BLM 5

5- ISITMA TESSATI ELEMANLARIsistem ihtiyacnn tamamn tek kazan yerine, birden fazla sayda kazan ile karlamak, iletme esneklii ve dk kapasitelerde alma hali gznne alnrsa verim asndan stnlk salar. Logamatik panel ile kademeli kapasite kontrol salanabilir. a- ki kazanl bir sistemde 2. Kazan norm s ihtiyacnn sadece yaklak %14n salamaktadr (ekil 3.11). Yani toplam alma sresinin %14 de 2. Kazan kullanlmaktadr. b- Yedekli kazan seimi ne zaman gerekir: - byk kiralk konutlar - otel iletmeleri - bro binalar, okullar, umuma ak binalar - tatilde kullanlan binalar iin kazann arza yapmas ile istenmeyen etkilenmelerin, finansal zararlarn veya dier ho olmayan sonularn beklendii durumlarda geerli olabilmektedir. c- eitli ihtiya taleplerinin veya iletme tarzlarnn dikkate alnmasyla yaplan g seiminde nemli olan husus statik g ihtiyacn karlanmas deil bilakis enerji bilanosunun dengelenmesidir. Sistemde kullanma scak suyu retimi de varsa; boyleri stmak iin ayr bir kalorifer kazan kullanlmas, yani stma amal kazanlarla kullanma scak suyu amal kazanlar ayrmak hem iletme kolayl, hem de kazan verimleri asndan son derece avantajldr. Yedekleme iin kazanlar birbirine vana ile balanmaldr. Buhar kazanlarnn, scak su kazanlar ile karlatrlmasnda, sl verim asndan yaygn olan bir yanlg mevcuttur. Buhar kazanlarnn, scak su kazanlarna gre daha yksek verime sahip olduu zannedilmektedir. Halbuki tam tersine, ayn kapasitede dk olan baca scaklna bal olarak scak su kazanlar ekonomizrsz buhar kazanlarndan daha yksek verimlidir. Ayn stma yzeyi olan iki kazandan; scak su reten kazan, buhar reten kazana gre daha fazla kapasiteyi (s retimini) salayacaktr. Bir kazann iyilii; birbirine ters ynde alan deere baklarak anlalr. Birinci faktr kazann sl verimidir. Scak su kazanlar iin yakacak cinsine ve konstrksiyona bal olarak verim deerleri %75 - %95 arasnda deiir. Bugn, rnein Buderus esnek dkm kazanlarnda olduu gibi norm kullanma verimi %95, maksimum verimi %95,8 deerine ulaan scak su kazanlar retilmektedir. kinci faktr birim (m2) stma yzeylerinde retilen ortalama s miktardr Bu deer

Istma merkezi elemanlarnn seimine ve projelendirilmesine, s kayb hesaplarndan sonra geilir. Bu amala gerekli bilgiler aada sralanmtr. a- Sistemin s yk (s kayb) [kcal/h] b- alma basnc [mSS]; ak sistemlerde basn, bina yksekliine bal olarak oluan statik basn ile pompa basnc toplanarak bulunur. Kapal sistemlerde ise buna genleme kabnda uygulanan emniyet basnc (yaklak 2 At) ilave edilir. c- Sistemin su gidi ve dn scaklklar (kzgn sulu sistem ise). d- Kullanlacak yaktn cinsi ve zellikleri e- Sv yakt kullanlmas halinde yakt deposu bykl. f- Suyun zellikleri ekil 4.5de yakt olarak fuel-oil kullanlan bir s merkezinin anm emas grlmektedir. Is merkezinde bulunan ve burada zerinde durulacak balca elemanlar; kazanlar, yakt depolar, yakt pompalar, hat stclar, brlr, yakma havas vantilatr, baca, dolam pompalar, kollektr, genleme deposu ve kontrol elemanlardr. 5.1. SICAK SU KAZANLARI Bir kazann iletme basnc, o kazann alaca basntr. Konstrksiyon basnc ise iletme basncnn yaklak %10 daha st olup, kazan mukavemet hesaplarnda esas alnan basntr. Bu basn deerleri kazan sipariinde belirtilmelidir. Scak su kazanlarnda stma yzeyi tek kazanda 300 m2 mertebesine kadar kabilmektedir. Gerekli sl kapasite 500.000 kcal/h deerinden fazla ise iki veya daha fazla sayda kazan kullanlmasn neririz. Birden fazla sayda kazan kullanmak gerektiinde nerdiimiz kapasite blm aada verilmitir.

Burada kazanlarn yedekli veya yedeksiz olmas iletme karakterine ve mteri isteine baldr. Eer iletme ksa bir sre iin bile dk kapasitede almaya izin vermiyorsa kazanlar yedekli olmaldr. Genellikle 150

klasik kmrl scak su kazanlarnda 6.000 kcal/h m2 alnrken, baz kazanlarda bu deer 15.000 kcal/hm2 deerine ulaabilmektedir. Bu deerin byk olmas ayn kapasitede kazann klmesine neden olmaktadr. Ancak radyasyonlu tip kazanlarda olduu gibi; baz kazanlarn birim m2 yzeyinden oluan s fazla olmasna kar, yksek baca scakl nedeniyle sl verim dmektedir. Ancak satnalma maliyeti de azalmaktadr. nc faktr ise kazanlarda gaz tarafndaki basn dmdr. Bu deer olabildiince kk olmaldr. Kazandaki basn dm 5 mmSS deerini ayorsa doal baca ekii ile kazan altrmak zorlaacaktr. Bu durumda ya yksek basnl brlr kullanmak veya yksek baca kullanmak gerekecektir. Hem kazan sl verimini, hem de stma yzey ykn yksek tutabilmek, kazan yapmnda iyi bir teknolojiyi gerektirir. Ancak bunun en ucuz yolu gaz hzlarn arttrmaktr. Dolaysyla bu durumda kazandaki basn dm artar. Bunu karlamak iin de yksek basnl brlr kullanm art olur. Bu tip kazanlara ticari olarak iyi bir zellikmi gibi kar basnl kazan ad verilmektedir. Aslnda kar basnl kazan, yksek basn kayb olan kazan demektir. Bu tip kazanlar yksek grlt seviyesi, yksek elektrik enerjisi sarfiyat ve yksek scaklktaki baca giri scakl ile avantajlarn derler. Yakt ve elektrik tketimleri fazladr.

Sonu olarak gerekten iyi bir kazan; sl verimi yksek, stma yzeyi optimum seilmi ve basn kayb az olan bir kazandr. Kazanlarn yerleimi ve beton kaideler iin ilgili Blme baknz. Kazan sipari formu yanda verilmitir. Bu formda bir stma kazan sipari verilirken belirtilmesi gerekli zellikler sralanmtr. Scak Su Kazan Tipleri Uygulamada ok sayda farkl tipte scak su kazan vardr. Scak su kazanlar malzemesine ve genel formuna bal olarak aadaki gibi gruplara ayrlabilir. 1. Dkm kazanlar 2. elik kazanlar 3. Standart kazanlar 3.1. Atmosferik brlrl 3.2. flemeli brlrl 3.3. Kombiler 4. Modern dk scaklk kazanlar 4.1. Ecostream dkm kazanlar 4.2. Ecostream elik kazanlar 5. Youmal kazanlar 5.1.1. Dkm Kazanlar Dkm kazanlar scak su ve alak basnl (0,5 At) buhar retiminde kullanlabilirler. Bu kazanlarda iletme basnc 4-6 kg/cm2 deerindedir.

KAZAN SPAR FORMUKazan Tipi: Kapasite: l. Basnc: Brlr Tipi: kW bar.

.............................................................................

Modeli:

.................................................................

.........................

Hidrolik Balantlar: Giri: k: Kap Ama Yn: Opsiyonel Akipmanlar: Min. Basn Snrlayc Su Seviye Snrlayc

DN: DN: Sa

........................

........................

PN: PN:

........................

........................

Emniyet Ventili: ap: Psv Sa

DN:

........................

bar Sol

Sol

Ecomatic Panel Yn:

* Sadece S/SB 815 kazanlar iin belirtiniz.

Max. Basn Snrlayc ve Limit Termostat

Kazan Emniyet Armatr Grubu Titreim Yutucu Altlk

151

Fosil yaktlar esas olarak karbon ve hidrojenin bileiminden olumutur. Yakt iindeki hidrojenin orannn yksek olmas duman gazlar iersindeki su buhar oran ve dolaysyla su buharnn youma noktas scaklnn yksek olmasn gerektirir. Duman gaz iersindeki su buhar ve su buharnn youma noktas scakl ayn zamanda yanma iin gerekli hava fazlalna baldr. Hava fazlal ne kadar dkse su buharnn youma noktas scakl o kadar yksektir. Bu durumda, dumandaki su buhar oran ykselir. Dier taraftan ise hava fazlalnn dk olmas kazan verimini pozitif ynde etkiler. Hava fazlal dkse kazan verimi yksek, yakt tketimi az olmaktadr. flemeli yakma sistemlerinde ekonomik nedenlerle mmkn olduu kadar dk hava fazlal amalanr. Fakat bu dier taraftan daha yksek bir su buhar youma noktas scaklna neden olur. Buderus kazanlarda zel dkm maddesi GL-180 M kullanlr. Istma yzeylerindeki zel alaml kanatklar nedeniyle bu kazanlarda youma olmaz. mr 30 yl ve yukarsdr. BUDERUS flemeli brlrl dkm kazanlarn alma aral ok genitir. Kat kaloriferi olarak kullanlabilecek 15.000 kcal/h kapasiteden 1.100.000 kcal/h kapasiteye kadar dkm kazanlar retilebilmektedir. Dkm kazanlar genellikle dilimler halinde retilir ve bu dilimler kk kazanlarda fabrika, byk kazanlarda yerinde monte edilerek kullanma hazr hale getirilirler. Kazanlarn dilimli olmasnn nemli avantajlar vardr. Birincisi inaat srasnda kazan dairesinin ncelikle tamamlanmas ve kazann inaat banda kazan dairesine sokulmas gerei ortadan kalkar. Dilimli dkm kazanlar istenildii zaman dilimler halinde kazan dairesine sokulur veya kartlabilir. kincisi herhangi bir kapasite arttrm, basite dilim ilavesiyle gerekletirilebilir. BUDERUS dkm kazanlarda gerek yanmann mkemmel olmas, gerek hava fazlalnn az olmas, gerekse baca scaklnn dk tutulabilmesi nedeniyle verim yksektir. Buderus dkm kazanlarda norm kullanma verimi %95 deerine ulamaktadr. BUDERUS dkm kazanlarn konveksiyon yzeylerinde eitli formlarda kanat ve kntlar oluturulmutur. Bu geniletilmi yzeyler sayesinde s gei katsays ok yksektir. Dolaysyla az miktarda yzeyden ok fazla s geii gerekletirilebilir. Sonuta Buderus dkm kazanlar ayn kapasitedeki elik kazanlara gre daha az yer kaplarlar, daha kktrler. Bu kanatl yzeyler, ayn zamanda, stma yzeylerinde scak noktalar oluturarak youmay nlerler. Dkme dilimli kazanlarda gaz gei kesitlerinin ve kanatlarnn oluturulmasnda basn dmne dikkat edilmelidir. Gei kesitleri dar ve kanatlar fazla ise ba152

sn dm fazladr. Byle kazanlar ancak yksek basnl brlrlerle altrlabilir. Ayn kapasitede basn kayb fazla olan kazan, basn kayb az olan kazana gre daha kk ve ucuz olacaktr. Buna karlk kullanlacak yksek basnl brlrlerde, basn kayb ile orantl olarak (yaklak 4 misli) daha fazla g harcanacaktr. Yani yatrm maliyetinde elde edilen avantaj iletme giderleri ile kaybolacaktr. Ayrca ortaya kan ses problemini ve bunun zm iin ilave susturucu yatrmlarn unutmamaldr. Dkme dilimli kazanlarda tip deimedike gaz gei kesiti sabittir. Kazana dilim eklendike kazan direnci artar. Pratik olarak iyi dkm kazan artlarndan biri de 2/1 orannn almamasdr. Yani ayn tip kazann maksimum kapasitesi, minimum kapasitesinin iki katn amamaldr. Kalorifer kazanlarn karlatrrken gaz taraf basn kayplarna zel bir dikkat gstermek gerekir. Dkme dilimli kazanlarn katalogda yazan kapasitelerinin maksimum veya iletme ekonomisi dikkate alnarak hesaplanan optimum deerlerden hangisini yanstt ok nemlidir. Maksimum deerde belirlenen kapasitenin karl fazla yakt tketimidir. Bir dkm kazann kalitesi ile ilgili en nemli gstergelerden birisi rettii sl g bana arlk deeridir. Kg/kw olarak gsterilen bu deer bir dkm kazanda aada ifade edilen zelliklerle ilikilidir. Kg/kw deeri arttka, 1- Kazanda ayn g iin kullanlan malzeme miktar artar ve kazan ilk yatrm bedeli artar. 2- Cidar kalnlklar artar, kazan daha dayankl ve uzun mrl olur. 3- Istma yzeylerindeki kanatl yzeyler veya geniletilmi yzeyler daha fazladr. Is geii daha iyi, youma daha azdr. 4- Gei kesitleri daha genitir ve bu nedenle gaz taraf basn kayplar dktr. 5- Isl atalet artar. Daha ge snr ve daha ge sour (5 dakika ). kg/kw deerinin piyasada mevcut dkm kazanlar iin kapasiteye gre deiimi Tablo 5.1de verilmitir. Bu tabloya gre, 1- eitli markalar arasnda byk farkllklar vardr. Birinci sradaki kazan ile sonuncu sradaki kazan arasnda 2 mislinden fazla fark bulunmaktadr. 2- Dkm kazanlarn bir ksm sadece kat kaloriferi kapasite aralnda retilirken, baz kazanlarda sadece byk kapasitelerde bulunmaktadr.

