Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis
socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti
r u s u d a n k e W a y m a Z e
genderuli stereotipebi qristian da musulman studentebTan
fsiqologiaSi filosofiis mecnierebaTa doqtoris
akademiuri xarisxis mosapoveblad wardgenili
d i s e r t a c i a
naSromi Sesrulebulia iv.javaxiSvilis sax.
Tbilisis saxelmwifo universitetis
socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis
fsiqologiis mimarTulebis bazaze
xelmZRvaneli:
fsiqologiis mecnierebaTa kandidati
asocirebuli profesori: Salva abzianiZe
Tbilisi
2009
2
Sinaarsi
Sesavali ........................................................................................................................................................... 3
Tavi I. sqesTa Soris gansxvavebebis ZiriTadi ganmsazRvreli
faqtorebi ...................................................................................................................................................... 5
1.1. biologiuri da socialuri sqesi .................................................................................. 5
1.2. sqesTa Soris gansxvavebebi socialur doneze _
socialuri roli ...................................................................................................................................... 9
1.3. genderuli identifikacia da socializacia .........................................................16
1.4. genderuli gansxvavebebi qalebsa da mamakacebs Soris .............................29
1.5. genderuli stereotipebi da kultura .................................................................44
1.6. religiis gavlena stereotipebis Camoyalibebaze ............................................49
Tavi II. kvleviTi nawili ....................................................................................................55
2.1. sakiTxis dasma ......................................................................................................................................55
2.2. meTodebi, statistikuri aparati, cdis pirTa monacemebi .....................58
Tavi III. empiriuli kvlevis Sedegebi ...............................................................................59
3.1. genderuli rolebis kvlevis Sedegebi ....................................................................59
3.2. RirebulebaTa kvlevis Sedegebi .....................................................................................70
3.3. profesiaTa kvlevis Sedegebi ............................................................................................78
3.4. aqtivobebis kvlevis Sedegebi .........................................................................................104
3.5. konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendenciis kvlevis
Sedegebi .............................................................................................................................................................130
3.6. narcisizmis donis kvlevis Sedegebi ........................................................................132
3.7. qcevebis kvlevis Sedegebi .....................................................................................................133
daskvna ...................................................................................................................................................................152
gamoyenebuli literatura ...........................................................................................................155
danarTi ..............................................................................................................................................................160
3
Sesavali
bolo wlebSi fsiqologiaSi sakmaod didi yuradReba eTmoba sqesisa
da sqesTan dakavSirebuli sakiTxebis kvlevas.
es arcaa gasakviri, radgan sazogadoeba Sedgeba qalebisa da
mamakacebisagan da ase rom ar iyos, kacobrioba, rogorc cocxal
organizmTa erTiani sistema, ver iarsebebda. pirveli kategoria,
romelSic bavSvi gaiazrebs sakuTar Tavs, aris swored sqesobrivi
kuTvnileba.
garda konstitucionaluri mxarisa, qalsa da mamakacs Soris
gansxvavebas gaaCnia sociokulturuli konteqsti: igi asaxavs imas, rac
konkretul periodsa da konkretul sazogadoebaSi iTvleba qalisa da
mamakacisaTvis damaxasiaTeblad. amasTanave, arsebobs mosazreba, rom
sqesTa Soris arsebuli biologiuri gansxvavebebis Cveneuli aRqma aseve
gansazRvrulia kulturuli faqtoriT. magaliTad, antikuri droidan me-
17 saukunemde evropaSi gabatonebuli iyo Sexeduleba, rom qalis
organizmi warmoadgens ganuviTarebel mamakacur variants. aRorZinebis
epoqaSi evropelTa msoflmxedveloba Seicvala: mamakaci da qali
aRiarebul iqna Tavisi bunebiT polarulad gansxvavebul organizmebad
da maT Soris arsebuli socialuri gansxvavebebis dakavSireba daiwyes
maT biologiur struqturaSi arsebul gansxvavebebTan.
fsiqologiaSi sqesTan dakavSirebuli sakkiTxebis kvleva daiwyo me-
20 saukunis bolodan, magram 1970-ian wlebamde aseTi kvlevebis raodenoba
iyo SedarebiT mcire. me-20 saukunis 80-iani wlebidan izrdeba sqesis
sakiTxebiT daintereseba rogorc sazRvargareT, ise Cvens qveyanaSic. me-20
saukunis 90-iani wlebidan Cvens qveyanaSi momxdarma politikurma
cvlilebebma stimuli misca sqesis sakiTxebis kvlevas. garda amisa, am
mimarTulebiT mecnierul kvlevebs xeli Seuwyo feministurma moZraobam
da feministurma Teoriam.
sazRvargareT Catarebuli SedarebiT adreuli kvlevebidan
aRsaniSnavia makkobisa da jeklinis cnobili kvleva, romelic exeba
sqesTaSoris arsebul gansxvavebebs (Maccob& jacklin, 1974). maT gamohyves
oTxi sfero, romlebSic vlindeba qalebsa da mamakacebs Soris
gansxvavebebi, esenia:
4
sivrceSi orientaciis unari (testebis Sedegebi gviCvenebs, rom
sivrciTi damokidebulebis gagebas mamakacebi axerxeben qalebze
ukeTesad);
maTematikuri unarebi ( maTematikuri unarebis testebSi mamakacebi
sjobnian qalebs);
verbaluri unarebi (kvlevebi adasturebs, rom qalebs ukeTesad
aqvT ganviTarebuli verbaluri inteleqti, vidre mamakacebs);
agresiuloba (yvela asakSi mamakacebi arian qalebze ufro
agresiulebi).
garda aRniSnuli gansxvavebebisa, yvela sazogadoebaSi arsebobs
warmodgenebi qalisa da mamakacis pirovnuli Tvisebebis, qcevebis,
socialuri rolebis Sesaxeb, anu genderuli stereotipebi. am
stereotipebis Seswavlas gaaCnia rogorc Teoriuli, ise praqtikuli
mniSvneloba, vinaidan isini dakavSirebulia adamianis cxovrebis yvela
mxaresTan. sakmarisia mxolod ori sferos dasaxeleba _ ojaxuri
urTierTobebi da bavSvebis aRzrda _ rac miuTiTebs maTi Seswavlis
mniSvnelobaze. Cveulebriv, sxvadasxva sqesis bavSvebs mSoblebi acmeven
gansxvavebulad, maTgan elian gansxvavebul qcevebsa da ufrosebis
damokidebulebac xSirad gansxvavebulia.
genderuli stereotipebi sxvadasxva kulturaSi gansxvavebulia,
vinaidan kulturebi erTmaneTisagan gansxvavdebian Tavisi tradiciebiT.
kulturuli anTropologiis mniSvnelovani miRwevaa kulturuli
relativizmis aRmoCena, rac gulisxmobs imas, rom erT kulturul
jgufSi arsebuli Cveulebebi, Rirebulebebi, rwmena da socialuri
ganwyobebi sxva kulturaSi icvleba alternatiuliT. sxva sityvebiT, is,
rac Cveuli da gasagebia romelime kulturis warmomadgenlebisaTvis,
Cveni sakuTari kulturisaTvis SeiZleba iyos absoluturad miuRebeli
da gaugebari. es exeba adamianis cxovrebis yvela sferos, dawyebuli
Cacmis maneridan _ damTavrebuli qalsa da mamakacs Soris arsebuli
urTierTobebiT. romelime konkretul sazogadoebaSi SeiZleba miRebuli
iyos mamakacis dominanturoba, roca mamakaci axdens sqesTaSorisi
urTierTobebis regulirebas, xolo sxva sazogadoebaSi es urTierTobebi
SeiZleba iyos ufro Tanaswori.
5
genderuli stereotipebis Camoyalibebaze gavlenas axdens kulturis
iseTi mniSvnelovani faqtori, rogoricaa religia, vinaidan es
stereotipebi yalibdeboda gansxvavebuli religiuri tradiciebis
safuZvelze.
Cveni kvlevis sagans Seadgens imis dadgena, arsebobs Tu ara
gansxvavebebi qristiani da musulmani studentebis genderul
stereotipebSi. am sakiTxSi gasarkvevad, jer unda ganvixiloT sqesTan
dakavSirebuli determinantebi da vnaxoT, Tu rogor moqmedebs
religiuri tradiciebi sqesobrivi stereotipebis Camoyalibebaze.
Cvens winaSe mdgari sakiTxebis gadasawyvetad saWiroa ganvixiloT
Semdegi sakiTxebi:
socialuri roli;
sqesobrivi identifikacia da socializacia;
gansxvavebebi qalebsa da mamakacebs Soris;
kulturis gavlena sqesobrivi stereotipebis Camoyalibebaze.
vfiqrobT, am sakiTxebSi garkveva dagvexmareba CvenTvis saintereso
problemis gadawyvetaSi.
1. sqesTa Soris gansxvavebebis ZiriTadi ganmsazRvreli faqtorebi
1.1. biologiuri da socialuri sqesi.
sanam saubars daviwyebdeT sqesis bunebaze, sqesobriv
diferenciaciasa da sqesobriv gansxvavebebze, unda davsvaT kiTxva: ra
aris sqesi? biologiaSi sqesi ganisazRvreba, rogorc organizmis
morfologiuri da fiziologiuri Taviseburebebis erTianoba, romelic
uzrunvelyofs sqesobriv gamravlebas. ori sqesis arseboba gulisxmobs
organizmTa agebulebasa da funqcionirebaSi gansxvavebas, romlebic
ekuTvnian sxvadasxva sqess. qalisa da mamakacis organizmTa garegnul da
Sinagan gansxvavebebs ewodeba sqesobrivi dimorfizmi.
dReisaTvis biologebma eWvqveS daayenes adamianTa mxolod or
urTierTsapirispiro sqesad dayofis dasabuTebuloba. maT gamohyves
adamianis sqesobrivi organizaciis ramdenime done:
genetikuri sqesi (genebis garkveuli nakrebi);
gonaduri sqesi (sasqeso jirkvlebi);
6
morfologiuri sqesi (garegani da Sinagani sasqeso
organoebi);
cerebraluri sqesi (tvinis diferenciacia testosteronis
gavleniT);
endokrinuli, hormonaluri sqesi.
am meqanizmTa mravalferovnebis gaTvaliswinebiT, fsiqologiaSi
sqesi ganmartebulia, rogorc sxeulebriv da socialur maxasiaTebelTa
erToblioba, romlis safuZvelzec individs miiCneven qalad an kacad.
TiToeuli donis sxvadasxva maxasiaTeblis Sexameba gansazRvravs
konkretuli individis konstitucionaluri Taviseburebebis
mravalferovnebas, maSin roca adamianTa or sqesad Cveuli dayofa,
faqtiurad eyrdnoba mxolod morfologiur kriteriums: ama Tu im
sasqeso organos arsebobas. amasTanave, masobriv cnobierebaSi
morfologiur sqesTan dakavSirebulia qceviTi maxasiaTeblebic,
romlebic miewereba ama Tu im genitaliebis mqone individs: Tu individs
aqvs erTi saxis genitaliebi, maSin mas miewereba erTi garkveuli qceva,
Tu sxva-Sesabamisad, sxva qceva. is garemoeba, rom adamianis
morfologiuri sqesi SeiZleba gansxvavebulad iyos Sexamebuli sxva
doneebze mimdinare biologiur procesTa dinamikur maxasiaTeblebTan,
aRiqmeba, rogorc gadaxra. adamianTa umravlesobis cnobierebaSi
arsebobs stereotipi imaze, rom swored genitaliebi warmoadgens
biologiuri sqesis yvela aspeqtis Sefasebis kriteriums.
sqesobrivi gansxvavebebis TeoriisaTvis didi mniSvneloba aqvs
triadis _ hormonebi-tvini-qcevis urTierTqmedebas. saqme rom namdvilad
triadasTan aqvT, es mecnierebma aRmoaCines arc ise didi xnis winaT. 50-
60-ian wlebSi xSirad gamoiyeneboda formula-“hormonebi-qceva”,
romelSic mTavari roli miewereboda hormonebs. tvinis sqesobrivi
diferenciaciis aRmoCenas sqesis TeoriisaTvis hqonda udidesi
mniSvneloba. aRsaniSnavia, rom hipoTalamusis diferencireba xdeba
aramarto androgenebis gavleniT, aramed mas uSualod SeuZlia
zemoqmedebis moxdena rogorc endokrinul sistemaze, ise qcevis
sqesobriv diferenciaciaze. rodesac ukve Camoyalibebulia mamrobiTi da
mdedrobiTi sqesobrivi centrebi, qceva xdeba erTmniSvnelovani, magram
tvinis Sesatyvis ubanze hormonaluri zemoqmedebiT an qirurgiuli
7
Carevis gziT, SesaZlebelia mdedrebSi gamoviwvioT maskulinurÉ, xolo
mamrebSi-feminuri reaqciebi.
bolo dros, mecnierebaSi miRebulia, rom qalurisa da mamakacuris
gansxvavebisas naTlad gaimijnos erTmaneTisagan konstitucionaluri da
socio-kulturuli aspeqtebi, risTvisac iyeneben terminebs “konkretuli”
sqesi (sex) da “zogadi” sqesi (gender). terminiT “konkretuli” sqesi (sex)
aRweren adamianTa Soris biologiur gansxvavebebs, romlebic
ganpirobebulia ujredebis agebulebis genetikuri TaviseburebebiT,
anatomiur-fiziologiuri TaviseburebebiT da sasqeso organoebiT.
termini
“genderi” _ miuTiTebs socialur statusze da pirovnebis social-
fsiqologiur maxasiaTeblebze, romlebic dakavSirebulia sqesTan da
seqsualobasTan, magram aRmocendebian sxva adamianebTan urTierTobisas.
umetes SemTxvevaSi sqesi da genderi identuria. es imas niSnavs,
rom adamiani biologiuradac da socio-fsiqologiuradac aris vTqvaT,
qali. Tumca arsebobs adamianTa kategoria _ transseqsualebi, romlebsac
gaaCniaT erTi biologiuri sqesi da sapirispiro genderi. isini grZnoben
Seusabamobas sakuTar anatomiur sqessa da sqesobriv identifikacias
Soris, sakuTar mdgomareobas xSirad aRweren, rogorc “araswor sxeulSi
moTavsebuls”, mamakacs surs, iyos qali da piriqiT.
aris SemTxvevebic, roca erTi sqesis qromosomebis mqone individi
hormonalurad SeiZleba ganviTarebuli iyos, rogorc sawinaaRmdego
sqesis warmomadgeneli. qromosomaTa nakrebis mixedviT, individs
uviTardeba sqesis Sesabamisi pirveladi da meoradi niSnebi, Sesabamisi
hormonaluri sistema, Sesatyvisi “qaluri” an “mamakacuri”fsiqologia,
Tumca sqesis Tanamedrove kvlevebSi arsebobs monacemebi, romlebic
mowmobs normidan gadaxris mraval SemTxvevaze. transseqsualebis,
hermafroditebisa da sxvaTa magaliTebi gviCvenebs, rom biologiurad
sqesi aris rTuli kompleqsuri movlena, mravali SesaZlo variantiT da
aramarto ori, urTierTgamomricxavi kategoriebisagan Semdgari, rogorc
Tvlidnen tradiciulad. dReisaTvis individis sqesis ganmsazRvrel
mTavar kriteriumad miiCneven qromosomul sqess. arsebobs mosazreba, rom
qromosomuli sqesi aris ufro arsebiTi da ufro mecnieruli
kriteriumi, vidre genitaluri an hormonaluri sqesi. ueWvelia, rom
8
pirveladia swored qromosomuli sqesi, romelic organizmis
ganviTarebis momdevno safexurze iwvevs individis genitaluri,
hormonaluri da cerebraluri sqesis ganviTarebas. marTalia,
qromosomuli sqesi iTvleba misi amocnobis yvelaze validur
kriteriumad, magram aqac gvxvdeba anomaliebi.
manisa da takeris azriT, arsebobs genderis ori aspeqti:
genderuli identifikaciis procesi da genderuli rolebis SeZena.
genderuli identuroba _ esaa individis TviTcnobierebisa da qcevis
erToblioba, romelic sakuTar Tavs akuTvnebs romelime sqess da
orientirebulia Sesatyvisi genderuli rolis moTxovnebze, xolo
genderuli roli-esaa adamianis saqmianobis, statusis, uflebebisa da
movaleobebis diferenciacia maTi sqesobrivi kuTvnilebis mixedviT.
sqesTan dakavSirebiT Tavs iCens mravali kiTxva. erT-erTi SekiTxva
mdgomareobas SemdegSi: sqesi da gender-i kontiniums warmoadgens Tu
diqotomiur cvladebs?
tradiciulad, adamianTa umravlesoba sqesis formulirebas axdens
diqotomiurad, rac imas niSnavs, rom arsebobs mxolod ori sqesi da
isini arian erTmaneTisagan mkveTrad gansxvavebuli da
urTierTgamomricxavi. zogierT kulturaSi oris nacvlad ganasxvaveben
sam sqess, rac asaxulia enaSi, magaliTad, laTinur, berZnul da
germanul enebSi arsebobs mdedrobiTi, mamrobiTi da neitraluri sqesi.
aqedan gamomdinare, zogi mecnieris mtkicebiT, sqesi aris ufro
kontiniumi, vidre diqotomia. zogi avtori, magaliTad, Arfinkel-i da Baker-i
aRniSnavs, rom sex- sa da gender-s Soris gansxvaveba _ esaa mxolod
kulturuli da lingvisturi SeTanxmeba. adamianTa “axali” kategoriis _
transseqsualebis aRmoCenam eqspertebi miiyvana imis aRiarebamde, rom
sqesi araa mxolod diqotomia da mogvces Semdegi klasifikacia: qalebi,
mamakacebi da transseqsualebi ( 93:152 ).
mani da takeri emxrobian sqesis bipolarizms da aRniSnaven, rom
arsebobs mxolod ori sqesobrivi kategoria, aramarto qali-mamakacis
gansxvavebiT, aramed heteroseqsuali-homoseqsualis gansxvavebiTac. am
TvalsazrisiT, orive cvladia da isini warmoadgenen ufro kontiniums,
vidre diqotomias. maTi azriT, araa aucilebeli, arsebobdes ori sqesi,
aseve seqsualobis ori tipi _ homoseqsualoba da heteroseqsualoba. maT
9
es orive fenomeni ganxiluli aqvT speqtris saxiT, msgavsad
temperaturis aRmniSvneli kategoriebisa _ “civi” da “cxeli”, maT Soris
arsebuli mravali gansxvavebuli niuansiT. aseTi diskusiebis Semdeg
mkvlevarTa umravlesoba SeTanxmda, rom qali-mamakacis diqotomia
eRiarebinaT kulturul universaliad, rom sex-i da gender-i diqotomiuri
cvladebia. rac Seexeba “maskulinuroba-femininurobis” kontiniums, es
ufro misaRebia, radgan adamiani SeiZleba iyos met-naklebad mamakacuri
an qaluri.
1.2. sqesTa Soris gansxvavebebi socialur doneze _ socialuri
roli.
socialuri roli-esaa ganwyobebis, Rirebulebebisa da qcevis
sistema, romelsac sazogadoeba miawers garkveuli socialuri statusis
mqone pirovnebas (r.lintoni). sazogadoebaSi arsebobs rolis Sesatyvisi
molodinebi. am molodinebSi SeiZleba CarTuli iyos sruliad garkveuli
miwerilobebi (is, rac adamianma aucileblad unda gaakeTos), garkveuli
akrZalvebi(is, rac ar unda gaakeTos) da naklebad dazustebuli
molodinebi (is, rac adamians kargi iyo gaekeTebina Tavisi rolis
mixedviT). ( 63: 208 ).
individis mier rolis warmatebiT Sesruleba damokidebulia
faqtorTa rigze: 1) rolis codna anu mocemul rolTan dakavSirebul
wesebsa da movaleobebze warmodgenis qona; 2) Sesasrulebeli rolis
mniSvneloba; 3) mocemuli rolis Sesrulebis unari; 4)sakuTari roluri
qcevis refleqsirebis unari.
farTodaa gavrcelebuli tibosa da keliseuli rolebis dayofa
“miwerilad” da “miRweulad”. “miwerili” roli _ esaa garedan mocemuli,
romelic araa damokidebuli individis Zalisxmevaze. rolis miwera xdeba
asakis, sqesis safuZvelze (magaliTad, mozardi, vaJiSvili, da).
“miRweuli” _ esaa roli, romelsac individi aRwevs piradi ZalisxmeviT
(magaliTad, mecnieri, mwvrTneli).
socialuri rolis erT-erTi saxea genderuli roli. genderuli
roli-esaa adamianis saqmianobis, statusis, uflebebisa da movaleobebis
10
diferenciacia misi sqesobrivi kuTvnilebis mixedviT. genderuli rolebi
SeiZleba ganvixiloT, rogorc qcevisa da damokidebulebaTa modelebi,
romlebic saSualebas aZleven sxvebs, imsjelon individis sqesobriv
mikuTvnebulobaze.
genderuli rolebi ekuTvnis miwerili rolebis tips. momavali
qalis an mamakacis statuss bavSvi iZens dabadebisas, Semdeg ki
genderuli socializaciis procesSi igi swavlobs ama Tu im genderuli
rolis Sesrulebas. sazogadoeba mamakacs afasebs profesiuli
warmatebis mixedviT, xolo qals-ojaxisa da Svilebis yoliT.
diasaxlisis tradiciuli rolis Sesasruleblad qali unda iyos
mzrunveli, keTili da gulisxmieri. mamakacs Cveulebriv, miewereba
miRwevaze orientacia, qalisagan ki iTxoven adamianebze orientacias.
tradiciuli genderuli rolebis Camoyalibebis erT-erT
safuZvels warmoadgens Sromis ganawileba sqesis niSniT. am ganawilebis
ZiriTadi kriteriumia qalis mier bavSvis gaCenis biologiuri unari.
Tanamedrove sazogadoebebSi karga xania aRaraa imis socialuri
aucilebloba, rom Sromis ganawileba moxdes qalis am unaris
safuZvelze, rasac adgili hqonda arqaul sazogadoebaSi. qalTa
umravlesoba muSaobs sxvadasxva sferoSi ojaxs gareT, mamakaci ki didi
xania aRaraa mxolod “meomari da monadire”, romelic icavs da arCens
ojaxs. amis miuxedavad, stereotipebi tradiciuli genderuli rolebis
Sesaxeb Zalian mdgradia: qalisagan iTxoven koncentracias saqmianobis
ojaxur sferoze, xolo mamakacisagan-profesiul,sazogadoebriv sferoze.
sqesis Sesatyvisi socialuri rolebis genderuli stereotipis
ganmtkicebaSi mniSvnelovani roli iTamaSa t.parsonsisa da r.beilsis
koncefciam sqesTa “bunebriv” urTierTSemavseblobaze, romelic
mamakacuri da qaluri rolebis diferenciacias ganixilavs struqturul-
funqcionalur planSi. maTi azriT, Tanamedrove ojaxSi meuRleebma unda
Seasrulon ori gansxvavebuli roli: instrumentaluri da eqspresiuli.
instrumentaluri roli mdgomareobs ojaxsa da gare sinamdviles Soris
kavSiris SenarCunebaSi _ esaa profesiuli saqmianoba, romelsac moaqvs
materialuri Semosavali da socialuri statusi. eqspresiuli roli
pirvel rigSi gulisxmobs bavSvebze zrunvas da ojaxSi urTierTobebis
regulirebas. avtorebi Tvlian, rom bavSvis gaCenisa da movlis unari
11
erTmniSvnelovnad gansazRvravs colis eqspresiul rols, xolo qmari,
romelsac ar SeuZlia am biologiuri funqciis Sesruleba, xdeba
instrumentaluri rolis Semsrulebeli.
am Teoriam xeli Seuwyo socialur-anTropologiuri da
fsiqologiuri monacemebis integracias erTian sqemad, magram
feministurma kritikam aCvena, rom instrumentaloba-eqspresiulobis
safuZvels warmoadgens ara imdenad bunebrivi sqesobrivi gansxvavebebi,
ramdenadac socialuri normebi, romlebic aferxebs qalebisa da
mamakacebis individualur TviTganviTarebas da TviTgamoxatvas.
socialuri fsiqologebis azriT, arsebobs ori ZiriTadi mizezi,
ris gamoc adamiani cdilobs, Tavisi qceva Seusabamos socialur
normebsa da molodinebs _ esaa normatiuli da informaciuli zewola.
normatiuli zewoliTaa gamowveuli is, rom adamiani cdilobs, mihyves
genderul rolebsa da molodinebs. kvlevebi aCvenebs, rom genderuli
rolis Seusabamo qceva gansakuTrebiT uaryofiTad moqmedebs biWebis
popularobaze da mSoblebi negatiurad reagireben TavianTi Svilebis
im TamaSebze, romlebic damaxasiaTebelia sawinaaRmdego sqesisTvis (Fagot,
1978; Langlois, Downs, 1980). informaciuli zewola gamowveulia imiT, rom
romelime socialuri sakiTxis gadawyvetisas da garkveuli poziciis
arCevisas adamiani xSirad eyrdnoba ara sakuTar gamocdilebas, aramed
informacias, romelic modis garSemomyofTagan. sxva sityvebiT, zogjer
adamiani emorCileba ara imitom, rom sazogadoebis mxridan gakicxvis
eSinia, aramed imitom, rom sxvisi karnaxis gareSe man marTlac ar icis,
rogor moiqces. amitom igi usmens sxvebs da iqceva ise, rogorc sxva.
Caldini (Cialdini,1993) aRniSnavs, rom imis dasadgenad, raa swori, adamiani
cdilobs gaigos, Tu ra miaCniaT sworad sxvebs, xolo Tavis qcevas igi
sworad Tvlis manam, sanam aseve iqcevian sxvebi. am movlenas man uwoda
socialuri Semowmeba. igive meqanizmi moqmedebs genderuli rolebis
SemTxvevaSic: roca adamiani xedavs, rom qalebi da mamakacebi dakavebuli
arian gansxvavebuli saqmianobiT da gamudmebiT esmis, garSemomyofni da
masobrivi informaciis saSualebebi rogor usvamen xazs maT Soris
arsebul gansxvavebebs, igi askvnis, rom es marTlac asea da cdilobs,
TviTonac Seesatyvisebodes am molodinebs.
12
aris SemTxvevebi, roca adamiani iqceva genderuli rolis
Sesatyvisad, Tumca Sinaganad ar eTanxmeba mas da ase moqmedebs imitom,
rom Tavidan aicilos sasjeli da miiRos socialuri mowoneba.
damorCilebis am tips uwodes damTmobloba. meore tipia mowoneba,
internalizacia, roca adamiani emorCileba socialur normebs imitom,
rom mTlianad eTanxmeba maT. mesame tipia identifikacia, romlis drosac
adamiani imeorebs roluri modelis qcevebs (24: 41).
warmodgenas, rom qali pirvel rigSi aris diasaxlisi,
patriarqalur kulturebSi aqvs Zalian Rrma fesvebi. qalebis
umravlesoba bavSvobidanve iTvisebs am normas, rogorc Tavisi
“qalurobis” anu genderuli rolis gacnobierebis nawils.
feri (Ferree,1980) aRniSnavda, rom diasaxlisebi xSirad grZnoben
Tavis socialur izolacias. ojaxuri Sromis naklebad prestiJuloba
kidev ufro zrdis diasaxlisTa ukmayofilebas. SeiZleba amitomacaa, rom
zogierTi gamokvlevis mixedviT, diasaxlisebs aqvT ufro dabali
TviTSefaseba, vidre mosamsaxure qalebs. zogi kvleva imasac amtkicebs,
rom gaTxovil qals, romelic ar muSaobs, ufro meti midrekileba aqvs
depresiisken, vidre mosamsaxure qalebs (Ross., 1983).
Tumca yvela mkvlevari ar fiqrobs ase. Sixani (Sheehan, 1984) wers,
rom marTalia, diasaxlisebs TavianTi ojaxuri saqmianoba miaCniaT
mosawyenad da erTferovnad, magram amis gamo isini ar ganicdian
fsiqologiur diskomforts, radganac diasaxlisis roli maT sakmao
dros utovebs garTobisa da sazogadoebrivi cxovrebisaTvis sxvadasxva
klubebsa da organizaciebSi ( 11:127).
miuxedavad diasaxlisis rolis Sesaxeb azrTa sxvadasxvaobisa,
sociologTa umravlesoba Tanxmdeba imaSi, rom qali, romelic muSaobs
da Rebulobs xelfass, saxlSi sargeblobs ufro meti ZalauflebiT.
qmarze finansuri damokidebulebis gamo, diasaxlisi ojaxSi naklebad
gavleniani figuraa, vinaidan es “qmris” fulia da isaa erTaderTi, vinc
dakavebulia “namdvili” saqmiT.
qalis tradiciuli roli zRudavs mosamsaxure qalsac, vinaidan
garda samsaxurisa, masze modis ojaxuri saqmianobisa da bavSvebis
movlis didi wili. Cvens qveyanaSi (da aramarto CvenTan) qalisaTvis
tipiuria “ori tvirTis” situacia _ profesiul sferosa da ojaxSi.
13
mniSvnelovan gavlenas axdens kultura. magaliTad, iaponiaSi saojaxo
saqmeebs qmari uTmobs kviraSi daaxloebiT 4 saaTs, xolo SveicariaSi _
18saaTs (samwuxarod, ar gagvaCnia saqarTvelos monacemebi).
tradiciuli genderuli roli zRudavs mamakacsac. kimmeli
(Kimmel,1987) aRniSnavs, rom mamakacurobisa da qalurobis istoriulad
Camoyalibebuli gansazRvrebebi ganamtkicebs situacias, romelSic
mamakacebi floben qalebze garkveul Zalauflebas da am mdgomareobis
Sesacvlelad yuradReba unda mieqces mamakacis rolsac.
berni (2002) plekis (Pleck,1993) msgavsad amtkicebs, rom mamakacis
qceva eyrdnoba warmodgenebs mamakacurobaze, romlebsac igi iTvisebs
kulturidan. am warmodgenebis aTviseba xdeba mis mier socializaciis
procesSi genderuli rolis dauflebisas.
Tompsonma da plekma (1986) mamakacuri roli gansazRvres, rogorc
“socialuri normebi, romlebic Seicaven miwerilobebsa da akrZalvebs
imis Sesaxeb, Tu ras unda grZnobdnen da akeTebdnen mamakacebi”. (11: 167).
studentebis kvlevisas maT daadgines, rom es roluri normebi yalibdeba
sami faqtoris gavleniT: pirveli dakavSirebulia molodinebTan, rom
mamakaci SesZlebs statusisa da pativiscemis moxveWas (statusis norma);
meore faqtori _ simtkicis norma _ asaxavs molodinebs, romlebic exeba
mamakacis gonebriv, emociur da fizikur simtkices; mesame faqtori _ esaa
molodini, rom mamakaci unda gaurbodes stereotipulad qalur
saqmianobas. mokled SevexoT TiToeuls.
warmatebis / statusis norma.
es norma gulisxmobs, rom mamakacis Sefaseba xdeba samsaxurSi
warmatebisa da fulis mixedviT. am normas ukavSirdeba mTeli rigi
problemebi mamakacisTvis. jer erTi, mamakacTa umravlesobas ar Seswevs
imis unari, rom 100%-iT Seesatyvisebodes am normas, rac xSirad iwvevs
maT dabal TviTSefasebas (Pleck, 1981).
finansur zewolas gansakuTrebiT mZimed ganicdis is mamakaci,
romlis coli ar muSaobs, vinaidan ojaxis finansurad mxolod masze
damokidebulebis gancda, adamianis fsiqikisaTvis warmoadgens did
simZimes.
14
mosazreba, rom ojaxSi mamakacis mTavari movaleoba fulis
Semotanaa, uaryofiTad moqmedebs mamakacebis mier mSoblis funqciis
Sesrulebaze, vinaidan man TiTqmis mTeli dro unda dauTmos samuSaos.
mamis Semosavlis zrdis mixedviT misi wvlili Svilebis aRzrdaSi,
Cveulebriv, mcirdeba (Ericson & Gecas, 1991).
simtkicis norma.
es norma arsebobs ramdenime formiT: a)fizikuri, b)gonebrivi da
g)emociuri simtkice. ganvixiloT isini saTiTaod.
a) fizikuri simtkicis norma
fizikuri simtkicis norma _ esaa imis molodini, rom mamakaci
iqneba Ronieri da vaJkacuri. fizikurad susti mamakacebis TviTSefaseba
SeiZleba seriozulad dadabldes, rac aiZulebs maT sasurveli fizikuri
formis misaRwevad mimarTon janmrTelobisaTvis saziano meTodebsac.
fizikuri simtkicis normam mamakaci zogjer SeiZleba miiyvanos
Zaladobamde, gansakuTrebiT maSin, roca sxvebi Tvlian, rom
araagresiuli moqmedeba ar iqneba mamakacuri. mamakacebs, romlebsac ar
SeswevT sakuTari Tavis sxva saSualebebiT realizebis unari,
gansakuTrebiT uyvarT mamakacurobis demonstrireba Zaladobis gziT.
sxva sferoSi ususuri mamakacisaTvis Zaladoba warmoadgens sakuTari
siZlieris gancdis erTaderT saSualebas.
b) gonebrivi simtkicis norma.
amaSi igulisxmeba sayovelTaod miRebuli norma, romlis
mixedviTac, mamakaci unda iyos mcodne da kompetenturi. SeiZleba esaa
imis mizezi, rom mamakaci Znelad Tu aRiarebs, rom raime ar icis da
amjobinebs, ar iTxovos rCeva. zogjer aman SeiZleba xeli SeuSalos mas
saWiro informaciis mopovebaSi, vinaidan adamians ver gadauwyvetia
kiTxvebis dasma, radgan gamomJRavndeba, rom igi kargad ver erkveva
sakiTxSi. es norma problemebs badebs pirovnebaTaSoris urTierTobebSi,
radgan mamakaci, romelic cdilobs Seesatyvisebodes am normas, xSirad
amcirebs sxvebs imiT, rom uars ambobs sakuTari Secdomebis aRiarebaze,
rac xels uSlis adamianTa Soris normalur urTierTobebs.
15
g) emociuri simtkicis norma
es norma gulisxmobs, rom mamakaci unda iyos emociurad mtkice:
ganicdides nakleb grZnobebs da unda SeeZlos sakuTari emociuri
problemebis gadaWra sxvisi daxmarebis gareSe. S.bernis (2002) azriT,
swored es norma badebs yvelaze ufro seriozul problemebs mamakacsa
da qals Soris. kvlevaTa Sedegebi gviCvenebs, rom mamakacebi aranakleb
emociurebi arian, vidre qalebi, magram Tavisi genderuli rolis gamo
arian naklebad eqspresiulebi, maTTvis socialurad misaRebia mxolod
erTi emociis-sibrazis gamoxatva. emociuri eqspresiis erT-erTi formaa
“TviTgaxsna”, komunikaciis iseTi tipi, roca adamiani sxvas uziarebs
Tavis pirad grZnobebs. kvlevaTa rigi amtkicebs, rom mamakacebi
TviTgaxsnas axdenen qalebze iSviaTad (Dolgin et al., 1991; Shaffer et al.,1991,
Levis, 1978). mamakacebi, romlebic emxrobian mamakacurobaze tradiciul
Sexedulebebs, cdiloben Tavidan aicilon TviTgaxsna,xolo
androginuli pirovnebebi _ qalebic da kacebic _ amJRavneben
TviTgaxsnis msgavs dones.
barbis (Barbee., 1993) azriT, mamakacisagan iSviaTad elian emociur
mxardaWeras, vinaidan zogjer sxvis mier gulis gadaSlaze is reagirebs
imdenad logikurad da uemociod, rom adamianma es SeiZleba miiRos
gakicxvad. samagierod, mamakacic naklebad Rebulobs sxvebisagan emociur
mxardaWeras, vinaidan sazogadoeba xSirad ver xvdeba, rom mas sWirdeba
aseTi mxardaWera.
d) antiqalurobis norma.
esaa norma, romlis mixedviTac mamakaci unda gaurbodes
specifikurad qalur saqmianobas, moqmedebis saxesa da qcevis modelebs.
zemoT aRvniSneT, rom warmateba / statusis norma xels uSlis mamakacs
mamis rolis srulfasovnad SesrulebaSi. mkvlevarebi varaudoben, rom
antiqalurobis normasac igive efeqti aqvs. fsiqologebi aRniSnaven, rom
mSoblis funqcionirebisaTvis Zalian mniSvnelovania sinaze, zrunva,
emociuri mxardaWera. bevr mamakacs uWirs amis gakeTeba, radgan am
moqmedebebs isini akavSireben qalurobasTan. antiqalurobis norma aseve
SeiZleba ewinaaRmdegebodes saojaxo saqmeebSi Tanasworobas, radganac
16
mamakacisaTvis saojaxo saqme asocirebulia qalTan da qalurobasTan.
gamokvlevebi adasturebs, rom rac ufro tradiciuli Sexedulebebisaa
mamakaci, miT ufro naklebad asrulebs is saojaxo saqmeebs (Alkinson &
Huston, 1984).
levants (1992) miaCnia, rom dReisaTvis mamakacis roli ganicdis
kriziss, romelic gamowveulia sazogadoebaSi momxdari cvlilebebiT.
arsebobs safuZveli vifiqroT, rom adamianebs surT tradiciul
mamakacur normebSi cvlilebebis Setana. tompsonma da plekma (Thompson &
Pleck, 1986) daadgines, rom axalgazrda vaJebi aRiarebdnen tradiciuli
mamakacuri normebis arsebobas, magram ar gamoxatavdnen maT mimarT
radikalur Tanxmobas an dauTanxmeblobas. 16-dan 88 wlamde asakis
mamakacebic, aseve naklebad iwonebdnen tradiciul mamakacur rolebs
(Burns & Laver, 1994).
