MERKEZÎ ISITMA TESİSATI 2 - DOĞALGAZ TESİSAT PROJE ...bekagrup.net/dogalgaz-pdf/dogalgaz_merkezi_tesisati-2.pdf · Üstten dağıtmalı ısıtma tesisatlarında ise çatıkatından

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

MERKEZÎ ISITMA TESİSATI 2

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. KOLON BORULARI MONTAJI ........................................................................................ 3

1.1. Kolon Boruları Montajı.................................................................................................31.2. Gidiş Kolon Borusu Çekme .......................................................................................... 41.3. Dönüş Kolon Borusu Çekme ........................................................................................ 4

1.3.1. Kolon Vanası Takma ............................................................................................. 51.4. Döşeme ve Duvar Geçişleri .......................................................................................... 51.5. Kolon Borularını Tespit Etmek..................................................................................... 61.6. Kolonları Ana Borulara Bağlamak................................................................................8UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 9ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 10

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................122. BRANŞMAN (BAĞLANTI) HATTI ................................................................................12

2.1. Branşman (Bağlantı) Hattı .......................................................................................... 122.2. Gidiş-Dönüş Branşman Borularının Bağlantısı .......................................................... 132.3. Branşman Borularına Isıtıcı (Radyatör) Vanalarının Takılması .................................14

2.3.1. Radyatör Vanası İç Ayarını Yapmak...................................................................142.4. Branşman Borularını Tespit Etmek.............................................................................15UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 16ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 17

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................193. ISITICILAR ....................................................................................................................... 19

3.1. Dilimli Isıtıcılar (Radyatörler) .................................................................................... 193.1.1. Dökme Dilimli Radyatörler ................................................................................. 193.1.2. Çelik Dilimli Isıtıcılar.......................................................................................... 213.1.3. Alüminyum Dilimli Isıtıcılar ...............................................................................22

3.2. Boru Isıtıcılar ..............................................................................................................223.2.1. Serpantin Boru Isıtıcı ........................................................................................... 223.2.2. Kollektör Boru Isıtıcı ........................................................................................... 233.2.3. Kanatlı Boru Isıtıcı .............................................................................................. 233.2.4. Levhalı Boru Isıtıcı .............................................................................................. 243.2.5. Konvektörler ........................................................................................................243.2.6. Panel Isıtıcılar ......................................................................................................253.2.7. Fanlı Isıtıcılar (Ünit) ............................................................................................ 25

3.3. Isıtıcı Montaj Elemanlarını Tespit Etmek ...................................................................273.3.1. Dilimli Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak ....................................................... 273.3.2. Panel Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak .......................................................... 283.3.3. Konvektör ve Fanlı Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak....................................29

3.4. Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek ................................................................ 293.4.1. Dilimli Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek.............................................293.4.2. Borulu Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek .............................................313.4.3. Konvektörleri Montaj Elemanlarına Sabitlemek ................................................. 313.4.4. Panel Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek ...............................................32

İÇİNDEKİLER

ii

3.4.5. Fanlı Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek................................................333.5. Branşman Borusuna Isıtıcıları Bağlamak....................................................................33UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 35ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 36

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 38CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................39ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................40KAYNAKÇA......................................................................................................................... 41

iii

AÇIKLAMALARKOD 582YIM013

ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEKIsıtma ve Doğalgaz İç TesisatıIsıtma ve Sıhhi TesisatIsıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım – Onarım) Servisi

MODÜLÜN ADI Merkezî Isıtma Tesisatı 2

MODÜLÜN TANIMIBu modül, merkezi ısıtma tesisatı montaj ve uygulamalarıkonularında beceriler kazandıracak öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Merkezi Isıtma 1 Modülü’nü almış olmak.

YETERLİKMerkezi Isıtma 2 Modülü ile ısıtma tesisatlarında kolonborusu, branşman hattı ve ısıtıcı montajlarını yapabilmek.

MODÜLÜN GENELAMACI

Bu modül ile ilgili uygun ortam ve araç gereç sağlandığında;kolon borusu, branşman hattı ve ısıtıcı montajlarınıyapabileceksiniz.

MODÜLÜNAMAÇLARI

Genel AmaçGerekli ortam sağlandığında standartlara ve tekniğine uygunkolon boruları, branşman hattı ve ısıtıcı montajıyapabileceksiniz.Amaçlar1. Standartlarına uygun olarak kolon borularını

çekebileceksiniz.2. Standartlarına uygun olarak branşman bağlantısını

yapabileceksiniz.3. Standartlarına uygun olarak ıstıcı montajlarını

yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

OrtamSınıf, atölye, laboratuvar, işletme, kütüphane, Internetortamı, ev, vb öğrencinin kendi kendine veya gruplaçalışabileceği tüm ortamlar.Sınıf DonanımıTelevizyon, sınıf kitaplığı, VCD, DVD çalar, tepegöz,projeksiyon, bilgisayar ve donanımları, Internet bağlantısı,öğrenim metaryalleri vb.Atölye DonanımıKonsol ve kelepçeler, matkap (el breyizi), sert (elmas)matkap ucu, tornavida, dübel, vida, cıvata, somun, çekiç,murç, keski, mala, su terazisi (su düzeci), çimento, kum, su,üstüpü, renkli kurşun kalem (kırmızı), şeritmetre, grup(nipel) anahtarı, nipel anahtarı çevirme (sıkma) kolu veuzatma borusu, ahşap destek, rakor anahtarı, kurbağacık

AÇIKLAMALAR

iv

anahtarı, allen anahtarı, ince eğe, radyatör (ısıtıcı) vedilimleri, birleştirme parçaları (nipel, redüksiyon, tapa,conta), vana, pürjör, kendir (keten) veya teflon bant,sızdırmazlık elemanı (sülyen boya veya bezir macunu), boruanahtarı, blok not, bilgi işlem sayfası.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her işlem sonunda işlemle ilgili yeterlilikleri ölçmekiçin, belirlenmiş bir sürede test ve uygulama işlemigerçekleştirilecektir.

Dersin işlenmesi sırasında gösteri ve uygulama yöntemiuygulanacaktır.

Verilen çizimi verilen sürede yapabilme yeterliliğisağlanacaktır.

İşlem basamaklarını ayrıştıracak, en kısa sürede çizimiyapabilecektir.

1

GİRİŞSevgili Öğrenci,

Günümüzde ihtiyaçların hızla artmasına paralel olarak teknolojide çok hızlıgelişmektedir. Bizler de gaz ve tesisat teknolojisi alanında, üretimde bulunarak bu ihtiyaçlarıkarşılamak durumundayız. Ürünlerimizin ve hizmetlerimizin piyasada kabul görebilmesiiçin, güncelleştirilmesi ve yeni teknolojilerin üretimde kullanılması gerekmektedir.

Isıtma ve sıhhi tesisatçısı, işlerinin tamamını konutlarda ve işyerlerinde yapmaktadır.Bu nedenle, genel ahlak, iş ahlakı, dürüstlük, güvenilirlik gibi özelliklere sahip olmalı;giyim, tavır, davranış, konuşma şekli ile güven telkin etmelidir.

Merkezi Isıtma-3 Modülü’nde yer alan ısıtıcı çeşitlerini ve montajını, kolonborularının ana borulara bağlantısını, proje şartlarına uyarak sağlam, estetik ve dengeliolarak yapmalıdır. Bu sayede çağımızın en büyük sorunlarından olan enerji tasarrufuna dakatkı sağlayacağınızı unutmayınız.

