www.fendosyasi.com

IŞIK Görme organımız gözdür. Ancak

varlıkları görmemiz için ışık gereklidir. Işıksız ortamda hiçbir varlık görülemez. Işık vererek çevremizi aydınlatan, bu sayede görmemizi sağlayan varlıklara ışık kaynağı denir. Bunlara örnek olarak; güneş, mum, ampul ve gaz lambasını örnek verebiliriz.

www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Ay bir ışık kaynağı mıdır? Bazı cisimler, aydınlatıldığında çevrelerine ışık yayıyorlarmış gibi görünürler. Bu da onların bir ışık kaynağı gibi görünmelerine yol açar. Ama onlar birer ışık kaynağı değildirler.

www.fendosyasi.com

Işık bir enerji kaynağıdır. Işık enerjisiyle çalışan hesap makineleri bunun bir kanıtıdır. Ayrıca bitkilerin büyümesi için güneş ışığına ihtiyaçları vardır.

Eskiden insanlar aydınlanma gereksinimlerini karşılamak için mum, kandil, gaz lambası gibi aydınlatma araçları kullanıyorlardı. Günümüzde kullanılan ampullerde bugünün teknoloji araçlarıdır.

www.fendosyasi.com

Ders çalışırken ışık sol üstten gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Bu şekilde aydınlatma doğrudur. Ayrıca ampul parlak olmalıdır. Parlak olmayan ampuller göz sağlığını bozar.

Doğal olmayan ışık kaynaklarını bazen yanlış yerde ve yanlış miktarda kullanırız. Bunları yanlış yönde ve yanlış zamanda kullandığımızda olur. Bu durumlar ışık kirliliği olarak adlandırılır. Işık kirliliği en çok büyük kentlerde olur.

www.fendosyasi.com

Yanan sokak lambaları, vitrin ışıkları ve çevre aydınlatmalarıyla her yer gerekenden fazla aydınlanır. Çevremizi temiz tutmak ve doğal kaynaklarımızı korumak hepimizin önemli görevleri arasındadır. Çevremizi korumak için ışık kirliliğini de önlememiz gerekmektedir.

www.fendosyasi.com

Bunun için:

• Işık kaynaklarını gerekmedikçe kullanmamalıyız.

• Işık kaynaklarını doğru yönlendirmeliyiz.• Zaman ayarlı ışık kaynakları

kullanmalıyız• Işık kirliliği konusunda bilgi edinmeli ve

bununla ilgili düzenlemelere uymalıyız.

www.fendosyasi.com

Çevremizde ses çıkaran çok sayıda varlık vardır. Ses çıkaran bu varlıklara ses kaynağı denir. İnsanlar, hayvanlar, su ve rüzgar doğal ses kaynakları; otomobiller, müzik aletleri yapay ses kaynaklarıdır.

SES

www.fendosyasi.com

Sesin oluştuğu her yerde bir titreşim vardır. Fakat ses çıkaran her maddenin titreşimi görülmeyebilir. Örneğin masaya vurduğumuzda bir ses çıkar ama masada oluşan titreşimler gözle fark edilemez.

www.fendosyasi.com

Jet uçaklarının alçaktan uçarken çıkardığı sesler, evlerin camlarını titreştirir. Bir müzik setinin hoparlörüne bir kağıt yapıştırılırsa, hoparlörden gelen sesler kağıdın hareket etmesine neden olur. Jet uçaklarının camları titreştirmesi ve hoparlörün önündeki kağıdın hareket etmesi sesin enerji olduğunu gösterir.

www.fendosyasi.com

Bir sesin işitilebilmesini sağlayan özellik, sesin şiddetidir. Davulcu tokmağını davula yavaşça vurduğunda şiddeti düşük, kuvvetli vurduğunda şiddeti yüksek ses oluşur.

