SEIZOENER 25

Schoolkrant van de Zeister Vrije School

Wij zijn trots u weer een nieuw nummer van Drieluik te kunnen presenteren. Het is

iedere keer weer een hele klus, maar zeker de moeite waard om te doen. En voor

u om te lezen, denken wij. Het geeft een mooi beeld van de activiteiten die in de

school plaatsvinden en ook van de discussies die in en rond onze school en het

vrijeschoolonderwijs gevoerd worden.

Deze keer is dat de vraag of meten ook weten is. De veranderingen in de school,

waar het team van leerkrachten en de schoolleiding al lange tijd aan gewerkt

hebben, worden langzaam maar zeker zichtbaar voor de ouders.

Uitslagen van cito-toetsen hebben direct invloed op de gesprekken over de kin -

deren, prestaties worden ineens gevat een score. Dat komt ook tot uitdrukking in

het nieuwe getuigschrift dat de kinderen dit jaar ontvangen.

Een prettig houvast om de ontwikkeling van uw kind te volgen, maar het zegt

uiteraard niet alles over uw kind! Meten is niet altijd weten. In de gesprekken die

Drieluik voerde met diverse betrokkenen komt dit thema steeds opnieuw naar

voren, het loopt als een rode draad door het nummer.

Wilt u ook eens meewerken met de redactie, heeft u een suggestie voor de inhoud

van een van de volgende nummers of wilt u reageren naar aanleiding van deze

aflevering, laat het ons weten. Wij zouden het bijzonder op prijs stellen.

We wensen u een hele fijne zomervakantie!

Namens de redactie

H E L E E N H U P K E N S

Inhoud26 Bestuurslid Josephine de

Zwaan over het nieuweinspectierapport

28 Verbouwing op VanTuylllaan

29 Even voorstellen: SuzanneKeijzer van klas 1a

30 Gesprek met klas 6b32 Klas 6a op kamp34 Interview met twee ‘oude

rotten’ 38 Bouwperiode in klas 3a40 Pinksterfeest met de

kleuters41 Kleuter mogen zijn43 Column Masja Otter

ColofonDrieluik is een uitgave van:

De Zeister Vrije School

Socrateslaan 22

3707 GL Zeist

Tel. 030 6920777

Aan deze Drieluik werkten mee:

Masja Otter, Sanne Trip en

Sylvia Daniele

Redactie:

Heleen Hupkens

Lisenka Poolman – Hogenbirk

Marin van Wijnen

drieluik@derdehuis.nl

Heeft u een foto van een activiteit van

een klas, mail die dan met een kort

verhaaltje naar drieluik@derdehuis.nl

Advertenties:

Ronald van der Lee

drieluik@derdehuis.nl

Deadline volgende Drieluik:

10 november 2010

Is meten weten?

26 SEIZOENER

Misschien had u het al gehoord van de kinderen dater op 2 en 4 maart bezoek was geweest van deinspectie? In diverse klassen zat ineens een

‘vreemde mijnheer’ die de klas observeerde en kort met deleerkracht en de kinderen praatte. De inspectie wil namelijkniet alleen horen en lezen dat er goed gewerkt wordt in deklassen, ze willen het ook echt zien.

AanleidingVoor wie niet helemaal bekend is met de voorgeschiedenis,in 2005 kreeg de ZVS een rapport waarin stond dat de kwa-liteit als risicovol werd beoordeeld. Op basis hiervan werd hettoezicht geïntensiveerd. In juni 2006 voerde de inspectie ookeen incidenteel onderzoek uit op grond van anonieme klach-ten van ouders. Ook toen werden diverse klassen bezocht.Dat bezoek was aanleiding om de school als ‘zwakkeschool’ aan te merken. ‘Op te veel vlakken maakte deschool niet zichtbaar dat het onderwijs van voldoende kwa-liteit was’, meldde de inspectie. Mondeling werd daaraantoegevoegd dat ook het klimaat in de school zorgwekkendwas. Werk aan de winkel dus.‘Het was niet alleen het inspectierapport dat ons wakkerschudde’, vertelt bestuurslid Josephine de Zwaan. ‘Eigenlijkvoelden we wel dat de school dringend verlegen zat om eennieuwe ontwikkelingsstap. Alsof we aan het einde van eentijdperk zaten. Het inspectierapport gaf mede richting aan dete nemen stappen.’ Na twee jaar, in 2008, werden alle nieuwe gegevens en leer-opbrengsten opnieuw naar de inspectie gestuurd. Op grondhiervan kreeg de school mondeling in het gesprek een ‘bijna

‘Neem maar een bloemetje mee voor de school’

‘De Zeister Vrije School (ZVS) heeft haar

onderwijskwaliteit sinds het laatste inspec-

tieonderzoek op meerdere onderdelen sterk

verbeterd.’ Deze conclusie trekt de onder-

wijsinspectie in haar rapport dat op 9 april jl.

vastgesteld werd. ‘Door de bereidheid van

het team om de nodige veranderingen door

te voeren, gecombineerd met de voort -

varende aanpak van de directeur en de

intern begeleider is er nu sprake van een

professionele schoolcultuur.’ De school laat

hiermee de status van ‘zwakke school’

in 2006 nu ver achter zich. Drieluik praat

hierover met Josephine de Zwaan, lid van

het schoolbestuur.

Inspectie positief over kwaliteit van het onderwijs

27SEIZOENER

ONDERWIJS

voldoende’ keurmerk. Maar de school wilde graag af van hetetiket ‘zwakke school’. Op initiatief van het bestuur werd innovember 2009 een gesprek georganiseerd met de inspec-tie, want in vervolg op het gesprek in 2008 werden degoede leeropbrengsten doorgezet. Dat gesprek verliep ineerste instantie niet zo goed, vertelt Josephine lachend. ‘Die dag troffen we twee sombere inspecteurs die ons meld-den dat het niveau nog verder was gezakt. Het bleek geluk-kig een vertaalfout te zijn van onze resultaten naar de inspec-tiemethodiek. Toen dat duidelijk was hebben we het opnieuwaangeleverd en afspraken gemaakt over een nieuw inspec-tieonderzoek op school.