Sizler bu modül yardımıyla daha konforlu ve düzenli merkezi ısıtma tesisatlarıhazırlayabileceksiniz.

GİRİŞ

2

3

AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ-1


Gerekli donanım sağlandığında standartlara uygun olarak kolon borularının montajınıyapabileceksiniz.

Kolon borularının yerlerinin tespitinde nelere dikkat edildiğini araştırınız.

1. KOLON BORULARI MONTAJI

1.1. Kolon Boruları Montajı

Kolon boruları, alttan dağıtmalı tesisatlarda ana dağıtım borularından itibaren üstkatlara dikey olarak döşenen borulardır. Gidiş ve dönüş olarak ikişer adet olarak döşenir.Üstten dağıtmalı ısıtma tesisatlarında ise çatı katından bodrum kata doğru indirilir. Her ikitesisat çeşidinde de kolon borusu çapı, ana borudan sona doğru küçülerek devam eder. Herkata gerekli branşman bağlantısı bırakılır. Kolon bitişinde çap, en küçük değere düşer veprojede belirtilen ısıtıcı bağlantısı boru çapı kadardır.Açık genleşme tanklı tesisatlarda gidişkolonu genleşme tankına kadar uzatılır Kolon boruları pürjörlü kolon vanası (kovsa vana)ile ayar yapılır. Ayrıca kolon üstünde yapılacak tamirat ve çalışmalarda, gerektiğinde kolonsuyunu tamamen boşaltmak için de kullanılır. Vana bağlantısı vidalı olup her iki kolonborusuna (gidiş ve dönüş) da takılır.

Kolon borusunun ana boruya bağlantısı için bindirme tabiri de kullanılır. Bu bağlantıana borunun çekilmesinden sonra yapılır. Kolon ucuna takılan ve kolon vanasına bağlananparça boruyla ana boruya bağlantı yapılır. Bu bağlantı suyun akışını önlemeyecek şekildeyapılmalıdır. Kolon boruları katlardan geçirilirken kovan içine alınır.

Şekil 1. 1:Kolon borusu bağlantı ölçüleri

ARAŞTIRMA

4

1.2. Gidiş Kolon Borusu Çekme

Bina duvarına, verilen ölçülerde kelepçe yerlerini işaretleyiniz. Kelepçenin kuyruğugirecek biçimde, duvarı deliniz. Kelepçe kuyruğunun gireceği derinliği işaretleyiniz. Delikiçini ıslatınız ve bir miktar çimento harcı doldurunuz. İşaret çizgisi sıva yüzeyine çakışacakbiçimde, kelepçeyi delik içine yerleştiriniz ve kenarlarını taş parçalarıyla sıkıştırınız.Kelepçeleri, yatay terazisinde ayarlayınız. Taş parçaları üstünü, sıva yüzeyine kadardoldurarak düzeltiniz ve kurumaya bırakınız. Kolon borusunu, radyatör ölçülerine uygunkesiniz. Te bağlantısı için diş açınız. Kendir sarınız. Sülyen sürerek Te parçasını sıkınız.Hazırlanan kolon borusunu kelepçelere bağlayınız.

Şekil 1.2: Gidiş kolon borusu bağlantı ölçüleri

1.3. Dönüş Kolon Borusu Çekme

Bina duvarına verilen ölçülerde kelepçeleri yerleştiriniz. Uygun çaplı siyah demirborudan, kolon borusunu kesiniz. Sıcak işlem uygulayarak köprü bükümünü yapınız. Teparçasını, kendir ve sülyenli sıkınız. Hazırlanan boruyu kelepçelere bağlayınız. Su terazisiyleborunun dikliğini kontrol ediniz. Gidiş ve dönüş kolon borusu arasında 100 mm boşlukbırakınız.

Şekil 1.3: Dönüş kolon borusu bağlantı ölçüleri

5

1.3.1. Kolon Vanası Takma

Kolon ile ana boru arasına önceden hazırlanıp bükülmüş boruya diş açılır. Diş açılanboruya kendir sarıp sülyen sürülür ve vana yönüne dikkat edilerek takılır. Gerekli kaynakbirleştirmeleri yapılarak işlem tamamlanır. Aşağıdaki şekilde, vananın içyapısı gösterilmiştir.

Şekil 1.4: Kolon vanası

1.4. Döşeme ve Duvar Geçişleri

Kolon boruları ile diğer ısıtma boruları, amacına uygun olarak katlar arasında veyaodadan odaya geçiş yapar. Geçiş sırasında duvar ve döşeme delinerek boru içinden geçirilir.Yerine göre ısı kaybı, korozyon ve ısınan borunun uzaması göz önünde bulundurularakgeçiş yapılır. Bu geçişlerde boru kovanı ya da geçiş rozeti kullanılır.

Boru kovanı, tek parça ve ısıtma borusunun içinden geçirildiği geçiş elemanıdır. Çoğuzaman, ısıtma borusunun iki çap üstünde bir borudan kesilerek yapılır. Geçiş rozeti ise özelimal edilmiş iki parça ve biçimli geçiş elemanıdır. Genelde metalden imal edilir. Kurudöşemelerde ahşaptan yapmak da mümkündür.

Boru geçiş elemanları, bina duvarı ve döşemesine yüksek dozlu çimento harcıylatutturulur. Duvar veya döşeme yüzeylerini 20 - 30 mm kadar geçecek uzunlukta olur. Islakhacimlerde, bu uzunluk daha da arttırılabilir. Özellikle banyo ve tuvaletten geçen borulardadikkat edilmelidir. Geçiş elemanı kenarları, sızdırmaz şekilde doldurulur. Gerekirse ısıyakarşı yalıtılmalıdır.

6

Şekil 1.5: Döşeme ve duvar geçişleri

1.5. Kolon Borularını Tespit Etmek

Kolon borularını ve diğer boruları, İstenen konumda durabilmeleri için binaelemanlarına tutturulmaları gerekir. Boruları binaya sabitlemekte kullanılan gereçlere, borumontaj elemanları denir. Boru montaj elemanları; kelepçe, konsol ve askılardır.

Kolon borularını sabitlemek için kullanılan montaj elemanına kelepçe denir.Kelepçeler parçalı yapılarak parçaları vida ile birbirine birleştirilir. Bir ucu bina elemanınamonte edilir. Diğer ucu ise boruyu çepeçevre kavrar. Boruyu istenilen konumda tutar.

7

Şekil 1.6: Kelepçe şekilleri

Montaj elemanlarının görevi, yük ve istenmeyen kuvvetleri taşımaktır. Montajelemanı, kullanıldığı boru yükünü çekecek yapıda olmalıdır. Bina elemanlarına sağlam birşekilde tutturulmalıdır. Önce montaj elemanının konması gereken nokta işaretlenir. Binaelemanı uygun biçimde delinir. Montaj elemanının bina elemanına gireceği derinlikbelirlenir. Delik içi suyla ıslatılır. Çimento harcıyla delik içine yerleştirilir. Boru yükükuruduktan sonra bindirilmelidir. Günümüzde dübel - vida ile montaj edilen tipte kelepçeleryaygın olarak kullanılmaktadır. Yükün fazla olduğu yerlerde çelik dübel kullanılmasıgerekir. Plastik dübeller fazla yüklerde ezilebilr.