3- 1 numarada bulunan flemeli Buderus Dkm Kazanlar btn kapasitelerde piyasada mevcut dkm kazanlara gre daha byk kg/kw deerine sahiptir. 4- Kapasite arttka kg/kw deerinde hafif bir dme olmakla birlikte, Buderus ile dier markalar arasnda herhangi bir karma yoktur. Buderus farkl bir bant oluturmaktadr. 5- Kazanlarda kg/kw deerleri yksek olanlar optimum kapasiteyi gstermektedir. Kg/kw deerleri dk olan kazanlar max. kapasiteyi gstermektedir. Kazan max. Kapasitede altnda diren artar, kazan mr ksalr ve ok fazla yakt tketilir. Brlrde daha sk arza olabilir ve yksek baca gaz scakl nedeniyle bacalarda tahribat oluur. (rnein 90 km/h hz ile 100 km uzakla 7 lt benzin tketerek ulaan bir otomobil, ayn yolu 180 km/h hzla gittiinde 15 lt benzin tketebilir. Yani bu durumda risk artacak daha fazla ses, daha abuk ypranma olacak arabann mr azalacaktr.) 6- Kazan kapasitesi bydke (100 kw ve zeri) brlrler ift kademeli kullanlmaldr. Ayrca d hava scaklna gre kazan diferansn ayarlamaldr. Logamatik panel ile uyumlu bir brlr sisteminde, d hava scaklna gre brlrn 2 kademesi sra ile devreye girer ve diferans deikendir. Hava iyiyse sadece 1. Kademe devrede kalr. Yani sistem low high low alr. Krmz kta duran arabann yakt tketimi, devaml yeilde geen arabaya gre daha fazladr ve daha ok arza yapar. 7- Sonu olarak kg/kw deeri bir dkm kazann kalitesini gsteren en nemli gstergelerden biridir. Herhangi bir kapasite aralnda mevcut dkm kazanlarn kg/kw deerine gre sralamas ile kalite sralamas ve pahallk sralamas arasnda bir korelasyon vardr.

5.1.1.1. Buderus Dkm Kazanlarn stnlkleri a. Buderus dkm kazanlarda norm kullanma verimi %95 deerindedir. b. kg/kw deeri yksektir. Yani BUDERUS kazanlarn kapasite deerleri, kazann verebilecei maksimum deere gre deil, optimum deere gre seilmitir. c. mrleri ok uzundur, korozyondan etkilenmezler (30 yl ve daha yukars). Trkiyede 1948 1970 yllarnda monte edilen BUDERUS kazanlar halen almaktadr. d. Gaz taraf direnleri ok dktr. Bu nedenle sessizdir. Brlr problemi olmaz, brlr mr uzundur. e. EKONOMZR: En arkadaki dilim zel olarak bir ekonomizr gibi alacak ekilde dizayn edilmitir. Bylece sistemden dnen su, kazana bu dilimde snarak girmektedir. Bu ise sl oklara nlemek ve kazan mrn uzatmak asndan byk yarar salamaktadr. f. Kazan retiminde kullanlan malzeme zel gelitirilmi GL 180 M piki olup, dier piklere gre %40 daha az krlgan ve esnek bir yapya sahiptir. Buderusun zel pikinin esnekliini gstermek iin helezon eklinde yay yaplmtr. Ayrca dkm kokteyline kartrlan silikon tipi bir malzeme ile yzeylerde korozyona direnli bir tabaka barrier skin oluturulmaktadr. g. Gaz scaklklarnn dk olduu kazan kna yakn gaz yollarnda, oluturulan kanatklarla yzey scaklklar ykseltilmekte ve kondenzasyon nlenmektedir. Buderus kazanlarda gidi suyu scakl 32Cye kadar youma olmaz. Su scakl 32C deerinin altna dtnde veya sistem almaya balarken, logamatik panel sirklasyon pompasn durdurur.

Tablo 5.1/ ETL MARKA KAZANLAR N kg/kw DEERLER 153

ekil 5.2/ BUDERUS LOGAMATIC PANELDEK M004 MODL LE K KADEMEL BRLRN DEVREYE GR VE IKI ERS h. Bu kazanlar dk scaklk stmasna uygundur. Bu yolla yksek verimli ve yksek konforlu stma salanabilmektedir. i. Sadece bu kazan iin gelitirilmi, programlanabilir bir kontrol paneline sahiptir. Logamatic ad verilen bu panelin stn zellikleri vardr. j. Son derece gelimi dkm teknii sayesinde yzeyler przszdr ve zel malzemeye de bal olarak su tarafnda kirelenme ok azdr. Korozyona direnlidir. k. 6 At iletme basncnda retilirler. Szdrma testi 35 At.de yaplmaktadr. l. Bakm kolay ve ucuzdur. Doal gazda bakm gerektirmez. m. Montaj kolay olup, grnmleri ktr. n. Kazan boyutlar ok kk olduundan az yer kaplarlar. o. Dilimli olduklarndan her yere girerler. p. Su taraf direnci ok dktr ve mkemmel bir su dolamn salayacak yapdadr. q. Logamatik Panel zellikleri: 1. D hava scaklna gre kazan su scakln otomatik olarak ayarlar. 2. D hava scakl 17Cnin altna dnce sistem kendiliinden almaya balar. (Otomatik Yaz/K ayar) 154 3. Oda scaklk duyar eleman ani yk deiimlerinde sistemi harekete geirir. rnein kn pencerelerin havalandrma amal olarak ksa bir sre almas (pik s kayb) veya kalabalk bir toplant olmas (pik s kazanc) durumlarnda, duyar elemandan gelen komutla kazan almaya balar veya durur. 4. Uzaktan kumanda cihaz ile kazan dairesine inmeden programlama ve ayar deiiklii yaplabilir. 5. Gece iletmesine, verilen programa gre geer ve sistemi dk bir rejimde altrr. 6. Gnlk ve haftalk programlama imkan verilen programa gre, sistem kendiliinden alr. Buna gre sistem, siz evde yokken almaz, ancak siz gelmeden bir sre nce almaya balar. Hafta sonu evlerinde sistem, siz gelmeden nce evi starak hazr hale getirir. 7. Boyler suyu scakln otomatik olarak ayarlar. 8. lave modllerle, bir veya daha fazla sayda yollu kartrma vanasna kontrol imkan vardr. Bylece farkl karakterlerdeki zonlar kontrol etmek mmkn olabilir. 9. Tesisatn donmaya kar korunmas. Tesisattaki su scakl +1 Cye dt zaman sirklasyon pompas otomatik olarak alr. Daha dk d hava scaklklarnda kullanmak iin donma ve rutubet hissedicilerinden yararlanlabilir.

10. Termik dezenfeksiyon. Haftada bir gece boyler su scakln 1 saat sre ile 75Cye kartarak bakteri remesini nler. 11. Kazan ve bacay korumak iin, a.Kazan suyu scakl 32Cnin altnda ise pompay devre d brakr. b. Kazan su scakln snrlar. rnein deme stma sistemlerinde 55C veya 75C ile k suyu scakln snrlayabiliriz. 12. Brlr alt says %40 daha dktr. (ekil 5.2). Logamatic Panelin oluturduu bu avantaj, krmz a yakalanmadan yol alan bir arabann, krmz a yakalanp durup kalkan bir arabaya gre daha az yakt yakmas anlamndadr. Dier dkm kazanlar ile Buderus dkm kazanlarn karlatrmas Tablo 5.3da verilmitir. 5.1.1.2. Dkm Kazanlar in Pratik Notlar a) Dkm kazanlarn kesitleri sabit olduu iin, dilim ekleyerek kazan kapasitesi snrl oranlarda artrlabilir. Tip deitirmeden, dilim ekleyerek kapasite artrmna zorlanan kazanlarda verim decek, brlr problemleri ve grltl artacaktr. Pratik olarak bir dkm kazan: (min.kapasite x 2 < max. Kapasite) artn salamaldr. Fiyat ucuzlatmak, az saydaki tip ile yetinmek amac ile kapasite aral geni tutulan dkm kazanlarda her zaman problemler olmutur. rnek olarak DK-300 kazanlarn 90.000 165.000 kcal/h deerleri arasndaki tipleri problemsiz alt halde, 2/1 artn salamayan DK-700 kazanlar srekli problem retmi, zamannn en yeni modeli olduu halde birou birka ylda sklp atlmtr. b- Kazanlar mutlaka nden ve kolayca temizlenebilmelidir. c- Konstrksiyonlar uzun sre kullanmaya uygun olmaldr. d- Ocak hacmi yeterli alev byklne uygun olmaldr. e- Sv yakt ve doal gaz ayn verimle yakabilmelidir. f- Doal gaza dnmde hibir deiime gereksinim duyulmamaldr. g- Doal gaz kullanmnda, duman kanallarnda kondenzasyonu nleyici nlem alnm olmal ve bu nlem direnci artrc, servisi zorlatrc olmamaldr. (Doal gaz kullanldnda, baca gaznda

~%18 orannda su buhar oluur. Baca gazndaki yksek orandaki su buhar duman kanallarndaki souk yzey ile temas ettiinde youur ve kazan terleme yapar) h- Dkme dilimli kazanlar buhar kazan olarak kullanlacak ise, montajda kaynatlm bezir kullanlmaldr. 5.1.2. elik Kazanlar elik scak su kazanlar TS-497 kapsamndadr. Bu standardn 1985/Nisan basks yarm silindirik ve silindirik btn elik kazanlar kapsamaktadr. Bu standart kapsamndaki scak su kazanlar iin max. Konstrksiyon basnc 5 kg/cm2 deerindedir. Buhar ve kaynar su kazanlar ise TS 377 kapsamndadr ve silindirik formda olmalar gerekir. Bu konuda Bayndrlk Bakanl artnamelerinde ve Birim Fiyat Listelerinde bir eliki sz konusudur. Bu noktaya zellikle dikkat edilmelidir. Yarm silindirik kazanlar emniyet sifonu ile donatlm dk basnl (0,5 At deerinin kesinlikle altnda) buhar retimi dnda, buhar kazan olarak kullanlmamaldr. Aksi uygulamalar sonucu, Trkiyede ok sayda buhar kazan patlamas meydana gelmitir. Prensipte yarm silindirik kazan scak su kazandr. Buhar ihtiyac varsa silindirik (Sko) kazan kullanlmaldr. Konstrksiyon basnc 5 kg/cm2den yksek olan scak su kazanlar da mutlaka silindirik formda olmaldr. Dk scaklklarda alma halinde souk yzeyler zerinde asit ve su buhar youmas meydana gelir. Kazanlar abuk rr. Bu olay zellikle fuel oil yakan elik kazanlarn korozyon nedeniyle ksa zamanda ie yaramaz hale gelmesine yol aar. Bu korozyonun nlenmesi iin kazan su scaklnn 55Cden, baca gaz scaklnn ise 150Cden aa dmemesi gerekir. Bunun iin de 3 veya 4 yollu kartrma vanalar ile kazandaki su scaklnn yksek tutulmas yararldr. Silindirik elik kazanlarda, Trk standartlarna gre, 600 kW gcn zerinde silindirik klhann hi olmazsa bir blm dalgal alev borusu eklinde olmaldr. Bylece sl genlemeler kolayca karlanabilir. elik kazan siparii verirken sl kapasitesi deerinden baka, stma yzeyi deeri de reticiden istenmelidir. (Buderus Ecostream elik kazanlar bkz. blm 5.1.1.13) 5.1.2.1. Kmr Kazanlar Kmr yaklan yarm silindirik kalorifer kazanlarnda 70/76 boru yerine 83/89 boru kullanlmaldr. Kmrl kalorifer kazanlarnda elektrikler kesildiinde ou kez scaklk ykselmekte, hatta baz durumlarda kaynama olabilmektedir. Bu nedenle kmrl 155

kazanlarda konstrksiyon basnc seilirken kat yksekliine en az 1 at ilave edilmelidir. Kmrl kazanlarda hava miktarn ve fan kapasitesini belirlerken 1 kg linyit iin 13-15 m3/h hava almak yeterlidir. Kazan stma yzeylerinde kl ve kurum korozyona neden olduundan ve s geiini engellediinden, ksa srelerde temizlenmelidir. Istma sezonu sonunda ise duman borular ve dier stma yzeyleri tel fra ile temizlenip, yzeyler yalanmaldr. Baca balant kanal izolasyonunda telli beyaz cam yn kullanlmaldr. Kmrn depolanmas Kmrler istenilen artlarda depolanmadnda kendi kendine tutuarak yanmaktadr. Bu olayda ana mekanizma kmrn evresindeki hava ile yava oksidasyonu sonucu ortaya kan snn evreye yaylamayp birikmesidir. Burada kmr depolama ykseklii, ynn havalandrlmas ve kmrn nem ierii ana parametrelerdir. Aada kmrn kapal depolarda ve akta nasl depolanacan gsteren ekiller verilmitir. (ekil 5.4) A) Kmrlkte (Kapal Depolar) a- Kmrlkte su sznts ve rutubet olmamaldr.

b- Kmrn depolama ykseklii 1.5 myi gememelidir. c- Kmr iersinde tahta, tala veya odun kalmamaldr. (Yanmay abuklatrr) d- Kmrln penceresi srekli olarak ak tutulmaldr. Pencere yoksa havalandrma tesisat yaplmaldr. e- Depolama aadaki ekle yakn yaplmaldr. B) Ak Arazide a- stif yaplacak yerin alt tozlardan ve amurdan temizlenmelidir. b- Ykseklii 150 cmyi gememelidir. c- stifler arasnda servis boluu braklmaldr. (150 cm) d- stifler dzgn yaplmaldr. (Yamur, rzgar vs. gibi d etkenlerin datmamas iin) e- stif kenarlarna su kanal almaldr. C) Kmrler kzrsa, su ile kesinlikle sndrmeye allmamal, snan blgeler darya alnarak havalandrlmaldr. Sklan su genellikle yanmay artracaktr.

ekil 5.4 a/ KMRN KAPALI DEPOLANMASI

ekil 5.4 b/ KMRN AIKTA DEPOLANMASI 156

Karlatrma Kriterleri Kazan Verimi Kapasite Aral

ISISAN Buderus flemeli Brlrl Dkm Kazanlar Kazan verimi : %96,5 Ekonomizr ilavesi ile : %109 a- Bir adet kazan kapasitesi 15.000 kcal/hden 1.032.000 kcal/he kadar b- Uygulama alan Buderus Logamatik panel ile kaskad sistem (ok sayda kazan iin kademe kontrol sistemi) ile : 6.200.000 kcal/h toplam kapasite kadar uygun zmdr. a- nt pompa kullanmaya gerek yoktur. Kazana dnen su bir boru iinden geerek, her dilime sa ve sol ynde pskrtlr. Kazan iersindeki suyun dolam doal ak ile salanr. Kazan en fazla s transferini yapacak ekilde gelitirilmitir. (Verim %96,5) b- Kazana dn suyu scakl ok dk olabilir. (rnein 90C scak su k, 20C dn suyu scakl olabilir.) c- Kazana dn suyu debisi iin limit deer yoktur. Yani 3 yollu vanalarn by-pass devreleri atnda kazana dnen su miktar sfr debide olabilir. d- Buderus Thermostream kazanlarnda mr ok daha fazla olacaktr. e- Dn suyu scaklnn dk olabilmesi, yllk verimi en yksek deerlere ulatrr. a- Buderus Thermostream kazanlar, Logamatik kontrol panelleri, brlrler ve boylerler birlikte alacak ekilde tasarlanp, gelitirildiler. b- Logamatik panel ile beraber uyumlu alan ThermoSTREAM kazan paket sisteminin ismi Ecostream dir. c- Buderus Ecostream teknolojisine nmzdeki be yl iinde dier firmalarn ulamas sz konusu deildir. Buderus kazanlarda gaz taraf direnci ok dktr. Avantajlar ; a- Daha yksek iletme verimi. b- Daha dk yanma sesi. c- Daha uzun kazan mr. d- Sv yakt kullanrken , kazan temizliinin kolay ve daha az sayda yaplabilmesi avantajlar vardr. a- Kazan gaz taraf direnci daha az olduu iin , daha az ses oluur. b- Buderus kazanlarn etiketinde yazl olan kapasite deeri, bu kazann verebilecei maksimum deerin olduka altndadr. Daha az yakt tketimi, daha uzun mr iin Buderus optimum kapasite deerini kullanr. Kazanlar zorlanmadan alt iin de ses seviyesi daha dktr. Buderus kazanlar GL-180 M esnek dkmden imal edilirler. a- GL180 M dier dkme demirlere gre %40 daha esnektir. b- Dkm ileminin son aamasnda dkm yzeyi zerinde barrier skin (koruyucu kabuk) oluur ve korozyona kar ok direnli bir koruma salar. c- Kazan alrken oluacak termal gerilmelere kar ok dayankldr.

flemeli Brlrl Klasik Tip Dkm Kazanlar Kazan marka ve tipine gre deiir. Kazan markasna ve tipine gre deimektedir.

