยตธรรมเปนผดำาเนนการ ชขาด เสยเงนทอง เสยเวลาทงของรฐและประชาชนเปนจำานวนมาก ผลทตามมากคอเจาหนาทตองรบภาระหนก ทง ๆ ทจำานวนและความสามารถจำากด การทำางานของเจาหนาทจงมไดผลสมความตองการทงของประชาชนและของเจาหนาทเองอนทจรงแลวยตธรรมชมชนไมใชเรองใหมในสงคมไทย แตเปนรากฐานทสำาคญของ

สงคมไทยมาแตดงเดม ถงขนาดมกฎหมายรองรบเปนหลกเปนฐานชดเจน เพยงแตในยคสมยแหงการสราง รฐชาต สมยใหม โดยเฉพาะ“ ”ในยคทตองเผชญกบภยคกคามจากการลาอาณานคมของโลกตะวนตกในสมยรชกาลท ๔ และรชกาลท ๕ รฐไทยมความจำาเปนตองพฒนาประเทศใหทนสมยตามอยางตะวนตก ในดานกฎหมายกมความจำาเปนตองรบระบบกฎหมายของตะวนตกมาใช ภมปญญาไทยในเรอง ยตธรรมชมชน “ ”จงถกมองขามไป จนเมอกาลเวลาผานไประยะหนงกพบวา ระบบกฎหมายและกระบวนการยตธรรมทเอาอยางตะวนตก และยงไมสามารถหยงลกถงรากฐานชมชนหรอสงคมระดบรากหญาของสงคมไทยนนมปญหา สงคมไทยจงเรมกลบมาใหความสำาคญกบ ยตธรรมชมชน มากขน“ ”

การศกษาในเชงความหมาย หลกการ แนวคด พบวา ยตธรรมชมชน หมายถง“ ”

ยทธศาสตร และยทธวธสงเสรมสนบสนนหรอกระตนใหประชาชนในชมชนเขามสวนรวมหรอเปนหนสวนในการปองกนควบคมจดการความขดแยงเชงสมานฉนท ลดและเยยวยาความเสยหายหรอความรนแรงทเกดจาก

อาชญากรรมหรอกระทำาผด ตลอดจนรบผกระทำาผดกลบคนสชมชนดวยการฟ นฟระบบยตธรรมเชงจารต และ/หรอพฒนาระบบยตธรรมชมชน

39

โดยมเปาหมายเพอใหประชาชนรสกมนคงปลอดภยสามารถเขาถงความยตธรรมไดและเพอใหชมชนมศกยภาพ มความสมานฉนท และมกลไกการทำางานตามระบบยตธรรมชมชนทเชอมโยงกบระบบยตธรรมหลกผานการประสานงานของหนวยงานยตธรรมจงหวดไดอยางมประสทธภาพ

จากนยามดงกลาว ยตธรรมชมชน จงมลกษณะ“ ”สำาคญ คอ เปนกลไกเชงระบบและโครงสรางมหนาทในการรกษาดลยภาพดานความยตธรรมของชมชน ทประชาชนมสวนรวมกนสรางและพฒนาขนภายใตการสนบสนนของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม ซงปรากฏในรปของกจกรรมตาง ๆ เกยวกบการอำานวยความยตธรรมรวมทงจดการกบอาชญากรมและการกระทำาผดทมลกษณะของการปองกน ควบคมจดระเบยบชมชน ใหความร คมครองสทธเสรภาพของพลเมอง ประสานงานหรอยตความขดแยงดวยวธการไกลเกลยประนอมขอพพาทโดยรปแบบจารตประเพณ รปแบบของกลมชาตพนธ รปแบบขนบธรรมเนยมทองถน หรอรปแบบตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ตลอดจนเยยวยาสมานฉนทความรนแรงอนเกดจากอาชญากรรมและรบผกระทำาผดกลบคนสชมชน กลาวโดยสรป ยตธรรมชมชน เปนยทธศาสตรเชง“ ”ปฏบตการในรปของมาตรการหรอวธการหรอกระบวนการทกระทำาในชมชนระดบรากหญา โดยมชมชนเปนองคประกอบสำาคญในการมสวนรวมหรอเปนหนสวน และมภารกจหลก ๆ คอ การปองกนและควบคมอาชญากรรมและความไรระเบยบของชมชน (Crime Control and Crime Prevention) แกไขปญหาความขดแยงตาง ๆ ทเกดขนดวยวธการเชงสมานฉนท Restorative Justice and Conflict

Management) เยยวยาความรนแรงทเกดจากอาชญากรรม (Community and Victim Empowerment) และสงคนผกระทำาผดกลบสชมชน (Reintegration) ทงน กจกรรมทดำาเนนการมลกษณะเชงรกมากกวาตงรบปญหาทปลายทาง โดยมเปาหมายสำาคญในการสรางพลงความเขมแขงใหชมชน รกษาความปลอดภยอำานวยความยตธรรมระดบชมชน และพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชน

เปาหมายของยตธรรมชมชน ม ๒ ระดบคอ ระดบประชาชน รสกมนคงปลอดภยและ

เขาถงความยตธรรม หมายถง ผลลพธทเปนเปาหมายเฉพาะ โดยพจารณาทประชาชนในชมชนในดาน (๑) ความรสกมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสนเมออยในชมชน รวมถงความรสกหวาดกลวอาชญากรรมของประชาชนกลมเสยงตอการตกเปนเหยออาชญากรรม (๒) ความรสกวาเขาถง/ไดรบความยตธรรม และ (๓) ความรสกวาเปนสวนหนงของชมชนเมอมการดำาเนนกจกรรมยตธรรมชมชน อนเปนความรสกพงพอใจเฉพาะบคคล และระดบชมชน พจารณาจากชมชนในดานมศกยภาพและความสมานฉนท

40

โดยพจารณาจากชมชนวามความสามารถในการพฒนาระบบยตธรรมชมชนโดยสามารถระดมพลและใชทรพยากรมาบรหารการเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ รวมทงมขดความสามารถของชมชนในการแกปญหาของตนเองไดเพมขน อนนำาไปสเปาหมายสงสด คอ ความสมานฉนท“ของชมชน”

๒.๖ กจกรรมทเปดโอก�สใหชมชนเข�ม�มสวนรวมน1นประกอบดวย

๒.๖.๑ กจกรรมเชงรก ไดแก การปองกนในรปแบบตางๆ กอนทจะเกดอาชญากรรม

เชน การเฝาระวงอาชญากรรมในชมชน การแกไขปญหาทเปนปจจยเสยงตอการกระทำาผดในชมชน การศกษาคนหาความตองการของชมชนเปนตน และ

๒.๖.๒ กจกรรมเชงรบ ไดแก กจกรรมใด ๆ ภายหลงทเกดอาชญากรรมแลว เชน การระงบขอพพาทหรอความขดแยง การสงเคราะหชวยเหลอเหยออาชญากรรม การเตรยมการกอนปลอยเพอรบคนผกระทำาผดจากเรอนจำาสชมชม การควบคมและสอดสองผกระทำาผด การชวยเหลอสงเคราะหในการปรบตวเขากบชมชนการจดใหผกระทำาผดทำางานบรการสาธารณะ เปนตน ชมชนมสวนรวมอยางไร? จงจะเรยกวาเกดยตธรรมชมชนขนแลว

เพยงประชาชนแจงขอมลขาวสารเกยวกบเบาะแสของอาชญากรรมเทานนยงไมถอวา ยตธรรมชมชนเกดแลว การแจงเบาะแสเปนการทำาหนาทของพลเมองดเปนการกระทำาฝายเดยวทรฐเปนผไดประโยชนแมผแจงจะไดรบประโยชนตอบแทนหากมการจบกมอาชญากรรมตามทแจงไปไดอยางรวดเรวในแงของความสงบเรยบรอยกตาม การทประชาชนจะแจงเบาะแสอาชญากรรมใหกบรฐนนประชาชนผนนตองมจตสาธารณะและทสำาคญทสดประชาชนนนตองไววางใจรฐหากวาแจงแลวตนจะไมไดรบผลรายจากการแจง หรอจะตองมการดำาเนนการจบกมทนทอยางจรงจง เปนตน แตหากการแจงเบาะแสนนเกดจากการสรางสมพนธภาพกบชมชนโดยภาครฐกถอไดวายตธรรมชมชนเรมเกดขนแลว ซงหากอยากจะรวายตธรรมชมชนเกดขนแลวหรอไม ๒) เนนการใชกระบวนการแกปญหา ๓)เนนการกระจายอำานาจและความรบผดชอบ ๔) มเปาหมายเพอคณภาพชวตของชมชน ๕) เนนกระบวนการมสวนรวมของประชาชนและชมชน

41

๑) ยตธรรมชมชนเนนการปฏบตการในพนท

แมคำาวา ชมชน จะมผใหคำาจำากดความหรอใหความหมายไวหลากหลาย“ ”แตกตางกน

เชนชมชนของผทมความสนใจในเรองเดยวกนและทำากจกรรมรวมกนในสงทกลมของตนสนใจ แตยตธรรมชมชนกลบเนนปฏบตการในระดบพนทตามเขตภมศาสตร โดยมเหตผลดงน

ประการแรก เพราะยตธรรมชมชนมเปาหมายสดทายเพอพฒนาคณภาพชวตและ

ความเปนอยของชมชนจงจำาเปนตองอาศยขอมลทมขอบเขตของพนทแนนอนในการประเมนผลทงกอนและภายหลงการดำาเนนงานวาบรรลเปาหมายหรอไม

ประการทสอง ยตธรรมชมชนเนนการแกปญหาทงการแกปญหากอนทอาชญากรรมจะเกดและการแกปญหาเมอเกดอาชญากรรมแลว ดงนน จงจำาเปนตองกำาหนดขอบเขตของพนทเพอศกษาขอมลของพนทนนโดยละเอยดและนำาขอมลนนเขามาสกระบวนการแกปญหาอยางเปนระบบ โดยเฉพาะในพนททอาชญากรรมระบาดรนแรง ขอมลมความสำาคญอยางยงตอการทชมชนจะตดสนใจรวมกนในการเลอกปญหาทตองการจะแกไขกอนและหลงตามลำาดบความเรงดวนของพนท กำาหนดเปาประสงค กำาหนดยทธศาสตรหรอกจกรรม กำาหนดผทจำาเปนทจะตองดงเขามามสวนรวมในกระบวนการแกปญหา กำาหนดระยะเวลาทปญหานนนาจะสามารถแกไขไดสำาเรจ และกำาหนดผลลพธทตองการจากกระบวนการแกปญหานน

ประการทสาม ยตธรรมชมชนมงเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการแกปญหา

ของชมชนโดยชมชน ยตธรรมจะพยายามทำาทกวถทางเพอสงเสรมใหสมาชกชมชนมโอกาสพฒนาความสมพนธระหวางกนอยางสมำาเสมอและตอเนองผานทางกระบวนการแกปญหาของชมชนโดยเชอวากระบวนการมสวนรวมจะทำาใหสมาชกของชมชนเกดความรสกถง ความเปนชมชน“เดยวกน เกดความรสกเปนเจาของชมชน หวงแหนชมชนของตนเอง ”ตองการปกปองศกดศรของชมชนของตน ไมตองการใหผใดมาเหยยบยำาศกดศรของชมชนของตน การพฒนาความสมพนธในรปแบบดงกลาวเปนการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกของชมชนตามแนวระนาบทสามารถสรางความเขมแขงใหกบชมชนไดเปนอยางด

42

๒) ยตธรรมชมชนเปนกระบวนการแกปญหา

ยตธรรมแตกตางจากกระบวนการแกปญหาอาชญากรรมของระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมทใชวธการลงโทษจำาคกเปนหลก และอาชญากรรมถกมองวาเปนการแขงขนระหวางฝายโจทกกบฝายจำาเลยแตสำาหรบยตธรรมชมชน อาชญากรรมและความไรระเบยบทงหลาย จะไดรบการแกไขดวย รปแบบการแกปญหา ในรปแบบตางๆ กน ทงการแก“ ”ปญหาภายหลงทเกดอาชญากรรมแลว และการแกปญหากอนทจะเกดอาชญากรรม

การทำางานรวมกนแบบยตธรรมชมชนจะจดใหมเวทสาธารณะสำาหรบชมชน เชน การประชมชมชน หรอประชมคมหมบาน เพอใหหนวยงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญา องคกรชมชนทองถนทงหลายสมาชกของชมชนไดพบปะแลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหน ความวตกกงวล และความหวงใยตอชมชนขอมลเหลานนสามารถทจะใหคำาตอบไดวา

ทางออกสำาหรบปญหาของชมชนควรทำาอยางไร ? ยตธรรมชมชนเนนทงการแกปญหาความสงบเรยบรอยทตองกระทำาเพอปรบปรงคณภาพชวตชมชนและผลทจะเกดตามมาจาการแกปญหานนๆ

“กระบวนทศนการแกปญหา ” (Problem Sloving Paradigm) แตกตางจาก กระบวนทศนแบบปรปกษ “ ” (Conflict Paradigm) อยตรงทกระบวนการแกปญหาตองพงพา ขอมล การ“ ” “พจารณาขอมลอยางรอบคอบ และ ความสนใจของสมาชกชมชนทจะ” “ทำางานรวมกนในการแกปญหานนๆ กระบวนทศนการแกปญหาเชอ”วาการทประชาชนมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนและความหวงใยรวมกน ภายใตสภาพแวดลอมทมกตกาทเกดจากการตกลงรวมกนและพรอมดวยขอมลเชนน การแกปญหาใดๆ จะสามารถพบทางออกไดเสมอ

๒.๗ ขอมลชมชนจะนำ�ม�ใชในกระบวนก�รแกปญห� ๓ แนวท�ง

ประการแรก ขอมลทางภมศาสตรจะใชเพอจดลำาดบความเรงดวนทจะตองเขาจดการโดย ยตธรรมชมชน พนททอาชญากรรมระบาดรนแรง“ ”ยอมมความจำาเปนทระบบยตธรรมทางอาญาจะตองใช ยตธรรมชมชน “ ”เขาไปจดการกอน แตไมใชเพราะอาชญากรรมทรนแรงเทานน หากแตเพอปรบปรงคณภาพชวตชมชนทตองใหความสำาคญมากกวา

43

ประการทสอง ความตองการและความวตกกงวลของชมชนเปนแหลงขอมลทสำาคญใน

กระบวนการแกปญหา สมาชกของชมชนสามารถใหขอมลแกผปฏบตงานในระบบยตธรรมทางอาญาไดดทสดเพราะพวกเขาสมผสและใกลชดกบขอมลทเกยวกบปญหาคณภาพชวตของชมชน

ประการทสาม ขอมลนนจะนำามาตงเปาหมายทสามารถจะวดไดถงความกาวหนาของ

ยตธรรมชมชนทดำาเนนการในพนทนนๆ โดยเทยบเคยงกบฐานขอมลเดม

๒.๗.๑ ยตธรรมชมชนยดหลกการกระจายอำานาจ และความรบผดชอบ

การบรหารจดการของระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดม เปนการบรหารในทางดง ระบบยตธรรม ทางอาญาจะแบงออกเปนชนๆ ผปฏบตในองคกรแตละชนจะรายงานขนไปยงผบงคบบญชาทอยใกลชดขนไปจนถงระดบสงสด

“กระบวนทศนยตธรรมชมชน เปลยนรปแบบการทำางานเชนนนใหเปน”แนวระนาบ

ทงหมดมสวนทเปนทางดงไมมากนก เหตผลสบเนองมาจากกระบวนทศนยตธรรมชมชน ตองพงพาการทำางานรวมกนแบบเปนหนสวนกบทกภาคสวนทเกยวของรวมทงชมชน

เหตผลทตองดงหลายภาคสวนเขามารวมดวยเพราะอาจมบางปญหาบางเปาประสงคทชมชนไมมประสบการณกอน หรอไมมทรพยากรเพยงพอ หรอไมมอำานาจทจะกระทำาไดโดยลำาพงชมชนเอง เชน การจบกมผทคายาเสพตดรายใหญในชมชน เพราะชมชนจะจบไดเฉพาะความผดซงหนา และชมชนเองไมมอาวธ ไมมประสบการณในการจบกมจงอาจเสยงตอภยอนตรายได ดงนน การดงตำารวจเขามารวมทำางานดวยอยางเปนหนสวนในเปาประสงคนจงมความจำาเปน องคกรทงหลายทตกลงเปนหนสวนยตธรรมชมชนเพอแกปญหารวมกบชมชนจะตองแตงตงตวแทนขององคกรมาทำางานรวมกน รวมทงองคกรชมชนทองถนทงหลายในพนทเปาหมายดวย เมอตวแทนมาอยรวมกนทโตะประชมจงตองมผใดผหนงทเปนตวแทนจากองคกรใดองคกรหนงจะไดรบการคดเลอกจากทประชมใหทำาหนาทบรหารหนสวนยตธรรมชมชนทเกดขน สมาชกอนๆ กจะทำาหนาทเปนสมาชกยตธรรมชมชนหนสวนยตธรรมชมชนใด ๆ จะไมประสบผลสำาเรจเลยหากสมาชกแตละคนเพยงแต

44

รบปากในทประชม แตครนกลบไปรายงานตนสงกดแลว ตนสงกดไมยอมรบรในสงทตวแทนไปรบขอผกพนมา ดงนน หลกการกระจายอำานาจ และความรบผดชอบจงเปน หวใจ ตอความสำาเรจของยตธรรมชมชน “ ”ตวอยางเชน ในกระบวนทศนตำารวจชมชน ตำารวจจะไดรบมอบอำานาจเตมในการตดสนใจทจะกระทำาการ ใดๆ เพอแกปญหาในระดบชมชนเมอเขาทำางานรวมกนแบบเปนหนสวนในยตธรรมชมชนทกรปแบบโดยไมตองรายงานกอนแลวจงคอยตดสนใจซงชาเกนไปในการแกปญหาทเหนอยเฉพาะหนาในชมชน

หลกการกระจายอำานาจเปนหลกประกนวาองคกรทเขามาเปนหนสวนจะตอง ผกพนตน ตามทผแทนของตนไดเหนชอบตามมตของท“ ”ประชมหนสวนยตธรรมชมชน

การผกพนมทงผกพนทจะใชทรพยากรรวมกนไมวาจะเปน บคลากร ความเชยวชาญ การเงน ประสบการณ รวมทงบรการตางๆ ทองคกรนนๆ ใหบรการแกชมชนอยแลว องคกรทเปนสมาชกของหนสวนยตธรรมชมชนจะนำาทรพยากร และบรการทตนดำาเนนการอย หรอ ทตนเขามารวมทน ในหนสวนยตธรรมชมชนดวย ซงทรพยากรทแตละองคกรนำาเขามาจงไมจำาเปนทจะตองเหมอนๆ กน เชน สาธารณสขอาจนำาบรการตรวจสขภาพใหกบชมชน เปนตน

๒.๗.๒ ยตธรรมชมชนใหความสำาคญกบคณภาพชวตของชมชนเปนลำาดบแรก

กระบวนทศนยตธรรมชมชนเขาใจในเปาหมายของระบบยตธรรมทางอาญาทมงให

ความสำาคญกบผกระทำาผดเปนลำาดบแรก แตยงเหนไปไกลกวานนวาเปาหมายดงกลาวยงอยภายใตเปาหมายหลก คอ เพอคณภาพชวตและ“ความเปนอยของชมชน”

กระบวนทศนยตธรรมชมชนมเป�หม�ยสดท�ยสองประก�ร

ประการแรก เพอลดอาชญากรรมและความหวาดกลวในอาชญากรรม เชน การปรบเปลยนสภาพแวดลอมทจะทำาใหเกดอาชญากรรมและการตกเปนเหยออาชญากรรม การปองกนการกระทำาผดซำาของผถกคมความประพฤตหรอผทไดรบการพกและลดโทษทอยในชมชนเปนตน