OnderzoekNaast een analyse van documenten, zoals de schoolgids, hetschoolplan en het zorgplan, legde de inspectie een schoolbe-zoek af om de praktijk van het onderwijs in de klassen te zien.Ze bekeken in bijna alle klassen de taal- en rekenlessen.Hiernaast werd uitgebreid gesproken met de directie en deintern begeleider. En met het hele lerarenteam werd gespro-ken over het onderwijs, maar ook over het functioneren vande directie. ‘Men wil weten of de leiding gedragen wordt doorhet team en daarmee effectief kan zijn’, vertelt Josephine deZwaan. Aan het eind van het school bezoek sprak de inspec-tie met bestuur en directie. ‘Al bij aanvang van het gesprekgaf de inspecteur aan dat hij over wogen had het bestuur deavond van te voren te bellen met de mededeling ‘neem maareen bloemetje mee voor de school!’. We kregen het basisar-rangement, wat inhoudt dat de school nog maar eens in devier jaar door de inspectie bezocht wordt. De school heeftgoed werk gedaan, de leerkrachten en de mensen die voor-waardenscheppend bezig zijn.’

VerbeterpuntenNatuurlijk zijn er altijd zaken die beter kunnen. Op het gebiedvan technisch lezen bijvoorbeeld bleek de school nog onderde norm te scoren. Josephine de Zwaan: ‘Om deze redenhad de school zelf al voor het inspectiebezoek de nieuweleeslijnen ingevoerd, waarmee de voortgang van het tech-nisch lezen goed gevolgd kan worden. Opmerkelijk is echterdat onze kinderen op het punt van begrijpend lezen juist bij-zonder hoog scoren.’ De inspectie schrijft dit toe aan het vrijeschool onderwijs dat voorziet in veel vertelstof, waardoor dekinderen uitstekend leren taal en beelden te begrijpen.Ook de wijze waarop niveaudifferentiatie wordt toegepastverdient nog enige aandacht. ‘Niveaus herkennen en de les-stof daarop aanpassen is goed te doen’, zegt ze, ‘differentië-

ren in je wijze van instructie geven, passend bij de diverseniveaus van de kinderen is bijzonder moeilijk.’ De inspectie noteert een onvoldoende in haar rapport. ‘Datbetekent dat ze dit nog onvoldoende hebben gezien in depraktijk in de klas’, legt ze uit.De inspectie is tenslotte nog niet helemaal tevreden met deaansluiting tussen het kleuteronderwijs en de eerste klas.Josephine de Zwaan: ‘Helemaal nu de voorjaarsklas is afge-schaft moeten de kleuterleidsters voor de oudste kindereneen aangepast programma maken. Er is door de leidsters alheel veel werk verzet in de afgelopen periode.’

Is meten weten?‘Met een beroep op ‘het komt wel goed’ mogen we de boelniet laten versloffen’, zegt het bestuurslid. ‘Maar we doen dekinderen absoluut tekort als we alleen maar naar de cito-scores kijken. Vooral bij de kindbesprekingen is dat vanessentieel belang. Je moet er als leerkracht en ouder op durven vertrouwen dat het kind niet alles kan laten zien dathet wèl in zich heeft. Kijk ècht naar de kinderen, naar wie zezijn en wat ze kunnen. Niet vanuit de vooringenomenheidvan waar het zou moeten staan’. En dan stellend: ‘Maarieder kind heeft er recht op dat we de dingen die het weldoet ook goed volgen. Dat komt ook tot uitdrukking in degetuigschriften.’ Ook van belang zijn de voorwaarden waaronder een kindkan leren. Heel blij is Josephine de Zwaan met de conclusievan de inspectie dat de leerhouding van de kinderen over hetalgemeen zeer positief wordt bevonden, omschreven in termen als betrokken, creatief en geïnteresseerd. ‘De kinde-ren helpen elkaar, weten goed wanneer ze leerkracht moeteninschakelen, ed. Dat was in het inspectieonderzoek van2006 nog onvoldoende.De ‘meetcultuur’ staat hier en daar best op gespannen voetmet de principes van de vrije school. Volgens Josephine deZwaan ziet ook de inspectie dat de school een risico looptdat alle veranderingen het karakter van de vrije school tekortkunnen doen. Dan is de vraag: ‘Wat maakt een vrije schoolnou een vrije school? Het antwoord van Josephine is er eenom over na te denken: ‘Dat de werkelijkheid van de geestelij-ke wereld in deze school aanwezig is.’ En meteen consta-teert ze dat dát zich wel erg moeilijk laat meten.

Het gehele inspectierapport is te lezen op de ouderpaginavan de website van de school: www.zeistervrijeschool.nl.

H E L E E N H U P K E N S

‘We doen de kinderen absoluut tekort als we alleen maar naar de cito-scores kijken’

VAN DE SCHOOLLEIDING

28 SEIZOENER

In de laatste weken hebben we veel kunnen zien van debouwactiviteit op de Burgemeester van Tuylllaan. Bij deaanvang van de bouw heeft u bericht gehad over de

plannen en de voorwaarden van het bouwproces. De bouw is voorspoedig van start gegaan. De fundering ligt,de begane grond staat en in de eerste weken van juni heb-ben we de balkenconstructie voor de eerste verdieping zienoprijzen. Zo krijgen we een eerste indruk van de contourenvan de nieuwbouw. De werkzaamheden wekken de nieuws-gierigheid van de kinderen tijdens de schoolpauzes!Alle klaslokalen en gangen worden geschilderd en krijgennieuwe vloeren. In de zaal wordt alle houtwerk geschuurd engeschoond en zelfs het plafond wordt aangepakt.Ondertussen zijn we achter de schermen bezig met de kleur-stelling van het bestaande gedeelte. Bij de keuze van kleurenvoor de lokalen gaan we uit van de kleuren die in de vrijescholen worden gebruikt voor de klaslokalen, aansluitend bijleeftijdsfase van de kinderen. We proberen hierbij mooiesprankelende kleuren te vinden.

Oproep!In de zomervakantie wordt de vloerbedekking van de lokalenverwijderd. Na de vakantie zitten de kinderen dan tijdelijk opeen kale vloer. Hierna wordt er geschilderd. In decemberkomen de marmoleum vloeren in de lokalen. Op vrijdag 2 juli moeten we alle klaslokalen leeg achterlaten. Op zaterdag 14 augustus moeten de lokalen weer wordeningericht voor de nieuwe start van het schooljaar. Welke ouders willen hierbij helpen? Vele handen maken

namelijk licht werk! Wilt u helpen, dan kunt u zicht aanmel-den bij Marianne de Jong op 030 692 07 77.

