Inventarisatie Academisch Erfgoed in Vlaanderen

Inventarisatie Academisch Erfgoed in Vlaanderen

Werkconferentie vrijdag 4 mei 2012Academisch Erfgoed: van en voor wie?

Wat is Academisch Erfgoed?Kerndefinitie: het materiaal dat ontstaan of gevormd is in het kader van wetenschappelijk onderwijs of onderzoek.

Academische, wetenschappelijke en technologische instrumenten - UAntwerpen

Computers – Vrije Universiteit Brussel

Archeologie – KU Leuven Museum Morfologie - UGent

• Objecten uit verschillende domeinen: dierkunde, archeologie, geneeskunde,..•Bibliotheek- en archiefmateriaal behoort tot academisch erfgoed, maar wordt vaak al beheerd door afzonderlijke diensten•Academisch erfgoed wordt opgevat als bestaande uit 'collecties'

Inventarisatie Academisch Erfgoed

Stap 1: opsporen van collecties – verzamelen gegevens•Lanceren van een oproep

•Bezoek aan de collecties en interview met de verantwoordelijken

•Aanleggen fotodocumentatie

Stap 2: beschrijven van de collecties

Stap 3: verwerken van de gegevens

Stap 4: voorbereiding doorlichtings-

rapport

Stap 2: beschrijven van collecties: registratiefiche (ISAD(G) en Cometa)

Informatie over de collectie• Identificatie (titel, omvang, materiaaltype,....)• Context (verwerving, oorspronkelijke en huidige functie,...)• Inhoud en structuur (inhoud, aanvullingen,...)• Voorwaarden voor raadpleging en gebruik (inventarisatie,

digitalisering,...)• Verwant materiaal (publicaties,...)

Informatie over collectieverantwoordelijkheid• Context (museale ruimte, depot,...)• Publiek (openingsuren,...)








rapport

Stap 3: verwerken van gegevensFunctie

• 1. Oorspronkelijke functie• 2. Huidige functie

Behoud en Beheer

• 3. Materiële toestand• 4. Bewaaromstandigheden• 5. Restauratie

Ontsluiting

• 6. Registratiesystemen• 7. Registratiestandaard• 8. Digitalisering• 9. Toegankelijkheid

Collectiebeleid

• 10. Acquisitiebeleid• 11. Collectieplan








rapport

Stap 4: voorbereiden doorlichtingsrapport

• Gemeenschappelijke kenmerken en problemen tussen collecties onderling

• Gemeenschappelijke noden• De sterkte en zwakte punten van academisch erfgoed

in Vlaanderen• Uitstippelen van een beleid voor een meer efficiënt

en zinvol beheer van academisch erfgoedTiming: zomer 2012

KU LeuvenContext• 2006: Commissie Academisch Erfgoed• 2008: doorlichting van de wetenschappelijke en

didactische collecties (Marieke Jaenen)• 2009-2010: ontsluitingsproject rond de historische

collectie onderzoeksapparatuur van de psychologie (collectie Michotte) (Marleen Brock)

Tachistoscoop - collectie Michotte © Bruno Vandermeulen

KU LeuvenStap 1: opsporen van collecties (2008) – 32 collecties


Groep Humane Wetenschappen

• Archeologie• Voormalig

Bijbelmuseum• Kunstwetenschapp

en• Psychologie

(Michotte)• Pedagogie

Groep Biomedische Wetenschappen

•Anatomie•Embryologie•Farmacie•Oftalmologie•Pathologie•HistarUZ

Faculteit Wetenschappen

• Bodemprofielen• Wetenschappelijke

meetinstrumenten• Entomologie• Gesteenten• Herbarium en

Xylarium• Mineralogie• Natuurkunde• Paleontologie• Prehistorie• Sterrenkunde• Wiskunde• Museum voor

Dierkunde

Faculteit Bio-Ingenieurswetenschappe

n

•Bio-ingenieurswetenschappen•Boerderijmaquettes•Plant- en microbiologie

Faculteit Ingenieurswetensc

happen

• Afgietsels architectuur (ASRO)

• Chemische ingenieurwetenschappen

• Computermuseum• Elektrotechniek• Motorencollectie

(Thermotechnisch Instituut)

• Werktuigkunde

UGentContext• 1992: Tussen Kunst en Kennis: voorstelling van 8 universitaire

collecties• 2007: projecten 'wetenschap en maatschappij' • 2009: werkgroep rond Academisch Erfgoed (later: Commissie

Academisch Erfgoed)• In opdracht van de werkgroep werd o.l. v. Prof. dr. Danny Segers er

in een eerste rondvraag gepeild naar het beheer, de inhoud, de functie en de toegankelijkheid van academische collecties

Kralenschort – © Etnografische verzamelingen - UGent

Stap 1: opsporen van collecties - 8 universitaire museaStap 2: beschrijven van de collecties

Archeologische verzamelingen Etnografische verzamelingen Imaginair Museum Dierick

Museum Morfologie Museum voor de gesch Wetenschappen

Museum voor Dierkunde Museum voor de gesch geneeskunde – stichting Jan Palfyn vzw

Plantentuin

Stap 1: opsporen van collecties – 13 collectiesStap 2: beschrijven van de collecties

