TÜRK TARİHİNİN KARAKTERİ

• Türkler, diğer devletlerin aksine dağınık yaşamışlar-

dır.

• Türklerin değişik bölgelerde yaşamalarından dolayı

“tarihinin” belli bir zaman diliminde bütün olarak de-

ğerlendirme imkanı zordur.

• Sürekli yeni yurt ve iklimler aradıklarından, tarihleri-

ni değişik bölgelerde yaşamışlardır.

• Coğrafi ve siyasi bölünmeler sonucu bir kısım Türk-

ler, göçebe hayatı yaşarken bir kısmı da yerleşik haya-

ta geçmiştir.

TÜRK GÖÇLERİ

GÖÇLERİN NEDENLERİ

• Aşırı kuraklığın yaşanması(En önemli neden)

• Yeni ülkeler feth etme isteği

• Komşu ülkelerin baskısı(Çin, Moğol vb.)

• Salgın hayvan hastalıkları

• Meraların azalması

• Nüfusun artması ve bağımsızlık düşüncesi

GÖÇLERİN SONUÇLARI

• Türkler; Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika’da yeni devlet-

ler kurmuşlardır.

Bu devletler; hukuk, ordu ve sosyal yönden bazı Türk

devletlerine kaynaklık etmiştir.

• Göktürk ve Uygur devletleri kuruldu.

• İletişimde bulundukları milletlerin kültürlerinin ge-

lişmesinde önemli katkıda bulunmuşlardır.

• Bir kısmı Orta Asya’da kalarak göçebe yaşama de-

vam etmişlerdir.

ORTA ASYADAKİ TÜRK

KÜLTÜRLERİ

Anav Kültürü (M:Ö 4000 -1000)

• Batı Türkistan bölgesinde ortaya çıkmıştır. Orta As-

ya’nın en eski kültürüdür.

Anavlara ait kalıntılar

•Tarım

•Hayvancılık

•Dokuma

• Seramik

KELTEMİNAR KÜLTÜRÜ

M.Ö 3000

Aral gölü çevresinde rastlanmıştır.

Kelteminar kültürüne ait kalıntılar;

•Avcılık •Balıkçılık •Bıçaklar •Çakmak taşından ok uçları

Afanesyova Kültürü

(M.Ö 3000 -1700)

• Altay dağları çevresinde bulunmuştur. Orta Asya’da

atı evcilleştiren ilk kültürdür.

Afanesyova Kültürüne ait kalıntılar;

•Avcılık

•Hayvancılık

•Kemik iğneler

•Bakır eşyalar

•Kartal resimleri

Andronova Kültürü

(M.Ö 1700 -1200)

• Altay-Ural çevresinde rastlanmıştır. Atlı arabaları

kullanan ilk kültürdür.

Andronova Kültürüne ait kalıntılar;

•Hayvancılık

•Bakır-Bronz işlemeciliği

•Proto Türkler(İlk Türkler)

Tarih araştırmacıları, Türkerin anayurdunun Orta

Asya olduğu üzerinde birleşmişlerdir.

Orta Asya’da yaşamaya devam eden Türklerin kur-

duğu ilk Türk devleti Hunlar’dır.

Türk adı ilk defa Orhun Kitabelerinde geçmiştir.

Karasuk Kültürü

(M.Ö. 200 -700)

• Karasuk ırmağı çevresinde rastlanmıştır. Orta As-

ya’da Demiri kullanan ilk kültürüdür.

Karasuk Kültürüne ait kalıntılar;

•Demircilik

•Dört tekerlekli arabalar

•Çadırlar

•Keçe dokumalar

•Altın işleri

Tagar Kültürü (M.Ö 700 -100)

• Abakan Bölgesinde rastlanmıştır.

• Diğer Kültürlere göre daha gençtir. Bundan dolayı

daha gelişmiştir.