Thermostream Teknolojisi

a- Kazann k suyu scakl ile dn suyu scakl arasndaki fark max. 12C olmaldr. Bu fark 12Cyi getii taktirde kazan dilimlerinde gerilmelerden dolay atlama olur. Bu nedenden dolay kazann scak su kna konulan nt pompa ile kazan kndan alnan scak su dn suyuna kartrlarak dn suyu scakl ykseltilir. b- nt pompa ayn zamanda , tesisattan dnen suyun scaklnn dk olduu zamanlarda (doal gazda 55Cn, mazot kullanlrken de 60Cn altnda ise) kazan iersindeki kondenzasyonu (youmay) nleyerek de kazan korur. c- nt pompa ayn zamanda kazann minimum dn suyu debi deerini salamaldr. (Kazandan geen suyun debisi belirli bir deerden daha az olursa, kazanda gerilmeler oluur , kazan mr ksalr.) Ecostream, Buderusun gelitirdii 21. Yzyl teknolojisi olup dier hibir kazan firmasnda yoktur.

Ecostream Teknolojisi

Kazan Gaz Taraf Direnci

Kazan tipine ve markasna gre deiir. Genelde Buderusdan daha yksektir.

Ses (Grlt)

Kazan tipine ve markasna gre deiir. Gaz taraf direnci fazla ise; brlr daha yksek basnta alaca iin, daha yksek yanma basnc ve grlt oluur.

Dkm Kalitesi ve mr

Dier kazanlar genellikle GG-25 kr dkmden imal edilirler. a- atlama ve krlma riski fazladr. b- Kazan alrken oluan termal gerilimlerden etkilenip, atlama riskleri fazladr. c- Kazan mr snrldr.

Tablo 5.3/ FLEMEL BRLRL DKM KAZANLARIN KARILATIRMASI 157

Karlatrma Kriterleri Dkm Kalitesi ve mr Kazan Etiket Deeri

ISISAN Buderus flemeli Brlrl Dkm Kazanlar d- Kazan mr 30 yldan fazladr. (60 yldan beri alan Buderus kazanlar bunun kantdr.) Buderus kazanlarn etiketlerinde veya kataloglarda yazan kapasite deerleri bu kazanlarn verebilecei maksimum deer olmayp , uygun grlen optimum deerlerdir. Kazan maliyeti ile ylda yakaca yakt bedelinin toplam en uygun olacak kapasite etiket zerine yazlr. Ankarada G-515 - 400.000 kcal/h kapasite de kazann brlrn 700.000 kcal/h deerine karttmzda , baca gaz scakl sadece 10C artt. Buderus, kazanlarnda optimum kapasiteyi belirlerken ; yakt bedeli , arzasz alma , mr ve satn alma bedeli toplamn dikkate alr. stanbulda 66 yl kullanlm , 70 yllk kazan dilimlerini salam olarak showroom larda sergiliyoruz. Buderus Ecostream kazanlarda nt pompaya ihtiya yoktur. Dolaysyla nt pompa ilk yatrm maliyeti ve iletme maliyeti de sfrdr. (k suyu scakl 90C iken , dn suyu scakl 20C olabilir.)

flemeli Brlrl Klasik Tip Dkm Kazanlar

Kazanlarn verebilecei st kapasite deerleri , etiket ve kataloglara yazlmak zere belirlendiinde , daha kk kazan seildii iin satn alma fiyat ucuz grnr. Buna karn ; a- Kazan direnci fazla olaca iin brlr arza riski artar. b- Yakt sarfiyat daha fazla olur. c- Gaz taraf direncinin fazla olmas yanma sesini artrr ve grlt daha fazla oluur. d- Kazan mr ok ciddi oranda azalr.

nt Pompa ve Ekipmanlarnn lk Yatrm ve letme Maliyeti

Minimum kazan suyu scakl ve minimum debi snrlamalar olduu iin; nt pompa kullanm gereklidir. a- nt pompa ve ekipmanlarnn toplam kurulu maliyeti : nt pompa .....................................................1 Ad. Yedek pompa (istenirse)..................................1 Ad. nt pompa kontrol modl ............................1 Tk. (kontrol paneline ilave edilir) Kapatma vanalar ............................................2 Ad ekvalf.............................................................1 Ad. Boru ve fittings.................................................1 Tk. Borular ve vanalarn s izolasyonu .................1 Tk. Boru,fittings vana vs. montaj iilii ................1 Tk. Elektrik tablosu ve donanm ...........................1 Tk. Elektrik Tesisat.................................................1 Tk b- nt pompa , kazan kullanld srece elektrik tketecektir. Srekli iletme maliyeti oluacaktr.

Yakt Cinsi

Gaz yakt (doal gaz - LPG) ve sv yaktla kullanlmak zere getirilmitir. Sv yakt kullanlmasnda; a- Kazanlarn nden ve kolay temizlenebilmeleri b- Geni gaz gei yzeyleri (gaz taraf direnci dk) ile kirlenme ve temizlik ihtiyacnn en az olmas. c- Ayn nedenle brlr arza olaslnn ok dk olmas avantajlar vardr. Buderus kazanlarda mr ok uzundur. Logamatic panelin 170 V da alacan Buderus garanti etmektedir. Sonu olarak Buderus kazan - panel - brlr - boyler sistemine yllk bakm anlamas kapsamnda servis verilmesi halinde , sistem arza yapmadan , yksek verimle alr. Buderus kazan - kontrol paneli - brlr ve boyler sistemi servis gereksinimi en az olacak ve en kolay servis yaplacak ekilde gelitirilmitir. Yksek kazan verimi ve ok dk baca gaz emisyon deerleri ile evre dostudur.

Kazan marka ve modeline gre deiir. Kazann hangi yakt , hangi verimle yakt aratrlmaldr.

Servis ve Bakm Skl Arza Riski

Genellikle voltaj 200 V un altna dtnde klasik kontrol panellerinde sorun yaanabilir. Kazan gaz taraf direnci fazla ise , daha fazla servis ihtiyac (kazan temizlii ve brlr arzas gibi) oluur.

Servis ve Bakm Kolayl evreye Uygunluk

Marka ve modele gre deiir.

Kazan - brlr markasna ve uyumuna gre deiir.

Tablo 5.3/ FLEMEL BRLRL DKM KAZANLARIN KARILATIRMASI (Devam) 158

5.1.3. Standart Gaz Kazanlar Doal gazn zellii dolaysyla ile doal gaz kazanlar dizayn ve konstrksiyonunda baz farkllklar yaratlmaldr. Bu farkllklar aadaki gibi sralanabilir: - Doal gaz alevinin radyasyon kabiliyeti az olduu iin, doal gaz kazanlarnda konveksiyon yzeyleri byk neme sahiptir. Bu yzeyler ok iyi dzenlenmelidir. - Baca gazlar iersinde su buhar oran ok yksektir. Bu nedenle; a) Souk yzeylerde youma olmamas ve korozyonun nlenmesi gerekir. b) Dk scaklk stmasna uygun olmaldr. Korozyona dayankl zel alaml dkm kazanlar, doal gaz yaklmas halinde scak su kazan olarak byk avantaj salarlar. - Zayf radyasyon zelliine bal olarak, ocak scakl yksektir. zellikle elik kazanlarda suyla soutulmayan yzey braklmamaldr. - Doal gaz hemen hi kkrt iermedii iin bu tip kazanlarda asit korozyonu daha az nemlidir. Sadece nitrik asit ve karbonik asit etkilerinden szedilebilir. - Doal gaz yaklmas halinde duman tarafnda kurum ve kl olumaz ve periyodik temizlik gereksinimi ortadan kalkar. - letme ve bakm giderlerindeki azalma dolaysyla doal gaz kazanlarnda en az %2 sl verim edeeri bir avantaj szkonusudur. - Avrupada retilen elik doal gaz kazanlarnn konstrksiyonlar tamamen farkl olup, zel alaml elikten retilmektedir. 5.1.4. Atmosferik Brlrl Standart Doal Gaz Kazanlar Bu kazanlarda yanma olay dey dorultuda gerekleir ve greceli olarak daha kk bir yanma odas yeterlidir. Yanma iin gerekli hava doal baca ekii ile salanr. Gaz ile hava karmnn yaklmas atmosferik yakclarda gerekleir. Gaz yakt normal basnc ile bir lleden geerek yanma odasna flenir. Birincil hava lleden enjeksiyon prensibi ile emilir ve yaktla karr. kincil hava ise baca ekii ile salanr. Bu nedenle yanma odas alt aktr. kincil hava emiinin etkilenmemesi iin kazan duman k azna gaz akm sigortas denilen zel bir eleman konur. Atmosferik brlrl kazanlarda hava fazlalk katsays yksektir. Dolaysyla duman gazlarndaki su

buhar youmas kazanda ve bacada daha az olur. Ayrca dkm kazanlarda, konveksiyon yzeylerinde kanat ve kntlar yaplarak yzey scaklklar ykseltildiinden, youma tamamen nlenebilmektedir. zellikle mevcut bacalarn kullanlmas gerektii durumlarda atmosferik brlrl kazanlar tercih edilmelidir. Atmosferik brlrl kazanlar doal ekile altndan sessizdir. Atmosferik brlrl kazanlarda NOx ve CO emisyonu kontrolu, yakma teknii asndan en nemli problemdir. Bu iki bileenin birden istenilen limitlerin altnda kalabilmesi iin yakcda zel nlemler alnmaldr. Atmosferik brlrl kazanlar 700 kw gce kadar kullanlabilmektedir. 5.1.4.1. Atmosferik Brlrl Doal Gaz Kazanlarnda Aranan zellikler 1- Basn Emniyet Dzeni Bu zelliklerin banda emniyet gelir. Atmosferik brlrl kazanlarda gvenli bir yanma iin gaz basnc belirli deerlerin altna dmemeli veya stne kmamaldr. Bina giriindeki reglatrden 21 mbarda binaya ve kazana beslenen gaz, kazan giriinde sabit 20 mbar basncnda olmaldr. Eer bu basn brlr sisteminin ngrd deerin altnda olursa, doal gaz kazan dna kazan dairesine yaylr. Memelerden belirli bir basnla pskren gaz evreden birincil havay da emerek beklere girmektedir. Eer gaz basnc dk olursa memeden kan gaz beke ulamadan evreye yaylacaktr. Tam tersine gaz basnc ok yksek olursa, memeden kan gaz jeti ok yksek hzl olacak ve birincil hava ile istenen n karm salanamayacaktr. Bylece bekteki yanma stabilitesi bozulacak ve yanmam rnlerin ocakta veya bacada tutumas tehlike oluturacaktr. Gaz giri basncnn deimesi ile oluan bu istenmeyen durumlarla uygulamada karlalmtr. Bu tehlikelerin ortadan kaldrlabilmesi iin doal gazl atmosferik brlrl kazanlarda, a- Normal doal gaz brlrleri, gaz basncndaki +%15 deiimde alabilir. Basncn daha fazla dmesi ve artmas yangn riski oluturur. Buderus atmosferik brlrl kazanlar 21 mbar olmas gereken gaz basncn 10 mbar deerine drp yakar. Gaz besleme basnc 9 mbar ile 50 mbar arasnda ise normal alr. 159

b- Dk basn emniyet dzeni bulunmaldr. (Doal gaz basnc 10 mbarn altna dtnde dk basn presostad gaz devresindeki valfi kapatr. Bylece doal gazn kazan dairesine dalma tehlikesi nlenir.) c- Yksek basn reglatr bulunmaldr. (LPG kullanldnda 100 mbara, doal gaz kullanldnda ise 50 mbara kadar olan basn artlarn dzelten bir reglatr sistemi gaz basncn istenen deerlere drr.) 2- ift Manyetik Ventil Kapasite ne olursa olsun, yanmaya gnderilen gaz kontrol eden manyetik ventillerin says iki olmaldr. Bu ventillerden herhangi birinde arza olursa gaz devresi kapanmal ve arza sinyali vermelidir. 3- Otomatik Ateleme ve yonizasyon ile Alev Kontrolu Ateleme sisteminin otomatik olmas gerekir. En ok bilinen ateleme sistemi pilot alev kullanlmasdr. Ancak bu yntemde nemli lde gaz tketimi szkonusudur. Modern doal gaz kazanlarnda otomatik ateleme sistemi mevcut olup, bu sistem gaz verilmeden 10 sn. gibi ksa bir sre nce devreye girer. Yanma iyonizasyon ile kontrol edilir. 4- Dk Kirletici Emisyonu evre kirlilii ynnden atmosferik brlrl kazanlarda atmosfere atlan en tehlikeli yanma rnleri azotoksitler (NOx) ve karbonmonoksit (CO) gazlardr. Dier kirletici emisyonlar bu kazanlarda szkonusu deildir. CO insan sal iin, NOx ise hem insan sal, hem de bitki rts iin tehlikeli ve zararl maddelerdir. Atmosferik brlrl doal gaz kazanlarnn baca gazlar iinde bu rnlerin bulunabilecei en yksek deerler snrlandrlmtr. Bu snrlar Almanyada DIN tarafndan NOx = 200 mg/kWh, CO = 175 mg/kWh olarak belirlenmitir. Yine Almanyada byle bir kazann evre dostu olduunu gstermek zere verilen Mavi Melek amblemini alabilmesi iin st emisyon snrlar NOx=175 mg/kWh, CO= 100 mg/kWh eklindedir. yi bir doal gaz kazannn Mavi Melek amblemine sahip olabilecek emisyon deerlerine inmi olmas gerekir. rnein BUDERUS Kazanlarda; 160

