Inwazje Inwazje pasożytnicze pasożytnicze

występujące w występujące w PolscePolsce

Etiologia inwazjiEtiologia inwazji

PierwotniakiPierwotniaki

- Giardia, Toxoplasma, Pneumocystis, - Giardia, Toxoplasma, Pneumocystis, Trichomonas, NaegleriaTrichomonas, Naegleria

Robaki obłe (nicienie)Robaki obłe (nicienie)

- Enterobius, Ascaris, Trichuris, Anisakis, - Enterobius, Ascaris, Trichuris, Anisakis, Strongyloides, Trichinella, ToxocaraStrongyloides, Trichinella, Toxocara

Robaki płaskie (tasiemce)Robaki płaskie (tasiemce)

- Taenia, Echinococcus, Hymenolepis- Taenia, Echinococcus, Hymenolepis

Wrota inwazjiWrota inwazjiDrogi oddechoweDrogi oddechowe: : Przewód pokarmowy:Przewód pokarmowy:

enterobius droga fekalno-oralnaenterobius droga fekalno-oralnapneumocystis enterobius, giardia, toxoplasmapneumocystis enterobius, giardia, toxoplasmanaeglerianaegleria jaja w jarzynach, ziemi, wodziejaja w jarzynach, ziemi, wodzie ascaris, trichuris ascaris, trichuris

Skóra: Skóra: strongyloides strongyloides surowe ryby: surowe ryby: AnisakisAnisakis jaja w kale psa: jaja w kale psa: echinococcus, echinococcus,

toxocara toxocara Narządy płciowe:Narządy płciowe:trichomonas, giardiatrichomonas, giardia cysty w mięsie: cysty w mięsie: taenia, taenia, trichinella, trichinella,

toxoplasma toxoplasma

Inwazje przewodu Inwazje przewodu pokarmowegopokarmowego

PierwotniakiPierwotniaki

Giardia intestinalisGiardia intestinalis NicienieNicienie

Enterobius, Ascaris, Trichuris, Enterobius, Ascaris, Trichuris, Strongyloides, Trichinella, Anisakis, Strongyloides, Trichinella, Anisakis, ToxocaraToxocara

TasiemceTasiemce

Inwazje układu Inwazje układu nerwowegonerwowego

PierwotniakiPierwotniaki - Toxoplazmoza nabyta i wrodzona- Toxoplazmoza nabyta i wrodzona - Pełzakowica mózgu (Naegleria)- Pełzakowica mózgu (Naegleria) NicienieNicienie - Strongyloidoza (rzadko)- Strongyloidoza (rzadko) - Trichinelloza- Trichinelloza - Toksokaroza- Toksokaroza TasiemceTasiemce - wagrzyca Taenia solium- wagrzyca Taenia solium - bąblowica (torbiele larwalne) Echinococcus - bąblowica (torbiele larwalne) Echinococcus

granulosus i multilocularisgranulosus i multilocularis

Inwazje innych Inwazje innych narządównarządów

(1) (1) PierwotniakiPierwotniaki

- Toxoplazmoza oczna, węzłowa, uogólniona - Toxoplazmoza oczna, węzłowa, uogólniona

- Pneumocystoza płuc - Pneumocystoza płuc

- Trichomonoza nn. płciowych- Trichomonoza nn. płciowych NicienieNicienie

- Ascarioza (drogi żółciowe, trzustkowe, - Ascarioza (drogi żółciowe, trzustkowe, oskrzela, płuca)oskrzela, płuca)

- Strongyloidoza (wątroba, płuca, serce)- Strongyloidoza (wątroba, płuca, serce)

Inwazje innych Inwazje innych narządównarządów

(2)(2) NicienieNicienie

- włośnica (mm. szkieletowe, m. serca, płuca, - włośnica (mm. szkieletowe, m. serca, płuca, nerki)nerki)

- toksokaroza (wątroba, gałka oczna, płuca)- toksokaroza (wątroba, gałka oczna, płuca) TasiemceTasiemce

- wągrzyca (oko, mm. szkieletowe, m. serca, - wągrzyca (oko, mm. szkieletowe, m. serca, płuca, j. otrzewnej)płuca, j. otrzewnej)

- bąblowica (wątroba, płuca, m. serca, - bąblowica (wątroba, płuca, m. serca, śledziona, nerki, kości i in.)śledziona, nerki, kości i in.)