Bu kültüre ait kalıntılar;

•Metal silahlar

•Hayvan üslubu

İLK TÜRK DEVLETLERİ

İSKİTLER (SAKALAR) M.Ö.700

• Tarihte bilinen ilk Türk boyudur • Atı evcilleştiren ilk Türk boyudur • Tarihte ilk defa at koşumlarını kullandılar. • Karadenizin kuzeyinde kurulmuşlar • En parlak dönemleri Alper Tunga dönemidir • Şu ve Alper Tunga destanları İskitlere aittir • Balbal adı verilen mezar taşlarının ilk örnekleri İskit-lere aittir. • Göktanrı inancı vardı. • Ölen kişiyi mumyalamışlar. • Ekonomileri hayvancılıktır.

ASYA HUN DEVLETİ

• M.Ö. 318 de beş komşu derebeylikle yaptıkları an-

laşma Hunlarla ilgili ilk belgedir.

• Hunların merkezi Orhun-Selenga ve Ötiken dolayla-

rıdır.

• Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır. Teoman döne-

minde Çin üzerine bazı akınlar düzenlenmiş ve bazı Çin

toprakları alınmıştır.

Babası Teoman ile yaptığı mücadeleyi kazanan Mete

M.Ö. 209 da yönetime geçmiştir.

METE DÖNEMİ

• Orduda 10’lu sistemi oluşturmuştur.

• Bütün Tunguz, Türk, Moğol gibi Altay kavimlerini

yönetimi altına almıştır.

• İpek yolunu kontrol altına alarak ticaretin gelişmesi-

ni sağladı.

• M.Ö. 197 de Doğu Asya tarihindeki ilk anlaşmayı

Çinlilerle yapmıştır.

YIKILIŞLARININ NEDENLERİ

• Mete’den sonra yönetime gelenlerin yetersiz kalma-

ları

• İpek yolunun Çin denetimine geçmesiyle ekonomile-

rinin zayıflaması

• Çinlilerin Türklere uyguladıkları politikalar nedeniyle

kardeşler arasında mücadelelerin yaşanması

SONUÇLARI

• Kuzey-Batı ve Güney-Doğu olarak ikiye ayrılmışlardır.

• Güney Hunları , Çin egemenliği altına girmişlerdir.

• Kuzey Hunların bir kısmı Çin egemenliğini tanımış bir

kısmı ise tanımamıştır.

KAVİMLER GÖÇÜ

• Kavimler Göçü ile İlk Çağ’dan Orta Çağ’a geçilmiştir.

• Avrupa’da yaşayan bazı kavimler doğudan gelen

Hunların etkisiyle tüm kıtaya yayılmışlardır.

• Roma İmparatorluğu, sınırlarına giren kavimlerle

mücadele edemeyip Doğu ve Batı Roma olarak ikiye

ayrıldı.

Mete, Tanhu yani İmparator ünvanını almış-

tır.

Hunların bir kısmı Çin baskısından kurtulmak ama-

cıyla Avrupa’ya göç etmişlerdir. Böylece Kavimler

Göçü başlamıştır.

• Batı Roma 476 yılında (barbar kavimler tarafından)

yıkılmıştır.

• Avrupa halklarının birbirleriyle karışmalarıyla bugün-

kü Avrupa’nın çekirdeği oluştu.

• Kölelik yıkıldı yerine Feodalite(derebeylik) kuruldu.

AVRUPA HUN DEVLETİ

• Avrupa’ya giren Türkler, Gotların hakimiyetine son

vererek Doğu Avrupa’ya hakim oldular.

• En parlak dönemleri Attila zamanıdır.

• Bizans, Fransa ve Roma’ya saldırmışlar ve 461 yılında

Bizans entrikaları sonucunda yıkılmışlardır.

Yapılan Anlaşmalar: Margos (Konstantia) ve Anatolios

Barış Anlaşmaları.

EFTALİTLER (AK HUN DEVLETİ)

• IV. Yüzyılda Çin egemenliğine girmek istemeyen bazı

Hunlar İran, Afganistan ve Kuzey Hindistan’a

yerleştirler.

• 567 yılında Sasanilerle savaştılar, Batı Göktürk ve

Sasaniler’in işbirliği sonucunda yıkılarak toprakları

paylaşıldı.