NOx = 18 mg/ kWh, CO=3 mg/kWh dee rinin altndadr. 5- Uygun Bir Otomatik Kontrol Sistemi Deiken d scaklk artlarna ve deien iletme artlarna gre kazan kapasitesini otomatik olarak ayarlayan ve verimi srekli optimum noktada tutan bir otomatik kontrol sistemi (Logamatic Panel) bulunmaldr. Bu sayede yl boyunca en az yaktla en fazla konfor salanm olur. stanbulda stma mevsiminde d hava scakl (+17C) ile (-3C) deerleri arasnda (toplam 20C) deimektedir. Oysa d hava scakl gnde (2C) ile (14C) deiebilmektedir. (Ortalama 7C) sonuta otomatik kontrol 7/20 = %35 orannda yakt sarfiyatn ve konforu etkilemektedir. 6- Uzun mr ve Yksek Kaliteli Malzeme zellikle doal gaz sz konusu olduunda, youan nemin yaratt korozyona dayankl kaliteli malzemeden yaplm,uzun mrl kazan kullanlmaldr. Bu adan, iyi dizayn edilmi dkm kazanlar byk avantaj salamaktadr. Buderus kazanlarda mr 30 yln zerinde olmaktadr. 7- Dk Scaklk Istmasna Uygunluk stanbul ikliminde kazan suyu ortalama scakl ~55Cdir. Kazan yaps 35C su scaklna kadar kondensasyon olumayacak konstrksiyonda olmaldr. Dk scaklk stmas ayrca ekonomi ve konfor salayacaktr. Buderus kazanlarda 32C kadar youma olmaz. 8- Yksek Isl Verim stenilen lde yakttan ekonomi salanabilmesi iin, kazan sl veriminin yksek olmas gerekir. Yksek verimli kazanlarda baca gaz scakl dktr ve kazan yaltm kusursuzdur. Buderus kazanlarda sl verim %94 deerinden byktr. Tablo 5.5de Issan Buderus atmosferik brlrl kazanlar ile flemeli brlrl kazanlarn karlatrmas (gaz yaktl) verilmitir.

Karlatrma Kriteri Ses Seviyesi

ISISAN Buderus Atmosferik Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) Buderus Atmosferik brlrl kazanlar, fansz ve motorsuz brlr yaps sayesinde sessiz alrlar. Yeni atmosferik brlr dizayn sayesinde yanma sesi kazann yannda dahi hissedilemeyecek seviyeye azaltlmtr.

flemeli Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) flemeli brlrl kazanlardaki fan sesi , yanma sesi ve titreim sonucu oluan grlt rahatszlk yaratmaktadr. zellikle domestik uygulamalarda kazan dairesine bitiik dairelerde ve baca kanalyla sesin ulat st katlarda ciddi sorunlar yaanmakta, nlem olarak brlr ve baca susturucular kullanm gerekmektedir. Bu nlemler ses seviyesini hi bir zaman atmosferik kazan seviyesine indirememekte, ayrca ek maliyet getirmektedir. Baca susturucularnn ortalama 3 ylda bir deitirilmesi gerekir. flemeli brlrl kazanlarda yanmann salanmas iin en az 17-18 mbar gaz basnc gerekir. Gaz ekiinin pik noktaya ulat (dolaysyla sistemde basncn dt ve snma ihtiyacnn en fazla olduu souk k gnlerinde) flemeli brlrl kazanlarn gaz basnc yetersiz olduu iin alamad defalarca oldu. stanbulda souk gnlerde sabah saat 06:00 civarnda yaanan olay, yakn zamanda (Ocak/99) Ankarada yaand. Doal gazn basnc dtnde flemeli brlrlerde hava yakt karm yanma iin gereken oranda olumaz, alevi kapar , brlr arzaya geer ve sistem durur. Verim deerleri retici firmalar tarafndan ilan edilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus emniyetli ve uzun mrl bir iletmenin de salanabilmesi artdr. Youmaya neden olan bir konstrksiyona sahip bir kazanda verim ilk planda yksek gzkse de, kazan ok ksa srede hurda olabilmektedir.

Dk Gaz Basncnda alma

Buderus atmosferik brlrl kazanlar dk gaz basncnda alma zelliine sahiptirler. Buderus atmosferik brlrl kazanlar 5 mbar doal gaz basncna kadar alabilirler.

Verim - Yakt Sarfiyat

Buderus atmosferik brlrl kazanlar %95 gibi yksek bir verimle alrlar. Yeni gelitirilen Thermostream teknolojisi ve optimum kapasite ile hem verim arttrlm , hem de uzun mr ve emniyetten dn verilmemitir. Logamatic panel ile donatlm yksek verimli, optimum kapasiteli Atmosferik brlrl Buderus kazanlarn yakt sarfiyat az olup, yllk verim ok yksektir. Kazan - brlr - panel uyumu ile en az yaktla en iyi konfor salanr. Yeni 434 serisi kazanlarda, kazann almayan ksmndan su dolamaz. Bylece ksmi ve tam ykte maksimum verim elde edilir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda brlrn karmak olmayan bir yaps vardr. zerinde fan , motor, vs. hareketli ve anabilecek para olmad iin servis ihtiyac yok denecek kadar azdr ve servis verilmesi ok kolaydr. Bu brlrlerde arza ihtimali ok az olduu iin ylda bir defa periyodik temizlik ve kontrol yeterlidir. 8 yl hi bakm yaplmadan alan Buderus atmosferik kazan ile karlatk. Ancak ylda bir defa bakm yaplmasn neririz. D hava scaklndaki deiim Buderus atmosferik kazanlarda yanmay etkilemez. Yaz - k ve gei mevsimlerinde brlr ayar gerekmez. Servis ve bakm ylda bir defa yaplr.

Servis Bakm Skl ve Kolayl Arza Riski

a- flemeli brlrlerde fan , fan motoru , hava klapesi , servo motor vb. hareketli paralar vardr. Tm hareketli mekanik aksamda olduu gibi bunlarda da anma ve arza riski yksektir. Ayrca alev kontroln yapan fotoselin tozlanmas , hava klapesini ayarlayan damper , damper motoru , hava basn presostad ve brlr beyni arzalar vb. problemlerle ska karlalmakta , bunlarn tm iletmede kesintiye, dolaysyla konforsuzlua neden olmaktadr. b- Ayrca zellikle lkemizde voltajlarn ok debilmesi nedeniyle elektrik motorlar yanmakta , plastik dililer syrlabilmekte, hem arza , hem de yksek maliyetli para deiimi ve servis ihtiyac olumaktadr. c- Bu kazanlarda ylda en az be kez servis verilmesi (baca gaz analizlerinin yaplmas) gerekmektedir. Yaz - k - (souk - lk - scak havalarda) brlr ayar yllk verimin iyiletirilmesi iin gereklidir. D hava scaklndaki deiim yanma ve kazan verimini direkt olarak etkiler. D hava scaklndaki her 10C deiimde baca gaz analizi ve hava ayar yapmak gerekir. Aksi halde yakt sarfiyat artar , kurum oluur.

Tablo 5.5/ ISISAN BUDERUS ATMOSFERK BRLRL KAZANLAR LE FLEMEL BRLRL KAZANLARIN KARILATIRMASI (GAZ YAKITLI) 161

Karlatrma Kriteri Baca Klapesi Yllk Verim ve Emniyet

ISISAN Buderus Atmosferik Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) Buderus atmosferik brlrl kazanlarda opsiyonel olarak baca klapesi kullanlabilir. Ancak baca klapesinin getirecei ilave binde birler mertebesindeki verim art yerine, atmosferik brlrl kazanlarn herhangi bir gaz kaanda doal baca ekii ile oluturduu ilave emniyet avantajn tercih etmek daha dorudur. Buderusun yeni seri atmosferik brlrl kazanlarda tek kazan ile ulalan en byk kapasite yaklak 650.000 kcal/hdir. Yeni seri Logamatic 4000 panel kullanarak 3 kazan ile 2.000.000 kcal/h , 4 kazan kullanarak 2.600.000 kcal/h kapasiteye kadar Buderus atmosferik kazanlar ideal zm getirmektedir. Kazanlar 2li 3l veya 4l gruplar halinde 12 kademe kontrol yapabilecek ekilde balanarak , byk kapasite ihtiyalarna yksek verimle rahatlkla cevap verirler. Buderus atmosferik brlrl kazanlar ok sessiz altklarndan , dilimler halinde teslim edilip, yerinde monte edildiklerinden, at kazan dairelerinde kullanma son derece uygundurlar. Bu kazanlarda gerekli olan baca ekii 3 Pa (0,3 mmSS) olduu iin bacayla ilgili bir sorun da yoktur. Kazanlarn kendi ykseklii bile bu ekie yetmekte, kazan bacaya balanmasa dahi alabilmektedir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarn dkmnde , Buderusun gelitirdii ok esnek dkm alam olan zel kokteyl GL180 M kullanlmaktadr. Bu alam normal kr dkm demire gre %40 daha esnek olup , zerindeki korozyonu nleyici koruyucu kabuk (Barrier skin) kire birikmesine kar daha dayankldrlar. GL180 M zel alaml esnek dkme demir Buderus atmosferik brlrl kazanlarda mr 30 yl ve zeridir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda yanma iin gerekli olan hava, doal baca ekii ile salanr. Atmosferik kazanlarn fazla baca ekiinden etkilenmemesi iin kullanlan hava akm sigortas (davlumbaz) sayesinde hem hava fazlalk says sabit kalarak verim bozulmaz , hem de davlumbaz zerinden alnan ikincil hava ile bacadaki su buhar oran azaltlr ve youma en aza indirilir. Binalarda mevcut baca salamsa ve ap uygun ise, paslanmaz elik baca kullanlmadan mevcut bina bacas kullanlabilir. Atmosferik brlrler zerinde elektrik motoru , fan vs. bulunmamaktadr. Bu yzden atmosferik brlrl kazanlarn elektrik sarfiyat ok azdr ve kazann zerindeki panelin ektii enerjiye eittir. Yani pratik olarak brlr iin ek hi bir enerjiye ihtiya olmaz. Ayrca Thermostream teknolojisi sayesinde nt pompa iin harcanan enerjiden de tasarruf edilir.

flemeli Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) flemeli brlrl kazanlarda brlr zerindeki hava klapesi , brlr durduunda kapatmaktadr. a- Ancak n sprmedeki bir hatada (ok az da olsa) patlama riski vardr. b- Baca ekiinin fazla olduu yksek binalarda klapeye kumanda eden damper motorunun dilileri ar zorlamadan dili syrabilir. flemeli brlrl kazanlar her kapasitede retilmektedir.

Kapasite Aral

at Kazan Dairesine Uygunluk

flemeli brlrl kazanlardaki ses ve titreim problemi , kazanlar at kazan dairelerinde kullanm iin dezavantajl ve uygunsuz yapmaktadr. Ayrca zellikle elik kazanlarn atya tanmas daha zordur.

Dkm Kalitesi

GG 25 dkme demirden maml flemeli brlrl dkm kazanlar sl oklara ve termal gerilmelere dayankl deildirler. Oysa Buderus hem atmosferik hemde flemeli dkm kazanlarnda GL 180M zel dkm kokteylini kullanmaktadr.

mr

Klasik tip kazanlarda mr, kazan imalat kalitesine bal olarak deimektedir. flemeli brlrl kazanlarda youmadan etkilenmeyecek baca (genellikle paslanmaz elik) kullanm arttr. Bacada youma ve sese ynelik ek tedbirler dnlmeli , bu amaca ynelik olarak ift cidarl, izolasyonlu baca kullanlmaldr. Paslanmaz elik baca ek maliyet getirmektedir. Bu tip kazanlarda bir baca akm sigortas olmad iin yanl boyutlandrlm bir bacada ok fazla eki halinde yksek kayplar, ok dk eki halinde kazann zarar grmesi (kavrulma, termik korozyon, eilme vb.) gibi problemlerle karlalmaktadr. a- flemeli brlrlerdeki fann elektrik motoru ve hava klapesi servo motoru, ek bir enerji sarfiyat getirir. b- Ayrca 100.000 kcal/h zerindeki kazanlarda dn suyu scakl kontrol iin kullanlmas zorunlu olan nt pompa da ek bir enerji sarfetmektedir. Bu fazladan sarfiyat Thermostream teknolojisine sahip yeni Buderus kazanlarda (atmosferik ve flemeli) yoktur. Minimum kazan suyu scakl ve minimum debi snrlamalar olduu iin; nt pompa kullanm gereklidir.

Baca Konusu

Elektrik Sarfiyat

Thermostream Teknolojisi

Buderusun gelitirdii en son teknolojilerden biri olan Thermostream teknolojisi atmosferik kazanlara da uygulanmtr. Bu kazanlarda minimum dn

Tablo 5.5/ ISISAN BUDERUS ATMOSFERK BRLRL KAZANLAR LE FLEMEL BRLRL KAZANLARIN KARILATIRMASI (GAZ YAKITLI) (Devam) 162

Karlatrma Kriteri Thermostream Teknolojisi

ISISAN Buderus Atmosferik Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) suyu scaklk snrlamas ve minimum dn suyu debisi snrlamalar ortadan kalkmtr, kazanlar nt pompasz olarak kullanlrlar.

flemeli Brlrl Kazanlar (Doal Gaz - LPG) a- nt pompa ve ekipmanlarnn toplam kurulu maliyeti : nt pompa .....................................................1Ad. Yedek pompa (istenirse)..................................1 Ad. nt pompa kontrol modl ............................1 Tk. (kontrol paneline ilave edilir) Kapatma vanalar ............................................2 Ad. ekvalf.............................................................1 Ad Boru ve fittings.................................................1 Tk Borular ve vanalarn s izolasyonu .................1 Tk. Boru , fittings vana vs. montaj iilii ..............1 Tk. Elektrik tablosu ve donanm ...........................1 Tk. Elektrik tesisat ................................................1 Tk. b- nt pompa , kazan kullanld srece elektrik tketecektir. Srekli iletme maliyeti oluacaktr. flemeli brlrl kazanlar otomatik kontrole uygundurlar, ancak dikkat edilmesi gereken konu kazan - panel uyumunun salanmasdr. Burada panellerini kendi kazanlarna gre imal eden reticilerin kazan ve panelleri tercih edilmelidir.