M A R I N V A N W I J N E N , S C H O O L L E I D E R

Verbouwing aan de Van Tuylllaan

Hulp nodig bij inrichtingvoor nieuwe schooljaar

TE KOOP: Vrijeschool verjaardagskalender

Voor alle mooie esthetische extra’s waar we als Vrije School zo

dol op zijn, moet er nog geld bij elkaar gesprokkeld worden.

Daarom hebben kinderen uit alle klassen tekeningen gemaakt

voor een kleurige verjaardagskalender op A4 formaat. Deze

kalender kost 10 euro. De helft van dit bedrag is voor de pro-

ductiekosten, de andere helft voor de bouw en renovatie van

ons gebouw aan de Van Tuylllaan. De kalender is volgend

schooljaar permanent te koop bij het secretariaat op de

Socrateslaan en wordt ook aangeboden bij schoolfeesten en

evenementen.

We hopen van harte dat het storm zal lopen met de verkoop

en dat u veel plezier zult beleven aan onze enige echte vrije -

schoolverjaardagskalender!

De laatste weken voor de vakantie hadden

de kinderen en de leerkrachten nogal eens

last van de nieuwbouw en renovatie van hun

gebouw. Gelukkig vordert het goed, maar

de school kan bij de start van het nieuwe

schooljaar nog wel wat hulp gebruiken.

29SEIZOENER

EVEN VOORSTELLEN

Zelf heeft ze niet op de Zeister Vrije School gezeten,maar op de Koppel en later op Schoonoord. Pas later,na haar opleiding Sociaal Pedagogisch Werk, kwam ze

in aanraking met de antroposofie. Suzanne Keijzer: ‘Ik wildegraag in het onderwijs werken en had wel eens bij Pabo’sgekeken. Toen ik bij Helicon kwam werd ik gevoelsmatiggeraakt, wat een geweldige sfeer hing daar. Hoe koud sta-

ken de andere Pabo’s daarbij af.’ Ze is heel veel gaan lezenom de mede-studenten, die veelal wel bekend waren met devrije school, bij te kunnen benen. ‘Stukje bij beetje heb ikecht gekozen voor de vrije school.’‘Waar het precies in zit? Het is de manier van onderwijsgeven, de spelvormen waarin je het kunt gieten. Het is tochveel leuker om een rijm te zingen en te spelen dan om eenwerkblad te maken. Ook voor de leerkracht.’

Ze ging in Amsterdam aan de vrije school werken. ‘Speciaaldaarvoor ben ik in Amsterdam gaan wonen, de school waserg fijn, maar het wonen wilde niet wennen’, vertelt ze. Dusis ze vanuit Zeist op en neer gaan reizen. Toen ze zwangerbleek te zijn werd dat wel erg zwaar en besloot ze om weerin de omgeving van Zeist werk te zoeken. ‘Wel jammer, ikhad graag mijn rondje met de klas af willen maken. De kin-deren gaan volgend schooljaar naar de middelbare school’,mijmert ze. Haar dochter Lisa is inmiddels tweeënhalf jaar.

Ze heeft nu een heerlijke klas , zegt ze, met 28 kinderen. Zegeniet van de groepsdynamiek, het gevoel van samen doen.‘Iedere morgen beginnen we ook altijd met de spreuk waarinwe dat samen bevestigen: ‘Samen gaan we aan het werk’.Ook deze keer is ze van plan het hele rondje met de klas tegaan maken, tot en met de zesde klas. ‘Maar je weet hetmaar nooit’, voegt ze toe.

‘Wat kenmerkend voor haar is als juf?’ Ze moet even naden-ken. ‘Humor’, antwoordt ze dan, ‘en enthousiasme’. In iedergeval heeft ze een hoop energie, want ze werd tijdens deavondvierdaags door een hoop kinderen gesignaleerd meteen oranje hesje terwijl ze enthousiast het verkeer stond teregelen.

H E L E E N H U P K E N S

naam: Suzanne Keijzer

functie: Juf van klas 1a

leeftijd: 31 jaar

werkte eerder bij: Veldheim en Vrije School Amsterdam

op school sinds: Januari 2009

Suzanne Keijzer, juf van klas 1a

Stukje bij beetje voorde vrijeschool gekozen

De school is erg in beweging. Ze vindt het

heerlijk om deel uit te maken van een team

dat daar vorm aan geeft. En dat ze in Zeist

kan werken, waar ze zelf opgegroeid is.

30 SEIZOENER

De kinderen kijken ons met verwachtingsvolle gezich-ten aan. Bij de eerste vraag, wat is het belangrijkstewat je in deze zes jaar geleerd hebt, worden hun

ogen een beetje glazig. Na enig nadenken zegt een meisje:'Het belangrijkste wat ik geleerd heb, is dat je met respectmet andere kinderen om moet gaan.'Nu er één schaap over de dam is, volgen er meer: 'Dat jealtijd positief blijft, ook al gaat het even niet zo goed'. En eenander zegt: 'Het belangrijkste is dat je je best doet.' En nogeen meisje: 'De dingen niet te serieus nemen, je mag dingenbest grappig opvatten.'

Wat is er kenmerkend aan jullie juf?'Ze is grappig maar streng' zegt de klas, 'ze kan goed lesge-ven, ze houdt de klas in de hand.' Ook willen de kinderengraag hun best doen voor hun juf. ‘Met een grapje bereikt zemeer dan een meester of juf die alleen maar 'STIL' roept.'Belangrijk is dat iedereen zijn of haar eigen mening mag heb-ben. ‘Juffie kijkt écht naar de kinderen. Ze kent iedereen zógoed dat ze meteen weet waar iets vandaan komt en wat zedan moet doen.' Dat zijn ook kenmerken die voor juffieSabine gelden: zij is vrolijk, maar duidelijk. Daarom is ze,naast juffie Lisette, de favoriet van de klas.

Zes jaar samenervaringen van een klasNa de zomer gaan de kinderen van de twee zesde klassen naar de middelbare school.

Op een wat mistige ochtend mogen we de zesde klas aan de Socrateslaan interviewen

voor Drieluik.