GÖKTÜRKLER

• Türk adıyla kurulan ilk devlettir.

• 552 yılında Bumin Han önderliğindeki Oğuz Türkleri

ayaklanarak Avarların egemenliğine son verdi.

• Merkezleri Ötiken’dir.

• Devletin doğu bölgesine Bumin Han, kağan olurken

batı bölgesine İstemi Han, Yabgu oldu.

GÖKTÜRKLERİN ÖZELLİKLERİ

• Türk adını kullanan ilk devlettir.

• Kendilerine özgü yazı ve alfaba kullanmışlardır.

• Hunlardan sonra Asya’da kurulan 2. Büyük devlettir.

• Orta Asya’dan Doğu Roma’ya giden ilk resmi heyet

İstemi Yabgu döneminde gerçekleşmiştir.

• Yönetimlerindeki Batı Türkistan’ın Türkleşmesinde

önemli katkıda bulunmuşlardır.

YIKILIŞLARI

• Kardeşler arasında yaşanan taht mücadeleleri ve

Çin’in bu mücadeleleri körüklemesi sonucunda 581

yılında devlet; Doğu ve Batı Göktürk olarak ikiye ayrıl-

mıştır.

• Batı Göktürkler ve Doğu Göktürkler 630 yılında Çin

egemenliğine bağlanmşlar ve bağımsızlıklarını kay-

betmişlerdir.

II.GÖKTÜRK DEVLETİ

(KUTLUK DEVLETİ)

• 681 yılında Kutluk Kağan tarafından Ötiken ele geçi-

rildi ve II. Göktürk Devleti kurulmuş oldu.

• 630-680 yıllarında Fetret devri yaşamışlardır. Bu

felaket Orhun yazıtlarında şöyle açıklanır:

1- 572’den sonra yönetimdeki Kağanların yeter-

siz kalması

2- Çin politikaları

3- Türk Milleti için en büyük tehlike kendi kültür

ve töresini bırakması

• En güçlü dönemi: Bilge Kağan dönemi

• En geniş sınırlarına Kültigin ve Vezir Tonyukuk dö-

neminde ulaşılmıştır.

• Orta Asya’da Türk birliği yeniden sağlandı ve bunun

sonucunda Çin vergiye bağlandı.

Romalılar, Hıristiyan olmayan Doğu, Orta ve Kuzey

Avrupa’daki kavimlere barbar demişlerdir.

484 yılında Sasaniler ile Akhunlar arasındaki savaşı

Sasaniler kaybetti ve bu mağlubiyet sonrasında

Mazdek isyanı çıktı. Çıkan isyan yüzünden Sasani

hükümdarı Akhunlara sığınarak yardım istedi.

Akhunların yardımıyla bu isyan bastırıldı.

Türk devlet anlayışına göre doğuda oturanlar batıda

oturanlara göre üstündür.

Göktürklerde ülke toprakları hükümdar ailesinin

ortak malı anlayışı vardır. Bu anlayış yüzünden

toprakların prensler arasında paylaşılması sonu-

cunda devletin gücü iyice zayıflamıştır.

• Bilge Kağan ve Kültigin’den sonra gelen hakanlar

döneminde ülke iç karışıklıklarla boğuşmuş ve Çin’in

baskısıyla devlet iyice zayıflamıştır.

• Karluk, Basmil ve Uygurlar birleşmiş ve 742 yılında

II.Göktürk Devleti’ne son vermişlerdir.

ORHUN YAZITLARI

• Göktürk Kitabeleri ya da Orhun Kitabeleri de denir.

• Bilinen ilk yazılı belgelerdir.

• 1889 yılında N.M. Yadrinsef tarafından keşfedilmiş-

tir.

• 1893 yılında V. Thomsen tarafından okunmuştur.

• Yulug Tigin tarafından bir yüzü Göktürk alfabesi di-

ğer yüzü Çince olarak yazılmıştır.

• Bilge Kahan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikil-

miştir.

UYGURLAR (745 – 840)

• Göktürklerin yıkılmasından sonra Orta Asya'da

(Ötüken-Doğu Türkistan) Kutluk Bilge Kül Kağan tara-

fından kurulmuştur.

