1

İSKELE KURULUM ELEMANI

(SEVİYE 3)

YETERLİLİK KODU: 12UY0056-3

HAZIRLAYAN

ALİ TURAN

MAKINE MÜHENDISI

A SINIFI İŞ GÜVENLIĞI UZMANI EĞITMEN

2

İçindekiler 1. Meslek tanımı

2. İskele tanımı

3. İskelenin temel elemanları

4. İskele boruları

5. Genişlik sınıfları

6. Yük sınıfları

7. Platformlar

8. Yan korumalar

9. Katlar arası ulaşım

10. İskele gereklilikleri

11. Kurulum öncesi kontroller

12. Malzemelerin kaldırılması taşınması

13. İskele tipleri

14. Çalışma platformları ve taşıma kapasiteleri

15. Seyyar (mobil) iskeleler

16. İskelenin dengesi, denge için desteklemeler, denge yöntemleri

17. Bağımsız iskele kurulumu

18. Sistem tipi iskeleler

19. Diğer sistem tipi iskelelerin kurulumu

20. İskele etiketi

21. İskele sökümü

22. Düşmeden korunma

23. İş güvenliği kuralları

24. Güvenlik ve sağlık işaretleri

3

1. Meslek Tanımı:

1.1. Meslek Tanımı İskele Kurulum Elemanı (Seviye 3);

İş sağlığı ve güvenliği ile çevreye ilişkin önlemleri alarak, kalite sistemleri

çerçevesinde, mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan, kurulması gerekli iskeleyi,

mevcut şartname, yönetmelik ve montaj planlarına göre, iklim şartlarını göz önüne

alarak; kullanıcılar, üçüncü şahıslar ve çevre şartlarını da gözeterek işverenin konu

ile ilgili tüm direktiflerine uygun olarak kuran, uzun süreli kullanımlar sırasında

periyodik kontrolünü yapan, iş bitiminde aynı koşullarla iskeleyi söken ve mesleki

gelişime ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişidir.

1.2. Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri ISCO 08: 7119 (Başka yerde sınıflandırılmamış kaba inşaat ve ilgili işlerde çalışan

sanatkarlar)

1.3. Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile İlgili Düzenlemeler 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

6313 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

4857 Sayılı İş Kanun

Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü

Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

*Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun,

tüzük ve yönetmeliklere uyulması ve konu ile ilgili risk değerlendirmesi yapılması

esastır.

1.4. Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat 4857 Sayılı İş Kanunu

5763 Sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

Mesleki Eğitim Kanunu

*Ayrıca, meslek ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun, tüzük ve

yönetmeliklere uyulması esastır.

4

1.5. Çalışma Ortamı ve Koşulları İskele Kurulum Elemanı (Seviye 3); ihtiyaca göre farklılık gösterebilen yüksekliklerde

çalışır. Çalışacağı iskele/platformun minimum gereksinimleri TSEN12811 (Geçici İş

Donanımları)’ de belirtildiği şekilde olmalı, kullanılan tüm malzemeler TSEN12810

(Ön Yapımlı Bileşenlerden oluşan Cephe İskeleleri) ve TSEN12811 standartlarına

uygun olmalıdır.

İşin gereğine göre çalışma sürecinde kendi meslektaşları ve iş sahibi ile iletişim

içerisinde çalışır. Mesleğin icrası esnasında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini

gerektiren yüksek derecede kaza ve yaralanma riskleri bulunmaktadır.

İskele kurulum elemanın, çalıştığı işletmeye göre gerekli güvenlik önlemlerin alınması

kaydıyla açık veya kapalı ortamlarda, tozlu, gazlı veya nemli ortamlarda, gürültülü

yerlerde, sıcak veya soğuk ortamlarda çalışması esastır.

1.6. Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler İskele Kurulum Elemanının; iş iskelesi ile ilgili şartnamelere uygun çalışma yapması,

yükseklik fobisinin olmaması ve “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışacaklara Ait İşe Giriş

veya Periyodik Muayene Formu” raporuna sahip olması gerekir. Raporda ağır ve

tehlikeli işlerde çalışabilirin yanı sıra yüksekte çalışabilir ibaresi olmalıdır.

18 yaşını doldurmuş, en az ilk öğretim eğitimi almış, yapı sektöründeki tehlikeler

konusunda bilinçlendirilmiş ve çalışma esnasında kendini tehlikelere karşı

koruyabilecek bilgi ve becerilere sahip olmalıdır. 2. İskele Tanımı

2.1 İş İskelesi Binaların ve diğer yapıların inşaa, bakım, onarım ve yıkım işlerinin gerçekleştirilmesinde güvenli bir çalışma ortamının ve bu ortama güvenli erişim sağlanması için gerekli olan geçici inşaat yapısı olarak tanımlanmaktadır.

2.2 İskele Temel Bağlantıları ve Tüm İskeler İçin Genel Elemanlar

İskele işleri için kullanılmakta olan farklı bir çok özellikte bağlantı elemanları ve yardımcı ekipmanlar bulunmaktadır.

Ancak, burada en önemli konu ortak olan ve yaygın olarak kullanılan bağlantı elemanlarının ve yardımcı ekipmanların çalışma dayanımının yüksek olması gereği unutulmamalıdır.

Tüm bağlantı elemanları aşağıdaki üç özelliğe uygun olacak şekilde üretilir.

a) preslenmiş çelik b) dökme kalıp (dikişsiz) c) esnek çelik

5

Her bağlantı parçası standartların tanımladığı ve/veya tasarım kapasitesini karşılayabilecek özellikte olması gerekmektedir.

En kuvvetli bağlantı parçaları ‘yük taşıyıcısı’ olarak sınıflandırılmakta ve bu bağlantı ekipmanları iskelelerde yüksek tonajlı yüklerin bulunması muhtemel yerlerdeki pozisyonlara yerleştirilirler.

Güvenli Çalışma Yükü (Safe Workıng Load : SWL)

“Güvenli Çalışma Yükü (SWL)” bir bağlantı parçasına en kötü ihtimalle

uygulanabilecek en fazla yüktür. Bu “kötü” ifadesi testler sonucu sorun yaşanan nokta

çıta olarak alınarak test yükünün yarısı olarak belirlenmesiyle ortaya çıkar.

Örnek: Test ağırlığı 1200 kg= SWL 600 kg= 6 kN

1kN= 100 kg olarak alınabilinir.

2.3 Kelepçeler

Kelepçeler ‘TS EN 74: İskeleler-Boru ve Birleştirme Elemanlarından Oluşan-

Birleştirme Elemanları, Gevşek Geçmeli Kılavuzlar ve Taban Plakaları’ Standardına

göre imal edilmiş olmalıdır.

İmalatları çelik döküm, dövme çelik ve saç pres olarak yapılmaktadır.

EN 74 Standardına göre yük taşıma kapasitelerine göre sınıflandırılmıştır.

Aşağıdaki tabloda sınıflandırma ve sınıflara göre yük taşıma tablosu görülmektedir.

Kelepçe tipi Direnci Karakteristik direnç değerleri

Klass A Klass B Klass AA Klass BB

Düble kelepçe (RA)

Kayma kuvveti (kN)

Dönme açısı torqu (kNm) Cıvata dişlerinin tutma kuvveti (kN) Torq momenti (kNm)

10.0 -

20,0

-

15,0 0,8

30,0

0,13

15,0 25,0

Oynar kelepçe(SW)

Kayma kuvveti (kN) 10,0 15,0

Eklemli kelepçe (SF)

Kayma kuvveti (kN) Bükülme torqu (kNm)

6,0 -

9,0 1,4

Paralel kelepçe (PA)

Kayma kuvveti (kN) 10,0 15,0

Kelepçe yükleme pozisyonu

6

Dik Açılı Kelepçe (Yük Taşıyıcı) İki boruyu birbirine dik açı yapacak şekilde birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.

SWL= 600 kg =6 Kn

Döner Kelepçe (Yük Taşıyıcı) İki boruyu birbirine göre farklı açılarla birleştirmek için dizayn edilmiştir. Ancak dik

açılı bağlantılarda kullanılması tavsiye edilmez.

SWL= 300 kg =3 kN

Paralel Kelepçe (Yük Taşıyıcı) İki boruyu paralel şekilde birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.

SWL= 600 kg = 6 kN (çiftler halinde kullanılır)

7

Bilezik Kelepçe (Yüksüz Taşıyıcı)

İki borunun uç uca birleştirilmesi amacıyla dizayn edilmiştir.

SWL= 0 kg “ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR”

Süpürgelik Kelepçesi Süpürgelik ile boruyu birbirine birleştirmek üzere dizayn edilmiştir.

SWL= 0 kg (ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR)

Kalas Mandalı

İskele ızgaralarını yanal elemanlar (yatay kol) üzerine sabitlemek amacıyla dizayn

edilmiştir. Kalasın kullanım esnasında ve rüzgar tarafından yerinden kalkmasını

önlemektedir.

SWL= 0 kg (ÇALIŞMA YÜKÜ İÇİN EMNİYETLİ DEĞİLDİR)

8

Merdiven Kelepçesi İskele merdivenini iskele borularına tutturmaya yarar. Başka maçla kullanılmamalıdır.

Profil kelepçesi (Beam clamp)

İskele elemanlarını (iskele boruları) profillere bağlama işinde kullanılır,

Taban Plakası

Dikmelerin yere basan alt uç kısımlarına binen yükü dağıtmak üzere dizayn

edilmişlerdir. Kabul edilebilir minimum alan boyutu =150 mm. X 150 mm.

Kabul edilebilir minimum plaka kalınlığı = 6 mm.

Kabul edilebilir minimum gövde uzunluğu = 80 mm.

9

2.4 Ayarlı Ayaklar Dikmelerin yere basan alt uç kısımlarına binen yükü dağıtmak üzere dizayn

edilmişlerdir.

Düşeyliği ayarlanabilir taban plâkası ile taban plâkasının dayanım ve rijitliği, iş

iskelesinden zemine aktarılan en büyük tasarım yükünü iletebilecek yeterlilikte

olmalıdır.

Taban plâkasının alanı en az 150 cm2, en küçük genişliği 120 mm olmalıdır.

Ayarlanabilir ayaklar (taban plakası) 60 ve 80 cm lik

Açılı oynar ayak Düşeyliği ayarlanabilir taban plâkasında merkezî konumda yerleştirilmiş ayar mili bulunmalıdır. Ayar mili boyutları, yüksüz durumda taban plâkasının boru yuvası ekseni ile dikme ekseni arasındaki eğim farkı % 2,5’i aşmayacak ölçülerde olmalıdır.

10

Ayarlamanın her safhasında, en küçük bindirme uzunluğu, gövdenin toplam uzunluğunun % 25’i veya 150 mm’den hangisi daha büyükse en az o kadar olmalıdır. Veya, dişli boyunun en fazla 2/3’ kadar açılmalıdır.

Örnek: 60 cm uzunluğundaki bir ayağın ayar milinin bindirme uzunluğu = 60x0,25= 15 cm olur, 80 cm cm uzunluğundaki bir ayağın ayar milinin bindirme uzunluğu= 80x0,25= 20 cm olur. Bu uzunluk bazı firma imalatlarında farklı boya renkleri ile boyamak ve aynı zaman da da açılmayı önlemek için mil üzerine emniyet kertikleri yapılmıştır.

Uç plâkasının (taban plakasının) kalınlığı en az 6 mm olmalıdır. Özel şekil verilmiş

uç plâkalarının rijitliği, kalınlığı 6 mm olan bu plâka ile aynı olmalıdır. 2.6 Üst Ayar Milleri Kalıp kalasları yerleştirmeye yarar, ayar mili ile ayarlamak suretiyle seviye ayarlanabilmektedir. Başlıkların ölçüsü kullanım amacına uygun göre değişmektedir.

11

2.7 Taban Kalası Herbir dikmenin yükünü taşımak ve dağıtmak üzere dizayn edilmiştir. İskelenin

batmasını ve kaymasını da önler. Genellikle keresteden imal edilen taban

kalasının boyutları en az 20 cm X 50 cm = 1000 cm² olmalıdır. Her iki tarafı

şeritlenmiş olmalıdır.

2.8 İskele Izgarası

Ahşap kalaslar Keresteden yapılan iskele kalasının minimum kalınlığı 30 mm. ve minimum genişliği

200 mm. olmalıdır ve uçlarından şeritlenmiş veya bağlanmış olmalıdır. İskele

kalaslarının boyanması kesinlikle yasaktır.

tehlike yaratacak nitelikte budaklardan arınmış olmalı

her iki uçtan bağlı (işaretli) olmalı

cbozuk, yarık, tırnaklı veya çivili, yağlı veya çatlak olmamalı

çarpıklık, yamukluk, eğiklik olmamalı

normal ağırlıkta olmalı

karşı ağırlık gibi doğal özrü olmamalı Budaklar:

Budakların çapı 40 mm. den fazla olmamalıdır.

Kalasların 150 mm. uzunluğundaki bir bölümünde, budak grupları %20 den daha

fazlasını kaplayacak şekilde toplanmamış olmalıdır.

12

her iki köşenin en az 150 mm. uzunluğundaki kısmı şeritlenmiş olmalıdır.