45

ประการทสอง เพอ สรางความแขงแกรง ให“ ”กบชมชนในการปกปองคมครองตนเอง โดยเหนถงความสำาคญใน ศกยภาพของชมชนในการจดสวสดการเพอสมาชกของชมชนโดย“ชมชน”(Collective Efficacy) และเหนวาชมชนเปนของสมาชกชมชนทกคนไมวาคนนนจะดหรอเลว จนหรอรวย กระบวนทศนยตธรรมชมชนจงไมทอดทง ประสบการณ ทสมาชกแตละคนของชมชนมอย หากแต“ ”จะรวบรวมเอาประสบการณของสมาชกเหลานน แลวนำามาจดระเบยบใหสามารถทำางานรวมกนเพอใหเกดผลโดยรวมตอชมชนของพวกเขาเอง

สภาพโดยทวไปของชมชนอยางนอยสองประการทเปน ความ“ทาทาย ทสำาคญตอระบบยตธรรมทางอาญาในการนำา ยตธรรมชมชน ” “ ”มาใช

ประการแรก ชมชนทงหลายตางประกอบดวยผคนทมความแตกตางหลากหลาย และองคกรตางๆ ในหลายระดบทตางมผลประโยชน

แขงขนกนในสถานการณเชนนนไมใชเรองงายสำาหรบ กระบวนการ“ทำางาน ความเปนธรรม และความสงบเรยบรอยในชมชน เชน การ”ปองกนการเอารดเอาเปรยบ การแบงฝกแบงฝายทำาใหเลอกปฏบตในชมชน การสงเสยงอกทก การทำาตวเกะกะเกเรในชมชน การทำาใหเกดภาพเลอะเทอะเปรอะเป อน เปนตน

บทบาทหรอชองทางทกระทรวงยตธรรมเปดไวใหชมชนเขามามสวนรวมนนเปนบทบาทหรอชองทางทชมชนมขดความสามารถทจะไดอยแลวตามความสนใจและความถนด กลาวคอ สมาชกเครอขายยตธรรมชมชนทไมชอบทำางานรวมกบบคคลอนกอาจเขามามสวนรวมกบกระทรวงยตธรรมดงกลาวไวในประการแรกกได

สำาหรบสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนมความถนดและชอบทำางานรวมกบบคคลอนนอกจากจะเขามามบทบาทในประการแรกแลวกสามารถทจะใชความถนด ความสามารถ หรอประสบการณทมเขามามสวนรวมในบทบาทตางๆ ดงทกลาวไวในประเทศทสองไดอกดวย

๒.๘ เปรยบเทยบกระบวนก�รยตธรรมกระแสหลกกบกระบวนก�รยตธรรมชมชน

หวใจสำาคญของยตธรรมชมชน คอ การใหความสำาคญกบชมชน และดงศกยภาพของประชาชนใหเขามามสวนรวมในลกษณะรวมคด รวมทำา รวมวางแผน รวมสงการ ซงแนนอนมความแตกตางจากยตธรรมในกระแสหลกหรอยตธรรมทางอาญาในปจจบนคอนขางชดเจน โดยอาจสรปใหเหนถงความแตกตาง

46

ต�ร�งเปรยบเทยบกระบวนก�รยตธรรมกระแสหลกกบกระบวนก�รยตธรรมชมชน

ยตธรรมกระแสหลก ยตธรรมชมชน

๑. มพนฐานจากการใชอำานาจของรฐในการควบคม

เพอไมใหมการทำาผดกฎเกณฑ หรอกตกาท

กำาหนดไว เพอความสงบเรยบรอยของสงคม

๒. มกระบวนการทศนในการอำานวยความยตธรรม

ตามกรอบความยตธรรมทางอาญา (Criminal

Justice)๓. พนทในการดำาเนนกจกรรมเพอสรางความสงบ

เรยบรอยจะเนนในหนวยทตงของภาครฐเปนสวน

ใหญ

๔. ระเบยบ กฎเกณฑและกตกาในการดำาเนนการจะ

เปนการกำาหนดโดยรฐตามตวบทกฎหมาย หรอ

กฎระเบยบทเกยวของ

๕. รปแบบในการดำาเนนการเพอแกปญหา

๑. มพนฐานมาจากการสรางพลงของคนในชมชนท

ตองการสรางสรรคสงทดใหเกดในชมชนของตนจาก

ความศรทธา ความเชอมน การใหอภย การยกยอง

ใหเกยรต และการคำานงถงศกดศรความเปนมนษย

๒. มกระบวนการทศนในการอำานวยความยตธรรม

ภายใตกรอบความเปนธรรมหรอความยตธรรมทาง

สงคม (Social Justice)

๓. การดำาเนนกจกรรมจะใชพนทของชมชนทเกดปญหา

อาชญากรรม ปญหาความไมสงบ เปนพนทรองรบ

ในการแกปญหานนๆ โดยใหสอดคลองกบวถชมชน

๔. ระเบยบ กฎเกณฑและกตกาในการดำาเนนการจะเปน

การกำาหนดรวมกนโดยประชาชนในชมชนนน โดย

คำานงถงความสอดคลองตาม

อาชญากรรมมลกษณะเปนการตอสเพอเอาชนะ

ระหวางผกระทำาความผดฝายหนง และรฐอกฝาย

หนง โดยมผเสยหายเปนตวประกอบ

๖. การอำานวยความยตธรรมมลกษณะเปน

“กระบวนการดำาเนนงานเชงคด ”

(Case-processing)๗. การจดองคกรมลกษณะเปนความสมพนธแนวดง

และเปนรปแบบทแนนอน

๘. มองความยตธรรมเปนเรองประสบการณสวน

บคคลเฉพาะตวทเกยวของกบอาชญากรรมในคด

หนงๆ

ประเพณ วฒนธรรม

และความรสกถงความเปนธรรมรวมกนของชมชน

๕. การแกปญหาไมเนนการตอสเพอแพชนะ แตจะเนน

การหาทางออกททกฝายรบได โดยใหความสำาคญ

ผกระทำาผด และผเสยหาย โดยมชมชนเขามาม

สวนรวม

๖. การอำานวยความยตธรรมเนนท การแกปญหา“ ”

(Problem-solving) ทเกดขนจากอาชญากรรม

๗. การจดองคกรใชความสมพนธในลกษณะเครอขาย

ในแนวราบ และมรปแบบทมความยดหยนสง

๘. มองความยตธรรมเปนประสบการณรวมของกลมชน

ทสามารถเขาถง เรยนร และรบร รวมกนทงชมชน

อยางไรกตามการดำาเนนการตามแนวคดเรองยตธรรมชมชนนนมไดมองโดยแยกสวนจากระบบยตธรรมของรฐโดยเดดขาด เปนเปนมาตรการทผสมผสานระหวางกระบวนการยตธรรมกระแสหลก กลาวคอ ยตธรรมชมชน มใชเปนการลมลางหรอลมเลก ยตธรรมกระแสหลก“ ” “ ”

แตจะเปนมาตรการหรอกลยทธในการเขาไปเสรมใหกระบวนการยตธรรมกระแสหลกมความยดหยนและมประสทธภาพมากยงขนในการอำานวยความยตธรรมอยางแทจรง

๒.๙ บทบ�ทของยตธรรมชมชน

จากหลกการและปรชญาเรองยตธรรมชมชนทมกวางขวางจงยากทจะกำาหนดกรอบภารกจทครบถวน อยางไรกตามอาจจะจำาแนกภารกจของยตธรรมชมชน เพอนำาไปสการจดระบบของภารกจงานทภาครฐ หรอภาคประชาชนเขาไปดำาเนนการในชมชน ไดดงน

๒.๙.๑ การเสรมพลง หมายถง การกระตนใหประชาชนซงมความร ศกยภาพ ประสบการณ ตลอดจนภมปญญาทองถน ไดนำาสงเหลานขนมาจดการปญหาอาชญากรรม หรอความขดแยง หรอปญหาใดๆ ทเกดขนในชมชน

48

๒.๙.๒ การปองกนปญหาอาชญากรรม และการกระทำาผด หมายถง การกระทำาใดๆ ทเปนการนำาไปสการลด ละ เลก หยดยงในดานการกระทำาความผดตางๆ ทไมใชอาชญากรรม เชน การเกยวของกบยาเสพตด การดมสราและทำาความเสยหาย หรอในดานการกระทำาผด ทางอาชญากรรมตางๆ เปนตน

๒.๙.๓ การเยยวยา หมายถง การชดใชความเสยหายทเกดขนจากอาชญากรรม หรอการกระทำาผดกฎเกณฑ กตกาสงคม รวมทงการบรรเทาผลรายทเกดขนกบทกฝาย ไดแก ผเสยหาย ผกระทำาผด และชมชนเอง

๒.๙.๔ การจดการความขดแยง หมายถง การกระทำาใดๆ ททำาใหขอขดแยง การ-ทะเลาะววาท การไมเขาใจกน และพฤตกรรมทนำาไปสความรนแรง ลดนอยลงและหายไปในทสด โดยคกรณทงสองฝายมความเขาใจกน มการชดใชหรอบรรเทาความเสยหายทเกดขน

โดยกระทรวงยตธรรมไดพยายามสงเสรมบทบาทของประชาชนตามหลกยตธรรมชมชนดวยการสงเสรมการจดใหมการรวมตวเปนเครอขายทเรยกวา เครอขายยตธรรมชมชน และไดสงเสรมใหเครอขายภาค“ ”ประชาชนมบทบาททเปนรปธรรมหลายประการ เชน

- บทบาทในการชวยดแลใหคำาแนะนำาและแกปญหาในเบองตนกบผทถกละเมดสทธและเสรภาพหรอตองการคำาแนะนำาเบองตนทางดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรม

- บทบาทในการลดขอพพาท ความขดแยงในชมชน

- บทบาทในการปองกนอาชญากรรมในชมชน

- บทบาทในการแจงขาว แจงเบาะแสและใหความรวมมอในงานดานนตวทยาศาสตร

- บทบาทในการเฝาระวง แจงขาว แจงเบาะแสทางคดความหรอกระทำาความผดกฎหมายใดๆ

- บทบาทในการใหโอกาส แกไข ฟ นฟ ชวยเหลอ สงเคราะหผกระทำาความผด

- บทบาทในการจดการใหความชวยเหลอดแลผทไดรบความเสยหายและผลกระทบจากอาชญากรรม

49

- บทบาทในการจดตงและดำาเนนการใน ศนยยตธรรม“ชมชน เพอเปนจดเชอมโยง ของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมใน”พนท

- บทบาทในการเปนแนวรวมของกระบวนการยตธรรมทจะรวมกบหนวยงาน ในกระบวนการยตธรรมในการดำาเนนกจกรรมรปแบบตางๆ ทเปนการเสรมสรางความยตธรรม ความเปนธรรม และความสงบสขในชมชน

๒.๑๐ ประโยชนของยตธรรมชมชน

ยตธรรมชมชนทำางานภายใตหลกปรชญา ๗ ขอ โดยแตละขอจะเกดประโยชนตอชมชนอยางมากมาย ดงน

๒.๑๐.๑ เปนการรกษาปทสถานทางพฤตกรรมของชมชนครงใดกตามทชมชนใดๆ เขาจดการกบอาชญากรรมหรอปญหาอนใดทเกดขนกบชมชนดวยกระบวนการตอกยำา ปทสถานทางพฤตกรรมตอมวลสมาชกของชมชนทฝาฝนระเบยบของชมชนหรอตอกฎหมายบานเมอง เชน การระงบ“ขอพพาทหรอความขดแยงในชมชน ไมเพยงแตจะทำาใหชมชน นน ๆ ไดรบ”ความเคารพและความเชอถอจากมวลสมาชกในการรกษาระเบยบทางคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมของชมชนเพมมากขนในทกๆ ครงเทานน หากแตยงเปนสญลกษณทเกดจากการตอกยำาและกลายเปนสญญาณเตอนใหแกสมาชกผใดทคดจะฝาฝนปทสถานของชมชน หลกประชาธปไตยวาดวยการ เคารพกฎกตกา ไดนำามาใชบงคบใน กระบวน“ ” “การ แกปญหาดงกลาว กระบวนการตอกยำาปทสถานมความหมายทลกลำา”ยงกวาเพยงเพอใหเกดการยอมรบวาสงใดผดสงใดถก หากแตกระบวนการตอกยำาปทสถานเปนกระบวนการสราง ปญญา ใหกบทงผทรวมใหการ“ ”เตอนผทถกเตอน ผทเกยวของ และผทรวมรบรขาวสารการเตอน ท

ประกาศยำาเตอนใหมวลสมาชกทราบทวกนถงมาตรฐานทางพฤตกรรมททกคนจกตองใหความเคารพ

๒.๑๐.๒. เหยออาชญากรรมและชมชนไดรบการชดใชทดแทน

ผกระทำาผดไดรบการแกไขฟ นฟยตธรรมชมชนยงมงใหการชดใชเยยวยาแกเหยออาชญากรรมและชมชนโดยบงคบเอากบตวผกระทำาผด แตปฏเสธไมยอมรบหลกการลงโทษทไมไดมงแกไขฟ นฟใหผกระทำาผดเกดสำานกรบผดชอบตอการกระทำาของตนและพรอมทจะแกไขชดใชเยยวยาใหกบเหยออาชญากรรม และชมชนโดยรวม และปรบปรงตนเองใหพรอมทจะคนสชมชนเยยงพลเมองดโดยใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนเครองมอ

50

เชน การไกลเกลยขอพพาท การประชมกลมครอบครว การใชคณะกรรมการคมประพฤตเพอการชดใชเยยวยา เปนตน

การเยยวยาความเสยหายทเกดจากการกระทำาความผดใดความผดหนงยงกวาการมง

ทจะลงโทษผกระทำาผดใหสาสมกบความผดทไดกระทำาลงไป จะทำาใหสมพนธภาพระหวางผกระทำาผด เหยออาชญากรรมและชมชนกลบคนสสภาพปกตไดอยางรวดเรวทำาใหผกระทำาผดเกดสำานกรบผดชอบตอการกระทำาของตนยอมทจะเยยวยาใหกบความเสยหายนนแมดวยการทำางานบรการสาธารณะ เปนกระบวนการสรางปญญาใหกบทกฝายทเกยวของใหผลตอการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชก ของชมชนมากนอยแตกตางกนขนอยกบรปแบบของกระบวนการสมานฉนททจะนำามาใช

๒.๑๐.๓. คมครองความปลอดภยสาธารณะ

ในกรณทเกดอาชญากรรมขนมาแลวยตธรรมชมชนจะมงแกไขฟ นฟผกระทำาผด

เหลานนไมใหไปกอเหตรายใด ๆ ทจะกอความเสยหายใหกบสมาชกของชมชนขนมาอก ยตธรรมชมชนตามหลกการขอน จงใหความสำาคญอยท กระบวนการชดใชเยยวยา ใหกบเหยออาชญากรรม และ กระบวนการ“ ” “

ลดความหวาดกลว ของชมชนตออาชญากรรม ซงคณภาพชวตของ”ชมชนสวนหนงวดไดจากความเชอมนในความปลอดภยเมอยในทสาธารณะ และการตดตอสอสารกบสมาชกอนๆ ของชมชนททำาไดอยางปลอดภย

เมอผกระทำาผดคนใดคนหนงถกศาลตดสนวามความผดไมวาจะลงโทษในรปแบบ

ใดๆ กจะมผลกระทบตอความรสกของสมาชกของชมชนวาเมอผกระทำาผดนนคนสชมชนในภายหนา ผกระทำาผดนนจะเปนอนตรายตอชมชนหรอไม กระบวนการยตธรรมทางอาญาจะตองแกปญหาความวตกกงวลของประชาชนในขอนโดย

หามาตรการทจะปองกนไมใหผกระทำาผดนนกลบไปกระทำาผดซำาอกใหไดยงไปกวานนทสำาคญทสดคอตองรณรงคเพอสรางความมนใจใหกบชมชนดวย กระบวนการ สงเสรม สนบสนน ระบบควบคมสงคมแบบ“ ” “ทางการ และ ระบบควบคมสงคมแบบไมเปนทางการ ใหสามารถ” “ ”ทำางานรวมกนไดอยางเหมาะสม

51

๒.๑๐.๔. ลดความรสกไมเทาเทยมกนในชมชน

ความวตกกงวลและความหวงใยทคนในชมชนไมไดรบ โอกาส“ทางสงคมทเทาเทยม

กน ทเกดจากความแตกตางทางเชอชาต และจากความยากจนอยางขน”แคน ชมชน ใดๆ ทถกกระหนำาซำาเตมดวยปญหาอาชญากรรมกจะมสภาพไมตางไปจากชมชนทเตมไปดวยปญหาความยากจนขนแคน และขาดระเบยบชมชนทมลกษณะเชนนมกเปนชมชนทขาด หรอ ไมมทรพยากรทจะสามารถนำามาใชในการจดการแกปญหาอาชญากรรมในชมชนของตนเองได

กลยทธของยตธรรมชมชนทจะใชจดการกบปญหา ความไมเทา“เทยมกน จะเรมตน”

จากความสำารวจความสามารถของชมชนในการแกปญหาอาชญากรมตางๆ และทรพยากรเชงสถาบนทงหลายในชมชนทจะนำามาใชใหเกดประโยชนในรปสวสดการสำาหรบชมชนโดยรวมได การสำารวจดงกลาวมเปาหมายทจะเพมศกยภาพใหกบชมชนในการระดบทรพยากรตางๆ ทงในและนอกชมชนเพอนำาเขามาใชแกไขปญหาของชมชน

“การลดความรสกไมเทาเทยมกนเพราะความแตกตางทางเชอชาตและความยากจน

นนตองสงเสรมใหสมาชกของชมชนถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกดวยกนใหแนนแฟนหากความสมพนธระหวางมวลสมาชกแนนแฟนความรสกดงกลาวจะลดลง”

ตวอยางของการแกปญหาความไมเทาเทยมกนทดทสดตวอยางหนงคอ การปรบปรง

ทอยอาศยและการจดการกบปญหาทางสงคมของชมชนนนๆ และสงเสรมความคดรเรมของทองถนโดยดงชมชนทองถนเขามารวมในกระบวนการดงกลาว

๒.๑๐.๕. ถกทอสมาชกทกคนเขากบสายสมพนธของชมชนโดยไมทอดทงใครไวขางหลง

“ ความเปนสมาชกของชมชนใดๆ ไมสามารถทจะซอหาไดดวยเงนตรา หรอ

เงนตราไมสามารถทจะทำาใหสมาชกทกคนสมานสามคคเปนหนงเดยวกนได ยทธศาสตรยตธรรมชมชนมงใหการคมครองความปลอดภยสาธารณะ”โดยการเอาคนกระทำาผดออกไปจากชมชนอยางรวดเรว แตในขณะเดยวกนยทธศาสตรยตธรรม

52

ชมชนกจะไมทอดทงสมาชกคนใดคนหนงใหตองอยอยางโดดเดยวเดยวดายตามลำาพง หมายความวา ผกระทำาผดนนสกวนหนงกตองคนสชมชน ดงนน ระบบยตธรรมทางอาญาตองหาทางแกไขฟ นฟใหการสงเคราะหชวยเหลอ ถกทอเขาเหลานนเขากบสายสมพนธของชมชนเพอไมใหสมาชกเหลานนตองเกดความรสกวาตนเปนคนแปลกหนาสำาหรบชมชนซงความคดดงกลาวจะทำาใหเกดการตอตานสงคมและจะนำาไปสการกระทำาผดขนมาอก

ยทธศาสตรยตธรรมชมชนทสำาคญยงยทธศาสตรหนงคอการตอตง ศาลยาเสพตด“ ”

หรอ “Drug Court” เพอใหการบำาบดฟ นฟแกผตดยาเสพตดใหโทษ ศาลยาเสพตดยดหลกปรชญาทวาจะไมทอดทงสมาชกของชมชนคนใดใหอยขางหลง แตจะพยายามถกทอสายสมพนธของสมาชกทกคนเขาดวยกนใหแนบแนนไมวาเขาเหลานนคนใดคนหนงจะเคยผดพลาดอยางรายแรงมากอนเพยงใดกตาม ศาลยาเสพตดจะศกษาความสมพนธระหวางยาเสพตดกบอาชญากรรม และเหนวาการใชมาตรการจำาคกระยะสนโดยไมไดใหการบำาบดรกษาไมมผลตอการลดการใชยาเสพตด ดวยเหตผลดงกลาวศาลยาเสพตดจงคดคนหาแนวทางทจะใหการบำาบดรกษาแกผกระทำาความ