Giardioza Giardioza (lamblioza)(lamblioza)

E: lamblia (Giardia intestinalis)E: lamblia (Giardia intestinalis) I: cysta przenoszona z wodą lub żywnościąI: cysta przenoszona z wodą lub żywnością K:K: - bóle brzucha, biegunka, stolce tłuszczowe, - bóle brzucha, biegunka, stolce tłuszczowe,

wzdęcia, nudności, wymioty, utrata masy ciaławzdęcia, nudności, wymioty, utrata masy ciała - obj. pozajelitowe: przewlekła pokrzywka, zap. - obj. pozajelitowe: przewlekła pokrzywka, zap.

jagodówki oka, zap. stawówjagodówki oka, zap. stawów z. wątrobowo-trzustkowyz. wątrobowo-trzustkowy z. dyspeptycznyz. dyspeptyczny z. rzekomowrzodowyz. rzekomowrzodowy z. alergicznyz. alergiczny

GiardiozaGiardioza

Diagnostyka:Diagnostyka:

- poszukiwanie cyst w kale- poszukiwanie cyst w kale - badanie treści XII-czej na obecność - badanie treści XII-czej na obecność

trofozoitówtrofozoitów - wykrycie antygenów G. lamblia w - wykrycie antygenów G. lamblia w

kalekale

Leczenie:

- Metronidazol 250mg p.o. 3xdz przez 5-10 dni dzieci 10-15 mg/kg. m.c/dobę

- Tynidazol 600mg/dobę w dwóch dawkach przez 3-5 dni dzieci 10-15 mg/kg/dobę 2 x dz

- Ornidazol 500mg 2xdz

- Furazolidon 6mg/kg/dobę 4 x dz przez 7-10 dni

RzęsistkowicaRzęsistkowica E: rzęsistek pochwowy (Trichomonas E: rzęsistek pochwowy (Trichomonas

vaginalis)vaginalis) I: trofozoit przenoszony z człowieka na I: trofozoit przenoszony z człowieka na

człowieka najczęściej drogą kontaktów człowieka najczęściej drogą kontaktów płciowychpłciowych

K: - zakażenie pochwy, sromu, dróg moczowych - zapalenie żołędzi, cewki moczowej

RzęsistkowicaRzęsistkowica

RzęsistkowicaRzęsistkowica

PowikłaniaPowikłania

- zapalenie miednicy małej, niepłodność - zapalenie miednicy małej, niepłodność

- zapalenie najądrzy, gruczołu krokowego- zapalenie najądrzy, gruczołu krokowego

Leczenie (jednoczesne obu partnerów)Leczenie (jednoczesne obu partnerów)

- Metronidazol 250mg 3xdz-7 dni- Metronidazol 250mg 3xdz-7 dni

- Tinidazol 2000mg jednorazowo- Tinidazol 2000mg jednorazowo

- Ornidazol 500mg 2xdz-5 dni- Ornidazol 500mg 2xdz-5 dni

Owsica Owsica (enterobiosis)(enterobiosis)

E: owsik ludzki (Enterobius vermicularis)E: owsik ludzki (Enterobius vermicularis)

I: jajo inwazyjne: droga fekalno – oralna I: jajo inwazyjne: droga fekalno – oralna (ręce) lub wziewna (kurz), larwa (ręce) lub wziewna (kurz), larwa inwazyjna inwazyjna ––retroinwazjaretroinwazja

K: - dyspepsja, nadpobudliwość, świąd odbytu

Owsica Owsica (enterobiosis)(enterobiosis)

OwsicaOwsica Powikłania:Powikłania: - zakażenie dróg moczowo-płciowych- zakażenie dróg moczowo-płciowych

- zakażenia bakteryjne skóry i śluzówki odbytu- zakażenia bakteryjne skóry i śluzówki odbytu

Leczenie: 2-4 cykleLeczenie: 2-4 cykle - pyrantel (Combantrin) 10mg/kg -co 2 tygodnie- pyrantel (Combantrin) 10mg/kg -co 2 tygodnie

- albendazol (Zentel) 200mg dzieci do 5 r.ż.- albendazol (Zentel) 200mg dzieci do 5 r.ż.