Klas 6b neemt afscheid van juf Lisette Stoop

31SEIZOENER

AFSCHEID

Wat voor gekke dingen hebben jullie met jufmeegemaakt?De kinderen beginnen allemaal door elkaar te roepen: 'Dat iszoveel, teveel om op te noemen!' Maar als ze even tot rustkomen, noemen ze een aardig rijtje op:'Op 1 april kwamen we allemaal in pyama naar school.Diezelfde dag kwam er een vrachtwagenchauffeur ons lesge-ven over het gevaar van de dode hoek van een vrachtwa-gen. Die man keek zijn ogen uit toen hij ons, én juffie, alle-maal in pyama, met knuffels onder de arm en sloffen aan ophet plein zag staan.’‘We hadden ook eens een knuffeldag, iedereen nam zijn ofhaar knuffel mee naar school. En laatst hadden we eenLetterlijke Dag, moesten we alles letterlijk opvatten wat juffiezei. Gisteren nog hadden we zwangerschapseuritmie, omdatwe allemaal een ballon van de Natuurkundeproefjes onderonze kleren hadden gedaan toen we naar de euritmieles gin-gen...’De tent die ze in de derde klas maakten tijdens de huizen-bouwperiode was ook erg leuk. ‘We hebben een week in dietent in de klas gezeten. Hij was zo groot als de klas en methéél veel doeken, touw en wasknijpers gemaakt!’

De klap op de vuurpijl was wel het uitstapje naar de showvan Paul de Leeuw. ‘Juffie dacht dat het in het kader van'Actief Burgerschap' was, maar de bedoeling was om haarop een olifant te laten rijden. Dat had ze al jaren hoog ophaar verlanglijstje staan. Twee meisjes hadden het samenmet mevrouw van Wijnen stiekem voorbereid. Juffie besteed-de er heel serieus een hele les aan... ze heeft er zelfs eeneuritmieles voor laten vervallen!’‘Oh ja, en toen ze hier naast ons lokaal een nieuwe fietsen-stalling aan het maken waren, en we gek werden van de drilboren, toen kregen we de volgende dag drilpudding!' Grote grijnzen op de gezichten van de zesdeklassers.

Wat gaan jullie het meeste missen?'Juffie natuurlijk', klinkt het meteen. Maar ook: ‘de grapjes,de klas als geheel, de gezelligheid, en dat je iedereen goedkent.’ Eén meisje voegt er aan toe: 'Het is een hele leukegroep, er wordt niemand buitengesloten.'

Wat vonden jullie het moeilijkste om te leren?Ook dit vinden de kinderen een moeilijke vraag. Maar de eerste jongen die de vraag beantwoordt, doet dat kort enkernachtig: 'Het moeilijkste voor mij was, om te leren foutente mogen maken.'En een andere jongen zegt, bijna verlegen: 'In de eerste klas

liep ik wel heel erg achter in mijn schrijfschrift. Dat vond ikmoeilijk.'Taal en rekenen wordt door verschillende kinderen ook moei-lijk gevonden.'Ik vond de tafel van 6, die van 8 en staartdelin-gen moeilijk' zegt een meisje. Een ander meisje vertelt: 'Ikwerd in de kleuterklas erg gepest, daardoor was ik heel ergverlegen geworden. Juffie heeft me geholpen om die verle-genheid te overwinnen, maar dat vond ik wel heel moeilijk.'En tenslotte zegt een van de kinderen: 'Juffie wist altijd eenoplossing als er iets was waar je mee zat of waar je moeitemee had.'

Waren er ook dingen minder leuk aan juffieLisette?'Oh ja, af en toe, als er bijvoorbeeld in de pauze iets gebeurdwas waar zij niet bij was, dan kan ze soms heel verkeerdeconclusies trekken!' En: ‘'Ze kan ontzettend chagrijnig zijn!''Je kunt dingen niet voor haar geheimhouden, ze zietmeteen wat er met je aan de hand is, ook al wil je dat eigen-lijk niet vertellen.'Juffie Lisette doet wel eens ook veel te druk, vindt de klas.'Ze gunt zichzelf geen rust en ze doet veel teveel voor ons!En dan zeurt ze soms dat ze geen weekend heeft gehad, endat dat door ons komt!'Heel eerlijk vertelt een meisje: 'Ik voelde me soms door juffieachtergesteld en dat vond ik heel erg moeilijk. Mijn oudershebben toen met juffie gepraat en nu heb ik er geen lastmeer van'.En een jongen vertelt dat hij, toen hij jonger was, last hadvan woedeaanvallen. Dan zocht hij een plekje op om tot rustte komen, zodat hij daarna rustig kon praten, zonder te huilen. Maar juffie kwam hem dan meteen achterna en wildeer dan meteen al over praten. Dat vond hij dan heel verve-lend. Nu is dat over.Een ander meisje zegt dat juffie dacht dat ze ergens heelgoed in was. Als ze dan een vraag had wilde juffie die nietbeantwoorden, omdat ze dacht dat ze het al wist.Waarop een ander meisje laconiek zegt: 'Dan had zegewoon genoeg van je gevraag!'

Al met al heeft de klas wel zin om naar de middelbare schoolte gaan. Ze hebben zin om nieuwe kinderen te leren kennen,maar ze realiseren zich nog niet echt dat ze 'dit allemaal'moeten gaan missen. 'Het is in deze zes jaar nooit stom ofvervelend geweest om naar school te gaan!'Is daar niet iedere leerkracht op uit?

M A R I N V A N W I J N E N E N L I S E N K A P O O L M A N - H O G E N B I R K

‘Juffie heeft geholpen om die verglegenheid te overwinnen’

32 SEIZOENER

‘Toen we aankwamen vond ik het er meteen leuk uitzien,maar het lopen was best wel ver met zo veel spullen, eigen-lijk te ver vond ik. Ik vond het kamp echt heel erg leuk, zelfsbeter dan verwacht behalve de bedden dan.’

‘De eerste dag van het kamp was een beetje regenachtigmaar wel leuk. Ik vond het vooral heel leuk om zelf de thee

te maken! We hadden als begeleider een meneer die Sibbeheette. Meneer Sibbe leerde ons de eerste dag: graan malenmet een steen (dat was nog best moeilijk), brood bakken enkneden, dat was heel leuk werk, en hout hakken (je moestecht heel hard slaan), kanoën in een boomstam en groentensnijden voor het avondeten.’

