13for Quality Vol.22 No.209

May-June 2015

Trendfor Quality

วงศกร ตระกูลหิรัญผดุง

wongskora@hotmail.com

ความเป็นมา

ส�ำหรับธุรกิจ กำรทุจริตคอร์รัปชั่นด้วยกำร “ติดสินบน” เป็น “ภาษทีีผ่ดิกฎหมาย” ก้อนใหญ่ทีบ่รษิทัธรุกจิต้องจ่ำย กลำยเป็นต้นทนุในกำรด�ำเนินงำนทีม่ผีลต่อแรงจงูใจในกำรท�ำธรุกิจ และกำรเตบิโตของประเทศ ซึง่มกัเกดิขึน้ระหว่ำงเอกชนกบัเจ้ำหน้ำทีร่ฐั หรอืแม้แต่เอกชนกับเอกชนเอง ปัจจัยควำมเห็นแก่ตัวของนักธุรกิจ สภำวะสมยอม จ�ำยอม แต่ท�ำเพื่อให้ได้ “งาน”

กำรทุจริตคอร์รัปชั่นนับวันจะมีเทคนิคและซับซ้อนมำกขึ้น สิ่งท่ีช่วยลดปัญหำได้ คือ กำรเปิดเผยข้อมูลผ่ำนสำธำรณชนอย่ำง กว้ำงขวำง ขณะเดยีวกันส่ือมวลชนท่ีคอยเปิดเผยควำมไม่ถกูต้องกข็ำดควำมกล้ำในกำรติดตำมขุดคุ้ยเพื่อน�ำเสนอข้อเท็จจริง เพรำะสื่อที่ท�ำหน้ำทีอ่ย่ำงตรงไปตรงมำได้รบัผลกระทบ เช่น ไม่ซือ้โฆษณำ ไม่ให้ข่ำว หรือถูกฟ้องร้องทำงกฎหมำย ท�ำให้ยุ่งยำก

นิยามปัญหาการคอร์รัปชั่น

องค์กำรควำมโปร่งใสสำกลได้ให้ควำมหมำย และระบถุงึกรณีกำรติดสินบนว่ำเป็นแรงจูงใจส�ำคัญให้เกิดกำรคอร์รัปชั่น เพรำะ

เป็นกำรเสนอ กำรให้ หรอืกำรสญัญำว่ำจะให้ผลประโยชน์ทัง้ในรปูแบบของเงิน หรือสิ่งตอบแทนแก่เจ้ำหน้ำที่ของรัฐ หรือบุคคล หรือองค์กำรธุรกิจทั้งโดยทำงตรงหรือทำงอ้อม

ISO 37001 มาตรฐานระบบการจัดการการต่อต้านการติดสินบน

มาตรฐานสากล ISO 37001 มาตรฐานระบบการจัดการการต่อต้านการติดสินบน (anti-bribery management systems) คำดว่ำ จะประกำศใช้ในปี 2559 เพื่อประโยชน์ต่อทุกองค์กำรไม่ให้ต้องจ่ำยสนิบน และเป็นกำรเสรมิสร้ำงขดีควำมสำมำรถในกำรแข่งขนัของภำคธุรกิจ

ข้อมูลจำกธนำคำรโลกประเมินว่ำมีกำรจ่ำยเงินเพื่อกำรติดสินบนสูงถึง 1 ล้ำนล้ำนเหรียญสหรัฐ ในแต่ละปี หรือคิดเป็น 3% ของ GDP โลก และประมำณกำรว่ำมีองค์กำรธุรกิจจ�ำนวนกว่ำ 50% มีกำรจ่ำยเงินติดสินบน ซึ่งเป็นปัญหำที่ลดทอนขีดควำมสำมำรถในกำรแข่งขันของประเทศ และส่งผลกระทบ คือ สร้ำงควำมเหลื่อมล�้ำ ควำมไม่เท่ำเทียมให้แก่สังคม เป็นอุปสรรคส�ำคัญในกำรแก้ปัญหำควำมยำกจนของประเทศ และท�ำลำยควำมน่ำเชื่อถือขององค์กำร และเป็น

ISO 37001มาตรฐานระบบการจัดการการต่อต้านการติดสินบน

Vol.22 N

o.2

09 M

ay-June 2015

14

Trend

ปัญหำควำมเป็นธรรมในธรุกจิ กระทบต่อควำมเชือ่มัน่ในกำรลงทนุ กำรตัดสินใจด�ำเนินธุรกรรมกัน รวมถึงกำรขอสินเชื่อและกำรช�ำระหนี้ธนำคำร

