8/3/2019 İstanbul Sur Kapı Kitabeleri-S

http://slidepdf.com/reader/full/istanbul-sur-kapi-kitabeleri-s 1/4

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U V I I

300

‹STANBUL

SUR KAPI K‹TÂBELER‹ 

Dr. Süleyman BERK

1964 Bursa/‹negöl do¤umlu. ‹lk tahsilini Eyüp-Niflanc› ilkokulunda, orta ve lise tahsi-lini Gaziosmanpafla ‹mam-Hatip Lisesi’nde tamamlad›. 1988 y›l›nda Marmara Üniversitesi ‹lâhiyat Fakültesi’nden mezun oldu. 1994 y›l›na kadar Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›’nda ‹lçe

 Müftüsü olarak görev yapt›. 2000 y›l›na kadar Araflt›rma görevlisi olarak çal›flt›. 2002 y›l›n-da Rotterdam ‹slâm Üniversitesi ö¤retim üyeli¤ine atand›.

Ortaokul s›ralar›nda ilgi duydu¤u hat sanat›nda ilk dersleri hattat Yusuf Ergün (Er-zincâni) (1956-1985)’den ald›. Fakülte y›llar›nda Prof. Muhittin Serin’den rik’a meflketti.

1999 y›l›nda Prof. Dr. Muhittin Serin’den “Hattat Mustafa Râk›m’da Celî Sülüs veTu¤ra Esteti¤i” isimli doktora tezini tamamlad›. Temmuz 2003’de “Hattat Mustafa Râk›mEfendi” isimli kitab› neflredildi. Çeflitli dergilerde hat sanat› tarihi ile alâkal› makâleleri ya- y›mland›. Eyüpsultan Sempozyumlar›’nda bildiri sundu. T.C. Kültür Bakanl›¤› 2001 y›l›

Devlet Hüsn-i Hat ödülünü ald›.

8/3/2019 İstanbul Sur Kapı Kitabeleri-S

http://slidepdf.com/reader/full/istanbul-sur-kapi-kitabeleri-s 2/4

‹stanbul’un fethinin 550. y›l›nda,flehri çevreleyen surlardan bahsetme-mek olmaz. Yaklafl›k yirmi km uzun-lu¤undaki bu surlar yüzy›llarca, flehrialmak isteyenlere en büyük engeliteflkil etmifltir. Surlar yap›s› ve uzun-lu¤u ve tahkimi ile dikkat çekici özel-liklere sahip bulunmaktad›r.

Fetihten sonra surlar›n bir görevikalmas›na ra¤men, Osmanl›lar tara-f›ndan bak›m› yap›lm›flt›r. Bu sebep-le, Osmanl›dan kalan çeflitli kitâbeler-le karfl›laflmaktay›z. ‹stanbul surlar›-n›n yirmi yedi kap›s› bulunmaktad›r.

Bunlar:1-Ah›r Kap›s›,2-Aya Kap›s›,3-Ayvansaray Kap›s›,4-Ayazma Kap›s›,5-Bahçe Kap›s›,6-Bal›kpazar› Kap›s›,7-Balat Kap›s›,8-Cibali Kap›s›,9-Çatlad› Kap›,10-Davutpafla Kap›s›,

11-Edirne Kap›s›,12-Fener Kap›s›,13-‹çeri Yenikap›,14-E¤rikap›,15-Kumkap›,

16-Langa Kap›s›17-Mevlevihane kap›s›18-Narl›kap›19-Odun Kap›s›20-Petro Kap›s›21-Samatya Kap›s›22-Silivri Kap›s›23-Topkap›24-Unkapan› Kap›s›25-Yedikule Kap›s›26-Yenicami Kap›s›27-Zindan Kap›s›

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U V I I

301

Resim 1; Alt›n kap›

Resim 2; Silivrikap› genel görü-nümü

Resim 3; Edirne Kap›s› genel gö-

rünümüResim 4; Edirne Kap›s›’na fethin500. y›l› münasebetiyle konulankitabe

8/3/2019 İstanbul Sur Kapı Kitabeleri-S

http://slidepdf.com/reader/full/istanbul-sur-kapi-kitabeleri-s 3/4

Bugün bu kap›lardan birço¤u ya yokedilmifl veya harap bir haldedir. Yine bu ka-p›lardan üzerinde kitabe bulunan kap› say›s›sadece dörttür. Bunlar Cibali Kap›s›, Ah›rKap›s›, Yedikule Kap›s› ve Edirne Kap›s›d›r.Cibali kap› üzerinde sadece Sultan Abdul-mecid Tu¤ras› bulunmaktad›r. YedikuleÜçüncü Ahmed Burcunda ise celî sülüs “Ma-flâallahu teâla” ibâresi bulunmaktad›r. Alt›nkap› üzerinde bulundu¤u bildirilen Sultan II.Mahmud tu¤ras› ise bugün yerinde bulun-mamaktad›r. Kitâbelerin okunufllar› flöyle-

dir: Baz› kap›larda bulunan, Osmanl› zama-n›ndan kalma kitabelerden baflka, Fethin500. y›ldönümü münâsebetiyle 1953 y›l›nda,‹stanbul Fethi Derne¤i taraf›ndan ‹stan-

 bul’un de¤iflik yerleri ile baz› sur kap›lar›nahattat Mâcid Ayral (ö. 1961)(1) hatt› ve Prof.Emin Bar›n (ö. 1987)(2) kaligrafisi ile mermerkitabeler as›lm›flt›r. Bu kitabeler Edirne Kap›-s›, Topkap› ve Cibali Kap›s›na as›lm›fllard›rki hâlen yerlerinde durmaktad›rlar.