Terug naar de middeleeuwenKlas 6a ging onder begeleiding van hun juf Sylvia Daniele, Angeline Dijenborgh en enkele

ouders op kamp naar het Historisch Openluchtmuseum in Eindhoven. Daar leefden ze drie

dagen in de middeleeuwen. Geen horloges, geen mobieltjes, geen elektronica en zelf je

maaltijden klaarmaken. En om er te komen moesten de kinderen een stukje lopen met hun

eigen bagage. Een superkamp volgens juf: ‘Wat hebben ze het met elkaar goed gedaan!’

Een greep uit de verslagen.

Het kamp van klas 6a

33SEIZOENER

UIT DE KLAS

‘Toen ik de volgende ochtend was aangekleed en had ont-beten, zo rond de middag, gingen we allemaal leuke dingendoen zoals tin gieten, touw vlechten, vilten en kaarsen trek-ken. En alles wat we daarna gingen doen was echt leuk.’

‘Juffie vertelde een verhaal, maar de activiteit daarna wasnog leuker. Een speurtocht. We kregen een ketting met kra-len mee die allemaal iets betekenden, maar het klopte nietzodat we ergens uitkwamen waar we niet hoorden te zijn.Eindelijk gingen we slapen. Het was voor mij echt wennen,maar wel uitdagend. En toen werden we gewekt door detwee juffies, dat was echt vreselijk…!!’

‘Het was heel fijn dat we af en toe wat tijd voor onszelf kre-gen.’

‘Toen juffie ons had wakker gemaakt met haar ochtendliedgingen we buiten ontbijten. Het brood was echt lekker en deoermoes was lekkerder dan wij verwachtten.’

‘Het eten was echt heel lekker, vooral de oermoes en deflapjes met vulling. Het slapen met zijn allen was heel gezel-lig, dat mis ik nu wel een beetje.’

‘Het kamp was erg leuk, maar je wordt er wel vies van.’

‘We werden de eerste ochtend wakker gezongen door dehaan. Ik had er heel veel zin in om de dag weer te beginnen.Het thema was de jaarmarkt. Voor de jaarmarkt moest je welheel hard werken; je deed heel hard je best ervoor om het zomooi mogelijk te maken, omdat de gildenraad langs kwam.

Het was wel heel leuk. Maar de avond was het leukst: liedjeszingen, heel gezellig en het slapen ging wel veel beter dan deeerste nacht. Ik had het ook niet meer zo koud. Kortom: dietwee dagen waren heel leuk. Wel hard werken, maar dathoort erbij.’

‘’s Morgens om half negen stonden we op het voorplein inonze zelfgemaakte middeleeuwse kleding. Ik was na hetkamp vies en moe, maar toch gefascineerd van alle dingendie we hadden gedaan.’

‘Ik vond bijna alles leuk, maar het was wel moeilijk om jeeten op een houtvuurtje te maken.’

S A M E N G E S T E L D D O O R S Y L V I A D A N I E L E

34 SEIZOENER

Heb vertrouwen in je kind‘Krijgen kinderen nog wel voldoende tijd om te rijpen’ en ‘Hebben we voldoende vertrouwen

in onze kinderen dat zij zich goed zullen ontwikkelen?’. Deze vragen staan centraal in de

gesprekken die Drieluik voerde met twee ‘oude rotten’ die na het aankomend schooljaar aan

hun pensioen gaan beginnen: Sylvia Daniele (juffie Bos) en Ineke Bosboom.

Juffie Bos en juffie Bosboom beginnen aan hun laatste schooljaar

Met 19 jaar had Ineke Bosboom een eigen kleuterklas. In Groningen

35SEIZOENER

PERSONEEL

‘Oude rotten’, zo mag je ze wel noemen. Sylvia Daniele werktal sinds 1971 aan de Zeister Vrije School. En Ineke Bosboomwerkt vanaf 1989 in het vrije school onderwijs, eerst in DenHaag en sinds 9 jaar in Zeist. Beiden hebben altijd met heelveel plezier met hun kinderen gewerkt.‘De laatste jaren is er wel veel veranderd’, signaleert InekeBosboom. ‘We hebben het nodige in moeten leveren als leer-kracht en we hebben er een hoop administratieve taken bijgekregen.’ Ze doelt onder andere op de invoering van het cito-volgsysteem en het bijhouden van de logboeken waarin leer-krachten vastleggen wat zij allemaal gedaan hebben in deklas. ‘Het oorspronkelijke leerplan staat behoorlijk op zijn kopomdat we nu verplicht zijn die leerstof aan te bieden die straksook getest wordt.’ Moet het nou allemaal zo vlug, denkt zewel eens. ‘Kinderen krijgen amper de tijd om te rijpen. Volgensmij heeft Steiner dit niet zo bedoeld!’ Sylvia Daniele’s ervaringen zijn eigenlijk dezelfde. ‘Je hebt min-der vrijheid, je moet als leerkracht meer naar de toetsen toewerken. Vooral in de lagere klassen vind ik dat dit een grotedruk op de kinderen legt.’ In de eerste en tweede klas moet jeveel doen aan gewoonte- en groepsvorming en ook nog heelspelend kunnen leren. Nu moeten ze ineens van alles kunnen.’