400mg dzieci> 5 r.ż.- co 1 m-c400mg dzieci> 5 r.ż.- co 1 m-c

- mebendazol (Vermox) 100mg 1 x- co 1 m-c- mebendazol (Vermox) 100mg 1 x- co 1 m-c

OwsicaOwsica

Glistnica Glistnica (ascariosis)(ascariosis)

E: glista ludzka (Ascaris lumbricoides)E: glista ludzka (Ascaris lumbricoides) I: jajo inwazyjne-ręce, woda, warzywa I: jajo inwazyjne-ręce, woda, warzywa

zanieczyszczone ziemiązanieczyszczone ziemią K:K: - postać jelitowa (f. dorosłe)- postać jelitowa (f. dorosłe) - postać narządowa (f. larwalne) – - postać narządowa (f. larwalne) –

hepatomegalia,hepatomegalia, suchy kaszel, stany spastyczne oskrzeli, suchy kaszel, stany spastyczne oskrzeli,

krwioplucie, zesp. Loefflerakrwioplucie, zesp. Loefflera - objawy ogólne: gorączka, alergia skórna, - objawy ogólne: gorączka, alergia skórna,

zaburzenia snu, stany pobudzenia, eozynofilia zaburzenia snu, stany pobudzenia, eozynofilia

GlistnicaGlistnica

Powikłania:Powikłania: - niedrożność jelit, dróg żółciowych- niedrożność jelit, dróg żółciowych - zapalenie trzustki- zapalenie trzustki - niedrożność dróg oddechowych- niedrożność dróg oddechowych

Leczenie:

- pyrantel 10mg/kg jednorazowo

- mebendazol (Vermox)100mg 2 x dz przez 3 dni

- albendazol (Zentel) 200-400mg 1x

- levamizol (Decaris) 2,5mg/kg

Włosogłówczyca Włosogłówczyca (trichurioza)(trichurioza)

E: włosogłówka ludzka (Trichuris E: włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura)trichiura)

I: jajo inwazyjne przenoszone przez I: jajo inwazyjne przenoszone przez brudne ręce, wodę, warzywa, owocebrudne ręce, wodę, warzywa, owoce

K: bóle brzucha, przewlekła K: bóle brzucha, przewlekła biegunka (czasami z dom. krwi), biegunka (czasami z dom. krwi), alergia, nerwicaalergia, nerwica

WłosogłówczycaWłosogłówczyca Powikłania:Powikłania: - niedokrwistość- niedokrwistość - zaburzenia elektrolitowe- zaburzenia elektrolitowe - wyniszczenie- wyniszczenie

Leczenie:Leczenie: - mebendazol(Vermox)100 mg 2 x dz-3 dni - mebendazol(Vermox)100 mg 2 x dz-3 dni - albendazol(Zentel) 400mg 1x dz-3 dni - albendazol(Zentel) 400mg 1x dz-3 dni

Toksokaroza Toksokaroza (zespół larwy wędrującej (zespół larwy wędrującej

trzewnejtrzewnej)) E: glista psia, kocia (Toxocara canis et cati)E: glista psia, kocia (Toxocara canis et cati) I: jaja inwazyjne wydalane z kałem psów i kotówI: jaja inwazyjne wydalane z kałem psów i kotów K:K: - postać bezobjawowa- postać bezobjawowa - postać trzewna: ogólne osłabienie, stany - postać trzewna: ogólne osłabienie, stany

podgorączkowe, wysypki skórne, limfadenopatia, bóle podgorączkowe, wysypki skórne, limfadenopatia, bóle głowy, kaszel, krwioplucie, bóle brzucha, głowy, kaszel, krwioplucie, bóle brzucha, hepatomegaliahepatomegalia