Çatlaklar:

Çatlak uzunluğu boyuna en fazla 0,3 x L (boy uzunluğu) olmalı

Çatlakların toplam uzunluğu en fazla 0,6 x L (boy uzunluğu) olmalı

Çatlakların sonları (çatlak başları) en fazla 100 mm. uzunluğu aşmamalıdır.

Diğer kapsamlı zarar,

yangın zararı veya kırılma gibi çatlaklar % 20 den fazla olmamalıdır.

Kereste ile ilgili özellikler;

Genişlik en az 200 mm.

Kalınlık en az 30 mm.

Uzunluk en fazla 6000 mm.

Kurt yeniği

oyuklar

kesikler

çatlak

yontuklar

Metal kalaslar Ahşap kalasların yerine tasarlamış ve metalden yapılmıştır. Uçlardaki tırnakların

taşıyıcı yatay elemanlara geçmesi kalasların yerinden oynamasını ve emniyet

mandalları da kalmayı önlemektedir.

Üzerindeki delik ya da tırtıl yüzey kaymaya karşı direnç gösterir.

13

En az 5 kat ahşap malzemenin sıkıştırılması ile tasarlan ve metal çerçeveyle içerisine

yerleştirilmiş kalaslarda imal edilmektedir.

Merdivenli kalaslar

Katlar arası erişimi sağlamak için üzerinde merdiveni bulunan kalaslar da

kullanılmaktadır. Metal yada MDF olarak imal edilmektedir.

2.9 Dikme İskelelerin ayakları olarak adlandırılabilecek dik bir parçasıdır. Tüm yükleri iskele

üzerinden zemine aktaran elemanlardır. Yük taşıyıcı ve yükleri dağıtan yatay bağlantı

eleman elemanları ile korkuluklar bu dikmelere bağlanır. Üzerinde yatay elemanların

bağlantısını sağlayan flanşlar, fincanlar veya kamalı geçişi sağlayan parçalar

kaynatılmıştır. Aşağıda farklı dikme örneklerini görmektesiniz.

14

Konsol (Çıkma) İskele platformundaki uzatmadır. (Çıkma)

Yatay Bağlantı Kolu ve Ara Yatay Bağlantı Kolu Yatay bağlantı kolları ve ara yatay bağlantı kolları iskele dikmelerinden dik açı ile

geçecek şekilde yatay olarak yerleştirilmektedir. Yatay bağlantı kolları her dikme

çiftine doğrudan bağlanırlar. Ara yatay bağlantı kolları ana yatay bağlantı kolları

arasına yerleştirilirler.

Yatay Bağlantı Kolu (Sistem Tipi İskelelerde) Kalas (Izgara) taşıyıcısı olarak kullanılır.

Destek Kolu

Yatay ara kola destek vermek için kullanılan elemanlardır.

Destekli Yanal Eleman Sistem tipi iskelelerde, ağır yükler için dizayn edilmiştir.

15

Kiriş Ağır yükler için ya da büyük açıklıklarda yüklerin güvenli taşınmasını sağlamak amacı

ile dizayn edilmiştir.

Süpürgelik

Çalışma platformundan aşağı malzeme düşmesini önlemek için dizayn edilmiş eteklik

tahtasıdır. Ahşap, alüminyum ve çelik saç şeklinde imal edilmeekteedir. Genişliği 15

cm den az olmamalıdır.

Çıkma (Balkon)

Üzerinde çalışma yapmak üzere iskele platformundan dışarıya yapılan çalışma alanı

Korkuluk (Bel ve Diz Seviyesinde) Çalışma platformundan aşağıya personelin düşmesini önlemek için diz ve bel

seviyesinde yatay olarak iskeleye sabitlenen borudan elemanlar. Orta ve Üst

korkuluk olarak adlandırılmaktadır.

Tekerlek İskeleye hareket vermek amacıyla dizayn edilmiş mil üzerinde dönen bir tekerlektir.

Üzerinde dönmesini engelleyen frenleme mandalı bulunmalıdır.

16

Bağlama (ankraj) İskelenin devrilmemesini önlemek amacıyla, bir yapı üzerine bağlamak için kullanılan

bir yöntemdir.

Bağlama (ankraj) elemanı İskelenin devrilmesini önlemek amacıyla iskele ile duvar yada yapı elemanı arasında

sabitlemeyi sağlayan elaman

Pervaz Borusu

Bağlama yapabilmek için iki pervaz penceresi arasında sabitleyici olarak kullanılan

bir sıkıştırma borusudur.

Pervaz Pimi (Bağlama) Pervaz pimi pencere açıklığı gibi bir bina yapısındaki iki karşılıklı yüzler arasına

sıkıca tutturulmuş ve iskeleyi binaya bağlamak amacıyla kullanılan bir ekipmandır.

Dikey Boy İskeledeki yatay kollar arasındaki dik mesafe

16

Yanal Boy Yatay kollarla sabitlenen dikmeler arasındaki yatay mesafe.

Platform İskelelerde çalışma yüzeyi olarak kullanılan ızgaralarla döşenmiş bölgeye verilen

isimdir. Hempıng

Dikmeleri bir araya getirme yöntemine verilen isimdir..

Düğüm Noktası Dikmelerin, yanal elemanların (yatay kolların) ve çapraz kirişlerin kesişme noktasıdır.

Sarma Bir dipçik borusu kullanarak iki borunun birleşim noktasını güçlendirmeye verilen

isimdir.

Dipçik Borusu Kısa bir borudur.

AĞ / BRANDA (Fan) İskeleden düşebilecek şeylerden korunmaya destek olması amacıyla

İskeleden düşebilecek parçalardan korunmaya destek olması amacıyla ağ ve ağların

uygun şekilde kalmasını sağlamak amacıyla körükler kullanılır

17

İskele Bileşenlerinin görünümü

Açıklamalar

hs İskele yüksekliği bs İskele çıkma genişliği (Dikmelerin merkezinden merkezine) Is İskele çıkma uzunluğu (Dikmelerin merkezinden merkezine) hl İskele kat yüksekliği 1 Düşey düzlemdeki takviye (Enine çapraz) 2 Yatay düzlemde takviye 3 Yan koruma 4 Konsol payandası 5 Düğüm noktası 6 Düşey düzlemde takviye (Boyuna çapraz) 7 Dikme 8 Enine ara bağlantı 9 Boyuna ara bağlantı 10 Birleştirme elemanı 11 Bağ elemanı 12 Plâtform 13 Payanda 14 Kafes kiriş 15 Taban plâkası 16 Plâtform birimi 17 Yatay çerçeve 18 Ankraj 19 Düşey çerçeve 20 Izgara korkuluk 21 Ana korkuluk 22 Ara korkuluk 23 Süpürgelik (Topuk tahtası )

18

24 Düşey korkuluk 25 Ayarlı ayak

İskele sistemlerinde kullanılacak borular Sistem iş iskelesi sistemlerinin ön yapımlı bileşenlerinde kullanılacak borular aşağıdaki ölçülere sahip olmalıdır

ÇELİK mm ALAŞIM ÇAP (mm.) 48,3 ÇAP (mm.) 48,3

ET KALINLIĞI

3,2 ET KALINLIĞI (mm.)

4,47

UZUNLUK 6 m. ye kadar UZUNLUK 6 m. ye kadar

AĞIRLIK (kg/metre)

4,37 AĞIRLIK (kg/metre)

1,67

BORULAR

a/ uçların köşeli kesimleri olması

b/ et kalınlığının aşırı korozyondan etkilenmemiş olması

c/ bombelerden, katlanmadan ve büyük çatlaklardan arınmış olması

d/ eğrilmemiş olması

e/ bir iskele borusunun boyutlarına sahip olması

BAĞLANTI EKİPMANLARI

a/ çarpıklık, bozukluk, büküklük olmamalı

b/ parçalarının hiçbiri eksik olmamalı

c/ hareketli parçaları bakımları iyi yapılmalı

d/ defosuz ve hatasız olmalı

GÜVENSİZ BORU

Yıllarca kullanılan borularda, çeşitli hasarlanmalar kaçınılmaz olur.

19

Çatlak Boru: boru parçalarının dikiş yerinden ayrılmasından kaynaklanır ve çatlağın

olduğu bölgede aşırı kuvvet kaybı oluşur.

Ezik Boru: Aşırı bükülme veya ezilmeden kaynaklanan ve borunun kuvvetinin

azalmasına neden olan boru parçası belli bir derecede ise kesilip atılmalıdır

Aşırı Pas: Galvanizli olmayan borular elementlerden korunmamaları durumunda ve

belli bir süre geçtiğinde (çevre koşullarına bağlı olarak) paslanacaktır ve zamanla

borunun et kalınlığı azalarak borunun güç kaybına neden olacaktır. Paslı borular

Kesinlikle destek yapılarında kullanılmamalıdır.

Eğri / Bükülmüş Borular: Bükülmüş/eğri bir boru zayıftır ancak düzeltme makinesi

aracılığı ile düzeltilmesi mümkündür. Borular uzunluğunun 1/600 ünden fazla eğik

olmamalıdırlar.

Alaşımlı Boru:

Alaşımlı borular dökme borulardır ve bu haliyle yanlış kullanılması durumunda

bükülmek yerine çatlak oluşacaktır. Alaşım üzerinde herhangi kesme işlemi

yapıldığında bir parçadansa tamamen kesilmelidir çünkü kısmi kesme işlemi

sırasında kolaylıkla zayıflama ya da yırtılma meydana gelebilir.

Alaşımlı borular asla aşırı ısıya maruz bırakılmamalıdır.

Çalışma alanları için genişlik sınıfları

Genişlik sınıfları w sembolü ile gösterilen genişlik, süpürgelik (topuk tahtası) nın 30 mm’ye kadar olan kısmı dâhil olmak üzere çalışma alanının bütün genişliğidir. Aşağıdaki çizelgede ’de 7 farklı genişlik sınıfı verilmiştir.

Not 1 -Bazı ülkelerde farklı çalışma tiplerine bağlı olarak kullanılan en küçük genişlik değerleri verilmiştir.

Dikmeler arasındaki net açıklık c, en az 600 mm olmalı, merdivenlerin net genişliği ise 500 mm’den az olmamalıdır.

Köşeler dâhil her bir çalışma alanında belirlenen genişlik, plâtformun bütün uzunluğu boyunca korunmalıdır.

Genişlik sınıfı W (m)

W06 0,6 ≤ w ≤ 0,9

W09 0,9 ≤ w ≤ 1,2

W12 1,2 ≤ w ≤ 1,5

W15 1,5 ≤ w ≤ 1,8

W18 1,8 ≤ w ≤ 2,1

W21 2,1 ≤ w ≤ 2,4

20

W24 2,4 ≤

Baş mesafesi Çalışma alanları arasındaki baş mesafesi boyutu h3’ün en küçük net ölçüsü 1,90 m

olmalıdır.

İskele Yük Sınıfları

Çalışma alanları için yük sınıfı, iskelenin kullanım amacına bağlıdır. Not -İş iskelesinin tek bir yük sınıfına dâhil edilemediği veya çok ağır şartlarda

kullanılması gibi istisnaî hâllerde, iskelenin kullanım şartlarının analizinden sonra

farklı parametreler uygulanabilir ve belirlenebilir.

İş iskelesinde yapılacak gerçek çalışmalar dikkate alınmalıdır. Göz önünde

bulundurulması gereken hususlara ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir:

a) Çalışma alanına konulan bütün donanım ve malzemelerin ağırlığı, b) Çalışma alanı üzerinde kullanılan, haricî güç kaynağıyla çalıştırılan makinalardan

kaynaklanan dinamik yükler

c) El arabası gibi elle çalıtırılan araçlardan gelen yükler etkiler,

21

Yük sınıfı Dağılı yük taşıma kapasitesi

1. sınıf iskele 75 kg/m²

2. sınıf iskele 150 kg/m²

3. sınıf iskele 200 kg/m²

4. sınıf iskele 300kg/m²

5. sınıf iskele 450kg/m²

6. sınıf iskele 600kg/m²

Not: İskelede çalışma alanı dikmeler arasında (4 dikme arası) kalan alandır.

Çalışma alanları (Platformlar)

a) Çalışma alanlarında, platform birimlerinin, rüzgâr yüklerinin kaldırma etkisi

veya boruların kazara birbirinden ayrılması gibi nedenlerle oluşabilecek

tehlikeli yer değiştirmesine karşı mandal yada buna benzer tedbir alınmış

olmalıdır.

b) Plâtform kalaslarının yüzeyi kaygan olmamalıdır.

c) Plâtform kalasları arasındaki boşluklar, 25 mm’yi aşmayacak şekilde mümkün

olduğu kadar küçük olmalıdır.

d) Çalışma alanları mümkün olduğunca yatay olmalıdır. Eğimin 1/5’i aştığı

durumlarda bütün genişlik boyunca sağlam olarak tutturulan ayak tutucular

olmalıdır. Gerektiğinde el arabası kullanımını kolaylaştırmak amacıyla ayak

tutucuların merkezinde 100 mm genişliği geçmeyecek bir boşluk olmalıdır.