www.fendosyasi.com

Bazı insanların işitme yeteneği zayıf olabilir. İşitme yeteneği zayıf olan insanlar kulaklarına işitme cihazı takar. Bu cihaz sesin şiddetini arttırmaya yarar. Ses şiddetini yükseltmeye yarayan araçlardan birisi de megafondur.

www.fendosyasi.com

Ses kirliliği, düzensiz ve şiddeti yüksek seslerin yarattığı bir çevre kirliliğidir. Ses kirliliği, gürültü olarak da bilinir. Çevremizdeki ses kirliliğini azaltmak için basit çözümler bulabilirsiniz. Örneğin, evinizdeki duvar saatinin sesi sizi rahatsız ediyorsa duvar saatinin arkasına bir sünger parçası koyabilirsiniz.

www.fendosyasi.com

IŞIĞIN YAYILMASIIŞIĞIN YAYILMASI Işık veren maddelerin Işık veren maddelerin tamamına tamamına ışık kaynağıışık kaynağı denir. denir. Kendiliğinden ışık yayan Kendiliğinden ışık yayan kaynaklara kaynaklara doğal ışık doğal ışık kaynağı kaynağı denir. Örn: Güneş denir. Örn: Güneş

İnsan üretimi ile belirli İnsan üretimi ile belirli koşullar sağlandığında ışık koşullar sağlandığında ışık yayan cisimlere de yayan cisimlere de yapay ışık yapay ışık kaynağıkaynağı denir. Örn: Mum denir. Örn: Mum

www.fendosyasi.com

Işık kaynakları farklı olsalar bile ışık yayılırken doğrular boyunca yol alır. Sık ağaçların aralarından yayılan ışık, bize ışığın doğrular boyunca yayıldığını gösterir.

www.fendosyasi.com

IŞIĞIN ENGELLE IŞIĞIN ENGELLE KARŞILAŞMASIKARŞILAŞMASI

Işığı geçiren maddeler saydam maddelerdir. Örn: Cam

Işığı geçirmeyen maddeler ise opak (saydam olmayan) maddelerdir.

Örn: TahtaBazı maddeler de ışığın bir kısmını

geçirir. Bunlar da yarı saydam maddelerdir. Örn: Buzlu cam

www.fendosyasi.com

İnsanlar opaktır, ışığı geçirmezler. Ancak bazı ışık türleri insan vücudundan geçebilir. Gözle görülmeyen bu ışık türleri teknoloji ve tıp alanında kullanılır. Örn: Röntgen ışınları

www.fendosyasi.com

IŞIK OYUNLARI VE GÖLGEIŞIK OYUNLARI VE GÖLGEGüneşli bir günde yürürken

gölgenizin oluştuğunu ve sizinle birlikte hareket ettiğini görmüşsünüzdür.

Işık, saydam olmayan maddelerin önünden geçemez. Işık kaynağının önüne, ışığı geçirmeyen bir madde koyarak gölge oluşturabiliriz. Işık doğrular boyunca yayıldığından saydam olmayan maddenin arka yüzüne ulaşamaz.

www.fendosyasi.com

Bu yüzden saydam olmayan cisimlerin arkasında ışıksız, yani karanlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye gölge adı verilir. Gölge oluşumu, cisimlerin büyüklüğüne ve şekline bağlıdır.

İki veya daha fazla ışık kaynağı olan bir ortamda cismin birden fazla gölgesi oluşur. Oluşan gölgelerden koyu olanı tam gölge, tam gölgenin çevresinde daha açık olanı ise yarı gölge olarak adlandırılır.

www.fendosyasi.com

GÜNEŞ VE GÖLGEGÜNEŞ VE GÖLGESaatler, işlerimizi zamanında

yapabil- memize yardımcı olur. Günümüzde kullandığımız saatler yokken insanlar zamanı belirlemek için çeşitli yöntemler kullanmışlardır. Yere diktikleri bir çubuğun gün içindeki gölgesini izleyerek zamanı ölçmeye çalışmışlar ve güneş saatini yapmışlardır. İşte bu ilk denemeler, teknolojinin ilk tasarımlarını oluşturmuştur.

www.fendosyasi.com

Güneş doğudan doğar. Gölgeler, ışığın geldiği yönün tam tersi yönünde oluşur. Bu nedenle güneş doğduğunda gölgeler batı yönüne doğru uzar.