- postać oczna (ziarniniaki w tylnym biegunie lub - postać oczna (ziarniniaki w tylnym biegunie lub obwodowo w gałce ocznej): jednostronne pogorszenie obwodowo w gałce ocznej): jednostronne pogorszenie widzeniawidzenia

- neurotoksokaroza (meningitis, encephalitis, epilepsja) - neurotoksokaroza (meningitis, encephalitis, epilepsja)

ToksokarozaToksokaroza

Rozpoznanie:Rozpoznanie: - morfologia z rozmazem, eozynofilia (BLE), ocena aktywności - morfologia z rozmazem, eozynofilia (BLE), ocena aktywności

aminotransferaz, USG j. brzusznej, badanie dna oka, bad. aminotransferaz, USG j. brzusznej, badanie dna oka, bad. sserologiczne (IgG)erologiczne (IgG)

Leczenie:Leczenie: p/pasożytnicze:p/pasożytnicze: - rekomendowane u dzieci– dietylokarbamazyna (Hetrazan, - rekomendowane u dzieci– dietylokarbamazyna (Hetrazan,

Notezyna)Notezyna) 6 mg/kg/dobę-21 dni6 mg/kg/dobę-21 dni - alternatywne - albendazol (Zentel) -15 mg/kg/dobę-7 dni- alternatywne - albendazol (Zentel) -15 mg/kg/dobę-7 dni p/zapalne: steroidy ogólnie i miejscowop/zapalne: steroidy ogólnie i miejscowo rozważyć leczenie chirurgiczne, koagulację laserem lub krioterapięrozważyć leczenie chirurgiczne, koagulację laserem lub krioterapię

Włośnica Włośnica (trichinelloza)(trichinelloza)

E: włosień kręty (Trichinella spiralis)E: włosień kręty (Trichinella spiralis) I: larwa inwazyjna w mięsie świni i dzikaI: larwa inwazyjna w mięsie świni i dzika K:K: - zespół biegunkowy- zespół biegunkowy - zespół włośnicowy (penetracja larw do - zespół włośnicowy (penetracja larw do

mięśni): gorączka, bóle mięśni kończyn, mięśni): gorączka, bóle mięśni kończyn, zapalenie spojówek, obrzęki powiek, zapalenie spojówek, obrzęki powiek, zaburzenia mówienia, połykania, oddychaniazaburzenia mówienia, połykania, oddychania

WłośnicaWłośnica K:K:

- alergiczne zapalenie naczyń (vasculitis): wylewy - alergiczne zapalenie naczyń (vasculitis): wylewy dospojówkowe, podpaznokciowe, pokrzywkadospojówkowe, podpaznokciowe, pokrzywka

- faza zaburzeń metabolicznych - - faza zaburzeń metabolicznych - hipoalbuminemia, hipoglikemia, hipokaliemiahipoalbuminemia, hipoglikemia, hipokaliemia

Powikłania:Powikłania:

- zapalenie opon i mózgu- zapalenie opon i mózgu

- zapalenie płuc- zapalenie płuc

- uszkodzenie mięśnia sercowego- uszkodzenie mięśnia sercowego

WłośnicaWłośnica Diagnostyka:Diagnostyka: - leukocytoza, eozynofilia- leukocytoza, eozynofilia - badania serologiczne (ELISA)- badania serologiczne (ELISA) -↑CPK, LDH -↑CPK, LDH - biopsja mięśni- biopsja mięśni

Leczenie:Leczenie: - mebendazol lub albendazol 5mg/kg m.c./dobę przez 7 - mebendazol lub albendazol 5mg/kg m.c./dobę przez 7

dnidni - salicylany- salicylany - steroidy: prednizon 0,5-1 mg/kg m.c./dobę przez 3-14 - steroidy: prednizon 0,5-1 mg/kg m.c./dobę przez 3-14

dnidni

TasiemczycaTasiemczyca(T. nieuzbrojony)(T. nieuzbrojony)