Yan koruma

Çalışma ve ulaşım alanlarında, en azından bir ana korkuluk, bir ara yan koruma ve

bir süpürgelikten (topuk tahtasından) oluşan bir yan koruma ile düşmeye karşı

emniyet sağlanmış olmalıdır Merdivenler üzerinde topuk tahtası kullanılmayabilir.

Yan koruma, yerinden kazara çıkmaya karşı güvenli olmalıdır.

.

22

Ölçüler m’dir.

Ana korkuluklar Ana korkuluklar, en üst yüzeyi her yerde bitişik çalışma alanı seviyesinden en az 1 m

yukarıda olacak şekilde monte edilmiş olmalıdır (ana korkuluk yüksekliği 950 mm’den

az olmamalıdır).

Ara yan koruma Ara yan koruma, ana korkuluk ile Süpürgelik (topuk tahtası) arasına monte

edilmelidir. Ara yan koruma aşağıdaki elemanlardan oluşmalıdır:

Bir veya daha fazla ara korkuluk, veya

Bir çerçeve, veya

Ana korkuluğun üst kenarının oluşturduğu çerçeve, veya

Bir ızgara korkuluk,yan koruma elemanları arasındaki açıklıklar, 470 mm çaplı küre

geçmeyecek boyutta olmalıdır.

Süpürgelik (Topuk tahtası) Topuk tahtası, genişliği en az 150 mm olmalıdır. Topuk tahtasında bulunan el ile

tutma amaçlı delikler haricindeki diğer delikler ve yarıkların, herhangi bir doğrultudaki

en büyük boyut ölçüsü 25 mm’yi aşmamalıdır.

Izgara korkulukları Düşmeye ve parça düşmesine karşı ızgara şeklinde yapılan korkuluklarda bulunan

her bir delik veya yarığın alanı 100 cm2‘yi aşmamalıdır. Bu şarta ilâveten her delik

veya yatay yarığın yatay boyut ölçüsü 50 mm’yi aşmamalıdır.

İskele Katları Arası Ulaşım

Ulaşım elemanı güvenli ve ergonomik olmalıdır.

İskele sisteminde katlar arası ulaşım için gerekli imkânlar sağlanmış olmalıdır. Bu

ulaşım imkânları, taşınabilir (portatif) veya normal eğimli merdivenler vasıtasıyla

oluşturulmalıdır. Bu merdivenler, plâtformlar arasında iş iskelesinin çıkıntı yapılarak

23

genişletilmiş kısmında veya iş iskelesine bitişik oluşturulmuş kule içerisinde

bulunmalıdır.

EN 131-1 ve EN 131-2’ye imal edilmiş taşınabilir merdivenlerin bu iş içinuygun kabul

edilmektedir. Sabit ve taşınabilir merdivenler, kazara gevşemelere karşı güvenli olmalı ve bunların

yüzeyi kaygan olmamalıdır.

Not 1 - Yoğun çalışma yapılan iş iskelelerinde, ulaşımın sabit merdiven kullanılarak

yapılması tercih edilmelidir.

Not 2 -Daha uzun iş iskelelerinde yolcu taşıma asansörü kullanılmalıdır. Merdivenler

Bir plâtformda bırakılan ulaşım açıklığının net boyutları, plâtform genişliği yönünde

ölçülen boyut (genişlik) en az 0,45 m, buna dik doğrultudaki boyut (uzunluk) ise 0,60

m ölçülerini sağlamalıdır. Açıklığın kapatılmasının bir tarafından menteşelenmiş bir

kapı vasıtasıyla mümkün olmadığı durumlarda, koruyucu korkuluk bulundurulmalıdır.

Kapı kapalı durumda iken kazara açılmayı önleyecek kilitleme tertibatı bulunmalıdır. Seyyar Merdivenler (kedi merdiveni) ve Merdiven Girişleri

İskele giriş sistemleri ile bağlantılı konular arasında en önemlilerden biri merdivenler

ve merdiven girişleridir. Her yıl meydana gelen kazaların büyük bir oranı zayıf seyyar

merdivenler (kedi merdiveni), seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımı ve

merdiven girişleri nedeniyle yaşanmaktadır. İskelelere giriş ve çıkışlar basit bir

yöntem olarak görülmelerine rağmen esasında oldukça tehlikeli bir işlemdir.

Merdivenden tırmanan kişi hiç düşünmeden iç güdülerine güvenerek tırmanma ve

inme işlemini yapmaktadır.

RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi merdiveni) basamaklarının

arasındaki mesafeler ortalama 250 milimetre olmalıdır.

Denetim Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) denetimi kullanım öncesinde eksiksiz olarak

yapılmalı ve denetim sırasında aşağıda yer alan kriterler göz önünde

bulundurulmalıdır:

(a) seyyar merdivenlerde (kedi merdiveni) yamukluk olmamalıdır.

(b) Seyyar merdivenin (kedi merdiveni) hiçbir kısmında yarık, kesik ve dikey çıtanın dayanımını etkileyecek herhangi bir olumsuzluk olmamalıdır.

24

(c) RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi merdiveni) basamakları eksik yada hasarlı olmamalıdır.

(d) Eski seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) dayanıklılığından her zaman şüphe edilmelidir.

Bazı durumlarda seyyar merdivenler (kedi merdiveni) imalatçısı tarafından tamir

edilebilir. Ancak çoğu durumlarda hasarlanmış bölge yerinden sökülmelidir veya

bunun dışında seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımını önlemek amacıyla

tamamıyla yok edilmelidir.

Seyyar Merdivenlerin (Kedi Merdiveni) Kurulması Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) kurulması zor bir işlemdir. Ancak ikinci hatta

üçüncü kişinin yardımı ile bir seyyar merdiveni (kedi merdiveni) güvenli olarak

doğrultmak mümkündür.

Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) kurulması için sıklıkla kullanılan yöntemlerden

biri, duvar veya benzer bir sabit katı cisme seyyar merdivenin (kedi merdiveni)

tabanının dayanmasıdır.

Zemin üzerine yatay olarak yerleştirilen seyyar merdiven (kedi merdiveni) ikinci

kişinin yardımı ile, baş üstü yüksekliğe kaldırılır ve seyyar merdivenin (kedi

merdiveni) tabanına kadar yürüyerek (aşağıdaki resimde görüldüğü gibi) dik konuma

gelene kadar itekleyerek kaldırılır. (bakınız şekil 1)

İki kişiyle daha güvenli

Sabit Cisim

Şekil 1

Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) girişleri içerden veya dışardan olabilmektedir.

İçerden yapılan girişlerin çalışma platformunda tuzak oluşturarak olası tehlikeler

içermesine rağmen, kullanılan platform üzerindeki giriş açıklıklarının açıklık etrafına

bariyerler yerleştirilerek kapatılmasının sağlanması durumunda sorun giderilebilir.

(bakınız Şekil 4)

25

Seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) girişlerinin 7,5 metreden daha yüksekte olması

durumunda ara bekleme (dinlenme) platformlarının oluşturulması bir zorunluluktur.

Bu bekleme (dinlenme platformlarının korkuluklarının ve süpürgeliklerinin bulunması

gerekmektedir. Ara bekleme (dinlenme platformları her 7,5 metrede bir

tekrarlanmalıdır. Yüksekliklere korkuluk mesafesi dahil edilmez.

YANDAN

GÖRÜNÜM

Üstten

görünüm

Yer seviyesi Birinci merdivenin yönü

Şekil 4

Seyyar merdivenler (kedi merdiveni) RUNG olarak adlandırılan seyyar merdiven (kedi

merdiveni) basamaklarının her birine basılabilecek şekilde sabitlenmelidir. Seyyar

merdivenler (kedi merdiveni) platformu aşacak şekilde uygun tutunma yeri ve

mesafesi sağlanarak yasalara uygun şekilde tasarlanmalıdır.

Boru basmayı

engellememelidir.

26

Seyyar merdivenin (kedi merdiveni) konumu ve açısı tırmanan kişini güvenli geçişinin

sağlanması açısından hayati önem taşımaktadır.

Zemin düzgün ve seviyelendirilmiş olmalıdır. Eğer bu şekilde değil ise düzgün ve

seviyelendirilmiş hale getirilmelidir. Bütün seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni)

bağlanmaları amaçlanmalıdır. Tırmanma sırasında hareket etmemesinin temin

edilmesi için tabandan tavana kadar bağlamalar yapılmalıdır.

Saha koşullarına bağlı olarak zemin seviyesinden başlayarak keresteden imal edilmiş

olan seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) çitlerle desteklenmesi sağlanmalıdır. En

üst noktada seyyar merdivenlerin (kedi merdiveni) üst yanal eleman veya dikmeler

gibi sabit bir yapıya bağlanarak sabitlenmesi gerekmektedir. Ayrıca tırmanma

sırasında orta kısımlarından yamulmalarını önlemek amacıyla seyyar merdivenlerin

(kedi merdiveni) ortasına yakın mevkilerden yapıya bağlanması suretiyle başarı elde

etmek mümkün olacaktır. Seyyar merdiven (kedi merdiveni) boyunca merdivenin

boyuna bağlı olarak dört noktaya kadar bağlama yapılabilmektedir.

Seyyar merdivenler için tırmanma koşullarına göre doğru açı 75 derecedir. Bu açı tırmanan kişiye çıtalardan tutunabilmek için çok öne eğilmesini

gerektirmeyecek ve dengesini bozmayacak şekilde çıkış ve iniş sırasında rahatlık

sağlar.

Güvenli Giriş

İskele çalışmalarının gerekliliklerinden biri iskele kullanıcıları için uygun bir giriş

sağlandığından emin olabilmektir. İskele girişlerinin inşasında bütün mesele girişlerde

yukarıya, aşağıya ve platformlar üzerinde hareket edilebilmesine müsaade

27

etmesindedir. Bu nedenle doğru açıyla kurulmuş seyyar merdivenleri ve platformlar

üzerinde güvenli açıklıkları olan uygun girişler kaza riskini azaltmaktadır.

Seyyar merdivenler platformların seviyesinin 1 metre üstüne kadar inşa edilmelidir,

eğer bu mümkün olamıyorsa (ancak genellikle mümkün olabilmektedir) tırmanan

kişinin seyyar merdivenden ayrılıncaya kadar dengeli olarak ayakta kalabilmesini

sağlayabilmek için yeterli bir tutma kolu bulunmalıdır.

Kesinlikle seyyar merdiven basamakların arkasına veya üzerine borunun direk olarak

temas edebilecek bir şekilde boru konulmamalı ya da seyyar merdiven bu şekilde

yerleştirilmemelidir.

Platformların arasından seyyar merdivenlerin çıkıntıları olduğunda giriş açıklıkları

pratik olabilecek en küçük genişlikte olmalıdır (bakınız şekil 5). Seyyar merdiven (kedi

merdiveni) girişleri arasındaki mesafe yer seviyesinden 7,5 metreden daha fazla

olmamalıdır. Bu mesafe gereklidir çünkü tırmanmak yorucu bir görevdir ve tırmanan

kişinin ara bekleme yerleri gibi noktalarda dinlnmelerini sağlamak yararlı olacaktır.

Birden fazla seyyar merdivenin bir iskeleye kullanılması durumunda aşağıdaki

noktalara bağlı kalınmalıdır:

a) İki seyyar merdiven kesinlikle direk olarak birbirinin üzerine sabitlenemez. (seyyar merdivenin bir kenarı diğerinin kenarına yerleştirilebilir-yan yana.) Bu durum tek bir seyyar merdivenden tırmanan kişinin inmekte olan kişiye çarpması sonucu seyyar merdiven üzerinden malzeme düşmesi riskini azaltmaktadır

b) Seyyar merdiven ucunun bittiği ve diğerinin başladığı yerlerde iki seyyar

merdiven arasında yeterli bir mesafe olmalıdır. Böylece iniş sırasında personelin bastığı noktada merdiven girişi açıklığına denk gelerek düşme olasılığı azaltılmış olur.

c) Seyyar merdivene tırmanırken veya inerken diğer merdivenin giriş açıklığında yukarıda mı yoksa aşağıda mı olduğunu gözlemleyebilmek her zaman mümkün olmayabilir. Bu durum da seyyar merdivenlerin konumlarının diğerine göre ayarlanmasıyla aşılabilir (bkz. şekil 4).

d) Seyyar merdiven kullanıcısı tırmanma sırasında seyyar merdivenin en üstüne

geldiğinde güvenli olmayan giriş ile karşılaşması durumunda yan yollara basabilecek kabiliyette olmalıdır.

28

Önden Görünüş Yandan Görünüş

Üstten Görünüş

Şekil 4

Şekil 5

İskele Gereklilikleri İskeleler sertifikalı iskele ustaları tarafından kurulmalıdır. Kurulum yeri ve kurulum

metodu yetkili mühendis ile birlikte değerlendirilmelidir.

İskele kurulum yerinde ve kurulumu esnasında ortaya çıkabilecek tehlikeler

Yüksekten düşme:

29

• 2 m. nin üzerindeki çalışmalarda yüksekten düşme esnasında ciddi

yaralanmalar söz konusu olmaktadır. Uygun olmayan çalışma

platformlarından, yetersiz geçişlerden, korkuluğu olmayan iskelelerden, yapı

ile iskele arasındaki boşluklardan, kaygan yüzeylerden kayarak veya

engellere takılarak düşmeler yaşanmaktadır. Elektrik çarpması sonucunda da

düşmeler yaşanmaktadır.