• Bögü Kağan zamanında Mani Dini'ni (Maniheizm)

seçmişler ve bu dinin etkisi ile yerleşik hayata geçmiş-

lerdir.

• Kırgızların saldırıları sonucu Doğu Türkistan'da Tur-

fan Uygurları, Kansu'da Sarı Uygurlar olarak önce ikiye

ayrılmışlar sonra da yıkılmışlardır.

UYGURLARIN ÖZELLİKLERİ

• Yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.

• Tarım ile uğraşan ilk Türk devletidir.

• Kâğıt ve matbaayı kullanan (ilk kez kitap basan) ilk

Türk devletidir.

• Mimari eserler (tapınaklar, mabetler, evler vs.) bıra-

kan ilk Türk devletidir.

• Yazılı hukuk kuralları oluşturan ilk Türk devletidir.

• Çinicilik, minyatür ve tezhip alanında eserler bırakan

ilk Türk devletidir.

• Göktanrı İnancını ilk kez terk eden Türk devletidir.

• Orta Asya'da ki Türk devletlerinden uygarlık alanında

en ileri olanıdır.

• İlk kez kütüphane kuran Türk devletidir. Orta oyunu

Uygurlarda görülür.

• Uygurlar kendilerine ait olan bir alfabe (Uygur Alfa-

besi) oluşturmuşlardır.

• İlk şehirleri Ordubalık, Beşbalık’tır.

•840 yılında Kırgızlar tarafından yıkılmışlardır.

• Göç ve Yaradılış Destanları Sözlü Edebiyat eserleri-

dir.

• Karabalgasun ve Sine-Uşi yazıtları yazılı eserleridir.

• Moğolların Türkleşmesinde katkıda bulunmuşlar.

Hukuk kurallarını yazılı hale getirmeleri, halkın kira,

borç, alım-satım gibi konularda aralarında sözleşme

yapmaları hukuk konusunda ileri olduklarının kanı-

tıdır.

Dokuz boydan oluşan Uygurlar daha sonra

Dokuz Oğuzlar ile birleşerek On-Uygur adıyla

da anıldılar.

KIRGIZLAR

• Orta Asya'da egemenlik kuran son Türk boyu Kırgız-

lardır.

• Asya Hunları, Göktürkler ve Uygurlar hakimiyetinde

yaşamışlardır.

• Uygurlar yıkılınca Ötüken’de kendi devletlerini kur-

muşlardır.

• Bu bölgedeki gelişmiş olan kültürün bozulmasına

sebep olmuşlardır.

• 10. Yüzyılda Karahıtayların baskıları sonucu kuzeye

doğru çekilmişlerdir.

• Moğol egemenliğine giren ilk Türk kavimi olmuşlar-

dır. (1207)

• Dünya'nın en uzun destanı olan Manas Destanı'nı

oluşturmuşlardır. ( 400bin beyit)

• Yenisey Yazıtları en önemli yazılı edebiyat eserleri-dir.

SABARLAR (SİBİRLER)

• Sasanilerle anlaşarak Bizans’a karşı savaştılar.

• Anadolu’da Kayseri, Konya ve Ankara çevresine ka-

dar ilerlediler.

• Gelişmiş savaş tekniğine sahiptiler.

AVARLAR

• Göktürklere yenilerek önce Karadeniz’in kuzeyine

sonra bugünkü Romanya topraklarına yerleşmişlerdir.

• Slav topluluklarının teşkilatlanmasında etkili olmuş-

lardır.

• Hıristiyanlığı benimsemişlerdir

• Slavlara yaptıkları baskılar Slavlar Doğu Avrupa ve

Balkanlara inerek birbirleriyle kaynaşıp bugünkü Slav

toplumlarını meydana getirdiler.

• İstanbul'u kuşatan ilk Türk devleti olmuşlardır. Bir

kez kendileri, bir kez de Sasanilerle birlikte kuşatmala-

rına rağmen sonuç alamamışlardır.

