ISO 14731 Kaynak Koordinasyonu – Görev Ve Sorumluluklar

8/18/2019 ISO 14731 Kaynak Koordinasyonu – Görev Ve Sorumluluklar

1/11

1

ISO 14731Kaynak koordinasyonu – Görev ve sorumluluklar

ÖnsözISO; ulusal standart kurumlarından oluşan uluslararası bir federasyondur. Uluslararası

standartları hazırlama işi ISO nun teknik komiteleri taraf ından yapılır. Teknik komitetaraf ından tespit edilmiş bir konu ile ilgili her bir üye grup o komitede temsil hakkınasahiptir. Uluslar arası organizasyonlar, kamusal veya özel, ISO ile ilişkili her kurum buçalışma içersinde yer almaktadır. ISO elektroteknik konularındaki standartlaştırmaişlerinde de Uluslar arası elektroteknik komisyonu (IEC) ile de yakın işbirliği içersindedir.

Uluslar arası standartlar , ISO/IEC direktifleri, Kısım 2 de verilen kurallara uyumlu olarakhazırlanmıştır.

Teknik komitenin ana görevi uluslar arası standartları hazırlamaktır. Teknik komitetaraf ından benimsenmiş taslak standartlar, üye komitelerin oylarına sunulur. Bir uluslararası standardın yayımlanması için , üye komitenin en az %75 oyu gerekmektedir.

Bu dökümandaki bazı elementlerin patent hakkıyla ilişkisi olabilir ve ISO bu konudaherhangi bir sorumluluk almamaktadır.

ISO14731; Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) Teknik Komitesi CEN/TC 121, “Kaynak” komitesi taraf ından, ISO/TC 44 teknik komitesi;Kaynak ve ili şkili prosesler ,Altkomite SC11;Kaynak ve ilgili proseslerle ilgili personelin vasıfland ırma şartlar ı, işbirliğeISO ve CEN arasındaki Vienna anlaşması doğrultusunda ile hazırlanmıştır.

Teknik olarak tekrar revize edilen bu ikinci baskı, ilk baskıyı (ISO 14731:1997) iptal ederve yerine geçer.


2/11

2

İçindekiler

Önsöz 1Giriş 3

1. Kapsam 4

2. Standartla ilgili referanslar 43. Terimler ve tanımlamalar 44. Görev ve sorumluluklar 44.1. Kalite ile ilgili görevler 44.2. Görev ve sorumlulkukların sınıflandırılması 45 İş tanımı 55.1. Genel 55.2. Görevler 55.3. Sorumluluklar 56 Teknik bilgi 56.1. Tüm kaynak koordinasyon personeli için gerekli genel bilgi 56.2. Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel için gerekli özel bilgi 5

Ek A Kaynakta, teknik bilgi için tavsiyeler 7

Ek BUygun durumlarda düşünülecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile ilgili temelgörevler 8Kaynakça 11


3/11

3

Giriş

Kaynak işlemi, kaynaklı imaltta ve hizmette güvenilebilirliğin sağlanması için kaynakoperasyonun koordinasyonunu gerektiren özel bir prosestir. Kaynak ve ilgiliuygulamalarla (planlama, yürütme, denetleme ve muayene gibi) ilgili personelin görev ve

sorumlulukları

açı

kça belirtilmelidir.


4/11

4

Kaynak koordinasyonu – Görev ve sorumluluklar

1-Kapsam

Bu uluslar arası

standart kaynak koordinasyonu ile ilgili kalite ile ilgili olarak görev vesorumlulukları tanımlar.

2-Standartlarla ilgili referanslar

Aşağıdaki refere edilmiş dökümanlar bu dökümanın uygulamaları için zorunludur. Tarihibelirtilen referanslar için, sadece o baskısı uygulanır, tarihi belirtilmeyenler için ise, odökümanın en son baskısı (düzeltmeler de dahil olarak) kullanılır.

ISO 3834-1, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları-Kısım 1: Uygunkalite şartları seviyesinin seçimi için kriterler

3-Terimler ve Tanımlamalar

Bu doküman için aşağıdaki tanım ve terimler geçerlidir.

3.1. İmalatçı Kaynaklı imalattan sorumlu kişi veya organizasyon

3.2. Kaynak koordinasyonuTüm kaynak ve kaynak uygulamaları için imalat işlemlerinin koordinasyonu

3.3. Kaynak koordinatörüKaynak koordinasyonunu yürütmek için uzman ve sorumlu kişi

3.4. Kaynak denetimiÖlçüm veya test gibi uygun gözlem ve kararlarla kaynakla ilgili konuların uyumdeğerlendirmesi

Not: Kaynak denetimi kaynak koordinasyonunun bir parçasıdır.