Otomatik Kontrole Uygunluk

Buderus Atmosferik brlrl kazanlar Buderusun bu kazanlar iin zel gelitirilen Ecomatic panelleriyle , tamamen otomatik olarak i ve d hava artlarna bal olarak alrlar. Buderus kazan - Ecomatic panel - brlr ve boyler sistemini birlikte gelitirilip, mkemmele ulamay hedef almtr. Buderus atmosferik brlrl kazanlar gaz yaktlarn tm ile, doal gaz, LPG ile kullanlabilirler.

Yakt Cinsleri

flemeli brlrl kazanlar doal gaz , LPG , motorin ve fuel-oil ile kullanlabilirler. Ancak dikkat edilmesi gereken husus , kazann her yakt cinsinde ayn kapasiteyi verebiliyor olmasdr. Eer farkl yakt cinsleri iin farkl kazan kapasite deerleri veriliyorsa kazan kapasitesi olarak , verilen en dk kapasite deerlendirilmelidir. Marka ve modele gre deiir.

Brlr

Yeni jenerasyon n karml brlr : a- Says artrlm mstakil alevler. b- Geniletilmi alev yzeyi c- Ventur: form sayesinde mkemmel yakt ve hava karm. d- Dk gaz basncnda alabilme yetenei e- 60 Kw dan sonra iki kademeli ve sra kontrollu yanma , f- Yksek yanma verimi zellikleri ile bir teknoloji harikasdr. nemli Not: Gaz brlrlerini seerken gaz hatt armatrleri boru apn mutlaka karlatrnz. Kk apl gaz hatlar emniyetsiz ve ksa mrl olup , gaz basnc dtnde almazlar. a- 100.000 Kcal/h kapasiteye kadar daha ucuz. b- 100.000 - 300.000 Kcal/h kapasite aralnda benzer fiyatlar. c- 325.000 Kcal/h kapasiteden sonra ilk yatrm maliyeti daha pahaldr. Ancak bu kapasite aralnda kazan : 1- Drt kademeli yanma sistemi , (%25 , %50, %75 , %100 kapasiteler) 2- Sra kontrollu kademe kontrol sistemi. 3- %85 orannda yedekleme kapasitesi (arza halinde) zelliklerine sahiptir. Brlr alt says (alma - durma says) ~40.000 Adet/yl dan ~570 Adet/yl deerine indirildii iin yakt sarfiyat ok azalr. lk yatrm maliyetinin drt kademe kontrol sisteminden kaynaklanan fiyat fark , iletmedeki yakt ekonomisi ile en ge bir mevsimde geri denmi olur.

lk Yatrm Maliyeti

Atmosferik kazan iin yaplan karlatrmann tersidir. a- 100.000 kcal/h kapasiteye kadar daha pahal, b- 325.000 kcal/h kapasiteden sonra daha ucuzdur. Ancak karda sralanan hususlar geerlidir. c- Trifaze motorlu brlrlerde ilave bir enerji beslemesi ekilmelidir. Bunun iin elektrik panosu iinde ilave sigorta konulmas gerekir.

163

5.1.5. Buderus Atmosferik Brlrl Kazanlar ve Baca Klapesi Atmosferik kazanlarda 1980den sonra ok ciddi deiiklikler oldu. nceki yllarda Buderus atmosferik kazanlarn 104 204 304 404 504 modelleri vard. Buderusun notasyonunda G dkm kazan S elik kazan anlamna gelmektedir. Bandaki rakamlar kazan byklkleridir. Bunlar giderek byyen kazan kapasitelerini gstermektedir. Sondaki rakam 4 olunca gaz yakt (doal gaz, LPG) yakan atmosferik kazan veya son rakam 5 olunca, sv ve gaz yakt yakan flemeli brlrl kazan anlamna gelmektedir. Ortadaki rakam imalat srasn verir. Yani 104 ilk imalat gsterir, sonra 114, 124, 134 serileri zaman iinde gelimelerle ortaya kan yeni serilerdir. Her bir seride verim artmtr. lkin %88den %90a sonra %90dan %93e verim art olmutur. u anda en son seri 34lerde %95 96 verim sz konusudur. Yeni seri kapasiteye gre, 234 334 434 534 olarak sralanmaktadr. En son yenilemeyle nt pompa ortadan kalkmtr. En dk kazan suyu scakl, en dk su debisi kavramlar ortadan kalkm ve verim %95 96lara kmtr. Yeni 34 serisi kazanlarda yanma sistemi deiiktir. Bu seride artk lownox ubuklar kullanlmamaktadr. Baca ekiinin atmosferik brlrl kazanlara etkisi Atmosferik brlrl kazan durduu zaman bacada eki devam etmektedir. Bu nedenle verimin decei eklinde bir kan vardr. Atmosferik brlrl kazanlarn arkasnda davlumbaz bulunur. Bu davlumbaza kazandan gelen gaz girer ve gaz baca ekiiyle yukardan atmosfere atlr. Eer eki fazla olursa, ortamdaki havay emer. Baca kazann kna kadar gelmi olan gaz alp gtrmekle grevlidir. Bu nedenle baca ekiinin kazan zerinde alrken bir etkisi yoktur. Fakat kazan durduu zaman arkasnda bir klape yoksa, ortaya kan hava akm kazan iten soutur ve kesintili alma kayb oluturur. Buderus atmosferik kazanlarda baca klapesi mevcuttur. Ama klapenin kullanlmas bir avantaj olarak grlmemektedir. nk klape konulmad zaman yllk verime etkisi binde 0,05 ile 2,5 arasnda kalmaktadr. Buna karlk fazla hava bacadaki kondenzasyonu da belli oranda nlemektedir. nk fazla havayla, scaklk dmekle beraber su buharnn gaz iindeki konsantrasyonu da der. Bu nedenle bacada youma seviyesi bir miktar azalm olur. Klape kullanlmas halindeki avantaj rnek olarak ekil 5.6-5.8de grlmektedir. Buna gre baca gaz klapesinin kullanlmas halinde kesintili alma kayplar azalmaktadr. Klape tavsiye edilmemesinin asl nedeni ka164

zanda herhangi bir gaz kaa olmas halinde, bu gazn buradan otomatik olarak tahliye edilmesidir. Yani bacann bir gaz kaak sigortas olarak dnlmesidir. Kazan Verimi, nk Alman stma tesisleri artnamesine gre 70 kWn zerinde kapasite ihtiyac olan tesislerde ift kademeli veya modlasyonlu brlrler kullanlmaldr. Bu durum kazanlarda ift kademeli brlr kullanm ile dikkate alnmtr. Bu, diyagramda kazan verimi iin 2 farkl eri bulunmasna sebep olur. Bu erilerden birincisi ksmi yk erisi (1. Kademe) ikincisi ise tam yk erisidir. (1. ve 2. Kademe beraber) ekil 5.9da rnek olarak G334 kazan verim deerleri verilmitir. Kesintili alma Kayplar, qB Kesintili alma kayplar kazan durma zamanndaki kayplardr. Bu esnada kazann yzeyinden evreye nm ve doal tanm ile s transferi gerekleir. Bu s transferi kesintili alma kayplarnn bir ksmn oluturur. Bu srada baca ekii sayesinde kazanda souma da olur. Yani kazan iindeki sirklasyon sayesinde kesintili alma kayplarna, bu souma kayb da eklenir. Atmosferik brlrl kazanlarda test standnda kesintili alma kayplarn lmek iin 0,1 mbarlk bir baca ekii ayarlanmtr. Bu da 1 m baca yksekliine edeerdir. Deerler baca klapesiz lm sonunda elde edilmilerdir. Ancak atmosferik brlrl kazanlara baca klapesi monte edilmez ise, brlr durduunda kazan iersine szabilecek gaz yakt bacadan doal ekile tahliye olabilecektir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarn, flemeli brlrl klasik tip kazanlara gre bir stnl de gaz patlamalarna kar doal ekilerinin salad ilave emniyet avantajdr. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda binde 0,5 ile binde 2,5 aras verim fark yerine, ilave emniyeti tercih etmek daha mantkl grnmektedir ve baca klapesi mantna gerek grlmemektedir. G 234 Atmosferik Brlrl Kazan Erileri (ekil 5.6) ekildeki diyagramda kazann kesintili alma kayplar baca gaz klapeli ve baca gaz klapesiz haller iin verilmitir. Diyagramda 70C ortalama kazan suyu scaklna baklacak olursa baca klapesiz durumda %1,05 olan kesintili alma kayplarnn baca klapeli durumunda %0,8 mertebelerine indii grlebilir.

Dolaysyla baca klapesi ile kesintili alma kayplar % 0,25 (binde 2,5) azalmaktadr. Ancak atmosferik brlrl kazanlara baca klapesi monte edilmez ise, brlr durduunda kazan iersine szabilecek gaz yakt bacadan doal ekile tahliye olabilecektir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarn, flemeli brlrl klasik tip kazanlara gre bir stnl de gaz patlamalarna kar doal ekilerinin salad ilave emniyet avantajdr. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda binde 2,5 verim fark yerine ilave emniyeti tercih etmek daha mantkl grnmektedir. G 334 Atmosferik Brlrl Kazan Erileri (ekil 5.7) ekildeki Diyagramda kazann kesintili alma kayplar baca gaz klapeli ve baca gaz klapesiz haller iin verilmitir. Diyagramda 70C ortalama kazan suyu scaklna baklacak olursa baca klapesiz durumda %1,2 olan kesintili alma kayplarnn baca klapeli durumunda %0,8 mertebelerine indii grlebilir. Dolaysyla baca klapesi ile kesintili alma kayplar %0,4 (binde 4) azalmaktadr. Ancak atmosferik brlrl kazanlara baca klapesi monte edilmez ise, brlr durduunda kazan iersine szabilecek gaz yakt bacadan doal ekile tahliye olabilecektir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarn, flemeli brlrl klasik tip kazanlara gre bir stnl de gaz patlamalarna kar doal ekilerinin salad ilave emniyet avantajdr. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda binde 4 verim fark yerine ilave emniyeti tercih etmek daha mantkl grnmektedir ve baca klapesi mantna gerek yoktur. GE434 Atmosferik Brlrl Ecostream Kazan Erileri (ekil 5.8) ekildeki Diyagramda kazann kesintili alma kayplar baca gaz klapeli ve baca gaz klapesiz haller iin verilmitir. Diyagramda 70C ortalama kazan suyu scaklna baklacak olursa baca klapesiz durumda %1,0 olan kesintili alma kayplarnn baca klapeli durumunda %0,7 mertebelerine indii grlebilir. Dolaysyla baca klapesi ile kesintili alma kayplar % 0,3 (binde 3) azalmaktadr. Ancak atmosferik brlrl kazanlara baca klapesi monte edilmez ise, brlr durduunda kazan iersine szabilecek gaz yakt bacadan doal ekile tahliye olabilecektir. Buderus atmosferik brlrl kazanlarn, flemeli brlrl klasik tip kazanlara gre bir stnl de

gaz patlamalarna kar doal ekilerinin salad ilave emniyet avantajdr. Buderus atmosferik brlrl kazanlarda binde 3 verim fark yerine ilave emniyeti tercih etmek daha mantkl grnmektedir ve baca klapesi mantna gerek yoktur.

ekil 5.6/ KESNTL BACA GAZI KAYIPLARI VE BACA GAZI SICAKLII KAZAN SUYU SICAKLIINA BALIDIR. (Baca gaz scakl davlumbazdan llmtr)

ekil 5.7/ KESNTL BACA GAZI KAYIPLARI VE BACA GAZI SICAKLII KAZAN SUYU SICAKLIINA BALIDIR. (Baca gaz scakl davlumbazdan llmtr)

(Sistem zmleri iin bkz. Blm 5.1.12.2, rnek 9-12)

165

ekil 5.8/ KESNTL BACA GAZI KAYIPLARI VE BACA GAZI SICAKLII KAZAN SUYU SICAKLIINA BALIDIR. (Baca gaz scakl davlumbazdan llmtr)

ekil 5.9/ KAZAN VERM KAZAN SUYU SICAKLIINA BALIDIR. 5.1.6. flemeli Brlrl Standart Doal Gaz Kazanlar flemeli brlrl kazanlarda su ile evrili kapal yanma odas szkonusudur. Gerekli hava cebri olarak fanla temin edilir ve yksek basnl brlr kullanldnda ocakta kar basn ad da verilen art bir basn oluur. Brlr ve yanma odas birbirine uygun olmaldr. Gaz yollarnn direnci fazla olan kazanlarda nemli bir problem ilk ateleme srasnda ortaya kar. lk kalkta ocakta ani snan gazlarn skmas ile normal alma basncnn 6 misli mertebesinde basn olur ki, bu kazanda titreim ve sarsntlara yol aar. Bu nedenle bu tip kazanlarn dk alev balangl brlrler ile donatlmas veya iki kademeli brlr kullanlmas gereklidir. Doal gazl kazanlarda asl s geii konveksiyon 166

yzeylerinde gerekleir. Yzeyler zerinde youma olmamas iin kazan su scaklnn 55Cnin altna dmemesi gerekir. zel alaml dkm kazanlar duman tarafndaki youma dolaysyla ortaya kan korozyona dayankldrlar. Ayrca kazan konstrksiyonu nem kazanmaktadr. rnein Buderus kazanlarda dn su scakl 32C deerine kadar dtnde kazanda kondensasyon olmamas zel kazan konstrksiyonu ile salanmtr. Buderus dkm doal gaz kazanlarnda, Logamatik ad verilen kontrol sistemi ile, stma sisteminde yk azaldka kazan suyu scakln ve yaklan yakt miktarn (oransal olarak) azaltmak mmkn olmaktadr. Bylece dk yklerde hem yakt tketimini azaltmak hem de kazan verimini ykseltmek mmkn olabilmektedir. Halbuki normal olarak dk yklerde almada kazan verimi azalr. Klasik tip elik kazanlarda youmann nlenmesi iin kazan su scakl yksek tutulmaldr. Bu amala, stma sisteminde, 3 veya 4 yollu otomatik kontroll kartrma vanalar ve kontrol paneli kullanarak kazan su scakl hep sabit tutulurken, sisteme gnderilen su scakl yke gre deitirilmelidir. Bu koullarda youma nlenirken verim decek, yakt tketimi artacaktr. Doal gazda kullanlacak elik kazanlarda aadaki zellikler aranmaldr. 1- zel alam elikten imal edilmelidir. 2- Doal gaz yakmak zere dizayn edilmi olmaldr. (Her kazanda doal gaz yaklabilir. Ancak mr, verim ve gvenlik nedeniyle yeni konstrksiyonlar yaplmtr) 3- Youmann nlenmesi iin kazan su scakl, sistemde 3 veya 4 yollu otomatik kontroll kartrma vanalar kullanarak, yksek tutulmaldr. 4- zellikle birinci geite duman borular aynaya kaynak edilmeli ve boru ularndaki fazlalklar tra edilmelidir. 5- Kazan tamamen szdrmaz olmal, duman kutusu kapaklar zel conta ile donatlmaldr. 6- Duman borular kk kesitli olmal, ilerine trblatr yerletirilmelidir. 7- Brlr adaptr ve kapaklar refraktet malzeme ile kaplanmal ve duman kapaklar ayrca scakla dayankl malzeme ile sya kar yaltlmaldr. flemeli brlrl kazanlarla atmosferik brlrl kazanlarn karlatrmas Tablo 5.5de grlmektedir.