Boru tespit elemanları, birbirini takip eder biçimde ve uyum içinde monte edilir. Yatayve dikey terazisine kesinlikle bakılır. Boru, her montaj elemanına aynı oranda yükvermelidir. Yük almayan montaj elemanı görevini yapamaz.

Boru montaj elemanları, boru uzunluğuna bağlı olarak belirli aralıklarda kullanılır. Buaralıklar borunun yatay ve dikey olma durumuna göre değişir. Boru çapları, tespit elemanıaralıklarının belirlenmesinde büyük bir etkendir. Ancak kısa boru parçalarında ve dönüşlerdebu aralıklar dikkate alınmaz. Bu gibi yerlerde, borular mutlaka tespit edilir.

8

1.6. Kolonları Ana Borulara Bağlamak

Merkezi ısıtma tesisatlarında genellikle inşaatın yapımına göre kolonlar ve ana borularfarklı zamanlarda monte edilebilir. Bu nedenle ana boruya, kolon bağlantısı daha sonrayapılır. Ana boru, kolon arası özelliği olan bir bağlantıyla yapılır. Kolon ucu dik durumdadır,ana boru ise yatay vaziyettedir. Ana boruyla, kolon arasındaki biçime göre boru parçasıhazırlanır ve bağlantısı yapılır.

Kolon bağlantı borusu, ana boruya 45° - 60° açı yapacak biçimde bağlanır. Bubağlantıya aynı zamanda, kazayağı bağlantı da denir. Bağlantı açısı, akışkanın dağılımını vetoplanmasını kolaylaştırır. Yapılan bağlantı, akışkan dönüşünün basınç kaybını azaltır. Anaboru, bağlantı borusu iç çapı kadar pürüzsüz delinmelidir. Deliğin küçük delinmesi, akışkangeçiş debisini düşürür.

Şekil 1.7: Ana dağıtım borusu ile kolon borusu bağlantısı

9

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Kolon yerlerini belirleyiniz. Kolonların geleceği yerleri projeden kontrol ederek

belirleyiniz. Döşeme ve duvar geçişlerine

kovan koyunuz. Kolonun geleceği yere uygun kovan yerleştiriniz.

Kovanın sızdırmazlığını kontrol ediniz.

Kolon borularını döşeyiniz. Kolon borularının arasında uygun aralık bırakınız.

Kolon borularını kaynaklıolarak birleştiriniz.

Kaynak yerlerinin sızdırmazlığını kontrol ediniz.

Kolon vanalarını takınız. Kolon vanasının montajı sırasında vana yönünü

kontrol ediniz..

Kolon borularını sabitleyiniz. Uygun aralıklarla sabitleme elemanı kullanınız.

Kolon borularını ana borularabağlayınız.

Kolon vanasının ulaşılabilir bir yerde olmasınadikkat ediniz.

Şekildeki gibi bir bağlantı parçası hazırlayınız.


10

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede; çoktan seçmeli ölçme değerlendirmekriterleri uygulanmıştır.

1. Kat aralarında branşman borusu için bırakılacak bağlantı ağızları, ısıtıcıbağlantı eksenlerinden ne kadar daha fazla alınır?

A) 5-10 mm B) 10-20 mm C) 20-30 mm D) 40-50 mm

2. Kolon boruları duvardan kaç mm açıkta döşenir?A) 10 mm B) 20 mm C) 40 mm D) 60 mm

3. Kovan, duvar veya döşeme yüzeylerini ne kadar geçmelidir?A) 20-30 mm B) 30-40 mm C) 40-50 mm D) 50-60 mm

4. Isıtılan ortamdan geçen gidiş ve dönüş kolon boruları arasındaki mesafe ne kadarolmalıdır?

A) 10 mm B) 200 mm C) 100 mm D) 40 mm

5. Kolon bağlantı borusu ana boruya, kaç derece açı yapacak biçimde bağlanır?A) 20° - 30° B) 45° - 60° C) 70° - 90° D) 60° - 75°

6. Kolon borularına hangi vana takılır?A) Küresel B) Şiber C) Stop D) Kosva


11

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

AÇIKLAMA: Aşağıda listelenen davranışları kendinizde gözleyemediyseniz“Hayır”, gözlediyseniz “Evet” kutucuğunu işaretleyiniz.S.N. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Gerekli araç ve gereçleri hazırladınız mı?

3 Kolon yerlerini belirlediniz mi?

4 Kolon borularını döşediniz mi?

5 Kolon borularını kaynaklı birleştirdiniz mi?

6 Kolon vanalarını taktınız mı?

7 Kolon borularını sabitlediniz mi?

8 Kolonları ana borulara bağladınız mı?

9 Duvar ve döşeme geçişlerinde kovan koydunuz mu?

10 Uygulamayı, verilen süre zarfında tamamlayabildiniz mi?

11 Temiz, düzenli, dikkatli ve hassas çalışıyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Kontrol listesindeki her “Hayır” cevabı ilgili konuyu tekrar gözden geçirmenizanlamına gelir.

12


AMAÇ


Gerekli donanım kullanılarak standartlara uygun olarak branşman hattı montajınıyapabileceksiniz.

Branşman borularının hazırlanmasında nelere dikkat edildiğini araştırınız.

2. BRANŞMAN (BAĞLANTI) HATTI

2.1. Branşman (Bağlantı) Hattı

Isıtıcı ve kolon arasında yapılan boru bağlantısına branşman hattı denir. Branşmanborusu, ısıtılacak hacmin ısı kaybına göre belirlenen ısıtıcı büyüklüğüne bağlı olarak Ø15 -Ø25 mm arası yapılır.

Kolon borusunda bırakılacak branşman boruları bağlantı çıkış eksen ölçüleri, verilecekeğim nedeniyle ısıtıcı gidiş ve dönüş bağlantı uçları eksen ölçüsünden daha fazla alınır.Eğim, gidiş kolonundan ısıtıcıya ve ısıtıcıdan dönüş kolonuna doğru % 2 kadar verilir.Branşman borusu bitişi, ısıtıcı özelliğine bağlı olarak bükülür ve ısıtıcı vanası takılır.Branşman borusu, ısıtıcıya kullanılacak radyatör vanasının düz veya köşe vana olmasınagöre uygun olacak şekilde hazırlanır.

Şekil 2.1: Branşman (bağlantı) borusu

ARAŞTIRMA

13

Branşman boruları 250 mm 'den az, 1500 mm'den fazla alınmaz. Köprü ve U bükümügibi akışkan geçişini zorlaştırıcı dar bükümlerden kaçınılır. Gereksiz dirsek dönüşleriyapılmaz. En kısa yoldan ısıtıcıya bağlantı yapılacak şekilde hazırlanır.

Branşman boruları kolon geçişine ve ısıtıcının konacağı yere bağlı olarak çeşitlişekillerde yapılabilir. Aşağıda verilen şekillerde, olabilecek branşman bağlantılarıgösterilmiştir.

Şekil 2.2: Branşman (bağlantı) borusu montaj şekilleri

2.2. Gidiş-Dönüş Branşman Borularının Bağlantısı

İstenen ölçülerde (radyatörün kolondan mesafesine göre) boru parçalarını kesiniz.Boruların her iki ucuna da diş açınız. Boruların birer ucuna uzatma parçası ve diğer uçlarınamanşon sıkınız. Boru parçalarını manşon ağzından kuru ve ince elenmiş kum dolduraraksıkıştırınız. Manşona tapa sıkarak ağzını kapatınız. Uzatma boru parçası tarafından uygunyöntemle 90° bükünüz. Ölçü ve gönye kontrolünü yapınız. Gerekirse sıcak olarak düzeltiniz.Manşonları sökerek kumunu boşaltınız.