Tumca, dafiqrebas iwvevs is faqti, rom miuxedavad tradiciuli
mamakacuri rolisaTvis susti mxardaWerisa, mamakacTa umravlesoba
praqtikulad mainc cdilobs am rolis Sesatyvisad moqmedebs, rasac aqvs
garkveuli mizezebi.
erT-erTi mizezi SeiZleba iyos imis gancda, rom sazogadoeba mainc
mxars uWers tradiciul mamakacur normebs. maSinac ki, roca mamakaci
aqtiurad ar emxroba am normebs, es ar niSnavs imas, rom igi ar
emorCileba maT, raTa Tavidan aicilos sazogadoebis mxridan gakicxva.
o’liri da donahiu (O’ Leary & Donohue, 1988) aRniSnaven, rom mamakacebis
azriT, genderuli rolidan gadaxra gamoiwvevs negatiur socialur
Sedegebs.
mamakacis tradiciuli genderuli rolis Secvlas sWirdeba
socialuri institutebis reorganizaciac, vinaidan am cvlilebebs xels
uSlis isic, rom organizaciaTa normebi da politika isev eyrdnoba
saojaxo Sromis ganawilebis tradiciul gagebas, rac ar uwyobs xels
rolur cvlilebebs.
marTalia, bolo 50 wlis manZilze genderuli rolebi Seicvala
sakmaod Zlierad, maT Soris saqarTveloSic, magram sazogadoebaze
tradiciuli normebis gavlena jer isev Zlieria.
1.3. genderuli identifikacia da socializacia.
17
a) genderuli identifikaciis stadiebi.
identurobis cneba yvelaze metad dakavSirebulia pirovnebis “me-
koncefciis” cnebasTan. identuroba _ esaa “me-koncefciis” wamyvani
maxasiaTebeli, romelic asaxavs met-naklebad gacnobierebul da miRebul
mis kognitur Semadgenel nawils da uzrunvelyofs pirovnebis
mTlianobasa da uwyvetobas cxovrebis manZilze.
sqesobrivi kuTvnileba _ esaa pirveli kategoria, romelSic bavSvi
gaiazrebs Tavis sakuTar “me”-s. nebismier sazogadoebaSi sxvadasxva
sqesis bavSvebisagan elian gansxvavebul qcevebs da maT gansxvavebulad
eqcevian. Sedegad, nebismier sazogadoebaSi gogonebi da biWebi iqcevian
gansxvavebulad.
genderuli identifikacia stadialuri procesia (31:81). avtorTa
umravlesoba sqes-rolur identurobas hyofs or Semadgenel nawilad: 1.
sqesobrivi identuroba _ imis gageba, rom igi ekuTvnis garkveul sqess, 2.
sakuTriv sqes-roluri identuroba, qalisa da mamakacis rolis codna da
aTviseba.
s.tompsoni ( S. Tompson,1975) sqesobrivi rolis adreul
ganviTarebaSi gamohyofs sam etaps: 1. bavSvi igebs, rom arsebobs ori
sqesi; 2. igi CarTavs sakuTar Tavs am oridan erT-erT kategoriaSi; 3.
TviTgamorkvevis safuZvelze igi irCevs da amjobinebs qcevis garkveul
formebs.
S.berni (2001) gamohyofs sqesobrivi identurobis Camoyalibebis oTx
stadias: 1. genderuli identifikacia (bavSvis mier sakuTari Tavis
mikuTvneba ama Tu Tu im sqesisadmi, 2. genderuli konstantoba ( imis
gageba, rom genderi mudmivia da misi Secvla ar SeiZleba), 3.
diferencialuri mibaZva (survili, iyos yvelaze kargi biWi an gogona), 4.
genderuli TviTregulacia (bavSvi TviTon iwyebs sakuTari qcevis
kontrolirebas, iyenebs ra garkveul sanqciebs) (31:81).
2-3 wlis asakamde biWebis umravlesoba icmevs dedis tansacmels an
fexsacmels, TamaSobs dedis kosmetikiT, frCxilebze ismevs laqs, magram
roca sruldeba genderuli identifikaciis procesi da biWebi aRweven
genderul konstantobas, isini iwyeben imis gagebas, rom es yvelaferi _
gogonebis saqmea. skolaSi Sesvlamde bavSvebma ukve ician genderuli
gansxvavebebis Sesaxeb, romelic exeba saTamaSoebs, tansacmels,
18
saqmianobas. mkvlevarTa dakvirvebebi gviCvenebs, rom TamaSisas biWebi
irCeven manqanebs, saTamaSo iaraRebs, konstruqtorebs, gogonebi _
Tojinebs, Tojinebis tansacmels an saojaxo saqmesTan dakavSirebul
saTamaSoebs ( Liss, 1981; M.O’Brien, 1992).
asakTan erTad icvleba bavSvis pirveladi sqesobrivi identurobis
Sinaarsi da moculoba. sqesobrivi kuTvnilebis fsiqologiuri
TviTgamorkveva iwyeba meore wlidan da mtkicdeba mesame wlisTvis. am
droisaTvis bavSvebis 75% Tavs Tvlis gogonad an biWad. maT SeuZliaT
sxvebis dayofac gogonebad da biWebad, qalebad da kacebad. isini sworad
pasuxoben kiTxvas “Sen gogona xar Tu biWi?” ( S. Tompson, 1975). sami wlis
asakSi bavSvi naTlad asxvavebs adamianTa sqess, Tumca SeiZleba ar
icodes, raSi mdgomareobs es gansxvaveba. magaliTad, bevri bavSvi
darwmunebulia, rom Tu biWi Caicmevs kabas, igi gaxdeba gogona. maT
SeiZleba ar esmodeT, rom mxolod biWi SeiZleba gaxdes mama, xolo
gogona _ deda da SesaZloa, hkiTxon dedas, vin iyo is bavSvobaSi _ gogo
Tu biWi. amdenad, sami wlis bavSvma marTalia, icis Tavisi sqesobrivi
kuTvnileba, magram xSirad axdens sqesis dakavSirebas SemTxveviT,
garegnul niSnebTan, igi aseve uSvebs sqesis Secvlis SesaZleblobasac.
l.kolbergi Tvlis, rom sqesobrivi identifikaciis konstantobis
formireba bavSvSi grZeldeba 2-dan 7 wlamde. es emTxveva bavSvebSi
aqtivobebisa da ganwyobebis sqesobrivi diferenciaciis gaZlierebas:
gogonebi da biWebi sakuTari iniciativiT irCeven sxvadasxva TamaSebsa da
partniorebs, maT uCndebaT gansxvavebuli interesebi, xdeba erTsqesiani
jgufebis Camoyalibeba anu sqesobrivi segregacia.
TviTgamorkvevis aRmocenebis Semdeg bavSvi iwyebs im sagnebis,
moqmedebisa da qcevis formebis pozitiurad Sefasebas, romlebic
dakavSirebulia gogonas an biWis miseul rolTan. amis Sedegad,
mocemuli sqesisaTvis tipiuri qceva masSi iwvevs dadebiT gancdebs,
rasac mivyavarT am rolSi TviTdamtkicebamde. ( L. Kohlberg, 1966).
dadgenilia, rom biWebi gogonebze ufro adre iwyeben sqesobrivi
rolebis gacnobierebas. d.braunis ( D. Brown,1957) kvlevebSi aRmoCnda, rom
5-dan 11 wlamde asakis biWebi ufro did upiratesobas aniWeben mamakacis
rols, vidre gogonebi _ qalisas.
19
b) genderuli identifikaciis Teoriebi
sazogadoebis cnobierebaSi gavrcelebulia warmodgena imaze, rom
sqes-roluri mikuTvneba individs “eZleva” biologiurad. ganvixiloT
ramdenime Teoria, romelic exeba genderul identifikacias.
1. fsiqoanalitikuri Teoria
froidis Teoriis mixedviT, adamianis ZiriTadi moTxovnilebebi
mimarTulia iqiTken, rom moxsnas daZabuloba sxeulis garkveul
senzitur zonebSi, romlebsac igi uwodebs erogenul zonebs.
ganviTarebis periodSi bavSvi cdilobs daikmayofilos oraluri,
analuri da bolos, genitaluri moTxovnilebebi. imis mixedviT, Tu
rogor yalibdeba axalSobili bavSvad, bavSvi mozardad da mozardi
zrdasrulad, adgili aqvs sxvadasxva saxis moTxovnilebaTa ganviTarebas
da amasTanave, icvleba maTi dakmayofilebis saSualebebi da
dakmayofilebis fizikuri sfero. adamiani, romelic fiqsirebulia erT
stadiaze, Tavis moTxovnilebebs ikmayofilebs “bavSvuri” saSualebebiT
da ara “didebis” saSualebebiT, rasac adgili aqvs normaluri
ganviTarebisas. oralur da analur safexurze gogonebi da biWebi
erTnairad viTardebian. am safexurze orive sqesisaTvis damaxasiaTebelia
Zlieri emociuri kontaqti dedasTan. daaxloebiT 4-5 wlis asakSi isini
ganicdian “oidiposis” konfliqts. biWebis seqsualuri moTxovnilebebi
mimarTulia dedisaken, xolo mtruli _ mamisaken. aseTi moTxovnilebebi
bavSvSi iwvevs Zlier konfliqts da danaSaulis grZnobas, biWs uCndeba
kastraciis SiSi. imisaTvis, rom dasZlios “kastraciis SiSi”, biWma unda
moaxdinos dedisadmi ltolvis represia da mamasTan identifikacia. ase
xdeba incestze tabus internalizacia, biWSi iwyeba “ze-mes” (super ego)
ganviTareba da amiT xdeba oidiposis konfliqtis gadaWra.
gogonebTan es procesi sakmaod gansxvavebulia. daaxloebiT im
periodSi, roca biWebs uviTardebaT kastraciis SiSi, gogonebi
ganicdian “penis envy.” gogona acnobierebs, rom biWs aqvs raRac patara
garegani organo, romelic mas ara aqvs da amis gamo,igi Tavs grZnobs
dasjilad. gogona Tvlis, rom es dedis bralia, dedam igi gaaCina
avadmyofurad mowyobili da amitom patara gogonas midrekileba gadadis
mamaze. oRond imisaTvis, rom “gaimarjvos” mamaze, man unda moaxdinos
sakuTari dedis imitacia. vinaidan gogonas ara aqvs kastraciis SiSi, misi
20
moTxovnilebebis represia naklebad mkacria da amitom incestze tabus
internalizaciac naklebad dasrulebulia, amitomac gogonebis “super
ego” aris susti.
froidis mosazreba qalis fsiqologiaze sakamaToa, gansakuTrebiT --
penis envy. k.hornim ukuagdo es Tezisi imis mtkicebiT, rom mamakacebs
SurT qalis, vinaidan qals gaaCnia bavSvis tarebisa da gaCenis unari.
tradiciuli fsiqoanalitikuri Teoria sqesobriv diferenciaciaSi
mTavar rols aniWebs biologiur faqtorebs da mis mTavar meqanizmad
Tvlis bavSvis mSoblebTan identifikaciis process. tradiciuli
fsiqonalizi aRiarebs, rom mamakacisa da qalis modelebi Tvisobrivad
gansxvavebulia erTmaneTisagan. mamakacisaTvis damaxasiaTebelia
aqtiuroba, agresiuloba, swrafi gadawyvetilebis miRebis unari,
SemoqmedebiTi swrafva. qalisTvis ki damaxasiaTebelia pasiuroba,
socialur garemoze damokidebuli qceva, konformuloba, emociuroba.
froidis azriT, pirovneba harmoniulad viTardeba am modelis mixedviT
da ar irRveva misi sqesobrivi identifikacia.
2. socialuri daswavlis Teoria
socialuri daswavlis Teoria da misi saxesxvaoba _ modelirebis
Teoria, eyrdnoba ganpirobebulobis bihevioristul princips da
amtkicebs, rom yvelaferi damokidebulia mSoblebis modelebze, romelTa
mibaZvasac cdilobs bavSvi da im ganmtkicebaze, romelsac bavSvs aZleven
mSoblebi.
socialuri daswavlis momxreebi Tvlian, rom bavSvi axdens sakuTari
Tavis identifikacias ara romelime mSobelTan, aramed qalisa da
mamakacis raRac xatTan, romelic Seqmnilia mis mier im dakvirvebebis
safuZvelze, romlebic Seesatyviseba amave sqesis ufrosTa qcevas.
amasTanave, bavSvisaTvis mniSvnelovania ara TviTon im adamianis sqesi,
visac baZavs, aramed informacia imaze, rom am adamianis qceva
Seesabameba garkveul sqess ( J.C.Masters et al.,1979).
sqesobrivi tipizaciis Teoria eyrdnoba socialuri daswavlis
Teorias da gadamwyvet mniSvnelobas aniWebs ganmtkicebis meqanizmebs:
mSoblebi da sxva adamianebi axdenen biWebis waxalisebas “biWuri”
qcevisaTvis da kicxaven maT, roca isini iqcevian “gogonebiviT”.
21
gogonebis waxaliseba ki xdeba qaluri qcevisaTvis, xolo gakicxva-
mamakacurisaTvis (W.Mischel,1970). am Teoriis poziciebidan rTulia
sqesobrivi stereotipebidan gadaxris axsna, romelTa aRmocenebac
xdeba stiqiurad, zogjer aRzrdis sawinaaRmdegodac ki.
3. kognituri ganviTarebis anu TviTkategorizaciis Teoria
kognituri ganviTarebis Teoria ar uaryofs ganmtkicebis rols,
magram misi momxreebis azriT, mTavaria bavSvis mier ufrosisagan
informaciis miReba sqes-roluri qcevis Sesaxeb da bavSvis mier Tavisi
sqesobrivi mikuTvnebulobisa da misi Seuqcevadobis gageba. araa
SemTxveviTi, rom j.smetana da k.leturno (J.Smetana, K.Letourneau, 1984)
Tvlian, rom genderuli konstantoba ubiZgebs bavSvs, eZebos socialuri
kontaqtebi Tavisi sqesis Sesatyvis qcevaze informaciis mosagroveblad.
es Teoria xazs usvams identifikaciis procesis SemecnebiT mxares.
dasawyisSi bavSvi igebs, Tu ras niSnavs, iyo qali an mamakaci, Semdeg
gansazRvravs, vinaa TviTon da SemdgomSi cdilobs, SeaTanxmos Tavisi
qceva mamakacze an qalze warmodgenebTan. aqedan gamomdinareobs bavSvis
inteleqtualuri ganviTarebis mniSvneloba sqesobrivi
identifikaciisaTvis (L.Kohlberg, 1966). ganmtkiceba da modelireba
fsiqologiuri sqesis Camoyalibebaze arsebiT gavlenas axdens mxolod
mas Semdeg, roca ukve moxdeba sqesobrivi tipizacia.
am Teoriis sawinaaRmdegod gamodis is, rom sqesobrivi
diferenciacia iwyeba gacilebiT adre, vidre bavSvs Camouyalibdebodes
Tavisi sqesobrivi identurobis mdgradi cnobiereba. ueWvelia, bavSvebs
midrekileba aqvT, aRadginon qcevaSi swored is modelebi, romlebic
Seesatyviseba maT sqess (C. Martin, C.Halverson,1981). am avtorTa monacemebiT,
bavSvebi akvirdebian, Tu ramdenad xSirad iCens Tavs qalebis an
mamakacebis qcevaSi saqmianobis esa Tu is saxe, xolo miRebul codnas
iyeneben sakuTari qcevebis asagebad. dadgenilia, rom bavSvi ufro didi
albaTobiT moaxdens ufrosis qcevis imitacias, Tu Tvlis, rom igi
Seesatyviseba genderul-rolur qcevas. magaliTad, Tu mSoblis qceva ar
Seesatyviseba standartul genderul rols, bavSvi axdens ara mis
mibaZvas, aramed orientacias iRebs sxva ufrosebis qcevaze.
22
4. genderuli sqemis Teoria
s.bemis mier damuSavebuli genderuli sqemis Teoria Seicavs rogorc
socialuri daswavlis Teoriis, ise kognituri ganviTarebis Teoriis
niSnebs. am Teoriis pozicebidan, garkveuli genderuli rolis
SesrulebasTan dakavSirebuli ganwyobebis SeTviseba da miReba
xorcieldeba pirveladi socializaciis procesSi. varaudoben, rom
sqesobrivi diferenciacia da tipizacia warmoadgens informacias
genderul-sqematizirebuli gadamuSavebis Sedegs, romelic
dakavSirebulia cnebebTan “qaluri” da ‘mamakacuri”. axdens ra ufrosebze
orientirebas, bavSvi swavlobs “mes” yvela SesaZlo gansazRvrebidan
amoirCios mxolod isini, romlebic miesadageba mis sqess. axali
informaciis aRqmisas bavSvi axdens mis kodirebasa da organizebas
garedan mocemuli genderuli sqemis Sesatyvisad, anu kulturaSi
gabatonebuli warmodgenebis mixedviT qaluroba-mamakacurobaze da
qalisa da mamakacis rolze. amrigad, bavSvis TviTSefasebac da misi
qcevac mniSvnelovnad ganisazRvreba genderuli sqemis Sinaarsobrivi
komponentiT.
5. socialuri rolebis Teoria
a.iglis (Eagly, 1987) socialuri rolebis Teoriis mixedviT, bevri
genderuli sxvaoba warmoadgens gansxvavebuli socialuri rolebis
produqts, romlebic mxars uWeren an axSoben qalebsa da mamakacebSi
qcevis garkveul variantebs (79:24). gansxvavebuli rolebi ayalibeben
gansxvavebul Cvevebsa da atitudebs da swored amas mivyavarT
qalebisa da mamakacebis gansxvavebul qcevamde. imis gamo, rom qalebi
da mamakacebi asruleben sxvadasxva saqmianobas, vaskvniT, rom isini
arian gansxvavebuli adamianebi.
Tu SevajamebT ganxilul Teoriebs, vnaxavT, rom socialuri
daswavlis momxreTa azriT, sqesobrivi identuroba aRmocendeba
mxolod mas Semdeg, roca bavSvi iTvisebs ama Tu im sqesisaTvis
tipiur qcevas. kognitivistebi ki emxrobian Tvalsazriss, rom
dasawyisSi bavSvi iTvisebs sqesobriv identurobas, xolo Semdeg
swavlobs sqesis Sesatyvisad moqmedebebs. es kamaTi ufro hgavs
23
gamogonils, vinaidan cxadia, rom sqesobrivi identurobis
Camoyalibeba momentalurad ar xdeba. esaa xangrZlivi procesi,
romelSic adgili aqvs rogorc identifikacias, ise spontanur mibaZvas
da daswavlasac, rogorc ufrosebis mier bavSvisaTvis sqesobrivi
rolis mizanmimarTuli swavlebis Sedegs. amitom samarTliani Cans
mosazreba, rom es Teoriebi aRwers erTidaigive process sxvadasxva
poziciebidan: sqesobrivi tipizaciis Teoria _ aRmzrdelTa
poziciebidan, xolo TviTkategorizaciis Teoria - bavSvis poziciidan.
g) normatiuli zewola, rogorc genderuli identifikaciis meqanizmi.
genderuli identifikaciis Camoyalibebaze gavlenas axdens
normatiuli zewola. gamokvlebebi aCvenebs, rom mSoblebis
umravlesobas (83%) aucileblad miaCnia bavSvis aRzrda sqesobrivi
gansxvavebebis gaTvaliswinebiT, Tumca gamokiTxulTa 46%-s uWirs imis
Tqma, Tu rogor unda gaakeTos es sworad. marTalia, sqes-roluri
aRzrda mSobelTa umravlesobis mier mizanmimarTulad ar
xorcieldeba, magram is mainc xdeba.
l.sidoroviCis da g.lanis gamokvlevaSi (L. Sidorovicz, G. Lunney, 1980)
sam jgufad dayofil didebs urTierToba hqondaT aTi Tvis bavSvTan.
erT jgufs uTxres, rom bavSvi gogonaa, meores _ biWi, xolo mesames
sqesis Sesaxeb araferi acnobes. didebs hqondaT sami saTamaSo: rezinis
burTi, Tojina da rezinis saReWi rgoli. im jgufidan, romelsac
bavSvi egona gogona, qalebis 72%-ma da kacebis 89%-ma mas misca
Tojina, visac egona biWi, qalebis 80%-ma da kacebis 50%-ma mas misca
burTi, Zalian mcire raodenobam rezinis rgoli.
k.smitma da b.loidma (C.Smith, B.Lloid, 1978) Caatares eqsperimenti,
romlis msvlelobisas akvirdebodnen, Tu rogor eqceodnen dedebi
sxvis 6 Tvis bavSvebs. qalebi yovelnairad cdilobdnen “biWebSi”
gamoewviaT meti aqtivoba, aqezebdnen maT, rom exoxaT da eTamaSaT.
“gogonebs” ki eqceodnen ufro rbilad, ubiZgebdnen maT ufro
laparakisken.
rogorc kvlevaTa Sedegebi aCvenebs, mSoblebi zogjer
gaucnobiereblad axdenen sqesisaTvis tipiuri qcevis waxalisebas da
24
negatiurad ekidebian qcevas, romelic ar Seesatyviseba bavSvis sqess.
amasTanave, orive tipis reaqcia mamebSi gamoxatulia ufro metad.
zogi mkvlevari Tvlis, rom biWis genderuli identifikacia
mimdinareobs ufro rTul pirobebSi, vidre gogonasi. es gamowveulia
imiT, rom deda ufro met dros atarebs bavSvTan, vidre mama, mamas
bavSvi xedavs naklebad da naklebad mniSvnelovan situaciebSi, amitom
pataras TvalSi is naklebad mimzidveli obieqtia. amis Sedegad,
rogorc gogonasaTvis, ise biWisaTvis nebismier kulturaSi pirveladi
_ esaa dedasTan identifikacia, anu feminuri. amasTanave, bavSvis
bazisuri orientaciac Tavisi bunebiT feminuria, vinaidan masSi
CarTulia iseTi tradiciulad qaluri Tvisebebi, rogoricaa
damokidebuleba, daqvemdebarebuli mdgomareoba, pasiuroba da a.S.
amrigad, biWis winaSe dgas rTuli amocana: Secvalos sawyisi
qaluri identifikacia mamakacuriT. amas arTulebs is, rom im
adamianTa umravlesoba, visTanac bavSvs uxdeba urTierToba, isev
qalebia (sabavSvo baRis aRmzrdelebi, eqimebi, maswavleblebi), amitom
biWebma gacilebiT naklebi ician mamakacuri genderuli rolis
Sesatyvisi qcevebis Sesaxeb, vidre qaluri rolis Sesaxeb. amave dros,
genderuli rolebis ierarqiuli damokidebulebis Sesaxeb arsebul
warmodgenebs mivyavarT iqamde, rom biWebi sociumis mxridan ganicdian
gacilebiT did zewolas sqes-specifikuri qcevis Camoyalibebis
mimarTulebiT, vidre gogonebi.
sqesobrivi identurobis CamoyalibebaSi mniSvnelovan rols
TamaSoben bavSvis Tanatolebi. ukve sami wlidan bavSvebi aqeben an
kicxaven erTmaneTs sqesisaTvis tipiuri an aratipiuri qcevisaTvis da
biWebi amas akeTeben ufro aqtiurad. aRsaniSnavia, rom Tanatolebi
biWebis qcevaze ufro axdenen gavlenas, vidre gogonebze. genderuli
rolisaTvis Seuferebeli qceva gansakuTrebiT cudad moqmedebs
popularobaze biWebs Soris ( Huston, 1983), maSin roca “qalabiWobas”
gogonas popularobisaTvis ar moaqvs SesamCnevi ziani. kvlevebi
aCvenebs, rom biWebi, romlebic TamaSoben gogonebTanac, ufro
ganicdian Tanatoli biWebisagan dacinvas, vidre isini, romlebic
emorCilebian sqes-rolur stereotipebs ( A.Steriker, L.Kurdek, 1982).
25
mTavari etapi, roca Tanatolebis gavlena yvelaze didia, iwyeba 8-12
wlidan, roca yalibdeba biWebis jgufebi. es procesi, romelsac
uwodes “mamakacuri protesti”, xasiaTdeba gogonebisadmi aSkara
negativizmiT da gansakuTrebuli "mamakacuri", xazgasmiT uxeSi da
mkveTri urTierTobis stiliT. gardamaval asakSi xdeba am stilis
ramdenadme Serbileba.
l.koxi (LKoch,1956) aRniSnavs, rom biWebisaTvis misi sqesis
Tanatolebs aqvT ufro didi mniSvneloba. vinaidan biWebi naklebad
miiswrafvian ufrosebisaken, ojaxisaken, isini ufro mgrZnobiareni
arian sqesisaTvis Seuferebeli saqcielisaTvis TanatolTa zewolis
mimarT. l.veicmani ( L.Weitzman,1979) Tvlis, rom biWebisaTvis misi
sqesis TanatolTa jgufis erT-erTi funqcia mdgomareobs imaSi, rom
igi iZens mamakacur Tvisebebs da misTvis aucilebel dedisagan
damoukideblobas TanatolebTan solidarobiT da maTTan Sejibris
gziT. amitom biWebis TamaSebisaTvis ufro damaxasiaTebelia jgufuri
xasiaTi.
d) informaciis gavlena genderuli identifikaciis Camoyalibebaze.
bavSvebSi genderuli identifikaciisa da sqes-roluri qcevebis
Camoyalibebaze gavlenas axdens is informaciac, romelsac bavSvi
Rebulobs sxvadasxva wyarodan: literaturuli nawarmoebebidan,
kinofilmebidan, televiziidan.
l i t e r a t u r a
sabavSvo wignebi savsea sqes-roluri nimuSebiT, sadac Cveulebriv,
sWarboben mamakaci personaJebi. qalebi gamoxatuli arian mxolod
ojaxuri saqmianobis rolebSi, maSin roca mamakacebs miniWebuli aqvT
yovelgvari SesaZleblobebi. aman bavSvs SeiZleba STaagonos, rom
samyaro, garda bavSvebis aRzrdisa, ekuTvniT mamakacebs, xolo qalebi
TamaSoben daqvemdebarebul rols. igive tendencia gamovlinda
dawyebiTi klasebis saxelmZRvaneloebis gaanalizebis Sedegadac,
Tumca 1980 wlidan sabavSvo literaturaSi genderis asaxva cotaTi
Seicvala sqesTa Soris ufro meti Tanasworobis mimarTulebiT.
analogiuri Sedegebi miiRes rusma mkvlevarebmac. i.s.klecinam da
n.n.obolencevam (1998) gaaanalizes saSualo skolis pirveli _ meore
klasis xuT saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebi da daadgines,
26
rom mamakacebis raodenoba orjer aRemateba masSi gamosaxuli qalebis
raodenobas. mamakacebi da biWebi ZiriTadad warmodgenili arian
instrumentaluri saqmianobiT, garda amisa, isini qalebsa da
gogonebze ufro xSirad arian gamoxatuli dasvenebis, garTobisa da
saswavlo saqmianobis situaciebSi.
qalebis rolisa da saqmianobis aRweris mixedviT didebisTvis
gankuTvnili literatura da Jurnalistika ar gansxvavdeba
sabavSvosagan. n.v.aJgixinam (1996) gaaanaliza 1970-80-iani wlebis sabWoTa
mxatvrul-literaturuli Jurnalebi da daadgina, rom presis
damaxasiaTebeli niSania sibraluli qalisadmi, romelsac emansipaciam
CamoaSora qaluroba da mowodeba, daubrunos qali “Tavis WeSmarit
daniSnulebas”.
igive tendenciaa ucxoeTis presaSic. b.fridmanma (1994), romelic
ikvlevda qalisa da mamakacis xats amerikul JurnalebSi, daadgina,
rom qali gamosaxulia, rogorc axalgazrda da Tavisufali, qaluri
da haerovani, pasiuri da mxiaruli, kmayofili Tavisi sawoli oTaxiTa
da samzareuloTi, seqsiT, SvilebiTa da saxliT. mosamsaxure qali ki
marTalia, Wkviania, ganaTlebuli, mimzidveli, magram “uiRbloa” da
Tavisi samuSaoTi im donezea maskulinirebuli, rom mis
TavmoyvareobaSelaxul, pasiur qmars dakarguli aqvs misdami
yovelgvari interesi.
aRmoCnda, rom presaSi fotozec ki qalebi da kacebi gamosaxuli
arian gansxvavebulad: kerZod, mamakacebSi xazgasmulia saxe, vinaidan
isini gamoxatuli arian kisris zemoT, xolo qalebi gamoxatuli arian
mTeli taniT. am movlenas arCerma da misma kolegebma ( Archer et al., 1983)
uwodes feisizmi (face-ism). erTi SexedviT, adamianma SeiZleba ifiqros,
rom am faqts ara aqvs didi mniSvneloba, magram rogorc aRniSnavs
arCeri, Tavi da saxe warmoadgens “sulieri cxovrebis centrs-aqaa
lokalizebuli inteleqti, pirovneba, identuroba da xasiaTi” (Archer,
A 1983) da naTelia, rom masobrivi informaciis saSualebebi am
cnebebis asocirebas axdenen ufro mamakacTan, vidre qalTan.
t e l e v i z i a
sqesobriv identifikaciasa da genderul stereotipizaciaze
gavlenas axdens televiziac. gerbneri da grosi (Gerbner & Gross, 1976)
27
televizias miawerdnen socialuri realobis bunebaze warmodgenis
fundamentaluri Secvlis unars. igi am unars flobs imisi gamo, rom
aramarto asaxavs arsebul mdgomareobas, aramed adidebs arsebul
tendenciebs. satelevizio saxeebs aRviqvamT, rogorc realurs, xolo
adamianebs aqvT televiziis farTod gamoyenebisa da arCevanis
saSualeba. banduram ( A.Bandura,1969) gamoTqva mosazreba, rom
televizias, rogorc mibaZvisaTvis roluri modelebis wyaros,
Tavisuflad SeuZlia metoqeobis gaweva mSoblebisa da
maswavleblebisaTvis. gamokvlevebi aCvenebs, rom masobrivi
informaciis saSualebebi genderul-rolur socializaciaze axdenen
did gavlenas, xolo telegadacemaTa analizma aCvena, rom televizia
qmnis qalebisa da mamakacebis stereotipul, tradiciul saxeebs.
n.sinorelim (Signorielli, 1989) moaxdina satelevizio programaTa
analizi, romlebsac wlebis manZilze eTerSi ekavaT saukeTeso dro
da daadgina, rom ekranze gamoCenili adamianebis 71% da mTavari
gmirebis 69%-iyo mamakaci. qalebisa da mamakacebis Tanabrad gamoCenis
tendencia am drois manZilze gamovlinda umniSvnelod. televiziis
ekranze asaxuli qalebi saSualod iyvnen mamakacebze ufro
axalgazrdebi, hqondaT ufro sasiamovno garegnoba da rbili xasiaTi,
maT aCvenebdnen saxlSi, ojaxur wreSi da sasiyvarulo scenebSi. garda
amisa, isini ufro xSirad iyvnen naCvenebi msxverplis rolSi, aTi
gaTxovili qalidan muSaobda mxolod sami (realurad ki gaTxovili
qalebis naxevarze meti muSaobs) da rogorc wesi, es iyo
tradiciulad qaluri samuSao. mamakacebi ki aramarto ufro xSirad
Cndebodnen ekranze, aramed hqondaT prestiJuli profesia an
muSaobdnen specifikurad mamakacur sferoSi.
televiziaSi sareklamo rgolebis kontent-analiziT gamoirkva. rom
maTi Seqmnisas farTod iyeneben genderul stereotipebs. msgavsi
kvlevebiT aRmoCnda, rom reklamaSi mbrZanebluri xma yovelTvis
kacisaa, sareklamo rgolebis umravlesoba qalebis monawileobiT
axdens saojaxo saqonlis reklamirebas, xolo mamakacTaTvis
saqmianobis diapazoni sareklamo rgolebSi samjer ufro farToa,
vidre qalebisTvis.
28
marTla axdens Tu ara televizia adamianze gavlenas? dadgenilia,
rom es marTlac asea. kimbalis ( Kimball,1986) monacemebis mixedviT, im
bavSvebSi, romlebic xSirad uyureben televizors, gacilebiT metad
vlindeba genderuli stereotipebi, vidre maT TanatolebSi, romlebic
naklebad uyureben televizors. eqsperimentuli gamokvlevebi aCvenebs,
rom satelevizio modelebma SeiZleba gavlena moaxdinos bavSvis mier
genderis aRqmaze. rablisa da misi kolegebis (Ruble et al., 1981)
eqsperimentSi bavSvi naklebad TamaSobda neitraluri saTamaSoTi
satelevizio rgolis Cvenebis Semdeg, sadac am saTamaSoTi TamaSobda
sawinaaRmdego sqesis bavSvi. ase rom, televiziis gavlena genderuli
identifikaciis procesze aSkaraa.
s a T a m a S o e b i
arsebobs safuZveli vifiqroT, rom genderuli socializaciis
procesSi didia saTamaSoebis roli. gamokvlevebi gviCvenebs, rom
saTamaSoebi da TamaSebi exmarebian gogonebs im saqmianobis garkvevaSi,
romlebic exeba dedobisTvis mzadebas da saojaxo meurneobis
gaZRolas, uviTareben maT urTierTobis unarebsa da TanamSromlobis
Cvevebs. sxvagvaradaa saqme biWebTan: saTamaSoebi da TamaSebi ubiZgeben
maT gamomgoneblobisaken, garemomcveli samyaros gardaqmnisaken,
exmarebian im Cvevebis ganviTarebaSi, romlebic mogvianebiT safuZvlad
daedeba sivrciT unarebs. axdenen damoukideblobis, Sejibrisa da
lideruli qcevis waxalisebas (Block,1979; Connor et al.,1978).
milerma (Miller,1987) aCvena, rom saTamaSoebi jer isev dayofilia
genderuli niSniT: kvlevaSi mis mier gamoyenebuli 50 saTamaSodan,
cdis pirTa mier 41 gansazRvruli iyo, rogorc mxolod
gogonebisTvis, an mxolod biWebisTvis gankuTvnili. saTamaSoebi,
romlebic cdis pirebma stereotipulad gansazRvres, rogorc
gogonebis, Sedgeboda WurWlisgan, saojaxo nivTebisagan, agreTve
Tojinebisa da rbili saTamaSoebisgan. biWebis saTamaSoebSi ki cdis
pirebma CarTes satransporto saSualebebi, burTebi, iaraRi da
konstruqtorebi.
kvlevebi aCvenebs, rom bavSvebSi saTamaSoebisadmi upiratesobis
Camoyalibebaze gavlenas axdenen ufrosebi. aseve dadgenilia. rom
mSoblebi ufro pozitiurad reagireben, roca bavSvi, gansakuTrebiT
29
biWi, TamaSobs Tavisi sqesis Sesatyvisi saTamaSoebiT. skolamdel
asakSic ki, is bavSvebi, romlebic ar TamaSoben sakuTari sqesis
Sesatyvisi saTamaSoebiT, xSirad ganicdian kritikas an ignorirebas
Tanatolebis mxridan.
1.5. genderuli gansxvavebebi qalebsa da mamakacebs Soris
masobriv cnobierebaSi arsebobs Sexeduleba, rom qalebi da mamakacebi
Zalian gansxvavdebian erTmaneTisagan. Tvlian, rom mamakaci aris aqtiuri,
ambiciuri, racionaluri, damoukidebeli da araemociuri, xolo qali
nazi, mgrZnobiare, emociuri, damokidebuli, pasiuri. sazogadoebaSi aseve
arsebobs mosazreba, rom qalebsa da mamakacebs Soris arsebuli
gansxvavebebi ganpirobebulia maTi biologiuri TaviseburebebiT da
xSirad srulebiT ar axseneben imas, rom qalsa da mamakacs Soris aris
gacilebiT meti msgavseba, vidre gansxvaveba.
makkobim da jeklinma (Maccoby & Jacklin,1974) ganixiles is kvlevebi,
romlebic exeboda genderuli gansxvavebebis Seswavlas da daadgines, rom
sqesTa Soris gamoxatuli gansxvaveba arsebobs oTx sferoSi, esenia:
sivrceSi orientaciis unari, maTematikuri unarebi, verbaluri unarebi da
agresiuloba.
ganvixiloT genderuli gansxvavebebi iseT sferoebSi, rogoricaa
qalebisa da mamakacebis unarebi, emociuri sfero, agresia da
konfliqturoba, dominireba da avtoriteti, empatia, konformuloba.
a) gansxvaveba unarebSi
v e r b a l u r i u n a r e b i
qalebsa da mamakacebs Soris erT-erTi gansxvaveba mdgomareobs
imaSi, rom qalebs ufro aqvT ganviTarebuli verbaluri inteleqti, xolo
mamakacebs _ mxedvelobiT-sivrciTi. qalebis upiratesoba metyvelebiTi
funqciebis ganviTarebaSi vlindeba adreuli asakidan, magaliTad, 18 Tvis
gogonebma ician daaxloebiT 50 sityva, biWebi ki am raodenobas aRweven 22
Tvis asakSi. SemdgomSic, gogonebis metyveleba ufro mdidaria sityvieri
maragiTac da gramatikuli wyobiTac, kiTxvis Cvevebsac gogonebi
euflebian biWebze adre. pirvelklaseli gogonebis saartikulacio
unarebi SeiZleba SevadaroT meoreklaseli biWebis amave unarebs.