มาตรฐาน ISO 37001 Anti-Bribery Management Systems เป็นมำตรฐำนทีจ่ะใช้เป็นเครือ่งมอืในกำรบรหิำรจดักำรกำรต่อต้ำนกำรติดสินบนที่ก�ำหนดแนวทำงกำรปฏิบัติที่ดี เพื่อต่อต้ำนคอร์รัปชั่นที่สำมำรถน�ำไปประยกุต์ใช้ได้กับทุกองค์กำร โดยขณะน้ีมำตรฐำนอยูใ่นระหว่ำงกำรจดัท�ำเป็นฉบบัร่ำง ทัง้นีข้้อก�ำหนดมำตรฐำนน่ำจะต่อยอดหรือมีบำงส่วนที่สอดคล้องกับมำตรฐำน BS 10500 ซึ่งเป็นมำตรฐำนว่ำด้วยกำรจดักำรต่อต้ำนกำรคอร์รปัชัน่ของประเทศสหรำชอำณำจกัร

สถำนะล่ำสุดของมำตรฐำน ISO 37001 เมื่อวันที่ 29 ตุลำคม 2557 คือ มำตรฐำนฉบับร่ำงกรรมำธิกำร (Committee Draft; ISO/CD 37001) คำดว่ำน่ำจะประกำศเป็นมำตรฐำนสำกลภำยในปี 2559 โดยมีโครงสร้ำงข้อก�ำหนดสอดคล้องตำมมำตรฐำนระบบกำรจัดกำรอื่น ๆ เช่น ISO 9001 และ ISO 14001

กล่ำวคือ มีสำระส�ำคัญครอบคลุม เช่น องค์กำรต้องมีนโยบำยกำรต่อต้ำนกำรตดิสนิบน มกีำรสือ่สำรให้แก่บคุลำกรและสำธำรณะรบัทรำบ มีกำรควบคุม กำรให้ควำมรู้ กำรฝึกอบรม องค์กำรต้องมีควำมรับผิดชอบ และให้กำรสนับสนุนทรัพยำกรต่ำง ๆ ท่ีจะต่อต้ำนกำรติดสนิบนอย่ำงจรงิจัง มีกำรวำงแผน กำรประเมนิควำมเสีย่ง กำรตรวจสอบประเมินภำยใน และกำรปรับปรุงเพื่อกำรพัฒนำ เป็นต้น

ทำาความรู้จัก BS 10500

BS 10500:2011 Specification for an Anti-Bribery Manage-ment System (ABMS) เป็นมำตรฐำนของฝั่งสหรำชอำณำจักร (UK) จัดท�ำแล้วเสร็จ มีกำรประเมินรับรองแก่องค์กำรหลำยแห่งแล้ว BS 10500 ได้พฒันำขึน้เพือ่ให้สอดรบักับกฎหมำย คอื The UK Bribery

Act 2010 ซึง่เป็นกฎหมำยว่ำด้วยกำรป้องกนัและปรำบปรำมกำรทจุรติคอร์รัปชั่น โดยมุมมองที่ส�ำคัญของ BS 10500 มีดังนี้

➲ นโยบำยกำรต่อต้ำนกำรติดสินบน (anti-bribery policy)➲ กำรสื่อสำร (communication)➲ กำรให้ควำมรู ้กำรฝึกอบรม และกำรแนะแนว (education,

training and guidance)➲ ควำมรับผิดชอบในกำรปฏิบัติตำม (responsibility for

compliance)➲ ทรัพยำกรในกำรต่อสู้กับกำรติดสินบน (resources to

combat bribery)➲ กำรประเมินควำมเสี่ยง (risk assessment)➲ กำรตรวจสอบวิเครำะห์สถำนะธุรกิจ (due diligence)➲ ขั้นตอนกำรจ้ำงงำน (employment procedures)➲ นโยบำยกำรให้ของขวัญ กำรต้อนรบั และกำรบรจิำค (gifts,

hospitality, donations policies)➲ กำรจ่ำยเงินค่ำอ�ำนวยควำมสะดวก (facilitation pay-

ments)➲ กำรมอบหมำยกำรตดัสนิใจ (delegated decision-making)➲ กำรควบคุมสัญญำ (contractual controls)➲ กำรควบคุมทำงกำรเงิน (financial controls)➲ กำรควบคุมกำรจัดซื้อจัดจ้ำงและกำรค้ำ (procurement

and commercial controls)➲ กำรเพิ่มควำมระมัดระวังให้มำกขึ้น (raising concerns:

whistle-blowing arrangements)➲ ขั้นตอนกำรสืบสวน (investigation procedures)➲ กระบวนกำรทำงวินัย (disciplinary procedures)➲ กำรตรวจสอบภำยใน (internal audit)➲ กำรทบทวนของฝ่ำยบรหิำร (top management overview

and tone)