Gölge boyları öğlen saatinde kısadır. Çünkü; güneş gökyüzünde, yere göre tam yukarıda görünür. Güneş ışınları, cisimlerin üst tarafından gelmektedir. Bu sebeple oluşan gölgeler kısadır.

www.fendosyasi.com

GÜNEŞ VE AY TUTULMASIGÜNEŞ VE AY TUTULMASIGüneş Tutulması: Ay'ın gölgesi, Dünya'nın üzerine düşerse, o bölgedeki insanlar Güneş'i göremezler. Buna "Güneş Tutulması" denir.

www.fendosyasi.com

Ay Tutulması: Dünya'nın gölgesi Ay’ın üzerine düşerse, Ay, Güneş'ten ışık alamayacağı için karanlık görünür. Buna da "Ay Tutulması" denir.

www.fendosyasi.com

SESİN OLUŞUMU SESİN OLUŞUMU VE VE

YAYILMASIYAYILMASI

Ses veren canlı veya cansız her varlık birer ses kaynağıdır. Ses dalgaları, suda oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır.

Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılırken boşlukta yayılmaz. Çünkü, sesin yayılabileceği maddesel bir ortam yoktur.

www.fendosyasi.com

Denizlerde yaşayan yunus ve balinalar, özel sesler çıkararak birbirileri ile kilometrelerce uzaktan haberleşirler.

Ses, farklı madde veya ortamlarda farklı yayılır. Örneğin; tahta parçası odundan, porselen kupa kilden yapılmıştır. Bunun için cisimlerin ürettikleri sesler de farklı işitilecektir.

www.fendosyasi.com

Ses kaynakları aynı, fakat sesin ortamını değiştirdiğimiz zaman da sesler farklı duyulacaktır. Bu da ortamın yoğunluğuna bağlıdır. Yoğun ortam, ses şiddetini azaltır. Böylece sesin daha az işitilmesine sebep olur.

www.fendosyasi.com

SESİN YAYILMASININ SESİN YAYILMASININ ÖNLENMESİÖNLENMESİ

Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir. Günümüzde yapılan çok katlı binaların bir çoğunda ses yalıtım malzemeleri kullanılarak ses yalıtımı sağlanmaktadır. Böylelikle sesin diğer dairelere geçmesi önlenmektedir.

www.fendosyasi.com

Yeni yapıların pencerelerinde kullanılan çift camların arasındaki havanın boşaltılmasıyla da dış ortamdan iç ortama sesin girmesi engellenmiş olur.

Süpürge, çamaşır makinesi gibi araçlarda da etrafa yayılan sesin önlenmesi için yalıtım malzemeleri kullanılır. Böylece ses kirliliğinin etkileri de önemli ölçüde azalmış olur.

www.fendosyasi.com

SESLER BİZE NASIL SESLER BİZE NASIL YARDIMCI OLUR?YARDIMCI OLUR?

İletişim kurmada seslerin önemi çok büyüktür. Örneğin; geri geri giden servis araçları sinyal sesi çıkarır. Aracın arkasında bulunanlar sesi işiterek dikkatli olurlar. Olabilecek kazalar da sesin uyarı sinyali sayesinde önlenmiş olur.

www.fendosyasi.com

Günümüzde seslerin kaydedilmesini ve dinlenilmesini sağlayan ürünler üretilmiştir. CD ve DVD’lere çok sayıda bilgi, görüntü ve ses kaydı yapılabilmektedir. Kamera ve bilgisayarlara kaydedilmesi ve buralarda saklanması da mümkündür.

Küçük bir mikrofon ve hoparlör sayesinde de tiyatro gibi mekanlarda uzak mesafelere sesler ulaştırılabilir.