ผดในขณะทอยในชมชนภายใตเงอนไขการคมประพฤต ศาลยาเสพตดไมไดตงเปาหมายไปทผกระทำาผดในความผดทรายแรงคอ ผคายาเสพตด แตใหความสำาคญกบผกระทำาผดทกคนทมปญหาการใชยาเสพตดใหโทษแมวาผกระทำาผดคนนนจะเปนผกระทำาผดทรายแรงเพยงใดกตาม

๒.๑๐.๖. ประโยชนจากการพงพาซงกนและกน

ยทธศาสตรยตธรรมชมชนสำาหรบมาตรฐานทางคณธรรมขนตำาทสดอยางนอยทสดตองยดมนในหลกการอยรวมกนอยางสนตสข และสำาหรบคณธรรมขนสงแลวยทธศาสตรยตธรรมชมชนจะยดมนในหลกการทำางานกบทกภาคสวน และกบชมชนในลกษณะทตางฝายตางพงพาซงกนละกนทกภาคสวนททำางานรวมกนตางกบรรลเปาหมายขององคกรของตนดวยกนทงสน

อกนยหนงหลกการพงพาซงกนและกนมเปาหมายเพอสงเสรมพฤตกรรมเชงบวก

ดวยการใชมาตรการตางๆ ไดแก การใหผกระทำาผดทำางานบรการสาธารณะ การเขามามสวนรวมในการรณรงคปองกนอาชญากรรมชมชน การใหการเรยนรทกษะทางสงคม และการควบคมและสอดสองแกเยาวชน การแกไขฟ นฟเปนการทผกระทำาความผดพงพาชมชนจากโอกาสทชมชนหยบยนใหและชมชนไดกระทำาผดกลบคนอยางพลเมองดทจะไมใหชมชนเดอดรอนขนมาอก

53

การปองกนอาชญากรรมดวยมาตรการ ออกแบบสภาพแวดลอมใหม “ ”หรอ “Crime Prevention through Environmental Design” (CPTED) เชน สถานทแหงหนงกอนทจะมการลงมอปรบปรงสภาพแวดลอมปรากฏวาเปนทขนชอลอชาในนมสวรรคของผคายาเสพตด และผทแสวงหายาเสพตด เปนแหลงอาชญากรรมตางๆ เชน

การปลน การทำารายรางกาย และการยงกนซงเกดขนเปนประจำา แตภายหลงการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม เหตการณเปลยนไป เชน นกทองเทยวเพมขน ทวทศนงดงาม การสขาภบาลดขน การรกษาความปลอดภยดขน จงเปนการไดประโยชนทงฝายผทเขาไปปรบสภาพแวดลอม (ภาคธรกจในยานนนคาขายไดมากขน) และประโยชนตอชมชนยานนนเกยวกบความสงบเรยบรอย เปนตน

๒.๑๐.๗. เปนกระบวนการสรางผนำาจตสาธารณะ

ยตธรรมชมชนจะทำาใหประชาชน สำารวจตนเองวาตนเปนคนท“เหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาประโยชนสวนตนใชหรอไม โดยเฉพาะ”การคำานงถงคนทดอยโอกาสกวาตนหรอผทออนแอกวา ยทธศาสตรยตธรรมชมชนจะสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมใน กระบวนการ“และระดบชน ตางๆ ของระบบยตธรรมทางอาญา และผทจะดำาเนนงาน”ยตธรรมชมชนไดด ผนนจะตองมพนฐานของการเหนแกประโยชนของ“สวนรวมมากอนประโยชนของตน”

หลกความเปนผนำาเปนยทธศาสตรสำาคญในการสรางทรพยากรชมชน ททำาใหสมาชกชมชนสามารถทจะทำางานรวมกนเพอประโยชนสวนรวมของชมชน ความสามารถในการทำางานรวมกนของชมชนเปนการเหนประโยชนสวนรวมสำาคญยงกวาประโยชนสวนตว เปนทรพยากรทพงรกษาไวและพฒนาใหเขมแขงมากขน ใหมจำานวนมากขน และผลทเกดจากการทำางานรวมกนตองเผอแผเจอจานใหทวชมชนในรปสวสดการสำาหรบชมชน

โครงสรางใดๆ ทสงเสรมการทำางานรวมกนของมวลสมาชก หรอ กระบวนการฝกฝนใดๆ ทจะสงผลตอการพฒนาใหทกคน เหนแกประโยชนสวนรวมสำาคญกวาประโยชนสวนตน โครงสรางนน “ ”

หรอกระบวนการฝกฝนนนๆ จกตองรกษาไวใหสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพ สถานทสาธารณะตองใหสะอาด และเขาถงไดโดยสะดวก โดยชมชนจะทำาหนาทเสมอนหนงเปนผจดการสภาพแวดลอมของชมชนเพอชวตและความเปนอยทดของชมชนเอง

54

กระบวนการทำางานรวมกนทเกดจากการทสมาชกชมชนเหนความสำาคญของประโยชนสวนรวมสำาคญกวาประโยชนสวนตนนนไมสามารถทำาใหเกดขนไดโดยงายในสงคมทตางคนตางอย ทผลประโยชนสาธารณะกบผลประโยชนของเอกชนขดแยงกน ดงนน หลกความเปนผนำาจำาตองปลกฝงในหมสมาชกของชมชนในทกๆ วถทางตงแตวยเดก

๒.๑๑ คณค�ของยตธรรมชมชนตอสงคมไทย

๒.๑๑.๑ ยตธรรมชมชนชวยใหชมชนในทองถนของไทยไดหวนกลบมารอฟ นภมปญญาทองถนในการปองกนอาชญากรรมและแกไขปญหาความขดแยงแบบสมานฉนทตามวถชวตดงเดมของไทยอกครงซงยตธรรมเชงจารตดงกลาวทรงคณคาในตวเอง มความเปนไทยและเสรมพลงความเขมแขงของชมชนโดยมหนวยงานภาครฐใหการสนบสนน

๒.๑๑.๒ การนำายตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชนซงเปนภารกจหนงของยตธรรมชมชนนน มตความหมายเชงคณคาสำาคญยงประการหนงทเกยวกบความรบผดชอบตออาชญากรรม อนตรายและความเสยหายทผกระทำาผดไดทำาใหเกดขน นนคอ กระบวนการเชงสมานฉนท ซงเปนกระบวนวธทใชหยดวฒนธรรม ไม“ตองรบผดชอบตอการกระทำาผดของตน และสรางวฒนธรรมใหมใหเกด”ขนกบสมาธของสงคม คอ วฒนธรรมการแสดงความรบผดชอบ ทงใน“ ”รปของการกลาวคำาขอโทษ การชดใชเยยวยาความเสยหาย และการทำางานบรการสงคมทเปนรปธรรมเมอมการกระทำาผดพลาดลวงลำากนเกดขนในสงคม

๒.๑๑.๓ ยตธรรมชมชนเปนยทธศาสตรและยทธวธทชวยลดชองวางระหวางกระบวนการยตธรรมหลกกบประชาชนในชมชนในปจจบน โดย

กจกรรมของยตธรรมชมชนทำาใหเจาหนาทรฐในระบบงานยตธรรมและประชาชนในชมชนมความใกลชดสนทสนมกนมากขน ซงเปนประโยชนตอการตดตอประสานงานและการระดมทรพยากรชมชนในงานยตธรรมทงแกชมชนและรฐไปพรอม ๆ กน

๒.๑๑.๔ ในระยะยาว ยตธรรมชมชนจะชวยใหกระบวนการยตธรรมหลกคลองตวขนเนองจากเครอขายยตธรรมชมชนสามารถแกไขปญหาความขดแยงระหวางบคคล ไกลเกลยสมานฉนทคดทยอมความกนได และคดความผดเลกๆ นอยๆ บางลกษณะ ทำาใหขอพพาทระงบไป และคดความบางอยางไดรบการแกไขในระดบชมชน ชวยประหยดงบประมาณของรฐไดทางหนง

55

๒.๑๑.๕ ตามนโยบายการบรหารกจการบานเมองทด รฐจะตองกระจายอำานาจการบรหารจดการเรองตาง ๆ สสวนภมภาคในทกดาน รวมทงเรองของการอำานวยความยตธรรม ซงยตธรรมชมชนทำาใหหนวยงานในระบบยตธรรมสามารถกระจายอำานาจสชมชนและทองถนไดอยางแนบเนยน และไดรบการตอบรบทดจากชมชน ทำาใหนโยบายการกระจายอำานาจดานงานยตธรรมสมฤทธผลในระดบหนง

๒.๑๑.๖ การนำายตธรรมชมชนมาใชกบสงคมไทยเปนการเสรมสรางการทำางานแบบบรณาการในระบบยตธรรมทพงปรารถนาใหเกดขนมาชานาน คอ

๑) บรณาการภารกจหลกของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมเขาดวยกนทงภารกจปองกนอาชญากรรม การแกไขปญหาอาชญากรรม การปฏบตตอผกระทำาผดในชมชน และการนำาภาคประชาสงคมมาชวยเยยวยาเสรมพลงเหยออาชญากรรม

๒) บรณาการกจกรรมตามยทธศาสตร เปลยนภาระ“ใหเปนพลง ของกระทรวงยตธรรมทดำาเนนการโดยกรมตางๆ ไดแก กรม”คมประพฤต กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กรมคมครองสทธและเสรภาพ สำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ปปส.) และกลมงานภารกจของกระทรวงยตธรรมฯลฯ เขาดวยกนไดอยางแนบเนยนโดยมชมชนเปนตวตง

๓) ยตธรรมชมชนอนมลกษณะเปน ภารกจเชงรกแบบบรณ“การ ดงกลาวจะขบ” - เคลอนไดตองอาศยผเชยวชาญหลายฝายทำางานรวมกนในลกษณะ สหวชาชพ ทงนกกฎหมาย พนกงานคมประพฤต นก“ ”จตวทยา นกสงคมสงเคราะห และเจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน และ

๔) ยตธรรมชมชนอนเปนระบบยตธรรมแหงอนาคตทสงคมไทยจำาเปนตองออกแบบ ระบบ กลไกวธการเพอชแนวโนมทศทาง รวมทงดำาเนนโครงการทดลองนำารองเพอใหไดโครงการตนแบบทสมบรณทสดกอนนำาไปขยายผลนน จะสามารถออกแบบระบบไดอยางเหมาะสมกบสงคมไทยมากทสดเมอมการบรณการบรรดานกวชาการผเชยวชาญดานตาง ๆ มาทำางานรวมกน ทงดานอาชญาวทยาและงานยตธรรม ดานชมชนดานพฒนาระบบ ดานเทคนคการไกลเกลย และดานการประเมนผล

๒.๑๑.๗ ยตธรรมชมชนชวยทำาใหความคดความเชอทวาปจจบนคนไทยเตบโตขนและมพลงศกยภาพทจะดแลชมชนของตนเองไดในดานงานยตธรรมนนไดรบการพสจนวาเปนไปไดจรง

56

เพราะการดำาเนนกจกรรมในยตธรรมชมชนมลกษณะทชมชนตองชวยกนคดเอง วางแผนรวมกน ดำาเนนกจกรรมแสวงหาทรพยากรชมในการชวยเหลอ และรบผลสำาเรจแหงการปลอดภยจากอาชญากรรมรวมกนในสงคม

ทสงบสขสมานฉนท โดยมตวอยางรปธรรมของกจกรรมทประสบความสำาเรจในหลายชมชน

๒.๑๑.๘ ยตธรรมชมชนไดชอวาเปนระบบยตธรรมแหงอนาคต ดงนน การดำาเนนโครงการ ใดๆ เกยวกบยตธรรมชมชนจงเปนการกำาหนดวสยทศนและนโยบายยตธรรมเชงรกทสำาคญยง เนองจากเปนการสรางรากฐานระบบยตธรรมแหงอนาคตเพอรองรบกระแสโลกาภวตนทนบวนแตจะทำาใหรฐเลกลงดวยการเชอมโยงผคนเขาดวยกนดวยระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ดงนน ทศทางทเหมาะสมและทนสมยอยางยง คอ การเตรยมความพรอมของประชาชนในชมชนทกดานใหดแลกนเอง ลดการพงพงรฐรวมทงเรองของการอำานวยความยตธรรมดวย

๒.๑๒ ปจจยเงอนไขสำ�คญผลกดนใหยตธรรมชมชนเกดคว�มสำ�เรจในสงคมไทย

สรปไดดงน

๒.๑๒.๑ ปจจยเงอนไขเชงนโยบายอาญาและทศทางการพฒนาระบบงานยตธรรมแหงอนาคต รฐตองมทศทางทชดเจน โดยในระดบรฐบาลนนตองกำาหนดนโยบายอาญาเปนสวนหนงของนโยบายรฐบาลทแถลงตอรฐสภาใหชดเจน รฐบาลตองมทศทางทชดเจนเกยวกบการกระจายอำานาจและการประสานงานระหวางรฐบาลและองคการปกครองสวนทองถนวา อาชญากรรมประเภทใด (อาชญากรรมพนฐาน/อาชญากรรมพเศษ) ใคร (สวนกลาง/สวนทองถน) ควรจะมหนาทรบผดชอบอยางไร ชมชนควรจะมบทบาทหนาทหรอมสวนรวมแคไหน เพยงไร และรฐตองกำาหนดทศทางการพฒนาระบบรองรบ

๒.๑๒.๒ ปจจยเงอนไขดานการบรหารจดการระบบยตธรรม รฐตองใหความสำาคญกบแผนแมบทกระบวนการยตธรรมแหงชาตเทยบเชนเดยวกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และกำาหนดในแผนแมบทใหชดเจนเกยวกบ ยตธรรมชมชน ตองเรงรดตดตามและกำากบดแลให“ ”สวนราชการและผเกยวของปฏบตตาม พ.ร.บ. พฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๙ เรงรดผลกดนกฎหมายทสงเสรมใหใช

กระบวนการยตธรรมทางเลอกมากขน เชน ราง พ.ร.บ.ชลอการฟอง ราง พ.ร.บ. การไกลเกลยคดอาญาในชนพนกงานสอบสวน ราง พ.ร.บ. การระงบขอพพาทนอกศาล เปนตน นอกจากน ตองกระตนใหประชาสงคมผนกกำาลงรวมตวกนเปนเครอขาย กำาหนดภารกจการควบคมจรยธรรมและมาตรฐานงานยตธรรม และการมหนวยงานกลางรบผดชอบงานยตธรรมชมชน - ยตธรรมจงหวด เปนตน

57 ๒.๑๒.๓ ปจจยเงอนไขเกยวกบสารตถะของ ยตธรรม“ชมชน โดยกรอบและสารตถะของ ยตธรรมชมชน ตองชดเจนและ” “ ”เหมาะสมกบ ชมชน และ ภมสงคม เชน มรปแบบ โครงสราง “ ” “ ”ความสมพนธทเหมาะสมมแบบจำาลองยตธรรมชมชนทเหมาะสมกบสงคมไทย ซงพบวาแบบจำาลองยตธรรมชมชนตะวนตกทพบสวนใหญใชรปแบบหนสวน (Partnership Model) ซงเนนการสรางความรวมมอในการปองกนอาชญากรรม ขณะทการพฒนาระบบงานยตธรรมชมชนในสงคมไทยระยะแรกเรมนพบวา งานยตธรรมชมชนของไทยใชรปแบบระดมพล (Mobilization Model) ซงเนนการสงเสรมศกยภาพของชมชนในลกษณะโชวเดยว และปจจบนมแนวโนมทจะพฒนาไปสรปแบบตวกลาง (Intermediary Model) ซงเนนการสรางความรวมมอในการสงเสรมศกยภาพของชมชน สวนภารกจหลกของยตธรรม

ชมชนควรใชภารกจ ๔ ประการ คอ การปองกนและควบคมอาชญากรรม ความไรระเบยบของชมชน การแกไขปญหาความขดแยงตางๆ ทเกดขนดวยวธการเชงสมานฉนท การเยยวยาความรนแรงทเกดจากอาชญากรรม และการรบผกระทำาผดกลบคนสชมชน เพราะมความครอบคลมภารกจรวมทงหมดของแนวคดยตธรรมชมชนไวแลว

๒.๑๒.๔. ปจจยเงอนไขเชงคณลกษณะของชมชน การศกษาพบคณลกษณะสำาคญของยตธรรมชมชนในสงคมไทยประกอบดวย การสรางจตสำานกชมชนดานความยตธรรม องคกรจดการงานยตธรรมชมชน การสรางเครอขายยตธรรมชมชนและทนทางสงคมโดยทนทางสงคมของระบบยตธรรมชมชนไดแก ระบบคณคาและความเชอ ผนำา ปราชญทองถน จารต ภมปญญาทองถน โครงสรางความสมพนธทางสงคมของชมชน เวทสำาหรบการประชมหารอ และจดการความขดแยงเชงสมานฉนท รวมทงขอตกลงเพอความสมานฉนทในชมชนทไดมการกำาหนดขน (ซงเปนธรรมนญชมชนอนทรงคณคา) ฉะนน ตองนำาคณลกษณะทดของชมชนดงกลาวมาใชประโยชน

๒.๑๒.๕. ปจจยเงอนไขวาดวยกฎหมาย สามารถใชกฎหมายใหเกดสมฤทธผลในการยตธรรมชมชนไดในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบกำาหนดนโยบายของรฐบาล ระดบบรหารจดการของฝายบรหาร ระดบปฏบตของเจาหนาทผปฏบต ในการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวม สงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทสนบสนนงานยตธรรมชมชน และการใหอำานาจแกชมชนจดการความผดตามกฎหมายบางลกษณะดงน

58

๓. ง�นวจยทเกยวของ

สภาภรณ งบสงเนน (๒๕๔๗) ไดศกษาเรอง บทบาทของคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจ ระดบสถานตำารวจ (กต.ตร.สถานตำารวจ) ในการมสวนรวมปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ศกษาเฉพาะกรณ กองบงคบการตำารวจนครบาล ๕ พบวา ประชาชนทดำารงตำาแหนง กต.ตร.สน. มความร ความเขาใจเกยวกบการ

ปองกนและปราบปรามอาชญากรรมและมความร ความเขาใจเกยวกบบทบาทของตนเอง ในการดำาเนนการมสวนรวม ในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมเปนอยางด ซงสวนใหญมความเหนวาทศนะในทางลบของประชาชนตอตำารวจมผลตอการทำางานของเจาหนาทตำารวจเปนปญหาสำาคญทสด

พงษธร ธญญสร (๒๕๔๕) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานตำารวจ พบวา รปแบบของการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานตำารวจของสำานกงานตำารวจแหงชาต มรปแบบการมสวนรวมแบบเปนคณะกรรมการ คอ คณะกรรมการนโยบาย และตรวจสอบตดตามประเมนผลการบรหารงานตำารวจ โดยมกลไกของการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานตำารวจ แบงเปน ๔ ระดบ คอ ระดบชาต ระดบจงหวด ระดบกรงเทพมหานคร และระดบสถานตำารวจ มขอบเขตอำานาจหนาทของคณะกรรมการระดบตาง ๆ ๔ ประการ คอ ๑. อำานาจหนาทเกยวกบการกำาหนดนโยบายในการจดการทรพยากรตาง ๆ ทมอย (คน งบประมาณ วสด วธการปฏบตงาน) ขององคกรตำารวจ ๒. อำานาจหนาทเกยวกบการกำาหนดนโยบายในการบรหารการปองกนปราบปรามอาชญากรรม และรกษาความมนคงภายในขององคกรตำารวจ ๓. อำานาจหนาทเกยวกบการตรวจสอบตดตามประเมนผลในการจดการทรพยากรตาง ๆ

ทมอย (คน งบประมาณ วสด วธการปฏบตงาน) ขององคกรตำารวจ ๔. อำานาจหนาทเกยวกบการตรวจสอบตดตามประเมนผลในการบรหารการปองกนปราบปรามอาชญากรรมและรกษาความมนคงภายในขององคกรตำารวจ