14

Şekil 2.3: Branşman gidiş-dönüş borusu

2.3. Branşman Borularına Isıtıcı (Radyatör) Vanalarının Takılması

Isıtıcı vanalarına, radyatör vanası da denir. Pirinç malzemeden yapılır. Isıtıcı giriş veçıkışında akışkan kesici olarak kullanılır. Ø15 - Ø20 - Ø25 mm anma ölçülerinde bulunur.Isıtıcı genişliğine ve montaj durumuna uyması için köşeli (köşe dönüşlü) ve düz biçimliyapılır. İçten dıştan ayarlı, termostatik ve kompakt (bitişik giriş - çıkışlı) olarak çeşitlerivardır.

Isıtıcı vanası, gerektiğinde tesisat ve ısıtıcıyı birbirinden ayırma görevi de görür.Bunun için vananın bir ucu iç, diğer ucu dış dişli yapılır. Dış dişe rakor somunu takılır.Isıtıcıların kolay sökülmesi ve söküm sırasında tesisat suyunun dışarı akmaması için vananınrakoru ısıtıcı tarafına gelmelidir.

Isıtıcı dönüşlerinde vana yerine rakor parçaları da kullanılabilir. Bu rakorlar, açma -kapama yapamaz. Sadece ısıtıcı tesisat bağlantısı görevi görür. Düz ve köşeli biçimlerdeyapılır. Isıtıcı dönüşlerine içten ayarlı vanalar da takmak mümkündür. Bu vanalara, açıktanaçma kapama yapılamaz. Ancak tesisatçı tarafından özel gömme (allen) anahtarıyla ayaryapılabilir. İçten ayarlı vanalara, ısıtıcı dönüş vanası da denir.

Isıtıcı giriş çıkışı kompakt vana ile yapılabildiği gibi sadece girişe termostatik vana dakullanılabilir. Termostatik vana, ayarlandığı sıcaklıkta ısıtıcı giriş suyunun miktarınıotomatik olarak ayarlar. Oda sıcaklığını sabit tutarak ısı tasarrufu ve konfor sağlar.Branşman bitimindeki dişli kısma kendir sarılarak sülyen sürülür. Isıtıcıya uygun radyatörvanası takılır. Takma sırasında kurbağacık kullanılır.

2.3.1. Radyatör Vanası İç Ayarını Yapmak

Radyatör vanası volan vidasını sökünüz. Volanı vana üzerinden çekerek çıkartınız.Salmastra grubu sıkma somununu anahtarla gevşetiniz. İç ayar kanalını şekil 1 'deki gibi tamaçık konuma getiriniz. Salmastra grubu sıkma somununu sıkınız. Vananın volanını takarakvidasını sıkınız. Aynı işlemleri tekrarlayarak şekil 2'deki gibi tam kapalı iç ayarı ve aynıişlemlerle şekil 3'teki gibi yarım açık vana iç ayarını yapınız.

15

Şekil 2.4: Radyatör vanası iç ayarı

2.4. Branşman Borularını Tespit Etmek

Branşman borularını da, kolon borularında olduğu gibi uygun aralıklarla sabitlemekgerekir. Kolon boruları gibi kelepçe ile sabitlenir.

Önce kelepçe yerleri işaretlenir. Kelepçe kuyruğu rahat girecek şekilde sıva üzerine izyapılır. Çekiç ve murç kullanılarak delik açılır. Delik içerisi su ile ıslatılır. Kelepçenin delikiçerisine ne kadar gireceği işaretlenir. Hazırlanan harç ile birlikte deliğe yerleştirilir.Kelepçenin gönyesi ve terazisi kontrol edilir. Harç kuruduktan sonra branşman borusu monteedilir. Günümüze dübel vida ile montajı yapılan tipte kelepçeler montaj kolaylığı ve dayanımbakımından daha iyi olduğu için yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

16



Branşman borularının yerlerinibelirleyiniz.

Radyatör yerleştirmede dikkat edilecekhususları tekrar inceleyiniz.

Projeden ve radyatör hesabı cetvelindenyerleştirilecek radyatörü kontrol ediniz.

Branşman borularını döşeyiniz.

Projeye göre boruları hazırlayınız. Branşman borularını hazırlarken yaptığınız

bükümü kontrol ediniz. Çap daralmasıolmamasına dikkat ediniz.

Uygun aralıklarla kelepçe kullanınız.

Branşman borusunu kolona bağlayınız.

Bağlantıların sızdırmazlığını kontrolediniz.

Branşman borularının eksenlerini kontrolediniz.

Branşman borularına radyatörvanalarını takınız.

Vanaları takarken uygun takım kullanınız. Radyatör vanasının gerekiyorsa iç ayarını

yapmayı unutmayınız. Radyatör vanalarının muhafazalarını

çıkarmayınız.

Branşman borularını sabitleyiniz.

Kelepçelerin duvardan açıklığını kontrolediniz.

Kelepçelerin vidalarını sıkmayıunutmayınız.


17


Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede, çoktan seçmeli ve doğru yanlış ölçmedeğerlendirme kriterleri uygulanmıştır.

1. Isıtıcı ve kolon arasında yapılan boru bağlantısına ne denir?A) Kolon B) Branşman C) Havalık D) Haberci

2. Kolondan radyatöre gidiş borusuna ne kadar eğim verilir?A) %1 B) %5 C) Hiç D) %7

3. Branşman (bağlantı) borularının boyu en fazla ne kadar olur?A) 250 mm B) 500 mm C) 1000 mm D) 1500 mm

4. Branşman (Bağlantı) borularının büküm yarıçapı ne olmalıdır?A) 15 mm B) 30 mm C) 45 mm D) 60 mm

5. Isıtıcıya giriş suyu sıcaklığını kontrol eden vana hangisidir?A) Termostatik B) Dönüş C) Düz D) Köşe

6. Radyatör vanaları Ø15 - Ø20 - Ø25 mm anma ölçülerinde bulunur.Doğru ( ) Yanlış ( )

7. Radyatör vanaları monte edilirken boru anahtarı kullanılır.Doğru ( ) Yanlış ( )

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları, faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


18

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

S.N. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır



3 Branşman uzunluklarını belirlediniz mi?

4 Branşman borularını hazırladınız mı?

5 Branşman borularının bükümlerini kontrol ettiniz mi?

6 Radyatör vanalarını taktınız mı?

7 Radyatör vanalarının ayarlarını yaptınız mı?

8 Branşman borularını sabitlediniz mi?

9 Kelepçeleri kontrol ettiniz mi?

10 Duvar ve döşeme geçişlerinde kovan koydunuz mu?

11 Uygulamayı, verilen sürede tamamladınız mı?


DEĞERLENDİRME


19

AMAÇ



Gerekli donanım kullanarak ve standartlara uygun olarak ısıtıcı montajınıyapabileceksiniz.

Isıtıcı çeşitlerini ve nerelerde kullanıldıklarını araştırınız.

3. ISITICILAR

3.1. Dilimli Isıtıcılar (Radyatörler)

Birbiriyle yan yana birleştirilebilir biçimde yapılan ısıtıcılara dilimli ısıtıcı (radyatör)denir. Birleştirmeye uygun her ısıtıcı bölümüne dilim adı verilir. Birden fazla ısıtıcı dilimininbir bütün oluşturmasına radyatör grubu denir.