4-Görev ve sorumluluklar

4.1. Kalite ile ilgili görevler

Kaynak koordinasyon personelinin kalite ile ilgili görev ve sorumluluklarını belirlemek için

Ek-B rehber olarak kullanılır. Özel uygulamalar için ek yapılabilir. Tüm maddeler bütünimalat organizasyonları veya kalite sistemi şartları için gerekli değildir ve bunlar içindenseçim uygun bir biçimde yapılmalıdır. Örneğin, tahribatsız muayene yapılmadantahribatsız muayene için B.14 b) ve c) uygulanmaz.

4.2. Görev ve sorumlulukların sınıflandırılması Kaynak koordinatörünün görevleri ISO 3834-1 de (bakınız Ek-B) tanımlanan kriterlereuyumlu olacak şekilde ISO 3834 ün uygun kısmından seçilir

Ek-B deki her bir uygulama bir görev ve sorumlulukla ilgilidir, örneğin;- şartname ve hazırlık- Kontrol

- Muayene, kontrol veya gözetim


5/11

5

Kaynak koordinasyonu birden fazla kişiyle yürütülüyor ise, görev ve sorumluluklar açıkbir şekilde ayrılmalıdır. Örneğin sorumluluk açıkca tanımlanmalı ve kişiler herbir spesifikkaynak koordinasyonu görevi için vasıflandırılmalıdır.

Kaynak koordinasyonu, imalatçının ana sorumluluğudur.

İmalatçı en az bir kaynak koordinatörü sorumlusu tayin etmelidir.

Kaynak koordinasyonu taşere edilebilir. Bununla birlikte, bu uluslar arası standardauyum, yine ana imalatçının sorumluluğundadır.

5-İş tanımı

5.1. GenelKaynak koordinasyonu personeli için görev ve sorumluluklarını kapsayan bir iş tarifigereklidir.

5.2. Görevler

Kaynak koordinasyon personeline atanan görevlerin tanımlanması için, bölüm 4.2. ve Ek-B ye bakınız.

5.3. SorumluklarKaynak koordinasyon personelinin sorumlulukları aşağıda tanımlanmıştır:

- imalat organizayonundaki pozisyonları ve sorumlulukları - Prosedür şartnamesi ve denetim raporları gibi, imalat organizasyonunda tarafların

yetkilendirme kapsamı - Sorumluluklara göre , tahsis edilen görevleri yerine getirmek için yetkilendirme

kapsamı

6-Teknik Bilgi

6.1. Tüm kaynak koordinasyon personeli için gerekli genel bilgi

Verilen tüm görevler için kaynak koordinatörleri,verilen görevlerde tatmin ediciperformans için yeterli teknik bilgiyi gösterebilmelidirler.

Aşağıdaki faktörler düşünülebilir :

- Genel teknik bilgi- Kaynakta uzmanlaşmış teknik bilgi ve teorik bilgi, eğitim veya tecrübe ile elde

edilmiş görevlerler ilgili işlemler

Gerekli tecrübe,eğitim ve teknik bilginin kapsamı üretici taraf ından karar verilir ve işekonulan görev ve sorumluluklara bağlıdır.

6.2. Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel için gerekli özel bilgi

Sorumlu kaynak koordinasyon personeli (bakınız 4.2.), imalatın basit ya da zorluğunagöre aşağıdaki gruplardan birine ayrılmalıdır :

a) İleri düzey teknik bilgiye sahip personel, 6.1 e göre full teknik bilgi gereken, tümgörevlerin planlama,yürütme, denetim,test ve kaynak imalatındaki sorumluluklariçin

b) Spesifik teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren,

kaynak imalatında,teknik olarak sınırlanmış belirli bir alanda planlama,yürütme,denetim ve test


6/11

6

c) Temel teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren kaynakimalatında,teknik olarak sınırlanmış belirli bir alanda ve sadece basit kaynaklı konstrüksüyonlarda (bakınız ek-A) planlama,yürütme, denetim ve test


7/11

7

Ek-AKaynakta, teknik bilgi için tavsiyeler

Uluslar arası kaynak enstitüsü (IIW), gönüllü olarak, kaynak koordinasyonu vemuayenesi ile igili personelin eğitimi, pratiği, sınav ve vasıflandırması için kılavuzlar

hazı

rlamı

ştı

r.Kaynak koordinasyonu ile ilgili personel için minumum şartlar aşağıdaki dökümanlardabelirtilmiştir:

-Uluslar arası Kaynak Mühendisi (IWE)Doc. IAB-002-2000/EWF-409;

-Uluslar arası Kaynak Teknolijisti (IWT)Doc. IAB-003-2000/EWF-410;

-Uluslar arası Kaynak Uzmanı (IWS)Doc. IAB-004-2000/EWF-411.