อดเรก รงเรอง (๒๕๔๕) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานตำารวจ:ศกษากรณคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจจงหวดนครราชสมา พบวา การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานตำารวจจงหวดนครราชสมา เกดขนเนองจากรฐเปนผรเรมนโยบายทใหประชาชนเขามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจ

59

และเครองมอระดบปฏบตในการใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจ คอระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการตรวจสอบและตดตามการ

บรหารงานตำารวจ พ.ศ. ๒๕๔๒ ซงประชาชนในจงหวดนครราชสมา สวนใหญมความเหนวาประชาชนควรจะเขามามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจจงหวดนครราชสมา แตประชาชนสวนใหญไมทราบวามการดำาเนนการสรรหาและคดเลอกบคคลผทรงคณวฒสาขาตาง ๆ เพอเปนตวแทนของประชาชนเขาไปรวมเปนคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจจงหวดนครราชสมา สวนการกำาหนดอำานาจหนาทของคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจจงหวดนครราชสมา เปนการใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจในระดบหนงเทานน ซงไมเปนไปตามแนวทางการมสวนรวมของประชาชนในการเขามามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจอยางแทจรง และในสวนของคณะกรรมการทมาจากประชาชน กยงไมเขาใจในบทบาทหนาทในการเขามามสวนรวมในการบรหารงานตำารวจ

อดเรก จนตรานนท (๒๕๔๔) ศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการเปนคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจนครบาลยานนาวาพบวา ประชาชนสวนใหญไมทราบวามการแตงตงคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการปฏบตงานขาราชการตำารวจ(กต.ตร.)สถานตำารวจยานนาวา และททราบกจะทราบจากหวหนาชมชน ประชาชนเหนวาคณสมบตของผทมาเปน กต.ตร.สถานตำารวจนครบาลยานนาวา มความคดเหนวา ตองเปนผไมมความประพฤตเสอมเสยเปนสงสำาคญทสด แตประชาชนทเขามา กต.ตร.สถานตำารวจนครบาลยานนาวา เปนผทไดรบเชญมาจากผกำากบการสถานตำารวจนครบาลยานนาวาทงหมด โดยผทถกคดเลอกมความเหนตรงกบ

ประชาชน ขาราชการตำารวจทเปนคณะกรรมการและขาราชการอน ในเรองการถกเลอกมาเปน กต.ตร. เพราะเหนวาเปนบคคลทมชอเสยง ไมมพฤตกรรมเสอม

เสย และมฐานะในการชวยตงกองทน สวนบทบาทในการดำาเนนการ การใหคำาปรกษา การประสานงานของประชาชน และขาราชการตำารวจทเปน กต.ตร. อยในระดบกลาง สวนขาราชการอน อยในระดบนอยถงปานกลาง สวนประโยชนทจะไดรบจากการม กต.ตร.สถานตำารวจนครบาลยานนาวา ทกฝายเหนตรงกนวาจะสามารถทำาใหแกปญหาไดตรงจด ทำาใหการทำางานของตำารวจโปรงใส และเกดประโยชนสงสดกบประชาชนเอง

60

โต สมบรณ (๒๕๔๔) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของชมชนในการควบคมอาชญากรรมดานยาเสพตดและการพนน ในจงหวดสมทรปราการ พบวาปญหาและอปสรรคทประชาชนไมเขามามสวนรวมในการปองกนอาชญากรรม คอเกดความกลวภยทจะเกดขนแกตนเองและครอบครว

พนม เรองภ (๒๕๔๔) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของสมาชกแจงขาวอาชญากรรมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมในเขตพนทรบผดชอบของสถานตำารวจภธร อำาเภอ สองพนอง จงหวดสพรรณบร พบวา ปจจยทมผลตอการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ไดแก อาย รายไดของครอบครวตอเดอน ตำาแหนงทางสงคม และความคาดหวงในผลประโยชนทไดรบตอการมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม สวนปจจยทไมมผลตอการมสวนรวมของสมาชกแจงขาวอาชญากรรม

ในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ไดแก สถานภาพการสมรส ระดบการศกษา อาชพ ระยะเวลาการเปนสมาชกแจงขาวอาชญากรรม

รณน สระวทย (๒๕๔๔) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนอาชญากรรม ในพนทเขตรบผดชอบของสถานตำารวจภธรอำาเภอเมอง จงหวดยะลา พบวา ปจจยดานความคดเหนตอการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมในประเดน การใหความสำาคญตอปญหาอาชญากรรมเปนเพยงปจจยเดยวทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนอาชญากรรม สวนปจจยอน ๆ ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได ลกษณะทอยอาศย ประสบการณในคดอาชญากรรม สวนความคดเหนตอการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมในประเดนความศรทธาของประชาชนตอ

เจาหนาทตำารวจ ไมสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนอาชญากรรมในพนทเขตรบผดชอบของสถานตำารวจภธร อำาเภอเมอง จงหวดยะลา อยางมนยสำาคญทางสถต

ศกดดา ทองพทกษ (๒๕๔๔) ไดศกษาเรอง การระดมการมสวนรวมของประชาชนในการปองกน

ปราบปรามอาชญากรรม : กรณศกษาสถานตำารวจนครบาลโชคชย พบวา รปแบบการระดมการมสวนรวมเปนรปแบบในดานบวก ไดแก การสมครใจเขารวมในการมสวนรวมเพอสรางจตสำานกในการทจะรวมกนในการปองกนปราบปรามอาชญากรรมของชมชน

61

เปาหมายของ ผระดมการมสวนรวม (ตำารวจ) รวมใหขอมลขาวสาร รวมในการตดสนใจ และรวมกำาหนดนโยบาย เปาหมายของผถกระดมการมสวน

รวม (ประชาชน/ชมชน) มเปาหมายลำาดบแรก คอ รวมแนวคด เปนแนวคดทตองการเขามามสวนรวม เพอแกไขปญหาใหกบชมชนของตนเอง และลำาดบตอมารวมในตวบคคล กลมประชาชนทเปนเปาหมายมการรวมกน

อยอยางเขมแขงแลว ทำาใหขนตอนการระดมการมสวนรวมทำาไดรวดเรวขน ระดบการระดมการมสวนรวม ในระดบรวมตดตามประเมนผลมจำานวนนอย กลมแกนนำาในการระดมการมสวนรวมไดแก ประธานชมชน คณะกรรมการชมชน/หมบาน และคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจ ระดบหมบาน คณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจ ระดบสถานตำารวจ การระดมการมสวนรวมจะตองเรมในสวนทเปนแกนนำาของกลมหรอชมชนกอน แลวจงขยายไปยงประชาชนทวไป บทบาทและสถานภาพของผระดมระดบสงมผลตอการระดมการมสวนรวม ทำาใหเกดการยอมรบไดงาย เกดความเชอมน คณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจ ระดบสถานตำารวจ เปนกจกรรมมเปาหมายสงในระดบกำาหนดนโยบาย ระดบทางวชาการสง สามารถดำาเนนงานไดอยางเปนรปธรรม และยงสามารถสนบสนนความพรอมของเจาหนาทตำารวจ ในการระดมการมสวนรวมจากประชาชนสวนอน ๆ ไดเปนอยางด สวนปจจยทสำาคญตอขวญและกำาลงใจของเจาหนาทตำารวจ และความสำาเรจของการระดมการมสวนรวมของประชาชน วสด อปกรณ และเครองมอเครองใชรวมทงงบประมาณในการระดมการมสวนรวมมความขาดแคลน แตไดรบการสนบสนนรวมมอจากภาคเอกชน จดหาเพมเตมใหโดยผานทางคณะกรรมการตรวจสอบและตดตามการบรหารงานตำารวจ ระดบสถานตำารวจ

สมพงษ อทธมชย (๒๕๔๔) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามยาเสพตดใหโทษ ในเขตพนทรบผดชอบของสถานตำารวจภธร ตำาบลหนาพระลาน อำาเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร พบวา เพศ อาย การศกษา อาชพ รายได ความเชอถอของประชาชนมตอเจาหนาทตำารวจ ความรความเขาใจในการปองกนและปราบปรามยาเสพตด และคาดหวงในการเขามามสวนรวมในการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ไมมอทธพลตอการเขาไปมสวนรวมในการปองกน และปราบ

ปรามยาเสพตดอยางมนยสำาคญทางสถต มเพยงระยะเวลาทพกอาศยอยในพนทเทานน ทมอทธพลตอการเขาไปมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามยาเสพตดอยางมนยสำาคญทางสถต

ชยพร พานชอตรา (๒๕๔๓) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในชนบทตอการปฏบตงานตำารวจชมชนและมวลชนสมพนธ กรณศกษา หมบานหลก ตำาบลเหมองงา อำาเภอเมอง จงหวดลำาพน พบวาในการรบรการมสวนรวมในการปฏบตงานชมชนและมวลชนสมพนธทง ๕ มต คอ การมสวนรวมคด การมสวน

62

รวมวางแผน การมสวนรวมตดสนใจ การมสวนรวมปฏบตงาน การมสวนรวมประเมนผลในการปฏบตงานชมชนและมวลชนสมพนธ จากเดมทประชาชนไมมสวนรวม แตเมอมการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการปฏบตงานชมชนและมวลชนสมพนธ โดยการวจยเชง

ปฏบตการตามหลกการของ J. Lofland ใน ๖ ดาน (มการกระทำา มกจกรรม มแบบแผน มความสมพนธในกลม มสวนรวม มสภาพทางสงคม) และนำายทธวธการเปลยนแปลงมา ๑ ลกษณะ คอ Persuasive Strategy (โดยการโนมนาวจตใจ ชผดถกใหเกดมทศนคตและสรางคานยมทดใหม) พรอมกบเทคนค F.S.C. (Future Search Conference) มาดำาเนนการพฒนาการมสวนรวมโดยการฝกอบรม โดยมผลการประเมนหลงจากพฒนาแลวพบวาประชาชนมสวนรวมเพมขนทง ๕ มต

ประเสรฐ สนทร (๒๕๔๓) ศกษา เรองการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนปราบปรามอาชญากรรม : ศกษาเฉพาะกรณ กองบงคบการตำารวจนครบาล ๖ พบวา ระดบการมสวนรวมของประชาชนโดยภาพรวมอยในระดบตำา และปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการปองกน

ปราบปรามอาชญากรรม ไดแก เพศ ระยะเวลาทอยอาศย การตกเปนเหยอและภาพลกษณของตำารวจ

ธวชชย ศรสรางค (๒๕๔๒) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ในเขตกองบงคบการตำารวจนครบาล ๖ พบวา ปจจยดาน เพศ ตำาแหนงทางสงคม และสถานภาพสมรส มความสมพนธกบการมสวนรวมในการปองกนปราบปรามอาชญากรรม

ชสวสด จนทรโรจนกจ (๒๕๔๑) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนตอการปองกนอาชญากรรมในเขตพนทความรบผดชอบของสถานตำารวจหวยขวาง พบวา ประชาชนในเขตพนทความรบผดชอบของ

สถานตำารวจหวยขวาง มสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมระดบปานกลาง และปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนอาชญากรรม ดานปจจยพนฐานสวนบคคล ไดแก อาย ระดบการศกษา ลกษณะประสบการณในคดอาชญากรรม ไดแก เปนผไดรบความเสยหาย เปนผเหนเหตการณ เปนผไดรบฟงจากบคคลรอบขาง รวมทงปจจยสาเหตเขามามสวนรวม ไดแก การใหความสำาคญตอปญหาอาชญากรรม สวนความศรทธาตอเจาหนาทตำารวจไมมผลตอการมสวนรวมในการปองกนอาชญากรรม

Raffel William E. (๒๐๐๑) ไดศกษาเรอง Citizen Police Academies : A communication and sociolegal Perspective พบวา กระบวนการยตธรรมมความจำาเปนอยางยง ทตองมความรวมมอจากประชาชน เพอลดปญหาอาชญากรรมอยางมประสทธภาพ และการทสรางความเขาใจอนดระหวางประชาชนกบตำารวจในการเสรมสรางทศนคตทดตอตำารวจ คอ การจดตง Citizen Police Academy ซงเปนสวนหนงของยทธศาสตรตำารวจชมชนมวลชนสมพนธจะเปนการใหประชาชนทราบวา ภารกจหนาทของตำารวจตอง

63

ปฏบตทกวนมอะไรบาง โดยเปนการทประชาชนเขาไปเรยนรการบงคบใชกฎหมายของตำารวจตออาชญากรรม

White, Stanley Ronald. (๑๙๙๖) ไดศกษาเรอง The Role of Volunteer Organizations in Community Poliing : A Case Study of Tempe, Arizona (Citizen Participation) พบวา การมสวนรวมของประชาชนมความจำาเปนอยางยงในการปฏบตหนาทของตำารวจ ซงจะเปนการชวยในการแกไขปญหาในกจการตำารวจทางหนง และในการปฏบตหนาทของ Community Policing Officers ในชมชน ประสบความสำาเรจอยางมาก ในการทไดรบความรวมมอจากประชาชน

Harrison Stephen J. (๑๙๙๕) ไดศกษาเรอง The Community-Police Advisory Boards at the Los Angeles Police Department : A Model for Citizen Participation (California) พบวา ในประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการทบทวนการศกษาเกยวกบรปแบบและบทบาทของกจการตำารวจ เพอใหมความเหมาะสมกบสภาพสงคม ซงมความพยายามทจะกำาจดขอจำากด หรอสงขดขนระหวางตำารวจกบประชาชน โดยสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในกจการตำารวจตามเปนแนวปรชญาใหมของ Los Angeles Police Department (LAPD) ทมการใช Community Police Advisory Board เพอยกระดบการมสวนรวมของประชาชนใหมากยงขนในการแกไขปญหาของเมอง ซงการดำาเนนการดงกลาวของ LAPD ประสบผลสำาเรจอยางมาก คอ มชมชนทใหความรวมมอมากยงขนและสามารถแกไขปญหาของชมชนไดตรงจดมากยงขน

64

บทท ๓

ก�รดำ�เนนก�รวจย

การศกษาวจยครงนผวจยไดทำาการศกษาวจยเชงคณภาพ เรอง การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน : กรณศกษาชมชนตำาบล บางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส มวธการศกษาดงน

๑. ศกษาจากเอกสาร (Document Study) โดยศกษาคนควาจากหนงสอ เอกสารทางการศกษา รายงานการวจยตางๆ ทเกยวของเพอนำามาประกอบ อางอง และเปนแนวทางในการศกษา

๒. ศกษาจากขอมลภาคสนาม (Field Study) โดยการสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured In-depth Interview) ซงเปนระเบยบวธการเกบขอมลเชงคณภาพ ดำาเนนการสมภาษณผรบผดชอบโดยตรง และผทเกยวของกบศนยยตธรรมชมชนของชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส และใชการวเคราะหขอมลแบบการวเคราะหสาระ

๑. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการศกษา

๑.๑ ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงนประกอบดวย

๑.๑.๑ ขอมลจากเอกสารทเกยวกบการมสวนรวม และงานยตธรรมชมชน ไดแก หนงสอ ตำารา บทความ งานวจย และรายงานการอบรมเกยวกบการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน ในจงหวดนราธวาส

๑.๑.๒ กลมบคคลในชมชน ตำาบลบางนาค อำาเภอเมองจงหวดนราธวาสจำานวน 11 คนและเจาหนาทในสำานกงานคมประพฤตงานยตธรรมชมชนจำานวน 4 คน

๑.๒ กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยประกอบดวยผนำาชมชน ประชาชน และกลมเจาหนาทกรมคมประพฤตจงหวดนราธวาสทเกยวของ และเนองจากมระยะเวลาอนจำากด และไมสามารถจะกำาหนดขอบเขตของประชากรไดแนนอน ผวจยจงเลอกตวอยางประชากรแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ประกอบดวย (ภาคผนวก ข.)

65

๑.๒.๑ กลมตวอยางของผนำาชมชน ประกอบดวย คณะกรรมการศนยยตธรรมชมชน ของชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทผานการอบรมเครอขายยตธรรมชมชนของกรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม จำานวน ๒ คน ดงน

๑) ประธานคณะทำางานศนยยตธรรมชมชนจำานวน ๑ คน

๒) ผประสานงานหรอเจาหนาทประจำาศนยยตธรรมชมชนจำานวน ๑ คน

๑.๒.๒ กลมตวอยางของประชาชนในชมชน ประกอบดวย สมาชกในชมชนตำาบลบางนาคจำานวน 2 คน ดงน

๑) ผแทนประชาชนในชมชน (เพศหญง)จำานวน 1 คน

๒) ผแทนประชาชนในชมชน (เพศชาย)จำานวน 1 คน

๑.๒.๓ กลมตวอยางของเจาหนาทหนวยงานทเกยวของ ประกอบดวย เจาหนาทสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสทปฏบตงานยตธรรมชมชน จำานวน ๔ คน

๑) พนกงานสบเสาะและพนจจำานวน ๑ คน

๒) พนกงานสอดสองจำานวน ๑ คน

๓) พนกงานแกไขและฟ นฟจำานวน๑ คน

๔) เจาหนาทงานกจกรรมชมชนจำานวน ๑ คน

๒. เครองมอทใชในก�รวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงน ประกอบดวย

๒.๑ แบบวเคราะหสาระ (Content Analysis) การมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน ซงศกษาจากหนงสอ ตำารา บทความ งานวจย และเอกสารการอบรมทเกยวของในการทำาการวเคราะหสาระตา โดยใชการวเคราะหเนอหาระบบ เนอหาความสมพนธในองคการ และการวเคราะหเนอหาเพอหาความหมายเกยวกบสาเหตและพฤตกรรมในองคการ

66

๒.๒ แบบสมภาษณการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน เพอสมภาษณกลมตวอยาง ๓กลมตวอยาง ไดแก ผนำาชมชน (คณะกรรมการบรหารศนยยตธรรมชมชน) ประชาชนในชมชน และเจาหนาทสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส ซงมวธการดำาเนนงาน ดงน

๒.๒.๑ ศกษาจากเอกสารทเกยวของทงเรองการมสวนรวมและยตธรรมชมชน

๒.๒.๒ สรางเครองมอตามประเดนกรอบความคด การมสวนรวม

๒.๒.๓ นำาเครองมอทยกรางขนเพอการตรวจสอบใหมความสมบรณ

๒.๒.๔ นำาขอมลทไดรบการตรวจสอบนำามาปรบปรงเครองมอ เพอสรางแบบสมภาษณทสมบรณ

๓. การเกบรวบรวมขอมล

ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยเปนผเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยมขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ดงน

๓.๑ จดทำาหนงสอขอลงพนทเพอสมภาษณและตดตอประสานงานกบเจาหนาทและคณะกรรมการศนยยตธรรมชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส เพออธบายวตถประสงคของการศกษาใหเจาหนาท รบทราบ และขอความอนเคราะหในการใหขอมลเบองตนเพอวางแผนในการศกษา(ภาคผนวก ข.)