30
mozardobis periodSic gamoxatulia artikulaciaSi gogonebis
upiratesoba anu maT mier bgerebis ufro mkafiod gamoTqma (MO’Brien,
K.Nagle,1987). gogonebi met interess iCenen adamianebisadmi, socialuri
situaciebisadmi da ufro mogvianebiTac, isini ukeT metyveleben da ukeT
aRiqvamen garedan Semosul informacias.
erT-erT kvlevaSi, romelic Catarda meoTxe-meTerTmete klasis
moswavleebze, maT daavales Txzulebis dawera Temaze, romelic
saintereso iyo orive sqesisTvis. dawerili Txzulebebidan biWebis
namuSevrebi iyo ufro mokle, maT mier gamoyenebuli sityvebis raodenoba
saSualod Seadgenda gogonebis mier gamoyenebuli sityvebis 83-86%(L.La
Brant,1933). gogonebi ukeTesad asruleben iseT davalebebs, rogoricaa
winadadebisa da moTxrobis dasruleba, isini kiTxuloben biWebze ufro
swrafad. biWebis metyvelebaSi sWarbobs sityvebi, romlebic gadmoscemen
moqmedebas, xolo gogonebi ufro iyeneben sagnobriv _ SefasebiT
sityvebs. am mxriv sainteresoa eqsperimenti, romelic Caatares 6-7 wlis
bavSvebTan. bavSvebs unda daesaxelebinaT sityvebi, romlebsac isini
Tvlidnen “karg” da “cud” sityvebad. biWebisTvis “cudi” sityvebi iyo: “nu
darbixar”, “nu xtunav”, “nu micocav”, xolo gogonebisTvis _
“mgeli”,”kudiani”,”ukvdavi koSCei’. biWebisTvis”kargi”sityvebia
“tankisti”,”mfrinavi”,”kosmonavti’, xolo gogonebisTvis_
“dediko”,”mama’,’bebia”,”mSvidoba”, “samSoblo’.
metyvelebis darRvevebic ufro xSirad SeiniSneba biWebSi.
mamakacebisa da qalebis enabluobis Sefardeba meryeobs 2:1-dan 10:1-mde (
HSchnell, 1946).
m x e d v e l o b i T _ s i v r c i T i u n a r e b i
mxedvelobiT-sivrciTi unarebi aris is sfero, sadac bavSvobidan
lideroben mamakacebi. t.hiltonma 1985 wels Seajama amerikeli
ufrosklaselebis did SerCevaze Catarebuli testebis Sedegebi,
romlebic exeboda sivrciTi damokidebulebebis gagebas da daadgina, rom
Wabukebi am testebs asrulebdnen gogonebze ukeTesad. dadgenilia, rom
mamakacebi gacilebiT ukeTesad asruleben “Separdis amocanebs”,
romlebic moiTxovs mentalur sivrceSi mxedvelobiTi xatebis rotacias
da ukeT manipulireben “amthaueris kubiT”. marSrutis daxsomebis
31
amocanebis gadawyvetisas gamovlinda, rom mamakacebi marSruts swavloben
ufro swrafad, xolo qalebi ixsomeben meti raodenobis sagzao
orientirebs.
zogi gamokvlevis mixedviT, sivrciT unarebSi sqesobrivi
gansxvavebebi aRmocendeba mozardobis asakSi, ris gamoc mkvlevarTa rigi
fiqrobs, rom es damokidebulia hormonebze. r.vudfildma Seadara
erTmaneTs qalebis mier miRebuli sivrciTi unarebis testebis Sedegebi
mSobiarobamde da mSobiarobis Semdeg, e.i. im periodSi, roca qalis
organizmSi xdeba SesamCnevi hormonaluri Zvrebi. aRmoCnda. rom im
periodSi, roca qalebis organizmSi mkveTrad dabldeboda estrogenebis
done, sivrciTi testebis Sesruleba SesamCnevad umjobesdeboda.
miuxedavad aseTi Sedegebisa, arsebobs monacemebi, rom ukve 8-9 wlis
asakSi biWebi gogonebze ukeTesad iyeneben mxedvelobiT sayrdenebs
sivrceSi orientaciisaTvis. garda amisa, ufro naklebi asakis bavSvebSic
aRmoCenili iqna gasxvavebebi sivrciTi mimarTebebis dadgenaSi biWebis
sasargeblod. ase rom, saqme mxolod hormonebSi ar unda iyos.
90-ian wlebSi gamoikveTa mimarTuleba, romlis momxreni arsebul
sqesobriv gansxvavebebs akavSireben tvinis naxevarsferoebis
funqcionalur specializaciasTan. g.lensdeli erT-erTi pirveli mivida
im azramde, rom zogierTi fiziologiuri meqanizmi, romlebic safuZvlad
udevs mxedvelobiT- sivrciT da verbalur unarebs, qalis tvinSi
SeiZleba erTmaneTiT iyos gadafaruli, xolo mamakacis tvinSi _
ganlagebulia sapirispiro naxevarsferoebSi. es mosazreba dadasturda
sxva kvlevebiTac. kerZod, fsiqolog j.mak-glounis monacemebis mixedviT,
marcxena naxevarsferoSi lokaluri dazianebiT gamowveuli afazia
mamakacebSi Tavs iCens samjer ufro xSirad, vidre qalebSi. man aseve
daadgina, rom mamakacebSi marcxena naxevarsferos dazianeba ZiriTadad
auaresebda verbaluri davalebebis Sesrulebas (veqsleris mixedviT),
xolo marjvena naxevarsferos dazianeba _ auaresebda araverbaluri
testebis Sesrulebas. qalebSi ki IQ – s maCvenebeli ar iyo damokidebuli
imaze, Tu romeli naxevarsfero iyo dazianebuli.
sivrciTi unarebis lateralizaciaSi sqesobrivi gansxvavebebi
bavSvebSi Tavs iCens sakmaod adre. s.uaitlsonma Caatara 6-dan 13 wlamde
asakis 200 bavSvis gamokvleva dihapturi stimulaciis testiT: cdis
32
pirebi 10 wm-is ganmavlobaSi orive xeliT erTdroulad sinjavdnen or
gansxvavebul, gaurkveveli formis sagans (sagans ver xedavdnen). Semdeg
maT aCvenebdnen 6 sagans, romelTagan unda amoerCiaT xeliT mosinjuli
ori figura. Sedegebma aCvena, rom gogonebi erTnairad kargad
axerxebdnen obieqtebis gamocnobas rogorc marjvena, ise marcxena xeliT
mosinjvisas, biWebisTvis ki marcxena xelis maCvenebeli iyo bevrad
ukeTesi, vidre marjvenasi. es monacemebi mowmobs, rom biWebSi sivrciTi
aRqmisTvis marjvena naxevarsfero specializebuli xdeba ufro adre,
vidre gogonebSi.
m a T e m a t i k u r i u n a r e b i
fsiqologTa gansakuTrebiT mwvave diskusias iwvevs maTematikuri
unarebis sakiTxi. maTematika yovelTvis iTvleboda moRvaweobis
mamakacur sferod da maTematikuri unarebis testebSi mamamkacebi
sjobnian qalebs. sainteresoa is faqti, rom skolamdel da umcros
saskolo asakSi maTematikur unarebSi genderul gansxvavebas ara aqvs
adgili. maRal klasebSic zog SemTxvevaSi davalebas ukeTesad
asrulebdnen gogonebi, zogjer _ biWebi, xolo zogierT SemTxvevaSi
saerTod ar iyo gansxvavebebi maT Soris.
l.fridmanis mier studentebze Catarebuli kvlevis Sedegebis
mixedviT, romelic exeboda maTematikuri davalebebis Sesrulebas,
aRmoCnda, rom davalebebs ukeTesad asrulebdnen studenti -vaJebi.
maTematikur unarebSi es gansvla, romelic uecrad Cndeba
sqesobrivi momwifebis periodSi, SeiZleba iyos an imis Sedegi, rom
hormonaluri fonis Secvla gavlenas axdens amgvar Cvevebze, an imis
Sedegi, rom gogonebsa da vaJebs Soris Zlierdeba socialuri
gansxvavebebi. hormonaluri Teoria aradamajerebelia Tundac imitom,
rom kvlevebis monacemebiT, es gansxvaveba bolo wlebSi mniSvnelovnad
Semcirda.
miuxedavad maTematikur disciplinebSi genderuli gansxvavebebis
Semcirebisa, feingoldma (1988) da sxva mkvlevarebma (Becker & Gedges,1984;
Benbow & Stanley, 1982) daadgines, rom maTematikis niWiT dajildoebul
mozardTa Soris biWebis raodenoba iyo araproporciulad didi. msgavsi
Sedegebi miiRes haidma da misma kolegebma (Hyde & al., 1990). amasTanave, rac
33
ufro maRali iyo Sefaseba, miT ufro gamoxatuli iyo mamakacTa siWarbe.
maT Soris, vinc Sesabamis testebSi daagrova 500 qula, biWebisa da
gogonebis Sefardeba iyo 2:1, vinc daagrova 600 qula _ 4:1, xolo vinc
daagrova maqsimaluri qulebi ( 700 da meti), Sefardeba iyo 13:1. zogi
avtori maTematikaSi maRal miRwevebs akavSirebs mamakacTa Tandayolil
mxedvelobiT-sivrciT unarebTan, romliTac isini sjobnian qalebs.
d.kenriki (Kenrick,1988) Tvlis, rom maTematikur unarebSi genderuli
gansxvavebebi dakavSirebulia imasTan, rom mamakacebSi testosteronis
maRali donis gamo, ufro gamoxatulia Sejibrisken swrafvis reqcia da
es gansxvavebebic pirdapir ukavSirdeba amas. Tumca, es axsna araa
damajerebeli, vinaidan maSin mamakacebs upiratesoba unda hqondeT yvela
unaris mixedviT, rasac praqtikulad ara aqvs adgili.
bevri mkvlevari maTematikur unarebSi genderul gansxvavebebs xsnis
socialur-fsiqologiuri faqtorebis gavleniT. S.ralisma da misma
kolegebma Seiswavles amerikel gamosaSvebi klasis moswavleTa didi
SerCeva da daadgines, rom is gogonebic, romlebmac warmatebiT gaiares
maTematikisa da sabunebismetyvelo mecnierebebis aucilebeli kursebi,
samjer ufro naklebad gamoxatavdnen momavalSi am sferoebSi muSaoebis
survils. sxva mkvlevarTa monacemebiT, maTematikuri niWiT
dajildoebuli 2000 moswavlidan maTematikur disciplinebSi
specializacia airCia biWebis 63%-ma da gogonebis 30%-ma. garda amisa,
biWebi gogonebze orjer ufro xSirad irCeven mecnier-mkvlevaris
karieras.
SesaZloa, amas ganapirobebs is, rom adreuli asakidanve gogonebi
eCvevian im azrs, rom maTematika araa qalis moRvaweobis sfero da isini
am dargSi albaT, ver moaxerxeben seriozuli warmatebis miRwevas.
maTematikuri unarebis testebSi erTnairi maCveneblebis SemTxvevaSic ki
qalebs aqvT SfoTianobis ufro maRali done da sakuTari Zalebis
naklebi rwmena, vidre mamakacebs. kauzalur atribuciaSi Catarebuli
eqsperimentebi aCvenebs, rom amocanebis gadawyvetisas mamakacebs
midrekileba aqvT warmatebis mizezebi miaweron TavianT unarebs, xolo
qalebi TavianT warmatebas xSirad xsnian SemTxveviTi faqtorebiT,
magaliTad imiT, rom gaumarTlaT. warumateblobis SemTxvevaSi _ piriqiT,
mamakacebi xSirad miuTiTeben maTgan damoukidebel garemoebebze, qalebi
34
ki warumateblobas miaweren arasakmaris unarebs an amocanis sirTules.
yovelive amis gamo, maTematika qalebisTvis naklebad mimzidvelia,
vinaidan Cveulebriv, adamians urCevnia akeTos is saqme, romelSic Tavs
grZnobs kompetenturad da gaurbis iseT saqmianobas, sadac SeiZleba
ganicados marcxi. maTematikiT qalebis nakleb dainteresebaze
garkveulad moqmedebs stereotipuli genderuli rolebic. Tu romelime
sferoSi warmateba ar Seesatyviseba qalis genderuli rolis
standartebs (rogorc xdeba maTematikis SemTxvevaSi), qalebSi SeiZleba
moxdes egreTwodebuli warmatebisgan ganridebis motivis aqtualizacia.
SesaZlebelia, sakuTar maTematikur unarebSi qalebis naklebi
rwmena aris mSoblebisa da maswavleblebis molodinebisa da ganwyobebis
bralic. kvlevebiT dadginda, rom maswavleblebi gacilebiT metad
axdenen biWebis waxalisebas, vidre gogonebisas. agrZnobineben maT, rom
biWebis warmatebebi aris maTi unarebis Sedegi, xolo biWebis mier
daSvebul Secdomebs xsnian sxvadasxva faqtoriT, magaliTad,
arasakmarisi mondomebiT. aseTi atribucia aqveiTebs gogonebis rwmenas
sakuTar akademiur unarebSi, mixedavad imisa, rom Cveulebriv, gogonebi
gamoirCevian ufro maRali akademiuri moswrebiT, vidre biWebi.
parsonsisa da misi kolegebis mier (Parsons et al.,1982) aRmoCenil iqna,
rom mSoblebis xelSewyoba da Svilis unarebSi maTi rwmena did
gavlenas axdens bavSvis mier sakuTari SesaZleblobebis rwmenaze da im
disciplinis arCevaze, rasac igi samomavlod airCevs. mkvlevarebi
miuTiTeben, rom mSoblebis aRqma mainc rCeba genderul-diferencirebuli,
maSinac ki, Tu maTi vaJiSvilebi da gogonebi swavloben erTnairad
kargad da erTnairad asruleben standartul testebs.
b) empaTia da emociuroba
empaTia da emociuroba _ esaa is sfero, romelSiac arsebobs
sagrZnobi genderuli gansxvavebebi. emociurobis mixedviT gansxvavebis
ganxilva SeiZleba ramdenime doneze: erT SemTxvevaSi Cven saqme gvaqvs
sxvebis emociuri gagebis (empaTia) da am gagebis gamoxatvis unarTan
(empaTiuri eqspresia), xolo sxva SemTxvevaSi Cven gvainteresebs adamianis
mier sakuTari emociebis gancda da am emociebis gamoxatvis unari
(emociuri eqspresia).
35
arsebobs monacemebi, romelTa mixedviTac qalebi mamakacebTan
SedarebiT arian ufro empaTiurebi. slaidebis daTvalierebisas an
moTxrobis mosmenisas gogonebi avlendnen met empaTias (Hunt,1990).
biWebTan SedarebiT Tanagancdisken gogonebis meti midrekileba
gamoavlina m.l.butovskaiamac (1997). saintereso gamokvleva Caatara
t.p.gavrilovam (1977), romelSic gamoCnda, rom empaTiuri qcevis formebi
_ Tanagancda da TanagrZnoba _ sxvadasxvagvarad vlindeba gansxvavebuli
sqesis bavSvebSi. ufrosebisa da cxovelebisadmi Tanagancda ufro xSirad
SeimCneoda biWebSi, xolo TanagrZnoba _ gogonebSi. Tanatolebisadmi
damokidebulebaSi ki iyo piriqiT: Tanagancdas ufro xSirad
gamoxatavdnen gogonebi, xolo TanagrZnobas biWebi.
mamakacebis naklebi empaTiuroba gamovlinda erT-erT eqsperimentSi,
romelSic ikvlevdnen SidsiT daavadebulTa mimarT damokidebulebas.
qalebTan SedarebiT, mamakacebs meti tendencia hqondaT es avadmyofebi
CaeTvalaT deviantur, arakompetentur adamianebad, romlebic ar arian
TanagrZnobis Rirsi da imsaxureben socialur distancias.
mamakacebTan SedarebiT qalebis met empaTiurobas xsnian maTi
genderuli rolebiT (Tavris,1992). e.w. “qaluri saqmianoba”, rogoricaa
bavSvebis movla, sxvebze zrunva _ moiTxovs empaTiur gamoxmaurebas.
tavriss mohyavs gamokvlevebis Sedegebi, romlis obieqtebi iyvnen
martoxela mamebi, romlebic TviTon zrdidnen Svilebs, vinaidan
daqvrivdnen an miatoves colebma. am mamakacebs aRmoaCndaT tipiuri
qaluri Tvisebebi, rogoricaa mzrunveloba da TanagrZnoba. sxva
sityvebiT, maT bavSvebis movla daiwyes ara imitom, rom Tavidan iyvnen
aseTi mzrunvelebi, aramed piriqiT, mzrunvelebi gaxdnen mxolod imis
Semdeg, roca daiwyes bavSvebis movla. am SemTxvevaSi maTi socialuri
roli moiTxovda empaTiur qcevas, xolo msgavsi socialuri rolebis
umravlesobas asrulebs qali.
tavrisis mosazreba Seesatyviseba iglis socialuri rolebis
Teorias (Eagly,1987). am Teoriis Tanaxmad, bevri genderuli gansxvaveba
warmoadgens socialuri rolebis Sedegs, romlebic mxars uWeren an
axSoben qalebsa da mamakacebSi qcevis garkveul variantebs, anu
genderuli rolebidan gamomdinare gansxvavebuli gamocdileba iwvevs
imas, rom qalebisa da mamakacebis Cvevebi da atitudebi nawilobriv
36
gansxvavdeba erTmaneTisagan da swored amazea damyarebuli qcevaSi
gansxvavebebi.
mamakacebTan SedarebiT qalebis met empaTiurobas zogi mkvlevari
xsnis imiT, rom bavSvebis aRzrda xdeba genderuli rolebis Sesatyvisad
(Block,1973). mSoblebi axdenen gogonebis waxalisebas emociebis
gamoxatvisas, xolo biWebs aswavlian, rom saWiroa grZnobaTa
kontrolireba. garda amisa, gogonebis saTamaSoebi (Tojinebi) aviTarebs
empaTiur eqspresias, xolo biWebisa - ara. d. bloki varaudobs, rom amis
Sedegad mamakacebs empaTiurobis mxriv gaaCniaT naklebi gamocdileba da
maT ubralod ar ician, rogor moaxdinon reagireba meore adamianis
emociur diskomfortze.
dadgenilia, rom qalebi mamakacebze ukeTesad axerxeben sxva
adamianis emociebisa da araverbaluri qcevebis “wakiTxvas” anu
dekodirebas, rac dadasturebulia eqsperimentulad. erT-erT
eqsperimentSi cdis pirebi uyurebdnen videomasalas, romelzec naCvenebi
iyo garkveuli emociebis gamomxatveli pirovneba. sxva eqsperimentebSi
cdis pirebi usmendnen “Sinaarsobrivad gawmendili” xmebis Canawers.
sadac gamokveTili iyo mxolod toni. aRmoCnda, rom SemTxvevaTa 68%-Si
qalebi dekodirebas axdendnen mamakacebze ukeTesad, kvlevaTa mxolod
13%-Si mamakacebi sjobnidnen qalebs, xolo 19%-Si ar hqonda adgili
genderul gansxvavebebs. saSualod, araverbaluri aqtivobebis gaSifvra
qalebs SeuZliaT mamakacebze ukeTesad. yvelaze ufro kargad isini
axerxeben saxis gamometyvelebis “wakiTxvas”, Semdeg _ sxeulis enis
gagebas da ufro naklebad _ xmis tonalobis gagebas. es genderuli
gansxvaveba dasturdeba bavSvebSic, mozardebSic da didebSic.
arsebobs qalTa am unaris ramdenime axsna. erT-erTi maTganis
mixedviT, qalebs araverbalur komunikaciaze gaaCniaT senziturobis
genetikuri “programa”, radgan isini zrunaven bavSvebze da aqvT maTTan
urTierTobis gamocdileba. meore axsna isaa, rom Tavisi bunebiT ufro
emociuri qali “gavarjiSebulia emociur saqmeebSi” da amitom ukeTesad
axerxebs araverbaluri komunikaciis gagebas.
tavrisi (1992) aviTarebs mosazrebas, rom genderisgan
damoukideblad, is adamianebi, romlebsac ar gaaCniaT Zalaufleba,
gamoirCevian araverbaluri signalebisadmi ufro faqizi mgrZnobelobiT.
37
es mgrZnobiaroba dasabuTebulia, radganac rom “gadarCes”,
“xelqveiTisTvis” aucilebelia SeeZlos im adamianis qcevis niSnebis
aRqma da saTanado formiT reagireba, vinc flobs Zalauflebas.
sxvagvarad, qalebis mier sxvisi grZnobebis aRqmis unari _ esaa adapturi
reaqcia maT sust da daqvemdebarebul mdgomareobaze. sxvadasxva sqesian
wyvilebSi Catarebulma eqsperimentebma, sadac zog SemTxvevaSi lideri
iyo mamakaci, xolo zogSi am funqcias asrulebda qali, aCvena, rom
xelqveiTebi, maTi genderis miuxedavad, iyvnen ufro mgrZnobiareni
araverbaluri signalebisadmi, vidre liderebi, miuxedavad am
ukanasknelTa genderisa ( Snodrgass,1985). vinaidan sazogadoebaSi qals aqvs
mamakacze naklebi Zalaufleba, misi empaTiurobis erT-erTi axsna esaa.
rac Seexeba emociurobas, gamokvlevebi uCvenebs, rom mamakacTan
SedarebiT qali gamoirCeva meti emociurobiT da gulisxmierebiT.
sainteresoa is faqti, rom es genderuli sxvaoba izrdeba asakTan erTad.
magaliTad, skolamdeli asakis bavSvebSi gansxvaveba aRmoCnda Zalian
mcire, magram ukve meore klasidan es gansxvavebebi vlindeba sul ufro
Riad (Eisenberg, 1989).
emociurobaSi arsebul genderul gansxvavebebs bevri fsiqologi
xsnis gogonebisa da biWebis gansxvavebuli aRzrdiT. iungis Tanaxmad,
biWebis aRzrdis procesSi xdeba emociebis CaxSoba, maSin roca
gogonebSi dominirebs emociebis gamovlena. tradiciulad, mamakacebis
mier grZnobebis gamovlena araa miRebuli, rac gamoxatulia emociuri
simtkicis normaSi. amasTanave, mamakacebi da qalebi gansxvavdebian
sxvadasxva emociebis gamoxatvaSi: is, rac “Sesaferisia” qalisTvis
(tirili, sentimentaloba, SiSi), arasakadrisia kacisTvis da is, rac
“Seefereba” kacs (risxvis, agresiis gamovlena), _ “Seuferebelia”
qalisTvis.
g) agresia da konfliqturoba
Tavidanve unda aRvniSnoT, rom agresiuloba, rogorc pirovnebis
Tviseba da agresiuli qceva (agresiis gamovlenis forma) gansxvavdeba
erTmaneTisgan. agresiuloba _ esaa frustraciasa da konfliqtur
situaciaze agresiulad reagirebisaken midrekileba, xolo agresia _ esaa
adamianis qceva aseT situaciebSi. TavianT naSromSi makkobi da jeklini
38
(1974) akeTeben daskvnas, rom agresia _ esaa erTaderTi socialuri qceva,
romlis mixedviTac arsebobs aSkarad gamoxatuli genderuli
gansxvavebebi. 1980-ian wlebSi Catarebuli sami metaanalizi (1986) aseve
adasturebs, rom agresiul qcevaSi arsebobs genderuli gansxvavebebi da
mamakacebi qalebze ufro agresiulebi arian.
o.s.barannikis (1999) monacemebiT, ukve skolamdel asakSi SeiniSneba
agresiulobaSi genderuli gansxvaveba. biWebs meti midrekileba aqvT
Cxubisaken, maTSi ufro metadaa gamoxatuli mtroba, konfliqturoba. am
asakis gogonebSi ki ufro metadaa gamoxatuli SfoTianoba da
daucvelobis gancda. biWebi arian ufro daZabulni, Seuracxyofas
ayeneben sxvebs da fantazioroben agresiul Temebze.
p.a.kovaliovma gamoavlina, rom agresiisken midrekileba moswavleTa
da studentTa yvela asakobriv jgufSi ufro metia mamakacebSi, vidre
qalebSi. SeiniSneba agresiulobis amaRlebis piki: biWebSi 12 da 14-15
wlis asakSi, xolo gogonebSi 11 da 13 wlis asakSi.
is faqti, rom mamakacebi qalebTan SedarebiT ufro agresiulebi
arian, dadasturda mraval kvlevaSi. mamakacebi erTmaneTs ebrZvian
sakuTari adgilis mosapoveblad. miznis misaRwevad isini xSirad
mimarTaven fizikur Zaladobasac. amaze metyvelebs aSS-is federaluri
biuros statistikuri monacemebi mkvlelobis, gaupatiurebis, Zaladobisa
da colis Seuracxyofis Sesaxeb. es monacemebi warmodgenilia cxrilSi:
danaSaulis tipiraodenob
a
mamakacis mier
Cadenili
qalis mier
Cadenili
mkvleloba 19,416 91% 9%
yaCaRoba 148,480 91% 9%
Tavdasxma 421,385 84% 16%
yvelanairi
Zaladoba620,023 87% 13%
kanadaSi mamakacebisa da qalebis dapatimrebaTa Sefardeba
mkvlelobisaTvis aris 11:1, xolo muqaris an Zaladobis mcdelobisaTvis
8:1. marTalia, mkvlelobaTa ricxvi qveynis an regionis mixedviT wlis
manZilze Zlier meryeobs, magram amis miuxedavad, mamakacebs 20-jer ufro
39
meti midrekileba aqvT mamakacebis mkvlelobisaken, vidre qalebs _
qalebis mkvlelobisken.
kvlevebi adasturebs imas, rom kacebi qalebTan SedarebiT ufro
agresiulebi arian rogorc verbalurad, ise fizikurad. sqesTa Soris
gansxvavebas adgili hqonda ufro bunebriv situaciebSi (dartyma, fexis
dartyma saTamaSo moedanze), vidre laboratoriul situaciaSi
(plastmasis Tojinis damtvreva laboratoriaSi).
sakiTxis gadawyveta, vin ufro agresiulia _ qali Tu mamakaci,
gansazRvrulia agresiis saxiTac, imiT, Tu viskenaa igi mimarTuli.
e.v.kozirevam (2002) daadgina, rom saSualod autoagresiisaken
midrekileba ufro metad gamoxatulia qalebSi, xolo heteroagresiisaken
_ mamakacebSi.
agresiulobasa da konfliqturobaze saintereso kvlevebi aqvT
Catarebuli vaitings, Caildsa da lamberts. maT dakvirveba moaxdines
eqvsi kulturis warmomadgenlebze, kerZod, 3-dan 10 wlamde asakis 24
bavSvze, romlebic 25 wuTis ganmavlobaSi imyofebodnen velze. aRmoCnda,
rom ganurCevlad kulturisa, biWebi ufro xSirad mimarTavdnen fizikur
agresias, maSin roca gogonebi gamoirCeodnen sinaziTa da
yuradRebianobiT.
gamokvlevebi Catarebuli aqvs agreTve spiros, romelic dakvirvebas
awarmoebda israelis kibucebis bavSvebze. igi akvirdeboda 24 biWs da 23
gogonas. mas ainteresebda bavSvebs Soris interaqcia _ integraciuli
qcevis, konfliqturi da agresiuli qcevis mixedviT, vin iqneboda jgufSi
iniciatori da vin _ obieqti. Tavisi kvlevebi man ase Seajama: “yovel
asakobriv jgufSi gogonebi gamoirCeodnen interaqciulobiT, biWebi _
piriqiT, yvela jgufSi gamoirCeodnen meti konfliqturobiT. amasTanave,
yvela jgufSi, garda erTisa, biWebi gogonebTan SedarebiT ufro xSirad
axorcielebdnen agresiul qcevas”(96:128).
p.a.kovaliovma (1996) daadgina, rom mamakacebs ZiriTadad
midrekileba aqvT pirdapiri fizikuri da iribi agresiis da pirdapiri
verbaluri agresiisaken, xolo qalebs _ iribi verbaluri agresiisaken
(Woraoba). msgavsi Sedegebi miiRes lagerspecma da misma TanamSromlebma
(Lagerspetz et al.,1988) 11-12 wlis asakis fineli bavSvebis kvlevisas: gogonebi
amjobinebdnen agresiis iribi formebis gamoyenebas (avrcelebdnen
40
Worebs), xolo biWebi agresias ufro xSirad gamoxatavdnen Riad
(ubiZgebdnen, Cxubobdnen, yvirodnen).
p.sirsis (P. Sears, 1951) kvlevebSi akvirdebodnen skolamdeli asakis
bavSvebs TojinebiT TamaSisas, romlebic imyofebodnen ojaxur pirobebSi.
aRmoCnda, rom biWebi gogonebTan SedarebiT aramarto avlendnen met
agresias, aramed ufro cdilobdnen fizikuri zianis miyenebas, maSin
roca gogonebi ufro mimarTavdnen verbalur agresias.
agresiaSi am gansxvavebebs ramdenime axsna aqvs: jer erTi, rogorc
aRniSnaven berkvisti da misi TanamSromlebi (Bjorkvist et al.,1994), qalebi
fizikurad arian ufro susti da amitom azri ara aqvs pirdapiri
fizikuri agresiis gamovlenas. Tumca, es axsna mTlad damajerebeli araa,
vinaidan qals SeuZlia gamoiyenos pirdapiri fizikuri agresia misive
sqesis warmomadgenlebTan konfliqtisas, rac zogjer marTlac xdeba.
igli da Stefeni (1984) agresiaSi genderuli gansxvavebebis asaxsnelad
iyeneben socialuri rolebis Teorias. isini aRniSnaven, rom es
gansxvavebebi nawilobriv SeiZleba aixsnas genderuli rolebiT,
romlebic aqezeben mamakacebSi agresiis gamovlenas, maSin roca qalebis
agresiul moqmedebas sazogadoeba uaryofiTad ekideba. qalis
agresiuloba Seuferebelia qalis rolis zogierT umniSvnelovanes
TvisebasTan, qali unda iyos nazi, unda gaurbodes fizikur safrTxes.
kempbelisa da manseris (Campbell & Muncer, 1987) kvlevaTa Sedegebidan
SeiZleba gakeTdes daskvna, rom mamakacs agresiuli qcevisaken xSirad
ubiZgeben sxvebi. agresiuli qcevis Semdeg mamakacebi naklebad ganicdian
danaSaulis grZnobas da SfoTvas, qalebSi _ piriqiT, agresiis Riad
gamovlena iwvevs danaSaulis grZnobas da SiSs (magaliTad, gabrazebulma
dedam, romelmac scema bavSvi, SeiZleba Semdeg masTan erTad itiros).
gamoTqmulia mosazreba, rom agresiuli qceva warmoadgens
konfliqtisas aRmocenebuli agznebis ganmuxtvis saSualebas.
eqsperimentebis Sedegebi aCvenebs, rom es yovelTvis ase araa da
garkveul rols agresiis gamovlenaSi TamaSobs genderuli gansxvavebebi.
d.hokansonisa da misi kolegebis (Hokanson & Bugress, 1962) eqsperimentebSi
cdis pirebi pirovnebaTaSoris konfliqtze reagirebdnen an agresiulad,
an megobrulad. gamovlinda, rom mamakacebSi agresiulad reagirebis
dros emociuri agzneba mcirdeboda ufro swrafad, vidre megobrulad
41
reagirebisas. roca SeuZlebeli iyo pirdapiri agresiis gamovlena
(fizikuris an verbaluris), arteriuli wneva rCeboda maRali, rac
miuTiTebda emociuri daZabulobis SenarCunebaze. qalebSi megobrulad
reagirebisas emociuri daZabuloba ecemoda ufro swrafad, vidre
agresiulad reagirebisas. qalebsa da mamakacebs Soris aseT gansxvavebas
es avtorebi xsnian imiT, rom mamakacisTvis agresia warmoadgens qcevis
instrumentalur formas, e.i. ara TviTmizans, aramed miznis miRwevis
(konfliqtis gadawyvetis) saSualebas.
genderul gansxvavebebs pirdapiri agresiis gamovlenaSi zogi
avtori xsnis mamakacisa da qalis organizmSi testosteronis sxvadasxva
donis arsebobiT, radganac dadgenilia kavSiri agresiul qcevasa da am
hormonis maRal koncentracias Soris.
igli da Stefeni mamakacebis met agresiulobas imiT xsnian, rom
mamakacebi amjobineben iseT rolebs, romlebic moiTxovs agresiis
gamovlenas (magaliTad, samxedro an sportuli sfero) da aqedan
gamomdinare, isini iZenen agresiuli moqmedebebis Cvevebsa da
gamocdilebas.
rac Seexeba konfliqtur situaciebs, i.v.griSevma (1996) daadgina,
rom qalebi da mamakacebi gansxvavebulad axdenen ojaxsa da axlobelTa
wreSi aRmocenebuli konfliqtebis gadawyvetas. qalebi avlenen met
moTminebasa da kompromisisken tendencias, mamakacebi ki aseT
SemTxvevebSi ufro xSirad mimarTaven “magar” gamoTqmebs da ginebas,
xolo qalebi mzad arian itiron.
i.m.nikolskaias (2001) monacemebiT, romelic erTmaneTs adarebda
pirvelidan mexuTe klasis CaTvliT biWebisa da gogonebis koping-
strategiebs maTTvis rTul da usiamovno situaciebSi, biWebi gogonebze
orjer ufro xSirad mimarTavdnen strategiebs “vibrZvi, vCxubob” da 1,5-
jer ufro xSirad _ “vajavreb vinmes”. es monacemebic adasturebs, rom
biWebs ufro metad aqvs agresiis strategiisaken tendencia, vidre
gogonebs. gogonebi biWebze xSirad iyenebdnen strategiebs “vexvevi,
vixuteb, veferebi”, “vtiri, vdardob”. es miuTiTebs axlo
urTierTobisaken gogonebis met moTxovnilebaze, emociur gantvirTvaze
cremlebis saSualebiT, sakuTari Tavisa da sxvebis sibralulze.
42
d) konformuloba
sazogadoebaSi arsebuli stereotipis mixedviT, qali mamakacTan
SedarebiT ufro konformulia. igli, gamodis ra tradiciuli sqesobrivi
rolebis gagebidan, aRniSnavs, rom mamakaci naklebad unda
eqvemdebarebodes socialur gavlenas. misi kvlevebi exeboda
konformulobisa da damTmoblobis Seswavlas laboratoriul pirobebSi,
sadac cdis pirebs urTierToba uxdebodaT ucnobebTan. kvlevebis
Sedegebidan gamoitanes ori daskvna: 1. metaanalizma aCvena mcire, magram
statistikurad mniSvnelovani tendencia qalebisaTvis, rom isini
mamakacebze ufro advilad eqcevian sxvisi gavlenis qveS; 2. sxvadasxva
kvlevebSi xSirad miRebulia urTierTsawinaaRmdego Sedegebi.
igli (1978) aRniSnavs, rom 1970 wlamde Catarebul 22 kvlevaSi, romelic
exeboda konformulobis mixedviT genderuli gansxvavebebis dadgenas,
32% miuTiTebs qalis met konformulobaze, maSin roca 40 kvlevidan,
romelic Catarda 1970 wlis Semdeg, mxolod 8%-Si aRmoCnda igive
gansxvavebebi. igli aRniSnavs, rom sqesis social-fsiqologiuri gavlena
damokidebulia kvlevis konteqstze. man agreTve daaskvna, rom vinaidan
adamianisaTvis damaxasiaTebelia sxvisi azrisTvis damorCileba maSin,
roca igi araa darwmunebuli Tavisi poziciis sisworeSi, yvelaze didi
sqesobrivi gansxvavebebi gamovlindeba im kvlevebSi, sadac gamoyenebuli
iqneba iseTi Temebi, romlebSic erTi genderis warmomadgenlebi ukeTesad
arian garkveulni. magaliTad, genderuli gansxvavebebis Semswavleli
bevri kvleva operirebda informaciiT samxedro da politikis sferodan,
sadac qalebi naklebad kompetenturni arian.
am mosazrebis demonstrireba moaxdines sistrankma da mak-devidma
(Sistrunk & Mc.David, 1971). isini sTxovdnen kolejis orive sqesis
studentebs epasuxaT kiTxvarze. kiTxvari Sedgeboda “mamakacuri”
Temebisagan, rogoricaa sportuli manqanebi, politika da maTematika.
amave dros, igi moicavda “qalur” Temebsac, rogoricaa kosmetika, kerva
an cxoba. Sedegebma aCvena, rom mamakacebi qalebze ufro konformulebi
iyvnen qalur Temebze, xolo qalebi _ mamakacur Temebze pasuxisas.
qalebisa da mamakacebis konformulobis doneebs Soris mniSvnelovani
gansxvaveba ar gamovlinda.
43
d.maiersi (2000) aRniSnavs, rom umjobesia vilaparakoT ara qalebis
ufro met konformulobaze, aramed qalis ufro met “sxvebze
orientaciaze”. rogorc vnaxeT, qalebi arian ufro empaTiurebi, maTTvis
ufro mniSvnelovania adamianuri urTierTobebi da amitom socialur
situaciebSi avlenen met pasuxismgeblobasa da Riaobas, ufro metad
zrunaven pirovnebaTaSoris urTierTobebze da amis gamo, ufro advilad
icvlian sakuTar azrs.
miuxedavad imisa, rom kvlevebSi konformulobis mixedviT aRmoCnda
Zalian mcire genderuli gansxvavebebi, stereotipi, rom qalebi
mamakacebTan SedarebiT arian ufro konformulebi, mainc arsebobs.
iglisa da misi kolegebis azriT (Eagly & Wood, 1982), amis mizezia is, rom
qals aqvs ufro dabali statusi saxlSic da samsaxurSic. adamiani,
romelsac gaaCnia naklebi Zalaufleba da ufro dabali statusi,
iZulebulia bevr rameSi dauTmos imas, vinc statusiT dgas masze maRla.
Cveulebriv, sazogadoebaSi mamakacs gaaCnia ufro maRali statusi da
meti Zalaufleba, vidre qals. amitom yoveldRiur cxovrebaSi
sazogadoeba xedavs, rom mamakacebi axdenen gavlenas, xolo qalebi
emorCilebian maT. amitom iqmneba STabeWdileba, rom mamakacTan SedarebiT
qali aris ufro konformuli, vidre amas aCvenebs mecnieruli
eqsperimentebi, sadac qalebsa da mamakacebs aqvT erTnairi rolebi.