Dilimli ısıtıcılar; dökme demir, çelik ve alüminyum malzemeden yapılır. Yapılanmalzemeyle isimlendirilir. Isıtıcı kapasiteleri, temas ettiği yüzey alanı (dış yüzey) ve ısıtıcımalzemesinin ısı geçirgenliğine bağlıdır.

3.1.1. Dökme Dilimli Radyatörler

Dökme dilimli ısıtıcılar lamelli grafit dökme demirden, döküm kalıplarında dilimlerhâlinde üretilir. Dilimlerin her iki yanında bırakılan vidalı delikler sayesinde, bir başkadilimle birleştirilebilecek şekilde yapılır. Dilimlerin bir yüzünde Ø32 mm sağ, diğer yüzündeØ32 mm sol dişli bağlantı deliği bulunur. Birleştirmede Ø32 mm sağ-sol dişli çelik nipellerkullanılır. Dilim kalınlığı 60 mm'dir. Delik eksenleri arası ve dilim genişliği ölçüsüyleadlandırılır.

Dökme demir radyatörler, malzeme özelliğinden dolayı geç ısınır, geç soğur. Yüzeyalanı geniş, havayla temas alanı fazladır. İstenilen dilim sayısında grup elde etmekmümkündür. Bakım ve tamiri kolaydır. Korozyona dayanıklıdır. Et kalınlığı fazla olduğuiçin uzun ömürlüdür. İşçiliği zor ve ağırdır.

Dökme demir ısıtıcılar farklı yüzey şekillerinde görülür. Yüzey şekilleri, düz veyakolonlu biçimdedir. Isıtıcıların isimlendirilmesi sırasında yüzeylerinin biçimleri de belirtilir.Çünkü ısıtma yüzey alanları farklıdır. Isı verim kapasiteleri yüzey alanlarına bağlıdır.

ARAŞTIRMA

20

Düz yüzeyli radyatörler dışarıdan dolu ve pürüzsüz görünür. Et kalınlığı içinde alt veüstte bulunan bağlantı delikleri arasında akışkan iletimini sağlayan kanallar bulunur. Bukanallara seksiyon adı verilir. Dışarıdan, seksiyonlar daha şişkin görülerek ayırt edilir. Bu türradyatörler; bir, iki, üç vs. seksiyonlu yapılır.

Şekil 3.1: Dökme dilimli radyatör

21

Kolonlu radyatör1er ise ısıtma yüzey alanlarının fazlalaşması için akışkan iletimkanalları arası boşaltılmış biçimde yapılır. Dışarıdan bu boşluklar gözle görülür. Boşluklardahava sirkülasyonu meydana gelir. Bu şekilde hava temas alanı arttırılır. Isı verimi yükseltilir.Üç, dört, beş vs. kolonlu olarak üretilir.

Kolonlu radyatörler ise, ısıtma yüzey alanlarının fazlalaşması için akışkan iletimkanalları arası boşaltılmış biçimde yapılır. Dışarıdan bu boşluklar gözle görülür.Boşluklardan hava sirkülasyonu meydana gelir ve hava temas yüzeyi artar. Hava temasyüzeyinin artması radyatörün ısıl verimini artırır. Üç, dört, beş vs. kolonlu olarak üretilir.

3.1.2. Çelik Dilimli Isıtıcılar

Çelik dilimli ısıtıcılar, presle dilim parçalarının, özel direnç kaynağı yapılarak üretilir.Yaklaşık 1 mm çelik sac kullanılır. Gerekirse birkaç grup çelik nipellerle birleştirilir vebüyük gruplar elde edilebilir, 7 bar test basıncına tabi tutulduktan sonra piyasaya verilir.

Çelik dilimli radyatör gruplarının ilk ve son dilim bağlantı deliklerine Ø32 mm vidaaçılır. Vida yönü birbirine sağ - sol yönündedir. Anma ölçüleri delik eksenleri arası ve dilimgenişliği ölçüleriyle anılır. Bütün çelik dilimli radyatörlerin dilim kalınlığı 50 mm'dir. iki, üç,dört vs. seksiyonlu olarak yapılır.

Çelik dilimli radyatörler, dökme dilimli radyatörlere göre daha hafif ve ucuzdur.Çabuk ısınır, çabuk soğur. Çatlamaya karşı dayanıklıdır. Çatlakların kaynak yoluyla tamiriyapılabilir. Bunun yanında korozyona dayanımı az, ömrü kısadır.

Şekil 3.2: Çelik dilimli radyatör

22

3.1.3. Alüminyum Dilimli Isıtıcılar

Alüminyum dilimli ısıtıcılar, pres döküm yöntemiyle üretilir. Estetik ve pürüzsüzyüzeyleri göze hitap eder. Dilim arasında bırakılan kanatlarla hava temas yüzeyi, mümkünolduğu kadar arttırılmıştır. Alüminyumun özelliğinden dolayı hafif ısıtıcılardır. Bununyanında maliyeti yüksektir. Yüksek oranda oksijen bulunan suyun ısıtıcı akışkan olarakkullanılması durumunda korozyon tehlikesi vardır. Bu nedenle bazı alüminyumradyatörlerde suyun geçtiği kanallara çelik boru konur. Bu çelik borular alüminyum folyo ilekaplanır. Hava türbülansı ve ısı gücünün yükseltilmesi için kanatlarla şekillendirilir.

Şekil 3.3: Alüminyum dilimli radyatör

3.2. Boru Isıtıcılar

Fabrika, büyük atölye, spor salonu, sera ve hangar gibi büyük hacimlerin ısıtılmasındaboru ısıtıcılar kullanılır. Boruya çeşitli şekiller verilerek üretilir. Isıtıcı akışkan, boru içindedolaştırılarak ısının ortama transferi sağlanır. Biçimlerine göre dört çeşit boru ısıtıcı vardır.

3.2.1. Serpantin Boru Isıtıcı

Çekme çelik borudan belirli ölçülerde dirsek ve U şeklinde bükülerek üretilir. Isıtıcıakışkan serpantin boru ısıtıcının bir ucundan girer ve diğer ucundan dönüş yapar. Projedeistenen ısı gücünü sağlayacak çap ve ölçülerde yapılır. Borunun dış yüzey alanı kadar ortamaısı verir. Isıtıcının hava yapmaması için uygun eğim ve biçimde montajı yapılmalıdır.

23

Şekil 3.4: Serpantin boru ısıtıcı

3.2.2. Kollektör Boru Isıtıcı

Büyük çaplı iki toplayıcı boru arasına uygun aralıkla küçük çaplı boru demetininkaynak edilmesiyle üretilir. Boru birleşimlerinde kaynak nedeniyle çap daralmasına meydanverilmemelidir. Kollektörün hava yapmaması için uygun eğimde montaj edilmelidir. Projeyeuygun ısı gücünü sağlayacak, çap ve ölçülerde yapılır. Gerekirse banyolarda havlukurutucusu olarak da kullanılabilir.