๓.๒ สรางสมพนธภาพกบเจาหนาทและคณะกรรมการศนยยตธรรมชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส เพอการอำานวยความสะดวกและการใหความชวยเหลอในการเกบรวบรวมขอมล

๓.๓ ตดตอประสานงานบคคลกลมตวอยางทเลอกไว เพอขออนญาตใหความอนเคราะหการสมภาษณ

๓.๔ สำารวจพนทและนดหมาย วน เวลา สถานทและการอำานวยความสะดวกอนๆ

๓.๕ จดการสมภาษณ เพอพดคยและเปลยนขอคดเหน ประสบการณ ใหครอบคลมประเดนตางๆ ในเรองทตองการศกษา ขออนญาตบนทกเสยงและภาพ การสมภาษณ ตามแบบสมภาษณการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนทผวจยสรางขน (ภาคผนวก ค.) และขออนญาตบนทกขอมลในประเดนตางๆ ทนาสนใจในการ ดำาเนนการตอไป

67

๓.๖ นำาผลการสมภาษณทไดรบมาสรปใหครบถวน ถกตองตามประเดนตางๆ ทไดตงวตถประสงคไว รวมทงขอเสนอแนะ ความคดเหนตางๆ ทไดจากการสมภาษณ เพอตรวจสอบประเดนตางๆ ทตงไว หากพบขาดประเดนหรอไมชดเจนประเดนไหน ตองลงไปสมภาษณอกจนกวาไดประเดนและผลการศกษาทครบถวนตามตองการ

๓.๗ ผวจยประชมสรปขอมลทไดจากการศกษา ณ หองประชมของสำานกงานคประพฤตจงหวดนราธวาส

๔. การวเคราะหขอมล

ใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยการจำาแนกถอยคำาหรอขอความทประชากรและกลมตวอยางแสดงความคดเหน แลวนำามาตความ สงเคราะห และวเคราะหดวยหลกแหงเหตผล สรางขอสรปแบบอปนย (Induction Analysis) อภปรายถงขอเทจจรงทคนพบตามสภาพการณ ปรากฏการณ ความสมพนธ และประเดนสำาคญ เพอตอบคำาถามการศกษา การวเคราะหสาเหตของการเขามามสวนรวมและ เนอหาของการมสวนรวม ในงานยตธรรมชมชน ในจงหวดชายแดนภาคใต

1 ความรความเขาใจเกยวกบยตธรรมชมชน

2 แนวทางการจดการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

3 สาเหตทเขามามสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

4 ทศนคตตอการมสวนรวมงานยตธรรมชมชน

68666868

บทท ๔

ผลก�รศกษ�วจย

ผวจยไดศกษาขอมล เอกสารตาง ๆ เกยวกบชมชน ตำาบลบางนาค อำาเภอเมองจงหวดนราธวาส ทำาการศกษาพนท และสมภาษณ ผลการศกษาวจย

คว�มรคว�มเข�ใจเกยวกบก�รมสวนรวมในง�นยตธรรมชมชนด1งน1

ประช�ชนในชมชน

ประชาชนสวนใหญไมมความรความรความเขาใจเกยวกบงานยตธรรมชมชนและขาดความรดานกฎหมายในการไกลเกลยขอพพาทระหวางประชาชนกบรฐและประชาชนกบประชาชนดวยกนและชมชนมปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดทรพยสนหายเปนจำานวนมากจงมการรวมตวการจดตงยตธรรมชมชนขนเพอแกปญหาดงกลาวและทางสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสไดใหความสำาคญของงานยตธรรมชมชนจงเชญผนำาชมชนและประชาชนทสนใจเขามาอบรมเครอขายยตธรรมชมชนเพอทำางานรวมกนระหวางรฐกบประชาชนในชมชน

ผนำ�ชมชน

ไดตระหนกถงปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดจงใหความสำาคญมากในการสนบสนนใหความรความเขาใจเกยวกบโทษพษภยอนตรายของยาเสพตดในทกๆวนศกรเวลา 12: 00 น เพอดงเดกและเยาวชนใหพนจากภยยาเสพตด นอกจากนผนำาชมชนไดรวมมอกบเจาหนาทตำารวจและทหารในการจบคมผคายาเสพตดใหดำาเนนคดทางกฎหมายโดยเดดขาดเพอปราบปรามใหยาเสพตดหมดไปจากชมชนอกดวยและผนำาชมชนไดสราง

แนวคดทไมเกยวกบยาเสพตดตามหลกศาสนาใหกบเดกเยาวชนเพอเนนการปองกนและแกไขยาเสพตดใหกบชมชนในการอยรวมกนภายในชมชนอยางเปนสขไดโดยไมพงยาเสพตด

เจ�หน�ทรฐ

1 มความรความเขาใจในการมสวนรวมของการเปนหนสวนในงานยตธรรมชมชน การมความรไปมสวนรวมขนตอนการคด วางแผน ดำาเนนงานและประเมนผล ตองมสวนรวมทแทจรง งานยตธรรม

69

2 ชมชนเปนการใหชมชนแกปญหาเองโดยไมตองรอพงกลไกลภาครฐ ความยตธรรมอยทชมชนและมการบรนาการ การทำางานระหวางภาครฐกบภาคประชาชนโดยมศนยยตธรรมชมชนเปนศนยกลางคอยประสานงานเชอมตอกนทำาเพอประโยชนสงสดแกคนในชมชน

๓.๑ ส�เหตก�รเข�ม�มสวนรวมของชมชนตอง�นยตธรรมชมชน

- ผนำ�ชมชน

เนองจากชมชนมปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดมากอน และชมชนไดรวมพลงกนปองกนและแกไขปญหายาเสพตดจนประสบความสำาเรจ

ขณะเดยวกนทางสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสไดเหนความสำาคญ และมโครงการนำางานยตธรรมชมชน จงไดมาประสานงานและเชญเขารวมการอบรมใหความร ความเขาใจ และเขารวมโครงการงานยตธรรมชมชน โดยเชญผนำาชมชน เขารวมการอบรม ซงผนำาชมชนมความคดวาเมอทำางานยาเสพตดแลว ชมชนกยงมปญหาอนรอบดาน หากชมชนไดเขามารวมงานยตธรรมชมชนกจะเกดประโยชนตอชมชนมากขนอก โดยไมมรางวลหรอสงตอบแทนใดๆ แตมความประทบทหนวยงานให

ความสำาคญ ไมมการบงคบ ใชความสมครใจ และมสวนรวมในการคดตดสนใจและแกไขปญหา

- ประช�ชนในชมชน

การแพรระบาดของยาเสพตด และเกดปญหาการลกทรพยภายในชมชนชาวบานเกดการตระหนกรถงปญหาของชมชนจงไดมการรวมตวกนขน ดวยความสมครใจของชมชน ไมมการบงคบ ไมมการจายคาตอบแทน หรอรางวลใดๆ

- เจ�หน�ทรฐ

๑. สาเหตของการเขารวมยตธรรมชมชน

๑ เพออำานวยความเปนธรรมแกประชาชนในชมชนลดชองวางระหวางขาราชการกบประชาชนในพนท เมอไดลงพนททำาใหทราบและเขาใจปญหาทแทจรง ไมใชฟงคนเลาตอๆกนและทำาใหเกดความตนตวในการทำางานเชงรกตอไป

๒ ตองการมสวนรวมระหวางรฐกบประชาชนเพอแกปญหาใหกบประชาชนทขาดโอกาสและไมมความรในการประสานงานกบหนวยงานภาครฐและตองการสรางกลไกใหประชาชนในการแกปญหาใหกบชมชน

70

๓.๒ แนวท�งก�รจดก�รก�รมสวนรวมของชมชนตอง�นยตธรรมชมชน

ผนำ�ชมชน

๑. สทธ และหนาทของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

- สทธของชมชนตำาบลบางนาค อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส คอ ประชาชนทกคนสามารถทจะรบรขอมลขาวสาร หรอแสดงความคดเหนโดยเทาเทยมกน สามารถตรวจสอบขอสงสยซงกนและกนได สามารถนำา

ปญหาทเกดขนในชมชนเขามานำาเสนอในการประชมชมชน ซงชาวบานเรยกวา การประชมประชาคม สทธของผนำาชมชน และประชาชนในชมชนไมมความแตกตางกน

- หนาทของผนำาชมชน คอ

๑. นำาขาวสารจากทางราชการนำามาถายทอดใหชมชนฟง

๒. ดแลรกษาความสงบเรยบรอยภายในชมชน

๓. จดประชมประชาคม

๔. เฝาระวงเหตรายหรอปองกนปญหาทจะเกดกบชมชน

๕. กรรมการทงหมดจะตองมหนาทไกลเกลยบรรดาขอพพาททเกดขนในชมชนทงหมด เชน ปญหาเยาวชนมวสมเสพยา การกอการทะเลาะววาท ปญหาการละเมดตางๆ

๒. ทศนคตของประชาชนตอการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

การมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน ทำาใหเปนการแกไขปญหาในชมชนกนเอง ชมชนไมแตกแยก ไมตองเสยเวลา คาใชจายในการฟองรองตอศาล ถาใชระบบยตธรรมกระแสหลกอยางเดยวจะมฝายแพฝายชนะ เกดความไมพอใจ เกดการแบงแยก จงเหนดวยทใหชาวบานมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน เปนการทำาใหเกดทศนคตทดตอกน

ในสวนทชาวบานมทศนคตทไมด กคอภาครฐเขามามบทบาท เพราะตองการเอาผลงานของชมชนไปเปนผลงานของตนเอง เพอแสวงความกาวหนาในการเลอนขน เลอนตำาแหนงของตนเอง โดยเรงรดชมชนทำาโครงการตามทตนตองการใหเสรจโดยเรว เพอตนเองไดผลงานแลวกจะไดโยกยายไปทอน แสวงหาความกาวหนาตอไปโดยชมชนทำาผลงานให กลายเปนเครองมอโดยมไดประโยชนอะไรเลย

71

๓. ความตระหนกถงบทบาทการเปนตวแทนประชาชนในงานยตธรรมชมชน

ผนำามความตระหนกถงบทบาทการเปนตวแทนประชาชนในงานยตธรรมชมชน และการมสวนรวมของชมชน จงจะสามารถแกไขปญหาในชมชนได ภาครฐและตวแทนจากภาครฐไมสามารถจะแกไขปญหาในชมชนไดทงหมด ซงตองอาศยกระบวนการแกไขปญหาในชมชนแบบสนตวธ ประชาชนมสวนรวมคดและตดสนใจ

ดงนนการกำาหนดบทบาทหนาทของการเปนตวแทนประชาชนจงตองใหผนำาและประชาชนเขาใจ และยอมรบ ขณะเดยวกนบคลากรภาครฐตองเขามากระตนหรอสนบสนนภาคประชาชนใหเกดความคด ความรสกวาไมไดถกภาครฐทอดทง และเปนทปรกษาทดใหกบประชาชนในชมชนอยางตอเนอง

๔. การสรางความเชอมน และไววางใจระหวางสมาชกในงานยตธรรมชมชน

เกดจากตวผนำาเองตองสรางความเชอมนและความไววางใจใหกบประชาชน โดยตวผนำาตองเปนตนแบบทดทงทางดานความประพฤต การวางตน มความจรงใจ และทสำาคญผนำาจะตองมความเสยสละซงเปนสงสำาคญมาก ความรวย ความร ความมตำาแหนงเกยรตยศ และชอเสยงจะไมสามารถแกไขปญหาอะไรไดเลย หากขาดเสยซงความจรงใจ และเสยสละ

นอกจากนความเชอมนและไววางใจระหวางสมาชกในชมชนเกดจากกระบวนการแกไขปญหายาเสพตด ซงมการใหขอมลผเสพผตดยาเสพตดและผคายาเสพตดในชมชนแกผนำาชมชน โดยไมไดบอกหนวยงานราชการเปนความลบระหวางสมาชกของชมชนและผนำาชมชน จนกระทงชมชนสามารถแกไขปญหายาเสพตดไดสำาเรจ โดยไมไดอาศยยตธรรมกระแสหลก

๕. การแลกเปลยนขาวสารงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกเกดขนอยางสมำาเสมอและตอเนอง

การแลกเปลยนขาวสารงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกใชกลไกในการแลกเปลยนขาวสารโดยมการดำาเนนการ ดงน

๑. ใชเวทการประชมประชาคมหมบาน เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางสมาชกในชมชน

72

๒. ใชผนำาเครอขายทง 13 คน เปนตวกลางในการแลกเปลยนขาวสารลงสประชาชนในกลมทตนเองดแล

๓. ผนำาชมชนมหนงสอแจงขาวสารตางๆ โดยมการแจกจายใหกบประชาชนในชมชนโดยตรง ซงในหม ไมมหอกระจายขาวแตชมชนใชจกรยานในการสงหนงสอแจงขาวสารในชมชน

๔. การตดตอประสนงานกบภาครฐใชการแลกเปลยน/ ตดตอ โดยใชทางโทรศพท และไปรษณย ตลอดจนมการศกษาดงาน เพอแลกเปลยนขาวสารระหวางภาครฐกบชมชน อยางไรกตามในชมชนยงตองการใหยตธรรมจงหวดเขามาใหการอบรมและใหความรและขาวสารตางๆ แกชมชนอยางตอเนอง

จากกลไกดงกลาวผลทำาใหประชาชนเกดศรทธาและปรกษาผนำาชมชนและแจงขาวสารขอมลใหผนำาชมชนทราบอยางสมำาเสมอและตอเนอง

๕. วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนชดเจน และเปนทเขาใจรวมกนของสมาชกทกฝาย

- วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนมความชดเจน คอ เปนการแกไขปญหาหลก คอ ยาเสพตด และแกไขปญหาตางๆ ของชมชน เปนการลดบทบาทยตธรรมกระแสหลกเรองการฟองรอง และกลบมาใชวธการเจรจาไกลเกลย เพอตองการใหเกดความสามคคและความสงบเรยบรอยภายในชมชน

- ชมชนมวธการกำาหนดวตถประสงคงานยตธรรมชมชนรวมกน โดยมขอตกลงรวมกนอนเปนเปาหมายของชมชน และมการถายทอดเรองราวตางๆ ทตวแทนไดไปรวมประชมแกผอยในชมชน

๖ การมสวนรวมในการดำาเนนงานยตธรรมชมชนมความโปรงใสและตรวจสอบไดตลอดเวลา หากมขอของใจหรอสงสยอะไร ทางคณะกรรมการสามารถตอบคำาถามไดทกประเดนปญหา

๗. ความอสระทางความคดและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนของสมาชกทกคน มหลกการ คอ

- เปดโอกาสใหสมาชกในชมชนทกคน มอสระในการแสดงความคดเหน สามารถเสนอปญหาทเกดขนไดทกปญหา และวฒนธรรมทดของชมชนแหงนคอ เมอฝายใดไดแสดงความคดเหนในทประชม

73

ทกคนจะรบฟงโดยไมพดสอดแทรกหรอทำาใหเสยจงหวะ ปลอยใหผแสดงความคดเหนไดพดจนจบ จงทำาใหปญหาตางๆ สามารถชวยกนแกไขหรอยตไดโดยงาย และเมอฝายแสดงความคดเหนไดพดจบแลว ฝายทยงไมเหนดวยกจะพดโตแยงหรอแสดงเหตผลการทไมเหนดวย แลวในทประชม

กจะลงมตวาควรจะเชอถอหรอปฏบตตามเหตผลของฝายใด การลงมตถอวาเปนการยอมรบทกคนตองปฏบตตาม

- จะไมมการชนำาความคดเหน แตจะใชวธการสรปเหตผลใหทกคนยอมรบแลวนำาไปปฏบตโดยถอมตเสยงขางมากเปนหลก

- ความอสระทางความคดจะไมอยภายใตการครอบงำาของทางราชการ

๘. สมาชกตองมสวนรวมงานยตธรรมชมชนอยางตอเนอง เพอสรางความเขมแขงของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

เนองจากสมาชกมสวนรวมงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดมาอยางตอเนอง จนชมชนเกดความเขมแขงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ดงนนจงไมใชเรองยากทสมาชกไดมสวนรวมงานยตธรรมชมชนอยางตอเนอง และสงผลใหความเขมแขงของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน โดยมปจจยสำาคญททำาใหเกดความเขมแขงของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน ดงน

๑. ผนำาชมชนทกคน มความตระหนกและเขาใจงานยตธรรมชมชนเปนอยางดซงสามารถตอยอดการมสวนรวมของชมชน

๒. สมาชกชมชนสวนใหญมความเขาใจและเหนความสำาคญของการปองกนและลดความขดแยงปญหาตางๆ ในชมชน

๓. เจาหนาทสวนราชการเขามาประสานงานและสนบสนนการทำางานของชมชนอยางตอเนอง

๔. กระบวนการมสวนรวมในการประชมประชาคมและทำากจกรรมอยางตอเนองและเปนรปธรรม

๙. การมสวนรวมงานยตธรรมชมชนตองอาศยเครอขายการทำางานของสมาชกทงภาครฐและเอกชน

74

ชมชนแหงนบรหารจดการในงานยตธรรมชมชนโดยใชองคกรทมอยแลวในชมชนเปนหลก ประกอบดวยประชาชนทกคนในชมชน เลอกตวแทนขนมาเปนคณะกรรมการ โครงสรางประกอบดวย

๑. ประธานชมชน ๑ คน (มลกษณะเปนผนำาตามธรรมชาตเปนแกนนำา)

๒. รองประธาน ๑ คน

๓. เลขานการ ๑ คน

๔. ผชวยเลขานการ ๑ คน

๕. เหรญญก ๑ คน

๖. ผชวยเหรญญก ๑ คน

๗. ประชาสมพนธ ๑ คน

๘. ผชวยประชาสมพนธ ๑ คน

๙. ปฏคม ๑ คน

๑๐. ผชวยปฏคม ๑ คน

ภาครฐเขารวมกบประชาชน (โดยรฐใหการสนบสนน) นอกจากนชมชนไดพฒนาเครอขายกบบคคลภายนอก ทงภาคประชาชนและภาครฐ โดยผานกลไก การอบรม การศกษาดงาน และการประชมตางๆ อยางสมำาเสมอและตอเนอง

ประช�ชนในชมชน

๑. สทธและหนาทของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

สมาชกในชมชนมสทธทจะแสดงความคดเหนในทกปญหาของชมชน ตอทประชมมสทธทจะไดรบรขอมลขาวสารตาง ๆ ของสถานการณบานเมองจากผทเขามาประชม เชน ปลดองคการบรหารสวนตำาบล กำานน ผใหญบาน เปนตนสมาชกของชมชนตองใหความรวมมอในกจกรรมตาง ๆ

75

ตามทไดรบมอบหมายหรอไดรบแจงจากประธานชมชน กรณทชมชนมปญหาอะไรกตามจะมตวแทนชมชนเขาไปพดคย ชแจงใหเกดความเขาใจทถกตอง จนเกดการยอมรบในการแกไขปญหารวมกน แตในบางครงการสรางความเขาใจใหแกสมาชกบางคนกมปญหาอปสรรคเชนกน เชน มความคดวาชมชนเขาไปกาวกายในชวตครอบครวคนอนมากเกนไป หรอคดวาลกหลานของตนเองถกกลนแกลงใหรายในทางทเสยหายเปนตน แตเมอไดรบการอธบายถงวตถประสงคใหฟงจนเขาใจกนแลว สวนใหญกจะใหความรวมมอดวยด

๒. ทศนคตทมตอการมสวนรวม ของประชาชนในงานยตธรรมชมชน

สมาชกชมชน เหนดวยกบการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนเปนอยางยง เพราะทำาให

ชมชนมความเขมแขง สามารถแกไขปญหาของชมชนได ชมชนเกดความสงบสข และสงทสำาคญและประทบใจกคอ การทไดรบรขอมลขาวสารตาง ๆ อยางสมำาเสมอ ทำาใหปญหาตางๆ ในชมชนลดนอยลง สวนสงทไมประทบใจคอ การทมหนวยงานหลายหนวยแวะเวยนเขามาจดกจกรรมบาง มาศกษาดงานบาง มาเพยงชวครงชวคราวแลวกจากไป บางครงมาในลกษณะของการมารบรสภาพปญหาและอปสรรคของชมชน และรบปากวาจะหาทางชวยแกไขปญหาให แลวกหายไป ไมกลบมาอกเลย ชาวบานเลยไมเขาใจและไมทราบวาสงทเขามารบปากอยางโนนอยางนนน ทำาไดหรอไมไดอยางไร และไมมใครสามารถตอบคำาถามเหลานได การนดหมายเขาไป

ศกษาดงานตาง ๆ บางครงกเกดความไมประทบใจ เพราะคณะมาไมตรงเวลาทนดหมาย ทำาใหชาวบานเสยเวลารอคอย เขาอาจลมคดไปวาชาวบาน กตองมเวลาเตรยมตว ตองจดการกบภารกจของตนเองใหเรยบรอยดวยจงจะสามารถออกมาตอนรบ หรอมารวมกจกรรมทประธานชมชนแจงใหทราบ