Bu dökümanlardaki şartları sağlayan veya kabul edilebilir vasıflandırmaya sahip aynakkoordinasyonu ve denetimi ile ilgili personel, bölüm 6.2 de verilen ilgili şartları karşıladığı düşünülür.


8/11

8

Ek-BUygun durumlarda düşünülecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile

ilgili temel görevler

B.1 Şartların gözden geçirilmesi

Şartlar gözden geçirilirken aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a) Gerekli eklerle birlikte kullanılan ürün standardı b) Tanımlanan şartları karşılıyabilmesi için imalatçının kapasitesi

B.2 Teknik gözden geçirme

Teknik değerlendirmede aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a) Ana malzeme ve kaynaklı birleştirmelerin özelliklerib) Dizayn şartlarıyla ilişkili birleştirme konumuc) Kaynaklar için kalite ve kabul şartları d) Denetim ve tahribatsız muayene için ulaşılabilirlik de dahil olmak üzere konum,

ulaşılabilirlik ve kaynak sırası e) Diğer kaynak şartları, örneğin : Sarf malzemelerin testi –mekanik,kimyasal (batch

test), kaynak metalinin ferrit içeriği, hidrojen içeriği, yaşlanma, kalıcı altlık, çekiçledövme, yüzey işlemi, kaynak profili gibi.

f) Kaynak birleştirme hazırlığı ve bitmiş kaynağın boyutları ve detayı

B.3 Alt Sözleşme

Alt sözleşme denildiğinde, kaynaklı imalat için taşeronun uygunluğu hesaba katılmalıdır.

B.4 Kaynak Personeli

Kaynak personeli denildiği zaman, kaynakçıların,kaynak operatörlerinin, lehimcilerin velehim operatörlerinin vasıflandırılması hesaba katılmalıdır.

B.5 Ekipman

Ekipman denildiği zaman aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır.

a- Kaynak ve ilgili ekipmanların uygunluğub- Ekipman desteği, tanımlama ve kullanım

c- Direkt olarak alakalı imalatla ilgili kişisel korunma ve diğer güvenlik ekipmanları d- Ekipman bakımı e- Ekipman sağlanması ve geçerliliği

B.6 Üretim planlaması

Üretim planlaması denildiği zaman aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır.

a- Kaynak ve ilgili prosesler için uygun prosedür şartnamesine referansb- Kaynakların yapılış sırası c- Çevresel koşullar (örneğin, rüzgardan korunma, sıcaklık ve yağış)d- Kalifiye personelin dağıtımı

e- Termometre ile ön ısıtma ve kaynak sonrası ısıl işlem için ekipmanf- İmalat testinin düzenlenmesi


9/11

9

B.7 Kaynak prosedürlerinin nitelendirilmesi

Kaynak prosedürlerinin nitelendirilmesi denildiği zaman, nitelendirme metodu ve aralığı hesaba katılmalıdır.

B.8 Kaynak prosedür şartnamesi

Kaynak prosüdür şartnamesi denildiği zaman, nitelendirme aralığı hesaba katılmalıdır.

B.9 İş talimatları

İş talimatları denildiği zaman, iş talimatlarının yayınlaması ve kullanılması hesabakatılmalıdır.