• Parça düşmesi

Kullanılan el aletleri ve iskele elemanları kullanım ve taşıma esnasında

yüksekten düşerek çalışanların yaralanmasına neden olmaktadır.

• İskelenin çökmesi veya devrilmesi

İskelenin şakülünde kurulmaması, zayıf zemin üzerine kurulum, eksik

elemanla kurulum, aşırı yükleme, rüzgar yükü ve iskele yüküne uygun

sabitleme yapılmaması, korozyona uğramış ve hasarlı ekipmanla kurulum

yapıldığında iskele çökebilir veya devrilebilir.

İskeleye dışarıdan gelen darbe veya iş makinasını çarpması da iskelenin

devrilmesine neden olabilir. • Şiddetli rüzgar, fırtına ve kar yükü

Şiddetli rüzgar ve fırtınalı havalarda iskele kurulumu veya sökümü yapılması

yada iskelede çalışılması durumunda iskele devrilebilir yada çalışanlar

iskeleden düşebilir.

İskele üzerinde birikmiş olan kar, iskele üzerinde aşırı yüke neden

olacağından iskelenin çökmesine neden olabilir.

• Elektrik tehlikesi

Kurulum yapılan yere yakın yerden geçen havayi enerji hatlarına yaklaşım

yada temas sonucunda elektrik kazası yaşanabilir. Hasarlı elektrik kablosu ve

hasarlı elektrikli ekipmanlara temas sonucunda da elektrik kazsı yaşanabilir.

• İki parça arasına uzuv sıkışması

İskele parçaları arasında uzuv kalması , parçaların devrilmesi ve parça

düşmesi durumunda uzuv yaralanmaları olabilir.

• Ergonomik zorlanma ve omuz fıtığı

İskele parçalarının taşınması, kaldırılması esnasında vücudun uygun

kullanılmamasına bağlı olarak bel zorlanmalarına neden olabilir, iskele

borularının omuzda taşınması esnasında omuz liflerinin zarar görmesi söz

konusu olabilir.

30

• Kurulum çevresinden kaynaklı tehlikeler

Kurulum çevresinde yapılan çalışmalar, araç trafiği ve insan trafiği iskeleye

zarar ve iskele çalışanlarına verebilir.

• Harici tehlikeler

Toz: Çalışanlar yapıda yapılan çalışmalardan ( ortama yayılan tozdan

etkilenebilir.

• Yapıda kullanılan yada çevredeki kimyasallar: Kimyasallar cilt tahrişi,

zehirlenme, sağlığa zarar, doku kaybı(korozif madde) ve yangına neden

olabir.

• Petro kimya tesislerinde çalışmalar esnasında ortaya çıkan hidrojen sülfür

zehirlenmelere neden olabilir.

Gürültü: çevrede çalışan ekipmanlardan kaynaklı olarak gürültü ortaya

çıkabilir.

Kurulum öncesi kurulacak yer ile ilgili kontroller - Zemin koşulları

- Yakından geçen enerji hatları

- Engeller

- Zemin kotundaki farklılıklar

- Yapı durumu

- Ankraj yerleri

- Yaya ve araç trafiği

- Kazı yakınında çalışama

- Taşıma ve istifleme yerleri

Kurulum yerindeki tehlikeler değerlendirilerek kurulum alanı emniyet şeridi veya

korkuluklarla çevrilmelidir.

Görevlilerin haricinde başkalarının ve araçların kurulum sahasına girmesi

yasaklanmalıdır.

31

Enerji hatlarının yakınında çalışma

Elektrik hatlarına yakın iskele kurulumu durumunda aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.

- Elektrik hattının enerjisi kesilmiş olmalıdır. Hattın enerjisi kesilmişse, hat bir

başka yere veya koruma altına alınıncaya kadar enerjilendirilmesini önlemek için

kilit/etiket sistemi kullanılmalıdır.

- İskeleler veya üzerinde bulunan iletken malzemeler (örnek:iskele borusu)

enerji hatlara aşağıdaki tablo da gösterilen minumum emniyet mesafelerinden daha

yakın konuma gelebilecek şekilde kurulmamalı, kullanılmamalı, sökülmemeli, tadilat

yapılmamalı ve hareket ettirilmemelidir.

Voltaj

Güvenlik Mesafesi

750 -150,000 Volt

3 metre

150,001-250,000 Volt

4,5 metre

250,000 Volt üzeri

6 metre

Kazı yakınında çalışma

İskele ayakları, kazının çökmesini önlemek ve iskele temelinin bütünlüğünü

sağlamak için gerekli tedbirler alınmadıkça, (hendekler de dahil) kazı kenarlarından

itibaren kazı derinliğinin en az 1,5 katı daha uzakta olmalıdır. Her zaman için kazı

kenarlarından en az 45 derecelik bir toprak kütlesinin çökebileceği hesap edilmelidir.

Yapıdan güvenli uzaklık Yapı ile iskele arasında en fazla 30 cm mesafe olmalıdır. Bu ölçüyü geçen açıklık

üzerindeki boşluklardan çalışanın düşebileceği düşünülmektedir. Bu açıklığın üzerine

zorunlu çıkılması durumunda cephede mutlaka emniyet kemeri bağlı olarak

çalışılmalıdır.

32

İskele kurulum gereklilikleri

- İskele kurulumundan önce iskele kurulum elemanı, iskele kurulacak yeri

incelemelidir. Moloz, havai enerji hatları, elektrik kabloları, harfiyat, araç ve

yol trafiği vb. tehlikeler için önlem almalıdır.

- İskele malzemelerinin tüp gereklilikleri karşıladığından, iyi ve kusursuz

durumda olduklarından emin olmak için, gerek kurulum öncesi gerekse

kurulum süresince ve sonrasında muayenesi yapılmalıdır.

- Hasarlı, zayıf durumda olan veya standard gerekliliklerini karşılamayan

iskele malzemeleri işaretlenmeli ve uygulama sahasından

uzaklaştırılmalıdır. Başka projelerde kullanılma ihtimaline karşı da imha

edilmelidir.

- İskeleler verilecek plan dahilinde kurulmalıdır.

- Tüm iskeleler, iskele süpervizörü’ nün talimatı ile kurulmalı, değişiklik ve

sökülmelidir.

- İskele kurulu, tadilat ve söküm işlerinde iskele kurulum elamanı

sertifikasına sahip kişiler görev almalıdır. Bu sertifikaya sahip olmayan

kişilerin görev alamazlar.

- İskele kurulum elemanı, iskele kurulması, tadili ve sökülmesi sırasında

adam düşmesine önleyici sistemlerde dahil olmak üzere, Kişisel Koruyucıu

Donanımlarını temin etmek ve kullanmak zorundadır.

- Her bir iskele kurulum elemanı, iskele kurulması, tadili ve sökülmesi

sırasında devamlı olarak şok emicili, çift lanyardlı paraşüt tipi emniyet

kemeri kullanmak zorundadır. Mümkün olduğunca, her bir iskele kurulum

elemanı bir korkuluk sistemi ile korunmadığında ve 1,8 metreden daha

yükseklikten düşebileceği durumlarda lanyardlarını uygun bir yere

bağlamalıdır.

- İskelenin kurulması, tadili ve sökülmesi süresince, her bir erişim noktasında

kırmızı renkli ‘İskeleyi Kullanma’ etiketi takılmalıdır. İskele etiketini

sökmeye veya değiştirmeye iskele süpervizörü yetkilidir.

Kapasite Her iskele ve iskele aksamı (platform üniteleri dahil), kendi ağırlığını (ölü yük) ve

kendine uygulanması veya iletilmesi amaçlanan maksimum yükün (hareketli yük) en

az 4 katını taşıyabilecek kapasitede olmalıdır.

Platform ünitelerinin (kalaslar dahil) kendi ağırlığı ölü olarak kabul edilir.

Genişletilmiş iskele

33

Malzemelerin kaldırılması İskele yüksekliğinin üç katı geçtiği durumlarda tek makaralı palanga sistemi ile

malzemelerin yukarı kaldırılması sağlanmalıdır.Palanga ile yukarı kaldırılan yükler 50

kg dan fazla olmamalıdır.

Malzemelerin kaldırılması esnasında yükün altında kimsenin bulunmadığından emin

olunmalıdır. Kullanılan halat ve ipler sağlam ve hasarsız olmalıdır. Yükler ağırlık

merkezi tam ortadan geçecek şekilde bağlanmalıdır.

İskele Tipleri

Putlog tipi iskele bağımsız tip iskele

34

mobil (seyyar) iskele Asma iskele

Bağımsız İskele

35

Sanayide en yaygın olarak kullanılan iskele tipidir.

Dizaynına bağlı olarak bir veya tüm katları tamamen ızgaralarla döşeli, iki sıra

dikme, yanal elemanlar (yatay kollar), çapraz kiriş ve desteklerden oluşmaktadır.

Bağımsız iskele olarak isimlendirilmesine rağmen, dengeli olabilmesi için normal

bağlara (bağlantı elemanlarına) sahiptir.

Bir çok işe uygun olarak kullanımı bilinmektedir ve bir bağımsız iskele kurulduğunda

bir veya daha fazla iş için kullanımı söz konusu olabilmektedir.

İskele bileşenleri iskeleyi kullanacak personelin çalışma rahatlığına müsaade edecek

konumda, aynı zamanda iskelenin maksimum düzeyde dengeli olabilmesini

sağlayacak şekilde yerleştirilmelidir.

Dikme boşlukları, malzemelerin istif yüksekliği ve yüklenme biçimleri gibi özellikler

tabloda gösterilmiştir. (bakınız Şekil 5)

Platform Genişlikleri Kullanım yerine ve yapılacak olan işe bağlı olarak, platformlarda çeşitli genişliklerde

(örneğin dikmeler arasındaki genişlik) değişiklik yapılması mümkündür ve bu durum

kurulum öncesinde belirlenmelidir.

Kolay (kısa süreli, ağırlık veya zorlama gerektirmeyen) işler yapılırken kullanıcının

platform üzerinde malzeme stoklaması gerekmeyeceği için geniş platformlara ihtiyaç

duyulmayacaktır. Öte yandan kullanıcının platform üzerinde malzeme stoklaması

gerekebilecek işlerde, örneğin tuğla ustalığı, beton ustalığı, taş ustalığı ve benzer

işlerde, platform genişliğinin malzemenin platforma alınması ve istiflemesi için yeterli

genişlikte olması gerekecektir.

Önemli Not: TAVSİYE EDİLEN BOYUTLARIN AŞILMASINA İHTİYAÇ DUYULAN YERLERDE,

UZMAN İSKELE MÜHENDİSLERİNE DANIŞILARAK YENİDEN DİZAYN EDİLMESİ

GEREKEBİLİR.

Dikmeler Dikme aralıkları genellikle müteahhit kullanımına göre belirlenmektedir, ancak her

şartta izin verilen sınırlar içinde olmalıdır. (bakınız Şekil 5) Bütün dikmeler taban plakası üzerine sabitlenmelidir (istisnai durumlarda uygun

olmaması dışında), ve kazı işleri ve hafriyat bölgeleri yakınlarındaki dikmelerin

desteklenmesine özel dikkat verilmelidir.

36

Yanal Elemanlar (Yatay Kollar) Dikmeleri iç kısımlarından tüm uzunluğu kapsayarak boydan boya ve çapraz kirişlerin

altından, bağlama koluna dik olacak şekilde birbirine bağlarlar. Bu boruların iki ana

fonksiyonu vardır. Birincisi bütün dikmeleri uzunlamasına bir arada tutmak için bağ

oluştururlar, diğeri ise diğer yatay elemanlara destek oluştururlar.

Kısa Yanal Elemanlar (Kısa Yatay Kollar) Bu borunun iki ana fonksiyonu vardır. Birincisi iki sıra dikmeyi birbirine bağlamak ve

ikincisi de platform ızgaralarına destek ayrıca dikmelere gelen yükleri dağıtmaktır Kısa yanal elemanlar ya dik açılı bağlama kolu ile dikmelere ya da dik açılı kelepçe

veya putlog (çapraz kiriş) kelepçesiyle yanal elemanlara sabitlenir.

Kalassız yükseltiler üzerinde, kısa yanal elemanların sadece bir dikmeye sabitlendiği

yerlerde dik açılı kelepçe veya minimum 600 kilogram yükü destekleyebilecek

kapasitesine sahip uygun olan başka bir bağlama kelepçesi ile dikmelerin veya yanal

elemanların kaymasını önleyecek şekilde güvenli hale getirilmelidir.

Kalasla döşenmiş platformlarda yatay elemanlar (çapraz kirişlerin) arasındaki mesafe

kullanılan kalas kalınlığı ile ayarlanır. 30 milimetre kalınlığındaki kalaslar

kullanıldığında, boşluk 0.9 metreden daha fazla olmamalıdır. (40mm=1.5 m; 50 mm=

2 m gibi) Dikmeler arasındaki mesafe artığında kalasta ki seğimin artacağı unutulmamalıdır.