๓. ความตระหนกถงบทบาทของการเปนตวแทนภาครฐและเอกชน ทานเหนดวยหรอไมอยางไร ทานมสวนในการกำาหนดบทบาทของการเปนตวแทนหรอไมอยางไร

สมาชกชมชน เหนดวยกบการทสมาชกในชมชนตระหนกรถงบทบาทของการเปนตวแทนใน

งานยตธรรมชมชน เพราะทำาใหลดความขดแยงในชมชนลงได ทำาใหชมชนมความรวมมอกนมากยงขน การมสวนรวมในการกำาหนดบทบาทของการเปนตวแทน

76

๔. การสรางความนาเชอถอและไววางใจระหวางสมาชกในงานยตธรรมชมชน

วธการสรางความเชอมนระหวางสมาชกคอ การทำาสงใดกตามขอใหยดถอความถกตอง และทำาใหดทสด อาจจะใชเวลาบางกวาชมชนจะมองเหนและเกดความไววางใจกไมเปนไร การทำาหนาททไดรบมอบหมายใหทำาอยางตรงไปตรงมา ถอเอาประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน และเมอมงานยตธรรมชมชนเขามาใหความชวยเหลอ สนบสนนขอมลขาวสารตาง ๆ แกชมชนดวยกทำาใหเกดความเชอมนมากยงขนวาทกปญหาสามารถดำาเนนการแกไขใหยตไดภายในชมชน

๕. การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางสมาชกเกดขนอยางสมำาเสมอและตอเนอง

การแลกเปลยนขาวสารโดยปกตคอ การเขารวมประชมประจำาเดอนอยางสมำาเสมอเดอนละครงกบผนำาชมชน ทำาใหไดรบรปญหาและความเคลอนไหวตาง ๆ ทเกดขนทงในชมชนเอง และเรองนอกชมชน การตดตามขาวสารทางวทย โทรทศน หรอการตดตอประสานงานกบเจาหนาทสำานกงานยตธรรมจงหวดกเปนอกชองทางหนงททำาใหรบรขาวสารได

ประโยชนของการแลกเปลยนขาวสารกคอ สามารถรบรความเคลอนไหวตาง ๆ เชน

สถานการณของบานเมอง สถานการณเกยวกบการแพรระบาดของยาเสพตด เปนตน ทำาใหสามารถเตรยมการปองกนปญหาภายในชมชนได ดงนน การแลกเปลยนขาวสารในงานยตธรรมชมชนจงมความสำาคญและจำาเปนมาก เพราะจะทำาใหทนเหตการณ แกไขปญหาไดรวดเรว สามารถปองกนปญหาทไมพงประสงคได

๖. การปฏสมพนธทดในงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกชวยปองกน และลดความขดแยงในชมชน

การทชมชนมความสมพนธทดตอกน สนทสนมกนดจญาตมตร นนสามารถลดปญหาความขดแยงไดงาย ปญหาใหญกลายเปนปญหาเลก ปญหาเลกกไมมปญหา สวนคนไหนทไมมความสมพนธกบผอนหรอกบชมชน เนองจากไมเหนความสำาคญของชมชน คดแตวาครอบครวตนเองไมตองพงพาใคร ถอวาเปนสงทนาหวงใยอาจอยอยางโดดเดยว จงอยากแนะนำาวาควรมการปฏสมพนธทดตอกนอยางสมำาเสมอ แลวจะทำาใหชมชนพฒนาอยางยงยน

77

๗. วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน ชดเจน และเปนทเขาใจรวมกนของสมาชกทกฝาย

วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนคอการรวมพลงกนแกไขปญหาของ

ชมชน ดวยสมาชกในชมชนกนเอง ในชมชนตำาบลบางนาคมการกำาหนดวตถประสงคไวชดเจนคอตองการใหชมชนมความเขมแขง ปราศจากยาเสพตดใหโทษ และปญหาอาชญากรรมตาง ๆ ลกหลานในชมชนมความยำาเกรงและไมกลาทำาในสงทไมด ซงกวาจะเปนอยางในปจจบนกตองมการชแจงใหชมชนเขาใจและรวมกนรบรและแกไขปญหา โดยเฉพาะผทมลกหลานเคยตดยาเสพตดหรอมความประพฤตเสยหายมากอน จะรดและจะนำาตวอยางทเกดขนมาเปนอทาหรณแนะนำาผอนใหเขาใจไดเปนอยางด

๘. การมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนตองมความโปรงใสและตรวจสอบได

ความโปรงใสในการทำางานยตธรรมชมชนถอวามความสำาคญมาก กฎ กตกาตาง ๆ ทชมชน

รวมกนคดขนมานน ตองชดเจนและเปนธรรมตอทกฝาย และสามารถตรวจสอบไดจงจะทำาใหการมสวนรวมในงานทกอยางราบรน และไดรบความรวมมอจากสมาชกในชมชนทกคนททำางาน มความโปรงใสและตรวจสอบไดแลวเขาใจวาจะพฒนามาจนถงทกวนน

๙. ความมอสระทางความคดและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนของสมาชกทกคน

สมาชกทกคนมอสระทางความคดของตนเอง และสมครใจเขารวมงานโดยไมมใครบงคบ

และไมมคาตอบแทน เชนการทำางานใหกบกองทนหมบานกตองชวยกนทำา เพราะถาไมมใครทำากอาจไมไดรบกองทนทวานกได การทจะใหชมชน

ยอมรบการมสวนรวมมากนอยเพยงใด ตองขนอยกบวา บคคลนนทำางานเพอสวนรวมไดดมากนอยเพยงใด ดวย

๑๐. สมาชกตองมสวนรวมในงานยตธรรมอยางตอเนอง เพอสรางความเขมแขงใหแกชมชน

สมาชกชมชนตองเขารวมประชมประจำาเดอนอยางสมำาเสมอ จงจะทำาใหชมชนมความ

เขมแขงไดอยางยงยน แมวาในบางครงอาจตดธระจำาเปนบาง แตกตองมการมอบหมายใหสมาชกในกลมบานของตนเขารวมประชมแทน เพราะถาไมมใครใหความรวมมอเลยกจะทำาใหความเขมแขงตาง ๆ สญหายไป ซงทกคนในชมชนตองตระหนกรและเขาใจซงกนและกนดวยจงจะทำาใหเกดความตอเนองดงกลาว

78

๑๑. การมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนตองอาศยเครอขายการทำางานของสมาชกทงภาครฐและเอกชน

เครอขายทงภาครฐและเอกชนมความจำาเปนอยางยงตอชมชนมาก เนองจากเปนแหลงทจะใหความรและความเขาใจตาง ๆ ของชมชน

สวนร�ชก�ร

๑. สทธและหนาทของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

- ไดรบสทธการเขาอบรมเพอมารวมการบรหารงานยตธรรมชมชน

- หนาทประชาสมพนธหนวยงานในโครงการยตธรรมเคลอนทรวมกจกรรมของชมชนหนาทสทธการอำานวยความยตธรรมในชมชน ใหความร เขารวมแกปญหาความขดแยงของชมชน และดแลชมชนอยางตอเนอง

- ปญหา คอ เจาหนาทบางสวนไมไดรบการอบรมอยางเพยงพอในการจะไปดำาเนนงานในงานยตธรรมชมชน เนองจากเปนลกจางเหมาซงไมมสทธในการเบกตางๆ ของกระทรวง

- การแกไขปญหาการใชสทธหนาทของคนในงานยตธรรมชมชน ตองใชเวลาพอสมควรเพราะชมชนจะตองศกษาผเขารวมในงานชมชนนอยางตอเนอง จนเขาใจซงกนและกน

๒. เจาหนาทรฐและประชาชนมทศนคตทดตอการมสวนรวม

- คดด ทำาด โดยไมหวงประโยชนใดๆทงสน โดยเฉพาะงานในภารกจทไดรบผดชอบคอการแกปญหาผกระทำาความผดในชมชนเพอใหกลบตนเปนคนดนนเราจะทำาเพยงลำาพงไมไดเพราะการกำาหนดชวตของพวกเขาอยในชมชน หากชมชนไมใหโอกาสแกเขา พวกเขาจะอยไดอยางไร เราในฐานะผร จำาเปนอยางยงทจะตองสรางความเขาใจใหแกชมชน

- มทศนคตทดตอการมสวนรวม เพราะการทำางานทแทจรงตองมสวนรวมในการทำางานดวยใจจรง มความประทบใจในการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน

- เหนดวยกบการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน เพราะทางหนวยงานเปนผสนบสนน

- ความประทบใจ คอมการลดปญหาความขดแยง ประสบความสำาเรจในการดำาเนนกจกรรมตางๆ สำาคญ คอ ชมชนเขมแขง

79

๓. ความตระหนกถงบทบาทของการเปนตวแทนภาครฐและเอกชน

- เหนดวยกบบทบาทของการเปนตวแทนของภาครฐ และมความรความสามารถ มบทบาทของการเปนตวแทนในงานตางๆ นอกเหนอจากหนาทในตำาแหนงราชการ

- การมบทบาทนอกเหนอจากหนาท คอ ใหมกจกรรมในชมชนเพอความรกความสามคค ซงเปนทยอมรบในการมบทบาทในชมชนน

- การจดกจกรรมตามบทบาทของการเปนตวแทน เปนเครองวดวสยทศนของเยาวชน จนไดรบรางวลจากผวาราชการจงหวด ปฏบตบทบาทนอยางตอเนองเพอใหชมชนเกดความเขมแขง

๔. การสรางความนาเชอถอและไววางใจระหวางสมาชกในงานยตธรรมชมชน

- มการประชมบอยๆ เพอชแจง แนะนำา รบทราบปญหาอปสรรคในการปฏบตงาน ซงปกตจะประชม

- ยกยองชมเชยผปฏบตงานทเขมแขง ตดตามประสานงานกบทกคนเพอเปนตวอยางทดของชมชน

- สาเหตของสมาชกมความเชอมน ไววางใจระหวางกนในงานยตธรรมชมชนเนองจากผบรหารเปนตวอยางทด ชมชนเกดความศรทธามความเชอมนสง

- สมาชกทกคนจะตองเฝาดตดตามผลงาน ปญหาวธการทดเพอทำาใหชมชนเขมแขง

๕. การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางสมาชกเกดขนอยางสมำาเสมอและตอเนอง

- การแลกเปลยนขาวสารตองทำาอยเสมอตอเนอง

๖. การปฏสมพนธทดในงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกชวยปองกน และลดความขดแยงในชมชน

มการเขารวมแสดงความคดเหนเปนการลดความขดแยงแมอาจมขอจำากดในเหตผลสวนตว

บาง กสามารถแกไขรวมกนไดโดยสนตวธ

๗. วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน ชดเจน และเปนทเขาใจรวมกนของสมาชกทกฝายงานยตธรรมชมชนมไวเพอลดความขด

แยงในชมชน เพอใหชมชนอยรวมกนอยางมความสข เกดความเขมแขงในชมชน

80

๘. การมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนตองมความโปรงใสและตรวจสอบได

ตองมความโปรงใสตรวจสอบได ความโปรงใสจะตองมตลอดเวลา สามารถตรวจสอบไดซงเปนทยอมรบไดของชมชนโดยไมมปญหาอปสรรคแตอยางใด

๙. ความมอสระทางความคดและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนของสมาชกทกคน

ดไดจากความเขมแขงของชมชนน สวนประโยชนทตอบแทนจากชมชน คอ ความเขมแขง

ของชมชน

๑๐. สมาชกตองมสวนรวมในงานยตธรรมอยางตอเนอง เพอสรางความเขมแขงใหแกชมชน

- สรางเครอขายอยางกวางขวางในชมชน โดยอบรมใหความรกบประชาชนอยางตอเนอง ทงผนำาชมชนหนวยงานยตธรรม

- มยตธรรมเคลอนทใหขอมลแกชมชนบดพลว ไกลเกลยขอพพาทชมชนซงจะทำาใหชมชนเขมแขง

- มการพาสมาชกไปศกษาดงานชมชนอน โดยเขารวมอบรมสมมนาในหลกสตรตางๆ ทสำานกงานยตธรรมจงหวดจดขน

ทงนผกำาหนดกจกรรมอยางตอเนองกคอสมาชกในชมชนนนเอง

๑๑. การมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนตออาศยเครอขายการทำางานของสมาชกทงภาครฐและเอกชน

- ชมชนตองมการทำางานเปนเครอขาย ประกอบดวยบคคลจากหลายสาขาอาชพ ซงจะไดขอมลทแตกตางกนออกไป นำามาเปนแนวทางแกไขปญหาไดอยางกวางขวางมากขน ทงนจะมศนยยตธรรมชมชน มคณะกรรมการประจำาศนยยตธรรมชมชน เพอแหไขปญหา ขอเสนอแนะทดอยางเปนเครอขาย

- ประโยชนทไดรบ คอ ชมชนมความสามคคกนมากขน จากการมสวนรวมในงานซงกนและกนทำาใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงคทำาใหเกดชมชนเขเมแขง

- ปญหา คอ งบประมาณในการลงชมชนนอย ขาดความตอเนอง ทำาใหปญหาทจะตองแกไขนนบางครงตองหยดชวคราว

81

- ขอเสนอแนะ

๑ สมาชกจะตองเปนบคคลททมเทใหกบงานอยางจรงจงมความตงใจในการลงพนทนนๆ อยางตอเนอง ตดตามงานเพอแกไขปญหาตางๆ ทงนจะตองประชาสมพนธกบหนวยงานราชการใหรบรนำาไปแกไขในพนท

๒ ศนยยตธรรมชมชนควรมหนวยจดหารายได มการจดกจกรรมโดยไมพงงบประมาณและอำานาจรฐมากเกนไป

82

บทท ๕

วเคราะหผลการศกษา

การศกษาการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชนของชมชนตำาบลบางนาค

ผนำาชมชน ประชาชนและเจาหนาทรฐมความรความเขาใจกบการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนทเปนหนสวนในหนวยงานชมชนมการบรณาการ การทำางานทมคณภาพโดยใชศนยยตธรรมชมชนเปนหวใจหลกในการรวมคด รวมวางแผน รจกสทธและหนาทของตนเองในการรวมการจดการบรหารงานชมชนและ ประสานงานเพอประโยชนสงสดของชมชนซงสามารถนำามาวเคราะหได ๒ ประเดนดงน

๑ สาเหตการเขามสวนรวมของชมชนทมตองานยตธรรมชมชน

จากการศกษาพบวาสาเหตหลกเนองจากชมชนตำาบลบางนาคมปญหาการแพรระบาดยาเสพตด ผนำาชมชนและสมาชกในชมชนตระหนกถงปญหาน กอรวมกบเจาหนาทตำารวจชดมวลชนสมพนธไดเขามาสรางกระบวนการคนหาปญหา และการมสวนรวมของผนำาชมชนและสมาชกในชมชน ทำาใหเกดศรทธาตอกระบวนการแกไขปญหายาเสพตดอยางมสวนรวม รวมทงสมาชกในชมชนมความเชอมนและศรทธาตอผนำาชมชนของตน ทำาใหการทหนวยงานยตธรรมจงหวดไดเขามาเชญชวน และใหความรเกยวกบงานยตธรรมชมชนแกผนำาชมชน จงเปนโอกาสทดทำาใหผนำาชมชนและสมาชกในชมชนเหนความสำาคญ และประโยชนของงานยตธรรมชมชน และไดนำาความรมาปองกนและลดปญหาความขดแยง หรอปญหาตางๆ ในชมชนซงสอดคลองกบองคกรสหประชาชาต (United Nations, ๑๙๘๑) ไดรวบรวมรปแบบของการมสวนรวมไวในรปแบบประเภทท ๑ คอ การมสวนรวมแบบเปนไปเอง โดยผนำาชมชนและสมาชกชมชนตำาบลบางนาครวมตวกนขนเองเพอแกไขปญหายาเสพตดและปญหาตางๆ ในชมชนของกลมตนเอง ไมเนนการกระทำาชวยเหลอจากภายนอกเพยงแตบคคลภายนอกเจาหนาทตำารวจชดมวลชนสมพนธและเจาหนาทยตธรรมจงหวดเขามาสรางกระบวนการเรยนรและใหความรความเขาใจ ซงแตกตางจากรปแบบประเภทท ๒ และ ๓ ทรปแบบการมสวนรวมเกดจากการชกนำา ตองการความเหนชอบหรอสนบสนนโดยรฐบาล และรปแบบการบงคบ ซงเปนการมสวนรวมภายใตการดำาเนนนโยบายของรฐบาลและจดการโดยเจาหนาทของรฐ หรอการบงคบโดยตรง

83

นอกจากนยงสอดคลองกบนรนดร จงวฒเวศย (๒๕๒๗ : ๑๘๓) ทไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา การมสวนรวม หมายถงการเกยวของ

ทางดานจตใจและอารมณ (Montal and Emotional Involvement) ของบคคลหนงในสถานการณกลม (Group Situation) โดยมผนำาชมชนและสมาชกในชมชนตำาบลบางนาค มความเกยวของทางดานจตใจ และอารมณทตระหนกถงปญหาการแพรระบาดยาเสพตด และปญหาตางๆ ในชมชน จงเกดการรวมตวกนขนเพอคนหาและแกไขปญหาดงกลาว ซงผลของการรวมกลมนเปนเหตเราใจใหการแกไขปญหาการแพรระบาดยาเสพตดและปญหาตางๆ ในชมชนประสบผลสำาเรจ และทำาใหทงผนำาชมชนและสมาชกในชมชนตำาบลบางนาคเกดความรสกรวมรบผดชอบ

๒ แนวทางการจดการการมสวนรวมของชมชนตองานยตธรรมชมชน ซงผลการวจยสามารถประเมนผลการจดการการมสวนรวมของชมชนตองานยตธรรมชมชนกำาหนดไว ๑๓ องคประกอบ ดงน

๒.๑ สทธและหนาทของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน (Perception)

จากการศกษาพบวาผนำาชมชน สมาชกชมชน และเจาหนาทรบผดชอบงานยตธรรมชมชนมความรความเขาใจสทธและหนาทของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนเปนอยางด โดยผนำาชมชนจะมบทบาทสำาคญตอการมสวนรวมของชมชนและแกไขปญหาในชมชน ซงหนาทหลกไดแกการบรหารงานภายในชมชน ตงแตเรองขอมลขาวสาร การจดประชมประชาคม การตดตอประชาสมพนธ ประสานงานทงภายในและภายนอกชมชน การเฝาระวงปญหาภายในชมชน การแกไขปญหาชวยเหลอสมาชกในชมชน รวมทงการจดการทรพยสนและงบประมาณรายรบ รายจายของชมชน สมาชกชมชนจะมบทบาทสำาคญในการเขารวมแสดงความคดเหน ตดสนใจ ดำาเนนการ ตดตามการทำางานของผนำาชมชน เปนตน โดยเจาหนาทในงานยตธรรมชมชนยงมบทบาทไมมากนกเนองจากยงขาดประสบการณ ไมไดรบการอบรมใหความรอยางด จงทำาหนาทเฉพาะในสวนทชมชนตองการ การสนบสนนหรอชวยเหลอ รวมทงมขอจำากดจำานวนของเจาหนาทมนอย ผลการวจยสอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ :

๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงการรบร (Perception) ตองมการสรางสำานกใหทงภาครฐและประชาชน มความตระหนก การรบรและยอมรบในสทธหนาท และการมสวนรวมของทกกลมทกฝาย โดยภาครฐนน เจาหนาทของรฐจะตองสรางสำานกใหมวากจการทตนรบผดชอบไมใชรฐกจหรอกจกรรมของรฐทตนเทานน มสทธตดสนใจแตเปนสาธารณกจทสาธารณชนชอบทจะมสวนรวมโดยการคด รวมกระทำาหรอตรวจสอบ