5.1.6.1. flemeli Brlrl Kazanlarda Baca ekiinin Etkisi flemeli brlrl kazanda baca direkt olarak kazandan emi yapar. Eer brlr durduunda, bacada klape yoksa bacann etkisiyle kazanda hava ak olmas kanlmazdr. nk baca elektrik sprgesinin az gibi kazana baldr. Bu hava hareketi de kazan soutacaktr. Bu nedenle de flemeli brlrl kazanlarn brlrlerinin zerinde mutlaka klape vardr. Bu klape brlr almadan nce aar, kazan iersinde havayla belli bir sre sprme yapar sonra da ateleme yapar ve yakmaya balar. Kazan soumasn diye brlr durduu zaman da klape kapatr. flemeli brlrl kazanlarda baca ekii direkt olarak kazan ilgilendirir. Yani hava scakl +10C iken brlr ayar yapldnda, d scaklk -10Cye dt zaman baca daha ok eker. Hava scakl +35Ce kt zaman baca daha az eker. ekil 3.58de bu durum grlmektedir. Bacann az veya ok ekmesi de yanma verimini az veya ok etkiler. Baca daha az ektii zaman, karsndaki diren azald iin brlr daha fazla hava fler. Bu da hava fazlal katsaysnn fazla olmas, yani verimin dmesi anlamna gelir. Bunun tersi de geerlidir. Hava snd zaman baca daha az eker. Bu durumda fann bast hava miktar azalr. Yanma bozulur, kurum yapmaya balar ve kt yanma sonucu yakt sarfiyat artar. flemeli brlrl kazan kullanlmas halinde ylda birka defa ayar yapmak gerekir. Yani yaz gelince yaz ayarnn yaplmas, k balangcnda k ayar yaplmas gerekir. Havalar ok souduunda, Aralk aynda bir daha ayar yapmakta fayda vardr. Biraz byk tesislerde, yani 100 kw tan daha byk tesislerde, bu ayar ylda 4 defa yapmak daha ekonomiktir. Servise verilecek olan para, amorti edebilir. 100 kWtan byk kazanlarda 1- Mays aynda, 2- Ekim aynda, 3-Aralk ortasnda, 4-Martn ortasnda veya sonuna doru hava ayarnn yaplmasn tavsiye ederiz. 5.1.7. Duvar Tipi Kombi Cihazlar Doal gazl kat kaloriferi uygulamalarnda kullanlan s retim cihazlarndan biri de duvar tipi kombi cihazlardr. Duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlarnda hem stma scak suyu hem de kullanma scak suyu birlikte retilir. Cihazlar otomatik brlrl olup, stma ve s deitirgeci yzeyleri paslanmaz elik, bakr veya bronz malzemelerden yaplabilmektedir. ekil olarak ofbenlere benzer ve duvara aslarak monte edilirler.

ekil 5.10a ve bde Buderus modlasyonlu akll kombilerin tesisata balantlar verilmitir. Balant harici pompasz ve harici pompal olarak iki ekilde yaplabilir. Sistemde direncin fazla olduu demeden stma gibi uygulamalarda ekil 5.10bde grlen harici pompa kullanlmas gerekebilir. Avantajlar: a- Alternatiflerine gre ucuzdur. b- Hem stma hem de kullanma suyu salamak ayn zamanda olasdr. c- Duvara monte edildii iin az yer kaplar. d- Sirklasyon pompas ve kapal genleme tank zerindedir. Dezavantajlar: a- On-off kontrollu standart kombilerin mrlerinin ksa olmas b- Servis ve yedek para giderlerinin fazla olmas (her stma mevsimi sonunda baz para deiikliklerine ihtiya gstermesi) c-Kapasitelerinin snrl olmas (genellikle 20.000 kcal/h) d- Verimlerinin daha dk olmas e- Otomatik kontrol sistemlerinin snrl olmas f- Tam gvenlik sistemine sahip olmamas. (karlatrma iin atmosferik brlrl kazanlar blmne baknz) g- 2 kata kadar olan binalarda kombi cihaz daha pratik olabilir. Ancak 3 kat ve daha fazla katl yaplarda servis skl, baca problemleri ve binann yaygn gvenlii asndan merkezi sistem daha doru zmdr. zellikle yangn gvenlii asndan ok katl yaplarda kombi cihaz kullanlmas ciddi riskler oluturacaktr. ofbenlerin ekonomik mrnn 8-10 yl olduu ve gnde ortalama yarm saat kullanldklar dnlrse, stma mevsiminde gnde ortalama 20 saat on-off alan standart kombi cihazlarn mrlerinin cihaz kalitesine ve kullanma bal olarak daha dk olmas doaldr. Hermetik kombide ift cidarl olan duman kanal en fazla 3,5 m uzunlukta olabilir. Daha uzun olursa ters ynde akan scak baca gazlar ile hava fazla snd iin fan durabilir ve yanma bozulur. Ayrca scak hava fan kapasitesini her durumda etkilemektedir. Sonu olarak, duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlar en fazla 2 veya 3 katl yaplarda, kazan monte edilecek yeri olmayan 80-100 m2 daireler iin dezavantajlarna ramen pratik olmaktadr. 167

168

ekil 5.10 a/ ISISAN BUDERUS MODLASYONLU AKILLI KOMB SSTEM

169

ekil 5.10 b/ ISISAN BUDERUS MODLASYONLU AKILLI KOMB SSTEM (HARC POMPALI)

5.1.7.1. Kombi Cihazlar Seiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1- Tam emniyet sistemine sahip olmaldr. Tam emniyet sisteminin iinde: a- 2 ya da 3 manyetik gaz ventili b- yonizasyonla alev kontrol c- Dk basn kontrol (presostat veya benzeri sistemler ) zellikleri bulunmaldr. Modlasyonlu brlrlerde modlasyon aral genise (%10 - %100 aras gibi) iyonizasyon bu grevi stlenir. Tek manyetik ventil kullanlmas halinde, gaz yolundan ventile pislik gelmesi vb. nedenlerle gaz ventili tam kapatamayabilir ve sznt riski oluabilir. 2 ya da 3 seri ventil kullanlmas emniyeti 2 ya da 3 kez artrr. Pilot alevli sistemlerde gereksiz enerji sarfiyat yannda, ters hava akmlar sonucunda pilot alevin snmesi riski vardr. Ayrca dk basn kontrol olmazsa, gelen gazn basncnn ok dmesi halinde gaz sznts riski doar. Buna kar da dk gaz basnc emniyeti olmaldr. Hermetik kombilerde fann, brlr almazken de almas nedeniyle gaz kaa riskine kar ek emniyet alnr. 2- Modlasyon: Kaliteli, ekonomik bir kombi, modlasyon kontrol, yani su ve oda scaklna gre alev boyunu ayarlayabilen tipte olmaldr. Bu tr cihazlar on-off kontroll cihazlara gre nemli lde tasarruf ve konfor salamaktadr. Modlasyon yapabilen kombilerdeyse, modlasyon aral en geni olan kombiler kullanlmaldr. Bu tr kombilerde en yksek tasarruf ve konfor salanr. Bunun bir baka stnl eanjrn daha dk scaklk etkisinde kalmas ve mrnn uzamasdr. 3- Scak su eanjr: Klasik scak su eanjrlerinin boyutlar ok ufaktr. Bu cihazlarda eanjrlerde ok abuk kirelenme olmaktadr. Ayrca yksek scaklk, korozyona sebep olmaktadr. Bu eanjrlerin yerine serpantinli mini boyler kullanlan kombiler tercih edilmelidir. Bu sistemde srekli rezerv su olmas, zellikle yaz mevsiminde scak su ihtiyacna abuk cevap verilebilmesi avantajn, dolaysyla enerji ve sudan tasrruf edilmesini salar. 4- Modern bir kombi arzasn hata mesajlaryla kullanc ve servise gsterebilmelidir. (Display) 5- Mekanik kontroll (flowing switch vb. gibi elemanlar kullanlan) kombiler yerine, termostat kontroll elektronik kombilerin kullanlmas, sistemin ihtiyalara abuk cevap vermesi nede170

niyle konfor ve ekonomi salayacaktr. 6- Hermetik kombilerde, istendiinde iki ayr baca kullanlabilecek (taze hava ve egzost iin) tipte konstrksiyonlar seilmelidir. ie bacalarda egzost havasnn taze havay stmas sonucu fan kapasitesi decektir. 7- Bacal kombilerde, mutlaka baca sensr kullanlmaldr. 8- Kombi cihazlar tesisatta genelde en st kotta olduu iin, kolay hava tahliyesi yaplabilecek zmler tercih edilmelidir. Tablo 4.4te gelimi modlasyonlu kombi cihazlar ile on-off kontrollu standart kombi cihazlarnn karlatrmas verilmitir. 5.1.8. Hermetik Kombilerin Bacalarnn Tek Borulu Olarak Kullanlmas Trk standartlarnda ve orijinal Alman Standartlarnda hermetik tip kombiler C tipi cihazlar olarak tanmlanr. Bu cihazlar iki boru vastas ile, yanma havasn d duvar dndan alp, yanma rnleri atk gazlar yine d duvardan dar atarlar. Bu tip cihazlar fanl veya fansz olabilir. Fanl hermetik kombilerde hava ve dumann hareketi bir fan yardm ile salanmakta olup bunlar yerleim ve balant asndan daha esnektir. D hava balantsnda i ie iki boru kullanlr. Temiz ve souk yakma havas iie borulardan dtakinden alnr ve yanm gazlar iteki borudan dar atlrlar. Bu durumda sz edilen boru bir s deitirgeci gibi hareket eder. teki borudan dtaki boruya olan s transferi nedeniyle souk hava snrken, yanma rn gazlar ise belirli miktarda sour. Bu nedenle boru boyu nemlidir. Cihazn yerletirildii yer itibariyle fanl hermetik kombilerde boru boyu uzun tutulmak zorunda kalnrsa, sakncalar ortaya kar. Uzun boru boyunca souk d hava iyice snacandan zgl hacmi artacak ve genileyecektir. Bu durumda fan performansnda dme olur ve yanma iin gereken miktarda hava yanma hcresine beslenemez. Uzun borunun bir baka sakncas ise, artan boru boyuna bal olarak artan srtnme kayplardr. Basn kayplarnn artmas da fann emdii hava miktarn azaltr ve yanmann bozulmasnn bir baka nedenini tekil eder. Bu nedenle fanl hermetik kombilerde boru uzunluu snrldr. Daha uzun boru gerektiinde, zm temiz havann tesis odasndan dorudan alnmas ve tek boru ile dumann d duvardan dar atlmasdr. Bu durumda, a- Fan sadece yanma rnlerini dar atmakta kullanldndan, daha uzun borudaki srtnme kayplar yanmada bozulma olmadan karlanabilir.