BS 10500 มีประโยชน์อะไรบ้าง

➲ ตอบสนองควำมต้องกำรของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเพิ่มขึ้นส�ำหรับมำตรกำรต่อต้ำนกำรติดสินบนอย่ำงเพียงพอ

➲ แสดงให้เหน็ถึงกำรปฏบิติัตำมกฎหมำยทีม่ขีัน้ตอนทีถ่กูต้องในสถำนที่

➲ ตรวจสอบและบริหำรควำมเสี่ยงทั่วทั้งธุรกิจและห่วงโซ่อุปทำน

➲ ได้รบัโอกำสในกำรปรบัปรงุประสทิธภิำพในกำรปฏบัิตงิำนอำจลดเบี้ยประกันและติดตำมเตรียมพร้อมส�ำหรับด�ำเนินกำรทำงกฎหมำย

มำตรฐำนทั้งสองฉบับนี้ ไม่ว่ำจะ ISO 37001 และ BS 10500 ล้วนช่วยให้เหน็ว่ำองค์กำรมกีำรด�ำเนนิงำนตำมตวัชีว้ดัทีส่มเหตสุมผล และเหมำะสมต่อกำรป้องกนักำรตดิสนิบน เพือ่สร้ำงกำรยอมรบัเชือ่ถอื

Vol.22 N

o.2

09 M

ay-June 2015

15

Trend

2. วางระบบควบคุมภายในเพื่อป้องกันไม่ให้การท�าทุจริตคอร์รัปช่ันเกิดข้ึนในบริษัท ทั้งที่เป็นธุรกิจระหว่ำงบริษัทเอกชนด้วยกันเอง และระหว่ำงบริษัทกับภำคทำงกำร

3. น�านโยบายและระบบดังกล่าวไปปฏบิติัใช้จรงิ เป็นกำรท�ำโดยไม่ต้องรอมำตรฐำน ทกุวันนีปั้ญหำคอร์รปัชัน่โดยกำรตดิสนิบน หำกโดนจับได้ว่ำมีควำมผิดจริง ทั้งเจ้ำหน้ำที่รัฐและภำคเอกชน นอกจำกถูกด�ำเนินคดีทำงกฎหมำยแล้ว ยังเป็นข่ำวอึกทึกครึกโครม สร้ำงควำมเสียหำยต่อชื่อเสียงและกระทบต่อภำพลักษณ์ของบริษัท รวมถึง วงศ์ตระกูล สิ่งนี้ไม่ได้เกิดขึ้นในสหรัฐอเมริกำ สหภำพยุโรป ญี่ปุ่น เกำหลีใต้ จีนก็ลงโทษอย่ำงเด็ดขำด มำเลเซียเปิดพิพิธภัณฑ์คนโกงบันทึกเรื่องรำวต่ำง ๆ ไว้เลย ฯลฯ

เรียกว่ำกลำยเป็นประเด็นร้อนของหลำยประเทศทั่วโลก หำกผิดมีกำรฉ้อฉลทุจริต ติดคดีคอร์รัปชั่น บริษัทหลำยแห่งถึงขนำดปิดกจิกำรลง ประเทศบำงชำตอิำจล้มละลำยเข้ำโปรแกรมกูเ้งนิกบัองค์กำรระหว่ำงประเทศ เศรษฐกิจฟุบไปยำวเลย

เอกสารอ้างอิง

http://www.iso.org/iso/home/news_index/news_archive/news.

htm?refid=Ref1916

ในกำรด�ำเนินธุรกิจ และแสดงถึงควำมเป็นองค์กำรที่โปร่งใส มีธรรมำ-ภิบำล

ปัญหาคอร์รัปชั่นทางเศรษฐศาสตร์

จำกงำนวิจัยทำงเศรษฐศำสตร์ที่ผ่ำนมำ สรุปคร่ำว ๆ ได้ว่ำ คอร์รัปชั่นส่งผลเสียระยะยำวต่อระบอบเศรษฐกิจ 6 ทำงหลัก ๆ ดังนี้