Vertrouwen‘Ik kom nog uit de tijd dat ouders ontzettend blij meeleefdenmet wat hun kinderen allemaal op school beleefden. Er werdniet gepiekerd over de vraag of het allemaal goed was’, lachtSylvia Daniele. ‘De maatschappij en de grondhouding vanouders is wat dit betreft veranderd. Ook van ons wordt vanalles verwacht, dat is allemaal benoemd en vastgelegd.Daarbij worden de cito-scores nogal eens op een verkeerdemanier gebruikt.’ ‘Wilskracht en doorzettingsvermogen, daar gaat het om’,zegt Ineke Bosboom met enige nadruk. ‘Alleen een hoog IQis niet genoeg om de school goed te doorlopen en door testromen naar havo/vwo. Als de basis goed is, dan komt hetcognitieve stuk vanzelf ook goed. Ouders mogen best watmeer vertrouwen hebben in hun kind dat het zich goed zalontwikkelen. De leerstof van de vrije school biedt daar eenprima basis voor. Mijn ervaring is dat, ondanks dat het cogni-tieve deel bij ons wat later ingezet wordt en ondanks datsommige leerlingen daarbij ook nog eens later op gang

Ineke Bosboom

Ineke Bosboom (61) volgde de Kleuterkweek (KLOS). Vanafhaar 19e leidde ze vijf jaar een kleuterklas in Groningen. Hierna verhuisde ze naar Arnhem en werkte een jaar bij HetDorp. Toen de kinderen klein waren woonde ze vier jaren opCuraçao. Van daaruit reisde ze met haar man regelmatig doorZuid-Amerika, ze bezochten onder andere Guatemala, Peru,Venezuela en de Dominicaanse Republiek. Weer terug inNederland, in Den Haag, wilde ze erg graag weer aan hetwerk. Ze begon met een dag aan een kleuterschool in deSchilderswijk. ‘Een klas vol met Turkse, Marokkaanse enSurinaamse kinderen die geen Nederlands spraken’, zegt zelachend, ‘dat vond ik toch wel een beetje beperkt’. Toen hetbasisonderwijs werd ingevoerd kreeg ze de kans ook les tegaan geven in de onderbouw van de school. ‘Ik werd een soortvliegende keep die in alle klassen meewerkte, eigenlijk netzoals ik dit het laatste jaar bij de Vrije School deed.’ Haar eigen kinderen gingen naar de Vrije School in Den Haag.‘Toen ik daar kennis mee maakte, dacht ik: ‘dat wil ik ook’.’ Ze volgde allerlei aanvullende cursussen en in 1989 kon zestarten met een eigen eerste klas. Met veel plezier deed zehaar eerste rondje van acht jaar en kreeg hierna een sabatticalvan vijf maanden waarin ze door Midden-Amerika en deVerenigde Staten reisde. Hierna nam ze een klas over die ze toten met de achtste klas begeleidde. ‘Toen had ik genoeg vanDen Haag en verhuisde naar Soest’. Op een gegeven momentwerd ze gebeld of ze een vijfde klas kon overnemen aan deZeister Vrije School. ‘Dat was een mooi stel, er zaten maarliefst 22 jongens in.’ Na nog een rondje tot en met de zesdeklas had ze nog twee jaar voor de boeg. ‘Eigenlijk was het voormij toen afgerond’, zegt ze. Deze jaren zijn een soort van restjaren. Het afgelopen jaar en ook het komende schooljaarstaat ze in verschillende klassen, dat vindt ze nog steeds heerlijk om te doen. ‘Het contact met de kinderen, dat is hetleukst, ze zijn zo verschillend.’

‘Ik hoop van harte dat de vrije school zijn identiteit kanblijven behouden.’

36 SEIZOENER

komen, minimaal 75 procent doorstroomt naar havo/vwo.’‘Dat de kinderen goed in hun vel zitten, goed in hun lijf zit-ten’, dat is de belangrijkste voorwaarde om zich goed tekunnen ontwikkelen’, stelt Sylvia. ‘En natuurlijk moet je opbepaalde tijdstippen toetsen of een kind het geleerde ookdaadwerkelijk kan. Ik ben niet van ‘het komt wel goed’, dankun je ook te laat zijn. Maar heb nou even vertrouwen dathet ook zonder die cito-score goed komt.’

ToekomstDe beide juffies zijn 62 als ze in 2011 met een speciale rege-ling met pensioen gaan. Ineke Bosboom heeft er zin in. Zestond in 1968 al op haar 19e voor haar eerste kleuterklas inGroningen (zie foto). ‘Je moet je bakens op een gegevenmoment verzetten’, zegt ze met enige stelligheid. ‘Privé enwerk lopen bij mij in de praktijk zo door elkaar heen.’ Ze heeft een nieuwe naaimachine gekocht, ze wil kleding enwandkleden gaan maken en piano gaan spelen. Ook denkt zeaan leuke cursussen aan de Vrije Academie. En dan ’s winters een lange periode naar een warm land, Surinamestaat nog steeds op haar verlanglijstje.Sylvia Daniele heeft een dubbel gevoel over haar afscheid nahet komende schooljaar. ‘Ik zal de kinderen en het lesgevenvreselijk missen.’ Ze is net terug van schoolkamp, waar zeweer enorm van genoten heeft. ‘Als je dan een lied inzet enhet wordt dat driestemmig door de kinderen gezongen, datgeeft echt een fantastisch gevoel.’ Maar ze heeft ook erg veelzin om naar Italië te vertrekken. Nu heeft ze een soort van eenvakantierelatie met haar man die in Napels woont. Ze hooptdan wat meer tijd te hebben om een kleine vrije school in Turijnte begeleiden. Daar gaat ze al een aantal jaren een week perjaar naar toe. Het vooruitzicht daarop geeft haar nu al plezier.‘Samen met Suzan Aberegg, oud-heileuritmiste aan de ZeisterVrije School (nu ook met pen sioen), komen we daar als tweeoma’s binnen en ondersteunen de leerkrachten bij de ontwik-keling van het onderwijs.’ Sylvia vindt het fantastisch om hetaankomende jaar de nieuwe eerste klas aan de Van Tuylllaante mogen doen. ‘Het is een enorme overgang van de zesdenaar de eerste, maar het is voor mij een cadeautje.’

Wensen‘Ik hoop van harte dat de vrije school zijn identiteit kan blijvenbehouden’, zegt Ineke Bosboom. Natuurlijk stelt de maat-

Sylvia DanieleSylvia Daniele (61) is op school eigenlijk beter bekend als

‘juffie Bos’. Ze volgde de kweekschool en werkte hierna twee

jaar aan een gewone lagere school in Naaldwijk. Eind jaren

’60 maakte ze kennis met de vrije school in Den Haag.