b- Yakma havas i ortamdan alnd iin sabit oda scaklndadr. Bu nedenle hava scaklna bal olarak fan performansnda bir azalma olmaz. Bu tip uygulamalarda d ve i basn arasnda bir fark olmas halinde fann basncnn yeterli olmas gerekir. zellikle rzgar basnc etkisi ile cihazlarda bir olumsuzluk yaanmamas iin nlem alnmaldr. GDA artnamelerinde hermetik kombilerin yakma havasn i odadan alp, sadece yakma rnlerini d duvardan atmas ile ilgili bir bahis yoktur. Halbuki bu durum yabanc standartlarda dikkate alnmtr. rnein NEN 1078 numaral Hollanda standard bu konuyu dzenlemektedir. Bu standart C tipi fanl hermetik kombilerin yakma havasn i odadan dorudan almasna izin vermektedir. Ancak odada negatif basn olumamas iin belirli byklklerde aklklar yaratmak gerekmektedir. Bu aklklarla ilgili bilgi metin iersinde verilmitir. Standartlarda Konunun Ele Aln gda artnamelerinde hermetik kombilerin yakma havasn i odadan alp, sadece yakma rnlerini d duvardan atmas ile ilgili bir bahis yoktur. Halbuki bu durum yabanc standartlarda dikkate alnmtr. Yabanc standartlarda bu konunun ele aln iki biimdedir. Ya dorudan doruya sz konusu durum, yani C tipi cihazlarn i odadan hava alp, duman tek boru ile dar atmas hali ele alnmtr veya cebri ekili (fanl) atmosferik brlrl B tipi cihazlara yer verilmitir. Sz konusu durumda hermetik kombileri bir nevi cebri ekili B tipi cihazlar olarak da ele almak mmkndr. Burada en nemli konu tesis odasnn artlar ile ilgilidir. C tipi cihazlar tesis odasnn artlarndan bamszdr. Halbuki B tipi cihazlarda tesis odalarnda baz artlarn yerine getirilmesi gerekir. Bu durumda standartlarda ortak olarak aranan iki nemli art vardr. a. Cihaza temiz hava temini, yaratlacak aklklar ve benzeri nlemlerle garanti altna alnmaldr. b. Atk gaz borusunda herhangi bir arza nedeniyle duman gaz aknn kesilmemesi garanti altna alnmaldr. Bu amala basn duyar elemanlar vastas ile durumu hissedip cihaz durduran otomatik sistemler kullanlmas art koulmaktadr. Konuyu ele alan standartlar u ekilde sralanabilir; 1. DVGW G 660 sayl Alman standard tamamen fanl atmosferik brlrl cihazlarla ilgilidir. 2. DVGW TRGI 186 Alman kurallar cebri ekili baca tiplerini snflandrrken vantilatrn ci-

hazn bir paras olduu ve atk gazlarn mekanik olarak atld tipler eklinde bir snf tariflenmektedir. 3. Guide pratka al installazione di caldaie, acaldabagni e radiatori a gaz isimli talyan Standartlarna dayanan kaynakta, B122 tipi cihaz olarak tamamen yukardaki cihaz tariflenmektedir. 4. BS 5440 Part 1 ngiliz Standardnda Madde 2.17 de fan ekili baca sistemleri tantlmakta ve Madde 5te tasarm, tesis ve kabul artlar verilmektedir. Konunun Hollanda Standardnda Ele Aln Hollanda Standard Regulations for installations for natural gas NEN 1078 numaral standard, Madde 13.3.2.1 bu konuyu detayl biimde dzenlemektedir. Bu standardn tercih nedeni, zellikle hermetik kombilerin odadan hava almalar durumunda (tek borulu kullanm) tesis edilecei odadaki gerekli havalandrma artlarn aka ifade etmesidir. Bu standarda gre, fanl C tipi cihazlar ayr bir boru ile dorudan dar balanabilir. Bu imkanlar ematik olarak Standarttan alnan ekil 5.10cde gsterilmitir. Klas C tipi fanl hermetik kombilerin yakma havasn i odadan dorudan almas halinde odada negatif basn olumamas iin belirli byklklerde aklklar yaratmak gerekmektedir. Bu aklklarn byklkleri standarttan alnan aadaki tabloda verilmitir. D hava akl dorudan d duvara alacaksa At1 byklnde bir aklk yeterlidir. Eer hava d duvar olan bir komu odadan alnacaksa, komu oda duvarnda At2 byklnde ve komu odann da alan duvarnda At1 byklnde birer aklk meydana getirilmesi gerekmektedir. Bunun iin tabloda hangi satrdan okuma yaplaca oda hacmine baldr. Eer oda hacmi (0.2xB2) deerinden kkse st satrdan bykse alt satrdan okuma yaplacaktr. Tesis odasnda ve hava temin edilen komu odada braklmas gerekli aklk miktarlar

Buradaki byklkler; B2 : Cihazn gc (kW) V : Oda hacmi (m3) At1 : D scaklk (cm2) At2 : Odada komu hacime braklacak aklk (cm2) 171

ekil 5.10c / C TP FANLI CHAZLARIN TEMZ HAVAYI DORUDAN ODADAN EMMES ARTLARI rnek Hesap Kapasitesi 24 kW olan hermetik kombi cihaznn 10 m3 hacmi olan bir odaya yerletirilebilmesi iin hava alaca komu hacime braklmas gerekli aklk ne olmaldr? Oda hacmi 0,2 x 24 = 4,8 m3 deerinden byk olduu iin iki oda arasnda braklmas gerekli minimum net aklk, At2 = 5 x 24 = 120 cm2 deerindedir. Bu durumda 10 x 15 cm (veya 15 cm) aklk yeterlidir. Komu hacimden da olmas gerekli minimum net aklk, At1 = 5x24 =120 cm2 deerindedir. Bu yukardaki akla eit byklktedir. 5.1.9. Fanl Hermetik Kombilerde Baca Hesab Kombi cihazlar iin baca imkan yoksa veya tesis odasnda havalandrma imkan yoksa, hermetik tiplere gemek gerekir. Hermetik kombi cihazlar ise fanl ve fansz olarak ikiye ayrlr. Fansz tipler d duvara veya zel bacaya (Hava Atk gaz bacas) balanabilir. Fanl tiplerde ise cihaz istenilen uygun bir yere monte edilir. Yakma havas temini ve atk gaz (duman gaz) egzostu balant borular yardm ile gerekleir. Hava alm ve gaz atm d duvardan veya atdan olabilir. Ayn noktadan (atdan veya d duvardan) hava alm ve duman gaz atm iin duvar veya at geiinde zel ift cidarl boru kullanlr. Ancak boru boyu uzun tutulmak zorunda kalnrsa sakncalar ortaya kar. Uzun boru boyunca souk d hava snr, scak duman gazlar ise souyarak iersindeki su buhar youur. Ayrca srtnme kayplar artar. Dolays ile cihaz performans uzun boru balantlarndan etkilenir. Yakma havasn dardan alp, yanma rnlerini dar atan ift borulu kombilerde havann ve gazn hareketi bir fan vastas ile salanmaktadr. Fan g172

cne ve boru uzunluklarna gre uygun boru aplar seilmelidir. Aksi halde istenilen ak salanamaz. Bir dier nemli konu ise duman gazlar iindeki su buharnn youmasdr. Bunun nlenmesi iin baca borusu boyu belirli deerleri gememeli veya izole edilmelidir. Baca Borusu Hesab Yakma havasn atdan alp, duman yine atdan atan bir BUDERUS kombi baca balants ekil 5.11de grlmektedir. Burada G,E,F hava borusu; A,B,C duman borusu ve D i ie ift cidarl zel borudur. zel boru burada at veya d duvar geiinde ve havann alnp, dumann atlmasnda kullanlmaktadr. Baca veya boru ap hesabnda aka kar gsterilen diren esas alnr. Bu tip kombilerde msaade edilen maksimum diren 100 Pa deerindedir. Boru sistemindeki diren bunun altnda kalacak ekilde hesap yaplmaldr. Boru uzunluuna gre, hava borularndaki diren, ekil 5.12de duman borularndaki diren ekil 5.13de verilmitir. Tablo 5.14de ise uzunluuna bal olarak ift cidarl zel baca direnleri verilmitir. Ayrca dirsek direnleri iin, 90 dirsek iin edeer boru = 1,5 m 45 dirsek iin edeer boru = 0,75 m alnabilir. rnek ekil 5.11deki sistem iin veriler: A ve E borular : 1,5 m B ve F borular : 4,5 m C ve G borular : 4,0 m D zel borusu : 1,225 m uzunlukta verilmitir. zel boru hari toplam hava borusu uzunluu: 10m 2 adet 90 dirsek edeer uzunluu : 3m Toplam edeer hava borusu uzunluu :13m Benzer ekilde toplam duman borusu uzunluu: 13m zm: Hava ve duman boru ap 80 mm seilirse, ekil 5.12, 5.13, ile 5.14ten Hava borusu direnci : 20 Pa Duman borusu direnci : 30 Pa 1225 mm zel boru direnci : 5 Pa Toplam :55 Pa olup ok uygundur. Youma Hermetik kombi baca borusu seiminde duman gazlarnn youmamas ikinci nemli dizayn kriteridir. ekil 5.15 ve ekil 5.16da izoleli ve izolesiz duman

ekil5.11/ ATIDAN HAVA ALIP, DUMANI ATIDAN ATAN FANLI BUDERUS HERMETK KOMB TESS borular iin borunun getii evre scaklna gre kuru uzunluklar verilmitir. Tablo 5.17de ise ift cidarl zel paann etkisini gznne almak zere dzeltme katsaylar verilmitir. Duman borusu gerek boyu bu katsay ile arplarak bulunan edeer boru uzunluu, ekil 5.15 veya ekil 5.16da okunan kuru boru boyundan kk olmaldr. rnekteki duman borusu boyu 10 m olup, Tablo 17den okunan dzeltme katsays (zel boru uzunluu L:1225 mm iin), F:1,75 deerindedir. Buna gre kuru uzunluk 10x1,75=17,5 m olmaldr. Boru 20 ve 10 C ortamlardan gemektedir. Ortalama 15C ortam gznne alnrsa ekil 5.15den kuru boy, 8,4 m, ekil 5.16dan kuru boy 18 m okunur. Buna gre izolesiz boruda youma olacak, izoleli boruda youma olmayacaktr. Youma olmamas iin borularn izoleli seilmesi gerekmektedir. 5.1.10. Kazanlarn Dnm Mevcut sv ve kat yaktl kazanlarn doal gaz yakar hale dntrlmesi veya yeni bir doal gaz kazan ile deitirilmesi mevcut kazann yana, durumuna, boyut ve tipine baldr. Aadaki durumlarda kazann deitirilmesi daha iyi olacaktr: 173

1- Sistem iin ok byk veya ok kk ise, 2- Mekanik durumu zayf ise, 3- mrnn sonuna yaklam ise, 4- Uygun brlr bulunamayacak ise, 5 yandan byk elik kazanlarda, yarm silindirik ve radyasyon tipi kazanlarn doal gaza dntrlmesi yerine, yeni bir dkm doal gaz kazan ile deitirilmesi daha uygundur. 350 kW gcn altndaki kazanlarn da dntrlmesi yerine atmosferik kazanlarla deitirilmesi daha ekonomiktir. Bu durumda ayrca baca problemleri ile de karlalmayacaktr. Sonu: a- Mevcut kazanlarn doal gaza dnm iin yaplacak masraflar yeni bir kazan bedelinin %20-30u mertebesindedir. b- Bu kazanlarn mr de doal gaz kullanldnda 3-5 yl mertebesinde olacaktr. c- Bu sre iersindeki mevcut kazanlarn fazladan yakt yakt miktar ise yaklak olarak yeni bir kazan bedeli kadar olacaktr. Buna gre klasik kazanlarn doal gaza dnmnn 3-5 yl sonraki maliyeti, yeni kazan almaya gre ortalama 2,5 kat daha pahal olacaktr. d- Bu sre ierisinde bakm ve tamir masraf yaplacak, arza nedeniyle stmada kesintiler olabilecektir. 5.1.11. Modern Dk Scaklk Kazanlar (Thermostream) Modern scak su kazanlarnda yllk yakt tketiminin ve evreye verilen zararn en aza indirilmesi temel tasarm hedefleridir. Yllk yakt giderinin azaltlmas anlamnda kazan sl veriminin ykseltilmesi demek, sadece anma sl veriminin arttrlmas demek deildir. Bu anlamda asl nemli olan ksmi yklerde kazan veriminin yksek olmas, dmemesidir. Buna gre modern kazanlarda aranan zellikler zetle: - Dk baca gaz scakl, - Aralkl alma kaybnn az olmas, - Dk su scaklklar ile alma, - Yanma veriminin yksek olmas, - Dk emisyon deerleridir. - Dier nemli bir konu ise gereksiz ve ar snmann nlenmesidir. Bu zelliklerin temini iin dikkat edilecek nokta vardr: 174

Tablo 5.12/ HAVA BORULARINDAK DREN

ekil 5.14/ FT CDARLI ZEL BORU DREN DEERLER

Tablo 5.13/ DUMAN BORULARINDAK DREN

ekil 5.15/ ZOLASYONSUZ DUMAN BORUSU KURU UZUNLUKLARI

ekil 5.16/ ZOLASYONLU DUMAN BORUSU KURU UZUNLUKLARIzel Baca Uzunluu 500 700 1000 1225 1500 1750 1950 2160 Dzeltme katsays 1.25 1.35 1.53 1.75 2.00 2.38 2.7 3.33

cak su ihtiyac bu alt snrn altnda olabilmektedir. Bu nedenle kazana zarar vermeden tam ihtiya duyulan scaklkta sisteme su beslemenin zm 3 yollu vanalar olabilmektedir. Bu durumda 3 yollu vana sistem ihtiyacn en ekonomik ve konforlu biimde temin etme grevini yklenirken, kazan suyu scakln kontrol devresi de kazan verimini en yksekte tutacak, dier kullanm amalarn salayacak ve kazan koruyacak su scaklklarn temin eder. Eer sistemde birden fazla zon varsa veya boyler devresi mevcutsa 3 yollu vana (veya vanalar) kullanm art olur. Kazanda su scakln mmkn olduu kadar drmek iin sistemden dnen dk scaklktaki suyun kazana zarar vermemesi gereklidir. Bu sz konusu zarar, hem duman gazlarnn kondensasyonu sonucu korozyon biiminde ve hem de souk suyun scak yzeylerle temas sonucu kazanda sl oklar biiminde olacaktr. Dk scaklk almas iin kazandaki su debisi ne kadar yksek ise kontrol edilebilirlik o kadar yksek olur. Kazanda su debisine bal olarak su giri-k scaklklar fark da deiir. Kazan iin tariflenmi minimum ve maksimum scaklk fark deerleri, bir baka deile min. ve max. su debi deerleri vardr. Tasarmda bunlarn, zellikle min. su debisinin salanmas istenir. 5.1.12. Ecostream Buderus Dkm Scak Su Kazanlar nt pompa gereksinimini ortadan kaldran ve sistemden kazana suyun dk scaklklarda dnmesine izin veren yeni Buderus Ecostream dkm kazan tipi alma prensibi ekil 5.18de verilmitir. Bu kazanda i ie oluturulan iki su gmlei mevcuttur. teki gmlekten (ocakla temasta) su yukar doru ykselirken dtaki gmlekten bunun yerini almak zere su aaya iner. (Termosifon prensibi) Dolays ile kazana giren souk su, nce ocaktan snm olarak gelen scak su ile karr. Belirli oranda sndktan sonra greceli olarak souk duman gazlar ile temastaki yzeylerden aa inerken biraz daha snmakta ve snm su ocak yzeyleri ile temas ederek yukar ykselmektedir. Bu srada su kazan iinde en yksek scakla erimektedir. Bylece bir yandan kazana giren souk su ocaktan ykselen en scak su ile kararak snmakta ve bylece kondensasyon nlenmekte; dier yandan ise bu su dumanla temastaki yzeylerde daha da snarak ocak yzeylerine ulamakta ve bylece termal ok nlenmektedir. Bu sayede bu kazanlarda sistemden dnerek kazana giren su scakl 15C olabilmektedir. Bu scaklk kazanda hibir saknca yaratmamaktadr. 175