84

สวนภาคประชาชน การตระหนก การรบรและยอมรบในสทธและหนาทตลอดจนการมสวนรวมนน ตองเขาใจวาตนและผอนตางกมสทธหนาทและสวนรวมเสมอกน ซงกรณชมชนตำาบลบางนาคผนำาชมชน สมาชกในชมชน และเจาหนาทงานยตธรรมชมชน มประสบการณการแกไขปญหาการแพรระบาดยาเสพตดแบบม สวนรวมมากอน ทำาใหการแบงบทบาทหนาทการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนจงเปนไปดวยด รวมทงมการรบรและยอมรบในบทบาทหนาทดงกลาว แมวาเจาหนาทงานยตธรรมชมชนจะยงมบทบาทเปนทปรกษาไมมากนก แตกไมไดสรางความแตกตางในผลประโยชนและจดยน อนจะนำาไปสความขดแยงและความรนแรงนอกจากนยงสอดคลองกบ Peter Oakley and David Masden (๑๙๙๑ : ๑๗-๒๐) ทใหความหมายของการมสวนรวมสำาหรบการทจะใหประชาชนมทงสทธและหนาททจะเขารวมแกไขปญหาของเขา ใหเขาเปนผมความรเรมและมงใชความพยายามและความเปนตวของตวเองเขาดำาเนนการ และควบคมทรพยากรและระเบยบตางๆ ในชมชนซงผนำาชมชนและสมาชกชมชนบางนาคกไดพฒนาการมสวนรวมในความหมายดงกลาวในการแกไขปญหาตางๆ ในชมชนอยางตอเนอง

๒.๒.๒ ทศนคตของประชาชนตอการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน (Attitude)

จากผลการศกษาพบวา ผนำาชมชน สมาชกชมชนและเจาหนาทรบผดชอบของงานยตธรรมชมชนมทศนคตตอการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนเปนอยางด โดยเฉพาะผนำาชมชนตระหนกและใหความสำาคญตอการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนมาก มความตงใจทจะเรยนรสงใหม ๆ ในงานยตธรรมชมชนโดยยอมรบและเสยสละเวลาและมความภาคภมใจในความสำาเรจทตนเองและชมชนมสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาภายในชมชน ทำาใหชมชนอยกนอยางสามคค ไมแตกแยก ไมตองเสยเวลาและคาใชจายในการฟองรองตอศาล แตทงผนำาและสมาชกชมชนยงมทศนคตทไมดตอหนวยงานภาครฐ เพราะคดวาหนวยงานภาครฐบางหนวยเขามามบทบาทเพราะตองการเอาผลงานของชมชนไปเปนผลงานของตนเอง และบางหนวยงานไมมความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมของชมชน มาสงใหชมชนดำาเนนการหรอขอการชวยเหลอสนบสนนไมได หรอเขามาจดกจกรรมเพยงชวครงชวคราวแลวกหายไป หรอรบปากจะชวยแกไขปญหาใหแตกหายไป ไมไดมการใหขอมลวาทำาไดหรอไมได หรอมาไมตรงเวลานดหมาย สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงทศนคต (Attitude) ตองสรางความเขาใจและปรบทศนคตของบคลากรภาครฐ

85

และภาคประชาชนทงสองฝาย ใหมทศนคตทดตอการมสวนรวมของประชาชน กลาวคอภาครฐจะตองเหนการมสวนรวมของประชาชนเปนเรองทจะสงเสรมเพอไดขอมล ขอเทจจรงและความคดทหลากหลาย รวมทงบคลากรภาครฐผรบผดชอบดานการมสวนรวมตองมทศนคตทดตอประชาชน และตอกระบวนการมสวนรวม มการปรบปรงบทบาทคานยม

ความอดทนในการทำางานกบประชาชน และความจรงใจตอประชาชน ขณะเดยวกนภาคประชาชนมความเขาใจความสำาคญของการมสวนรวมของประชาชน และมทศนคตตอกระบวนการมสวนรวมและตอเจาหนาทเชนเดยวกน ซงกรณชมชนตำาบลบางนาคเจาหนาทยตธรรมชมชนจะตองมการพฒนาตนเองตอเนองเพอให

ทศนคตทดตอเจาหนาททำาใหเกดความสมพนธอนดยงขนไประหวางประชาชนและเจาหนาท อนจะสงผลใหกจกรรมยตธรรมชมชนบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ โดยภาครฐบาลจะตองทำาการสงเสรม ชกนำา สนบสนน ใหโอกาสประชาชนในชมชนทงรปแบบสวนบคคล กลมชนใหเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานยตธรรมชมชน ตามทไพรตน เตชะรนทร (๒๕๒๗ : ๖) ไดกลาวไว

๒.๒.๓. ความตระหนกถงบทบาทการเปนตวแทนประชาชนในงานยตธรรมชมชน (Representaion)จากผลการศกษาพบวาผนำาชมชนมความตระหนกมากถงบทบาทการเปนตวแทนของประชาชนในชมชนในงานยตธรรมชมชน โดยมกระบวนการสรรหาและคดเลอกตวแทนทหลากหลายเปนกรรมการยตธรรมชมชน และกรรมการ ๑ คนดแลครวเรอน ๓-๔ ครวเรอน แสวงหาความรวมมอ

กบหนวยงาน ภาคตาง ๆ และองคความร ขอมลขาวสารเพอมาแลกเปลยนภายในชมชน และดำาเนนการปองกนและแกไขปญหาภายในชมชน ซงสมาชกในชมชนและเจาหนาททรบผดชอบงานยตธรรมชมชน กตระหนกถงบทบาทของผนำาชมชนและยอมรบ ศรทธาใหความรวมมอและมสวนรวมในการดำาเนนกจกรรมภายในชมชนเปนอยางด อยางไรกตามผนำาชมชนยงมความตองการใหภาครฐหรอตวแทนจากภาครฐ ชวยกระตนหรอสนบสนนภาคประชาชนใหเกดความคด ความรสกวาไมไดถกภาครฐทอดทง และเปนทปรกษาใหกบประชาชนในชมชนอยางตอเนอง สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงการเปนตวแทน (Representaion) ตองมการสรรหาคดเลอกตวแทนโดยคำานงถงประชาชนทกกลมทกฝาย เพอใหประชาชนกลมตางๆ ทหลากหลายทกกลมมตวแทนเขาไปรวมดวยจะไดประสานผลประโยชนกนจนลงตว และ

เกดความเปนธรรมขน โดยควรคำานงถงคณสมบตของตวแทนทตองการ และตวแทนตองตระหนกถงสมาชกและมความรสกทจะตองอาศยซงกนและกน

86

ซงกรณชมชนตำาบลบางนาคจะมกระบวนการ สรรหา และคดเลอกผนำาชมชนโดยคำานงถงปจจยและคณสมบตตางๆ ดงกลาว ตามขอเสนอของ Cohen and Uphpff (๑๘๗๗ p ๑๗-๑๙) และตวผนำาชมชนเองกตระหนกในปจจยเหลาน จงทำาใหเกดการยอมรบ ศรทธาความรวมมอ และการมสวนรวมในการดำาเนนกจกรรมภายในชมชนเปนอยางด

๒.๒.๔ การสรางความเชอมนและไววางใจระหวางสมาชกในงานยตธรรมชมชน (Trust)

จากผลการศกษาพบวา ผนำาชมชนมบทบาทสำาคญมากในการสรางการมสวนรวมของสมาชกในชมชนใหเกดความเชอมนและไววางใจสมาชกในชมชนในงานชมชนและงานยตธรรมชมชน โดยผนำาชมชนตองเปนตวแบบทดทงดานความประพฤต การวางตน มความจรงใจ เสยสละ มภาวะผนำา ถอประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว ชวยเหลอชมชนอยางเปนรปธรรม มการแลกเปลยนขอมลขาวสารกน

อยางสมำาเสมอ เชน ขอมลยาเสพตด ผคายาเสพตด การจดกจกรรมแกไขปญหายาเสพตดและปญหาอนๆ ในชมชนจนเกดความรกสามคคภายในชมชน อยางไรกตาม เจาหนาทในงานยตธรรมชมชนกมความสำาคญมากเชนกนโดยเฉพาะชมชนทมความแตกแยกไมมความสามคค เจาหนาทตองสรางกระบวนการการมสวนรวม พฒนาผนำาชมชนใหมความรความสามารถ ทศนคตทดตอการมสวนรวมของสมาชกในชมชนและการปองกนและแกไขปญหาภายในชมชน สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงความเชอมนและไววางใจ (Trust) ตองสรางให

สมาชกมความเขาใจและมความจรงใจในการเขารวม สงทจะไดตามมาคอความเชอมนและไววางใจ (Trust) ในองคกรซงกรณชมชนบางนาค ผนำาชมชนจะเปนตวแบบทดทงดานคณสมบตการแลกเปลยนขอมลขาวสาร การดำาเนนกจกรรมแกไขปญหายาเสพตด ปญหาความขดแยง และประเดนตางๆ อยางมสวนรวมตอเนอง และนำาเสนอขอมลขอเทจจรงอยางตรงไปตรงมาครบถวน รวมทงมการสอสารกบสมาชกชมชนอยางสมำาเสมอบอยครง โดยจดประชมประชาคม และพบปะพดคยกน เปนตน

2.2.5 การแลกเปลยนขาวสารงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกเกดขนอยางสมำาเสมอและตอเนอง (Information-Sharing)

จากการศกษาพบวา ผนำาชมชนมบทบาทสำาคญมากเชนเดยวกนในการเขาถงขอมลขาวสารใหม ๆ ตลอดเวลา และมกลไกหรอชองทางใหขอมลขาวสารตาง ๆ รวมทงงานยตธรรมชมชนเกดการแลกเปลยนระหวางสมาชกในชมชนอยางสมำาเสมอและตอเนองซงผนำาชมชนนไดอาศยชองทางการประชมประชาคมหมบานเปนชองทางหลกและยงอาศยชองทางอน ๆ อกเชน การพดคยแตละวน

87

การสงหนงสอแจงขาวสาร โทรศพท วทย ไปรษณย รวมทงการตดตอประสานงานหนวยงานภาครฐ การฝกอบรม สมมนาและการศกษาดงาน เพอใหเกดการแลกเปลยนขาวสารงานยตธรรมชมชนอยางตอเนอง และสมำาเสมอ อยางไรกตามในอนาคตอาจใชชองทางอนเทอรเนต เปนอกชองทางหนงในการแลกเปลยนขาวสารงานยตธรรมชมชนทด สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงการแลกเปลยนขอมลขาวสาร (Information-Sharing) ตองสรางกลไกเพอการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ซงชมชนบางนาคมกลไกหรอชองทางใหขอมลขาวสารตางๆ เกดขนอยางสมำาเสมอและตอเนอง เชน การประชมประชาคม การพดคย

แตละวน การฝกอบรม การสมมนาศกษาดงาน เปนตน จงทำาใหขอมลขาวสารทงดานขอเทจจรง ความคดความรสก ความคาดหวง ความรจากหนวยงานภายนอกเกดการแลกเปลยนกน ผลทตามคอ ทำาใหการตดสนใจและวางแผนดำาเนนกจกรรมมความรอบคอบและรอบดานยงขน จงแกไขปญหาของชมชนไดอยางมประสทธภาพ

2.2.7 การมปฏสมพนธทดในงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกชวยปองกนและลดความขดแยงในชมชน (Interaction)จากการศกษาพบวา บรบทของชมชนทมความเปนญาตพนอง เพอนฝงกนอยางใกลชดมานานมความสำาคญตอการปฏสมพนธทดในงานยตธรรมชมชนระหวางสมาชกในชมชน และชวยปองกนและลดความขดแยงในชมชนไดเปนอยางด นอกจากนปฏสมพนธทดระหวางผนำาชมชนและสมาชกในชมชนกเปนหวใจสำาคญททำาใหสมาชกในชมชนชวยเหลอกน ปองกนและลดความขดแยงในชมชนไดเปนอยางด ซงชมชนนไดอาศยปฏสมพนธทดปองกนและลดความขดแยงในชมชนไดมากมาย เชน ปญหายาเสพตด (ผคายาเสพตดและผเสพยาเสพตด) เดกวยรนขมอเตอรไซดเสยงดง เดกนกเรยนหนเรยน เรองชสาว การเลอกตงสมาชกผแทนตาง ๆ เปนตน อยางไรกตามปฏสมพนธทดระหวางผนำาชมชนและเจาหนาทรบผดชอบงานยตธรรมชมชนกเปนอกปจจยหนงทจะทำาใหชวยปองกนและลดความขดแยงในชมชนไดเปนอยางด โดยเฉพาะเจาหนาทตำารวจควรมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนเพอใหเกดความเขาใจและมปฏสมพนธทดกบผนำาชมชนและสมาชกในชมชน สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงองคกรการมสวนรวมตองสรางใหเกดการมปฏสมพนธระหวางกนในองคกร คอ ตองจดกจกรรมททำาใหมการพบปะ พดคย แลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหนของกนและกนเปนการสอสารแบบ 2 ทาง กอใหเกดความสมพนธทดระหวางกน ซงจะนำาไปสการลดอคตทมตอกน และเกดความเขาใจทดขนระหวางผทเขารวม ซงกรณชมชนบางนาคมกลไกการจดกจกรรมทจะทำาใหมการพบปะ พดคย แลกเปลยนขอมลขาวสารความคดเหนของกนและกนเปนการสอสารแบบ 2 ทางอยางตอเนอง รวมทงบรบทของชมชนทมความเปนญาตพนองเพอนฝงกนอยาง

ใกลชดมานาน ทำาใหเกดปฏสมพนธและความสมพนธทดระหวางผนำาชมชนและสมาชกในชมชน

88

2.2.8 วตถประสงคของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนชดเจนและเปนทเขาใจรวมกนของสมาชก (Purpose)

จาการศกษาพบวา ผนำาชมชนและสมาชกชมชนมความชดเจนและเขาใจรวมกนเปนอยางดเกยวกบวตถประสงคครงแรกของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน คอ แกไขปญหายาเสพตดในชมชน ซงตอมากขยายวตถประสงคเปนปญหาตาง ๆ ในชมชน เปนการลดบทบาทยตธรรมกระแสหลกเรองการฟองรอง และกลบมาใชวธการเจรจาไกลเกลย เพอตองการใชชมชนเกดความสามคคและความสงบเรยบรอยภายในชมชน แตกมสมาชกบางคนยงไมเขาใจวตถประสงคของงานยตธรรมชมชนบางเรองทำาใหไมไดรบความรวมมอจากชมชน จงตองมการประชาสมพนธใหมากขน จนกวาเขาจะเขาใจและศรทธากระบวนการยตธรรมชมชน ซงเจาหนาททรบผดชอบงานยตธรรมชมชนตองมการพจารณากลยทธการทำาความเขาใจและศรทธากระบวนการยตธรรมชมชนใหกบเจาหนาททเกยวของ ผนำาชมชนและสมาชกชมชน ตอไปอยางเปนรปธรรมและเปนเครอขายในการขยายผล สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงความประสงคหรอความมงหมาย (Purpose) วาตองกำาหนดความประสงคหรอความมงหมายในการมสวนรวมไวอยางชดเจน เปนไปเพออะไร ผเขารวมจะไดตดสนใจถกวาควรเขารวมหรอไม การมความมงหมายทตองการบรรลชดเจน จะทำาใหสมาชกผเขารวมไดเขาใจตรงกนและเดนไปในทศทางเดยวกน ซงชมชนบานบางนาคไดมการกำาหนดความประสงค หรอความหมายครงแรกชดเจนและเขาใจรวมกนเกยวกบการแกไขปญหาการแพรระบาดยาเสพตด ตอมากขยายความประสงค หรอความมงหมายการแกไข

ปญหาอนๆ ของชมชน แตอยางไรกตามการเขาใจงานยตธรรมชมชนบางเรองกตองอาศยการประชาสมพนธ และศรทธาอยางมากจงจะทำาใหสมาชกในชมชนทกคนเขาใจและรวมตดสนใจทจะเขารวมหรอไมเขารวมงานยตธรรมชมชนในเรองดงกลาว ตามแนวคดเรองบทบาทของยตธรรมชมชน

2.2.10 การมสวนรวมในการดำาเนนงานยตธรรมชมชนมความโปรงใสและตรวจสอบได (Transparency)จากการศกษาพบวา ผนำาชมชนมการแบงความรบผดชอบรวมกนและมการคดเลอกบคคลทมความรบผดชอบ ซอสตย เชอมนได มความรการจดทำารายงาน สมดบญชรายรบ-รายจาย ซงทำาใหการมสวนรวมในการดำาเนนงานยตธรรมชมชนมความโปรงใสและตรวจสอบไดและใชเวทการประชมประชาคมชแจงใหขอมลและขอความคดเหนจากสมาชกในชมชน ทำาใหสมาชกชมชนมความเขาใจ ใหการสนบสนนและยอมรบในความโปรงใสและตรวจสอบได ซงเจาหนาทภาครฐเองกยอมรบในความโปรงใส

และตรวจสอบไดของชมชนนเดยวกน

89

สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงความโปรงใส (Transparency) ทจะตองปรบปรงกลไกการทำางานขององคกรมสวนรวมใหมความโปรงใส เปนกระบวนการททำาใหประชาชนมโอกาสตรวจสอบการใชดลพนจความโปรงใสในการดำาเนนการ ลดการทจรตและขอผดพลาด ซงชมชนบางนาคไดมการแบงบทบาทความรบผดชอบของผนำาชมชน และคดเลอกผนำาชมชนทมความรบผดชอบ ซอสตย เชอมนได มความรเรองการทำาบญชเปนอยางด และใชกลไกการประชมประชาคมชแจงใหขอมล และตรวจสอบความโปรงใส ทำาใหสมาชกชมชนเขาใจ ใหการสนบสนน ยอมรบในความโปรงใสและตรวจสอบได

2.2.11 ความอสระทางความคดและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนของสมาชกทกคน (Independence)จากการศกษาพบวา ผนำาชมชนมบทบาทสำาคญในการเปดโอกาสใหสมาชกในชมชนทกคนมความเปนอสระทางความคด สามารถเสนอปญหาความคดเหนทเกดขนไดทกปญหาและสมาชกทกคนจะรบฟงโดยไมพดสอดแทรกหรอทำาใหเสยจงหวะ ความรสก จะไมมการชนำาความคด แตใชวธการอธบายเหตผล ใหทกคนยอมรบและนำาไปปฏบตโดยถอมตเสยงขางมากเปนหลก จงทำาใหสมาชกทกคนสมครใจเขารวมประชมประชาคมและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนและทำาใหชวยปองกนและลด ปญหาความขดแยงในชมชน ซงแนวความคดทเกดจากผนำาชมชนเองและเจาหนาททรบผดชอบงานยาเสพตดไดมาสรางกระบวนการและแนวความคดไวให ทำาใหชมชนนโดดเดนเรองความอสระทางความคดและสมครใจเขารวมงานยตธรรมชมชนโดยไมไดรบคาตอบแทนอะไร อยางไรกตามเจาหนาทบางหนวยงานกเกดทศนคตไมดตอผนำาชมชนและชมชนเกยวกบแนวคดดงกลาว สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงความเปนอสระ (Independence) ทองคกรการมสวนรวมตองมความเปนประชาธปไตยใหเกยรต ยอมรบความคดเหนของกนและกน สมาชกทกคนมอสระทางความคด มสวนรวมเสนอความคดเหนและตดสนใจ ซงชมชนบางนาคมความคดเหนในเรองนโดยเปดโอกาสใหสมาชกในชมชนทกคนมความเปนอสระทางความคด สามารถเสนอปญหาความคดเหนไดทกปญหา และสมาชกทกคนจะรบฟงโดยไมพดสอดแทรก หรอทำาใหเสยจงหวะความรสก ไมชนำาความคดใหทกคนรวมตดสนใจ นอกจากนยงสอดคลองกบ ยวฒน วฒเมธ (๒๕๒๖ : ๒๐) ทใหความหมายของการมสวนรวมไวเกยวกบการเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมคดรเรม ตดสนใจ รวมปฏบต และรวมรบผดชอบในเรองตางๆ อนมผลกระทบถงตวประชาชน

90

2.2.12 สมาชกตองมสวนรวมงานยตธรรมชมชนอยางตอเนองเพอสรางความเขมแขงของการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน (Onward-doing)