Çapraz destekler- Dalgalanma Desteği (Cephe Desteği)

İskelelerin uzunlamasına hareketlerini engellemek için kullanılan desteklerdir. İki tip

destek mevcuttur. Her ikisi de iskelenin tabanından tavanına kadar sabitlenir.

Birincisi kesintisiz borudur ve 45 derecelik açı ile sabitlenir.

İkinci cins destek bu hareketi önlemek için zig-zag destek olarak adlandırılır ve iskele

dikmeleri ile yanal elemanlar arasında bulunan her yükseltmedeki bir dikme boyu

içine sabitlenen bir borudur.

Her iki destek bağlantısında kullanılan boruların SWL (güvenli yük limiti) direnci 300

kilogram olmalıdır. İki cins desteği birbirine bağlamada ya döner kelepçe yardımı ile dikmelerden destek

alınır ya da “ana” kısa yanal elemana dik açılı kelepçe ile tutturulur.

Destekler yanal elemanla bağlantı sağlandığında, yanal eleman dikmeden 300

milimetreden daha uzak olmamalıdır ve kısa yanal eleman, uzun yanal elamana veya

dikmelere SWL direnci 300 kilogram olan bağlantı kollarıyla bağlanmalıdır.

37

Çaprazların düğüm noktasına mümkün olan en yakın mesafeden bağlanması büyük

önem taşımaktadır.

Yanal Eleman Destekleri (Çaprazları) Bu çapraz borular taşıyıcı dikmelerin birini diğerine bağlayarak hareket etmesini

önlemek ve yapıya sabitlemek için kullanılır.

Üç tüp çaprazlama sistemi mevcuttur. Her üç yöntemde kullanıla bilinir İlk yöntem tüm destekleri yapıdan uzak bir noktada konumlandırmaktır.

İkinci yöntem bütün desteklerin bina yapısındaki içine gömülmesi yolundadır.

Üçüncü yöntemde ise yükseltme seviyelerinin her biri için boru yönlerinin

değiştirilmesi esas alınmaktadır. Zig-zag yöntemi.

Destekler yapıdan uzak bir noktada konumlandırıldığında, bu durum süpürgeliklerin

aşağıda yer alan yükseltmelerde de destekleri etkilemeden rahatlıkla

kullanılabilmesine müsaade etmektedir. (şekil tip “a”)

Yanal eleman bağlantıları dikmelere döner kelepçe veya yanal elemanlara dik açılı

kelepçe kullanarak sabitlenmelidir.

Dalgalanma bağlantısında olduğu gibi düğüm noktasına mümkün olan en yakın

mesafeden bağlanmalıdır.

Yanal eleman destekleri iskele kurulumu ve sökümü için alternatif bir yöntem

olmadığı sürece mutlaka bulunması gerekli bir destektir. Halka açık caddelerdeki işler

sırasında iskelenin altından geçilmesinin zorunlu olduğu durumlarda, destekler

sökülmesi durumunda ilk veya ikinci (duruma göre) yükseltmeler bina yapısına

sabitlenmelidir.

38

Çalışma Platformları

İskelelere girişlerde önemli olan iskelenin güvenli kullanıma uygun olduğundan emin

olmaktır. Izgaralar (kalaslar) arasındaki boşluklar mümkün olan en küçük boyutta

olmalıdır ve bu 2.5 cm geçmemelidir.

Platform genişliğinin uygun seçilmesi iskelenin yüksekliğinin ne kadar olacağı ile

bağlantılıdır.

Farklı işlerde kullanılan platformların genişlikleri tabloda verilmiştir. (Bakınız şekil 5)

Tip

Platform Kullanımı

Platform Üzerindeki Dağıtılmış

Yük (Kg/M²)

Maksimum

Sayı

Yaygın Olarak

Kullanılan Genişlik

Maksimum Uzunluk (Metre)

Kontrol ve çok hafif işler

Denetleme, boya, küçük temizleme işleri, erişim

75 1 çalışma platformu

3 kalas

2,7

Hafif işler

Sıvama, boyama, temizlik, cam takma,

işaretleme

150

2 çalışma platformu

4 kalas

2,3

Genel maksatlı

Tuğla, cam takma, sıva gibi genel yapı işleri

200

2 çalışma platformu + 1 çok hafif yük

5 kalas veya 4 kalas + 1 içinde

2,1

Ağır işler

Kalıp işleri, tuğla işleri, ağır kaplama işleri

250

2 çalışma platformu + 1 çok hafif yük

5 kalas veya 5 kalas + 1 içinde veya 4 kalas + 1 içinde

2,0

Duvarcılık ve özel işler

Duvarcılık işleri, çimento kalıbı işleri, ağır kaplama

işleri

300

1 çalışma platformu + 1 çok hafif yük

6 ile 8 kalas

1,8

Şekil 5

Küçük kalaslar son derece tehlikelidir ve kötü sonuçların yaşanmaması için

uçlarından telle bağlanmalı ya da sabitlenmelidir. (bakınız şekil 7)

Platformlar üzerinde karşılaşılan en yaygın hata kalasların birbiri üzerine

bindirilmesidir. Yani kalasların taşıma amacıyla kullanılması (bakınız şekil 8)

Bütün kalaslar yatay taşıyıcı üzerine tam oturacak şekilde yerleştirilmelidir. Eğri

kalaslar yatay elemanlara tam olarak oturmayacağından kullanılması sakıncalıdır.

İki sıra kalasın kısa boru bağlantı (dipçik) ile birbirine bağlanmaması durumunda

platform uzunluğunun boyutlarına bağlı olarak platform üzerinde bir tuzak oluşuşmuş

olur ve bu durum son derece tehlikelidir.

39

Uygun ölçülerde kalas kullanılmalı ancak mümkün olmayan durumlarda kalaslar birbiri

üzerine boşluk kalmayacak şekilde bindirilmeli çıkıntının takılma ve kayma risklerinin

düşürülmesi ve çalışma şartlarından dolayı üst üste binen yerlerde çökme olması sonucu

boşluk oluşması

engellenmelidir.

Şekil.10

Şekil.7

40

Sabitlemeler Süpürgelikleri platforma bağlamak için süpürgelik kelepçesi kullanılmalıdır

Her kalas için en az iki süpürgelik kelepçesi kullanılmalı ve ilave mukavemet

sağlanmak istenirse platform genişlik ölçülerine bağlı olarak kelepçe sayısı artırıla

bilinir.

Süpürgelik

sabitleyicisi

Şekil 11

Koruma Ağ / Brandası Koruma ağları iskele üzerinden herhangi bir şeyin düşmesini engellemeye yardımcı

olmak amacıyla kurulurlar. Ağların bulunduğu iskele elemanlarına ilave bağlar

atılmalıdır. Ağlar aşağıda yer alan şemada gösterildiği gibi yerleştirilmelidir.

41

Bağlar

Bağımsız iskeleler stabilitesinin sağlanması amacıyla bağlanmalıdır.

Seyyar (Mobil) İskeleler Temel koşullar

Seyyar iskelelerin temel özelliği hareket etme kabiliyetidir. Zemin sert ve dengeli

olmak zorundadır ve eğimli bir zemine kesinlikle seyyar iskele inşası yapılmamalı ve

iskele eğimli zeminler üzerinde kullanılmamalıdır.

Zeminde kesinlikle çukurlar veya olası tümsekler bulunmamalıdır. Bunlar iskelenin

devrilmesine neden olabilirler. Taş, kereste parçaları, kablolar gibi küçük cisimler

iskele tekerlerinin dönüşüne engel olabilir ve iskelenin yana yatmasına veya

devrilmesine neden olabilir. Bu nedenle zeminden tüm enkazların ve hafriyat

artıklarının temizlenmesi ve iskelelerin hareket alanından uzaklaştırılması önerilir.

Her tekerleğinde frenleme sistemi olmalıdır. Tekerlekler, iskele hareketsiz

konumdayken daima kilitli olarak tutulmalıdır. Üzerinde insan bulunduğunda hareket

ettirilmemelidir.

Yükseklik Faktörü Hareketli iskeleler dış ortam şartlarında kullanılmaları durumunda ve buna bağlı

olarak rüzgar yükünün de etkisi eklendiğinde, iskele yüksekliği en küçük taban

genişliği boyutunun üç katından daha fazla olmamalıdır. En küçük taban boyutu X 3

İskele iç ortamlarda kullanılması durumunda en küçük taban genişliğinin dört katı dan

fazla olmamalıdır.

En küçük taban alanı boyutu: kule iskeleler için 0,70 metredir. Denge ve Dayanıklılık

İlave dayanıklılık için aşağıdakilerden bazıları yapılabilir.

Ters Ağırlık : İskele tabanında ağırlık kullanımıyla sağlanır.

Perçinleme : Bu yöntem kule tabanının genişletilmesidir.

42

Germe Halatları Bu yöntemde kulenin her köşesine bağlanan halatlar zemine

çapa ile bağlanabilir. Korkuluklar

Çalışma platformunun her tarafında orta ve üst korkuluk bulunmalıdır.

Erişim

Erişim seyyar merdivenle (kedi merdiveni) yapılması durumda iskelelerin iç kısımları

tercih edilmektedir. İskelelerin iç kısmında seyyar merdiven (kedi merdiveni) kullanımı

hem güvenli hem de pratiktir.

Seyyar merdivenler (kedi merdiveni) daima en azından tepe noktasından ve

tabanından en az üç noktadan bağlanarak sabitlenmiş olmalıdır.

Çalışma Platformu Dağınık istifleme olsa dahi metre kare başına düşen maksimum yük miktarı 150

kilogram olmalıdır (bazı tiplerinde metre kare başına 200 kilograma kadar

çıkılabilmektedir).

Yalnızca bir çalışma platformu kullanılmalıdır. Çalışma platformu üzerinde seyyar

merdiven (kedi merdiveni) kullanımı tasarlanmış ise giriş boşluğu çalışma sırasında

platform kullanılacağı zaman kapatılmak zorundadır.

Izgaraların iskeleler için kullanılan özel boylarda olanları tercih edilmeli ve çalışma

şekline ve yapılacak işlemlere uygun yükseklikte süpürgeliklerle birlikte

kullanılmalıdır. Platformların iskele genişliğinden daha büyük hazırlanması ve

kullanılmaya çalışılması son derece tehlikelidir.

Seyyar İskele Çeşitleri

PREFABRİK ALÜMİNYUM HAREKETLİ İSKELE

SİSTEM HAREKETLİ İSKELE GELENEKSEL HAREKETLİ İSKELE

43

Mobil iskele Montajl

1

3 4

5 6

7 8

45

Montaja başlamadan önce tekerler kilitlenmelidir.

Farklı bir hareketli iskele tipi montajı

1- Tekerleri dikey elemanlara yerleştirin ve sabitleme pimlerini takın

2- Yatay elamanları bağlayın

3- Ayak/temellerini su terazisi kullanarak ayarlayın

4- İkinci seviye yatay elemanları takın

5- Çapraz elemanları bağlayın, çaprazlar karşıdan bakıldığına X şeklinde

görülmelidir.

6- Geçiş platformunu yerleştirin

46

7- Geçici kalasları yerleştirin

8- Yan koruma elemanları yerleştirin

9- Platform taşıma elemanları yerleştin

10-Kalasları yerleştirin, kalasların kalkmasını önlemek için gereli tedbirleri alın,

kalasları daima alt kattan üste yerleştirin

11-Merdiveni yerleştirin (merdiven içten olmalıdır) , merdiveni en az üç noktadan

bağlayın

12-Üst kat korkuluklarını ve süpürgeliklerini bağlayın

İskele elemanlarının bağlanma şekline göre, bağlama noktalarının kama veya

fincan manşonları ile bağlandığından emin olunmalıdır. Bağlantılar kelepçeler

ile bağlanması durumunda kelepçelerin yeteri kadar sıkıldığından emin

olunmalıdır.

Önemli Not: İkinci kata çıkıldığında mutlaka emniyet kemeri bağlanmalıdır.

İskenenin Dengesi Taban Kalasları / Yüklerin Zemine Yayılması

Kullanılacak en küçük taban kalasının boyutları en az 200 milimetre genişliğinde, 30

milimetre kalınlığında ve 500 milimetre boyunda olmalıdır. Ancak iskele kurucusu her

zaman gerekli olan boyutları hesaplamalı ve onaylamalıdır.

Taban kalaslarının en, boy ve kalınlık özellikleri taban kalası üzerine uygulanacak

ağırlığın yoğunluğuna ve zeminin koşullarına göre değişmektedir.

Taban kalasları adından da anlaşılabileceği gibi bir parça keresteden yapılmış,

genellikle iskele kalaslarıyla aynı doğrultuda olan, iskelenin yükünü zemine yaymak

için kullanılan bir ekipmandır.

Hangi zeminde kurulursa kurulsun tüm iskele taban plakaları (ayarlı ayaklar) taban

kalasları üzerine basmalıdır. Taban kalasları en azından ard arda gelen iki dikme

altında süreklilik kazanmalıdır.