‘Vooral de jaarfeesten, het koorzingen en de sfeer op school

spraken me geweldig aan, zo anders dan in een ‘gewone’

school. In 1971 begon ze als 22-jarige in Zeist als nieuwe

leerkracht. ‘De eerste drie maanden moest ik meelopen in

een klas, want er was geen lokaal beschikbaar. Toen is ‘de

Salon’ op het schoolplein aan de Van Tuylllaan neergezet als

noodlokaal. De derde klas die toen 48 kinderen had werd

gesplitst in twee groepen. Ik startte, onder supervisie van

mijn collega, met een van de derde klassen. Ondertussen

kregen we op woensdagmiddag colleges van collega’s (‘de

oude knarren’ van de school), vaak zaten we op het school-

plein!’ Ze besloot er helemaal voor te gaan. De school stuur-

de haar voor twee maanden naar het Zonnehuis, waar ze

meedraaide met de groepen en zo kennis kon maken met de

hele huiscultuur. Hierna draaide ze een heel rondje van de

eerste tot en met de zesde klas. In 1982 werd haar eerste

kind geboren en ging ze er een tijdje tussenuit. Maar toen de

kleinste op de kleuterschool zat ging ze weer aan het werk,

fulltime met een nieuwe eerste klas.

Sylvia trouwde onlangs met haar Italiaanse man, die vlak bij

Napels woont, maar bleef in Zeist wonen en werken. Na de

zomer begint ze met haar laatste eerste klas.‘Deze oma vindt

het nog steeds leuk!’

Sylvia Daniele: ‘Een nieuweeerste klas te mogen dit laatste jaar isvoor mij een cadeautje’

schappij de nodige eisen en hebben we tegenwoordig veelkinderen en ouders die niet bekend zijn met de antroposofi-sche uitgangspunten van de school. We doen veel aan com-municatie. Op ouderavonden vertel ik altijd heel veel over watwe hebben gedaan en waarom we dat zo gedaan hebben.Ook besteed ik aandacht aan wat we komende tijd gaandoen. Het leerplan van de vrije school zit fantastisch in elkaar.’ Sylvia Daniele is, als ze terugkijkt op de afgelopen jaren, eentevreden mens, zegt ze. ‘Waar ik voor gekomen ben, heb ikhier gevonden’. Hierbij doelt ze op de religieuze kant van het

37SEIZOENER

De laatste zesde klas van Sylvia Daniele

neemt deze zomer afscheid van haar

onderwijs. ‘Ik geniet van het vieren van de jaarfeesten, metalle achtergronden die daarbij horen, de godsdienstlessenen de kinderhandelingen op zondag. De vertelstof is gewel-dig. Als je goed kijkt naar de kinderen zie je dat het nogsteeds klopt. Je ziet de fabeldieren in de tweede klas rond-sluipen, in de derde klas begint het gemor in het volk, erwordt rond het gouden kalf gedanst en in de zesde klaswaan je je soms op het Forum Romanum.

H E L E E N H U P K E N S

38 SEIZOENER

Het bouwen van een eigen huis, het hebben van eeneigen plek, waar je je thuis en veilig voelt, is belang-rijk voor kinderen. In het oude testament hebben de

kinderen het verhaal over de zondeval gehoord, wat onbe-wust een herkenning voor een kind op die leeftijd is, die zelfook uit het kleuterparadijs moest vertrekken. Je eigen huiskan dan een paradijs worden.

Eerst wordt een stevige basis gelegd: het fundament. Danmaakt de timmerman het skelet of het gebint. Dat geeft hethuis zijn vorm; waar komen de ramen en de deuren, hoehoog wordt het huis? De muren worden gemetseld in hetjuiste verband of met takken gevlochten en met leembesmeerd. Tot besluit wordt het dak geplaatst en met rietgedekt of met pannen belegd.

Huizenbouwperiode in de derde klas

Je eigen plek makenIn de derde klas staat een bijzondere

periode centraal: de huizenbouwperiode.

Het was dé periode van het jaar, waardoor

de kinderen ineens wakker werden voor

hun omgeving en hun eigen plaats daarin.

39SEIZOENER

UIT DE KLAS

Het huis kun je zien als het oerbeeld van het lichaam, hetlichaam als een behuizing voor ziel en geest. Zelf een huisbouwen draagt bij aan de individuele en krachtige bewoningvan je eigen lichaam. In de derde klas zetten de kinderenhiertoe de eerste stappen; het fundament wordt gelegd. Zokunnen de kinderen de komende jaren verder bouwen aanhun eigen huis.

In de klas hebben we kennis gemaakt met alle aspecten vande huizenbouw. Welke vaklieden, materialen en gereed-schappen zijn ervoor nodig? We hebben kleine huisjes op schaal gemaakt, van klei,

steentjes, takjes en stro. Sommige kinderen hebben gemet-seld met hele kleine baksteentjes. We zijn naar het bosgeweest om daar in groepjes stoere, stevige hutten te bou-wen. Vervolgens zijn er in de klas en op het plein huttengemaakt van planken, takken en lappen. We zijn bij een ver-bouwing gaan kijken en ieder kind mocht een steen metse-len. En tenslotte hebben we met de hele klas van wilgente-nen, die we eerst zelf gesnoeid hadden, eenwilgentenenhuisje gevlochten voor op het nieuwe kleuter-plein.

S A N N E T R I P

Zelf een huis bouwendraagt bij aan de individuele enkrachtige bewoningvan je eigen lichaam.

40 SEIZOENER

Vijftig dagen na Pasen vieren we het Pinksterfeest. Dit feest is in de Christelijke traditie het feest van deuitstorting van de Heilige Geest over de discipelen van

Christus. Het is dan ook het feest van de toekomst, van hetbewustzijn. In voorchristelijke tijden had je al de Meibruid.Deze is in de Christelijke traditie samengevallen met dePinksterbruid. Er worden een Pinksterbruid en -bruidegomgekozen, en die lopen samen onder een groene boog, eenhemel.In de kleuterklassen wordt ook bij dit feest weer een optochtgehouden, waarbij alle kinderen in het wit gekleed zijn. De bruid en bruidegom zijn in speciale trouwkleren gestokenen lopen onder de boog, die gedragen wordt door twee kinderen. De kinderen hebben allemaal bloemenkransen inhet haar en dragen mooie kragen met bloemen, gemaaktvan crêpepapier. Na de optocht doen we nog een aantalkringspelen.

L I S E N K A P O O L M A N - H O G E N B I R K

UIT DE KLAS

Pinksterfeestin de kleuterklas

41SEIZOENER

Sinds de basisschool zijn intrede heeft

gedaan in het Nederlandse onderwijs-

systeem, verdwijnt het kleuteronderwijs lang-

zaam maar zeker ten faveure van het lezen

en schrijven. De vrije school maakt zich al

jaren sterk voor het behoud van herkenbaar

kleuteronderwijs. Kleuters zijn namelijk heel

bijzonder.