E: tasiemiec nieuzbrojony (Taenia E: tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)saginata)

I: wągier bydlęcy I: wągier bydlęcy K:K: - bóle brzucha- bóle brzucha - nudności- nudności - wzmożone lub upośledzone łaknienie- wzmożone lub upośledzone łaknienie - biegunki lub zaparcia- biegunki lub zaparcia - osłabienie, zaburzenia snu, - osłabienie, zaburzenia snu,

niedokrwistośćniedokrwistość

TasiemczycaTasiemczyca(T. nieuzbrojony)(T. nieuzbrojony)

Rozpoznanie:Rozpoznanie: - czynne wypełzanie członów macicznych przez - czynne wypełzanie członów macicznych przez

odbyt (ocena morfologiczna)odbyt (ocena morfologiczna)

- jaja w kale- jaja w kale

- antygeny tasiemca w kale- antygeny tasiemca w kale Leczenie:Leczenie: - prazykwantel (Cesol) 5-10mg/kg-jednorazowo- prazykwantel (Cesol) 5-10mg/kg-jednorazowo

- alt.: niklozamid (Yomesan) 2g (dzieci 50 - alt.: niklozamid (Yomesan) 2g (dzieci 50 mg/kg m.c)mg/kg m.c)

TasiemczycaTasiemczyca(T. uzbrojony)(T. uzbrojony)

E: tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)E: tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) I: wągier świńskiI: wągier świński K:K: - postać jelitowa często bezobjawowa- postać jelitowa często bezobjawowa - wągrzyca: tk. podskórnej, mm. - wągrzyca: tk. podskórnej, mm.

szkieletowych, płuc, oka, jamy otrzewnej, szkieletowych, płuc, oka, jamy otrzewnej, mózgumózgu

R:R: - ocena morfologiczna członów - ocena morfologiczna członów

macicznychmacicznych

Leczenie:

- prazykwantel (Cesol) - postać jelitowa 5-10 mg/kg 1x - wągrzyca mięśni 25 mg/kg-4 dni - wągrzyca mózgu 50 mg/kg/dobę-14 dni - wągrzyca oka -chirurgiczne

EchinokokozaEchinokokoza(bąblowica (bąblowica

jednojamowa)jednojamowa) E: Echinococus granulosusE: Echinococus granulosus I: jaja przenoszone z sierści lub kału psaI: jaja przenoszone z sierści lub kału psa K: postać pęcherzowa (torbiel) zawierająca K: postać pęcherzowa (torbiel) zawierająca

protoskoleksy umiejscawia się w tkankach: protoskoleksy umiejscawia się w tkankach: wątroba (60%), płuca (20%), mózg (2%), wątroba (60%), płuca (20%), mózg (2%), mięsień sercowy, nerki, kości, śledzionamięsień sercowy, nerki, kości, śledziona

Powikłania: pęknięcie torbieli, wstrząs, Powikłania: pęknięcie torbieli, wstrząs, wtórne zakażenie bakteryjnewtórne zakażenie bakteryjne

EchinokokozaEchinokokoza Rozpoznanie:Rozpoznanie: - - badania obrazowe –USG, TK, RMbadania obrazowe –USG, TK, RM - testy immunoenzymatyczne ELISA+ Western - Blot- testy immunoenzymatyczne ELISA+ Western - Blot - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana- biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana - śródoperacyjne badanie histopatologiczne - śródoperacyjne badanie histopatologiczne

Leczenie:Leczenie: - operacyjne- operacyjne - farmakologiczne: albendazol (Zentel) 10-15 - farmakologiczne: albendazol (Zentel) 10-15

mg/kg/24h –przez 30 dni, kurację powtórzyć 1-2 mg/kg/24h –przez 30 dni, kurację powtórzyć 1-2 razy po 14 dniach przerwyrazy po 14 dniach przerwy

AlweokokozaAlweokokoza(bąblowica wielojamowa)(bąblowica wielojamowa)