ŞekiL 3.5: Kollektör boru ısıtıcı

3.2.3. Kanatlı Boru Isıtıcı

Serpantin veya kollektör boru ısıtıcıların ısıtma alanını artırmak için boru dışına çeşitlibiçimlerde kanatlar takılır. Kanatlar; kaynak, pres veya sıkı geçme yöntemiyle boruya monteedilen saclardan oluşur. Boru akışkan ısısını, kondüksiyon (temas) yoluyla kanatlara aktarır.Isıtılacak hacime, ısı transferi konveksiyon (taşınım) yoluyla gerçekleşir.

Kanatlı boru ısıtıcılar birbirine uyumlu metallerden yapılır. Çelik boru - çelik kanatlı,bakır boru - alüminyum kanatlı ve pirinç boru - bakır kanatlı olarak üretilir.

Şekil 3.6: Kanatlı boru ısıtıcı kanat çeşitler

24

3.2.4. Levhalı Boru Isıtıcı

Kollektör boru ısıtıcısının ön yüzüne, biçimli levhanın kaynak edilmesiyle üretilir.Özellikle radyatör genişliğinin sığmadığı yerlerde kullanılabilir. Sac levhanın yarımkonulması durumunda havlu, çamaşır vs. kurutma amaçlı da kullanılır.

Şekil 3.7: Levhalı boru ısıtıcı

3.2.5. Konvektörler

İçinden ısıtıcı akışkan geçen, dışında kanatlar veya lameller bulunan yatay boruların;kutular veya kanallar içine alınması biçiminde üretilir. Kanatlı boru ısıtıcıdan farkı, kanalveya kutu içinde olmasıdır. Ağırlıklı olarak konveksiyon (hava akımı) yoluyla ısıtma yaptığıiçin bu ismi alır.

Konvektör akışkan boruları dairesel veya oval kesitli kullanılır. Bakır, pirinç ve çelikmalzemeden yapılır. Çelik, alüminyum ve bakır kanat ya da lameller kullanılır. Kanatlar;kaynak, sıkı geçme ve pres yöntemiyle borulara monte edilir. Hava, kutu içine alttan veya önyüzünden girer. Üstten çıkarak ısıtır.

A.Konvektör yüksekliği B.GenişliğiC.Uzunluğu D.B+40

Şekil 3.8: Konvektör uygulaması Tablo 3.1: Konvektör ölçüleri

25

3.2.6. Panel Isıtıcılar

Biçimli, preslenmiş iki sac, alın alına özel kaynakla birleştirilerek üretilir. Yaklaşık 1mm kalınlıkta sacdan yapılır. Isıtıcıda akışkan, küçük çaplı, ama çok sayıda kanal içinedağılarak ısıtır. Isı verimini artırmak için ısıtıcı iç yüzüne dikey kanatlar kaynatılarak, 7kg/cm2 basınçta test edilir ve piyasaya sürülür. Bu ısıtıcılara panel radyatörler de denir.

Panel ısıtıcılar, 300- 900 mm yükseklik ölçülerinde, boyları ise 400 mm 'denbaşlayarak 3000 mm'ye kadar üretilir.

Panel ısıtıcılar, ısıtıcı akışkan taşıyan yüzeylerine göre adlandırılır. Kendi içinde;panel (P), panel - kanat (PK), panel - kanat - panel (PKP) ve panel - kanat - kanat - panel(PKKP) olarak çeşitlendirilirler.

Şekil 3.9: Panel ısıtıcı

Panel ısıtıcıların montajı kolaydır. Montajı, piyasada ısıtıcıyla birlikte verilen taşıyıcıkonsol, yan kol tutucu, M 5 vida, Ø 10 mm dübel, M 12 vida, plastik yastık, kör tapa vepürjörlü tapayla yapılır. Montaj ölçülerine uygun noktalardan delinerek dübeller yerleştirilir.Taşıyıcı konsol monte edilerek ısıtıcı asılır. Branşman bağlantısı tersinde kalan ısıtıcıdelikleri, tapa ve püjörlü tapa ile kapatılır. Yeterli verimin alınması için yerden en az 100mm yükseklikte montaj edilmelidir. Niş içine konulması durumunda; P ve PK 'da en az 30mm, PKKP' de ise 60 mm niş kenarına mesafe bırakılmalıdır.

3.2.7. Fanlı Isıtıcılar (Ünit)

Konvektörler, ısıtıcıların üstüne fan konulmuş biçimde üretilir. ısıtıcı konulacakyeterli yer olmayan ve çok ısıtılması gereken hacimlerde kullanılır. Bir elektrik motorunabağlı fan, hava hızını artırarak ısının taşınma kat sayısının yükselmesini sağlar. Bu yöntemleısı kapasiteleri yükseltilir. Fanlı ısıtıcılara ünit ısıtıcılar da denilir.

26

Fanlı ısıtıcılar genellikle büyük iş yerlerinde, spor salonlarında, konferans salonu,yüzme havuzu ve büyük atölyelerin ısıtılmasında tercih edilir. Gerekirse yaz aylarındasoğutma devresinden su verilerek hacim soğutması da yapılır. Monte edildikleri yerlere göreüç çeşit fanlı ısıtıcı vardır.

3.2.7.1. Fan - Coil (Salon Tipi Isıtıcı)

Pencere önlerinde, döşeme üzerine konulan ayaklı ısıtıcı türüdür. Düzgün biçimleri,büro, antre ve salonlarda güzel görüntü oluşturur. Çelik boru - çelik kanatlı ve bakır boru -alüminyum kanatlı olarak imal edilir. Bu ısıtıcılar, yaz aylarında soğutma amacıyla dakullanılabilir. Oda havasıyla ısıtma - soğutma yapılabildiği gibi, dış hava bağlantılı olarak daçalıştırılabilir.

Şekil 3.10: Fan – coil (salon tipi) ısıtıcı

3.2.7.2. Duvar Tipi Fanlı Isıtıcı

Kat yüksekliği fazla olan endüstriyel yapıların ısıtılmasında kullanılır. Duvara montajedilebilir biçimde yapıldıkları için bu isimle anılırlar. Mümkün olduğu kadar yükseğe monteedilir. Yüksek verimli, ısıtıcı çeşididir. Isıtıcı akışkan olarak buhar, 90° - 70° sıcak su vedüşük sıcaklıkta kaynar su (100°C - 140°C) kullanılması daha uygundur. Düşük sıcaklıktaakışkan kullanılması, insana üşüme hissi verir. Bu tip ısıtıcılar, çelik boru - çelik saclamellerden üretilir. Oda havasıyla ısıtma yapılabildiği gibi dış hava bağlantılı montaj dayapılır. Gerekirse soğutma amaçlı da kullanılabilir.

27

Şekil 3.11: Duvar tipi ısıtıcı

3.3. Isıtıcı Montaj Elemanlarını Tespit Etmek

3.3.1. Dilimli Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak

Duvara verilen ölçülerde uygun markalama yapınız. Konsol konulacak işaretlenenyerleri konsol kuyruk derinliği kadar deliniz. Kum, çimento ve suyu karıştırarak kıvamlı harçelde ediniz. Konsol deliklerini suyla ıslatınız. Birinci konsol deliği içine bir miktar harçdoldurunuz. Konsol kuyruğunu delik içine yerleştirip çevresini gerekiyorsa taş parçaları ilesıkıştırınız. Konsolun ölçüsünü ve terazisini ayarlayınız. Aynı yöntemle iki konsol arasıölçüye dikkat ederek ikinci konsolu da yerleştiriniz. Harç yüzeyini malayla duvar sıvasıseviyesinde düzeltip kurumaya bırakınız.