1.6. genderuli stereotipebi da kultura
stereotipi _ esaa sazogadoebaSi gavrcelebuli azri jgufis
wevrTa pirovnuli Tvisebebis Sesaxeb. rac Seexeba qalisa da mamakacis,
anu genderul stereotips _ esaa qalisa da mamakacis qcevebisa da
xasiaTis Tvisebebis gamartivebuli, mdgradi, emociurad Seferili xati.
genderuli stereotipebi vlindeba adamianis cxovrebis yvela sferoSi:
TviTcnobierebaSi, pirovnebaTaSoris urTierTobaSi, jgufTaSoris
urTierTobaSi (63:143).
genderuli stereotipebi gamodis, rogorc genderuli sqemebi.
genderuli sqema _ esaa genderis kognituri kategoria. Semosuli
informaciis gadamuSavebis procesebs es sqemebi warmarTavs imgvarad, rom
adamiani iwyebs mis aRqmas, daxsomebasa da interpretacias genderis
Sesaxeb misi Sexedulebebis Sesabamisad. magaliTad, mamakaci, romelic
44
Tvlis, rom xelmZRvaneloba araa qalis saqme, nebismier konfliqtSi,
romelic xdeba xelmZRvanel-qalsa da mis xelqveiTebs Soris, xedavs imis
dadasturebas, rom qalebs ar gaaCniaT xelmZRvanelisTvis aucilebeli
unarebi, Tumca mamakaci-xelmZRvanelis iseTive moqmedeba misTvis
sruliad misaRebi da bunebrivi iqneba.
teilorisa da misi kolegebis, kondrisa da rosis mier miRebuli
kvlevaTa Sedegebi miuTiTeben imaze, rom genderi warmoadgens
mniSvnelovan socialur kategorias, romelic gavlenas axdens aRqmaze.
saidan iRebs saTaves genderis kognituri kategorizacia? saqme
imaSia, rom adamians dabadebidanve axasiaTebs kategorizaciisaken
midrekileba, romelic mimdinareobs garegani stimulebis ganmasxvavebeli
Tvisebebis safuZvelze. kategoriebad dayofa bavSvobaSive iwyeba da
kognituri ganviTarebis procesis arss Seadgens. bavSvoba _ esaa swrafi
sqematuri ganviTarebisa da srulyofis periodi. bavSvis cxovrebis
ZiriTadi nawili eTmoba swored samyaros Sesaxeb informaciis aTvisebas.
“mamakacuri” da “qaluri” warmoadgens diqotomiur, amomwurav,
gansxvavebul “bunebriv” kategoriebs, romlebsac gansakuTrebul
yuradRebas aqceven rogorc ufrosebi, ise bavSvis Tanatolebi (Serbin et
al., 1993).
genderi kategorizaciis mniSvnelovan kriteriumad gamodis imitom,
rom sazogadoebaSi gamudmebiT saubroben genderul gansxvavebaTa
rolze. radganac qalebsa da mamakacebs Soris SeiniSneba bevri
gansxvaveba, bavSvi xvdeba, rom genderuli kategoriebis codna
sasargebloa adamianTa qcevis winaswarmetyvelebisaTvis (Martin&Halverson,
1982). es avtorebi Tvlian, rom bavSvi adamianebis, maTi qcevebisa da
maxasiaTeblebis klasifikacias pirvel rigSi axdens “mamakacis” an
“qalis” kategoriebSi. mravali monacemi adasturebs mosazrebas, rom
bavSvebi ufro xSirad avlenen im qcevis modelirebis survils, romelic
damaxasiaTebelia maTi sakuTari genderisaTvis.
gamoyofen genderuli stereotipebis ramdenime jgufs. pirvels
ekuTvnis mamakacuroba-qalurobis stereotipebi. mamakacurobis
stereotipul warmoadgenebs miewereba „aqtiur-SemoqmedebiTi”
maxasiaTeblebi, pirovnebis instrumentaluri niSnebi, rogoricaa
aqtiuroba, dominanturoba, Tavdajerebuloba, logikuri azrovneba,
45
liderobis unari. qaluroba _ piriqiT, ganixileba rogorc “pasiur-
reproduqciuli” sawyisi, romelic vlindeba iseT eqspresiul pirovnul
maxasiaTeblebSi, rogoricaa damokidebuleba, mzrunveloba, SfoTianoba,
dabali TviTSefaseba, emociuroba. a.maslous azriT, cnebebi “mamakacuri”
da “qaluri” ar asaxavs im movlenaTa arss, romlis axsnac maT evalebaT.
am cnebebs yvela Sehyavs SecdomaSi, radgan is Tvisebebi, romlebsac
sazogadoeba Tvlis mamakacisaTvis damaxasiaTebalad, xSirad qalebsac
gaaCniaT, da piriqiT. Tumca, mamakacuri da qaluri maxasiaTeblebi
ganixileba, rogorc sawinaaRmdego, urTierTSemavsebeli.
genderuli stereotipebis meore jgufi moicavs warmodgenebs
mamakacsa da qals Soris ojaxuri da profesiuli rolebis ganawilebis
Sesaxeb. qalisaTvis ufro mniSvnelovan rolad iTvleba diasaxlisis,
dedis roli, xolo misTvis cxovrebis privatul sferod sazogadoebas
miaCnia ojaxi, bavSvebis gaCena, pasuxismgebloba ojaxis fsiqologiur
klimatze. mamakacs miewereba sazogadoebriv cxovrebaSi CarTuloba,
profesiuli warmateba, pasuxismgebloba ojaxis materialur
uzrunvelyofaze. mamakacisaTvis ufro mniSvnelovnad iTvleba swored
profesiuli roli.
dRes bevri mwerali, politikosi, sazogado moRvawe gamodis
winadadebiT, rom qali “daubrundes” ojaxs, Tumca arian isinic,
romlebic dganan sapirispiro poziciaze. magaliTad, g. pankratova
Tvlis, rom qalis “dabruneba” ojaxSi ar iqneba dadebiTi movlena,
radgan qali, romelsac aqvs samsaxuri, ufro damoukidebelia da
ukeTesad SeuZlia qmar-Svilis problemebisa da interesebis gageba.
sakmaod aqtualuria sakiTxi mamakacis ojaxuri rolis Sesaxebac.
rogorc zemoT aRvniSneT, dRevandeli mamakaci faqtiurad araa CarTuli
ojaxur saqmeebSi, gadawyvetilebebis miRebaSi, “mamakacuri” movaleobebi
scildeba ojaxur CarCoebs.
genderuli stereotipebis mesame jgufi ganisazRvreba Sromis
Sinaaris specifikiT. tradiciuli warmodgenebis mixedviT iTvleba, rom
qalis Sroma unda atarebdes Semsruleblur, momsaxureobiT xasiaTs,
unda iyos saqmianobis eqspresiuli sferos nawili. ZiriTadad qalebi
muSaoben vaWrobis, janmrTelobis dacvis, ganaTlebis sferoSi.
46
mamakacisaTvis mTavaria SemoqmedebiTi da xelmZRvaneli samuSao, misi
saqmianoba ganisazRvreba saqmianobis instrumentaluri sferoTi.
genderuli stereotipebi Camoyalibda sqesobrivi gansxvavebebis
aRqmisa da axsnis safuZvelze, aseve Sromis im genderuli ganawilebis
Sedegad, romelic arsebobda saukuneebis manZilze. s.farelisa da
d.lorberis azriT, sazogadoebaSi arsebobda “tabu msgavsebaze”,
romelic adasturebda da ganamtkicebda genderuli gansxvavebebis
arsebobas, gansxvavebas qalisa da mamakacis genderul rolebSi, axdenda
genderuli uTanasworobis determinirebas.
unda aRiniSnos, rom genderuli stereotipebi gamoirCeva saocari
sicocxlisunarianobiT. maT myarad aqvT gadgmuli fesvebi mosaxleobis
udidesi nawilis cnobierebaSi, rac xels uwyobs socializaciis
procesSi stereotipebis TaobebisaTvis gadacemas. bevr qveyanaSi
warmodgenebi qalis rolis Sesaxeb ewinaaRmdegeba cxovrebis aqtiur
stils, amitom qalebis didi nawili ar cdilobs TviTrealizacias im
sferoebSi, romelic ar Seesabameba qalis rolis tradiciul gagebas.
tradiciulad mamakacuri, maRalanazRaurebadi da maRal statusis mqone
samuSaosaken mimaval gzaze qals xSirad xvdeba mravali dabrkoleba:
kulturuli, iuridiuli, saganmanaTleblo. qalebi ejaxebian mometebul
moTxovnebs, diskriminacias samsaxurSi miRebisas Tu dawinaurebisas, rac
xels uSlis qals sakuTar SesaZleblobebis realizebaSi.
aRsaniSnavia isic, rom genderuli stereotipebi uaryofiT gavlenas
axdens mamakaczec. tradiciuli mamakacuri roli, rogorc ukve vnaxeT,
mamakacebSi xSirad iwvevs daZabulobas da stress, vinaidan bevri
maTganisaTvis genderuli normebisadmi sruli Sesatyvisoba miuRwevadia.
sxvadasxva kulturaSi genderuli stereotipebi gansxvavebulia. es
gamowveulia im tradiciebiT, romlebic arsebobs ama Tu im
sazogadoebaSi da romlebic, Tavis mxriv, aregulirebs qalsa da mamakacs
Soris arsebul urTierTobebs.
d.macumotos ganmartebiT, “kultura _ esaa damokidebulebebis,
Rirebulebebis, rwmenisa da qcevis formaTa nakrebi, romelsac iziarebs
adamianTa jgufi da gadaecema Taobidan Taobas enis an komunikaciis sxva
saSualebaTa meSveobiT” (Matsumoto, 1994).
47
kulturaTaSoris kvlevebs awarmoebs kros-kulturuli
fsiqologia, romelic dainteresebulia imiT, rom daadginos
universaluri fsiqologiuri principebi da Teoriebi sxvadasxva
kulturisTvis.
kros-kulturuli kvlevebi mimdinareobs genderis fsiqologiaSi,
rac iZleva im rolis ufro Rrmad Seswavlis saSualebas, romelsac
kultura TamaSobs genderisa da genderuli gansxvavebebis Seqmnasa da
dacvaSi. genderuli stereotipebis kvlevebidan aRsaniSnavia bestisa da
viliamsis kvleva: “sqesTan dakavSirebuli stereotipebis gazomva:
ocdaaTi qveynis Seswavla” ( Deborah Best & John Williams: Measuring Sex
Stereotypes: A. Thirty -Nation Study, 1990).
am avtorebma kvlevaSi gamoiyenes “zedsarTavTa Semmowmebuli
sia(Adjective Check List), romelic Sedgeboda 300 punqtisagan. kvlevaSi
monawileobdnen 25 qveynis studenti qalebi da mamakacebi. maT unda
mieTiTebinaT, am 300 zedsarTavidan maT kulturaSi romeli
asocirdeboda ufro xSirad qalTan da mamakacTan. aRmoCnda, rom 300
zedsarTavidan 48 zedsarTavi 19 qveyanaSi asocirebuli iyo mxolod
mamakacTan, xolo 25 _ mxolod qalTan. gamoirkva, rom mamakacebi
aRqmulni iyvnen, rogorc mbrZanebluri, damoukidebeli, agresiuli,
dominirebuli, aqtiuri, gabeduli, araemociuri, uxeSi. qalebi _ piriqiT,
rogorc damokidebulebi, Tvinieri, mSiSara, susti, emociuri,
mgrZnobiare, nazi, meocnebe da crumorwmune. Tumca, avtorebi aRniSnaven,
rom adgili hqonda am “kanonzomierebidan” ramdenime gamonakliss.
magaliTad, zedsarTavebi _ zarmaci, xmauriani da uxeSi, _ qveynebis
umravlesobaSi asocirebuli iyo mamakacTan, magram nigeriaSi maT
akavSirebdnen qalTan. iaponiaSi qalebsa da ara mamakacebs aRiqvamen
rogorc trabaxas, araorganizebuls da autanels. malaiziaSi
zedsarTavebi “daJinebuli” da “xumara” asocirdeboda qalTan. garda
amisa, zogierT qveyanaSi, magaliTad, germaniasa da malaiziaSi sqesTa
diferenciacia gamoxatuli iyo ufro metad, xolo indoeTsa da
SotlandiaSi _ naklebad(53:344).
avtorebi dainteresdnen, gansxvavdeboda Tu ara qalTan da
mamakacTan asocirebuli stereotipebi maTi upiratesobis TvalsazrisiT.
gamoirkva, rom am mxriv qveynebs Soris arsebobda garkveuli sxvaobebi,
48
kerZod: avstraliaSi, braziliaSi, perusa da italiaSi mamakacis
stereotipebi iyo sakmaod arasasurveli, maSin roca nigeriaSi, iaponiaSi,
samxreT afrikasa da malaiziaSi isini iyo ufro sasurveli. italiaSi,
perusa da SotlandiaSi emxrobodnen qalebTan dakavSirebul sakmaod
dadebiT sterotipebs, xolo samxreT afrikaSi, nigeriaSi, iaponiasa da
malaiziaSi _ isini iyo uaryofiTi. Seswavlili 25 qveynidan qalisa da
mamakacis stereotipebSi gansxvaveba ar aRiniSneboda mxolod fineTSi da
trinidadze. darCenili 23 qveynidan TerTmetSi upiratesobas aniWebdnen
mamakacis, xolo TormetSi _ qalis stereotipebs.
bestma da viliamsma gadawyvites imis garkveva, Tu riT iyo
ganpirobebuli qveynebs Soris stereotipebis upiratesobaSi arsebuli
gansxvavebebi. amis dasadgenad maT Seiswavles am qveynebis ekonomiuri da
socialuri ganviTarebis maCveneblebi da qveynis religia. aRmoCnda, rom
erTaderTi mniSvnelovani faqtori, romelzec damokidebuli iyo
aRniSnuli gansxvaveba, aris religia. qalis sterotipebi ufro
sasurveli iyo im qveynebSi, romelTa tradiciebi moicavs mdedrobiTi
sqesis RvTaebaTa da wmindanTa mimarT Tayvaniscemas da sadac qals aqvs
religiur ceremoniebSi monawileobis ufleba. magaliTad, kaTolikur
qveynebSi qalTan dakavSirebuli stereotipebi iyo ufro dadebiTi, vidre
protestantulSi. pakistanSi qaluri stereotipebi bevrad ufro
negatiuria, vidre indoeTSi. pakistanis islamur TeologiaSi yvela
mniSvnelovani figura mamakacia da religiur ritualebsac mxolod
mamakacebi asruleben. indoeTSi _ piriqiT, misdeven religiur tradicebs,
romlebic gulisxmobs mdedrobiTi sqesis RvTaebebisadmi Tayvaniscemas,
indur taZrebSi RvTismsaxurebas asruleben mamakacebic da qalebic.
aseTi Sedegebi araa gasakviri, radgan religia warmoadgens
kulturis erT-erT mniSvnelovan faqtors, romelic gavlenas axdens
kulturis tradiciebze.
1.7. religiis gavlena stereotipebis Camoyalibebaze.
religia _ esaa kulturis erT-erTi cvladi, romelmac
mniSvnelovani roli Seasrula da dResac asrulebs kacobriobis
istoriaSi. religiam udidesi gavlena iqonia sazogadoebis yvela fenaze,
igi gansazRvravda adamianTa Soris urTierTobebsac. es gansakuTrebiT
49
exeba sqesTaSoris urTierTobebs, qalisa da mamakacis rolsa da adgils
sazogadoebaSi.
ganvixiloT, Tu ra damokidebulebebi arsebobda qalisa da
mamakacis mimarT iseT msoflio religiebSi, rogoricaa qristianoba da
islami. miuxedavad imisa, rom am religiaTa tradiciebi gansxvavdeba
erTmaneTisagan, qalis mimarT maTi damokidebuleba erTmniSvnelovnia.
Tvalsazrisi, romelic xazs usvams qalis arasrulfasovnebis gagebas,
gamoxatulia samyaros Seqmnisa da pirvelcodvis miTebSi. qrsitianobas
da islams aerTianebs Zveli aRTqmis wignebi.
bibliaSi da Zvel aRTqmaSi aqcentirebulia patriarqati.
patriarqati _ esaa sazogadoebis organizaciis saSualeba mamakacis
dominirebiT. mamakacis patriarqaluri Zalaufleba qalze warmoadgens
TiTqmis yvela sazogadoebis funqcionirebis safuZvels, mas ZiriTadad
ganamtkicebs socializaciis procesi, romelic iwyeba ojaxSi aRzrdiT
da grZeldeba ganaTlebis sistemiT, literaturiT, religiiT im donemde,
rom mis Rirebulebebs iTviseben qalebic da mamakacebic. am Tavisebur
“Sinagan kolonizacias” aqvs Sors mimavali Sedegebi: erTi mxriv, igi
aiZulebs qals, miiRos mamakacis mier misTvis gamoyofili dabali
pozicia, xolo meore mxriv, es masSi iwvevs ukmayofilebas,
TviTuaryofas, sakuTari danaSaulisa da arasrulfasovnebis gancdas.
bibliis mixedviT, arsebobda qalisa da mamakacis mniSvnelovnebis
mkveTri gansxvaveba: sazogadoebis TvalSi mamakacs gaaCnda meti
Tavisufleba da Rirebuleba. mamakaci batonobda qalze, qali legalurad
iTvleboda sakuTrebad da qmari “flobda” Tavis cols. qalis
daniSnuleba iyo qmrisTvis gaeCina Svilebi da daxmareboda mas
yovelgvar saqmeSi. mas unda gaebednierebina qmari, daekmayofilebina misi
seqsualuri moTxovnilebebi da damorCileboda mis yovelgvar brZanebas.
qals faqtiurad ar gaaCnda socialuri statusi, yvela gadawyvetilebas
Rebulobda mamakaci (46:283).
qals, romelic Seqmnili iyo “mamakacis neknidan” da mamakacisTvis,
unda eRiarebina Tavisi meorexarisxovneba. Tu cols qmarTan hqonda raime
kiTxva, unda ekiTxa mxolod saxlSi (61:280). qals unda Caecva ubralod,
ar unda yofiliyo zedmetad morTul-mokazmuli: “eseve dedakacebic,
wesieri samoseliT, morcxvobiTa da kdemamosilebiT Seimkon, ara Tmis
50
dawvniT da oqroTi, an margalitebiT, an Zvirfasi tansacmliT, aramed
keTili saqmeebiT, rogorc SeferiT dedakacebT, romlebmac RvTismosaoba
irCies. dedakaci unda swavlobdes mdumarebaSi, yovelgvari morCilebiT”
(61: 135).
bibliur periodSi xSiri iyo qorwineba asakovan mamakacsa da
axalgazrda qals Soris, rac aseve asaxavs mamakacis Zalauflebas.
qalebi Txovdebodnen axalgazrda asakSi, maSin roca mamakacs qorwineba
SeeZlo nebismier asakSi. qaliSvili iyo mamis sakuTreba, xolo qorwineba
gamodioda, rogorc saqmiani garigeba.
bibliaSi SevxvdebiT nawyvetebs, sadac qalebs aswavlian
mamakacisadmi morCilebas: “colebo, daemorCileT Tqvens qmrebs, rogorc
ufalSia sakadrisi”.
Tu qmari eWvobda, rom coli Ralatobda, mas igi unda mieyvana
mRvdelTan, romelic atarebda specialur ceremonials, romliTac unda
dadgeniliyo, damnaSave iyo Tu ara qali. Tu qali ver SeZlebda
qmrisTvis Tavisi udanaSaulobis damtkicebas, igi sastikad daisjeboda.
mTeli ceremoniali sadisturi tonebiT iyo Seferili da tardeboda
qalis dasaSineblad. Tu qali aRmoCndeboda udanaSaulo, qmars aravin ar
sTxovda pasuxs usafuZvlo braldebisTvis.
qristes moZRvrebis mixedviT, RmerTis mier Tavidanve dadgenilia
monogamiuri qorwineba: “da Seqmna RmerTma adamiani Tavis msgavsad,
mamakaci da qali Seqmna man”. saxareba gveubneba: “amitom miatovebs kaci
Tavis mamas da Tavis dedas da miewebeba Tavis cols da oriveni erT
xorcad iqmnebian”. Semdeg naTqvamia: “da rac RmerTma SeaerTa, mas
adamiani ver ganaSorebs”. aseT konteqstSi daqorwinebuli kacisTvis an
gaTxovili qalisTvis sxva partnioris yola niSnavda RmerTis mier
dawesebuli erTianobis winaaRmdeg wasvlas.
Suasaukuneebis qristianul epoqaSi socialur cxovrebaze religiis
roli da gavlena uzarmazari iyo. eklesia qals uyurebda, rogorc
umdables arsebas, romelic mTlianad unda emorCilebodes mamakacs. am
periodSi gamefebuli iyo qalisadmi iseTi siZulvili, romlis analogic
ar icis arcerTma sxva epoqam. Teologebi Tvlidnen, rom qalSia yvela
borotebis fesvi, aqedan gamomdinare, saWiroa misi morjuleba, dasja da
mokvlac ki.
51
qalTa devnis erT-erTi saSualeba iyo “kudianebze nadiroba”. me-16
saukuneSi asiaTasze meti “kudiani” dasajes sikvdiliT. msxverplTa 85%-s
Seadgendnen qalebi, xolo danarCen 15%-s warmoadgendnen is mamakacebi,
romlebsac raime kavSiri hqondaT koconze damwvar “kudianTan”. zogierT
evropul qalaqSi im dros daiRupa qalebis TiTqmis 90%.
amasTanave, arsebobda qalis garkveuli ideali, romelsac xotbas
asxamda qristianuli msoflmxedveloba. zogadad, am “marad qaluris”
standartuli saxe _ esaa nazi, lamazi, rbili, alersiani, pasiuri da
umweo, anu vinmeze mijaWvuli qali (ojaxze, qmarze, Tavisi gvaris
mamakacebze). qristianuli msoflmxedvelobis mixedviT, Rirebulia
TavisTavad qristiani, ganurCevlad sqesisa; meore mxriv, igi socialur
cxovrebaSi sqesTa Soris akanonebs srul asimetrias da qals uyenebs
qmrisadmi sruli morCilebis moTxovnebs. Tu davakvirdebiT jvrisweris
ficis teqsts, davinaxavT, Tu ramdenadaa gamjdari masSi aseTi
Sexedulebebi. qali ambobs: “vficav, miyvardes, pativi vce da
davemorCilo”; xolo mamakaci ambobs: “vficav, miyvardes da pativi vce”,
Tumca arafers ar ambobs morCilebaze.
qarTuli qristianuli moralis mixedviT, qali unda iyos RvTis
moSiSi, nazi, kdemamosili, damyoli da erTguli, ojaxuri keris
damcveli. misi adgili gansazRvrulia qalis daniSnulebaze qristianuli
moraliT _ qalisTvis saukeTesod iTvleboda is adgili, romelsac mas
miuCenda sjulieri qorwineba. amitom mis yvelaze did Rirsebad
iTvleboda qmris pativiscema da ojaxis erTguleba. qarTul
qristianobas qali miaCnda ojaxSi rwmenis danergvis sayrden Zalad.
realobam da cxovrebam Tavis koreqtivebi Seitana qarTveli qalis
stereotipSi. igi xSirad asrulebda mamakacis funqcias, radgan mamakaci
an mters ebrZoda, an ojaxgareT Sromobda. mamakacis Sin aryofnis
pirobebSi meurneobas uZRveboda ojaxis deda. qali aRiqmeboda, rogorc
mamakacis potenciuri Semnacvlebeli. sainteresoa is faqti, rom arcerT
epoqaSi, maT Soris arc qristianulSi, saqarTveloSi qali ar yofila
dakavSirebuli bnel ZalebTan, ar fiqsirdeba qalis devnis arcerTi
SemTxveva, gansxvavebiT evropuli qveynebisagan.
islamuri tradiciebic amarTlebs qalis daqvemdebarebul
mdgomareobas. yuranSi miTiTebulia, rom qmari dgas colze maRla,
52
radgan alahma mamakacs misca qalze upiratesoba. SariaTi (musulmanuri
kanonmdebloba) da adaTic (Cveulebis samarTali) amarTlebs qalis
araTanasworuflebian mdgomareobas. religiur morals qaliSvilis
dabadebac ki ubedurebad miaCnda: “Sens dabadebas qva dabadebuliyo
jobda, igi kedlis asaSeneblad mainc gamodgebodao” _ aseTi sityvebiT
xvdebodnen qalis dabadebas.
yuranisa da SariaTis Tanaxmad, qali araa mamakacis Tanaswori, arc
qonebrivad da arc uflebrivad. magaliTad, memkvidreobis gayofisas
yuranis mixedviT, “vaJsa ori qalis nawili ergos” (45:98). SariaTis
samsjavroSi erTi mowme mamakacis Secvla SeuZlia mxolod or qals,
qalis mokvlisaTvis mkvlels unda gadaexada im fuladi jarimis
naxevari, rasac ixdidnen mamakacis mkvlelobisTvis. qalis saflavs
Txridnen mTeli meoTxediT Rrmad, vinaidan islamuri Sexedulebis
mixedviT, qali sikvdilis Semdegac araa mamakacis simaRleze yofnis
Rirsi.
saRmrTo wigni colebisgan moiTxovs qmrebisadmi morCilebas, xolo
qmrebs aswavlis: “igini galanZRoT, roca SiSSi iqneT, vai Tu gveurCoso,
sawolSi ganze miagdoT da scemoT maT” (9:38). qmars ufleba aqvs
gausamarTleblad moklas urCi coli (9:19): “qals sceme, Tu cemiT ar
mokvda, blagvi culiT mokali”, ambobs adaTi.
adreuli islamis periodSi qali iyo bevrad ufro damoukidebeli,
vidre mogvianebiT. qals akontrolebdnen sisxliT naTesavi mamakacebi da
ara qmari, mas SeeZlo TviTon aerCia qmari da dabrunebuliyo Tavis
axloblebTan, Tu qmris ojaxSi cudad moeqceodnen. im dros qalebi
saxes CadriT ar ifaravdnen da ar atarebdnen arc ritualur
tansacmels, rogoricaa faranja, CaCvani, iaSmaki da sxv.
qalis Tavisuflebis SezRudva iyo rogorc religiuri, ise
socialuri movlena. CaCvani _ esaa cxenis Zuis Savi bade, romelsac
qalebi ifareben saxesa da mkerdze. CaCvans zemodan Tavidan bolomde
wamosxmuli aqvs faranja, romelic erTianad faravs qalis tans. Cadri
didi Salis qsovilia, romliTac musulmani qali ifaravs saxesa da tans
da itovebs mxolod mcire saWvrets. iaSmaki CaCvanis saxesxvaobaa: saxvevi,
rasac qali pirze da cxviris qvemo nawilze ikeTebs morCilebisa da
qalis sunTqvis “uwmindurobis” niSnad.
53
yurani qalebis mier saburvelis tarebisa da maTi karCaketilobis
moTxovnas ukve asaRebs RvTis mier dawesebulad: winadadeba eZlevaT
“qaliSvilebs da morwmuneTa colebsac Cadri Ziramde dauSvan, rom ver
gamoicnon igi” (45:59). yurani gansazRvravs, rodis, rogor da ra gaakeTos
qalma: “qalebma fexi ar gadadgan ise, rom gamouCndeT TavianTi faruli
samkaulebi” (9:31).
rac Seexeba qorwinebas, igi warmoadgenda garigebas, romlis
drosac gasaTxovar qalSi mSoblebi da naTesavebi iRebdnen sasyidels _
yalims, maxrs. adaTis mixedviT, “qaliSvili erTi tomara kakalia,
SeiZleba iyido, SeiZleba gayido”. yalimis gadaxdis Semdeg mamakaci
xdeboda qalis mflobeli. SariaTSi naTqvamia, rom “qmars ufleba aqvs
Tavisufleba waarTvas urC cols... qmars SeuZlia gaeyaros cols Tavisi
survilisa da Sexedulebisamebr mizezis auxsnelad... cols arasodes ar
SeuZlia gaeyaros qmars, Tu misi neba ar aris”(Tavi 11, muxli 43). adaTi
ambobs: ” rogorc mwyemss SeuZlia daklas Tavisi faris romeli cxvaric
surs, aseve qmars ufleba aqvs ganagos Tavisi colis sicocxle”.
SariaTi gaTxovil qals faqtiurad aqcevs qmris tyved. mas ufleba
ara aqvs qmris nebarTvis gareSe gavides saxlidan; ufleba ara aqvs
stumrebis miRebis dros iyos qmris gverdiT.
yuranis Tanaxmad, qorwineba saWiro iyo bavSvebis gaCenisTvis da
igi rekomendebuli iyo yvelasTvis(61:205).
islami qadagebs poligamias. yuranSi bevri suraa, romlebSiac
laparakia sqesTaSoris urTierTobebze. erT-erTi maTgani mouwodebs
mamakacebs, hyavdeT ori, sami, oTxi coli, xolo sayvarlebis raodenoba
araa SezRuduli. yuranSi naTqvamia: “Tqveni colebi _ yanaa TqvenTvis,
iareT Tqvens yanaSi, roca moisurvebT”(61:207). qmars gaaCnda garkveuli
valdebulebebic, kerZod, qmari valdebuli iyo “Rirseulad Seenaxa
coli, an wesierad daebrunebina ukan”(61:206).
dReisaTvis bevri ram Seicvala. bevri musulmani qali samsaxurSi
icmevs evropulad, egvipteSi qalebis 90% ar atarebs Cadrs, TurqeTSi
akrZalulia Cadris tareba, magram yvela qveyanaSi ase rodia. iranSi da
eraySi qals dResac ar SeuZlia daeswros sakuTari ganqorwinebis
process mowmis statusiTac ki. iranSi qalebs ekrZalebaT fexburTis
matCze daswreba. saudis arabeTSi qals ara aqvs manqanis tarebis ufleba
54
da praqtikulad, yvela qali CadriT ifaravs saxes; sudanSi qals ara
aqvs ufleba, datovos qveyana qmris, mamis an Zmis Tanxmobis gareSe.
Tu gaviTvaliswinebT am religiur tradiciebs, gasagebi gaxdeba,
ratomaa dResac ase Zlieri odesRac Camoyalibebuli stereotipebis
gavlena Tanamedrove adamianis cnobierebaze. religia warmoadgens
kulturis nawils, kultura ki gavlenas axdens misi yvela wevris
Camoyalibebaze. socializaciis procesSi bavSvi iTvisebs im kulturul
normebs, im Rirebulebebs, im stereotipebs, romlebic damaxasiaTebelia
misi kulturisaTvis. amdenad, araa gasakviri, rom bavSvebic da
ufrosebic xSirad moqmedeben am sterotipebis mixedviT.
2. kvleviTi nawili
2.1. sakiTxis dasma
yvela kulturaSi arsebobs genderuli stereotipebi, romlebic
moicavs sazogadoebaSi gavrcelebul warmodgenebs qalebisa da
mamakacebis pirovnuli Tvisebebis. qcevebis, saqmianobis Sesaxeb.
socialuri rolebis Teoriis mixedviT (Eagly,1987) genderuli
stereotipebi aRmocendeba im gansxvavebuli rolebidan, romlebsac
asruleben qalebi da mamakacebi. sqesTa dayofas socialuri rolebis
mixedviT, mivyavarT garkveul socialur normebamde, romelTa mixedviTac
moqmedeben qalebi da mamakacebi. magaliTad, Cven moveliT, rom qali
iqneba ufro mgrZnobiare, eqspresiuli da emociuri, vidre mamakaci, xolo
mamakaci iqneba ufro damoukidebeli, agresiuli da daJinebuli, vidre
qali.
kulturaTa mixedviT genderuli stereotipebi gansxvavebulia,
vinaidan adamiani ganicdis im kulturis gavlenas, romelSic
mimdinareobs misi socializacia. kulturis erT-erTi mniSvnelovani
nawilia religia, romelic gavlenas axdens genderuli stereotipebis
Camoyalibebaze. viliamsisa da bestis (1990) cnobil kvlevaSi aRniSnulia,
rom genderul steretipebSi gansxvaveba dakavSirebulia religiasTan. es
avtorebi varaudoben, rom genderuli stereotipebi aRmocenda Sromis
iseTi danawilebidan, romlis drosac qalebi ZiriTadad dakavebulni
55
arian saojaxo saqmiT, xolo mamakacebi _ ojaxis gareT. maTi azriT,
genderuli stereotipebi Seicvleba am rolebis SecvlasTan erTad.
me-20 saukunis 90-iani wlebidan Cvens qveyanaSi momxdarma
politikurma, ekonomikurma da socialurma cvlilebebma garkveulad
Secvala tradiciuli genderuli rolebi, Seamcira qalisa da kacis
profesiebis da saqmianobebis mkveTri polarizacia, ramac Tavis mxriv,
gamoiwvia tradiciuli stereotipebis rRveva. Cven gvainteresebda imis
dadgena, Tu rogor aisaxa es cvlilebebi Cveni axalgazrdobaze, kerZod
baTumis saxelmwifo universitetis qristian da musulman studentebze,
aris Tu ara gansxvavebebi maT Soris da Tu aseTi gansxvavebebi
aRmoCndeba, riT unda aixsnas is _ religiiT Tu sxva faqtorebiT.
Cveni qveynis istoriidan viciT, rom me-17 saukuneSi TurqeTma
daipyo saqarTvelos erT-erTi uZvelesi kuTxe _ aWara, sadac gaavrcela
Tavisi kanonmdebloba (SariaTi) da islamuri religia. Turqebis batonoba
aWaraSi gagrZelda sami saukune. aman garkveuli gavlena moaxdina aWarul
ojaxze, qalisa da mamakacis genderul rolebze, sqesTaSoris
urTierTobebze.
am istoriuli movleniTaa gamowveuli is, rom dRes aWaraSi
qristianulis gverdiT arsebobs musulmanuri tradiciebi. sanam
gamovkveTdeT Cveni kvlevis mizans, manam mokled mimovixiloT, Tu
rogori iyo Sromis genderuli danawileba, genderuli rolebi, qalisa
da mamakacis statusi aWaraSi.
miuxedavad imisa, rom TurqTa batonobas aWaraSi mohyva SariaTisa
da islamis gavrceleba, SariaTma mainc ver SesZlo ojaxis SigniT
arsebuli urTierTobebis sferoSi Rrmad SeWra, vinaidan aWaraSi myarad
iyo fexmokidebuli qarTuli saojaxo tradiciebi. Tumca, ucxo
kanonmdeblobam da religiam garkveuli gavlena mainc iqonia. sakmarisia
imis Tqma, rom 13-14 wlidan aWaraSi qals unda etarebina Cadri da
ekrZaleboda mamakacTa sazogadoebaSi uCadrod gamoCena, misi cxovreba
gamoirCeoda karCaketilobiT, sazogadoebriv cxovrebaSi CaurevlobiT.
rac Seexeba saojaxo cxovrebas, aWareli qalis uflebebi sakmaod
maRali iyo da igi aqtiur rols asrulebda ojaxis mmarTvelobaSi
(gansxvavebiT islamuri qveynebisa). am mxriv gamoirCeoda asakiT ufrosi
qali, deda-qali (“did-nene”), rogorc mas uwodebdnen aWaraSi, romelic
56
asrulebda ojaxis danarCen qalebs Soris Sromis ganmanawileblis da
ganmkarguleblis movaleobas. qalTa ufross ebara sursaT-sanovage. misi
nebarTvis gareSe ojaxis verc erTi wevri, maT Soris ojaxis ufrosi
mamakaci, anu “saxlis didic” ki ver gaasxvisebda marcvleulsa da rZis
produqtebs, ver gayidda pirutyvs. masve hqonda Cabarebuli ojaxisaTvis
nayidi sxvadasxva saqoneli, rasac TviTon unawilebda ojaxis wevrebs.
saojaxo yofis erT-erTi mniSvnelovani mxarea qorwineba. aWaraSi
qalis gaTxoveba Tu vaJis daqorwineba Sedioda mSoblebis funqciaSi.
dedisa da qalTa winamZRolis gareSe axalgazrdebis daqorwinebis
sakiTxs mamakacebi xSirad ver wyvetdnen da arcTu iSviaTad gadamwyveti
xmis ufleba eZleoda qals. deda-qalis maRal uflebebze metyvelebs
isic, rom igi iyo saojaxo TaTbiris ucvleli monawile. saxlis didis
Semdeg saojaxo TaTbirze yvelaze meti wona hqonda qalTa ufrosis xmas,
xolo zogjer igi iyo ojaxis winamZRolic.
im SemTxvevaSi, Tu col-qmari dascildeboda erTmaneTs, qals
ubrundeboda Tavisi kuTvnili mziTevi da qmars ar hqonda masze
pretenziis ufleba. mziTevi qmris ojaxSi warmoadgenda qalis pirad
sakuTrebas da misi sxvisTvis gadacema SeiZleboda mxolod qalis
surviliT. patronis gardacvalebis Semdeg, Tu qals hyavda Svilebi,
pirvel rigSi mziTevi rCeboda qaliSvils, Semdeg _ vaJs, xolo Tu qali
uSvilo iyo, misi sikvdilis Semdeg mziTevi ubrundeboda qalis
mSoblebs. Tu coli gaSordeboda qmars mis ojaxTan Seugueblobis
niadagze, qals mziTevTan erTad damatebiT eZleoda mcireodeni sarCo,
xolo Tu saojaxo konfliqtis mizezi iyo qmari, maSin qals mziTevTan
da sarCosTan erTad eZleoda niSani da is piradi nivTebi, romlebic mas
qorwilis dRes aCuqes qmris naTesavebma Tu mezoblebma.
aWaraSi Sroma diferencirebuli iyo sqesobrivi niSniT. ojaxSi
qalis saqmianobaSi Sedioda saWmlis momzadeba, wylis motana,
sisufTavis dacva, matylis, selis, kanafis damuSaveba da rTva-qsova.
aseve qalTa SromiT saqmianobas ekuTvnoda Tixisagan saojaxo dgam-
WurWlis damzadeba. garda amisa, qalebi monawileobdnen mesaqonleobasa
da samiwaTmoqmedo saqmianobaSi, yanis gawmenda-gaToxnaSi da sxva. unda
aRiniSnos isic, rom Sromis sqesobrivi danawileba aWaris yvela
regionSi erTairi ar iyo. Tu zemo aWaraSi ojaxSi qali dakavebuli iyo
57
rogorc saojaxo, ise ojaxgareT saqmianobiT, qvemo aWaraSi qali
ZiriTadad ojaxSi Sromobda.
mamakaci asrulebda sxvadasxva samuSaos. mas ar ekisreboda
saojaxo meurneobis mxolod erT romelime dargSi mudmivad Sroma.
mamakaci Tu erT dRes dakavebuli iyo samiwaTmoqmedo saqmiT, meore
dRes(Tu amas moiTxovda ojaxis saWiroeba), SeiZleboda wasuliyo mTaSi,
an SeSa ezida, an Seesrulebina sxva saxis samuSao,xolo iq, sadac
meurneobis wamyvan dargs warmoadgenda miwaTmoqmedeba an mesaqonleoba,
mamakacebi ZiriTadad asrulebdnen erTidaigive samuSaos.
aWaruli ojaxis Sromis organizaciaSi gamoiyofoda iseTi
saqmianobebic, romlebic moiTxovda gansakuTrebul codnasa da
gamocdilebas. aseT samuSaoTa rigs ekuTvnoda xvna-Tesva, mefutkreoba
da sxva. sruldeboda iseTi samuSaoebic, romlebic eqvemdebareboda
morigeobis princips. aseTi iyo menaxireoba, rac gulisxmobda sasoflo-
saTemo mwyemsebis mier sazafxulo ialaRebze msxvilfexa saqonlis
movla-patronobas. garda amisa, ojaxi gvian Semodgomaze gamohyofda
mewisqviles, romelsac zamTrisaTvis unda moemzadebina ramdenime Tvis
samyofi fqvilis maragi.
miuxedavad islamisa da SariaTis gavrcelebisa, aWaraSi ojaxis
marTva emyareboda solidarobis princips. es gansakuTrebiT
mniSvnelovania, radgan im xalxebSi, sadac inergeboda islami, ojaxis
struqturaSic xdeboda Sesabamisi cvlilebebi: izrdeboda ojaxis
ufrosis erTmmarTveluri uflebebi, mcirdeboda solidaruli
mmarTveloba da sabolood, inergeboda ojaxis despoturi mmarTvelobac.
aWaraSi amas ar hqonda adgili (iSviaTi SemTxvevis garda), rac
gamowveuli iyo qarTuli ojaxuri tradiciebis simyariTa da simtkiciT.
am mokle istoriuli eqskursis Semdeg SegviZlia CamovayaliboT
Cveni hipoTeza, romelic mdgomareobs SemdegSi: qristiani da musulmani
studentebis stereotipebSi ar unda velodoT arsebiT gansxvavebebs,
radgan isini warmoadgenen saerTo qarTuli kulturis wevrebs. Tumca,
maT Soris SesaZloa garkveuli gansxvavebebi mainc arsebobdes.