1. บั่นทอนอัตราการเติบโตระยะยาว และพยุงระบอบทุนนิยมพวกพ้อง (crony capitalism) ให้ด�ำเนินต่อไป คอร์รัปชั่น เรียกรับเงินสูงกว่ำอัตรำท่ีจ่ำยกันปกติเสมอ และมีควำมไม่แน่นอนสูง ทั้งในอัตรำเรียกเก็บ และในแง่ที่ผู้จ่ำยไม่แน่ใจได้ว่ำ คนที่รับเงินไปนั้นจะท�ำตำมสัญญำหรือไม่ นอกจำกน้ียังลดแรงจูงใจท่ีจะลงทุน เพรำะเป็นต้นทุนส่วนเพิ่มนอกเหนือจำกค่ำใช้จ่ำยในกำรท�ำธุรกิจ กลุ่มที่ได้ประโยชน์ มักกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มท่ีติดสินบนอยู่เพียงไม่กี่รำย จึงเกิดทุนนิยมพวกพ้อง เกิดควำมไม่เป็นธรรมทำงเศรษฐกิจ

2. บดิเบอืนแรงจงูใจผูท้ีม่คีวามสามารถ เนือ่งจำกรำยได้จำกคอร์รปัชัน่มมีลูค่ำสงูและได้มำง่ำยกว่ำ ผูท้จุรติมกัคดิหำช่องทำงใหม่ ๆ ท่ีสลบัซบัซ้อนขึน้ เพือ่เรยีกรบัประโยชน์ และย้ำยไปท�ำงำนในจดุทีม่ผีลประโยชน์มำกขึน้ ท�ำให้คนทีม่คีวำมสำมำรถไม่ได้อยูใ่นจดุทีค่วรจะอยู่

3. บดิเบอืนค่าใช้จ่าย และลดคณุภาพของสนิค้าและบรกิาร เนื่องจำกกำรไม่สำมำรถแสดงหลักฐำนเมื่อติดสินบนได้ และเงิน บำงส่วนได้จ่ำยไปให้เจ้ำหน้ำทีแ่ละพนกังำนทีร่บัสนิบนไปแล้ว เลยต้องลดต้นทุนลง

4. ลดประสิทธิภาพของเงินกู้ ส่วนใหญ่ผู้บริหำรภำคเอกชนและภำครัฐที่คอร์รัปชั่นมักจะมีแผนขอสินเชื่อมำท�ำโครงกำรเพื่อรับประโยชน์ ท�ำให้สิน้เปลอืง ผลลพัธ์ไม่เตม็เมด็เตม็หน่วย ไร้ประสทิธภิำพ และมงีบประมำณของฝ่ำยบรหิำรทีส่งู โดยส่วนใหญ่มกัไม่เปิดเผย หรอืสำมำรถตรวจสอบโดยละเอียดได้

5. เพิม่ความเส่ียงทีจ่ะเกิดวกิฤตการเงนิ โดยเฉพำะกำรปล่อยกูอ้ย่ำงไม่ระมดัระวงัของสถำบนักำรเงนิ หรอืกำรใช้จ่ำยผดิประเภท ซึง่อำจน�ำไปสู่ปัญหำหนี้เสีย ส่งผลต่อสถำบันกำรเงิน และเศรษฐกิจของประเทศได้

6. เพ่ิมแรงจูงใจให้มีการหลบเลี่ยงภาษี หรือการท�างานไม่เต็มที ่เพรำะขำดควำมศรัทธำและเชื่อมั่นต่อองค์กำร

การต่อต้านคอร์รัปชั่นของไทย

ปัจจุบันภำคเอกชนไทยรวมตัวกันปฏิเสธคอร์รัปชั่นในกำรท�ำธุรกิจ และร่วมมือกันผลักดันให้เกิดกำรเปล่ียนแปลงในวิธีและกระบวนกำรท�ำงำนของภำครฐั เพือ่สร้ำงควำมโปร่งใสและควำมน่ำเชือ่-ถอื ให้กบักำรท�ำธรุกจิของประเทศกว่ำ 300 บรษิทั โดยเฉพำะบรษัิทขนำดใหญ่ที่อยู่ในตลำดหลักทรัพย์ ได้มีพันธกิจสำมอย่ำงท่ีต้องท�ำและทุกบริษัทก�ำลังท�ำ เพื่อให้กำรประกำศเจตนำรมณ์มีผลไปสู่กำรปฏิบัติจริง

1. ประกาศเป็นนโยบายของบรษิทั โดยคณะกรรมกำรบรษัิทที่จะท�ำธุรกิจโดยไม่มีกำรทุจริตคอร์รัปชั่น