Wat is er nu zo bijzonder aan een kleuter? Een kleu-ter is een kind dat vooral leert door te ervaren. Hij leert rekenen,taal, sociale omgangsvormen,

geschiedenis en aardrijkskunde door het spelen.Spelen is leren in het geval van kleuters. En dat doet het metzijn lijf. Hoge torens bouwen, van stellages afspringen, metpoppen spelen, een restaurant of een winkel maken, en daareten of andere waar verkopen, een voorstelling op een tafeluitstallen, en de eigen fantasie de vrije loop laten in een tafel-spel, enz. enz.

Nu is dit in het geval van het vrije schoolonderwijs natuurlijkniets nieuws. Het leuke is dat deze visie langzamerhand ookin de rest van onderwijsland door begint te dringen. De‘oude’ kleuterleidsters, die de KLOS nog gedaan hebben,

gaan bijna met pensioen en pleitten tijdens een recent con-gres voor herinvoering van de kleuterschool. Natuurlijk kanhet nooit in zijn vroegere vorm terugkomen, maar de volgen-de generatie kleuterleidsters zal zich op de één of anderemanier uiteen moeten zetten met het feit dat een kleuter leertdoor te spelen, en niet zozeer door werkjes op een blad ach-ter een tafeltje te maken.

Door de invoering van de VVE (vroeg- en voorschoolse edu-catie) en de angst voor taalachterstanden bij bepaalde groe-pen kinderen, is de nadruk zozeer op het cognitieve leren bijjonge kinderen gekomen, dat zelfs daar al Citotoetsen wor-den afgenomen. Maar er is één ding wat je snel hard kuntmaken: jonge kinderen laten zich nog niet toetsen. Ze gevende volgende keer weer net zo hard een ander beeld aan deonderzoeker. En je moet je afvragen of de druk om te preste-ren op deze manier wel op kleine kinderen gelegd moet wor-den. Dat wil niet zeggen dat je kleuters niet in de gaten moethouden en er maar op moet gokken dat alles op zijn pootjesterecht komt. Op onze school werken wij sinds ongeveereen jaar met een kleutervolgsysteem waarin we alle facettenvan de ontwikkeling van de kleuters in de gaten kunnen hou-den.Het is gericht op 5- en 6 jarige kinderen. Op deze manierkunnen we in de gaten houden waar het kind zit en of hetmeegaat met het gemiddelde of er onder of boven zit. Dit geeft veel helderheid voor de kleuterleidsters.Aan de andere kant blijven wij er voor waken trouw te blijvenaan onze idealen als vrije schooljuffen, waarin de ontwikke-ling van het kind als vrij mens voorop staat.

L I S E N K A P O O L M A N - H O G E N B I R K

Mogen kleuters nog kleuter zijn?

Kleutervolgsysteem

42 SEIZOENER

43SEIZOENER

Sinds ongeveer een half jaar heb ik het genoegen om aan deBurgemeester van Tuylllaan in Zeist te mogen wonen. Zoalsu misschien weet is daar ook één van de vrije scholengevestigd. Nu gaan mijn brave kinderen al een poosje naardeze school en kwamen doorgaans eigenlijk altijd wel op tijd.Nu ik er echter tegenover woon heb ik een soort van vreem-de kortsluiting in mijn hersenen, waardoor ik iedere ochtendnietsvermoedend de sloffen aantrek en denk nog uren tehebben voor de school begint. En echt waar iedere ochtendals de krullers nog in het haar zitten en de tandenborstelsnog in de monden van alle drie de kinderen, gaat die ver-domde schoolbel. En dan is het haasten, want ondanks degeringe afstand, zijn er altijd tassen kwijt, trommels beschim-meld, bekers vastgeplakt, en zit er opeens een onverklaarba-re chocoladevlek in mijn mooie witte broek. En dan wil ik hetniet eens hebben over aan elkaar geknoopte veters, in degang ingedroogde kattenkots of een cadeautje van onze kat-ten in de vorm van een afgekloven muizenlijk!Nadat wij hals over kop het huis verlaten hebben valt niets

anders te doen dan hopen dat we nog net op tijd onzebinnenste buiten gekeerde jassen aan de kapstok kunnenhangen en op het goede humeur van de docent. Maar gelukkig is dit alles veranderd met de komst van denieuwe speeltoestellen. U zult wel denken, hoezo?Nou, dat heeft te maken met het tijdstip waarop het school-plein vol begint te stromen met drommen kinderen die geenvoorschoolse opvang hebben. Deze kinderen kunnen nu metgladgestreken gezichten op het schoolplein wordengedumpt onder het mom van ‘nu is de nieuwe schommelniet bezet, dus ga nog maar even lekker spelen’. Zo komthet dat wij iedere ochtend nietsvermoedend naar buiten kij-ken en dan vele kinderen op het plein zien waardoor wij ophet verkeerde been worden gezet. Wij denken dan: ‘het zalal wel bijna tijd zijn’ waardoor wij iets eerder beginnen methet bijeenharken van de benodigdheden. Sinds de nieuwe speeltoestellen zijn wij dus altijd op tijd.Helaas gebeurde er vanmorgen iets schokkends. Wij kekenaan het ontbijt naar buiten, zagen de gebruikelijke dromenmet kinderen, maakten haast om tanden te poetsen enbrood te smeren. Ik stond de gebruikelijke korte bevelen teschreeuwen, waardoor wij na luttele minuten geheel en algladgestreken, keurig op tijd voor de schooldeur stonden.Het hek was echter nog dicht,... We keken elkaar aan.‘Máma ‘ zei mijn zoontje toen, die me al de hele tijd iets pro-beerde duidelijk te maken tijdens het hele ochtendritueel, ‘hetis vandaag zaterdag!’

M A S J A O T T E R

Masja Otter schrijft voor Drieluik een column waarin zij op geheel

eigenzinnige en humoristische wijze naar de school kijkt.

Ze is moeder van Rebecca (klas 6b), Hugo (klas 2a) en Iwan (klas 2k)

COLUMN

ColumnDe nieuwe speeltoestellen