2. 2. meTodi, masala, cdis pirTa monacemebi
58
kvlevaSi gamoviyeneT kiTxvarTa batarea, romelic moicavda
profesiebis kiTxvars, aqtivobebis (saqmianobebis) kiTxvars, qcevebis
kiTxvars, k.tomasis konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendenciis
sakvlev meTodikas, narcisizmis donis sakvlev tests (NPI ), bemis
sqesobrivi rolebis sakvlev instruments (BSRI) da Svarcis
RirebulebaTa sakvlev instruments. amaTgan, pirveli sami kiTxvari
damuSavebuli iqna Tbilisis saxelmwifo universitetSi. yvela kiTxvaris
sandooba adre iqna dadgenili.
Sedegebi damuSavda monacemTa statistikuri analizis kompiuteruli
programiT SPSS-iT. gamoyenebulia aRweriTi da daskvniTi statistikis
meTodebi, T-Test da ANOVA (One Factor Independent Measure ANOVA), romlis
saSualebiTac erTmaneTs SevadareT Cvens mier gamoyofili jgufebis
saSualo maCveneblebi da davadgineT saSualoTa Soris gansxvavebebis
sandooba. gamoviyeneT sixSireTa ganawilebis cxrilebi, pirsonis
kriteriumi da kontingenciis C kriteriumi (Crosstabs), romelmac mogvca
jgufebs Soris SedarebiTi analizis gakeTebis saSualeba.
kvleva CavatareT or asakobriv jgufSi. pirvel jgufSi
gaerTianebuli iyvnen baTumis saxelmwifo universitetis studentebi,
romelTa asaki iyo 17-25 weli. amaTgan qristiani-qali _ 76; qristiani-kaci
_ 53; musulmani-qali _ 50; musulmani-kaci _ 55. sul 234 cdis piri.
damatebiT gamovikvlieT ufrosi asakis (50 weli da zeviT) adamianebi,
raTa Segvedarebina erTmaneTisTvis studentebisa da ufrosi Taobis
warmomadgenelTa genderuli stereotipebi. meore asakobriv jgufSi cdis
pirTa raodenoba iyo 150. amaTgan, qristiani qali _ 48, musulmani qali _
32, qristiani kaci _ 37 da musulmani kaci _ 33.
3. empiriuli kvlevis Sedegebi
3.1. genderuli rolebis kvlevis Sedegebi
bemis sqesobrivi rolebis gasazomi instrumentiT SeviswavleT
TvisebaTa Sefaseba sasurveloba _ arasasurvelobis mixedviT zemoT
aRniSnuli faqtorebis gaTvaliswinebiT.
pirvel asakobriv jgufSi sqesis mixedviT TvisebaTa Sefasebisas
gamovlinda Semdegi tendencia: qalisTvis maskulinur skalaze qalma
59
Bcdis pirebma sasurvelad CaTvales Tvisebebi: TviTdajerebuli (2.40),
Tavisufali (2.43), gadawyvetilebis mimRebi (2,24), individualuri (2.63),
ganmtkicebuli (2.50). yvelaze arasasurvel Tvisebad qalebi Tvlian
Tvisebebs: mamakacuri (5.70), agresiuli (5.29), ambiciuri (4.62).
arasasurvelad CaiTvala Tvisebebi: Zlieri (3.45), liderobis
SesaZlebloba (3.06).
feminurobis skalaze qalisTvis yvelaze sasurvelad qalebi Tvlian
Semdeg Tvisebebs: mxiaruli (1.75), nazi (1.67), erTguli (1.43), qaluri (1.48),
TanamgrZnobi (1.39), sxvebisTvis damxmare (1.69), gamgebi (1.33),
gulistkivilis dammSvidebeli (1.71), tkbilad moubari (1.42), vnebiani (1.91),
mgrZnobiare (1.79), bavSvebis moyvaruli (1.32). sasurvelad CaTvales
Tvisebebi: damTmobi (2.23), morcxvi (2.63), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.23),
morCili (2.56). yvelaze arasasurvelad CaTvales pirferi (5.67), mimndobi
(3.08).
neitralur skalaze qalisTvis yvelaze sasurvel Tvisebad
qalebma CaTvales Tvisebebi: damxmare (1.71), sindisiani (1.45), bednieri (1.43),
sando (1.73), samarTliani (1.52), mimzidveli (1.36), megobruli (1.63), taqtiani
(1.93), naklebi sasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: Teatraluri (2.63),
gulaxdili (2.06), yvelaze arasasurvel Tvisebad qalebma CaTvales
Tvisebebi: uunaro (6.17), usistemo (6.14), daxSuli (5.28), eWviani (5.27),
pirquSi (5.82).
rac SeexebaT mamakacebs, qalisaTvis TvisebaTa Sefasebisas gvaqvs
aseTi suraTi:
maskulinur skalaze qalisaTvis yvelaze arasasurvel Tvisebad
mamakacebma DCaTvales Tvisebebi: mamakacuri (4.90), agresiuli (4.57), Zlieri
(4.06), arasasurvelad CaTvales Tvisebebi: ambiciuri (3.91), liderobis
SesaZlebloba (3.95), individualuri (3.60), TviTdajerebuli (3.09),
Tavisufali (3.17), ganmtkicebuli (3.14), gadawyvetilebis mimRebi (3.36).
feminurobis skalaze mamakacebis mier qalisaTvis sasurvelad
dasaxelda Tvisebebi:mxiaruli (2.57), nazi (2.69), erTguli (2.64), qaluri
(2.41), TanamgrZnobi (2.67), sxvebisTvis damxmare (2.83), gamgebi (2.64),
gulistkivilis dammSvidebeli (2.76), tkbiladmoubari (2.66), vnebiani (2.90),
mgrZnobiare (2.69), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.44), bavSvebis moyvaruli
60
(2.24). yvelaze arasasurvelad CaiTvala pirferi (4.48). arasasurvelad
SefasdaMdamTmobi (3.14), morcxvi (3.30), mimndobi (3.62), morCili (3.30).
neitralur skalaze mamakacebma qalisaTvis sasurvelad CaTvales
Tvisebebi: sindisiani (2.56), damxmare (2.01), bednieri (2.51), sando (2.83),
samarTliani (2.69), gulaxdili (2.94), mimzidveli (2.80), megobruli (2.85),
taqtiani (2.11). maRali arasasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: pirquSi (4.87),
eWviani (4.54), uunaro (4.59), usistemo (4.63), Teatraluri (3.47).
igive Tvisebebis mamakacisaTvis sasurveloba-arasasurvelobis
mixedviT Sefasebisas gvaqvs Semdegi suraTi:
maskulinur skalaze mamakacisaTvis qalebi yvelaze arasasurvelad
Tvlian Tvisebebs: agresiuli (4.54), ambiciuri (4.36). maRali sasurvelobiT
Sefasda Tvisebebi: aTleturi (1.93), ganmtkicebuli (1.77), Zlieri (1.34),
liderobis aqti (1.98), gadawyvetilebis mimRebi (1.54), mamakacuri (1.10),
individualuri (2.08).
feminurobis skalaze mamakacisTvis qalebma yvelaze arasasurvelad
CaTvales Tvisebebi: morcxvi (5.39), pirferi (6.02), qaluri (6.21), maRali
sasurvelobiT gamoirCeva Tvisebebi: mxiaruli (1.91),erTguli (1.57),
TanamgrZnobi (1.67), damxmare (1.61), gamgebi (1.20), tkbiladmoubari (1.90),
bavSvebis moyvaruli (1.52), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.18), mgrZnobiare
(2.27), vnebiani (2.02).
neitralur skalaze mamakacisaTvis qalebma yvelaze arasasurvelad
CaTvales Tvisebebi: pirquSi (5.22), uunaro (5.99), usistemo (5.62), daxSuli
(4.980), eWviani (5.22).
rac SeexebaT mamakacebs, maskulinur skalaze mamakacisTvis
kacebi arasasurvelad Tvlian Tvisebas - agresiuli (3.90). maRali
sasurvelobiT fasdeba Tvisebebi: mamakacuri (2.41), aTleturi (2.82),
ganmtkicebuli (2.78), Zlieri (2.56), liderobis aqti (2.60), gadawyvetilebis
mimRebi (2.69), poziciis damkavebeli (2.81).
feminurobis skalaze mamakacisaTvis kacebma yvelaze arasasurvel
Tvisebad CaTvales morcxvi (4.65), pirferi (4.66), qaluri (4.86).
arasasurvelad CaTvales: vnebiani (3.26), mgrZnobiare (3.44), ar iyenebs uxeS
sityvebs (3.41).sasurvelad CaTvales Tvisebebi: mxiaruli (2.89), erTguli
(2.64), TanamgrZnobi (2.82), sxvebisTvis damxmare (2.50), gamgebi (2.40),
gulistkivilis dammSvidebeli (2.77), bavSvebis moyvaruli (2.78).
61
neitralur skalaze mamakacisTvis kacebma yvelaze arasasurvelad
CaTvales Tvisebebi: pirquSi (4.26), usistemo (4.55), uunaro (4.78).
arasasurvelad Sefasda: Teatraluri (3.69), gulaxdili (3.35),
TviTkmayofili (3.59), mimzidveli (3.10). sasurvelad CaTvales Tvisebebi:
damxmare (2.75), sindisiani (2.56), bednieri (2.41), sando (2.73), samarTliani
(2.55), megobruli (2.67), taqtiani (2.950.
(2.33).
ganvixiloT TvisebaTa Sefaseba religiis faqtoriT(qristiani qali-
76, musulmani qali-50, qristiani kaci-53, musulmani-kaci-55).SevadareT
qristiani qali_musulmani qali da qristiani kaci-musulmani kaci.
Sedegebi aseTia:
maskulinur skalaze qalisTvis qristiani da musulmani qalebi
yvelaze arasasurvelad Tvlian Tvisebebs: mamakacuri (5.86_5.46),
agresiuli (5.42-5.10), aTleturi (5.05-5.14). sasurvelad CaTvales Tvisebebi:
ganmtkicebuli (2.49-2.52), analitikuri (2.87-2.66), gadawyvetilebis mimRebi
(2.25-2.22).
feminurobis skalaze qristianma da musulmanma qalebma qalisTvis
yvelaze arasasurvelad CaTvales pirferi (5.93-5.88). sasurvelad CaiTvala
Tvisebebi: damTmobi (2.26-2.18), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.04-2.18). maRali
sasurvelobiT gamoirCeva: mxiaruli (1.63-1.84), nazi (1.61-1.78), erTguli
(1.32-1.60), qaluri (1.58-1.34), TanamgrZnobi (1.20-1.48), sxvebisTvis damxmare
(1.63-1.78), gamgebi (1.21-1.50),gulistkivilis dammSvidebeli (1.59-1.80),
tkbiladmoubari (1.37-1.50), vnebiani (1.78-1.92), mgrZnobiare (1.71-1.92),
bavSvebis moyvaruli (1.20-1.42).
neitralur skalaze qristiani da musulmani qalebi qalisTvis
yvelaze arasasurvelad Tvlian Tvisebebs: uunaro (6.29-6.12), usistemo
(6.25-6.68), pirquSi (6.07-6.20), daxSuli (5.61-5.24). sasurvelad CaTvales
Teatraluri (2.58-2.72), gulaxdili (2.08-204), tradiciuli (2.41-2.70). maRali
sasurvelobiT gamoirCeva Tvisebebi: sindisiani (1.25-1.56), bednieri (1.22-
1.54), sando (1.70-1.78), samarTliani (1.37-1.76), mimzidveli (1.22-1.64),
megobruli (1.53-1.78), taqtiani (1.72-1.98).
am Tvisebebis qristiani da musulmani kacebis mier Sefasebisas
Semdegi suraTia:
62
maskulinur skalaze qalisTvis qristiani da musulmani kacebi
yvelaze arasasurvelad Tvlian Tvisebebs: mamakacuri (4.36-4.98), aTleturi
(4.00-4.65), agresiuli (4.15-4.58), ambiciuri (4.25-4.50). arasasurvelad Sefasda
Tvisebebi: ganmtkicebuli (3.67-3.64), analitikuri (3.81-3.62), gadawyvetilebis
mimRebi (3.82-3.68).
feminurobis skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma kacebma
yvelaze arasasurvelad CaTvales pirferi (4.02-4.42). arasasurvelad
CaiTvala damTmobi (3.75-3.55), vnebiani (3.52-3.31). maRali sasurvelobiT
fasdeba Tvisebebi: mxiaruli (2.18-2.42), nazi (2.40-2.71), erTguli (2.12-2.03),
qaluri (2.69-2.25), TanamgrZnobi (2.87-2.52), sxvebisTvis damxmare (2.24-2.45),
gamgebi (2.20-2.68), gulistkivilis dammSvidebeli (2.93-2.62), tkbiladmoubari
(2.89-2.45), mgrZnobiare (2.40-2.10) bavSvebis moyvaruli (2.19-2.02).
neitralur skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma kacebma
yvelaze arasasurvelad CaTvales Tvisebebi: pirquSi (4.49-4.92), daxSuli
(4.13-4.48), uunaro (5.04-5.13), usistemo (4.83-4.40). arasasurvelad CaTvales
Tviseba_ Teatraluri (3.64-3.34). maRali sasurvelobiT gamoirCeva:
damxmare (2.46-2.16), sindisiani (2.70-2.35), bednieri (2.70-2.25), sando (2.40-2.29),
samarTliani (2.40-2.10), gulaxdili (2.77-2.13), mimzidveli (2.95-2.68),
megobruli (2.96- 2.77), taqtiani (2.77-2.46), tradiciuli (2.51-2.42).
igive Tvisebebi Sefasda mamakacisTvis da gvaqvs aseTi suraTi:
maskulinur skalaze mamakacisTvis qristianma da musulmanma qalebma
yvelaze arasasurvelad CaTvales agresiuli (4.28-4.12). maRali
sasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: aTleturi (1.68-1.52), ganmtkicebuli (1.75-
1.48), Zlieri (1.45-1.28), liderobis SesaZlebloba (1.88-1.92), riskiani (1.53-
1.36), mamakacuri (1.12-1.05). sasurvelad CaiTvala: TviTdarwmunebuli (2.15-
2.22), analitikuri (2.62-2.40), gadawyvetilebis mimRebi (2.48-2.22), poziciis
damkavebeli (2.09-2.16), individualuri (2.10-2.07).
feminurobis skalaze qristianma da musulmanma qalebma mamakacisTvis
yvelaze arasasurvel Tvisebad CaTvales pirferi (6.03-6.00) da bavSvuri
(6.10-6.05). maRali sasurvelobiT Sefasda: mxiaruli (1.92-1.89), erTguli
(1.92-1.96), TanamgrZnobi (1.98-1.90), gamgebi (1.26-1.38), bavSvebis moyvaruli (1.22-
1.18). sasurvelad CaiTvala Tvisebebi: sxvebisTvis damxmare (2.01-1.99),
gulistkivilis dammSvidebeli (2.25-2.44), mgrZnobiare (2.45-2.69), ar iyenebs
uxeS sityvebs (2.30-2.13).
63
neitralur skalaze mamakacisTvis qristiani da musulmani qalebis
mier yvelaze arasasurvelad CaiTvala Tvisebebi: usistemo (6.01-6.10),
uunaro (6.12-6.08), Teatraluri (4.25-4.48).arasasurvelad CaTvales Tviseba
tradiciuli (3.28-3.36). maRali sasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: damxmare
(1.88-1.93), sindisiani (1.52-1.43), sando (1.30-1.37), samarTliani (1.56-1.62).
sasurvelad CaiTvala Tvisebebi: bednieri (2.29-2.36), gulaxdili (2.25-2.32),
mimzidveli (2.48-2.66).
rac SeexebaT qristian da musulman mamakacebs, maskulinur skalaze
maT mamakacisTvis arasasurvel Tvisebad miaCniaT agresiuli (3.29-3.44).
maRali sasurvelobiT Sefasda: aTleturi (2.00-2.03), TviTdarwmunebuli
(2.01-2.10), Zlieri (2.01-2.00), mamakacuri (2.00-2.02). sasurvelad CaTvales
Tvisebebi: ganmtkicebuli (2.14-2.21), mkacri pirovnul (2.24-2.18),
analitikuri (2.27-2.31), liderobis SesaZlebloba (2.18-2.30), riskiani (2.20-
2.26 gadawyvetilebis mimRebi (2.22-2.19), poziciis damkavebeli (2.48-2.55),
individualuri (2.52-2.61).
feminurobis skalaze qristiani da musulmani kacebi mamakacisTvis
yvelaze arasasurvelad Tvlian Tvisebebs_ pirferi (5.21-5.29) da bavSvuri
(5.10-5.18). arasasurvelad CaiTvala: mgrZnobiare (3.48-3.54) da ar iyenebs
uxeS sityvebs (3.38-3.22). sasurvelad CaTvales Tvisebebi: mxiaruli (2.86-
2.96), erTguli (2.62-2.70), TanamgrZnobi (2.58-2.64), sxvebisTvis damxmare (2.47-
2.38), gamgebi (2.63-2.70), gulistkivilis dammSvidebeli (2.66-2.69), bavSvebis
moyvaruli (2.69-2.61).
neitralur skalaze qristianma da musulmanma kacebma mamakacisTvis
yvelaze arasasurvelad CaTvales uunaro (6.02-6.09), usistemo (5.98-5.90),
Teatraluri (4.53-4.01). arasasurvelad Sefasda gulaxdili (3.29-3.34),
mimzidveli (3.68-3.75). sasurvel Tvisebebad CaTvales: megobruli (2.24-2.35),
taqtiani (2.48-2.57), tradiciuli (2.12-2.20), damxmare (2.52-2.46), sindisiani
(2.26-2.32), bednieri (2.69-2.7
II asakobriv jgufSi pirovnuli Tvisebebis sasurveloba-
arasasurvelobis sqesis mixedviT Sefasebisas gvaqvs Semdegi suraTi:
maskulinur skalaze qalisTvis qalebi sasurvelad Tvlian Semdeg
Tvisebebs: TviTdajerebuli (2.12), gadawyvetilebis mimRebi (2.17). maRali
arasasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: Zlieri (3.12), mamakacuri (5.25),
64
agresiuli (6.10), ambiciuri (5.88), liderobis SesaZlebloba (4.25),
Tavisufali (3.45).
feminurobis skalaze qalisTvis qalebi maRali sasurvelobiT
afaseben Tvisebebs: mxiaruli (1.25), nazi (1.12), erTguli (1.98), TanamgrZnobi
(1.12), bavSvebis moyvaruli (1.45), ar iyenebs uxeS sityvebs (1.95), morCili
(1.90), maRali arasasurvelobiT Sefasda pirferi(5.22).
neitralur skalaze qalisTvis qalebi maRali sasurvelobiT
afaseben Semdeg Tvisebebs: damxmare (1.55), sando (1.60), samarTliani (2.12),
taqtiani (2.62), Zalian arasasurvelad CaiTvala Tvisebebi: uunaro (5.82),
usistemo (5.52), eWviani (4.48), pirquSi (5.78).
igive Tvisebebi qalisTvis Seafases mamakacebmac.
maskulinur skalaze qalisTvis mamakacebma maRali
arasasurvelobiT Seafases Semdegi Tvisebebi: TviTdajerebuli (4.23),
Tavisufali (4.21), gadawyvetilebis mimRebi (4.22), mamakacuri (6.14),
agresiuli (6.54), ambiciuri (6.24), Zlieri (5.28), liderobis SesaZlebloba
(5.68).
feminurobis skalaze qalisTvis mamakacebi sasurvelad Tvlian
Semdeg Tvisebebs: mxiaruli (2.42), nazi (2.15), erTguli (2.32), TanamgrZnobi
(2.40), bavSvebis moyvaruli (2.10), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.72), morCili
(2.45), Zalian arasasurvelad CaTvales pirferi (6.10).
neitralur skalaze qalisTvis mamakacebma sasurvelad CaTvales:
damxmare (2.86), sando (2.96), samarTliani (2.41), taqtiani (2.76), maRali
arasasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: uunaro (6.49) usistemo (6.10), eWviani
(6.25), pirquSi (6.36).
cdis pirebma igive Tvisebebi Seafases mamakacisaTvisac.
maskulinur skalaze qalebi mamakacisaTvis saasurvelad Tvlian
Semdeg Tvisebebs: aTleturi (1.23), Zlieri (1.30), mamakacuri (1.12),
liderobis SesaZlebloba (2.01), gadawyvetilebis mimRebi (2.10).
arasasurvelad CaTvales Tvisebebi: agresiuli (6.48), ambiciuri (6.67).
feminurobis skalaze qalebi mamakacisaTvis sasurvelad Tvlian
Semdeg Tvisebebs: ar iyenebs uxeS sityvebs(2.44), mxiaruli (1.83), erTguli
(1.10), sxvebisTvis damxmare (1.25), bavSvebis moyvaruli (1.13). maRali
arasasurvelobiT Sefasda Tvisebebi: morcxvi (5.76), pirferi (5.82), qaluri
(6.02).
65
neitralur skalaze qalebma mamakacisaTvis sasurvelad CaTvales
Tvisebebi: erTguli (2.58), sando (1.54), Zalian arasasurvelad CaiTvala
Tvisebebi: pirquSi (5.68), uunaro (6.95), usistemo (6.44), eWviani (6.66).
igive Tvisebebi mamakacisaTvis Seafases mamakacebmac da gvaqvs aseTi
suraTi:
maskulinur skalaze mamakacebi mamakacebisaTvis sasurvelad
Tvlian Tvisebebs: aTleturi (2.10), Zlieri (2.15), mamakacuri (2.02),
liderobis aqti (2.98), gadawyvetilebis mimRebi (2.98). arasasurvelad
CaTvales: agresiuli (5.53), ambiciuri (4.42).
feminurobis skalaze mamakacebma kacisTvis sasurvelad CaTvales
Semdegi Tvisebebi: mxiaruli (2.90), erTguli (2.99), sxvebisTvis damxmare
(2.78), bavSvebis moyvaruli (2.88). arasasurvelad CaiTvala: pirferi (6.40),
qaluri (6.98), ar iyenebs uxeS sityvebs (4.49).
neitralur skalaze kacebi kacebisTvis sasurvelad Tvlian
Tvisebebs: erTguli (2.98), sando (2.78), arasasurvelad CaTvales Semdegi
Tvisebebi: pirquSi (6.89), uunaro (5.45), usistemo (5.30), eWviani (4.23).
pirovnuli Tvisebebis Sefaseba movaxdineT religiis faqtoriTac.
Sedegebi aseTia:
maskulinur skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma qalebma
Tvisebebi Seafases Semdegnairad: gadawyvetilebis mimRebi (2.69_3.43),
Tavisufali (3.16_3.23), Zlieri (4.23_5.18), liderobis SesaZlebloba
(3.64_4.58), mamakacuri (6.12_6.99), agresiuli (5.89_5.23), ambiciuri (4.58_5.23).
feminurobis skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma qalebma
maRali sasurvelobiT Seafases Tvisebebi: mxiaruli (1.15_2.36), nazi
(1.76_2.51), erTguli (1.03_1.89), sxvisTvis damxmare (1.56-2.10), bavSvebis
moyvaruli (1.02-1.22), morCili (2.36_2.48). arasasurvelad CaTvales pirferi
(6.02_6.98).
neitralur skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma qalebma
arasasurvelad CaTvales Semdegi Tvisebebi: pirquSi (5.18_4.16), eWviani
(4.13_5.28), uunaro (5.48_4.21), usistemo (5.72_4.31), sasurvelad CaTvales:
damxmare (1.40_1.56), sando (1.62_1.69), tradiciuli (2.20_2.32).
es Tvisebebi qalebma Seafases mamakacisTvisac, suraTi aseTia:
maskulinur skalaze kacisTvis qristiani da musulmani qalebi
maRali sasurvelobiT afaseben Semdeg Tvisebebs: TviTdajerebuli
66
(1.52_2.78), Tavisufali (2.62_2.01), Zlieri (1.54_2.88), gadawyvetilebis mimRebi
(1.25_1.99), liderobis aqti (1.32_2.13), arasasurvelad CaTvales agresiuli
(5.05_5.65), ambiciuri (4.61_5.42).
feminurobis skalaze kacisTvis qristiani da musulmani qalebi
sasurvelad Tvlian Tvisebebs: mxiaruli (1.34_2.56), erTguli (1.29-2.13),
sxvebisTvis damxmare (1.72_2.15), ar iyenebs uxeS sityvebs (2.11_2.49),
bavSvebis moyvaruli (2.32_2.98). maRali arasasurvelobiT Sefasda: morcxvi
(5.22_6.26), nazi (4.29_5.12), pirferi (5.23_6.04), qaluri (5.09_6.12), mimndobi
(4.12_5.98).
neitralur skalaze kacisTvis qristianma da musulmanma qalebma
sasurvelad CaTvales Tvisebebi: sando (1.32_2.69), damxmare (1.53_2.68),
samarTliani (1.16_2.52). maRali arasasurvelobiT Sefasda Tvisebebi:
pirquSi (6.24_5.12), eWviani (6.48_5.32), uunaro (6.66_5.42), usistemo (5.38_4.13).
es Tvisebebi qalisa da kacisTvis Seafases qristianma da
musulmanma kacebmac. qalisTvis TvisebaTa sasurveloba_arasasurvelobis
mixedviT Sefasebisas miviReT aseTi Sedegebi:
maskulinur skalaze qalisTvis qristiani da musulmani kacebi
maRali arasasurvelobiT afaseben Tvisebebs: TviTdajerebuli (4.67_5.83),
Tavisufali (4.56_5.84), gadawyvetilebis mimRebi (3.01_3.88), mamakacuri
(6.89_6.07), agresiuli (6.09_6.92), ambiciuri (6.07_6.94).
feminurobis skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma kacebma
sasurvelad CaTvales Tvisebebi: nazi (2.16_2.85), mxiaruli (2.10_2.84),
erTguli (2.02_2.94), sxvebisTvis damxmare (2.13_2.77), bavSvebis moyvaruli
(2.05_2.70), morCili (2.03_2.75), arasasurvelad CaiTvala pirferi(5.18_4.28).
neitralur skalaze qalisTvis qristianma da musulmanma kacebma
sasurvelad CaTvales: sando (2.82_2.10), samarTliani (2.08_5.24), eWviani
(6.01_6.95), usistemo (5.22_6.24).
igive Tvisebebi qristianma da musulmanma kacebma Seafases
kacisTvisac.
maskulinur skalaze kacisTvis qristiani da musulmani kacebi
sasurvelad Tvliaan Tvisebebs: TviTdajerebuli (2.06_2.86), Tavisufali
(2.01_2.88), aTleturi (2.20_2.92), liderobis aqti (2.04_2.84), gadawyvetilebis
mimRebi (2.06_2.87), mamakacuri (2.10_2.95), arasasurvelad CaiTvala Tvisebebi:
agresiuli (5.05_4.15), ambiciuri (4.08_4.76).
67
feminurobis skalaze qristiani da musulmani kacebi kacisTvis
sasurvelad Tvlian Tvisebebs: mxiaruli (2.02_2.86), erTguli (2.02_2.86),
sxvebisTvis damxmare (2.10_2.97), arasasurvelad CaTvales pirferi
(5.01_5.93), morCili (5.25_6.10).
neitralur skalaze kacisTvis qristianma da musulmanma kacebma
sasurvelad CaTvales samarTliani (2.11_2.93), arasasurvelad CaTvales:
pirquSi (4.01_4.87), uunaro (5.29_6.38), usistemo (6.03_6.96).
3), sando (2.12-2.22), samarTliani (2.24-2.29).
miRebuli Sedegebis safuZvelze SegviZlia davaskvnaT Semdegi:
aRmoCnda, rom TvisebaTa Sefasebaze gavlenas axdens sazogadoebaSi
arsebuli genderuli stereotipebi da TvisebaTa sasurveloba-
arasasurvelobis mixedviT Sefasebisas cdis pirebi moqmedeben am
stereotipebis mixedviT. tradiciul mamakacur Tvisebebad iTvleba
dominanturoba, agresiuloba, Tavdajerebuloba, liderobis unari anu
pirovnebis instrumentaluri niSnebi. tradiciuli qaluri Tvisebebia:
emociuroba, pasiuroba, damokidebuleba, damTmobloba anu pirovnebis
eqspresiuli maxasiaTeblebi.
Cvens mier ganxiluli yvela faqtoris mixedviT TvisebaTa
Sefasebisas gamoCnda, rom tipiuri mamakacuri Tvisebebi maskulinur
skalaze Sefasebisas iTvleba ufro sasurvelad mamakacisaTvis, vidre
qalisaTvis, xolo qaluri Tvisebebi feminurobis skalaze Sefasebisas
qalisaTvis iTvleba ufro sasurvelad. Tumca, unda aRiniSnos isic, rom
ramdenime tradiciulad mamakacuri Tviseba cdis pirTa yvela jgufma
CaTvala orive sqesisaTvis Zalian arasasurvelad, kerZod: agresiuli,
ambiciuri, qalisaTvis am Tvisebebi emateba Zlieri, aTleturi. qaluri
Tvisebebidan yvela jgufma orive sqesisaTvis Zalian arasasurvelad
CaTvala pirferi, romelsac mamakacisaTvis emateba morcxvi, qaluri, nazi.
garda amisa, iseTi tradiciulad qaluri Tvisebebi, rogoricaa mimndobi,
morCili _ pirveli jgufis cdis pirebma qalisaTvis CaTvales
arasasurvelad, xolo meore jgufis cdis pirebi mas Tvlian qalisTvis
sasurvel Tvisebad.
TvisebaTa sqesis faqtoriT Sefasebisas gamovlinda aseTi
tendencia: zogi tradiciulad mamakacuri Tviseba pirveli jgufis qalma
cdis pirebma qalisaTvis CaTvales sasurvelad, maSin roca mamakacebi mas
68
Tvlian qalisaTvis arasasurvelad. kerZod, TviTdajerebuli,
Tavisufali, gadawyvetilebis mimRebi, individualuri. es dakavSirebuli
unda iyos imasTan, rom miuxedavad Cvens dRevandel sazogadoebaze
tradiciuli genderuli stereotipebis mniSvnelovani gavlenisa,xdeba
maTi rRvevac, rac dakavSirebulia Cvens sazogadoebaSi mimdinare
politikur da ekonomikur cvlilebebTan. dRes qali sul ufro metad
cdilobs daimkvidros mamakacis Tanaswori adgili sazogadoebaSi,
risTvisac araa sakmarisi mxolod tipiuri qaluri Tvisebebi. sakuTari
statusis mosapoveblad mas sWirdeba iseTi Tvisebebis gamovlena,
rogoricaa Seupovroba, gadawyvetilebis miRebis unari, sakuTari Zalebis
rwmena, rac tradiciulad iTvleba mamakacis Tvisebebad.
rac Seexeba meore asakobriv jgufs, igive Tvisebebi qalisTvis
qalebmac da mamakacebmac CaTvales arasasurvelad, rac miuTiTebs
studentebTan SedarebiT maT ufro tradiciul Sexedulebebze.
vfiqrobT, es gansxvavebebi gamowveuli unda iyos imiT, rom im
periodSi, roca xdeboda am adamianTa genderuli socializacia, Cvens
qveyanaSi genderuli rolebi iyo ufro tradiciuli. vinaidan genderuli
stereotipebi yalibdeba swored genderuli rolebis aRqmis safuZvelze,
araa gasakviri, rom ufrosi Taobis cdis pirTa genderuli stereotipebi
ufro tradiciulia, vidre studentebis, romelTa genderuli
Sexedulebebis Camoyalibeba xdeboda Secvlil socialur _ ekonomikur
pirobebSi.
gamoCnda isic, rom miuxedavad mcireodeni gansxvavebebisa,
TvisebaTa Sefasebaze religia ar axdens gadamwyvet gavlenas. amis Tqmis
uflebas gvaZlevs is, rom qristiani da musulmani qalebisa da qristiani
da musulmani kacebis pasuxebis Sedarebisas, maTi Sefasebebi didad ar
gansxvavdeboda erTmaneTisagan da is umniSvnelo gansxvavebebi, romlebic
Cven davafiqsireT, faqtiurad aris sqesis da asakis da ara religiis
faqtoris gavlena.
rogorc Cans, TvisebaTa Sefasebisas cdis pirebi gamodian
pirovnebis zogadi modelidan da irCeven im Tvisebebs, romlebsac Tvlian
pirovnebisaTvis sasurvelad da mosawonad. Tumca, mamakacis Sefasebisas
upiratesobas aniWeben ufro instrumentalur Tvisebebs. xolo qalis
SemTxvevaSi _ eqspresiuls.
69
gamovlinda isic, rom TvisebaTa sasurvel-arasasurvelobis
mixedviT Sefasebisas adgili hqonda garkveul gadafasebasac. kerZod,
qalebi mamakacisaTvis maskulinur skalaze zogierT Tvisebas afasebdnen
ufro arasasurvelad, vidre TviT kacebi an kacebi feminurobis skalaze
qalisaTvis zog Tvisebas afasebdnen naklebi sasurvelobiT, vidre
qalebi.
amrigad, SegviZlia vTqvaT, rom mamakacuri da qaluri Tvisebebis
Sefasebisas studentebze moqmedebs arsebuli genderuli stereotipebi,
Tumca gamoCnda isic, rom tradiculi stereotipebi ganicdis rRvevas,rac
gamovlinda imaSi, rom TvisebaTa Sefasebisas studentebi arian naklebad
tradiciulebi, vidre ufrosi Taobis warmomadgenlebi.
3.2. RirebulebaTa empiriuli kvlevis Sedegebi.
(Svarcis RirebulebaTa sakvlevi instrumenti).
RirebulebaTa kvlevac CavatareT aRniSnuli faqtorebis _ sqesis da
religiis mixedviT.
ganvixiloT RirebulebaTa Sefaseba sqesis mixedviT pirvel asakobriv
jgufSi. statistikurad sando maCveneblebi miviReT Semdeg
Rirebulebebze:
Rirebuleba qali mamakaci
Sig M M M
M
1. siamovneba(survilebis 4.86 5.28
dakmayofileba)-0.005
2.Tavisufleba-0.000 5.29 5.99
3. sulieri cxovreba-0.009 4.90 4.31
4. mikuTvnebulobis grZnoba-0.004 4.44 3.69
5. socialuri wesrigi-4.86 4.86 5.43
6. mSvidoba msoflioSi-0.004 6.25 5.90
7. tradiciebis pativiscema-0.000 4.73 5.46
8. socialuri aRiareba-0.001 4.85 4.32
9. mravalferovani cxovreba-0.000 5.05 4.46
10. silamazis samyaro-0.004 5.28 4.91
11. Tavmdabali-0.001 4.07 3.19
70
12. morwmune-0.003 5.18 4.60
13. sufTa-0.009 6.53 6.22
rogorc vxedavT, am RirebulebaTagan qalebisaTvis yvelaze ufro
mniSvnelovania sufTa da mSvidoba msoflioSi. mamakacebisaTvis yvelaze
ufro maRali Rirebulebisaa sufTa, xolo yvelaze naklebi Rirebulebis-
Tavmdabali.
orive sqesisaTvis aseve maRali Rirebulebisaa mSvidoba msoflioSi,
Tumca qalebisTvis igi ufro mniSvnelovania, vidre mamakacebisaTvis.