Tablo 5.17/ ZEL FT CDARLI BORUNUN KURU UZUNLUA ETKS LE LGL DZELTME KATSAYISI 1. D scakla bal olarak sisteme (veya her zona) beslenen scak su scakln kontrol etmek. 2. Kazan su scakln mmkn olduu kadar dk tutmak. 3. Baca gaz scaklklarn mmkn olduu kadar dk tutmak. D scakla bal olarak sisteme gnderilen su scaklnn kontrolunda en nemli eleman 3 yollu vanalardr. Sistem tek zondan olusa bile, sisteme giden su scaklnn 3 yollu vana ile kontrolu faydaldr. Aada anlatlaca gibi kazan su scaklnn inebilecei alt snr vardr. zellikle ara mevsimlerde s-

1. Souk geri dn suyu ok scak ocak yzeyleri ile temas etmemektedir. 2. Kazanda scaklk dtan ie doru kabuklar halinde simetrik olarak giderek artmaktadr. Bylece sl gerilmeler ortadan kalkmaktadr. 3. Dtaki s kaybeden yzeyler kazandaki en souk yzeyler olduundan d cidar kayplar en aza inmektedir. Buna gre zetle; Etki: ten karml dn suyu scakl ykseltilmesi art: karma etkisi iin, belirli bir alma veya kazan k suyu scaklna eriilmelidir. Souk startta thermostream abuk balamaldr. Bunun iin kazan su hacmi byk olmamal ve su debisi az olmaldr. Sonu: Basit tesisat, robust alma biimi Geri dn suyu scakl ykseltme gereksinimi olmamas Tesisat su hacminden bamsz, geri dn su scaklndan bamsz ve brlr kapasitesinden bamsz alma. 460 kWa kadar tek thermostream kazanl normal su hacimli yeni tesislerde sadece, Sisteme giden su scakl (3 yollu vana veya deiken devirli pompa ile) Kazan suyu scakl (kontrol paneli ile) kontrol edilir. Thermostream kazanlarda min. su debisi snrlamas min.su geri dn scakl snrlamas min.brlr kademe gc snrlamas yoktur. Kazan su k scakl Logamatic panel tarafndan kontrol edilir. 5.1.12.1. Buderus Ecostream Esnek Dkm Kazann Avantajlar 3 GEL BR KAZANDIR. Duman gazlar ocakta arkaya giderler, sonra evredeki duman kanallar ile duman geriye dner ve ne gelir. Burada tekrar geri dnerek, ayr duman kanallar ile kazan arkasna ular ve buradan iyice soutulmu olarak kazan terkederler. Ocak radyasyon tipi (kendi iinde gazlarn geri dnd tip) olmadndan ocak scakl dk ve 176

dolays ile NOx emisyonlar dk tutulabilmektedir. (Ocak yk 1 MW/m3 deeri altndadr) Dk baca scakl ve dk su scakl dolays ile verim ok yksektir. (%96ya kadar) Hidrolik devre daha basittir ve gerekli kontrol teknii daha basittir. Farkl hidrolik devreler ve kazan kombinasyonlar bakmndan byk esneklik tanr. Robust alma (termo ok tehlikesi yok) lk yatrm maliyeti ve iletme maliyeti ekonomisi salar. (Kazan ve geri dn suyu scakl kontrolu iin gerekli tesis masraf ve nt pompann maliyeti yok) En dk geri dn su scakl, en dk su debisi ve brlr min.alma seviyesi snrlamas olmakszn bamsz tesisat planlamas imkanlarn getirir. Baca gaz scakl nominal (anma) artlarnda 170C, %60 kapasitede 130C deerindedir.

ekil 5.18/ ZEL FT CDARLI BORUNUN KURU UZUNLUA ETKS LE LGL DZELTME KATSAYISI

5.1.12.2. Buderus Ecostream Kazanlar in Tesisat rnekleri Genel Notlar Bu almada GE 315-515-615 serisi Ecostream Dkm Kazanlarda ve SE 425-625-725 serisi Ecostream elik Kazanlarda geerli olabilecek farkl tesisat rnekleri ele alnmtr. emalar rnek niteliindedir ve emniyet ile ilgili tm detaylar kapsamamaktadr. Pratikte her uygulamann kendine has zelliklerine uygun projelendirme yaplmaldr. emalarda gsterilen stma devreleri tip ve adetleri rnek niteliindedir, kontrol edilebilecek maksimum stma devreleri adedi, zellikleri ve bunlarn kontrol iin kullanlmas gereken ek modller panel tipine baldr. izimlerde scak su stmasnn serpantinli boylerle yaplaca ngrlmtr; bunun yerine plakal eanjr + scak su akmlatr kullanmak da mmkndr. Bu halde tesisat emas deiecektir. Daha geni bilgi, proje ve seim destei iin gerektiinde Issan A..ye bavurunuz. Hidrolik Balantlar Kazan Gidi Suyu in Alnacak nlemler: Buderus Logamatic Panelleri kazan gidi suyu scaklnn brlr devredeyken istenen deerde olmasn garanti altna alarak Thermostream Tekniine destek olur. Ecostream kazanlarda brlr devredeyken kazan gidi suyu scakl panelde tanml olan snr deerin altna derse, Logamatic panel pompalar ve/veya motorlu vanalar kumanda ederek snr scaklna ulalana dek kazandan geen su debisini azaltr. Farkl alternatifler iin rnek tesisat emalar aklamal olarak bu almada verilmitir. Sirklasyon Pompalar: Alman Istma Tesisatlar Ynetmeliine gre kazan kapasitesinin 50kWdan byk olduu tesisatlarda, pompalar deiken s ihtiyacna bal olarak kapasitelerini ve ektikleri gc en az kademede kendi kendilerine ayarlamal ve ihtiyaca otomatik olarak uyum salamaldrlar. Trkiyede byle bir zorunluluk olmamakla birlikte, pompalarn en az 3 kademede kontrol edilebilen tipte olmasn neririz. Ayrca zellikle tesisatlarn yenilenmesi srasnda dn hattndaki pompalarn gerekli nlemler alnarak gidie alnmas gerekmektedir. Pislik Tortu ve Hava Ayrma Sistemleri: Tesisatlardaki pislik, tortu ve amur, ar scaklk artlarna, ses ve korozyona neden olur. Kazanlarda

bu sebeplerle oluabilecek her trl zarar ve arza garanti kapsam dndadr. Pislik ve amurun uzaklatrlmas iin kazann montaj ve devreye alnmas ncesinde tesisatn mutlaka iyice ykanmas gerekir. Korozyonun nlenmesi, pislik ve tortunun tesisattan efektif olarak ayrlabilmesi iin kazan knda Spirovent Hava Ayrc; kazan dnnde ise Spirovent Pislik ve tortu ayrc kullanlmasn nemle tavsiye ediyoruz. Bu sayede sadece kazan dnnde 1 adet klasik pislik tutucu monte edilir; pompa ve yollu vanalarn nnde ayrca pislik tutucu kullanmna gerek kalmaz. Periyodik olarak Pislik ve Tortu Ayrcda tutulan pislik, vanas alarak boaltlmal; klasik pislik tutucular temizlenmelidir. Hidrolik Denge Kab: Sistemde dolaan su debisini ayarlayabilmek iin denge kab gerekmektedir. Cihazn zerinden geireceimiz debi her zaman sabit olmaldr. Eer sistemde daha fazla debi dolayorsa araya denge kab konularak fazla debi buradan boaltlr. (ekil 5.18a) Avantajlar 1- Kazan zerinden geen debi sabittir. 2- Birden fazla kazan uygulamasnda hidrolik denge salanr. 3- Sistemde dolaan su debisi ayarlanabilir. Hidrolik denge kabnn dzgn almas iin boyutlandrlmas doru yaplmaldr. zellikle gidi ve dn hatlar aplar nemlidir. (Bkz. ekil 5.18b) (D) ap ile (A) alan arasnda dzgn bir hesaplanma yaplmaldr. Su hz 0.2 m/s gememelidir. Gidi suyu scakln lmek iin denge kab zerinde bir kovan olmaldr. Sensr buraya yerletirilir. Kovan, suyun iine girecek kadar uzun olmaldr. rnek: 60kW, 20C scaklk farknda A~22 cm2 (0,0022m2) DN50 lsnde 0,32 m/s ak hz oluur. Gidi hattndan dn hattna doru belirli bir miktar su ak olur. Bu yzden tesisat taraf, kazan tarafna gre daha dk scaklkta olur. Sistem hesaplar yaplrken buna dikkat edilmelidir. ekil 5.18dde bu durum gsterilmektedir. 28kW s ihtiyacmz var. Sistem scaklklar: 55/45C Sistemde dolaan debinin 2,4m3/h olmas gerekmektedir. Bu debiyi kazan zerinden geiremeyeceimiz iin denge kab kullanmamz gerekmektedir. 177

ekil 5.18a / HDROLK DENGE KABI Strateji Duyar Elemannn Pozisyonu: Strateji Duyar Eleman (FVS) denge kab kullanlmayan tesisatlar haricinde, kazanlara mmkn olduunca yakn monte edilmelidir. Kazanlarla duyar eleman arasndaki mesafenin artmas, zellikle oransal kontroll brlr kullanlan kazanlarda otomatik kontroln davrann olumsuz etkilemektedir. Otomatik Kontrol: Prensip olarak Buderis Logamatic Panel iletme scaklklarn d hava scaklna bal olarak ayarlamaldr. Her bir Istma Devresinin, referans odaya monte edilen bir oda duyar eleman ile hem d hava scaklna hem de oda scaklna bal olarak kontrol de mmkndr. Pompalar ve yollu motorlu vanalar Logamatic tarafndan srekli olarak kumanda edilir. Istma devrelerinin says ve iletme zellikleri, kullanlacak Logamatic tipine baldr. Logamatic panel ayrca tek kademeli, ift kademeli veya oransal kontroll brlrleri de kumanda eder. ok kazanl sistemlerde her bir kazanda farkl tipte bir brlr kullanlabilir. Trifaze pompalar ve brlrlerin enerji beslemeleri direkt olarak Logamatic panelden yaplamaz. Panel bu cihazlarn kontaktrlerine monofaze (230V) kumanda akm verir. Elektrik panosunda pompa ve brlrler iin gerekli termik, 178 kontaktr, sigorta v.b. ayrca konulmaldr. Yollu Vanalar direkt olarak Logamatic panele balanabilir ve kumanda edilebilirler. Kablolama detaylar rnek tesisat emalar zerinde belirtilmitir. Detayl bilgi iin firmamza bavurunuz. Kullanm Scak Suyu Istmas: Logamatic panel, scak su hazrlanmas haricinde, boyler sirklasyon pompas (Z-Pompa) kontrol ve Lejyoner hastal oluumunu engellemek iin Termik Dezenfeksiyon gibi zel fonksiyonlar da salar. Plakal eanjrl sistemlerde, primer devredeki byk scaklk farkllklarna ramen, bu sistemler dn suyu scakl kontrol art bulunmayan tm Ecostream kazanlarda tereddt edilmeksizin kullanlabilir. Youmal kazan kullanlan oklu kazan sistemlerinde souk eanjr dn youmal kazann dn hattna balanmaldr. Detayl bilgi iin firmamza bavurunuz.

Temel bilgiler, boyutlandrmalar ve balant: Kazan says 1 1 2 2 3 3 4 4 Tip (kW) 24-23 60 24,29 43,60 24,29 43,60 24,29 43,60 KV/KR min.DN 25 (1) 32 (11/4) 32 (11/4) 40 (11/2) 40 (11/2) 50 (2) 50 (2) 65 (21/2) D min.DN 40 50 60 65 65 80 80 100

ekil 5.18b / DENGE KABI HESABI

ekil 5.18c / ALIMA PRENSB - DEBLER ET

179

ekil 5.18 d / DEBLERN ET OLMAMASI HAL 1. Buderus, Tek Kazanl Kazan ve Istma Devresi Kontrolnn Logamatic Panel Tarafndan Yapld Monofaze Pompal ve Sv Yaktl Sistem FK Kazan Suyu Scaklk Duyar Eleman FV Tesisat Gidi Suyu Scaklk Duyar Eleman FW Boyler Kullanm Suyu Scaklk Duyar Eleman HK Istma Devresi ( ID ) PH Istma Devresi Sirklasyon Pompas PS Boyler Istma Pompas PZ Boyler Kullanm Suyu Sirklasyon Pompas RK Kazan dn suyu VK Kazan Gidi Suyu SH Istma Devresi Yollu Vanas Kullanlmas Gereken Panel ve Modller 1 Adet Logamatic 4311 1 Adet FM 441 (Boyler kontrol, Musluk sirklasyonu kontrol, 1 adet yollu vana kontrol) 1 Adet FM 442 ( ki adet yollu vana kontrol ) Uygulama Alan Logano GE 315 ve GE 515 Ecostream Esnek Dkm Kazan 180 Logamatic 4211 veya 4311 kontroll kazan ve stma devresi Monofaze pompalar Motorin EL tip yakt Fonksiyon Tanm Monofaze pompa ve yakt olarak motorin EL kullanlan tesisatlarda, iletme artlar Istma Devresi sirklasyon pompalarnda (PH1 ve PH2) Pompa Mant (PM) kullanlarak ayarlanabilir. Logamatic panel, brlr alr durumda iken kazan gidi suyu scakln ayarlar. zel bir pompa kontrol Thermostream kazanlarn ksa srede rejime girmelerine destek olur. FK duyar elemannda gidi scakl PM ayar scaklnn altna dtnde, pompalar devre d braklr, pompalara ancak PM ayar scaklna tekrar ulaldnda yol verilir. neriler Pompa mant fonksiyonunun aktive edilmesi iin Logamatic 4311 veya 4312 panellerin servis ayarlarnda, kazan tipini Ecostream yerine Dk Scaklk olarak semek gerekir. yollu vanalarn, 220 V. Ama ve kapama faz ile alan oransal kontrollu kartrc vana seilmesi gerekir.

ekil 5.19 a/ TEK KAZANLI, KAZAN VE ISITMA DEVRES KONTROLLERNN LOGOMATIC PANEL TARAFINDAN YAPILDII MONOFAZE POMPALI VE SIVI YAKITLI SSTEM

181

2. Buderus, Tek Kazanl Kazan ve Istma Devresi Kontrolnn Logamatic Panel Tarafndan Yapld Sistem FK FV FZ FW HK PH PS PZ RK VK SH Kazan Suyu Scaklk Duyar Eleman Gidi Suyu Scaklk Duyar Eleman Ek Gidi Suyu Scaklk Duyar Eleman Boyler Kullanm Suyu Scaklk Duyar Eleman Istma Devresi (ID) Istma Devresi Sirklasyon Pompas Boyler Istma Pompas Boyler Kullanm Suyu Sirklasyon Po