Örnek: Ölçüler, beş dilimli 146/500 mm dökme dilimli radyatör grubuna göreverilmiştir.

Şekil 3.12: Radyatör konsolu montajını yapmak

28

Şekil 3.13: Radyatör kelepçesi montajını yapmak

3.3.2. Panel Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak

Duvara, konsol delik yerlerini verilen ölçülere uygun şekilde markalayınız. Birincikonsol konulacak marka yerini matkapla deliniz. Deliğe dübel takınız. Konsolu, ölçüsündeve terazisinde dübellere vidalayınız. Aynı işlemleri tekrarlayarak diğer konsolu bağlayınız.

Örnek: Ölçüler, 500/1000 mm PKKP panel radyatöre göre verilmiştir.

Şekil 3.14: Panel ısıtıcı konsolu montajını yapmak

29

3.3.3. Konvektör ve Fanlı Isıtıcı Montaj Elemanlarını Takmak

Duvara verilen ölçülere uygun markalama yapınız. Konsol delik yerlerini hazırlayarakkonsolları ölçüsünde ve terazisinde sabitleyiniz.

Örnek: Ölçüler, duvar tipi fanlı ısıtıcıya göre verilmiştir.

Şekil 3.15: Duvar tipi fanlı ısıtıcı konsolu montajını yapmak

3.4. Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek

3.4.1. Dilimli Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek

Örnek 1: Çelik – döküm radyatör montajı yapmak.

Şekilde verilen konsol ve kelepçe ölçülerini duvara markalayınız. Konsol ve kelepçe yerlerini açınız. Delikler için dolgu harcı hazırlayınız. Konsolları yerlerine, ölçülü ve gönyeli olarak monte ediniz. Kelepçeyi yerine, ölçülü ve gönyeli olarak monte ediniz. Konsol ve kelepçenin duvar dibini, malayla düzelterek kurumaya bırakınız. Kuruduktan sonra radyatör grubunu konsollar üstüne bindiriniz. Radyatör kelepçesinin vidasını sıkınız.

Not: İki konsol arasını; döküm radyatör için 360 mm, çelik radyatör için 300 mmalınız.

30

Şekil 3.16: Çelik- döküm radyatör montajı

Örnek 1: Alüminyum radyatör montajı yapmak.

Şekilde verilen konsol ve kelepçe ölçülerini duvara gönyesinde markalayınız. Konsol deliklerinin yerlerini matkapla deliniz. Deliklere dübelleri takınız. Konsolları dübellere vidalayınız. Alüminyum radyatör grubunu konsollara bindiriniz.

Şekil 3.17: Alüminyum radyatör montajı

31

3.4.2. Borulu Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek

Konsol montaj yerlerini ölçüsünde ve gönyesinde markalayınız. Markalanmış konsol yerlerini deliniz. Dübelleri deliklere takınız. Konsolları takılan dübellere vidalayınız. Isıtıcıyı konsollara takınız. Konsolu 5mm'lik alien anahtarla sıkınız.

Şekil 3.18: Borulu ısıtıcı (havlu kurutucu) montajı

3.4.3. Konvektörleri Montaj Elemanlarına Sabitlemek

Konsol montaj yerlerini ölçüsünde ve gönyesinde markalayınız. Markalanmış konsol yerlerini deliniz. Dübelleri deliklere takınız. Konsolları takılan dübellere vidalayınız. Konvektörü konsollara bindiriniz. Konvektörün montaj civatalarını açık ağızlı anahtarla sıkınız.

32

Şekil 3.19: Konvektör montajı

3.4.4. Panel Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek

Konsol montaj yerlerini ölçüsünde ve gönyesinde markalayınız. Markalanmış konsol yerlerini deliniz. Dübelleri deliklere takınız. Konsolları takılan dübellere vidalayınız. Panel ısıtıcıyı konsollara bindiriniz.

Şekil 3.20: Panel ısıtıcı montajı

33

3.4.5. Fanlı Isıtıcıları Montaj Elemanlarına Sabitlemek

Duvara konsol montaj ölçülerini gönyesinde markalayınız. Konsol deliklerini deliniz. Konsol civatalarını duvara ölçüsünde ve terazisinde sabitleyiniz. Fanlı ısıtıcıyı civatalara asınız. Civata somunlarını anahtarla sıkınız.

Şekil 3.21: Fanlı ısıtıcı montajı

3.5. Branşman Borusuna Isıtıcıları Bağlamak

Isıtıcılar, projede gösterilen tipte, sayıda ve ölçüde temin edilir. Varsa projedegösterilen duvar yüzeyine, yoksa oda içinde en uygun yere ısıtıcı konsol ve kelepçeleriyerleştirilir. Isıtıcı, konsol üstüne konularak kelepçesi sıkılır. Vanayla rakor bağlantısıyapılarak montaj tamamlanır. Bu, bütün ısıtıcılarda yapılması gereken işlemdir.

Dilimli ısıtıcıların montaj işlemleri, diğer ısıtıcılara göre zahmetli ve uğraştırıcıdır.Dilimli ısıtıcılarda (radyatörlerde) şu işlem sıraları takip edilir:

34

Radyatör grubunu oluşturmak için düz bir zemine radyatör ve montaj takımlarıhazırlanır.

Grubun hangi dilimine işlem yapılacaksa nipel anahtarına o uzaklık işaretlenir. Anahtar, işaret kadar grup içine takılarak nipel kavratılır ve anahtar altına destek

takoz yastıklanır. Anahtar koluyla nipellerin her biri, birer tur yaptırılarak aynı aralıkta sökülür. Grup yapılacak dilimlerin conta yüzeyleri çizdirilmeden iyice temizlenir. Contalar, bezir yağı veya sülyen boyaya batırılarak yerlerine konulur. Nipeller elle birer diş tutturulur. Dilimlerin diş yönlerine dikkat edilerek eklenecek dilim yaklaştırılır. Anahtar, dilime takılarak eşit turlarla (birer tur) sıkılır. Oluşturulan ısıtıcı grubunun tapa ve redüksiyonları yerlerine takılır. Vana rakoru, rakor anahtarıyla redüksiyona sıkılır. Isıtıcı grubu konsol üstüne konularak kelepçe vidaları sıkılır. Rakor somunu ve vana birbirine sıkılarak montaj işlemi tamamlanır.

Isıtıcı Montajlarının Yapımında Alınacak Önlemler

Çalışanın, can güvenliği ön planda tutulmalıdır. İşçiliği yapılan malzeme ve cihazınhasar görmemesi için dikkatli ve düzenli çalışmanız gerekir. Bunun için şu kurallara dikkatediniz:

Takım ve malzemeleri amacına uygun kullanınız. Her tür anahtarla çalışırken anahtar ağzıyla malzemeyi tam kavratınız. Nipel anahtarının doğru dilimi tuttuğundan emin olunuz. Konvektör türü ısıtıcıları sert zemine koymayınız. Isıtıcı yüzeyi çizilir. Dilimli ısıtıcıları düz zeminlerde gruplandırınız. Isıtıcı rakorunu kesinlikle rakor anahtarıyla sıkınız. Isıtıcılar ağır malzemelerdir. Taşıyabileceğiniz kadar ağırlık kaldırınız. Radyatör tapa ve redüksiyonlarını uygun büyüklükte anahtarla sıkınız. Duvara ısıtıcı konsolu ve kelepçesinin yerini açarken dikkat ediniz. Konsol ve kelepçe harç ile tutturuldu ise kurumadan ısıtıcıyı yerine koymayınız.