• Mineralen en gesteentenFaculteit Bio-Ingenieurswetenschappen

• Diergeneeskundig Verleden• PathologieFaculteit Diergeneeskunde

• FarmacieFaculteit Farmaceutische Wetenschappen

• Biomedische BibliotheekFaculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen

• Dialectbanden• Woordenboek Vlaamse Dialecten

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte

• Draad- en plaastermodellenFaculteit IR en architectuur

• Didactisch materiaal (experimenteercentrum JJ Verbist)Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen

• Cartografie• Micro-organismen• Mineralen en gesteenten• Wiskunde


Universiteit Antwerpen

Context• Verschillende initiatieven om wetenschappelijke

collecties te verzamelen en tentoon te stellen• januari 2012: Stuurgroep Academisch Erfgoed

Eerste elektronenmicroscoop Philips EM 100, 1948 - © UAntwerpen - EMAT

Stap 1: opsporen van collecties – 16 collectiesStap 2: beschrijven van de collecties

• Media-apparatuurCentrale diensten – nieuwe mediadienst

• Academische, wetenschappelijke en technologische instrumenten• Diergeneeskunde

Faculteit Farmaceutische, Biomedische en

Diergeneeskundige Wetenschappen

• Anatomie• Pathologische anatomie

Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen

• Onderwijsplaten geschiedenisFaculteit Letteren en Wijsbegeerte• Dierkunde • Elektronenmicroscopen• Herbarium• Kirstalmodellen• Mineralen• Muizen- en rattenvallen• Natuurkunde• Onderwijsplaten biologie


• Leesapparaten voor microfilm en - fichesRuusbroecgenootschap

• Medisch en paramedische apparatuurMuseum voor de Geschiedenis van de Gezondheidszorg (vzw)

Associatie Universiteit en Hogescholen AntwerpenStap 1: opsporen van collecties – 9 collecties


Artesis Hogeschool

•Departement Architectuur Wetenschappen•Gesteenten•Topografische kaarten•Departement Gezondheidszorg•Gezondheidszorg

Karel de Grote-Hogeschool

•Departement Industriële Wetenschappen en Technologie•Robotica•(meet)instrumenten uit de (bio)chemie•Auto-elektronica•Elektromechanica•Departement Gezondheidszorg•Gezondheidszorg

Hogere Zeevaartschool

•Oude (meet)instrumenten en radars

Vrije Universiteit BrusselContext• 2007: universiteitsarchief kaart beleid voor academisch erfgoed aan bij de universitaire overheid• Sensibilisering ook via onroerend erfgoed (gebouw M van Braem) en via tentoonstellingen•Universitaire overheid accepteert in 2009 om het interuniversitair project te steunen en is bereid er opslagruimte voor te voorzien• Collectiestukken worden in bruikleen gegeven

Lucy (robotica) - © Vrije Universiteit Brussel – Labo MECH

Vrije Universiteit BrusselStap 1: opsporen van collecties – 12 collecties

Stap 2: beschrijven van de collecties• Audiovisueel materiaal• Onderwijsplaten

Centrum voor studie en begeleiding (Etterbeek)

• Medische collectiesCentrum voor studie en begeleiding (Jette)

• ComputersDepartement onderwijs – cel onderwijstechnologie

• ComputersFaculteit Economische, Sociale en Politieke wetenschappen

• Historische kaartenFaculteit Letteren en Wijsbegeerte

• Elektrotechniek en energietechniek• Robotica

Faculteit Ingenieurswetenschappen

• Museum AnatomieFaculteit Lichamelijke opvoeding en kinesitherapie

• Cellulaire en moleculaire immunologie• Sterrenkunde• NMR-magneet

Faculteit Wetenschappen en bio-ingenieurswetenschappen


Stap 1:

opspore

n van

collecties

Stap 2:

beschrijven van de

collecties

Stap 3:

verwerke

n van de

gegevens

Stap 4:

voorbereidi

ng doorlichtings-

rapport

Stap 3: verwerken van de gegevens (typevoorbeeld)

Hoeveel collecties aan de UAntwerpen zijn geïnventariseerd en welk systeem hanteren ze hiervoor?

Beheerder Collectie Omvang Geen Papier Kantoor-autom.

Reg.prog.


Natuurkunde ca. 50 1


Dierkunde 12.330 1

Faculteit LW Onderwijsplaten geschiedenis

31 1

....... ..... ...... ...... ..... .... .....

TOTAAL 6 7 3 0

Aantal geïnventariseerde collecties

Geen Papier Automat Prog

6

7

3

0

Conclusies• Eerste overzicht van het aantal collecties per

universiteit– De definitie en de vorm van de collecties is verschillend– De aantallen wijzen vooral op de omvang van academisch

erfgoed in Vlaanderen

• Positief effect: groeiend erfgoedbewustzijn bij beheerders

• Zicht op registratie, toegankelijkheid, beheer, (virtuele) ontsluiting, bewaaromstandigheden,....

Meer informatie: www.academischerfgoed.beVragen of opmerking: [email protected]

http://www.academischerfgoed.be/

mailto:[email protected]

Documents

Inventarisatie Academisch Erfgoed in Vlaanderen