B.10 Kaynak sarf malzemeleri

Kaynak sarf malzemeleri ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:a- uyumluluk

b- teslim koşulları c- kaynak sarf malzemeleri denetim dökümanının tipi de dahil olmak üzere kaynaksarf malzemeleri satın alma şartnamesindeki her bir ek şartlar

d- kaynak sarf malzemelerinin depolanması ve kullanımı

B.11 Malzemeler

Malzemeler ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:a- malzemenin denetim dökümanı dahil olmak üzere, malzeme satın alma

şartnamesindeki her bir ek şartlarb- ana malzemenin depolanması ve kullanımı c- izlenebilirlik

B.12 Kaynak öncesi denetim ve muayene

Kaynak öncesi denetim ve muayene ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:a- Kaynakçıların ve kaynak operatörlerinin nitelendirme sertifikalarının uygunluğu

ve geçerliliğib- Kaynak prosedür şartnamesinin uygunluğuc- Ana malzemenin tanımı d- Kaynak sarf malzemelerinin tanımı e- Kaynak ağzı-Birleştirme hazırlığı (örneğin :şekil ve boyutlarf- Bağlantı elemanları g- Kaynak prosedür şartnamesinde belirtilen herhangi bir özel şart (örneğin:

çarpılmayı önleme gibi)h- Çevre koşulları da dahil olmak üzere, kaynak için çalışma koşullarının uygunluğu

B.13 Kaynak esnasında denetim ve muayene

Kaynak esnasında denetim ve muayene ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Temel kaynak parametreleri (kaynak akımı, ark voltajı ve ilerleme hızı gibi)b- Ön ısıtma – pasolar arası sıcaklıkc- Kaynak metalinin temizlenmesi, paso şekli ve katmanları d- Oyuk açmae- Kaynak sırası f- Kaynak sarf malzemelerini doğru kullanımı

g- Çarpılmanın kontrolüh- Herhangi bir ara muayene (boyutların kontrol edilmesi gibi)


10/11

10

B.14 Kaynak sonrasında denetim ve muayene

Kaynak sonrasında denetim ve muayene ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Gözle muayene (kaynağın tamamlanması, kaynak boyutları, şekli)b- Tahribatsız muayene

c- Tahribatlı muayened- Konstrüksiyonun form, şekil, tolerans ve boyutları e- Sonraki operasyonların sonuçları ve kayıtları (kaynak sonrası ısıl işlem, yaşlanma

gibi)

B.15 Kaynak sonrası ısıl işlem

Kaynak sonrası ısıl işlemde, şartnameye uygunluk dikkate alınmalıdır.

B.16 Uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetler

Uygunsuzluk ve düzeltici faaliyetlerle ilgili gerekli ölçüm ve uygulamalar ( kaynak

tamirleri, tamir edilen kaynakların tekrar değerlendirilmesi, düzeltici faaliyetler gibi)dikkate alınmalıdır.

B.17 Ölçüm, denetim ve muayene ekipmanlarının kalibrsayon ve geçerliliği

Bu konu ile ilgili gerekli metod ve uygulamalar hesaba kat ılmalıdır.

B.18 Tanımlama ve izlenebilirlik

Tanımlama ve izlenebilirlik ile ilgili aşağıdaki maddeler hesaba katılmalıdır:

a- Üretim planlarının tanımlanması

b- Yönlendirme kartları

nı

n tanı

mlanması

c- Konstrüksiyondaki kaynak konumlarının tanımlanması d- Tahribatsız muayene prosedürlerinin ve personelinin tanımlanması e- Kaynak sarf malzemelerinin (gösterim, ticari ismi, imalatçı ve yığın-döküm

numaraları gibi) tanımlanması f- Ana malzemenin tanımlanması ve izlenebilirliği (tipi, döküm numarası)g- Tamir yerlerinin tanımlanması h- Geçici eklerin-birleştirmelerin yerlerinin tanımlanması i- Özel kaynaklarda full mekanize ve otomatik kaynağın izlenebilirliği

j- Özel kaynaklarda kaynakçı ve kaynak operatörlerinin izlenebilirliğik- Özel kaynaklarda kaynak prosedür şartnamesinin izlenebilirliği

B.19 Kalite kayıtları

Alt-sözleşme taşeronların uygulamaları da dahil olmak üzere kalite kayıtları ile ilgili,gerekli kayıtların hazırlanması ve bakımı dikkate alınmalıdır.


11/11

11

Kaynakça

[1] ISO 3834-2, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları- Bölüm 2:Kapsamlı kalite şartları

[2] ISO 3834-3, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları- Bölüm 3:Standard kalite şartları

[3] ISO 3834-4, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları - Bölüm 4:Temel kalite şartları

[4] ISO 3834-5, Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları - Bölüm 5 :ISO 3834-2, ISO 3834-3 veya ISO 3834-4 standardlarının kalite şartlarınauygunluğun sağlandığı hususunu teyid etmek için gerekli dokümanlar

Documents

ISO 14731 Kaynak Koordinasyonu – Görev Ve Sorumluluklar