• Bizansları giyim, silah ve savaş taktiği bakımından

etkilemişlerdir.

• 9. Yüzyıla kadar Avrupa’daki varlıklarını sürdürmüş-

ler, Fransa Krallığı tarafından yıkılmıştır.

HAZARLAR

• Önce Hunlara sonra Göktürklere bağlı yaşamışlardır.

• 12.Yüzyıl başlarında Güney Rusya, Volga ve

Dinyester ırmakları arasında güçlü bir devlet kurmuş-

lardır.

•Bizansla iyi geçinmiş Sasanilerle savaşmışlardır.

• Başlıca geçim kaynakları ticaret ve sanattır.

• Hoşgörülü bir yönetime sahiptirler. Bu nedenle 7. ve

10. yüzyıllara "Hazar Barış Çağı" denilmiştir Ülkede

çeşitli dinlerdeki tüccarlar serbestçe ticaret yapabil-

mişlerdir.

• Museviliği benimseyen tek Türk devletidir. (8.Yüzyıl)

• Hazar denizi adını Hazar Devleti’nden almıştır.

• 10. Yüzyılda Peçenekler ile girdikleri mücadelede

zayıfladılar. Çeşitli kavimlerden oluşan ücretleri ordu-

lar, zayıflamalarında etkili oldu.

• Rus Knezliği Hazar hakanlığına son verdi.

Rusların istilaları sonucunda Tanrı Dağları çevresine

yerleştiler, günümüze kadar varlıklarını sürdürdüler.

1926 yılında Kırgızistan adıyla Rusya Federasyonu

içinde özerk bir cumhuriyete dönüştürüldü.1936

yılında SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birli-

ği’nin 15 cumhuriyetinden biri oldu ve 1991 yılında

bağımsızlıklarını ilan ettiler.

Şimdiki Sibirya adı Sibir Türklerinden kalmıştır.

Hazarlar, Arapların Doğu Avrupa’ya girişlerini engel-

lemişlerdir.

BULGARLAR

• Ogur Türkleriyle karışarak Bulgar devleti kurdular,

Hazar baskısı ile dağılıp 3 kısıma ayrıldılar:

1- Kafkasya bölgesine gidenler Hazar hakimiyeti

altına girdiler.

2- Batıya gidenler Tuna Bulgarları adını aldılar.

Hıristiyanlığı kabul ederek (Boris Han Dönemi)

Türklük özelliklerini kaybettiler (Slavlaştılar).

3- Kuzeye gidenler İdil (Kama-İtil-Volga) Bulgar-

ları adını aldılar. İslamiyeti kabul ettiler. Kazan

Türkleri olarak varlıklarını sürdürdüler. (Gü-

nümüz Tatarlar)

• İstanbul’u kuşatmışlar ancak başarısız olmuşlardır.

TÜRGİŞLER

• Başkentleri Balasagun’dur.

• İlk kez para bastıran Türk Devletidir.

• Uygurlardan sonra yerleşik hayata geçen ikinci Türk

topluluğudur.

• II.Göktürk Devletinin yıkılışıyla bağımsız oldular.

• Müslümanlara direnmiş ve İslamiyet'in Orta Asya'da

yayılmasına engel olmuşlardır.

•Sarı Türgişler ve Kara Türgişler olarak iki kabile olarak

yaşadılar. Bu iki kabile arasında mücadele başlayınca

Karluklar tarafından yıkıldı. (766)

KARLUKLAR

• Uygurlar ve Basmillerle birlikte II.Göktürk Devletinin

yıkılmasında etkili oldular.

• Orta Asya’ya sızmak isteyen Çin’e karşı Abbasilerin

yanında yer alarak Talas Savaşı’nın (751) Araplar tara-

fından kazanılmasını sağladılar.

• Böylece İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyu oldular.

• Karahanlıların (İlk Türk İslam devleti) kurulmasında

etkili oldular.

• 13. Yüzyılda Moğol hakimiyeti altına girdiler.

MACARLAR

• Macarlar, Fin-Ugor kabileleriyle Onogur Türklerinin

kaynaşmaları sonucu oluşmuşlardır.