Tavisufleba orive sqesisTvis maRali Rirebulebisaa, magram is ufro
mniSvnelovania mamakacebisaTvis. siamovnebis Rirebuleba mamakacebisaTvis
ufro mniSvnelovania, vidre qalebisaTvis. sulieri cxovreba qalebisTvis
ufro meti Rirebulebisaa, vidre kacebisTvis.mikuTvnebulobis grZnoba
qalebisTvis ufro maRali Rirebulebisaa, vidre kacebisTvis. socialuri
wesrigi mamakacebisTvis ufro mniSvnelovani aRmoCnda, vidre
qalebisaTvis. tradiciebis pativiscema mamakacebisaTvis ufro
mniSvnelovani aRmoCnda, vidre qalebisTvis(SesaZloa, es gamowveulia
imiT, qalebTan SedarebiT mamakacebi arian ufro konservatulebi, rasac
adasturebs kvlevebic). socialuri aRiareba ufro maRali Rirebulebisaa
qalebisTvis, vidre kacebisTvis. mravalferovani cxovreba qalebisTvis
ufro maRali Rirebulebisaa, vidre kacebisTvis. silamazis samyaro
qalebisTvis ufro didi Rirebulebisaa, vidre kacebisaTvis. morwmune
qalebisaTvis ufro mniSvnelovania, vidre kacebisTvis(es albaT,
gamowveulia imiT, qalebi kacebTan SedarebiT arian ufro religiurebi).
Rirebulebebi SevadareT religiis faqtoriTac da
statistikurad sando gansxvavebebi miviReT Semdeg Rirebulebebze:
N Rirebuleba
Sig
qali M(MM) kaci (MM)
qristiani musulmani qristiani musulmani
1 Sinagani harmonia 0.007 4.76 4.16 4.60 4.85
2 sulieri cxovreba
0.004
5.21 5.10 4.05 4.26
3 mikuTvnebulobis
grZnoba 0.009
4.75 4.44 3.40 3.96
71
4 mSvidoba msoflioSi
0.008
6.13 6.42 5.77 5.86
5 socialuri aRiareba
0.007
5.92 5.74 4.51 4.15
6 namdvili megobroba
0.008
6.20 6.32 6.06 6.10
7 silamazis samyaro
0.008
5.39 5.18 4.72 4.45
8 gambedavi 0.004 3.42 3.86 4.08 4.98
9 jansaRi 0.002 5.49 5.22 5.79 5.62
10 morwmune 0.009 5.62 5.51 4.45 4.75
Sedegebi gviCvenebs, rom qristiani da musulmani qalebisTvis
yvelaze mniSvnelovania mSvidoba msoflioSi da namdvili megobroba,
qristiani da musulmani kacebisTvis yvelaze maRali Rirebulebisaa
namdvili megobroba, Semdeg modis jansaRi da mSvidoba msoflioSi.
orive religiis qalebisTvis aseve maRali Rirebulebisaa sulieri
cxovreba, silamazis samyaro , jansaRi, morwmune da am mxriv maT Soris
TiTqmis araa sxvaoba. am Rirebulebebs, garda jansaRisa, orive religiis
mamakacebisaTvis ,qalebTan SedarebiT aqvs naklebi mniSvneloba.
qristiani da musulmani qalebisTvisac da mamakacebisTvisac
mniSvnelovania Sinagani harmonia. am mxriv maT Soris araa arsebiTi
sxvaoba. rac Seexeba mikuTvnebulobis grZnobas da socialur aRiarebas,
mas orive religiis qalebisTvis aqvs ufro meti Rirebuleba, vidre
kacebisTvis.amasTanave, orive religiis mamakacebisTvis yvelaze dabali
Rirebulebisaa mikuTvnebulobis grZnoba. orive religiis qalebisTvis
yvelaze naklebi mniSvnelobisaa gambedavi.
aRniSnuli faqtorebis mixedviT vikvlieT RirebulebaTa
blokebic.pirvel asakobriv jgufSi gvaqvs aseTi Sedegebi:
TviTorientaciis RirebulebiTi bloki ufro mniSvnelovania
kacebisaTvis, vidre qalebisaTvis. hedonizmis RirebulebiTi orientacia
ufro mniSvnelovania kacebisTvis, vidre qalebisTvis, xolo
stimulirebis bloks qalebisaTvis aqvs ufro meti mniSvneloba, vidre
72
kacebisTvis. Zalauflebis bloki kacebisTvis ufro mniSvnelovania, vidre
qalebisTvis.
RirebulebiTi bloki qali kaci
Sig M M
M M
1. TviTorientacia (0.001). 5.22 4.80
2. hedonizmi (0.000) 5.42 4.25
3. stimulireba (0.001) 4.20 5.28
4. Zalaufleba (0.000) 5.82 4.69
5. usafrTxoeba (0.000) 5.42 5.20
5.12
RirebulebaTa kvleva movaxdineT religiis faqtoriTac, sadac
gvaqvs aseTi Sedegebi:
stimulirebis bloki ufro mniSvnelovania qristiani da musulmani
qalebisTvis, vidre qristiani da musulmani kacebisTvis. universalizmis
bloks ufro didi mniSvneloba aqvs qristiani da musulmani qalebisTvis,
vidre mamakacebisTvis. Zalauflebis RirebulebiTi orientacia ufro
mniSvnelovania qristiani da musulmani kacebisTvis, vidre qalebisTvis.
tradiciebis bloks ufro meti Rirebuleba aqvs qristiani da musulmani
qalebisTvis, vidre mamakacebisTvis.
RirebulebiTi bloki qr.-qali _mus.-qali qr.-kaci _ mus.kaci
Sig M M
M M
1. stimulireba (0.003) 5.29-5.52 4.56-4.22
2. universalizmi (0.002) 5.10-5.21 4.23-4.41
3. Zalaufleba (0.000) 4.56-4.28 5.60-5.82
4. tradiciebi (0.002) 3.48-3.25 2.40-2.05
5. usafrTxoeba (0.000) 5.45-5.30
II asakobriv jgufSic vikvlieT Rirebulebebi sqesisa da religiis
faqtoris mixedviT.
RirebulebaTa sqesis mixedviT kvlevisas statistikurad sando
gansxvavebebi miviReT Semdeg Rirebulebebze:
73
Rirebuleba qali kaci
Sig M M M
M
1. Sinagani harmonia _ 0.001 5.75 4.32
2. socialuri Zalaufleba _ 0.001 4.72 5.89
3. mikuTvnebulobis grZnoba_0.002 6.42 5.76
4. socialuri wesrigi _ 0.001 5.87 4.49
5. mSvidoba msoflioSi _ 0.001 6.95 6.20
6. tradiciebis pativiscema _ 0.002 4.39 5.55
7. socialuri aRiareba _ 0.001 5.77 4.58
8. amagis dabruneba _ 0.02 5.49 6.23
9. ojaxis usafrTxoeba _ 0.001 6.65 6.02
10. mSoblebisa da ufrosebis
pativismcemeli _ 0.001 5.49 6.10
11. jansaRi _ 0.001 5.48 5.21
12.daxmarebis gamwevi _ 0.001 5.82 4.73
13. zrdilobiani _ 0.001 5.32 4.22
Sedegebi gviCvenebs, rom qalebisTvisac da mamakacebisTvisac
yvelaze maRali RirebulebiT Sefasda mSvidoba msoflioSi (omisa da
konfliqtebis ararseboba), Tumca qalebisTvis is ufro mniSvnelovania.
orive sqesisTvis aseve maRali Rirebulebisaa ojaxis usafrTxoeba,
romelic gulisxmobs sayvareli adamianebis usafrTxoebas, ris
mniSvnelobasac asakSi Sesuli adamiani ufro acnobierebs. qalebisTvis
aseve didi Rirebulebisaa mikuTvnebulobis grZnoba, maSin roca
mamakacebisTvisac igi araa ase mniSvnelovni. socialuri wesrigi
qalebisTvis ufro mniSvnelovania, vidre mamakacebisTvis. socialuri
aRiareba (pativiscema, sxvebis mxriv mowoneba) qalebisTvis ufro
mniSvnelovania, vidre mamakacebisTvis. amagis dabruneba (sxvis valSi ar
yofna) mamakacebisTvis ufro mniSvnelovania, vidre qalebisTvis, rac
garkveulad SeiZleba ukavSirdebodes mamakacis rolis tradiciul
gagebas. mSoblebisa da ufrosebis pativismcemeli (pativiscemis
gamommJRavnebeli) mamakacebisTvis Zalian mniSvnelovania, xolo
74
qalebisTvis _ ufro naklebad. jansaRi (fizikuri da sulieri daavadebis
armqone) orive sqesisaTvis mniSvnelovania. daxmarebis gamwevi (sxvebis
keTildReobaze mzrunveli) qalebisTvis ufro mniSvnelovania, vidre
mamakacebisTvis, rac SesaZloa dakavSirebuli iyos qalis pirovnul
TvisebebTan da genderul rolTan. zrdilobiani (Tavazianoba, kargi
manerebi) qalebisTvis ufro meti Rirebulebisaa, vidre mamakacebisaTvis,
metic, mamakacebisaTvis igi yvelaze dabali Rirebulebisaa. qalebisTvis
tradiciebis pativiscema aRmoCnda yvelaze dabali Rirebulebis, maSin
roca mamakacebisTvis sakmaod maRali mniSvnelobisaa.
Rirebulebis religiis faqtoriT kvlevisas qristiani da musulmani
qalebisTvis statistikurad sando maCveneblebi miviReT Semdeg
Rirebulebebze:
Rirebuleba qali kaci
Sig M MM
M
1. Sinagani harmonia _ 0.02 4.68 3.25
2. mikuTvnebulobis grZnoba _ 0.002 5.03 5.85
3. mSvidoba msoflioSi _ 0.001 6.62 6.82
4. tradiciebis pativis cema _ 0.001 4.16 4.68
5. socialuri aRiareba _ 0.001 5.45 5.68
6. amagis dabruneba _ 0.001 4.84 4.96
7. ojaxis usafrTxoeba _ 0.002 5.04 5.94
8. jansaRi _ 0.001 6.22 6.36
rogorc vxedavT, qristiani da musulmani qalebisTvis yvelaze
maRali Rirebulebisaa mSvidoba msoflioSi. yvelaze dabali
Rirebulebis qristiani qalebisaTvis aRmoCnda tradiciebis pativiscema,
xolo musulmani qalebisaTvis Sinagani harmoniaa. orive religis
qalebisaTvbis mniSvnelovania mikuTvnebulobis grZnoba, Tumca igi
cotaTi ufro mniSvnelovani aRmoCnda musulmani qalebisTvis. aseve
orive religiis qalebisTvis mniSvnelovania ojaxis usafrTxoeba.
jansaRi qristiani qalebisTvis uero mniSvnelovani aRmoCnda, vidre
musulmani qalebisTvis. amagis dabruneba sakmaod mniSvnelovania rogorc
qristiani, ise musulmani qalebisTvis. socialuri aRiareba ufro
75
mniSvnelovania qristiani qalebisTvis, xolo tradiciebis pativiscema _
musulmani qalebisTvis.
rac Seexeba qristian da musulman mamakacebs, statistikurad sando
gansxvavebebi miviReT Semdeg Rirebulebebze:
Rirebuleba qali kaci
Sig M MM
M
1. socialuri Zalaufleba _ 0.02 4.88 5.65
2. socialuri wesrigi _ 0.01 4.77 4.10
3. mSvidoba msoflioSi _ 0.001 6.23 6.49
4. tradiciebis pativiscema _ 0.001 5.85 5.95
5. amagis dabruneba _ 0.001 5.32 5.47
6. ojaxis usafrTxoeba _ 0.001 5.33 5.87
7. mSoblebisa da usafrTxoebis
pativismcemeli _ 0.001 5.68 5.49
8. daxmarebis gamwevi 0.001 4.06 4.97
9. jansaRi _ 0.001 4.10 4.91
Sedegebis mixedviT, yvelaze maRali Rirebulebis qristiani da
musulmani kacebisaTvis aRmoCnda mSvidoba msoflioSi. orive religiis
mamakacebisTvis TiTqmis Tanabrad mniSvnelovania tradiciebis
pativiscema, amagis dabruneba, mSoblebisa da ufrosebis pativiscema.
socialuri Zalaufleba ufro maRali Rirebulebisaa musulmani
kacebisTvis, vidre qristiani kacebisTvis. orive religiis mamakacebisTvis
SedarebiTGnaklebi Rirebulebisaa socialuri wesrigi, Tumca qristiani
kacebisTvis igi ufro Rirebulia. orive religiis mamakacebisTvis aseve
mniSvnelovania ojaxis usafrTxoeba. SedarebiT naklebi mniSvnelobis
aRmoCnda daxmarebis gamwevi da jansaRi orive religiis mamakacebisaTvis.
amrigad, kvlevis Sedegebma gviCvena, rom II asakobrivi jgufis
pirebisTvis yvelaze maRali Rirebulebis aRmoCnda Zalauflebis,
universalizmis, usafrTxoebis konformulobis, tradiciebis,
keTilganwyobis RirebulebaTa blokebi. es imaze miuTiTebs, rom cdis
pirebisTvis mniSvnelovania sazogadoebis stabiluroba, sayvareli
76
adamianebis usafrTxoeba, sxva adamianebis mxridan mowonebis,
pativiscemis damsaxureba, omisa da konfliqtebis ar arseboba.
amasTanave, Tu SevadarebT I da II asakobrivi jgufis monacemebs,
vnaxavT, rom II jgufis cdis pirTaTvis mniSvnelovania iseTi
Rirebulebebi, rogoricaa mSoblebis da ufrosebis patviscema, sxvis
keTildReobaze zrunva, fizikuri da sulieri janmrTeloba, Tavazianoba,
kargi manerebi, garSemomyofTagan zrunvisa da yuradRebis miReba, xolo I
asakobrivi jgufisaTvis ufro mniSvnelovania iseTGRirebulebebi,
rogoricaa axlo megobroba, Tavgadasavlebis da riskis Zieba,
survilebis dakmayofileba, moqmedebisa da azrovnebis Tavisufleba,
siaxliTa da cvlilebebiT mdidari cxovreba, silamazis samyaro,
sulieri cxovreba.
Cveni azriT, es gansxvavebebi dakavSirebulia im faqtTan, rom
asakTan erTad icvleba adamianis RirebulebaTa sistemac da misTvis
mniSvnelovani xdeba aramarto misi piradi siamovneba da interesebi,
aramed ojaxis wevrebis keTildReoba, usafrTxoeba, janmrTeloba, rac
aisaxa kidec meore asakobrivi jgufis cdis pirTa pasuxebSi.
rac Seexeba religias, SeiZleba iTqvas, rom cdis pirTa
RirebulebaT sistema religiis mixedviT araa didad gansxvavebuli.
sabolood, miRebuli Sedegebis safuZvelze SegviZlia gavakeToT
daskvna: aRmoCnda, rom cdis pirTa yvela jgufisTvis yvelaze
mniSvnelovania usafrTxoebis, TviTorientaciis, hedonizmis,
stimulirebis, universalizmis Rirebulebebi. es imaze metyvelebs, rom
cdis pirebi did mniSvnelobas aniWeben rogorc erovnul usafrTxoebas,
ise sakuTari ojaxis usafrTxoebas da ojaxis wevrebis daculobas,
sazogadoebis stabilurobasa da harmonias.
amasTanave gamovlinda, rom pirveli jgufis cdis pirTaTvis
mniSvnelovania moqmedebis Tavisufleba, damoukidebloba,
cnobismoyvareobis dakmayofileba. maT surT, cxovreba iyos
mravalferovani, siaxliTa da cvlilebebiT savse, rac axalgazrdobis
bunebrivi miswrafebaa. mamakacebTan Zalauflebis blokis ufro maRali
maCvenebeli qalebTan SedarebiT, garkveulad Seesabameba tradiciul
genderul stereotipebs, radgan socialuri Zalaufleba, avtoriteti
Cveulebriv, asocirdeba mamakacTan. tradiciebis SedarebiT dabali
77
maCvenebeli miuTiTebs imaze, rom genderuli stereotipebi ganicdis
cvlilebebs.
gamoCnda isic, rom studentTa RirebulebiT orientaciaze religia
ar axdens gadamwyvet gavlenas. amas mowmobs is faqti, rom qristiani da
musulmani qalebis da qristiani da musulmani kacebis saSualo
maCveneblebi Zalian msgavsia.
3.3. profesiebis Sesafasebeli kiTxvari
profesiaTa Tvisobrivi analizic moxda aRniSnuli faqtorebis
mixedviT mixedviT. ganvixilavT im profesiebs, romelTa maCveneblebi
statistikurad sandoa.
jer ganvixiloT profesiebis analizi sqesis mixedviT pirvel
asakobriv jgufSi. 44 profesiidan statistikurad sando gansxvavebebi
miviReT 13 profesiis SemTxvevaSi.
aRniSnuli profesiebis umravlesoba _ 13-dan 8 _ cdis pirebma
CaTvales orive sqesisTvis saerTo profesiad, Tumca qalebisa da
mamakacebis damokidebuleba gansxvavebulia. ganvixiloT TiToeuli
aRniSnuli profesiisadmi qali da mamakaci cdis pirebis damokidebuleba.
1. stomatologi. qalebis 69,1% da kacebis 53,8% am profesias Tvlis
orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis profesiad Tvlis qalebis
0,1% da mamakacTa 21,7%. mamakacis profesiad Tvlis qalebis 22,8% da
mamakacebis 21,7%.
X2=7,079, T.x.=2, p=0,029;C = 0,273,p = 0,029
78
P10
P10
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
2. buRalteri. qalebisa da mamakacebis umravlesoba - 62,1% da 48,1%
am profesias Tvlis orive sqesisaTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad igi miaCnia qalebis 22,6%-s da mamakacebis 23,6%-s. mamakacis
profesiad Tvlis qalebis 15% da mamakacebis 28,3%
X2=6,552, T.x.=2, p=0,038; C = 0,166, p = 0,038.
3. mxatvari. qalebis 88,9% da kacebis 76,2% am profesias Tvlis orive
sqesisTvis saerTod, Tumca qalebis procentuli maCvenebeli ufro
maRalia. qalis profesiad Tvlis qalTa 3,2% da mamakacTa 5,7%. kacis
profesiad ki igi miaCnia qalTa 7,9%-s da mamakacTa 18,1%-s.
X2=6,672, T.x. =2, p = 0,036; C = 0,168, p = 0,036.
79
P19
P19
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
100
80
60
40
20
0
4. kompozitori. qalTa 82,1% da mamakacTa 62,3% am profesias Tvlis
orive sqesisTvis saerTod. qalis profesiad igi miaCnia qalebis 3,3%-s
da mamakacebis 2,8%-s, xolo mamakacis profesiad mas Tvlis qalTa 14,6%
da mamakaTa 34,9%.
X2=12,851, T.x. =2, p = 0,002; C = 0,231, p = 0,002.
P22
P22
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
80
60
40
20
0
5. mwerali. qalebis 90,2% da mamakacTa 78,1% am profesias miiCnevs
orive sqesisTvis saerTod. Tumca, mamakacebTan SedarebiT, qalebis
80
procentuli maCvenebeli ufro maRalia. qalis profesiad mas Tvlis
qalTa 3,3% da mamakacTa 1%, xolo mamakacis profesiad igi miaCnia
qalebis 6,5%-s da kacebis 21%-s.
X2=11,340, T.x. =2, p = 0,003; C = 0,218, p = 0,003
P26
P26
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
100
80
60
40
20
0
6. istorikosi. qalTa 80,5% da mamakacTa 70% am profesias miiCnevs
orive sqesisaTvis saerTo profesiad, qalebis 5,7% da kacebis 2,8% Tvlis
mxolod qalis profesiad, xolo qalTa 13,8% da mamakacTa 26,4% mas
Tvlis kacis profesiad.
X2=6,372, T.x. =2, p = 0,041; C = 0,165, p = 0,041.
7. kritikosi. es profesia qalTa 70,2%-s da mamakacTa 53,8%-s miaCnia
orive sqesisaTvis saerTod. qalis profesiad mas Tvlis qalebis 4% da
mamakacebis 8,7%, xolo kacis profesiad mas miiCnevs qalTa 25,8% da
mamakacebis 37,%.
X2=6,852, T.x. =2, p = 0,033; C = 0,217, p = 0,033.
81
P32
P32
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
8. parikmaxeri. qalTa 57% da mamakacTa 60,4% am profesias Tvlis
orive sqesisaTvis saerTod. qalis profesiad igi miaCnia qalTa 18,2%-s da
mamakacTa 26,4%-s, xolo kacis profesiad mas Tvlis qalebis 24,8%da k
acebis 13,2%.
X2=5,760, T.x. =2, p = 0,056; C = 0,157, p = 0,056.
gamovlinda ori profesia, romelsac cdis pirTa umravlesoba,
rogorc qalebi, ise mamakacebi Tvlian mamakacis profesiad, esenia:
1. fotografi. qalebis 75,6% da mamakacebis 57,4% am profesias Tvlis
mamakacis profesiad. qalis profesiad mas miiCnevs qalTa 2,4% da
mamakacTa 8,3%, xolo orive sqesisTvis saerTo profesiad mas Tvlis
qalebis 22% da mamakacebis 34,3%.
X2=9,830, T.x. =2, p = 0,007; C = 0,202, p = 0,007.
82
P44
P44
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2. mZRoli. am profesias qalebis 65% da mamakacebis 81% Tvlis
mamakacis profesiad, Tumca mamakacebis procentuli maCvenebeli ufro
maRalia. qalis profesiad Tvlis qalTa 2,2% da mamakacTa 2,2%, xolo
orive sqesisTvis saerTo profesiad mas miiCnevs qalTa 33% da mamakacTa
17%.
X2=16,815, T.x. =2, p = 0,000; C = 0,181, p = 0,000.
P39
P39
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
83
sami profesiis Sefasebisas cdis pirTa damokidebuleba iyo
araerTgvarovani, es profesiebia: qirurgi, stenografisti, gamomZiebeli.
1. qirurgi. qalebis umravlesoba -- 61,8% am profesias Tvlis orive
sqesisTvis saerTod, 2,4% mas miiCnevs qalis profesiad , xolo 35,8%
Tvlis kacis profesiad.
rac Seexeba mamakacebs, maTi yvelaze didi raodenoba - 49,5% am
profesias Tvlis kacis profesiad, 44,9% mas miiCnevs orive sqesisTvis
saerTod, xolo 5,6% mas Tvlis qalis profesiad..
X2=7,079, T.x. =2, p = 0,029; C = 0,173, p = 0,029.
P7
P7
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
60
50
40
30
20
10
0
2. stenografisti. qalTa 38,5% am profesias Tvlis orive sqesisTvis
saerTod, 36,9% mas Tvlis kacis profesiad, e.i. TiTqmis Tanabari
raodenoba, xolo 24,6%-s es profesia miaCnia qalis profesiad.
mamakacTa umravlesoba ki - 52,4% am profesias miiCnevs qalis
profesiad, 34% _ orive sqesisTvis saerTod, xolo 13,6% _ kacis
profesiad.
X2=24,530, T.x. =2, p = 0,000; C = 0,314, p = 0,000.
3. gamomZiebeli. qalebis umravlesoba _ 77% am profesias Tvlis
orive sqesiTvis saerTod, 20,5% Tvlis kacis profesiad,xolo 2,5% _
qalis profesiad.
84
mamakacTa umravlesoba 53,8% am profesias miiCnevs kacis profesiad,
42,5% _ orive sqesisTvis saerTod, xolo 3,8% _ qalis profesiad..
X2=28,924, T.x. =2, p = 0,000; C = 0,336, p = 0,000.
P43
P43
saerTo profesia
kacis profesia
qalis profesia
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
pirvel jgufSi miRebuli Sedegebis analizi gviCvenebs, rom
marTalia, profesiaTa Sefasebisas qalebisa da mamakacebis
damokidebuleba gansxvavebulia, magram SeiniSneba sqesis mixedviT
profesiaTa mkveTri polarizaciis Semcirebis tendencia. rogorc vnaxeT,
bevri profesia orive sqesis cdis pirebma CaTvales orive sqesisTvis
saerTod, maT Soris iseTebic, romelic tradiciulad iTvleboda
mxolod kacis profesiad. Cveni azriT, es unda ukavSirdebodes Cvens
sazogadoebaSi momxdar socialur-ekonomikur cvlilebebs, qalis
aqtivobis amaRlebas,rac gamoixateba imaSi, rom dRes qali eufleba
mraval iseT profesias, rac adre iyo mxolod mamakacis prerogativa. es
ki Tavis mxriv, aisaxeba genderul stereotipebzec.
gamovlinda Semdegi tendenciac: qalebis umravlesoba ufroa
profesiuli Tanasworobis momxre, vidre mamakacebis. am mxriv, genderuli
stereotipebis gavlena mamakacebze ufro Zlieria, vidre qalebze.
profesiebis Sefaseba movaxdineT religiis faqtoris
gaTvaliswinebiTac. statistikurad sando maCvenebeli miviReT 18
profesiis SemTxvevaSi, kerZod:
85
1. maTematikis maswavlebeli. qristiani da musulmani qalebis
umravlesoba _ 82,2% da 77,6% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis
saerTo profesiad. qalis profesiad Tvlis qristiani qalebis 5,5% da
musulmani qalebis 12,2%, xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani
qalebis 12,3%-s da musulmani qalebis 10,2%-s.
qristiani da musulmani mamakacebis umravlesobac - 76,5% da 63,6%
am profesias Tvlis orive sqesisTvis saerTod. qalis profesiad mas
Tvlis qristiani kacebis 13,7% da musulmani kacebis 7,3%, xolo kacis
profesiad igi miaCnia qristiani kacebis 9,8%-s da musulmani kacebis
29,1%-s.
qristiani: X2=6,594, T.x.=2, p = 0,073; C = 0,243, p = 0,073
musulmani: X2=5,959, T.x.=2, p = 0,051; C = 0,233, p =0,051
P6
saerTo profesiakacis profesiaqalis profesia
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
SEX_RELI
qrist. qali
qrist. kaci
mus. qali
mus. kaci
2. qirurgi. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _ 65,8% da
56% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad Tvlis qristiani qalebis 2,7% da musulmani qalebis 2%,
86
xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 31,5%-s da
musulmani qalebis 42%-s.
qristiani kacebis 56,6% da musulmani kacebis 48,1% ki am profesias
Tvlis kacis profesiad. orive sqesisTvis saerTo profesiad mas miiCnevs
qristiani kacebis 41,5% da musulmani kacebis 43,6%, xolo qalis
profesiad Tvlis qristiani kacebis 1,9% da musulmani kacebis 9,3%.
qristiani: X2=7,940, T.x.=2, p = 0,019; C = 0,243, p = 0,019
musulmani: X2=6,682, T.x.=2, p = 0,062; C = 0,259, p = 0,062
P7
saerTo profesiakacis profesiaqalis profesia
Pe
rce
nt
70
60
50
40
30
20
10
0
SEX_RELI
qrist. qali
qrist. kaci
mus. qali
mus. kaci
3. buRalteri. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _ 56,8%
da 70% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad Tvlis qristiani qalebis 31% da musulmani qalebis 10%,
xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 12,2%-s da
musulmani qalebis 20%-s.
qristiani kacebis 56,9% da musulmani kacebis 45,5% am profesias
miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qristiani kacebis 33.3% da
87
musulmani kacebis 14,5% mas Tvlis qalis profesiad, xolo qristiani
kacebis 9,8% da musulmani kacebis 40% mas Tvlis kacis profesiad.
qristiani: X2=8,640, T.x.=2, p = 0,008; C = 0,050, p =0,008
musulmani: X2=9,870, T.x.=2, p = 0,007; C = 0,293, p = 0,007
4. kompozitori. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _81,3%
da 83,3% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad Tvlis qristiani qalebis 2,7% da musulmani qalebis 4,2%,
xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 16%-s da musulmani
qalebis 12,5%-s.
qristiani da musulmani kacebis umravlesobac _ 69,2% da 55,6% am
profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad, qalis profesiad
igi miaCnia qristiani kacebis 3,8%-s da musulmani kacebis 1,9%-s, xolo
kacis profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 6,9% da musulmani kacebis
42,6%.
qristiani: X2=7,815, T.x.=2, p = 0,050; C = 0,314, p = 0,050
musulmani: X2=11,414, T.x.=2, p = 0,003; C = 0,317, p = 0,003
P22
saerTo profesiakacis profesiaqalis profesia
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
SEX_RELI
qrist. qali
qrist. kaci
mus. qali
mus. kaci
88
5. mwerali. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _ 91,9% da
87,8% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad Tvlis qristiani qalebis 5,4%,xolo musulmani qalebis 12,2%-
is da qristiani qalebis 2,7%-is azriT, esaa kacis profesia.
qristiani da musulmani kacebis umravlesobac _ 76% da 80% am
profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis profesiad
igi miaCnia qristiani kacebis mxolod 2%-s, xolo musulmani kacebi
mxolod qalis profesiad mas saerTod ar Tvlian, kacis profesiad ki
mas Tvlis qristiani kacebis 22% da musulmani kacebis 20%.
qristiani: X2=10,213, T.x.=2, p = 0,004; C = 0,212, p = 0,004
musulmani: X2=8,265, T.x.=2, p = 0,032; C = 0,185, p = 0,032
6. pianisti. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _ 82,2% da
72,9% am profesias miiCnevs orive sqesisTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad Tvlis qristiani qalebis 12,3% da musulmani qalebis 22,9%,
xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 5,5%-s da musulmani
qalebis 4,2%-s.
qristiani kacebis 82,7% da musulmani kacebis 66,7% am profesias
Tvlis orive sqesisTvis saerTo profesiad, qalis profesiad igi miaCnia
qristiani kacebis 15,4% -s da musulmani kacebis 18,5%-s, xolo kacis
profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 1,9% da musulmani kacebis 14,8%.
qristiani: X2=5,382, T.x.=2, p = 0,030; C = 0,213, p = 0,030
musulmani: X2=6,251, T.x.=2, p = 0,044; C = 0,236, p = 0,044
7. mewaRe. qristiani qalebis 86,5% da musulmani qalebis 89,6% am
profesias Tvlis kacis profesiad. mxolod qristiani qalebis 4,1%
Tvlis mas qalis profesiad, xolo orive sqesisTvis saerTo profesiad
igi miaCnia qristiani qalebis 9,5%-s da musulmani qalebis 10,4%-s.
qristiani kacebis 92,2%-s da musulmani kacebis 75,9%-s es profesia
miaCnia kacis profesiad. qalis profesiad mas Tvlis qristiani kacebis
3,9% da musulmani kacebis 13%, xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 3,9% da musulmani kacebis 11,1%.
qristiani: X2=8.397 T.x.=2, p = 0,037; C = 0,205, p = 0,037
musulmani: X2=6,809, T.x.=2, p = 0,033; C = 0,250, p = 0,033
89
8. sportuli komentatori. qristiani qalebis 64,4% da musulmani
qalebis 78,7% am profesias Tvlis kacis profesiad. mxolod qristiani
qalebis 2,7% Tvlis mas qalis profesiad, xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 32,9%-s da musulmani qalebis
31,3%-s.
qristiani kacebis 86,5%-s da musulmani kacebis 69,1%-s es profesia
miaCnia kacis profesiad. qalis profesiad mas Tvlis mxolod musulmani
kacebis 3,6%, xolo orive sqesisTvis saerTo profesiad mas Tvlis
qristiani kacebis 13,5% da musulmani kacebis 27,3%.
qristiani: X2=8,066, T.x.=2, p = 0,018; C = 0,246, p = 0,018
musulmani: X2=6,401, T.x.=2, p = 0,010; C = 0,152, p = 0,010
P33
saerTo profesiakacis profesiaqalis profesia
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
SEX_RELI
qrist. qali
qrist. kaci
mus. qali
mus. kaci
9. mZRoli. qristiani qalebis 63,5% da musulmani qalebis 52,1% am
profesias Tvlis kacis profesiad. qalis profesiad Tvlis qristiani
qalebis 2,7% da musulmani qalebis 2,1%. xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 33,8%-s da musulmani qalebis
45,8%-s.
90
qristiani kacebis 90,6%-s da musulmani kacebis 54,5%-s es profesia
miaCnia kacis profesiad. qalis profesiad mas Tvlis mxolod musulmani
kacebis 3,6%, xolo orive sqesisTvis saerTo profesiad mas Tvlis
qristiani kacebis 9,4% da musulmani kacebis 41,8%.
qristiani: X2=12,205, T.x.=2, p = 0,002; C = 0,296, p = 0,002
musulmani: X2=9,203, T.x.=2, p = 0,021; C = 0,240, p = 0,021
P39
saerTo profesiakacis profesiaqalis profesia
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
SEX_RELI
qrist. qali
qrist. kaci
mus. qali
mus. kaci
10. fotografi. qristiani qalebis 73,3% da musulmani qalebis 79,2%
am profesias Tvlis kacis profesiad. qalis profesiad Tvlis qristiani
qalebis 1,3% da musulmani qalebis 4,2%, xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 25,3%-s da musulmani qalebis
16,7%-s.
qristiani kacebis 67,9%-s da musulmani kacebis 47,3%-s es profesia
miaCnia kacis profesiad. qalis profesiad mas Tvlis qristiani kacebis
3,8% da musulmani kacebis 12,7%, xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 28,3% da musulmani kacebis 40%.
qristiani: X2=10,020, T.x.=2, p = 0,023; C = 0,154, p = 0,023
91
musulmani: X2=11,137, T.x.=2, p = 0,004; C = 0,312, p = 0,004.
11. mebaRe. qristiani qalebis 57, 7% da musulmani qalebis 74% am
profesias Tvlis kacis profesiad. qalis profesiad igi miaCnia
qristiani qalebis 9, 9%-s da musulmani qalebis 2% _s, xolo orive
sqesisaTvis saerTo profesiad mas Tvlis qristiani qalebis 32, 4% da
musulmani qalebis 24%.
qristiani kacebis 56, 9% am profesias miiCnevs kacis profesiad,
xolo maTi 39, 2% _ orive sqesisaTvis saerTod. rac Seexeba musulman
kacebs, maTi 45,9 am profesias Tvlis kacis profesiad, xolo 45% am
profesias Tvlis saerTo profesiad. qalis profesiad ki mas Tvlis
qristiani kacebis 3, 9% da musulmani kacebis 9, 1%
qristiani: X2=7,261 T.x.=2, p = 0,054; C = 0,321, p = 0,054
musulmani: X2=6,521 , T.x.=2, p = 0,013 ; C = 0,345, p = 0,013
12. politikuri moRvawe. qristiani qalebis 77% am profesias Tvlis
orive sqesisaTvis saerTo profesiad. maTi 1,4% mas miiCnevs qalis
profesiad, xolo 21, 6% _ kacis profesiad. musulmani qalebis 50% -s
igi miaCnia kacis profesiad, xolo 50%-s orive sqesisaTvis saerTod.
qristiani kacebis 54, 7% da musulmani kacebis 68, 5% am profesias
Tvlis orive sqesisaTvis saerTod. qalis profesiad ar Tvlis arcerTi,
xolo kacis profesiad Tvlis qristiani kacebis 35,3% da musulmani
kacebis 31, 5% e. i. TiTqmisTanabari raodenobiT.
qristiani: X2=6,401 , T.x.=2, p = 0,023 ; C = 0,193 , p = 0,023
musulmani: X2=5,698 , T.x.=2, p = 0,054 ; C = 0,185, p = 0,054
13. stenografisti. qristiani da musulmani qalebis TiTqmis
Tanabari raodenoba _ 38, 4% da 38,8% _ am profesias Tvlis kacis
profesiad. orive sqesisaTvis saerTo profesiad igi miaCnia qristiani
qalebis 24,7%-s da musulmani qalebis 24,5%-s e. i. aqac maTi procenti
Tanabaria.
qristiani kacebis 51,9% da musulmani kacebis 52% am profesias
miiCnevs qalis profesiad, orive sqesisaTvis saerTo profesiad Tvlis
qristiani kacebis 34,6% da musulmani kacebis 33,3%, xolo kacis
profesiad mas miiCnevs qristiani kacebis 13,5% da musulmani kacebis
14,7%.