E: Echinococcus multilocularisE: Echinococcus multilocularis I: jajo obecne w owocach, grzybach I: jajo obecne w owocach, grzybach

leśnych skażonych kałem lisaleśnych skażonych kałem lisa K: postać larwalna (torbiel K: postać larwalna (torbiel

wielokomorowa) rozrasta się wielokomorowa) rozrasta się naciekając tkanki:naciekając tkanki:

- wątroba, płuca, mózg- wątroba, płuca, mózg

AlweokokozaAlweokokoza(bąblowica wielojamowa)(bąblowica wielojamowa) Rozpoznanie:Rozpoznanie: - badania obrazowe (obraz „kwiatu lilii” i/lub „plastra - badania obrazowe (obraz „kwiatu lilii” i/lub „plastra

miodu”)miodu”) - badania serologiczne + Western - Blot- badania serologiczne + Western - Blot - bad. PCR w bioptatach wątroby- bad. PCR w bioptatach wątroby - badanie histopatologiczne- badanie histopatologiczne

Leczenie:Leczenie: - operacyjne-radykalny zabieg chirurgiczny- operacyjne-radykalny zabieg chirurgiczny - farmakologiczne – albendazol (Zentel) 10-15 - farmakologiczne – albendazol (Zentel) 10-15

mg/kg/24h -30 dni, powtarzana wielokrotnie (po mg/kg/24h -30 dni, powtarzana wielokrotnie (po każdym cyklu 14 dni przerwy) nawet całe życiekażdym cyklu 14 dni przerwy) nawet całe życie

Rokowanie: Rokowanie: złe (33% zgonów)złe (33% zgonów)

HymenolepiozaHymenolepioza(tasiemiec karłowaty)(tasiemiec karłowaty)

E: tasiemiec karłowaty (Hymenolepis E: tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana)nana)

I: jaja inwazyjne w pokarmach I: jaja inwazyjne w pokarmach zanieczyszczonych kałem myszyzanieczyszczonych kałem myszy

K: bóle brzucha, wymioty, utrata apetytu K: bóle brzucha, wymioty, utrata apetytu i masy ciała, nerwica, zaburzenia snu, i masy ciała, nerwica, zaburzenia snu, świąd skóry okolicy odbytuświąd skóry okolicy odbytu

L: prazykwantel (Cesol) 25 mg/kg 1x, L: prazykwantel (Cesol) 25 mg/kg 1x, ew. powtórzenie kuracjiew. powtórzenie kuracji

Pomyśl o inwazji w Pomyśl o inwazji w przypadku:przypadku:

dzieckadziecka osoby z upośledzoną odpornościąosoby z upośledzoną odpornością niepokoju, pobudzenia ruchowego, zaburzeń niepokoju, pobudzenia ruchowego, zaburzeń

snusnu utraty masy ciałautraty masy ciała przewlekłej biegunkiprzewlekłej biegunki przewlekłych, nawracających stanów przewlekłych, nawracających stanów

obturacji oskrzeliobturacji oskrzeli nawracających wysypek skórnychnawracających wysypek skórnych eozynofiliieozynofilii gdy nie wiesz o czym masz myślećgdy nie wiesz o czym masz myśleć

Profilaktyka Profilaktyka inwazjiinwazji

mycie rąk przed posiłkamimycie rąk przed posiłkami mycie rąk po kontakcie ze zwierzętamimycie rąk po kontakcie ze zwierzętami mycie warzyw i owocówmycie warzyw i owoców odrobaczanie zwierząt domowychodrobaczanie zwierząt domowych oznaczanie miejsc defekacji psów i kotówoznaczanie miejsc defekacji psów i kotów zabezpieczanie piaskownic przed zabezpieczanie piaskownic przed

zwierzętamizwierzętami ogradzanie placów zabaw siatką 1,5mogradzanie placów zabaw siatką 1,5m sprzątanie miejsc zabaw dziecisprzątanie miejsc zabaw dzieci prawidłowa obróbka termiczna mięsa i rybprawidłowa obróbka termiczna mięsa i ryb unikanie mięsa niebadanegounikanie mięsa niebadanego

Dziękuję