Ayarlı taban plakaları taban kalası üzerine merkezi olarak yerleştirilmelidir. Dikmeler taban plakasının ortasına yada en azından keresteden yapılmış parçanın

uçlarına 250 milimetre mesafede konumlandırılmalıdır. Taban kalaslarına ihtiyaç

duyulması durumunda, dikmeler kesinlikle kerestelerin uç kısımlarına denk gelecek

şekilde yerleştirilmezler.

47

Temeller ve Destek Yüzeyleri

Herhangi bir iskelede temel hazırlama en önemli iştir. Zemin ve temel hazırlama

özellikle iskele üzerine gelecek ağır yük durumlarında daha da önem kazanmaktadır.

Zemin oturmaları iskelenin dengesinin bozulmasına, iskele elemanlarını zarar

görmesine ve iskelenin de devrilmesine-çökmesine neden olabilir

Sert yüzeylerde (örneğin beton veya asfalt gibi zeminlerde), dikmelerin altına sadece

taban plakası yerleştirilmesi yeterli görülse bile taban kalası yerleştirmede fayda

görülmektedir. Özellikle yaz aylarında asfaltın eriyerek yumuşamasına neden

olabileceği unutulmamalıdır. Taban kalaslarının kaymaya karşıda dirençli olması

acısından beton zeminlerde de kullanılması önerilir.

Kum, toprak veya asfalt zemin

Taban kalaslarının yerleşimi

Uygun olmayan destekleme örnekleri

48

İskeleleri desteklemek için, dolgu zeminler iyicene sıkıştırılmalı ve tesviye edilmelidir.

Çamurlu ve yumuşak toprak alınıp yerin sıkıştırılmış çakıl veya kırma taş

konulmalıdır. Dengeli görülmeyen veya yağmurla erozyona uğramasından

şüphelenilen toprak setler kaymaya karşı muhafaza altına alınmalıdır, aksi taktirde

toprak setin oturmasını veya bozulmasını önlemek için iskele yeterince geriye

çekilmelidir.

Eğimli zeminlerde, dolgu ile zemin düzeltilmesinden ziyade kazı ile düzeltme

yapılarak ayakların sağlam zemine oturtulması sağlanmalıdır.

Tabanlara seviyeleri ayarlamak ve ayaklara destek için tuğla, taş, kereste parçaları,

varil vb. malzemeler kullanılmamalıdır. Donmuş zemin üzerine kurulum yaparken, çözülme sonunda zeminin önemli oranda

zayıflayacağı dikkate alınmalıdır.

İskele bina içerisine kurulacaksa, temelin hazırlığında aşağıdaki hususlara dikkat

edilmelidir.

- İskele kurulacak alan, moloz, inşaat malzemeleri ve diğer nesnelerden

temizlenmelidir.

- İskele eski ahşap zemin üzerine kurulacaksa, ayarlı ayak altına taban kalasları

kullanılmalı ve gerekiyorsa zeminin altı iksalarla desteklenmelidir.

Zemin oyukları, boşluklar İskelelerde çökme ve yerinden kaymalar genellikle yumuşak zeminden yada zemin

yüzeyinin altındaki boşluklarda kaynaklanmaktadır. Boşluklar genellikle iskele

dikmelerinin altında yada civarında yapılan kazı işleri sırasında da oluşabilmektedir

ve bu durumun meydana gelmesi halinde iskelenin yeniden güçlendirilmesi gerekir.

Sokak üzerlerindeki yapılarda yürütülen çalışmalarda, bodrum boşluklarına yakın

çalışmalarda benzer bir durumlar meydana gelmektedir. İskele kurulumu öncesi bu

durumlar değerlendirilmeli ve gerekli zemin iyileştirmelerine ve yükü taşıyabilecek

desteklerle zemin iyileştirilmelidir.

49

Cadde seviyesi

YÜK

OYUK

Şekil 10 OYUK

İskele ayaklarından birinin beton bir rögar üzerine gelmesi durumunda,

Taban kalası rögar uzunluğundan her iki taraftan 10’ar cm çıkıntı yapacak uzunlukta

olmalıdır. Bu resimde görülen rögarda 40cm rögar boşluğu olduğuna göre her iki

taraftan 10 cm , 40+10+10= 60 cm

Taban kalasının kalınlığını ise rögar uzunluğunu 10 a bölmek suretiyle bulabiliriz. 40:10=4 cm, 5 cm kalınlığında bir kalas yerleştirilmelidir.

50

İskele ayaklarından birinin toprak bir çukura gelmesi durumunda,

Zeminin toprak olması nedeniyle her iki taraftan 25 cm kalasın geçmesi gerek

Güvenlik için toprak çökebilir diye de her iki taraftan 45º alıyoruz,

bu durumda kalasın boyu 190 cm oluyor

Kalas kalınlığı: 140:10= 14cm (3 adet 5 cm lik kalas olmalı) (boşluk ölçüsü dikkate alınmalı)

Yerleşim Yeri / Zeminin Eğimi

Saha çalışmalarında, iskele kurulumu için zeminin iyi bir şekilde sıkıştırılmış ve uygun

olarak seviyelendirilmiş olduğundan emin olunmalıdır. Bu yükümlülük işyeri

yönetimini ilgilendirmektedir.

Her ne kadar durum her zaman böyle olmasa da iskele kurulumundan önce zemin

bozuklukları işyeri yönetimine rapor edilmeli ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra

kuruluma başlanmalıdır

Zeminin düzgün olmadığı durumlarda, tek parça taban kalasları kullanılmalıdır ve

taban plakaları zemin seviyesine indirilip sabitlenmesi faydalı olacaktır.

Unutulmamalıdır ki, bir dikmeyi bir taban kalası üzerine belirli bir açıyla yerleştirmek o

dikmenin pozisyonunda kaymaya neden olabilmektedir.

Yanlış uygulama Doğru uygulama

51

Zeminin ayarlanması için iskele montajına, montaj seviyesinin en yüksek noktasından başlanılması tavsiye edilir.

Eğik yüzeyler için açılı ayak mili kullanılmalıdır. Dikkat: Özellikle bu tür yerlerde yük dağıtıcı taban ve taban elemanı kaymaya karşı emniyete alınmalı, taban elemanları

yüzeye tam olarak temas etmelidir.

Denge İçin Desteklemeler İskele elamanları aşağıdaki şekillerde görülen gerilmelere ve yüklere maruz

kalmaktadır. İskele yapısının tüm bu yükleri ve gerilmeleri kaldırabilecek kapasitede

olması büyük önem taşımaktadır Bunun içinde iskele elemanlarına gelen hareket ve

yükleri dengelemek için bir takım önlemler almak gereklidir.

İskele kurulumu yapan sorumlu kişinin birincil görevi iskele hareketlerini önlemektir.

52

İskele harekteleri

- Binaya doğru ve binadan doğru

- Binanın sağına ve soluna doğru olmaktadır.

Bu hareketlerin önlenmesi durumunda iskele güvenli sayılabilir.

Yatay ve dikey elamanların oluşturduğu dikdörtgene gelen yatay kuvvetler

dikdörtgenin eğilmesine zorlanmaktadır.

Eğilmeleri önlemek için köşeden köşeye (çapraz) destek atılmalıdır. Desteklemelerde

en iyi sonuçları almak için destek bağlantılarını dikme ve yanal elemanların kesişim

noktalarına denk getirilmelidir.

53

Destekleri (çaprazları) bir çok farklı sebepten dolayı kesişim noktasına denk

getirmek her zaman mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda düğüm noktasından

(köşelerden) en fazla 30 cm ye bağlanmalıdır. 30 cm nin üzerine çıkıldığında

aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yatay elemanlarda eğilmeler olabilir.

Sistem iskele sistemlerinde düğüm noktalarına çaprazların (destekler) montajı için

tasarım yapılmıştır. Tasarım yapılmamış sistemlerde ve geleneksel iskele

sistemlerinde düğüm noktalarına yakın yerlerden geçirilmek kaydı ile düz borular

hareketli kelepçelerle bağlanmalıdır.

Yatay elemanlar katı bir cisme örneğin bina duvarına ya da çelik yapı elemanlarına

dayanıyorsa çapraz eleman kullanılmaya bilinir.

Dalgalanma Destekleri –Çaprazlar (diogonaller)

Bu destekler daima en altta yer alan seviyede (yere en yakın seviyeden) başlayarak

ve 45 veya 35- 55 arası derecelik açılı olacak şekilde mümkünse düğüm noktaları

bağlanarak sabitlenmelidir.

Desteklerin düğüm noktalarına bağlanması esastır. Tam düğüm noktasına

bağlanamdığı durumlarda düğüm noktalarına en fazla 30 cm de ve dikmelere

bağlanmalıdır. Yataylara bağlanması durumunda dalgalanmalar tam olarak

önlenememektedir.

54

Destekler arasındaki mesafeler en fazla beş bölümde (beş kalas boyutunda) bir

olacak şekilde yapılmalıdır.

Bir tank etrafında kurulum yapılacaksa bu destekler (çaprazlar) üç bölümde (üç kalas

boyutunda) bir olacak şekilde yapılmalıdır.

En fazla 5 sıra

Desteklerin (çaprazlar) zik- zaklı yapılması en etkin yöntemdir. Buna ‘Köpek Ayağı’

tipi de denilmektedir. Ancak aşağıda görülen şekillerden her hangi biri de

uygulanabilir.

En fazla 5 sıra Buyuna zik zak çaprazlama da ilk çapraz, ilk dikmenin tabanından yukarı doğru 35-

55 derecelik açıyla ilk kattaki ikinci dikmeye (bir kat yüksekliğindeki bir bölümde bir

baştan bir başa) monte edilir. Daha sonrada diğer çaprazlar dönüşümlü yönlerde (zik

zak biçimde) iskelenin tepesine ulaşana kadar monte edilmelidir.

55

Çaprazların uçları, bağlantı pimleri ile değil, boru boru kelepçeleri ile birleştirilmelidir.

Büyük gerilimlere maruz kalan iskelelerde, çaprazların uçları en az 30 cm üst üste

bindirilmeli ve en az iki adet ayarlanabilir kelepçe ile bağlanmalıdır.

Şekil: Çaprazlarda ekleme

Denge İçin Bağlama (Ankraj) Sistemi İskeleler dış etkilerden etkilenerek yapıya doğru ve yapıdan dışa doğru harekete

maruz kalmaktadır. Bu ancak iskelenin yapıya bağlanması suretiyle engellenebilir.

İskeleler dış mekanda eninin üç katı, iç mekanlarda da dört katından fazla

yükseltilmemelidir. Bu yükseklik aşıldığında iskele devrilme tehlikesi ile karşı karşıya

kalabilir. Devrilmeyi önlemek için iskeleler uygun metotlarla yapıya bağlanmalıdır

(ankrajlanmalıdır).

Ankraj (Bağ) Sayısı

Bağların (ankrajların) sayısı temel olarak iskelenin büyüklüğüne bağlıdır. İskelenin

kendi ağırlığı, iskele üzerine konan yükler, hareketli yükler, rüzgar yükü ve iskele

üzerine konan örtü ağırlıklarının toplamını taşıyacak sayıda bağlama (ankaraj)

yapılmalıdır.

56

Her bağlama noktası en 500 kg yükü taşıyabilecek şekilde bağlama noktaları

dağıtılmalıdır.

Ankraj (Bağ) Sıklığı Bağlamaların (ankrajlamaların) yapıldığı yerlerin, iskele üzerindeki pozisyonlarının

sıklığıdır. Açık yapılarda bu boşluklar 20 metrekareden daha fazla olmamalıdır.

Geleneksel iskelelerde ankrajlamaların (bağlamaların) sıklığı ve yerleşimi Bağlama çeşitleri

Kesintisiz Bağlamalar

Kutu bağlamaya benzer olarak pencere bağlamaları (ankrajları) yanlara doğru

hareketleri engelleyebilmek için ikincil bir sisteme ihtiyaç duyar.

L Tipi Bağlamalar (Ankrajları) L tipi bağlamalar olarak adlandırılan bu tiplerde genellikle bağlama ucunda bir dipçik

bulunan tek bir boru kullanılır. Ancak tek başına kullanılması yeterli bir bağlama

metodu olarak değerlendirilmemelidir. (bakınız şekil )

Şekil L tipi bağlama

57

. Hilti Bağlamaları Yapıya açılan deliğe bağlamak suretiyle yapılır, bu durumda yapı malzemesi önem

taşımaktadır. Yapı malzemesi beton, taş veya tuğla vb olabilir. Yapı malzemesinin

gevşeklik durumuna göre delik uzunluğu ve konacak bağlama vidasının boyu önem

kazanmaktadır.

Pervaz Bağlamaları Pencere ve buna benzer yapı bölümlerine uygulanır, boşluk boyunca yerleştirilen bir

gergiye iskele elemanının bağlanması suretiyle yapılır. Pervaz bağlamaları tüm

iskele bağlamalarının %50 sinden daha fazlasını geçmemelidir.

Kutu Bağlamaları

Bu tip bağlama yöntemleri aşağıda gösterildiği gibidir. Genel olarak yeni inşa edilecek

yapıların çalışmalarında kullanılır. Çoklukla bağlama pozisyonları kolonlar ve çelik

yapı profilleri kullanılarak konumlandırılmaktadır. Bu ayrıntılı yöntem yana hareketleri

de engellemeye destek olmaktadır.