92
qristiani: X2=12,241 , T.x.=2, p = 0,003 ; C = 0,322 , p = 0,003
musulmani: X2=10,521 , T.x.=2, p = 0,006 ; C = 0,244 , p = 0,006
14. operatori. qristiani qalebis 71,6% da musulmani qalebis 47,9%
am profesias Tvlis kacis profesiad. orive sqesisaTvis saerTo
profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 27%-s da musulmani qalebis
43,8%-s, xolo qalis profesiad mas miiCnevs qristiani qalebis 1, 4% da
musulmani qalebis 8,3%.
qristiani kacebis 74,5% da musulmani kacebis 52,7% am profesias
miiCnevs kacis profesiad. orive sqesisaTvis saerTo profesiad igi
miaCnia qristiani kacebis 25,5%-s da musulmani kacebis 40%-s, xolo
qalis profesiad mas Tvlis mxolod musulmani kacebis 7,3%.
qristiani: X2=10,797 , T.x.=2, p = 0,005 ; C = 0,285, p = 0,005
musulmani: X2=7,383 , T.x.=2, p = 0,025 ; C = 0,255, p = 0,025
15. molare. qristiani qalebis 43,2% da musulmani qalebis 49% am
profesias Tvlis orive sqesisaTvis saerTo profesiad. qalis profesiad
mas miiCnevs qristiani qalebis 41,9% da musulmani qalebis 24,5%, xolo
kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 14, 9%-s da musulmani
qalebis 26, 5%-s.
qristiani kacebis 49% da musulmani kacebis 37% am profesias
Tvlis qalis profesiad. orive sqesisaTvis saerTo profesiad igi miaCnia
qristiani kacebis 39,2%-s da musulmani kacebis 31,5%-s, xolo kacis
profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 11,8% da musulmani kacebis 31,5%
qristiani: X2 =4,823 , T.x.= 2, p = 0,090; C = 0,196; p = 0,090
musulmani: X2=9,227 , T.x.=2, p = 0,010 ; C = 0,284, p = 0,010
16. gamomZiebeli. qristiani qalebis 74,3% da musulmani qalebis
81,3% am profesias miiCnevs orive sqesisaTvis saerTo profesiad. qalis
profesiad mas Tvlis qristiani qalebis 2,7% da musulmani qalebis 2,1% ,
xolo kacis profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 23% da musulmani
qalebis 16,7%.
qristiani kacebis 52,8% da musulmani kacebis 54,7% am profesias
Tvlis kacis profesiad. orive sqesisaTvis saerTo profesiad Tvlis
qristiani kacebis 45,3% da musulmani kacebis 39,6%, xolo qalis
profesiad mas Tvlis qristiani kacebis 1 ,9% da musulmani kacebis 5, 7%.
93
qristiani: X2=12,044 , T.x.=2, p = 0,002 ; C = 0,294, p = 0,002
musulmani: X2=18,116 , T.x.=2, p = 0,000 ; C = 0,390, p = 0,000
17. sanitari. qristiani da musulmani qalebis umravlesoba _89,2%
da 75,5% - am profesias Tvlis qalis profesiad. kacis profesiad mas
Tvlis qristiani qalebis 4,1% da musulmani qalebis 16,3%, xolo orive
sqesisaTvis saerTo profesiad igi miaCnia qristiani qalebis 6,8%-s da
musulmani qalebis 8,2%-s.
qristiani da musulmani mamakacebis umravlesobac_84,9% da 85,5%
am profesias Tvlis qalis profesiad. kacis profesiad igi miaCnia
qristiani kacebis 7,5% da musulmani kacebis 1,8%-s, xolo orive
sqesisaTvis saerTod mas Tvlis qristiani kacebis 7,5% da musulmani
kacebis 12,7%.
qristiani: X2=7,231 , T.x. =2, p = 0,013 ; C = 0,215, p = 0,013
musulmani: X2=7,131 , T.x.=2, p = 0,028 ; C = 0,250, p = 0,028
18. mzareuli. qristiani da musulmani qalebis TiTqmis Tanabari
raodenoba _ 72,4% da 72,9% _ am profesias Tvlis qalis profesiad.
kacis profesiad mas Tvlis qristiani qalebis 3, 9% da musulmani
qalebis 2,1%, xolo orive sqesisaTvis saerTo profesiad igi miaCnia
qristiani qalebis 23,7%-s da musulmani qalebis 25% -s.
qristiani kacebis 53,8% da musulmani kacebis 78,2% am profesias
miiCnevs qalis profesiad. kacis profesiad mas Tvlis qristiani kacebis
7,7% da musulmani kacebis 5,5%, xolo orive sqesisaTvis saerTo
profesiad igi miaCnia qristiani kacebis 38,5%-S da musulmani kacebis 16,
4%-s.
qristiani: X2=8,243 , T.x. =2, p = 0,030 ; C = 0,235, p = 0,030
musulmani: X2=7,406 , T.x.=2, p = 0,025 ; C = 0,254, p = 0,025
meore asakobriv jgufSi profesiebis sqesis faqtoriT Sefasebisas
44 profesiidan statistikurad sando Sedegebi miviReT 13 profesiis
SemTxvevaSi. amaTgan orive sqesisaTvis saerTod CaTvales 3 profesia,
kacis profesiad CaTvales 8 profesia, xolo 2 profesia CaTvales qalis
profesiad. orive sqesisTvis saerTod CaiTvala:
94
1. stomatologi
am profesias qalebis 25% Tvlis qalis profesiad, 12.5% kacis
profesiad, xolo 62.5% _ ori sqesisTvis saerTod. kacebis 22.9% am
profesias Tvlis qalis profesiad, 34.2% _ kacis profesiad, xolo 42.9%
_ orive sqesisTvis saerTod.
X2=11.209, P<0.001, T.x.=1
2. istorikosi
es profesia qalebis 12.5%-ma CaTvala qalis profesiad, 10%_ma
kacis profesiad, xolo 77.5%_ma orive sqesisTvis saerTod.
mamakacebis 2.9% am profesias Tvlis qalis profesiad, 20%_ kacis
profesiad, xolo 77.1% _ orive sqesisTvis saerTod.
X2=8.533,P<0.001, T.x.=2
3. parikmaxeri
qalebis 12.5% am profesias Tvlis qalis profesiad, 10% _ kacis
profesiad, xolo 77.5%_orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacTa 8.5%_ma es profesia CaTvala qalis profesiad, 22.9%-ma
kacis profesiad, xolo 68.6%-ma orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
X2=4.448; P<0.05, T.x.=1
gamovlinda 8 profesia, romlebic orive sqesis cdis pirTa
umravlesobam CaTvala kacis profesiad, kerZod,
1. mZRoli
qalebis 22.55% am profesias Tvlis qalis profesiad, 67.55%-kacis
profesiad, xolo 10.5%_orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacTa 8.65% am profesias Tvlis qalis profesiad, 88.65% _
kacis profesiad, xolo 2.85%-orive sqesisaTvis saerTod.
X2=10.152; P<0.001, T.x.=1
2. gamomZiebeli
qalebis 17.5% am profesias Tvlis qalis profesiad, 57.5%-kacis
profesiad, xolo 25%_orive sqesisaTvis saerTod.
95
mamakacebis 2.9% am profesias Tvlis qalis profesiad, 82.9% kacis
profesiad, xolo 14.2%_orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
X2=13.717; P<0.001, T.x.=2
3. kritikosi
qalebis 15%_ma es profesia CaTvala qalis profesiad ,65%-ma kacis
profesiad, xolo 20%-ma orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 2.9% am profesias Tvlis qalis profesiad, 85.7%-kacis
profesiad, xolo 11.4%-orive sqesisaTvis saerTod.
X2=11.57; P<0.001, T.x.=11
4. fotografi
qalebis 5% am profesias Tvlis qalis profesiad, 75% _ kacis
profesiad, xolo 20% _ orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 14.3% am profesias miiCnevs qalis profesiad, 71.4% _
kacis profesiad, xolo, 14.3% orive sqesisaTvis saerTod.
X2=4.865; P<0.05, T.x.=1
5. mxatvari
qalebis 12.5% am profesias Tvlis qalis profesiad, 70% _ kacis
profesiad, xolo 17.5% _ orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 5.7% am profesias miiCnevs qalis profesiad, 85.7% _
kacis profesiad, xolo, 8.6% orive sqesisaTvis saerTod.
X2=5.509; P<0.02, T.x.=1
6. kompozitori
qalebis 10% am profesias Tvlis qalis profesiad, 72.5% _ kacis
profesiad, xolo 17.5% _ orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacTa 20%_ma es profesia CaTvala qalis profesiad, 62.9% kacis
profesiad, xolo 17.1%-ma orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
X2=4.302; P<0.02, T.x.=1
7. mwerali
96
qalebis 12.5% am profesias Tvlis qalis profesiad, 67.5% _ kacis
profesiad, xolo 20% _ orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 8.6% am profesias miiCnevs qalis profesiad, 80% _ kacis
profesiad, xolo, 11.4% orive sqesisaTvis saerTod.
X2=3.702; P<0.05, T.x.=1
8. qirurgi
qalebis 6.25%_ma es profesia CaTvala qalis profesiad, 62.5%-ma
kacis profesiad, xolo 31.25%-ma orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 7.14% am profesias miiCnevs qalis profesiad, 85.71% _
kacis profesiad, xolo, 7.14% orive sqesisaTvis saerTod.
X2=22.57; P<0.001, T.x.=6
gamovlinda ori profesia, romlebic orive sqesis cdis pirebma
CaTvales qalis profesiad, esenia:
1. stenografisti
qalebis 70% am profesias Tvlis qalis profesiad, 15% _ kacis
profesiad, xolo 15% _ orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
mamakacTa 57.14%_ma es profesia CaTvala qalis profesiad, 14.29%
kacis profesiad, xolo 28.57%-ma orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
X2=5.054; P<0.02, T.x.=1
2. buRalteri
qalebis 75% am profesias Tvlis qalis profesiad, 5% _ kacis
profesiad, xolo 20% _ orive sqesisaTvis saerTod.
mamakacebis 74.29% am profesias miiCnevs qalis profesiad, 8.57% _
kacis profesiad, xolo, 17.14% orive sqesisaTvis saerTo profesiad.
X2=9.520; P<0.05, T.x.=4
Sedegebis analizi gviCvenebs, rom II asakobrivi jgufis cdis pirTa
damokidebuleba profesiaTa Sefasebisas gacilebiT ufro tradiciulia,
vidre I asakobrivi jgufis cdis pirebSi. kerZod, profesiebi, romlebic I
jgufis cdis pirebma CaTvales orive sqesisTvis saerTod, maT miiCnies
mxolod mamakacis an qalis profesiad. es tendencia miuTiTebs imaze, rom
genderuli stereotipebis gavlena II jgufis cdis pirebze ufro Zlieria.
es gamowveuli unda iyos imiT, rom im periodSi, roca mimdinareobda
97
meore jgufis cdis pirTa genderuli socializacia, Cvens sazogadoebaSi
arsebobda profesiaTa gacilebiT mkveTri dayofa sqesis niSniT, aseve
ufro dabali iyo qalis socialuri aqtivoba, rac Sesabamisad, aisaxa
genderul sterotipebze.
profesiaTa religiis mixedviT Sefasebisas statistikurad sando
maCveneblebi miviReT 13 profesiis SemTxvevaSi. amaTgan 8 Sefasda,
rogorc kacis profesia, erTi CaTvales orive sqesisaTvis saerTod,
xolo 4 _ qalis profesiad:
1. politikuri moRvawe
qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 12.5% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 41.7% da musulmani qalebis
50% _ kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 33.3% da musulmani
qalebis 37.5% am profesias Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
qristiani kacebis 24..32% da musulmani qalebis 3.03% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani kacebis 59.46% da musulmani kacebis
3.03% _ kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 33.3% da musulmani
kacebis 30.30% am profesias Tvlis orive sqesisTvis saerTo profesiad.
X2=5.301; P<0.05, T.x.=1
X2=7.400; P<0.02, T.x.=2
2. qirurgi
qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 6.3% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 50% da musulmani qalebis
62.5% mas miiCnevs kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 25% da
musulmani qalebis 31.2% am profesias Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
qristiani kacebis 8.1%-ma da musulmani kacebis 3%-ma es profesia
CaTvala qalis profesiad. qristiani kacebis 70.3% da musulmani kacebis
91%_ma _ kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 70.3%_ma da musulmani
kacebis 91%_ma kacis profesiad, xolo orive sqesisTvis saerTo
profesiad igi miiCnia qristiani kacebis 21.6%_ma da musulmani kacebis
6%-ma.
X2=7.688; P<0.02, T.x.=2
X2=4.885; P<0.05, T.x.=1
98
3. kompozitori
qristiani qalebis 29.2%-s da musulmani qalebis 18.7%-ma es
profesia miiCnia qalis profesiad. qristiani qalebis 62.5% da musulmani
qalebis 50% mas Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 8.3%
da musulmani qalebis 31.3% orive sqesisTvis saerTod.
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 3.03% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis
90.91% _ kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 27% da musulmani
kacebis 6.06% - orive sqesisTvis saerTod.
X2=13.993; P<0.001, T.x.=2
X2=7.333; P<0.05, T.x.=3
4. mwerali
qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 25% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 46% da musulmani qalebis
62.5% _ kacis profesiad, xolo orive sqesisTvis saerTo profesiad
Tvlis qristiani qalebis 29% da musulmani qalebis 12.5%.
qristiani kacebis 8.2%-ma da musulmani kacebis 33.3%-ma es profesia
CaTvala qalis profesiad. qristiani kacebis 64.8% da musulmani kacebis
48.5%_mas Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 27%_ma da
musulmani kacebis 18.2% am profesias Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
X2=28.200; P<0.001, T.x.=8
X2=7.171; P<0.02, T.x.=2
5. operatori
qristiani qalebis 16.7% da musulmani qalebis 31.3% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 62.5% da musulmani qalebis
56.2% mas Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 20.8%-ma da
musulmani qalebis 12.5%_ma igi CaTvala orive sqesisaTvis saerTod.
qristiani kacebis 5.4% da musulmani kacebis 18.2% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani kacebis 81.1% da musulmani kacebis
78.8% _ mas Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 13.5%_ma da
musulmani kacebis 3% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo profesiad.
X2=5.793; P<0.02, T.x.=1
99
X2=4.952; P<0.05, T.x.=1
6. kritikosi
qristiani qalebis 35.4% da musulmani qalebis 25% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 52.1% da musulmani qalebis
53.1% mas Tvlis kacis profesiad, xolo orive sqesisaTvis saerTod mas
miiCnevs qristiani qalebis 12.5% da musulmani qalebis 21.9%.
qristiani kacebis 27% da musulmani kacebis 6.1% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani kacebis 62.2% da musulmani kacebis
63.6%_s igi miaCnia kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 10.8% da
musulmani kacebis 30.3% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
X2= 7.361, P<0.01,T.x.= 2
X2= 8. 423, P<0,02,T.x.= 2
7. mZRoli
qristiani qalebis 29.2% da musulmani qalebis 18.8% am profesias
Tvlis qalis profesiad; qristiani qalebis 62.5% da musulmani qalebis
50%-is azriT es kacis profesiaa, xolo qristiani qalebis 8.3 % da
musulmani qalebis 31.2% fiqrobs, rom es profesia saerToa orive
sqesisTvis.
qristiani kacebis 8.1 % da musulmani kacebis 3% fiqrobs, rom es
aris qalis profesia, qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 90.9%
Tvlis kacis, rom es kacis profesiaa, xolo qristiani kacebis 27%-ma da
musulmani kacebis 6.1 % miiCnevs, rom es profesia saerToa orive
sqesisaTvis.
X2=13.993; P<0.001, T.x.=2
X2=7.333; P<0.05, T.x.=3
8. gamomZiebeli
qristiani qalebis 12.5% da musulmani qalebis 6.2% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 62.5% da musulmani qalebis
68.8% _ kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 25% da musulmani
qalebis 25% orive sqesisTvis saerTo profesiad.
100
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 3% am profesias
miiCnevs qalis profesiad. qristiani kacebis 70.3% da musulmani kacebis
90.9% _ Tvlis rom es kacis profesiaa, xolo qristiani kacebis 21.6%_ma
da musulmani kacebis 6.1% miiCnevs, rom es aris orive sqesisTvis saerTo
profesia.
X2=4.030; P<0.05, T.x.=1
X2=4.885; P<0.05, T.x.=1
oTxi profesia cdis pirTa umravlesobam CaTvala qalis profesiad,
kerZod:
1. molare
qristiani qalebis 54.2% da musulmani qalebis 68.8% Tvlis,rom es
qalis profesiaa; qristiani qalebis 20.8% da musulmani qalebis 12.5 % am
profesias Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 25% da
musulmani qalebis 18.7% fiqrobs, rom es profesia saerToa orive
sqesisTvis.
qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 78.8% fiqrobs, rom es
aris qalis profesia. qristiani kacebis 29.7% da musulmani kacebis 3%
mas Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 5.4% da musulmani
kacebis 18.2% Tvlis, rom es aris orive sqesisTvis saerTo profesia.
X2=5.237; P<0.02, T.x.=1
X2=14.650; P<0.001, T.x.=2
2. sanitari
qristiani qalebis 41.7% da musulmani qalebis 50% Tvlis, rom es
qalis profesiaa; qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 6.3%
fiqrobs, rom es kacis profesiaa, xolo qristiani qalebis 33.3% da
musulmani qalebis 43.7% Tvlis, rom es profesia saerToa orive
sqesisTvis.
qristiani kacebis 54.1% da musulmani kacebis 72.7% Tvlis, rom es
qalis profesiaa. qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 15.2%
fiqrobs, rom esaa kacis profesia, xolo qristiani kacebis 37.8%-ma da
musulmani kacebis 12.1% miiCnevs, rom es profesia saerToa orive
sqesisTvis.
X2=7.720; P<0.02, T.x.=1
101
X2=6.419; P<0.001, T.x.=2
3. buRalteri
qristiani qalebis 41.7% da musulmani qalebis 50% Tvlis, rom es
qalis profesiaa. qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 6.3% mas
Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 33.3% da musulmani
qalebis 43.7% Tvlis, rom es profesia saerToa orive sqesisTvis.
qristiani kacebis 54.1% da musulmani kacebis 72.7% Tvlis, rom esaa
qalis profesiaa. qristiani kacebis 8.1%-s da musulmani kacebis 15.2% mas
Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 37.8% da musulmani
kacebis 12.1% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo profesiad.
X2=7.720; P<0.02, T.x.=1
X2=6.419; P<0.001, T.x.=2
4. mzareuli
qristiani qalebis 54.2% da musulmani qalebis 68.8% am profesias
Tvlis qalis profesiad. qristiani qalebis 20.8% da musulmani qalebis
12.5% _ kacis profesiad, xolo qristiani qalebis 25% da musulmani
qalebis 18.7% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 78.8% Tvlis, rom esaa
qalis profesia. qristiani kacebis 29.7%-s da musulmani kacebis 3% mas
Tvlis kacis profesiad, xolo qristiani kacebis 5.4% da musulmani
kacebis 18.2% fiqrobs, rom esaa orive sqesisTvis saerTo profesia.
X2=5.237; P<0.02, T.x.=1
X2=14.650; P<0.001, T.x.=2
erTi profesia cdis pirTa umravlesobam CaTvala orive sqesisTvis
saerTo profesiad, kerZod:
maTematikis maswavlebeli
qristiani qalebis 12.5% da musulmani qalebis 6.2% Tvlis, rom es
qalis profesiaa; qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 25%
Tvlis, rom esaa kacis profesia, xolo qristiani qalebis 62.5% da
musulmani qalebis 68.8% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo
profesia.
102
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 3% miiCnevs, rom esaa
qalis profesia; qristiani kacebis 21.6%-s da musulmani kacebis 6.1%
Tvlis, rom esaa kacis profesia, qristiani kacebis 70.3% da musulmani
kacebis 90.9% fiqrobs, rome esaa orive sqesisTvis saerTo profesia.
X2=4.030; P<0.05, T.x.=1
X2=4.885; P<0.05, T.x.=1
II asakobriv jgufSi profesiaTa Sefasebisas gamovlinda mxolod
erTi saerTo profesia, xolo umravlesoba Sefasda diqotomiurad
_qalis an kacis. es miuTiTebs imaze, rom profesiaTa Sefasebisas ufrosi
Taobis cdis pirebi arian ufro tradiciulebi, vidre studentebi.
pasuxebSi arsebuli gansxvavebi ganpirobebulia ara religiiT, aramed
asakisa da sqesis faqtoriT.
3.4. aqtivobebis Sesafasebeli kiTxvari
aqtivobaTa analizic movaxdineT sqesiTa da religiiT.
ganvixiloT pirvel asakobriv jgufSi aqtivobaTa analizi sqesis
mixedviT. 67 aqtivobidan statistikurad sando Sedegebi miviReT 17
aqtivobis SemTxvevaSi. maTi umravlesoba _ 17-dan 10 aqtivoba cdis
pirebma CaTvales orive sqesisaTvis saerTod, esenia:
1. bavSvis garToba (TamaSi)
qalebis 90,4% da kacebis 57,4% am aqtivobas miiCnevs orive sqesisaTvis
saerTo aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis qalebis 5,6% da kacebis
16,8%, e.i. kacebi ufro Tvlian qalis aqtivobad, vidre qalebi. kacis
aqtivobad ki mas Tvlis qalebis 4% da mamakacebis 5,6%, e.i. TiTqmis
Tanabari raodenoba.
X2=8,036 , T.x.=2, p = 0,018 ; C = 0,283, p = 0,018
103
S13
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
2. Zilis win zRapris moyola
qalebis 62,1% da mamakacebis 55,1% am aqtivobas Tvlis orive
sqesisaTvis saerTo aqtivobad. qalis aqtivobad Tvlis qalTa 37,1% da
mamakacTa 38,3%, e.i. TiTqmis Tanabari procenti. kacis aqtivobad igi
miaCnia qalTa 0,8% -s da mamakacTa 6,5%-s..
X2=5,951 , T.x.=2, p = 0,051 ; C = 0,158, p = 0,051
104
S15
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
70
60
50
40
30
20
10
0
Gender
Female
Male
3. bavSvis skolaSi wayvana
qalebis 90,3% da mamakacebis 77,8% am aqtivobas Tvlis orive
sqesisaTvis saerTod. qalis aqtivobad mas Tvlis qalTa 5,6% da
mamakacTa 15,7%, xolo mamakacis aqtivobad igi miaCnia qalTa 4% da
mamakacTa 6,5%
X2=7,432 , T.x.=2, p = 0,024 ; C = 0,176, p = 0,024
105
S25
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
4. bavSvis daxmareba gakveTilebis momzadebaSi
qalebis 76,2% da mamakacebis 75% am aqtivobas Tvlis orive
sqesisaTvis saerTo aqtivobad. qalis aqtivobad Tvlis qalTa 23,8% da
mamakacTa 19,4%, xolo kacis aqtivobad igi miaCnia kacebis 5,6%-s,
qalebi ki mas saerTod ar Tvlian kacis aqtivobad. rogorc Cans, aq
moqmedebs genderuli stereotipi, romlis mixedviTac bavSvis movla da
bavSvTan dakavSirebuli sxva aqtivobebi tradiciulad iTvleba qalis
saqmed.
X2=7,282 , T.x.=2, p = 0,026 ; C = 0,175 , p = 0,026
106
S28
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
5. gazeTis kiTxva qalTa 87,2% da mamakacTa 74,1% am aqtivobas
Tvlis orive sqesisaTvis saerTod. qalis aqtivobad mas Tvlis qalTa
4,8% da mamakacTa 4,6%, xolo mamakacis aqtivobad Tvlis qalebis 8% da
mamakacebis 21,3% e.i. kacebs ufro metad miaCniaT es aqtivoba kacis
saqmed, vidre qalebs.
X2=8,467 , T.x.=2, p = 0,015 ; C = 0,187, p = 0,015
107
S31
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
6. curva qalebis 88,5% da mamakacebis 75,7% am aqtivobas
miiCnevs orive sqesisaTvis saerTod, qalis aqtivobad mas Tvlis
mamakacTa 1,9%, xolo qalebi saerTod ar Tvlian mxolod qalis
aqtivobad. kacis aqtivobad ki mas Tvlis qalTa 11,5% da mamakacTa 22,4%.
X2=7,539 , T.x.=2, p = 0,023 ; C =0,179, p = 0,023
108
S34
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
7. stumrebis miReba qalTa 49,6% da mamakacTa 70,1% am aqtivobas
Tvlis orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis
qalTa 42,3% da mamakacTa 15,9% e.i. qalebs ufro metad miaCniaT igi qalis
saqmed, vidre mamakacebs. esec albaT im stereotipis gavlenaa, romlis
Tanaxmadac, saojaxo-saSinao saqmeebis mogvareba tradiciulad iTvleba
qalis saqmed. kacis aqtivobad ki mas Tvlis qalebis 8,1% da mamakacebis
14%
X2=19,175 , T.x.=2, p = 0,000 ; C = 0,277, p = 0,000
8. sxvadasxva daniSnulebis nivTebis SeZena qalebis 89,6%
da mamakacebis 73,8% am aqtivobas Tvlis orive sqesisaTvis saerTod.
qalis saqmed mas Tvlis qalTa 4% da mamakacTa 6,5%, xolo kacis
aqtivobad mas miiCnevs qalebis 6,4% da mamakacebis 19,6%.
X2=10,529 , T.x.=2, p = 0,005 ; C = 0,208, p = 0,005
9. stumrebis dapatiJeba qalebis 82,2% da mamakacebis 63,6%
am aqtivobas miiCnevs orive sqesisaTvis saerTod. qalis aqtivobad
109
mas Tvlis qalTa 8,9% da mamakacTa 4,7%, xolo kacis aqtivobad mas
miiCnevs qalTa 8,9% da mamakacTa 31,8%.
X2=19,430 , T.x.=2, p = 0,000 ; C = 0,279, p = 0,000
10. manqanis marTva qalTa 78,2% da mamakacTa 52,3% am aqtivobas Tvlis
orive sqesisaTvis saerTod, Tumca qalTa procentuli maCvenebeli
ufro maRalia. SesaZlebelia es gamowveuli iyos dRevandeli
realobiT, roca qali manqanis saWesTan aRaraa iSviaToba. qalis
aqtivobad mas Tvlis qalTa 1,6% da mamakacTa 0,9%, e.i. orive
SemTxvevaSi umciresoba, xolo kacis aqtivobad mas Tvlis qalebis
25,6% da mamakacebis 46,7%. rogorc Cans, mamakacebs mainc uWirT
qalisaTvis poziciebis daTmoba im sferoSi, romelic tradiciulad
iTvleboda kacis prerogativad.
X2=11.289 , T.x.=2, p = 0,004 ; C = 0,215, p = 0,004
S58
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
gamovlinda 3 aqtivoba, romelic orive sqesis cdis pirTa
umravlesobam CaTvala kacis aqtivobad, kerZod:
110
1. karvis dageba da gaSla. qalebis 79,7% da mamakacebis 82,1% am
aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad igi miaCnia qalebis
0,8%-s da mamakacebis 6,6% -s anu qalebi mas TiTqmis ar Tvlian qalis
saqmed, xolo orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad mas Tvlis qalTa 19.5%
da mamakacTa 11,3%
X2=7,936 , T.x.=2, p = 0,019 ; C = 0,183, p = 0,019
S20
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
100
80
60
40
20
0
Gender
Female
Male
2. fulis gadaxda. qalebis 48,4% da mamakacebis 65,1% am
aqtivobas Tvlis mamakacis aqtivobad, Tumca mamakacebis procentuli
maCvenebeli ufro maRalia. qalis aqtivobad Tvlis qalTa 7,3% da
mamakacTa 5,7%, xolo orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad igi miaCnia
qalebis 44,4%-s da mamakacebis 29,2%,-s. SeiZleba es gamowveulia Cvens
sazogadoebaSi arsebuli ekonomikuri mdgomareobiT, ramac gamoiwvia
cvlilebebi genderul rolebSic. kerZod, dRes mamakaci xSirad veRar
asrulebs ojaxis “marCenalis” funqcias, ojaxSi fulis Semomtani
xSirad qalia da amdenad, fulis gadaxdac misTvis xdeba Cveuli saqme.
X2=6,557 , T.x.=2, p = 0,038 ; C = 0,166, p = 0,038
111
S50
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
70
60
50
40
30
20
10
0
Gender
Female
Male
3. yvirili. qalebis 50% da mamakacebis 73,6% am aqtivobas Tvlis
kacis aqtivobad, Tumca kacebi qalebze metad. qalis aqtivobad mas
Tvlis qalTa 4,9% da mamakacTa 11,3%, orive sqesisaTvis saerTo
aqtivobad mas miiCnevs qalTa 45,1% da mamakacTa 15,1%.
X2=8,431 , T.x.=2, p = 0,015 ; C = 0,178, p = 0,015
ori aqtivoba orive sqesis cdis pirebis mier Sefasda, rogorc
qalis aqtivoba, esenia:
1. sufris gaSla-alageba. qalebis 85,5% da mamakacebis 77,8% am
aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis qalTa
12,9% da mamakacTa 11,1%, xolo orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad mas
miiCnevs qalebis 1,6% da mamakacebis 11,1%.
X2=9,202 , T.x.=2, p=0,010 ; C=0,195 , p=0,010
2. avadmyofis movla qalebis 64,5% da mamakacebis 45,8% am
aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis qalTa 4.8%
da mamakacTa 10,3%, xolo orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad igi miaCnia
qalebis 30,6%-s da mamakacebis 43,9%-s. rogorc Cans, qalebze ufro
112
moqmedebs is genderuli stereotipi, romlis mixedviTac sxvaze zrunva,
sxvisi movla qalis saqmea.
X2=11.503 , T.x.=2, p=0,003; C = 0,287, p = 0,003.
S55
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
70
60
50
40
30
20
10
0
Gender
Female
Male
2 aqtivobis mimarT qalebisa da mamakacebis damokidebuleba
aRmoCnda araerTgvarovani, kerZod:
1. kartis TamaSi qalebis umravlesoba _ 54,9% am aqtivobas Tvlis
orive sqesisaTvis saerTod, maSin roca mamakacebis umravlesoba _ 58,5%
am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. albaT, es aris im genderuli
stereotipis gavlena, romlis mixedviTac azartuli TamaSebi kacis saqmea
da am stereotips mamakacebi ufro iziareben. qalis aqtivobad Tvlis
qalebis mxolod 1,6%, kacebi ki saerTod ar Tvlian qalis saqmed. kacis
aqtivobad mas Tvlis qalebis 43,4%, xolo kacebis 41,5% mas Tvlis orive
sqesisaTvis saerTo aqtivobad.
X2=6,379 , T.x.=2, p = 0,041 ; C = 0,165, p = 0,041
113
S36
saerTo saqmianobakacis saqmianobaqalis saqmianoba
Pe
rce
nt
70
60
50
40
30
20
10
0
Gender
Female
Male
2. firmis xelmZRvaneloba qalebis umravlesoba _ 57,6% am
aqtivobas Tvlis orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad, xolo mamakacebis
umravlesoba _ 59,8% mas Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad Tvlis
qalTa 0,8%, xolo mamakacebi mas saerTod ar Tvlian qalis saqmed. kacis
aqtivobad Tvlis qalebis 41,6%, xolo orive sqesisaTvis saerTo
aqtivobad mas Tvlis mamakacTa 40,2%.
X2=8,207 , T.x.=2, p = 0,017; C = 0,185, p = 0,017
amrigad, rogorc sqesis niSnis mixedviT aqtivobebis Sefasebam
gviCvena, saqmianobaTa umravlesoba orive sqesis cdis pirebma CaTvales
orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad. es miuTiTebs imaze, rom Cvens
sazogadoebaSi mimdinareobs aqtivobaTa sqesis niSnis mixedviT dayofis
Semcirebis procesi. Tumca, aris iseTi aqtivobebic, romlebic ufroa
determinirebuli sqesis niSniT. marTalia, xdeba tradiciuli genderuli
stereotipebis rRveva, romlebic dakavSirebulia aqtivobebTan, magram
maTi gavlena jer isev arsebobs da igi mainc sakmaod Zlieria.
114
aqtivobebis Sedareba moxda religiis niSniTac. statistikurad
sando maCveneblebi miviReT 18 aqtivobis SemTxvevaSi. maTgan 7 aqtivoba
cdis pirTa umravlesobam CaTvala kacis aqtivobad, 4 _ qalis aqtivobad,
3 _ orive sqesisTvis saerTod, xolo 4 aqtivobis mimarT maTi
damokidebuleba iyo araerTgvarovani.
ganvixiloT aqtivobebi, romlebic Sefasda kacis aqtivobad:
1. sigaretis moweva. qristiani qalebis 74,7% da musulmani qalebis
79,2% am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 25,3% da musulmani qalebis 18,8%,
qalis aqtivobad mas Tvlis musulmani qalebis 2,1% , xolo qristian
qalebs igi saerTod ar miaCniaT qalis saqmed.
qristiani kacebis 56,9% da musulmani kacebis 70,9% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas Tvlis
qristiani kacebis 43,1% da musulmani kacebis 25,5%, qalis aqtivobad ki
Tvlis musulmani kacebis 3,6% , xolo qristiani kacebi saerTod ar
Tvlian qalis aqtivobad.
qristiani: X2=4.384 , T.x.=1, p = 0,036 ; C = 0,183, p = 0,036
musulmani: X2=6.241 , T.x.=2, p = 0,021 ; C = 0,172, p = 0,021
2. karvis dageba da gaSla. qristiani qalebis 86,3% da musulmani
qalebis 70% am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis
saerTo aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 13,7% da musulmani
qalebis 28%, qalis aqtivobad igi miaCnia mxolod musulmani qalebis 2%-
s.
qristiani kacebis 80,4% da musulmani kacebis 83,6% am aqtivobas
Tvvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas miiCnevs
qristiani kacebis 13,7% da musulmani kacebis 9,1%, qalis aqtivobad ki
Tvlis qristiani kacebis 5,9% da musulmani kacebis 7,3%.
qristiani: X2=5,419 , T.x.=2, p = 0,010; C = 0,186, p = 0,010
musulmani: X2=7,336 , T.x.=2, p = 0,026; C = 0, 256, p = 0,026
3. eleqtromowyobilobis remonti. qristiani da musulmani qalebis
umravlesoba _ 93,2% da 81,6% _ am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad.
qalis aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 2,7% da musulmani qalebis
115
8,2%, xolo orive sqesisTvis saerTo aqtivobad igi miaCnia qristiani
qalebis 4,1%-s da musulmani qalebis 3,8%-s.
qristiani kacebis 90,6% da musulmani kacebis 96,4% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad igi miaCnia qristiani kacebis
5,7% -s da musulmani kacebis 1,8%-s, xolo orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis 3,8% da musulmani kacebis 1,8%,
qristiani: X2=4,716 , T.x.=2, p = 0,022; C = 0,075, p = 0,022
musulmani: X2=5,958 , T.x.=2, p = 0,051 ; C = 0,233, p = 0,051
4. bileTebis yidva. qristiani qalebis 67,6% da musulmani qalebis
69,4% am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 32,4% da musulmani qalebis
28,6%, xolo qalis aqtivobad mas Tvlis mxolod musulmani qalebis 2%.
qristiani kacebis 84,3% da musulmani kacebis 72,2% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad igi miaCnia qristiani kacebis 2%
da musulmani kacebis 3,7%, xolo orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas
Tvlis qristiani kacebis 13,7% da musulmani kacebis 24,1%.
qristiani: X2=6,849 , T.x.=2, p = 0,033 ; C = 0, 228 , p = 0,033
musulmani: X2=7,254 , T.x.=2, p = 0,025 ; C = 0,067, p = 0,025
5. taqsis gaCereba (roca qali da kaci erTad arian). qristiani
qalebis 100% da musulmani qalebis 88% am aqtivobas Tvlis kacis
aqtivobad. musulmani qalebis 2% mas Tvlis qalis aqtivobad, xolo 10%
- orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qristiani kacebis 92,2% da musulmani kacebis 87,3% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis
3,9%, xolo musulmani kacebi mas saerTod ar Tvlian qalis saqmed. orive
sqesisTvis saerTo aqtivobad igi miaCnia 3,9% da musulmani kacebis 12,7%.
qristiani: X2=6,075 , T.x.=2, p = 0,048, C = 0,214 , p = 0,048
musulmani: X2=7,272 , T.x.=2, p = 0,024, C = 0,209 , p = 0,024
6. gacileba (roca qali da kaci erTad arian). qristiani qalebis
93,3% da musulmani 84% am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. qalis
aqtivobad mas Tvlis musulmani qalebis 6%, xolo qristiani qalebi mas
saerTod ar Tvlian qalis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad
mas Tvlis qristiani qalebis 6,7% da musulmani qalebis 10%.