• Avarlar, Sibirler ve Peçeneklerin baskıları sonucu

Avrupa’ya gelmişlerdir.

• Slavların arasına girip birleşmelerini önlemişlerdir.

• Almanların doğuya yayılmalarını engelleyerek Balkan kavimlerini Germenleşmekten korudular.

• Hıristiyanlığı resmi din olarak kabul ederek Roma

kültürünü benimsemişler ve Türk kültüründen uzak-

laşmışlardır.

PEÇENEKLER

• Devlet kuramamış bir Türk boyudur.

• İlk yurtları Aral Gölü çevresidir. Oğuzların baskısıyla

batıya göç edip Tuna boylarına gelmişlerdir.

• Bizans ordusunda paralı askerlik yapmışlar.

• Hıristiyanlığı kabul edip 11. Yüzyıla kadar Balkanlar-

da yaşamışlardır.

• Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusundan Türk ordu-

suna katılmışlardır. Böylece savaşın kazanılmasında

yardımcı olmuşlardır. (1071)

• Çaka Bey ile İstanbul’u almak için anlaşmışlar ama

Bizans İmparatoru Avrupa devletlerinden yardım is-

temiştir. Diğer taraftan da Balkanlara kadar ilerlemiş

olan Kumanlar ile anlaşmıştır.

• 1901 yılında Peçenekler üzerine saldıran Kumanlar,

Peçenekleri yıkmışlardır.

Orta Asya’nın Araplaşmasını engellemişler.

Dünyada, ilk Türkoloji Enstitüsü 1870 yılında Buda-

peşte Üniversitesi’nde kurulmuştur.

KUMANLAR (KIPÇAKLAR)

• Göktürk Devletinin batı bölgesinde yaşamışlardır.

• Orta Avrupa ve Balkan ülkeleri üzerine akınlar yap-

mışlardır.

• Mavi gözlü, sarışın ve uzun boylu olan Kumanlar,

Türk soyunun en güzel görünüşe sahip boyudur.

1239 yılında Moğollara yenilip dağılmışlardır.

OĞUZLAR (UZLAR)

• Hem Orta Asya'da hem de Avrupa'da egemenlik

kurmuşlardır.

• Türk milletinin en kalabalık ve tarihte hem siyaset

hem de uygarlık alanlarında en büyük rolü oynayan

Türk boyudur.

• Büyük gruplar halinde Müslümanlığı kabul ederek

Büyük Selçuklu Devletini kurmuşlardır.

• Devlet kurma yetenekleri en gelişmiş Türk boyudur.

• Karadeniz’in kuzeyinden Avrupa’ya giden Oğuzlar

(Uzlar) 13. Yüzyıldan sonra tamamen Macarlaşmışlar-

dır.

• Bir kısım Oğuzlar Rusya’nın batısında Gagauz (Gök-

Oğuz) adıyla yaşamışlardır.

• Malazgirt Savaşı'nda Bizans ordusunda Peçenekler

ile birlikte paralı askerlik yaparken Selçuklu ordusuna

katılarak kazanmalarını sağlamışlardır.

• Kumanlar (Kıpçaklar) ile yapmış oldukları mücadele-

ler Dede Korkut Hikayeleri’nin konusunu oluşturmuş-

tur.

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ İLKLER

1-Tarihte bilinen ilk Türk devleti hangisidir? -Asya Hun devleti 2-Asya hun Devletinin ilk hükümdarı kimdir? -Teoman