จากการศกษาพบวา ผนำาชมชนและสมาชกชมชนมสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดมาอยางตอเนอง ตงแตป ๒๕๔๓ จนทำาใหชมชนประสบผลสำาเรจและมความเขมแขงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ดงนนจงไมใชเรองยากทผนำาชมชนและสมาชกในชมชนไดมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนอยางตอเนองและสงผลใหชมชนมความเขมแขงยงขน ทงนสวนหนงเกดจากหนวยงานภาครฐยงใหโอกาสผนำาชมชนและสมาชกชมชนไดพฒนาและแลกเปลยนองคความรเกยวกบงานยตธรรมชมชนอยางตอเนอง สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงการกาวไปขางหนาอยางตอเนอง (Onward-doing) ทองคกรการมสวนรวมตองเปดโอกาสประชาชนเขามามสวนรวมอยางตอเนองสมำาเสมอ เพอใหเกดการมสวนรวมของภาคประชาชนทกาวไปขางหนาอยางตอเนอง ภาครฐจะตองเตรยมประชาชนใหมความพรอม และเหนประโยชนของการมสวนรวมดวยการใหความร และสรางความเขาใจในบทบาทของการมสวนรวมภาคประชาชน ซงชมชนบางนาคมความเขมแขงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอยางตอเนอง และยงสงผลใหการมสวนรวมของชมชน ในงานยตธรรมชมชนมความกาวหนาอยางตอเนอง อยางไรกตามหนวยงานยตธรรมจงหวด หรอเจาหนาทยตธรรมชมชน ควรจะตองสงเสรมใหความร ความเขาใจ โอกาส และสนบสนนผนำาชมชนและสมาชกชมชนไดพฒนา

และแลกเปลยนองคความรเกยวกบงานยตธรรมชมชนอยางตอเนอง ตามแนวคดเรองกระบวนการมสวนรวมของ ไพรตน เตชะรนทร (๒๕๒๗ : ๒๑๒-๒๑๓) ทกำาหนดขนตอนของการมสวนรวมในการดำาเนนงานใหบรรลวตถประสงคและนโยบายการพฒนาไว 8 ประการ

2.2.13 การมสวนรวมงานยตธรรมชมชน ตองอาศยเครอขายการทำางานของสมาชกทงภาครฐและเอกชน (Network)

จากการศกษาพบวา ผนำาชมชน สมาชกชมชนและเจาหนาททรบผดชอบงานยตธรรมชมชนเขาใจเกยวกบเครอขายการทำางานของสมาชกทงภาครฐและเอกชนเปนอยางดในการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชน โดยมการคดเลอกผแทนชมชนขนมาเปนคณะกรรมการและมบทบาทหนาทความรบผดชอบและเจาหนาทภาครฐเปนทปรกษาใหคำาปรกษา ความชวยเหลอและสนบสนนแตชมชนนกยงมขอจำากดเกยวกบการพฒนาเครอขายระหวางชมชนดวยกน เนองจากภารกจความรบผดชอบตอครอบครวและชมชน

91

โอกาสและขดความสามารถ จงยงไมมการพฒนาเครอขายระหวางชมชน สอดคลองกบสมลกษณา ไชยเสรฐ (๒๕๔๙ : ๑๔๒-๑๔๙) ทกลาวถงเครอขาย (Network) ตองเกดขนจากวธคดของสมาชก ผบรหาร และบคคลในชมชนเปนหลก โดยเครอขายความรวมมอนนจำาเปนตองใหมตวแทนของประชาชนมาพบปะพดคย เพอกอตวและกลาวถงวตถประสงครวมกน เปนกระบวนการเชอมโยงสมาชกในกลมหรอองคกรการมสวนรวมตางๆ ในชมชนเขาดวยกนแบบแนวราบ และสงเสรมสนบสนนประชาชนใหสามารถพฒนาชมชนของตนเอง ซงชมชนบางนาคมความเขาใจการทำางานแบบเครอขาย และงานยตธรรมชมชนเปนอยางด จงมกระบวนการทำางานแบบมสวนรวมอยางตอเนอง โดยสรรหาและคดเลอกผแทนชมชนจากหลากหลายกลมมาเปนคณะกรรมการ มการพบปะพดคยและประชมประชาคมประจำาเดอน เพอคนหาปญหา กำาหนดวตถประสงควางแผนและดำาเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง

3.ขอเสนอแนะ

ยตธรรมชมชนเปนยทธศาสตรเชงปฏบตการในรปของมาตรการหรอวธการหรอกระบวนการทกระทำาในชมชนระดบรากหญา โดยมชมชนเปนองคประกอบสำาคญในการมสวนรวมหรอเปนหนสวน และมภารกจหลก ๆ คอ การปองกนและแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนดวยวธการเชงสมานฉนท (Restorative Justice) ทงน กจกรรมทดำาเนนการมลกษณะเชงรกมากกวาตงรบปญหาทปลายทางโดยมเปาหมายสำาคญในการสรางพลงความเขมแขงใหชมชน รกษาความปลอดภย อำานวยความยตธรรมระดบชมชน และพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชน 3.2 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

3.2.1 ควรมการศกษาวจยการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชนในพนทชมชน หมบานอน เชน การศกษาวจยในลกษณะเชนเดยวกบโครงการน หรอใชวธการศกษาวจย แตกตางออกไปในสถานทอน เพอใหเกดความหลากหลายและเกดประโยชนในการพฒนางานยตธรรมชมชนมากยงขน

3.2.2 ควรมการศกษาวจยการมสวนรวมของชมชนในงานยตธรรมชมชน โดยทำาการศกษาวจยเชงปรมาณในพนทชมชนและหมบาน ทมการดำาเนนงานยตธรรมชมชนเพอใหเกดความหลากหลาย และเกดประโยชนในการพฒนางานยตธรรมชมชนตอไป

3.2.3 ควรมการศกษาวจยการจดการองคความรในงานยตธรรมชมชนเปรยบเทยบในพนทเขตเทศบาลเมองหรอเทศบาลนคร เขตชนบท และเขตพนทชายแดนวามการจดการองคความรในงานยตธรรมชมชนเปนอยางไร แตกตางหรอเหมอนกน เปนตน

92

บทท 6

สรปผลก�รปฎบตง�น

6.1 สงทค�ดหวง

กอนการปฎบตสหกจศกษาผวจยไดยดประโยคสนๆวา Buil on What Grows หมายถงผวจยหวงเพอทจะมาสราง ( Build ) สงตางๆทเกดขนทเปนความคาดหวงของตนเองนนคอ การสรางสงดๆใหเกดขนกบตวเองและนำาไปสการพฒนาตนเอง องคกรใหดขนตามความสามารถของตนเองเพอใหเตบโต(On What Grows ) เตบโตขนโดยตนเองและการพฒนาศกยภาพตนเองใหเกดประโยชนภายในองคกรมากทสด 6.2 ประโยชนทจะไดรบจ�กก�รปฏบตง�น

ประโยชนตอตนเอง

1 ไดเรยนรโลกการทำางานทเปนจรงทตองอาศยความเปนมออาชพและรถงบทบาทหนาทของตนเองตลอดจนการสรางความไววางใจและการยอมรบของคนภายในองคกร

2 ไดเรยนรกระบวนการทำางานทเปนระบบและมประสทธภาพเพอนำาไปใชในททำางานจรง

3 ไดเรยนรบทบาทภารกจของสำานกงานคมประพฤต

ประโยชนตอสถ�นประกอบก�ร

1 สถานประกอบการไดกำาลงแรงงานทมคณภาพเปนหนงในทมงานทมบทบาทตอการพฒนางานของสำานกงานคมประพฤต

2 แลกเปลยนรประสบการณกบเจาหนาทสำานกงานคมประพฤตทำาใหเกดมมมองใหมๆ

3 การนำาประสบการณในการทำากจกรรมในมหาวทยาลยไปใชในกระบวนการจดกจกรรมภายในสำานกงานคมประพฤต

4 สถานประกอบการนำาผลการศกษาวจยไปพฒนาหลกสตรเพมเตมในการจดอบรมงานยตธรรมชมชน

93

ประโยชนตอมห�วทย�ลย1 ภาพลกษณทดของนกศกษาสหกจศกษาตอสถานประกอบการเปน

ภาพลกษณทดของมหาวทยาลย 2 มหาวทยาลยมสวนในการพฒนาศกยภาพนกศกษาสการเปนบณฑต

ทมคณภาพ3 มหาวทยาลยไดสรางเครอขายความรวมมอทางวชาการซงสำานกงาน

คมประพฤตกบมหาวทยาลยโดยนกศกษาสหกจเปนสอกลาง

6.3 วเคร�ะหจดเดน จดดอย โอก�ส อปสรรค (Swot Analysis)

จดเดน Strength1 มประสบการณจากการทำากจกรรมในมหาวทยาลยทำาใหสามรถเขาใจ

ถงกระบวนการทำางานเปนทม2 มความเขาใจเกยวกบยตธรรมจากการศกษาในหองเรยนในรายวชา

การเมองการปกครองในจงหวดชายแดนภาคใตทำาใหมความรทจะแลกเปลยนกบสถานประกอบการ

3 มความสนใจเรองจตวทยามวลชนผานในกจกรรมในงานยตธรรมชมชนของสำานกงานคมประพฤต

4 ระยะเวลาการปฏบตสหกจศกษาฝกงานทวไปทำาใหมเวลาเพยงพอทจะเรยนรระบบงานและสามารถปฏบตงานจรงไดจดดอย Weakness1 ขาดความรเรองพนฐานเกยวกบระเบยบวธปฏบตราชการทำาให

เกดความลาชาในการปฎบตงาน2 ขาดทกษะการปรบตวกบองคกรทระบบการบรหารทม

ประสทธภาพทำาใหเกดความลาชาในการปรบตวใหเขากบองคกร

3 สถานประกอบการเปนหนวยงานราชการทำาใหการบรหารงานมความแตกตางกบหนวยงานเอกชนทวไป

4 ขาดความรความเขาใจเกยวกบระเบยบวธวจยทำาใหเกดความลาชาในการเรยบเรยงโครงงานสหกจศกษาทเปนมาตรฐานของมหาวทยาลยโอก�ส Opportunity1 ไดเขาไปมสวนรวมในกระบวนทำางานจรง2 ไดมโอกาสลงพนทไปในอำาเภอตางๆของจงหวดนราธวาสทำาให

ไดแลกเปลยนทศนคตและประสบการณการทำางานของภาคประชาสงคมทแตกตางกน

3 เปนหนงในทมงานทเปนสวนหนงทสำาคญขององคกรเสมอนพนกงานจรง

4 เปนสวนหนงทมบทบาทกอนทำางานและหลงทำางานจรง

94

6.4 ประสบก�รณทประทบใจ / ประสบก�รณพเศษ

ประสบการณทไดมาปฏบตงานสหกจท ณ สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสกระทรวงยตธรรม ในครงนมมากมาย สงแรกทประทบใจคอ ประสบการณทไดรบจากการทำางานจรงซงไมสามารถหาซอทไหนไดคอ พๆ พนกงานทกฝาย เปดโอกาสใหนกศกษาปฏบตงานจรง พรอมสอนงานอยางจรงจง เพอใหนกศกษาปฏบตงานสหกจศกษาไดรบประสบการณการทำางานใหไดมากทสด สงผลใหการปฏบตงานสหกจศกษา สำาเรจราบรนและมความสขในการปฏบตงาน

นอกจากพนกงานมความเปนกนเองแลว สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาสกระทรวงยตธรรมยงเปดโอกาสใหนกศกษาปฏบตงานสหกจเขารวมในการดำาเนนการตางๆ มากมายกบสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส ทงยงมโอกาสเรยนรและรวมสงเกตการณในการลงพนท ซงทำาใหนกศกษาผปฏบตงานสหกจศกษา มความรและประสบการณเพมขน

และสงสดทายคอ ความประทบใจ ทพๆ พนกงานแตละกลมงานในสำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส ใหความเปนกนเองกบนกศกษาปฏบตงานสหกจศกษาจงสงผลใหการปฏบตงานไดอยางมความสขและมมตรภาพไมตรอนดระหวางกน ขอขอบคณพนกงานทกทาน

อปสรรค Threat

1 ระยะเวลาการปฏบตงานไมเพยงพอตอการทำางานทำาใหเกดความชำานาญของการปฏบตงานอยางมคณภาพ

2 ตองใชเวลาในการเรยนรงานบางอยาง เมอถงเวลาปฏบตจรงจะไมสามารถปฏบตงานอยางชำานาญการไดปญห�และขอเสนอแนะตลอดระยะเวลาการปฏบตงานสหกจศกษาจะตองประสบกบปญหาตางๆทงกอนการปฏบตงานระหวางการปฏบตงานและหลงการปฏบตงาน ปญหาตางๆจะเปนบททดสอบทเปนบทเรยนใหเราไดเรยนรทำาใหเกดความชำานาญงานทไดรบหมอบหมาย ปญหาทสามารถแกไขปญหาดวยตนเองและบางปญหาลวนตองอาศยความรวมมอจากทกฝายทเกยวของซงจากการปฏบตงานพบปญหาและขอเสนอแนะดงน1 สถ�นประกอบก�ร ปญห�1 การปรบตวใหเขากบพนกงานทมความชำานาญการและสำานกงาน

คมประพฤตมกฏระเบยบการทำางานทคอนขางเครงครด

95

2 ความเขาใจระบบ สหกจศกษาทแตกตางกบการฝกงานทำาใหผประกอบการไมใหความสำาคญภาระทมอบหมายใหครบสมบรณ

3 ความสามารถทางวชาการของพเลยงสหกจศกษาทเกยวของกบการทำางานวจยยงถอวานอยและมมาตรฐานการประเมนรายงานสหกจทมความแตกตางกน

ขอเสนอแนะ

1 พเลยงสหกจศกษากบมหาวทยาลยควรสรางความเขาใจรวมกนในเรองของรปแบบรายงานเพอการประเมนผลรายงานสหกจศกษาเปนมาตรฐานเดยวกน

2 พเลยงควรมอบหมายงานใหในลกษณะทตองมความรความเขาใจเกยวกบสาขาวชาใหเปนงานหลกของนกศกษา

3 การมอบหมายงานของพเลยงสหกจศกษาควรเปนงานทพเลยงมความชำานาญการและเปดโอกาสใหนกศกษาไดทดลองปฏบตงานนนๆ

4 ควรเปดโอกาสใหนกศกษาไดปฏบตงานนอกสำานกงานเพอใหโอกาสใหกบนกศกษาไดเรยนรจรงและเปนการเกบเกยวประสบการณ

6.5 มหาวทยาลย

ปญห�

1 ขาดการประสานงานกบพเลยงสหกจศกษาในเรองการตดตามการปฏบตงานโดยเฉพาะในเรองการตดตามรายงานสหกจศกษาใหเปนทเขาใจกนระหวางพเลยงสหกจศกษากบมหาวทยาลย

2 ขาดความรการเขยนภาษาราชการเนองจากมหาวทยาลยไมไดเนนเรองดงกลาวทำาใหนกศกษาขาดประสทธภาพในการทำางาน

3 ขาดความชดเจนในเรองรายงานสหกจศกษา เนองจากการประชาสมพนธเรองรายงานยงไมทวถง

4 ขาดการประสานงานเรองตำาแหนงงานลวนหนาจนทำาใหนกศกษาตองไปเลอกตำาแหนงเมอไดปฏบตงานแลว

96

ขอเสนอแนะ

1 เพมการประสานงานกบพเลยงสหกจศกษาในเรองของการตดตามการปฏบตงานโดยเฉาะในเรองของการตดตามรายงานสหกจศกษา

2 เพมความรความเขาใจในเรองการเขยนภาษาราชการเนองจากมหาวทยาลยไมไดเนนเรองดงกลาวเพอใหนกศกษาไดมประสทธภาพในการทำางาน

3 เพมความชดเจนในเรองรายงานสหกจศกษาดวยการประชาสมพนธเรองรายงานใหทวถง

4 เพมการประสานงานเรองตำาแหนงงานลวงหนาเพอใหนกศกษาไมตองไปเลอกตำาแหนงงานเมอไดปฏบตงานแลว

6.6 นกศกษ�

ปญห�

1 ขาดทกษะการสอสารกบเจาหนาททำาใหเกดความไมเขาใจกนในคำาสงของพเลยงสหกจศกษา

2 ระยะทางหนวยงานกบทพกทมความหางไกล3 ขาดความรความเขาใจในระบบงาน4 การปรบตวกบพๆ ในสำานกงานลาชามาก

ขอเสนอแนะ

1 ควรศกษาหนวยงานและสภาพแวดลอมทเอออำานวยการตอการปฏบตงานจรง

2 ควรมความรความเขาใจเรองระบบงานภายในองคกรซงแตละองคกรมระบบงานทแตกตางกน หากมความรเบองตนเกยวกบระบบงานจะทำาใหเรยนรงานไดเรวขน

3 ควรเสรมทกษะการสอสารใหกบเจาหนาทจะทำาใหเกดความเขาใจกนในคำาสงของพเลยงสหกจศกษา

4 ควรเปดใจเรยนรความแตกตางและยอมรบซงกนและกนเพอไมใหความแตกตางเปนอปสรรคตอการทำางานเพอใหงานมประสทธภาพมากขน

97

บรรณ�นกรม

พงษ ธญญสร . ก�รมสวนรวมกบง�นยตธรรมชมชน . ( ออนไลน ) สบคนจาก http:// www.probation.go.th ( วนทสบคนขอมล 1 มกราคม 2556 ) .สำาเนาเอกสารประกอบการอบรม หลกสตรก�รสมมน�เครอข�ยยตธรรมชมชน สำานกงานคมประพฤตจงหวดนราธวาส กระทรวงยตธรรม 2550 .สำาเนาเอกสารประกอบการ โครงก�รเครอข�ยยตธรรมชมชน งานพฒนาเครอขายชมชนกองกจการชมชนและบรการสงคมกรมคมประพฤต 2549.สอประกอบการอบรม ง�นต�มภ�รกจกรมคมประพฤต สำางานคมประพฤตกระทรวงยตธรรม 2550.

98

ภาคผนวก

ศนยยตธรรมชมชนตำ�บลบ�งน�ค

โครงสร�งคณะกรรมก�ร

99

ภ�พก�รเข�รวมกจกรรมปฐมนเทศ

ภ�พก�รเข�ค�ย

100

ภ�พก�รเข�รวมกจกรรมก�รออกกำ�ลงก�ย

ภ�พก�รเข�รวมประชม

101

แบบสอบถ�มก�รมสวนรวมของชมชนในง�นยตธรรมชมชนในกรณศนยยตธรรมชมชนตำ�บล บ�งน�ค อำ�เภอเมองนร�ธว�ส จงหวดนร�ธว�ส

สวนท 1 ขอมลสวนบคคลทวไป

คำาชแจง โปรดทำาเครองหมาย ลงใน หรอเตมขอความลงในชองวางตรงตามความเปนจรง

1. เพศ

ชาย หญง

2. อาย ป…………

3. สถานภาพสมรส

1. โสด 2. สมรส 3. หมาย / หยา / แยกกนอย

4. ระดบการศกษาสงสด

1. ตำากวาปรญญาตร

2. ปรญญาตร

3. สงกวาปรญญาตร

4. อน ๆ โปรดระบ …………………………………

5. รายได…………………..บาทตอเดอน

102

สวนท 2 โปรดตอบคำาถามทเปนจรงมากทสดเพอประโยชนตองานวจยและการพฒนา

1 ทานมความร ความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมในงานยตธรรมชมชนอยางไร (จงอธบาย)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2 สาเหตททานเขามามสวนรวมของชมชนตองานยตธรรมชมชนคออะไร (จงอธบาย)..................................................................................................................................................

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3 ทานมแนวทางการจดการการมสวนรวมของเครอขายยตธรรมชมชนตองานยตธรรมชมชนหรอไม (จงอธบาย)………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4 ทานมทศนคตตอการมสวนรวมงานยตธรรมชมชนหรอไมอยางไร (จงอธบาย)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………5 ขอเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………