58

Özel aparatlarla bağlama Bilhassa çelik yapılarda I profili gibi yapılarda uygulanabilir. Tırnaklı kelepçe şeklinde olup

profile iki yüzeyinden bağlama yapılır.

Montaj Temel prensip olarak boruları bağlamak için, bütün yükleri kaldırabilecek

dayanımda bağlama (ankraj) elemanları kullanılarak montaj gerçekleştirilir. İskeleyi binaya bağlamak için kullanılan boruların, kesinlikle dikmelerin her iki

sırasına da bağlantısı kurulmalıdır.

Ankrajlamaların her zaman yatay olarak montajı yapılmalıdır. Ankrajlar iskele

dikmelerine dik pozisyonda olmalıdırlar.

Ankarajlar aşağıdaki şekilde bağlanmalıdır.

- Tüm ankraj bağlantıları dik açılı kelepçe ile yapılmalıdır

- İlk (en alt seviyedeki) ankraj bağlantıları, minumum taban boyutunun 3 katı

yüksekliğine en yakın yerde bulunan kata monte edilmelidir.

- Son (en üst seviyedeki) ankraj veya gergi parçaları iskelenin en üst noktasına

yakın monte edilmelidir.

59

A

n

k

- Ankrajlar dikey olarak 8 metre (4 kat) veya daha az aralıklarla, 4 metere

olmalıdır.

-

- Ankrajlar iskelenin her iki ucuna ve yatay olarak uçtan uca ölçüldüğünde 9 m

yi geçmeyecek aralıklarla monte edilmelidir.

Devrilmeye karşı destekleme yöntemleri Devrilmeye karşı destekleme temel olarak taban alanının genişletilmesine dayanan

yapının dayanımını arttıran bir yöntemdir.

Aşağıda yer alan şemada gösterildiği gibi destekleme bağlamalarında iskelenin bir

dikme uzunluğu normal olarak alınır ve alternatiflere bağlı olarak desteklemelere ilave

olarak iskelenin geri kalanında da benzer uygulamalar gerekebilir. Örnek uygulama

aşağıdaki gibidir.

Taban alanı uzunluğunun artırılması

60

Yükseklik faktörü İskeleler dış ortamda kuruldukları zaman ve rüzgar yükünden etkilenmesi

durumunda, iskelenin yüksekliği: 3 x en küçük alan boyutundan (eni) daha fazla

olmamalıdır. İskele iç mekanda kullanıldığında ise, iskelenin yüksekliği: 4x en küçük

taban boyutundan (eni) daha fazla olmamalıdır.

En küçük alan boyutu yani en küçük taban boyutu (eni) kule girişleri için 0.70

metredir.

Kulenin dengesi için gerekli oran:

Rüzgar

ağırlık

Denge ve dayanıklılık

İlave dayanıklılık birçok farklı destekleme metotlar kullanılarak gerçekleştirilebilir.

Bunlardan bazıları aşağıda verilmektedir:

Ters Ağırlık :kulenin tabanında ağırlık kullanılmasıdır. Destekleme : kulelere sıralama boruları eklenmesi yöntemidir.

Halat-kablo :halatları kulenin her köşesine eklenmesi ve zemine demirlenmesi

yöntemidir.

61

Eğik destek (payanda) kullanımı Bir iskelenin dengesini sağlamak için ankraj, gergi teli veya denge destek kullanmak

parik değilse, eğik destekler kullanılabilir.

Her bir eğik destek 6,4 metreden fazla olmayan yekpare iskele borusu olmalıdır. Bu

borularda ek yapılmamalıdır. Eğik desteğin yatayla yaptığı açı 75 dereceden fazla ve

65 dereceden az olmamalıdır. İskeleye eğik destek bağlantı noktası üstünde, yalnızca bir ilave kat kurulabilir. Eğik

desteğin tepesi üçüncü kattan yüksek olmayacak şekilde iskeleye bağlanmalı, tabanı

ise tüm hareketlere sıkı olarak ankrajlanmış zemin kazığına bağlanmalıdır.

Bunun yanı sıra her bir eğik desteğin tabanı ve orta noktası, eğik desteğe ve en az iki

iskele dikmesine bağlı yatay borularla tekrar iskeleye bağlanmalıdır.

62

Geleneksel (Boru İskele) Bağımsız İskele Kurulumu 1. Taban kalasları ve ayarlı ayaklar yerleştirilir.

2. Yatay elemanlarla kurulacak yer de şablon oluşturulur. Üzerlerine dik açılı kelepçeler bağlanır.

3. Köşelerden başlanır ve taban katı ile güvenli hale getirilen iskelenin kurulumuna

6metre /4 metre /6 metre /4 metre olarak başlanır.

4. Yatay ve dikey elemanlar su terazisi ile düzeyliği kontrol edilir

63

5. İlk kat bitiminde üst germeler bağlanarak bu seviyenin uygunluğu kontrol edilir.

6. Ara dikmeler ve yatay elemanlar yerleştirilir.

7. Desteklemeler(çaprazlar) köşelere oynar kelepçelerle bağlanır. Su terazisi ile dikeylik

kontrol edilir.

8. Bütün dikmeler belirli bir sistematik kullanılarak dikey konuma getirilmelidir.

9. Çapraz kirişler üst germelerin en üstüne yerleştirilir ve sabitlenir.

10. Çalışma platformları alt kattan yerleştirilir.

11. Seyyar merdivenlerin veya kedi merdivenleri üst kata çıkılmadan önce kurulmalıdır.

64

12. Korkuluklar ve süpürgelikler monte edilir. Üst kata çıkıldığında Düşmeye karşı önlem alınmalıdır.

13. İskelenin kurulumunun tamamen bitmesinin ardından yetkili kişi tarafından denetimi

yapılmalı ve etiketlenmesi tamamlanmalıdır.

Sistem Tipi İskeleler Sistem Tipi İskeleler

Boru iskeleler, her koşulda ayarlanarak kurulabilir. Sistem iskeleler ise dairesel olmak

üzere bir çok farklı pozisyonlarda kurulabilmektedir. Öte yandan, ekonomik nedenlerden dolayı kurulum hızı ve kayıplarına bağlı olarak,

bu yöntemle kurulan iskeleler geleneksel iskelelere göre çok avantaj sağlamaktadır.

Sistem tipi iskeleler ilgili standartlara göre imal edilmiş ve gerekli test ve deneylerden

geçirilmiş olmalıdır.

Kurulması gereken ve büyük bir tesis için kurulacak olan sistem iskelesinin mutlaka

kullanma kılavuzu ve rehber dokümanları olmalıdır ve kurulum bu kılavuzlara göre

yapılmalıdır.

Bağlantılar Sistem iskelelerinin bağlantıları dikey ve yatay elemanların üzerine montelidir.

Elemanların bir arada kilitlenmesini sağlar. Bu durum da iskele elemanlarının erkek

ve dişi kısımlarının birbirine bağlanmasını sağlanır.

65

Bağlantı çeşitleri

- Flanşlı bağlantı

- Kamalı bağlantı

- Fincan bağlantı

Fincan tipi iskelelerde yatay elemanlardan birinin sökülmesi durumunda diğer

elemanlarında boşa çıkacağı unutulmamalıdır.

Kurulum Yöntemleri Zemin güvenliğinin sağlanması taban kalasları ve ayarlı ayakların kullanılması

önemlidir.

Zeminin eğimi üzerinde çalışma yaparken yüksek bölgeden başlanarak alçak

bölgelere doğru devam edilmesi, tersinin uygulanmasına nazaran daha fazla tavsiye

edilir.

66

Bütün gerekli elemanların uygun konumlarda konumlandırıldığından emin olunması

büyük önem taşımaktadır.

Dikmeler gelen yüklerin dağılımı acısından ayarlı ayak altlarına taban kalasları

mutlaka yerleştirilmelidir.

Kurulacak yapıya göre taslak çizimleri yapılarak gerekli malzeme listeleri

hazırlanmalıdır.

Katlar Metal veya ahşap kalaslarla katlar (platfomlar) tamamlanır

ASLA sistem iskeleleri için önerilenlerin haricinde alternatif tipte kalaslar

kullanılmamalıdır.

Kurallar İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm yasal yükümlüklere uyulmalıdır.

Her sistem deneyimli bir mühendisin tasarımına uygun olarak özel olarak

tasarlanmalıdır.

Tecrübeli mühendisin güvenli ve dengeli bir iskele kurulumunu sağlamak için

kanunda yazılı kuralların yer aldığı bir prosedür olmalıdır. Bu prosedür ve talimatlar

çalışanlarla paylaşılmalıdır.

Kullanım ve Depolama

Kullanım ve depolama sistemlerin bir çoğunda problemlere neden olmaktadır.

Geleneksel boruların tersine, iskele bileşenleri kolaylıkla elleçlenemez ve kaynakla

birleştirilmiş parçaların konumlarına bağlı olarak bu durum değişmektedir. Her bileşen

bükülmelere karşı duyarlıdır (normal borularda oluğu gibi). Ancak sistem

iskelelerindeki borular hariç. Bu bileşenlerin onarım süreçleri pahalıya mal

olabilmektedir.

Depolama iskele elemanlarının cins ve ebatlarına göre ayrı ayrı yapılmalıdır. Borular

iskele paletlerine, kelepçe vb malzemeler ise konteynerlerde depolanmalıdır. Taşıma

işinde forkliftler kullanılmalıdır. Malzemelerin dağılmasını önlemek için bantlama

yapılmalıdı, istif altlarına kalaslar yerleştirilmelidir.

67

İskele malzemelerin istiflenmesi

Kurulum için gerekli alet ve edevatlar Su terazisi:

iskelenin yatayda ve düşeyde düzgünlüğünü ayarlamak için kullanılır.

Şerit metre:

68

İskele malzemelerinin boylarını ve iskelenin yapıdan olan uzaklığı, iskelenin kurulum

yerinin vb. işlerde kullanılır.

Anahtar: kelepçeleri bağlama ve sökme işinde kullanılır. M19-M22 arası olmalıdır.

Çekiç: Flanşlı ve kamalı iskelelerde birleştirme noktalarındaki kamaları veya fincan tipi

iskelelerde yatay elemanları dikmelere bağlama noktasındaki manşonu sıkma

işlerinde kullanılır. 500-600 kg ağırlığında olmalıdır.

69

İskeleci Kemeri İskele kurulumunda kullanılan alet, edavatların, not defteri, kalem ve proje gibi

nesnelerin güvenli taşınması amacıyla tasarlanmıştır.

İskeleci kemeri

70

Sistem Tipi İskele Montajı Önemli Not: Kurulum öncesi kurulum yapılacak mekan ve yapıda tehlike ve zemin

değerlendirmesi yapılıp gerekli önlemler alındıktan sonra kuruluma başlanmalıdır. Tehlike değerlendirme sonucunda kullanımına karar verilen kişisel koruyucular kullanıma alınmalıdır.

1. Kurulum yapılacak yapı dan olan uzaklığı ve köşelerin dönüş pozisyonlarını

ölçerek bir kurulum planı oluşturun

2. Taban kalasları ve ayarlanabilir taban ayaklarını en ve kalas boyu uzunluklarına göre yerleştirin.

3. Yatay elemanları yerleştirerek kurulum şablonunu oluşturun

4. İlk kat seviyesi oluşturularak, elemanlar birbirine sabitlenir.

5. Dikmeler uygun pozisyonda konumlandırılır.

6. İlk kat sabitlenir.

7. Su terazisi kullanarak düzgünlüğünü ayarlı ayaklardan ayarlayarak sağlayın,

71

8. Gerekli görülen kısımlara çapraz destekler yerleştirilir. 9. Keresteden imal edilmiş kalaslar kullanılacağı zaman yatay elemanlar

sabitlenir (geçici çalışma platformları oluşturulacağı zamanlarda da aynısı geçerli olmalıdır)

10. Kalasları alt kattan yerleştirin, kalasların tamamı takılmadan bir üst kata çıkılmamalıdır.

11. Yapılan sabitlemelerde flanjlı veya kamalı iskelelerde kamalar tatlı bir sıkılıkta

çekiçlenerek, fincan tipi iskelelerde fincan manşonu yerine oturtularak çekiçle sıkıştırılmalıdır.

12. Girişler için seyyar merdivenlerin / kedi merdivenlerinin ve bunların dinlenme

platformlarının kurulumu sağlanır.

13. İkinci kata çıkıştan itibaren emniyet kemeri dikey elemanlara ve/veya yatay elemanlara bağlanmak suretiyle kullanılmalıdır.

72

14. Bu aşamaya kadar yapılanlar, istenilen yüksekliğe ulaşılana kadar tekrarlanır.

15. Çalışma platformları, korkulukları ve süpürgelikleri ile birlikte sabitlenir.

16. İskelenin kurulumu denetleme yapılması ve etiketlemenin tamamlanması ile sonlanır.

17. İskele kurulumu esnasında iskelenin kullanıma hazır olmadığı gösteren

‘Kullanmak Yasaktır’ yazılı kırmızı etiketi iskele üzerine ası

Kafes İskele Kurulumu

İskelenin kurulacağı yerin ölçülerine göre iskele elamanları yerleştirilerek bir şablon oluşturulmalı ve bu şablon üzerinden kuruluma devam edilmelidir.