3-Asya Hun devleti en parlak dönemini hangi hüküm-dar döneminde yaşamıştır? -Mete 4-Asya hunlarının önünden batıya kaçan kavimlerin oluşturduğu harekete ne ad verilir? - Kavimler Göçü 5-Tarihte Türk ismini kullanan ilk Türk devlet hangisi-dir? - Göktürk 6- Tarihte bilinen ilk Türkçe yazılı belge nedir? -Orhun kitabeleri 7-Orhun Abideleri hangi Türk devleti zamanında dikil-miştir? -II.Göktürk (Kutluk) 8-Türklerin kullandığı ilk alfabe nedir? -Göktürk Alfabesi 9-İlk Türk devletlerinin inandığı din nedir? –Göktanrı dini 10-Tam anlamıyla yerleşik hayata geçen ilk Türk devle-ti hangisidir? -Uygurlar 11-Çin Seddi hangi ülkenin saldırılarını önlemek için yapılmıştır? -Asya Hun Devleti 12-Avrupada kurulan ilk Türk devleti hangisidir? -Avrupa Hun Devleti 13-İstanbul’u kuşatan ilk Türk devleti hangisidir? -Avarlar 14-İlk Türk devletlerinde devlet işlerinde yardımcı olarak bulunan meclisin adı nedir? -Kurultay 15-İlk Türklerde Zafer ve bayramlarda düzenlenen büyük şenliklere ne ad verilirdi? -Toy 16-İlk Türk devletlerinde ölüler için yapılan törenlere ne ad verilirdi? -Yuğ

Doğudaki Kumanlar Eyyubilerin ordusunda ücretli

asker olarak yer almışlardır.

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi ile İlgili Bazı Kavram ve Açıklamalar

• Agılıg: Hazine Görevlisi

• Alemdar: Bayrak ve sancakları taşıyıp, muhafaza

eden

• Aşçıbaşı: Mutfak işlerinden sorumlu

• Aygucı: Hükümdarın katılmadığı meclislerde Mec-

lis başkanı, veziri

• Ayukı: Hükümet

• Balbal: Ölen kişinin mezarının başına öldürdüğü

insan sayısınca dikilen heykelcik

• Balık: Eski Türklerde şehir

• Bitikçi / Tamgacı: Yazışmalardan sorumlu olan, Dış

Politikayı yönlendiren

• Bod: Boy

• Bodun: Boylar birliği

• Buyruk: Bakan

• Camedar: Sultan giysilerinden sorumlu olan

• Divan-ı Cünd: Hz. Ömer zamanında İslam ordula-

rını teşkilatlandırmak için kurulan divan…

• Emir-i ahur: Atların bakımından sorumlu

• Gulam: Esirlerden oluşan ordu

• Hacip: Hükümdar ve vezirden sonra gelen en rüt-

beli kişi. Hükümdar ile halk arasındaki iletişimden

sorumlu

• Hassa: Bağlı beyliklerden oluşan ordu

• İdikut: Kut yani Devlet sahibi, Uygur Hakanlarına

verilen unvan.

• İl ( el): Devlet

• Kapucubaşı: Sarayın her türlü hizmetinden sorum-

lu olan

• Katun-Hatun: Hükümdar eşi

• Kurgan: Mezar

• Kült: Dini Tören, Tapınma

• Kopuz: Eğlencelerde çalınan müzik aleti

• OGUŞ: Aile

• Ongun: Totemlere verilen ad

• Örgin: Taht

• Otağ: Hükümdar çadırı

• Subaşı: Ordu komutanı

• Şad: Hükümdar çocuklarından olup, tecrübe ka-

zanmaları için boylara yönetici olarak gönderilen

görevli.

• Şaman-Kaman- Kam- Baksı: Din adamı

• Şanyu: Kağan- Hakan- İdikut: Hükümdar

• Tuğ: Sancak

• Toy-Kurultay: Meclis

• Todun-Tudun: Vali

• Toygun: Kurultay (Toy)’a katılma hakkı olan,

Meclis üyesi

• Tarkan- Apa: Saray görevlisi

• Tekin (Tegin): Şehzade

• Tigin/ Tegin: Prens, Hakan çocuğu, Şehzade

• Todun: Vali, vergi işlerinden sorumlu görevli

• Ulag: Posta şebekesine verilen ad

• Urug: Soy

• Yargucı: Yargıç ve Tercüman

• Yuğ: Ölen kişi için düzenlenen tören

Bu yazı tarih.gen.tr için çeşitli kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır.

Kaynak gösterilmeden hiçbir sitede yayınlanamaz.

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

© EmpiRes