Yedikule kap›s› kitâbesi(Celî ta’lik ile)

Esâs-› saltanat-› Sultan Ahmed kîmBinâ-y› flân u flevket devr-i adlinde metîn olduPinâh-› mülk u millet mültecâ-y› dîn u devlet kîm

Zaman›nda memâlik mekr-i düflmandan emîn oldu

Nice âsarda nâm ald› ez-cümle zaman›ndaStanbul kal’as› tamir olup fass-› mekîn olduVezîr-i azam› damad› ‹brahim paflayaEdib fermân üzre yapt›rd› amma dilniflîn oldu

 Hususen emri ile ol hidiv heft iklîminBu dergâh-› muallâ cümleden bâlâterîn olduUtarid-i levh-i çarha Vehbiyâ resm etti tarihin“Yedikule kap›s› hemçû tâk-› heftumîn oldu”1127

Cibâli kap›s› üzerinde:

“Sultan Abdülmecid tu¤ras›, 1267”

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U V I I

302

(1) Macid Ayral: 1891 y›l›ndado¤du. Beylerbeyi HamidiyeMektebi’nde okurken ilk yaz›derslerini ald›. Medresetü’l-Hattâtîn’e devam etti. Tu¤ra-

kefl ‹smâil Hakk› Altunbezerve Hulusi Efendi’den yaz›meflketti. Ankara’da uzun sürememurluk yapt›ktan sonra,emekli oldu. Dört y›l Irak’tayaz› hocal›¤› yap›. 17 Mart1961 tarihinde vefat etti.

(2) Emin Bar›n: 1913 y›l›ndaBolu’da do¤du. ‹lk yaz› dersle-rini babas›ndan ald›. AnkaraTerbiye Enstitüsü Resim ‹fl Bö-lümü’nü bitirince Almanya’yaihtisas için gönderildi. Dahasonra ‹stanbul’da Kâmil Ak-dik’ten yaz›, Necmeddin Ok-yay’dan cilt yapmas›n› ö¤ren-di. 1983 y›l›na kadar GüzelSanatlar akademisi’nde görev

yapt›. 29 Aral›k 1987 tarihindevefat etti. Kabri ZincirlikuyuMezarl›¤›’ndad›r.

Resim 5; Edirne Kap›s›’nda bu-lunan kitabe

Resim 6; Edirne Kap›s› kemerin-de bulunan baz› yaz›lar

Resim 7; Yedikule kap›s› üzerin-de bulunan celî talik kitabe.

Resim 8; Cibali kap›s› üzerindebulunan Sultan AbdülmecidTu¤ras›.

Resim 9; Cibali kap›s›

8/3/2019 İstanbul Sur Kapı Kitabeleri-S

http://slidepdf.com/reader/full/istanbul-sur-kapi-kitabeleri-s 4/4

Ah›rkap›s› kitâbesi (Celî sülüs ile)

Padiflâh-› heft kiflver kîm hüdâZât-› pâkin masdar-› dâd ileYâni Sultan Ahmed âli himmetSerkeflân› emre münkâd eylediDevr-i hükmünde cihân mamurdurBu harâb-› abâd› âbad eylediBurc-› devlette mekîn etsin hüdâBu duay› âlem evrâd eylediBâ husus istanbulun surun dahiYapmakla halk› dilflâd eyledi

Sâd›r oldu hatt› vezîr-i azamaKal’a termîmini icâd eyledi Âsaf ‹brahim paflad›r o zâtfiâh-› âlem an› dâmad eylediEmredib matbah emini kuluna Hizmet-i tamir ile flâd eylediKa’be yapt› sân-› Halil azr›Sa’yini tâ öyle müzdâd eylediYal› köflkünden dernarl›ya dek ‹ki y›lda reflk-i Ba¤dad eyledi Halk müstefnâ idi ebvâbdan Her kifli bir bâb icâd eylediBurc u bârûlar harâb olmufl ikenBî bedel tamir u bünyâd eyledi

Beyt-i vahidde refîk-i hofl edâBöyle bir târih inflâd eyledi

 Hükm-i Sultan Ahmed ve’l-ecnâb H›sn-› ‹stanbulu âbâd eyledi

1125 Harrarahu ‹smâil ez-Zühdî(3)

Üçüncü Ahmed Burcu üzerinde(Celî sülüs ile)

“Mâflaallâhu Teâla, 1168”

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U V I I

303

(3) ‹smâil Zühdî Efendi (Eski):‹stanbulda do¤mufltur. Yaz›y›önce Yedikuleli Seyyid Abdul-lah Efendi’den meflketti. Dahasonra Ambarizâde ‹mam Der-vifl Ali’den meflketmeye baflla-d›, fakat icâzetnâme alamadanhocas› vefat etti.SuyolcuzâdeMehmed Necib Efendi’den icâ-zetnâme ald›. 1144/1731 tari-hinde vefat etti. Kabri ÜsküdarKaracaahmed Mezarl›¤› Mis-kinler Tekkesi civar›ndad›r.

Resim 12; Üçünçü Ahmed Bur-cu.

Resim 10; Ah›r kap›s› üzerindebulunan kitabe

Resim 11; Surlarda gömülü kal-m›fl top güllesi