73

Yatay da ve düşeyde her beş bölmede bir çapraz destek atılmalıdır.

Kalıp İskeleleri 1. Kalıp iskelesi, örneğin zemin betonu dökülürken kule ve kafes iskeleler ile aynı şekilde kurulabilir. 2. En üst düzeyde, muflonsuz çapraz destekleri kullanılmalıdır.

Yükün emilebilmesi içinyük taşıma kapasitesi doğrulanmalıdır, özellikle dikey çapraz desteklerle sağlamlaştırmaya, bölme genişliğine ve temel levhaları ile kaldıraç başlarının gerilme ayarlarına dikkat edilmelidir.

3. Ayarlı kalıp başlıklarını (kaldıraç başlarını) dikmelere takın

Kalıp destekleri üzerindeki yükler, merkezi olarak kaldıraç başlarına aktarılmalıdır. Kalıp desteklerinin eğilmeleri engellenmelidir.

74

Dairesel İskele Kurulumu Küçük dairesel üniteler etrafında kurulum yapıldığında, köşelerde düşmeye neden olabilecek boşluklar meydana gelecektir. Burlar mutlaka kapatılmalıdır.

1. Metal kalasları iç köşelere yerleştirin. 2. Metal kalasların her iki ucunu en az 10 cm olacak şekilde birbirlerinin üzerine bindirin. Her destek için iki adet kilitleme mili kullanarak kalasları kaymaya ve kalkmaya karşı emniyete alın.

Kilitleme pimi tırnaksız metal kalas

Uygun metal kalasların bulunmaması durumda köşelerde ahşap kalaslar kullanılabilir.

Bu durumda da kalas uçlarında en az 10cm bindirme yapılmalıdır.

Büyük çaplı tankların etrafında kurulum

1. Yatay elemanları silindirik petrol tankının kavisine uyacak şekilde yerleştirin. 2. Yük dağıtıcı dikmeleri yerleştirin ve ayarlı ayak millerini yerleştirin. 3. İskelenin temel çerçevesini bir su terazisi ile dengeye alın ve kamaları veya fincan manşonunu çekiçleyin. 4. Dikey yatay elamanları bağlayın.

75

5. Platformları erişme bölmesine dikey bir yüzey oluşturacak şekilde yerleştirin. 6. Çapraz yatay elemanları monte edin.

7.Üç kalas boyunda (üç boşlukta bir) bir olacak şekilde çapraz destekleri kelepçelerle bağlayın

8. Erişim platformunu yerleştirin. 9. İki düzgün dikdörtgen kurulum aralarını boru ve kelepçelerle bağlayarak birleştirin 10. Düzgün köşegen oluşmayan bölüm platformlarında ahşap kalas kullanın ve kalas uçlarının en az 10 cm bindirme yapmasına dikkat edin ve kalasları bağlayın

11. Aynı işlemleri yaparak devam edin.

76

Asma İskeleler

Asma iskeleler, genellikle endüstride boru taşıyıcı sistemlerin montajında

kullanılmaktadır.

Tüm asma iskele sistemleri için mutlaka bu konuda yetkin bir mühendis tarafından

tasarım yapılmalı ve çizimler hazırlanmalıdır.

İskele kurulum elamanı kurulumu, yetkili mühendisin verdiği plana göre yapmalıdır.

Aşağıdaki resimde tipik bir asma iskele sistemi görülmektedir

77

Şekil: asma iskele sistemi

İskelelerin üzerindeki yükler İskelelerin kendi ağırlıkları kolaylıkla görülebilir ve anlaşılabilirken, üzerindeki insan,

ilave ekipman ve malzemelerin yükleri de iskeleyi etkileyen faktörlerdir.

İskeleler noktasal olarak değil dağıtılmış yüklerle yüklenmelidir. Noktasal olarak yapılan yüklemelerde tabanda aşırı seğime neden olabileceği gibi aynı zamanda noktasal yük yakınındaki dikmeye de aşırı yük gelecektir.

İskeleler kapasitesinin en az 4 katı yükü güvenli taşıyabilecek şekilde tasarlanmalı ve kurulum yapılmalıdır. İskele üzerine gelen yükler hesap edilirken çalışan ağırlığı 100 kg olarak hesap edilmelidir.

78

Örnek: şekilde görülen iskele üzerine gelen yükleri hesap edelim. Kova ağılığı :100 kg Malzeme: 50 kg Alet kutusu: 50 kg Çalışan ağırlığı: 100 kg

Platforma gelen yüklerin toplamı: 100+50+50+100=300 kg

Çalışılan platform alanı: 2,50x 0,60= 1,5 cm ²

Birim alana gelen yük: 300 kg/1,5 m ² = 200 Kg/ m ²

Bu iskele 3 sınıf ın altında ise güvenli değildir.

Kat Yüksekliği

Katlar arasındaki mesafe, katlar arasındaki dikmelerin kuvvetini belirleyen faktördür. Mesafe ne kadar büyük olursa, dikmenin o kadar zayıflayacağı bilinmelidir. Aynı şekilde mesafe ne kadar az ise dikmenin kuvveti de o kadar artacaktır.

Buna göre dikmeler arası bağlantı 2 m nin üzerine çıkılmamalıdır. İskele Etiketi

İskele kurulumu, kontrolü, iskele üzerinde çalışma ve iskelenin sökümü esnasında iskele üzerinde mutlaka etiket bulunmalıdır. Kırmızı renkli etiket ‘İskeleyi Kullanma’ etiketi, iskelenin kurulumu, tadili ve sökümü esnasında İskele Kurulum Elemanı tarafından iskele üzerine asılmalıdır.

Kırmızı etiketli bir iskele üzerinde kesinlikle çalışma yapılmamalı ve bu kurala uymayanlar hakkında mutlaka uyarılmalıdır.

79

İskele kurulumu sonrasında iskele kontrol edilmeli ve eksiklikler tamamlandıktan sonra İskele Süpervizörünün denetimine sunulmalıdır.

İskele Süpervizörünün kontrolü sonrasında iskelenin eksiksiz ve kullanım için güvenli olduğunun tespiti doğrultusunda, üzerine yeşil renkli ‘Kontrolden Geçti’ etiketini imzalamalıdır.

İskelenin kontrol periyodu iki haftadan az olmamalıdır. Şiddetli fırtına, yağış, deprem veya darbe durumda hemen kontrol edilmelidir.

Her bir yeşil etiket, kırmızı etek tutucusuna, kırmızı renkli ‘İskeleyi Kullanma’ uyarı mesajını gizleyecek şekilde tamamen yerine sokulmalıdır. Yeşil etiketlerin imzalı ön yüzü her zaman net bicimde görülebilir olmalıdır. Yeşil etiketler üzerine yazı yazmak ve imzalamak için rengi çıkmaz kalemler kullanılmalıdır.

Tüm yeşil etiketlerin en fazla iki hafta geçerliliği vardır.

Mevcut iskele üzerinde, korkuluk, kalaslarda dahil, herhangi bir kısmında tadilat veya tamirat yapma yetkisi ‘İskele Kurulumu Elemanına’ aittir.

Üzerinde tadilat yapılan iskele İskele Süpervizörü tarafından yeniden kontrol edilir ve kullanıma uygunluğu imzalanır.

İskelenin Sökümü

İskelenin amaçlanan kullanımının tamamlanmasından sonra ve hiçbir kimsenin iskeleyi kullanmaya ihtiyacı olmadığının doğrulanması üzerine, tüm yeşil etiketler iskele üzerinde alınmalı ve her bir erişim noktasında sadece kırmızı renkli ’İskeleyi Kullanma’ etiketi asılmalıdır.

80

Personal Fall Guardrails

İskele sökümü için planlama yapılmalı ve söküm tepeden tabana kadar kademe kademe yapılmalıdır.

İskelelerin sökülmesine en üstten başlanmalıdır.

İskele bina bağlantıları kalasların alınmasından sonra ve yukarıdan aşağıya sırasıyla sökülmeli, sökülmüş malzeme doğrudan yere atılmamalı, iki yerinden bağlanarak dengeli bir şekilde indirilmeli ve uygun bir yere istif edilmelidir.

Söküm başlamadan iskele takviye ve çaprazlarından hiçbir eleman alınmamalıdır. Ancak söküme başlandıktan sonra iskele malzemesinin indirilmesi amacıyla iki dikme arası (aks) korkuluklarının alınması mümkündür.

İstiflerin kaymasına veya devrilmemesine karşı önlem alınmalıdır.

Düşmeden Korunma

1,8 metreden daha yüksekten çalışmaya başlandığında, bir koruma sistemi ile

düşmekten korunulmalıdır.

Her bir iskele kurulum elemanı, iskele kurma, tadilat ve sökme işlemi yaparken şok

emeicili, çift lanyardalı, paraşüt tipi emniyet kemeri kullanılmalıdır. Mümkünse, her

iskele kurulum elemanı bir korkuluk sistemi ile korunmadığı ve 1,8 metreden

düşebileceği durumlarda, lanyardını gereğine uygun bicimde bağlamalıdır.

İskele lanyardında iskeleci kancası kullanılmalıdır.

Tam vücut korumalı emniyet kemeri

Emniyet kemeri kontrolü esnasında aşağıdakilere dikkat edilmelidir. - kesik, yırtık, yanık, kimyasal madde teması, güneş kavruğu, nem, imal

tarihi, kullanım ömrü vb - Elemanlarını kontrol etti(toka, D halkası,kemer bağlantı halatı, karabina

vb.) - D halkasından tutarak düzgünlüğünü kontrolü,

81

Lanyard ve kullanımı İskeleci kancası çift lanyard

Emiyet kemerinin, iskele kurulumu ve sökümü esnasında kullanımı

82

İş Güvenliği Kuralları Elle kaldırma ve taşıma işleri

İskele elemanlarının kaldırılması ve taşınması esnasında ciddi ergonomik

zorlanmalar meydana gelmektedir. En çokta bel ve omuzda zorlanmalar olmaktadır.

Yüklerin bele ve omuza zarar vermeden kaldırılması ve taşınması önem

kazanmaktadır.

Yükleri kaldırırken, eğilin, dizlerinizi kırın ve yükü gövdenize yakın tutarak kaldırın.

83

Doğru kaldırma ve taşıma medodu

84

85

86

Başın korunması Başın korunması için sertifikalı ve CE işaretli baret kullanılmalıdır.

Ayağın korunması

Ayağı, düşen ve sivri uçlu malzemere karşı korumak amacıyla tabanı çelik sac kaplı

(S3) bot kullanılmalıdır.

Elin korunması Elleri korumak amacıyla bez eldiven kullanılmalıdır.

87

Gözün korunması Fırlayan ve sivri uçlu malzemelerden gözleri korumak için iş güvenliği gözlüğü

kullanılmalıdır.

İşitmenin korunması Çevredeki gürültü kaynaklarında kulağı korumak amacıyla kulak koruyucu

kullanılmalıdır.

Tozdan korunma Çalışma ortamından kaynaklı olarak solunumu korunmak amacıyla toz maskesi

kullanılmalıdır.

Görünürlüğün sağlanması Çalışanların fark edilmelerinin sağlanması için reflektörlü yelek giyilmelidir.

Güvenlik ve sağlık işaretleri Yasaklayıcı işaretler

88

89

Tehlike (Uyarı) işaretleri

Zorunluluk işaretleri

90

İlk yardım ve acil çıkış işaretleri

91

Yangınla mücadele işaretleri

Engel İşareti

92

Acil hallerde aşağıdaki kuruluşlara haber verilmelidir.

Sıra

Kurum & Kuruluşun Adı

Telefon No

1

Yangın

110

2

Acil

112

3

Alo Trafik

154

4

Polis İmdat

155

5

Jandarma

156

Bilinmesi gereken el – kol işaretleri

Anlamı Tarifi Şekil

BAŞLAT

Hazır ol

Başlama komutu

Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yere paralel

DUR Kesinti / ara

Hareketi durdur

Avuç içi öne bakacak şekilde sağ kol yukarı kalkık

TAMAM

İşlemin sonu

Her iki kol göğüs hizasında eller kenetli

93

KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak şekilde yukarı kalkıkken yavaşça daire çizer

İNDİR Sağ kol avuç içi içeri bakacak şekilde yere doğru indirilmişken yavaşça daire çizer

DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin arasındaki boşlukla ifade edilir

TEHLİKE

Acil dur.

Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yukarı kalkık

94

Faydalanılan kaynaklar:

1. Scaffolding Training Europe Hollanda, Eğitmen: Miel Ferket, Eğitim Notları

2. Layher Tecnical Scaffolding Training Almanya, Eğitmen: Martin Dölker

Eğitim notları

3. Layher İskele Sistemleri Talimatları

4. Peri İskele Kalıp Sistemleri Eğitimi İstanbul ve Peri kullanma kılavuzları

5. Saudi Aramco- Scaffold Safety Handbook

6. TS EN 12810-1,2 Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri

7. TS EN 12811-1,2 Geçici İş Donanımları- İş İskeleleri

8. Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği

9. İskele kurulum elemanı meslek standardı