35



Isıtıcıların konulacağı yerleribelirleyiniz.

Projeyi kontrol ediniz. Isıtıcıların yerleştirme kurallarını tekrar

inceleyiniz. Isıtıcıların özelliklerini ve kullanım

alanlarını tekrar inceleyiniz.

Isıtıcıların konsol ve kelepçe veyamontaj setinin yerlerini belirleyiniz.

Isıtıcıların özelliklerine uygun montajelemanları kullanınız.

Konsol deliklerini olması gereklibüyüklükte deliniz.

Dilimli ısıtıcıların konsollarını harç iletutturduysanız iseniz kurumasınıbekleyiniz.

Montaj setlerinin dübel deliklerini uygunmatkap ucu kullanarak deliniz.

Konsol ve kelepçeleri veya montajsetini yerine sabitleyiniz.

Uygun takım kullanınız. Takımları görevinden başka işe

kullanmayınız. Isıtıcıları tespit elemanlarına

sabitleyiniz. Isıtıcıları sabitledikten sonra terazisini

kontrol etmeyi unutmayınız.

Branşman borusuna ısıtıcılarıbağlayınız.

Isıtıcıları branşman borularına bağlarkeneksenine dikkat ediniz.

Isıtıcı vanalarının başlıklarının aynı hizadaolmasına dikkat ediniz.

Vanaları takarken muhafaza bandınıçıkarmayınız.

Yaptığınız işi tekrar kontrol ediniz.


36


Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede doğru yanlış ölçme değerlendirme kriterleriuygulanmıştır.

1. Birden fazla ısıtıcı diliminin bir bütün oluşturmasına radyatör grubu denir.Doğru ( ) Yanlış ( )

2. Dökme dilimli radyatörler; geç ısınır, geç soğur.Doğru ( ) Yanlış ( )

3. Panel ısıtıcıların boyları, 300 mm'den başlayarak 50'er mm yükselir ve 5000 mm'ye kadar üretilir.

Doğru ( ) Yanlış ( )

4. Fanlı ısıtıcılarla yaz aylarında soğutma devresinden su verilerek hacim soğutmasıda yapılır.

Doğru ( ) Yanlış ( )

5. Duvar tipi fanlı ısıtıcılar mümkün olduğu kadar yükseğe monte edilir.Doğru ( ) Yanlış ( )

6. Isıtıcılar göze hoş gözükmeleri için kapı arkalarına monte edilir.Doğru ( ) Yanlış ( )

7. Dilimli ısıtıcıların dilim sayılarını artırırken boru anahtarı kullanılır.Doğru ( ) Yanlış ( )

8. Vana rakoru, rakor anahtarıyla redüksiyona sıkılır.Doğru ( ) Yanlış ( )

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları, faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


37

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ




3 Isıtıcıların yerlerini belirlediniz mi?

4 Konsol ve kelepçeleri tekniğine uygun olarak hazırladınız mı?

5 Isıtıcıları tespit elemanlarına sabitlediniz mi?

6 Branşman borularını ısıtıcılara bağladınız mı?

7 Radyatör vanalarının ayarlarını yaptınız mı?

8 Kelepçeleri kontrol ettiniz mi?

9 Isıtıcı ve vanaların çizilmemesine dikkat ettiniz mi?

10 Uygulamayı, verilen süre zarfında tamamladınız mı?


DEĞERLENDİRME


38

MODÜL DEĞERLENDİRMEÖğretmeninizle birlikte belirleyeceğiniz uygun bir alana, sıcak sulu alttan dağıtmalı

alttan toplamalı bir ısıtma tesisatı döşeyiniz. Kolon borularını çekiniz. Ana dağıtımborularına bağlantılarını yapınız. Branşman borularını hazırlayınız. Isıtıcıları yerlerine monteediniz.


1 İş ve iş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Tertipli, düzenli ve temiz çalıştınız mı?

3 İşi verilen sürede yapabildiniz mi?

4 Uygun takım kullandınız mı?

5 Isıtıcıları tekniğine uygun monte ettiniz mi?

6 Isıtıcı vana ayarlarını yaptınız mı?

7 Dilimli radyatörleri grupladınız mı?

8 Branşman borularını çektiniz mi?

9 Kolon borularını çektiniz mi?

10Kolon borularının ana dağıtım borularına bağlantılarını yaptınızmı?

DEĞERLENDİRME

Modül sonunda yeterli bilgi ve becerileri gözlemlediyseniz kendinizi başarılı, başarısızolarak değerlendirebilirsiniz. Hazırlamış olduğunuz araştırma ödevini öğretmenize verebilir,ödevi sınıfta sunabilir ve arkadaşlarınızla tartışarak modül başarınızı değerlendirebilirsiniz

MODÜL DEĞERLENDİRME

39

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1’ İN CEVAP ANAHTARI

1 C

2 C

3 A

4 D

5 B

6 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’ NİN CEVAP ANAHTARI

1 B

2 A

3 D

4 B

5 A

6 Doğru

7 Yanlış

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ ÜN CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 Yanlış

4 Doğru

5 Doğru

6 Yanlış

7 Yanlış

8 Doğru

CEVAP ANAHTARLARI

40

ÖNERİLEN KAYNAKLAR KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi İş ve İşlem Yaprakları 10.Sınıf, MEB

Devlet Kitapları, Ankara, 2003.

DAĞSÖZ Alpin Kemal, Sıcak Sulu Kalorifer Tesisatı, DemirdökümYayınları, 1998.

SEVİNÇ Cemil, Sıhhi Tesisat Meslek Resmi-Cilt П, MEB Yayınları.

SIDAL Cavit, Kalorifer Ateşçiliği, T.C. Devlet Bakanlığı BaşbakanlıkBasımevi, Yayın no:43, Ankara, 1989.

ÇETİNKAYA Mevlüt, Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi, YüceYayınları, Eylül, 2001.

YILDIRIM Kenan, Sıhhi Tesisat Bölümü Meslek Teknolojisi-Ш, MEBYayınları.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

41

KAYNAKÇA

KAYNAKÇA KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi İş ve İşlem Yaprakları 10.Sınıf, MEB

Devlet Kitapları, Ankara, 2003.

DAĞSÖZ Alpin Kemal, Sıcak Sulu Kalorifer Tesisatı, DemirdökümYayınları, 1998.

SEVİNÇ Cemil, Sıhhi Tesisat Meslek Resmi-Cilt II, MEB Yayınları

SIDAL Cavit, Kalorifer Ateşçiliği, T.C. Devlet Bakanlığı BaşbakanlıkBasımevi, Yayın no:43, Ankara, 1989.

ÇETİNKAYA Mevlüt, Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi, YüceYayınları, Eylül,2001.

YILDIRIM Kenan, Sıhhi Tesisat Bölümü Meslek Teknolojisi-Ш, MEBYayınları

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Teknik Esasları Nu: 84, TMMOBYayınları, İstanbul,1989.

Çeşitli DEMİRDÖKÜM, ISISAN, ALARKO, BAYMAK Katalogları.

Documents

MERKEZÎ ISITMA TESİSATI 2 - DOĞALGAZ TESİSAT PROJE ...bekagrup.net/dogalgaz-pdf/dogalgaz_merkezi_tesisati-2.pdf · Üstten dağıtmalı ısıtma tesisatlarında ise çatıkatından