116
qristiani kacebis 66% da musulmani kacebis 69,1% amas Tvlis kacis
aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis 3,8% da
musulmani kacebis 5,5%, xolo orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas
Tvlis qristiani kacebis 30,2% da musulmani kacebis 25,5%.
qristiani: X2=16,124 , T.x.=2, p = 0,000 ; C = 0,334, p =, 0,000
musulmani: X2=17,135 , T.x.=2, p =0,000 ; C = 0,321, p = 0,000
7. yvirili. qristiani qalebis 51,6% da musulmani qalebis 52,1% am
aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas
Tvlis qristiani qalebis 41,6% da musulmani qalebis 45,8%, qalis
aqtivobad ki igi miaCnia qristiani qalebis 6,8% da musulmani qalebis
2,1%.
qristiani kacebis 76,5% da musulmani kacebis 70,9% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad Tvlis qristiani kacebis 11,8%
da musulmani kacebis 10,9%, xolo orive sqesisTvis saerTo aqtivobad
igi miaCnia qristiani kacebis 11,8% -sda musulmani kacebis 18,2%-s-s.
qristiani: X2=14,342 , T.x.=2, p = 0,005 ; C = 0,288, p =0,005
musulmani: X2=13,245 , T.x.=2, p = 0,007 ; C = 0,256, p = 0,007
axla ganvixiloT is aqtivobebi, romlebic orive jgufis cdis pirTa
umravlesobam CaTvala qalis aqtivobad, esenia:
1. iatakis morecxva. qristiani qalebis 94,6% da musulmani qalebis
87,5% am aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. mamakacis saqmed mas Tvlis
qristiani qalebis 1,4% da musulmani qalebis 2,1%, orive sqesisTvis
saerTo aqtivobad ki igi miaCnia qristiani qalebis 4,1%-s da musulmani
qalebis 10,4%-s.
qristiani kacebis 83% da musulmani kacebis 92,7% am aqtivobas
Tlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis musulmani kacebis
1,8%, xolo qristiani kacebi saerTod arT Tvlian kacis saqmed. orive
sqesisTvis saerTo aqtivobad mas miiCnevs qristiani kacebis 17% da
musulmani kacebis 5,5%.
qristiani: X2=6,639 , T.x.=2, p = 0,036 ; C =0,223, p = 0,036
musulmani: X2=4,265 , T.x.=2, p = 0,040 ; C = 0,093, p = 0,040
2. sarecxis gauToveba. qristiani qalebis 97,2% da musulmani
qalebis 85,7% am aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. orive sqesisTvis
117
saerTo aqtivobad igi miaCnia qristiani qalebis 2,8% da musulmani
qalebis 14,3%. kacis aqtivobad ki mas ar Tvlian arc qristiani da arc
musulmani qalebi.
qristiani kacebis 88,2% da musulmani kacebis 89,1% am aqtivobas
Tvlis qalis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad igi miaCnia
qristiani kacebis 11,8% da musulmani kacebis 10,9%, kacis saqmed mas ar
Tvlian arc qristiani da arc musulmani kacebi.
qristiani: X2=3,878 , T.x.=1, p = 0,049 ; C= 0,176, p = 0,049
musulmani: X2=4,625 , T.x.=1, p = 0,038 ; C=0,051, p = 0,038
3. sufris gaSla-alageba. qristiani qalebis 92% da musulmani
qalebis 85,5% am aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad, kacis aqtivobad mas
Tvlis qristiani qalebis 6,7% da musulmani qalebis 12,5%, xolo orive
sqesisTvis saerTo aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 1,3% da
musulmani qalebis 2%.
qristiani kacebis 81,1% da musulmani kacebis 74,5% am aqtivobas
Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis
7,5% da musulmani kacebis 15,5%. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad ki
mas miiCnevs qristiani kacebis 11,4% da musulmani kacebis 10,%.
qristiani: X2=6,118 , T.x.=2, p = 0,047 ; C = 0,214, p = 0,047
musulmani: X2=5,917 , T.x.=2, p = 0,041 ; C=0,291 , p = 0,041
4. Woraoba. qristiani qalebis 62,6% da musulmani qalebis 59,2% am
aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis qristiani
qalebis 15,5% da musulmani qalebis 20,4%, xolo orive sqesisTvis
saerTo aqtivobad igi miaCnia qristiani qalebis 21,9% da musulmani
qalebis 20,4%.
qristiani kacebis 86,3% da musulmani kacebis 80,9% am aqtivobas
Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis
7,8% da musulmani kacebis 9,1%, orive sqesisTvis saerTo aqtivoba ki igi
miaCnia qristiani kacebis 5,9% da musulmani kacebis 10%.
qristiani: X2=6.016 , T.x.=2, p = 0,049 ; C = 0,215, p = 0,049
musulmani: X2=8,848 , T.x.=2, p = 0,044 ; C = 0,163, p = 0,044
oTxi aqtivobis mimarT cdis pirTa damokidebuleba iyo
araerTgvarovani, kerZod:
118
1. fulis gadaxda. qristiani qalebis 50% da musulmani qalebis 56%
am aqtivobas Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis
qristiani qalebis 2,7% da musulmani qalebis 4%. orive sqesisTvis
saerTo aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 47,3% da musulmani
qalebis 40%. rogorc vxedavT, es aqtivoba qalebis mier (religiis
miuxedavad) TiTqmis Tanabrad Sefasda, rogorc kacis da orive
sqesisTvis saerTo aqtivoba.
qristiani kacebis 60,8% da musulmani kacebis 69,1% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. qalis aqtivobad igi miaCnia qristiani kacebis
7,8%-s da musulmani kacebis 3,6%-s, xolo orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis 31.4% da musulmani kacebis 27,3%.
qristiani: X2=7.184 , T.x.=2, p = 0,023 ; C = 0,280, p = 0,023
musulmani: X2=6,958 , T.x.=2, p = 0,031 ; C = 0,249, p = 0,031
2. stumris miReba. qristiani qalebis 53,4% da musulmani qalebis
54% am aqtivobas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad. qalis
aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 42,5% da musulmani qalebis 42%,
xolo kacis aqtivobad mas Tvlis qristiani qalebis 4,1% da musulmani
qalebis 4%.
qristiani kacebis 73,1% da musulmani kacebis 77,3% am aqtivobas
Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad. qalis aqtivobad mas Tvlis
qristiani kacebis 9,6% da musulmani kacebis 11,8%. xolo kacis aqtivobad
igi miaCnia qristiani kacebis 17,3% da musulmani kacebis 10,9%.
qristiani: X2=9,037 , T.x.=2, p = 0,027 ; C = 0,172, p = 0,027
musulmani: X2=9.854 , T.x.=2, p = 0,007 ; C = 0,202, p = 0,007
3. avadmyofis movla. qristiani qalebis 71,6% da musulmani qalebis
64% am aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad. kacis aqtivobad mas Tvlis
qristiani qalebis 4,1% da musulmani qalebis 6%, xolo orive sqesisTvis
saerTo aqtivobad igi miaCnia qristiani qalebis 24,3% da musulmani
qalebis 30%.
qristiani kacebis yvelaze maRali procenti _ 48,1% da musulmani
kacebis 47,3% am aqtivobas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qalis aqtivobad igi miaCnia qristiani kacebis 44,2%-s da musulmani
kacebis 40%-s, xolo kacis aqtivobad mas Tvlis qristiani kacebis 7,7%
da musulmani kacebis 12,7%.
119
qristiani: X2=9,575 , T.x.=2, p = 0,008; C = 0,266, p = 0,008
musulmani: X2=8.479 , T.x.=2, p = 0,040; C = 0,211 , p = 0,040
4. manqanis marTva. qristiani qalebis 77,3% da musulmani qalebis
76% am aqtivobas Tvlis orive sqesisTvis saerTod. qalis aqtivobad mas
Tvlis qristiani qalebis 1,3% da musulmani qalebis 2%. xolo kacis
aqtivobad _ qristiani qalebis 21,3% da musulmani qalebis 22%.
qristiani kacebis 55,8% da musulmani kacebis 50,9% am aqtivobas
Tvlis kacis aqtivobad. orive sqesisTvis saerTo aqtivobad mas Tvlis
qristiani kacebis 44,2% da musulmani kacebis 47,3%, xolo qalis
aqtivobad igi miaCnia musulmani kacebis mxolod1,8%, qristiani kacebi ki
mas saerTod ar Tvlian qalis aqtivobad.
qristiani: X2=8,021 , T.x.=2, p = 0,018 ; C = 0,244, p =0,018
musulmani: X2=6,183 , T.x.=2, p =0,040 ; C = 0,272, p = 0,040
meore asakobriv jgufSi aqtivobebis sqesis mixedviT Sefasebisas
statistikurad sando gansxvavebebi miviReT 15 aqtivobis SemTxvevaSi.
amaTgan cdis pirTa umravlesobam 6 aqtivoba CaTvala qalis aqtivobad, 5
kacis aqtivobad da 4 orive sqesisTvis saerTo aqtivobad, kerZod:
1. bavSvis garToba
qalebis 52.5% Tvlis, rom esaa qalis saqme, 17.5%-s miaCnia, rom es
kacis aqtivobaa, xolo 30%-is azriT, esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
mamakacebis 71.43% am aqtivobas Tvlis qalis aqtivobad, 11.43%
fiqrobs, rom esaa kacis saqme, xolo 17.14% Tvlis orive sqesisaTvis
saerTo aqtivobad.
X2=5.195; P<0.002, T.x.=1
2. Zilis win zRapris moyola
qalebis 55% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 20% mas Tvlis kacis
aqtivobad, xolo 25% _ orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
mamakacebis 80% am aqtivobas Tvlis qalis saqmed, 5.7%-s igi miaCnia
kacis saqmed, xolo 14.3% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=11.973; P<0.001, T.x.=1
3. bavSvis skolaSi wayvana
120
qalebis 62.5% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 6.3% mas miiCnevs
kacis aqtivobad, xolo 31.2%_is azriT, esaa orive sqesisaTvis saerTo
aqtivoba.
mamakacebis 85.7%_is azriT, esaa qalis aqtivoba, 4.3% Tvlis, rom es
kacis saqmea, xolo 10% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=11.534; P<0.001, T.x.=1
4. bavSvis daxmareba gakveTilebis momzadebaSi
qalebis 65% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 61.5%-is azriT es
kacis saqmea, xolo 20% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
mamakacTa 85.7% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba, 2.9% mas Tvlis
kacis aqtivobad, xolo 11.4% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad.
X2=11.570; P<0.001, T.x.=1
5. avadmyofis movla
qalebis 75% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 7.5% mas Tvlis qalis
aqtivobad, xolo 17.5% mas miiCnevs orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
mamakacebis 60%-is azriT, esaa qalis aqtivoba, 20% Tvlis, rom es
kacis aqtivobaa, 20%- s igi miaCnia orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=12.913; P<0.001, T.x.=2
6. sufris gaSla_alageba
qalebis 75% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 5% fiqrobs, rom es
kacis saqmea, xolo 20% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
mamakacebis 74.3% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba, 8.6% mas Tvlis
kacis aqtivobad, xolo 17.1% Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
gamoiyo 5 aqtivoba, romlebic cdis pirTa umravlesobam CaTvala
kacis aqtivobad, esenia:
1. fulis gadaxda
qalebis 6.3% Tvlis, rom es aris qalis aqtivoba; 62.5% fiqrobs,
rom esaa kacis saqme, xolo 31.2% Tvlis orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad.
121
mamakacebis 7.1% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba, 85.8% fiqrobs, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 7.1% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
X2=22.575; P<0.001, T.x.=6
2. kartis TamaSi
qalebis 10% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 77.5% mas Tvlis kacis
aqtivobad, xolo 12.5 Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive sqesisTvis.
kacebis 2.9% Tvlis, rom es aris qalis aqtivoba, 77.1% fiqrobs, rom
es kacis saqmea, xolo 20% azriT, esaa orive sqesisTvis saerTo aqtivoba.
X2=8.533; P<0.001, T.x.=2
3. manqanis marTva
qalebis 12.5% Tvlis, rom es aris qalis aqtivoba; 80% Tvlis, rom
es kacis saqmea, xolo 7.5%-is azriT, esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
mamakacTa 2.9% miiCnevs, rom es aris qalis aqtivoba, 85.7% Tvlis,
rom es kacis saqmea, xolo 11.4% fiqrobs, rom es aris orive sqesisTvis
saerTo aqtivoba.
X2=5.941; P<0.002, T.x.=1
4. yvirili
qalebis 5% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 90% mas miiCnevs kacis
aqtivobad, xolo 5%-is azriT, igi saerToa orive sqesisTvis.
mamakacebis 14.2% Tvlis, rom es qalis aqtivobaa, 82.9% Tvlis, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 2.9%-is azriT, esaa aris orive sqesisTvis
saerTo aqtivoba.
X2=4.745; P<0.05, T.x.=1
5. karvis dageba da gaSla
qalebis 7.5% Tvlis, rom es aris qalis aqtivoba. 68.7%-is azriT, es
kacis saqmea, xolo 23.8% mas Tvlis orive sqesisaTvis saerTo aqtivobad.
kacebis 14.3% fiqrobs, rom es qalis aqtivobaa, 70% mas Tvlis kacis
aqtivobad, xolo 15.7% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=3.248; P<0.05, T.x.=1
122
4 aqtivoba cdis pirTa mier Sefasda, rogorc orive sqesisTvis
saerTo, kerZod:
1. gazeTis kiTxva
qalebis 10% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 22.5% fiqrobs, rom es
kacis aqtivobaa, xolo 67.5% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad.
mamakacebis 2.9% Tvlis, rom es qalis aqtivobaa, 8.6% fiqrobs, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 88.5% Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
X2=10.152; P<0.001, T.x.=1
2. curva
qalebis 17.5% Tvlis,rom esaa qalis aqtivoba; 25%-s miaCnia, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 57.5% Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
mamakacTa 2.9% Tvlis, rom es qalis aqtivobaa, 14.2% mas Tvlis
kacis aqtivobad, xolo 82.9% miiCnevs, rom esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
X2=13.717; P<0.001, T.x.=2
3. stumris miReba
qalebis 25% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 12.5% miiCnevs, rom es
aris kacis aqtivoba, xolo 62.5% Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
mamakacTa 34.3% fiqrobs, rom es qalis aqtivobaa, 22.8% Tvlis, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 42.9% fiqrobs, rom esaa orive sqesisTvis
saerTo aqtivoba.
X2=11.209; P<0.001, T.x.=1
4. sxvadasxva daniSnulebis nivTebis SeZena (tansacmeli aveji)
qalebis 22.5% Tvlis, rom esaa qalis aqtivoba; 10% miiCnevs, rom es
kacis aqtivobaa, xolo 67.5%-s miaCnia orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
mamakacTa 11.4% miiCnevs, rom es qalis aqtivobaa, 20% Tvlis, rom
esaa kacis aqtivoba, xolo 68.6%-is azriT, es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
123
X2=6.696; P<0.01, T.x.=1
religiis mixedviT aqtivobebis Sefasebisas statistikurad sando
maCveneblebi miviReT 11 aqtivobis SemTxvevaSi. amaTgan 4 aqtivoba cdis
pirobebma CaTvales qalis aqtivobad, 5 _ kacis aqtivobad, xolo 2
aqtivobis mimarT damokidebuleba araerTgvarovania.
1. iatakis morecxva
qristiani qalebis 60.4% da muslumani qalebi 65.6% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa. qristiani qalebis 16.7% da musulmani qalebis 6.3%
Tvlis, rom es kacis aqtivobaa, xolo qristiani qalebis 22.9% da
musulmani qalebis 28.1% miiCnevs, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 78.8% Tvlis, rom esaa
qalis aqtivoba; qristiani kacebis 29.7% da musulmani kacebis 3% mas
miiCnevs kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 5.4% da musulmani
kacebis 18.2% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo aqtivoba.
X2=5.080; P<0.002, T.x.=1
X2=14.650; P<0.001, T.x.=2
2. bavSvis garToba
qristiani qalebis 50.4% da musulmani qalebi 68.7% Tvlis, rom esaa
qalis aqtivoba. qristiani qalebis 29.2% da musulmani qalebis 12.5% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani qalebis 20.8% da musulmani
qalebis 18.8% miiCnevs, rom es aqtivoba saerToa orive sqesisTvis.
qristiani kacebis 51.4% da musulmani kacebis 75.8% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 21.6% da musulmani kacebis 6.1% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 27% da musulmani
kacebis 18.1% Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=6.642; P<0.01, T.x.=1
X2=5.418; P<0.002, T.x.=1
3. bavSvis skolaSi wayvana
qristiani qalebis 54.2% da musulmani qalebis 68.8% Tvlis, rom
esaa qalis aqtivoba. qristiani qalebis 20.8% da musulmani qalebis 12.5%
124
miiCnevs rom es kacis aqtivobaa, xolo qristiani qalebis 25% da
musulmani qalebis 18.7% mas Tvlis, orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 78.8% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 29.7% da musulmani kacebis 3% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 5.4% da musulmani
kacebis 18.2% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=5.237; P<0.002, T.x.=1
X2=14.650; P<0.001, T.x.=2
4. avadmyofis movla
qristiani qalebis 41.7% da musulmani qalebis 50% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa. qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 6.3% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani qalebis 33.3% da musulmani
qalebis 43.7% Tvlis, rom es aqtivoba saerToa orive sqesisTvis.
qristiani kacebis 54.1% da musulmani kacebis 72.8% Tvlis, rom es
aris qalis aqtivoba; qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 15.1%
miiCnevs, rom esaa kacis aqtivoba, xolo qristiani kacebis 37.8% da
musulmani kacebis 12.1% fiqrobs, rom es aqtivoba saerToa orive
sqesisTvis.
X2=7.720; P<0.02, T.x.=1
X2=6.419; P<0.01, T.x.=1
5 aqtivoba cdis pirTa umravlesobam CaTvala kacis aqtivobad,
esenia:
1. sigaretis moweva
qristiani qalebis 29.2% da musulmani qalebis 18% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa. qristiani qalebis 62.5% da musulmani qalebis 50% mas
miiCnevs kacis aqtivobad, xolo qristiani qalebis 8.3% da musulmani
qalebis 31.2% mas Tvlis, orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 3% miiCnevs, rom es
aris qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 90.9%
fiqrobs, rom esaa kacis aqtivoba, xolo qristiani kacebis 27% da
musulmani kacebis 6.1% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=13.993; P<0.001, T.x.=2
X2=7.333; P<0.05, T.x.=3
125
2. eleqtromowyobilobis remonti
qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 25% Tvlis, rom esaa
qalis aqtivoba. qristiani qalebis 46% da musulmani qalebis 62.5% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani qalebis 29% da musulmani
qalebis 12.5% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo aqtivoba.
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 33.3% fiqrobs, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 64.9% da musulmani kacebis 48.5% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 27% da musulmani
kacebis 18.2% fiqrobs, rom es aris orive sqesisTvis saerTo aqtivoba.
X2=28.200; P<0.001, T.x.=8
X2=7.171; P<0.02, T.x.=2
3. fulis gadaxda
qristiani qalebis 16.7% da musulmani qalebis 31.3% Tvlis, rom es
qalis saqmea. qristiani qalebis 62.5% da musulmani qalebis 56.2% Tvlis,
rom esaa kacis saqme, xolo qristiani qalebis 20.8% da musulmani
qalebis 12.5% es miaCnia orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qristiani kacebis 5.4% da musulmani kacebis 18.2% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 81.1% da musulmani kacebis 78.8% mas
Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 20.8% da musulmani
kacebis 12.5%-s igi miaCnia orive sqesisTvis saerTod.
X2=5.793; P<0.02, T.x.=1
X2=4.952; P<0.05, T.x.=1
4. firmis xelmZRvaneloba
qristiani qalebis 35.4%-s da musulmani qalebis 25%-s miaCnia, rom
esaa qalis aqtivoba. qristiani qalebis 52.1% da musulmani qalebis 53.5%
Tvlis, rom esaa kacis aqtivoba, xolo qristiani qalebis 12.5% da
musulmani qalebis 21.5%-s igi miiCnia orive sqesisTvis saerTo
aqtivobad.
qristiani kacebis 27% da musulmani kacebis 6.1% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 62.2%-s da musulmani kacebis 63.6%-s
es miaCnia kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 10.8% da musulmani
kacebis 30.3% mas Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
126
X2=5.892; P<0.05, T.x.=1
X2=7.995; P<0.02, T.x.=2
5. manqanis marTva
qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis 6.25% Tvlis, rom esaa
qalis aqtivoba. qristiani qalebis 50% da musulmani qalebis 62.5%
Tvlis, rom es kacis aqtivobaa, xolo qristiani qalebis 25% da
musulmani qalebis 31.25%-s mas Tvlis orive sqesisTvis saerTod.
qristiani kacebis 8.1% da musulmani kacebis 3.03% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 70.3%-s da musulmani kacebis 90.91%-s
es miaCnia kacis saqmed, xolo qristiani kacebis 21.6% da musulmani
kacebis 6.06% mas miiCnevs orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
X2=7.688; P<0.02, T.x.=2
X2=4.885; P<0.05, T.x.=1
2 aqtivoba cdis pirTa umravlesobam CaTvala orive sqesisTvis
saerTod, kerZod:
1. gazeTis kiTxva
qristiani qalebis 29.16% da musulmani qalebis 12.5% Tvlis, rom
esaa qalis aqtivoba. qristiani qalebis 29.17% da musulmani qalebis 37,5%
Tvlis, rom es kacis aqtivobaa, xolo qristiani qalebis 41.67% da
musulmani qalebis 50% Tvlis, rom esaa orive sqesisTvis saerTo
aqtivoba.
qristiani kacebis 24.32% da musulmani kacebis 3.03% Tvlis, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 32.44%-s da musulmani kacebis 36,37%
Tvlis, rom esaa kacis aqtioba, xolo qristiani kacebis 43.24% da
musulmani kacebis 60.6% miiCnevs, rom es aqtioba saerToa orive
sqesisTvis.
X2=7.688; P<0.02, T.x.=2
X2=4.880; P<0.05, T.x.=1
2. stumris miReba
qristiani qalebis 50% da musulmani qalebis 6.25% Tvlis, rom es
qalis aqtiobaa. qristiani qalebis 20.83% da musulmani qalebis 62.5%
127
Tvlis, rom es aris kacis aqtivoba, xolo qristiani qalebis 29.17% da
musulmani qalebis 31.25% Tvlis orive sqesisTvis saerTo aqtivobad.
qristiani kacebis 24.32% da musulmani kacebis 3.03% miiCnevs, rom es
qalis aqtivobaa; qristiani kacebis 27.03%-s da musulmani kacebis 66.67%
mas Tvlis kacis aqtivobad, xolo qristiani kacebis 48.65% da musulmani
kacebis 30.30% Tvlis, rom es aqtivoba orive sqesisTvis saerToa.
X2=22.615; P<0.001, T.x.=6
X2=14.801; P<0.05, T.x.=7
Sedegebidan Cans, rom II jgufis cdis pirebi aqtivobebs afaseben
ufro tradiciulad, vidre I jgufis cdis pirebi. kerZod, is aqtivobebi,
romlebic I asakobrivi jgufis cdis pirebs miaCniaT orive sqesisTvis
saerTod (mag. bavSvis garToba, Zilis win zRapris moyola, bavSvis
skolaSi wayvana, firmis xelmZRvaneloba), ufrosi asakis cdis pirebma
Seafases rogorc qalis an kacis aqtivoba.
sabolood, Tu SevadarebT erTmaneTs sqesisa da religiis
faqtoris mixedviT gakeTebuli aqtivobebis analizs pirvel da meore
jgufSi, vnaxavT, rom aqtivobaTa Sefasebaze gavlenas axdens is
molodinebis sistema, romelic dakavSirebulia genderul rolebTan da
Sromis ganawilebasTan. kerZod, qalis genderuli roli aseve
gulisxmobs diasaxlissac, rac Tavis mxriv, dakavSirebulia saojaxo
saqmeebis SesrulebasTan, bavSvis movlasTan da masze zrunvasTan.
SegviZlia vTqvaT, rom es gansxvavebebi dakavSirebulia aqtivobaTa
sqesobriv diferenciaciasTan da sxva aRniSnuli faqtorebi ar axdens
gadamwyvet gavlenas. gamoCnda isic, rom bevr saqmianoba, romelic
wlebis winaT miCneuli iyo mxolod qalis an mamakacis saqmed, dRes
studentebis mier Sefasebulia, rogorc orive sqesisTvis saerTo. es aris
im cvlilebebis Sedegi, romelic bolo wlebis ganmavlobaSi moxda
Cvens sazogadoebaSi.
kerZod, garkveulad Seicvala qalisa da mamakacis tradiciuli
genderuli rolebi. dRes qali ufro aqtiurad monawileobs
sazogadoebriv saqmianobaSi, ojaxis rCenaSi, fulis SovnaSi, rac Tavis
mxriv, aisaxeba adamianTa cnobierebaze. Tumca, garkveuli aqtivobebi
mainc stereotipulad fasdeba da es arcaa gasakviri, vinaidan genderuli
stereotipebi gamoirCeva saocrad didi simyariTa da gamZleobiT. isini
128
Rrmadaa fesvgamdgari sazogadoebis cnobierebaSi da maTi rRveva da
axliT Secvla moiTxovs wlebsa da TaobaTa cvlas.
3. 5. konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendenciaTa dasadgeni
kiTxvari (tomasi)
konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendenciis kvlevac movaxdineT
aRniSnul faqtorTa mixedviT. Sedegebis analizma gviCvena, rom am
tendenciaze gavlenas axdens sqesis faqtori. kerZod, sqesis mixedviT
gansxvaveba dafiqsirda sami strategiis SemTxvevaSi: Sejibri,
ganrideba(gaqceva) da TanamSromloba. Sejibris done qalebTan SedarebiT
ufro maRali aqvT mamakacebs. mamakacebis saSualo maCvenebeli _ M = 4,19,
xolo qalebTan _ M= 3,09; t =3,119, p = 0,002.
Sejibri
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
Sejibri
Frequency
70
60
50
40
30
20
10
0
Std. Dev = 2.73
Mean = 3.6
N = 233.00
ganridebis done ufro maRalia qalebTan, vidre mamakacebTan.
saSualo maCvenebeli qalebisTvis aris _ M =7,30, mamakacebisTvis _ M
=6,74; t =2,253, p = 0,025.
129
gaqceva
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
gaqceva
Frequency
100
80
60
40
20
0
Std. Dev = 1.89
Mean = 7.0
N = 233.00
TanamSromlobis done ufro maRalia qalebTan, vidre kacebTan.
qalebisTvis saSualo maCvenebelia _ M =7,11, mamakacebTan _ M = 6,44; t
=2,451, p = 0,015.
TanamSromloba
12.0
10.0
8.0
6.0
4.0
2.0
TanamSromloba
Frequency
100
80
60
40
20
0
Std. Dev = 2.10
Mean = 6.8
N = 233.00
konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendencia vikvlieT
IIasakobriv jgufSic. Sedegebis analizi gviCvenebs, rom aqac am
tendenciaze gavlenas axdens sqesis faqtori da religias ara aqvs
mniSvneloba. gansxvaveba gamovlinda 3 strategiis SemTxvevaSi: Sejibri,
130
Segueba da TanamSromloba. kerZod, Sejibris done mamakacebSi ufro
maRalia, vidre qalebSi. saSualo maCvenebeli mamakacebTan _ M=5, 12,
xolo qalebTan _ M=4, 25 ; t =18.223; P<0.0001; T.x.=5
TanamSromlobis done qalebTan ufro maRalia, vidre mamakacebTan.
qalebisTvis saSualo maCvenebelia _ M=7, 10, mamakacebisTvis _ M=6,43;
t =18.223; P<0.0001; T.x.=4
Seguebis done qalebs ufro maRali aqvT, vidre mamakacebs.
qalebisTvis saSualo maCvenebelia _ M=6, 27, kacebisTvis _ M=5, t = 20
P<0.0001; T.x.=2
3.6. narcisizmis donis sakvlevi meTodika ( NPI)
narcisizmis donec vikvlieT sqesis da religiis faqtoris
mixedviT. gansxvaveba gamovlinda mxolod sqesis faqtoris mixedviT.
kerZod, gamoirkva, rom mamakacebs gaaCniaT narcisizmis ufro maRali
done, vidre qalebs: kacebisTvis saSualo maCvenebelia M =12,07, xolo
qalebisTvis _ M = 11,05, p = 0.001. religiis faqtoris mixedviT
gansxvavebebi ar gamovlinda.
131
narcisizmi
30.0
27.5
25.0
22.5
20.0
17.5
15.0
12.5
10.0
7.55.0
2.50.0
narcisizmi
Frequency
50
40
30
20
10
0
Std. Dev = 5.73
Mean = 11.5
N = 224.00
II asakobriv jgufSi narcisizmis donis kvlevam gviCvena, rom masze
religia ar axdens gavlenas, gansxvaveba gamovlinda mxolod sqesis
mixedviT. kerZod, II asakobriv jgufSi iseve rogorc I_Si, narcisizmis
done ufro maRali aRmoCnda mamakacebTan, vidre qalebTan: mamakacebis
saSualo maCvenebelia _ M=11, 67, xolo qalebisTvis - M=10, 49, t =12.106;
P<0.0001.
3.7. qcevebis Sesaswavli kiTxvari
qcevebis analizi movaxdineT igive faqtorTa mixedviT. pirvel
asakobriv jgufSi sqesis faqtoris mixedviT statistikurad sando
maCvenebeli miviReT 12 situaciis SemTxvevaSi:
1. B3. am situaciaSi mamria A individi. qalebis 64%-ma da
mamakacebis 51%-ma sworad gamoicno sqesi, maT mamakacad CaTvales A
individi. qalebis 36% da mamakacebis 49% sqesis gamocnobisas Secda.
albaT, es gamowveulia aRwerili situaciiT, sadac naTqvamia, rom “A
eSinia B-Tan Sexvedris”, radgan arsebuli stereotipebis mixedviT SiSi,
gaubedaoba Cveulebriv, asocirebulia qalTan.
X2=4,757, T.x.=1, p = 0,029 ; C = 0,142, p = 0,029
132
B3
B3
BA
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
B 4. am situaciaSi mamria A individi. qalebis 63,7-ma da mamakacebis
56,7%-ma sworad gamoicno sqesi. qalebis 36,3% da mamakacebis 43,3%
mamakacis sqesis gamocnobisas Secda: maT mamakacad CaTvales B individi.
X2=4,154, T.x.=1, p = 0,042 ; C = 0,133, p = 0,042
B4
B4
BA
Percent
60
50
40
30
20
10
0
3. B 7. am situaciaSi mamria B individi. qalebis 36,3% da mamakacebis
53,7%-ma sqesi ver gamoicno sworad, maT mamakacad CaTvales A individi.
133
qalebis 63,7%-ma da mamakacebis 46,3%-ma sqesi gamoicno sworad.
sainteresoa, rom am situaciaSi qalebma mamakacebze ukeTesad moaxerxes
mamakacis sqesis gamocnoba.
X2=6,707, T.x.=1, p = 0,010 ; C = 0,168, p = 0,010
4. B 8. am situaciaSi A individi xan mdedria, xan mamri (saxeobis
mixedviT). qalebis 38,8%-ma da mamakacebis 57,8%-ma mamakacad CaTvala A
individi, xolo qalebis 61,2%-ma da mamakacebis 42,2%-ma _ B individi.
X2=5,664, T.x.=1, p = 0,017 ; C = 0,154, p = 0,017
B8
B8
BA
Percent
100
80
60
40
20
0
5. B 9. am situaciaSi mamria A. qalebis 56,3%-ma da mamakacebis 43,8%-
ma sworad gamoicno mamakacis sqesi, xolo qalebis 43,7% da mamakacebis
56,2% sqesis gamocnobisas Secda. rogorc vxedavT, am situaciaSi qalebma
mamakacebze ufro zustad moaxerxes sqesis gamocnoba.
X2=4,353, T.x.=1, p = 0,037 ; C = 0,135, p = 0,03
134
B9
B9
BA
Percent
100
80
60
40
20
0
6. B 10. am situaciaSi mamria A individi. qalebis 56,2%-ma da
mamakacebis 76,5%-ma sworad gamoicno sqesi, xolo qalebis 43,8% da
mamakacebis 23,5% sqesis gamocnobisas Secda.
X2=6,780, T.x.=1, p = 0,009 ; C = 0,168, p = 0,009
7. B 12. am situaciaSi mamria A. qalebis 59% da mamakacebis 44,9%-ma
sworad moaxerxa sqesis gamocnoba, xolo qalebis 41%-ma da mamakacebis
55,1%-ma mamakacad CaTvala B individi. amrigad, qalebis umravlesobam am
situaciaSi ufro zustad gamoicno mamakacis sqesi ,vidre mamakacebma.
X2=4,388, T.x.=1, p = 0,036, C = 0,136, p = 0,036
8. B 15. am situaciaSi mamria B. qalebis 88,1%-ma da mamakacTa 76,9%-
ma sworad gamoicno sqesi, xolo 11,9% da mamakacTa 23,1% sqesis
gamocnobisas Secda.
X2=5,187, T.x.=1, p = 0,023, C = 0,147, p = 0,023
135
B15
B15
BA
Percent
100
80
60
40
20
0
9. B 19. am situaciaSi mamria A individi. qalebis 90,5%-ma da
mamakacTa 81,5%-ma sworad gamoicno sqesi. xolo qalTa 9,5% da mamakacTa
18,5% Secda sqesis gamocnobisas.
X2=3.986, T.x.=1, p = 0,046, C = 0,129, p = 0,46
10. B 20. am situaciaSi mamria A . mamakacTa 71,1%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo 28,3% Secda. rac Seexeba qalebs, maTi 50%-ma
mamakacad CaTvala A individi, xolo 50%-ma B individi.
X2=11,135, T.x.=1, p = 0,001, C = 0,216, p = 0,001
136
B20
B20
BA
Percent
70
60
50
40
30
20
10
0
11. B 21. am situaciaSi mamria B. sqesi swored gamoicno qalTa 55,6%-
ma da mamakacTa 59,3%-ma, xolo qalTa 44,4% da mamakacTa 40,7% sqesis
gamocnobisas Secda.
X2=5.109, T.x.=1, p = 0,024, C = 0,146, p = 0,024
12. B 23. am situaciaSi mamria A. misi sqesi sworad gamoicno
qalebis 66,7%-ma da mamakacebis 64,2%-ma, xolo qalTa 33,3% da mamakacTa
35,8% sqesis Sefasebisas Secda. aqac qalebisa da mamakacebis
umravlesobam sworad gamoicno sqesi.
X2=21,679, T.x.=1, p = 0,000, C = 0,294 , p = 0,000
137
B23
B23
BA
Percent
60
50
40
30
20
10
0
qcevaTa gaanalizeba movaxdineT religiiT faqtoris mixedviTac.
statistikurad sando maCvenebeli miviReT 14 situaciis SemTxvevaSi:
1. B 2. am situaciaSi mamria A individi. qristiani qalebis 97,7%-ma
da musulmani qalebis 88%-ma sworad gamoicno sqesi, orivem mamakacad
CaTvala A individi. arasworad Seafasa qristiani qalebis 5,3%-ma da
musulmani qalebis 12%-ma.
qristiani da musulmani kacebis umravlesobam _ 84,9%-ma da 89,1%-ma
sworad gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 15,1% da musulmani
kacebis 10,9% sqesis Sefasebisas Secda.
qristiani:X2=3.577, T.x.=1, p = 0,059, C = 0,163, p = 0,059
musulmani: X2=5.109, T.x.=1, p = 0,042, C = 0,142, p = 0,042
2. B 3. am situaciaSi mamria A individi. sqesi sworad gamoicno
qristiani qalebis mxolod 37,3%-ma da musulmani qalebis 40,8%-ma.
qristiani da musulmani qalebis umravlesobam _ 62,7%-ma da 59,2%-ma
mamakacad CaTvala B individi.
msgavsi suraTia mamakacebTanac. qristiani kacebis 39,9%-ma da
musulmani kacebis 22,2%-ma sworad gamoicno sqesi. qristiani da
musulmani mamakacebis umravlesobam _ 71,7%-ma da 77,8%-ma mamakacad
CaTvala B individi. rogorc vxedavT, qalebica da mamakacebic (religiis
miuxedavad) avlenen msgavs damokidebulebas: isini mamakacad miiCneven B
138
individs. Cveni varaudiT, amaze gavlenas axdens aRwerili situacia,
sadac aRniSnulia, rom “ A-s eSinia B Tan Sexvedris”. radgan arsebuli
stereotipis mixedviT, qali aris mSiSara, gaubedavi, amdenad, cdis pirTa
umravlesobam mamakacad CaTvala B individi.
qristiani:X2=5,135, T.x.=1, p = 0,087; C = 0,194, p = 0,087
musulmani: X2=4,147, T.x.=1, p = 0,042; C = 0,197, p = 0,042
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
40
30
20
10
0
B3
A
B
3. B 4. am situaciaSi mamria A. qristiani qalebis 36%-ma da
musulmani qalebis 46,9%-ma sqesi gamoicno sworad, xolo qristiani
qalebis 64%-ma da musulmani qalebis 53,1%-ma ver moaxerxa sqesis sworad
gamocnoba, maT mamakacad CaTvales B individi. SesaZloa, esec iyos
aRwerili situaciis gavlena, sadac naTqvamia, rom “ A-s yvela Cagravs
garSemo”.
qristiani kacebis 52,2%-ma da musulmani kacebis 54,5%-ma sqesi
gamoicno sworad, xolo qristiani kacebis 47,2%-ma da musulmani kacebis
45,5%-ma mamakacad CaTvala B individi. rogorc vxedavT, mamakacebma
139
(orive religiis) ukeT moaxerxes sqesis sworad gamocnoba, vidre
qalebma.
qristiani:X2=3,590, T.x.=1, p = 0,058; C = 0,165, p = 0,058
musulmani: X2=4,513, T.x.=1, p = 0,034 ; C = 0,184, C = 0,034
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
40
30
20
10
0
B4
A
B
4. B 5. am situaciaSi mamria B .
qristiani qalebis 85,5%-ma da musulmani qalebis 92%-ma sworad
gamoicno sqesi, maT kacad CaTvales B individi. qristiani qalebis 14,5%
da musulmani qalebis 8% sqesis gamocnobisas Secda, maT A individi
CaTvales kacad.
qristiani kacebis 88,7% da musulmani kacebis 76,4% kacad CaTvala
B individi, xolo qristiani kacebis 11,3%-ma da musulmani kacebis 23,6%-
ma ver moaxerxa sqesis sworad gamocnoba.
rogorc vxedavT, qalebisa da kacebis umravlesobam (religiis
miuxedavad) SesZlo sqesis sworad gamocnoba.
qristiani:X2=5.271, T.x.=1, p = 0,402 ; C = 0,046, p = 0,402
musulmani: X2=4,719, T.x.=1, p = 0,030; C = 0,207, p = 0,030
140
5. B 7. am situaciaSi mamria B .
qristiani qalebis 56%-ma da musulmani qalebis 60,4%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 44% da musulmani qalebis 39:6%
sqesis gamocnobisas Secda.
qristiani kacebis 66%-ma da musulmani kacebis 68,5%-ma sworad
moaxerxa sqesis gamocnoba, xolo qristiani kacebis 34% da musulmani
kacebis 31,5% Secda gamocnobaSi.
qristiani:X2=7,056, T.x.=1, p = 0,014 ; C = 0,213, p = 0,014
musulmani: X2=7,630, T.x.=1, p = 0,010 ; C = 0,284, p = 0,010
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
50
40
30
20
10
0
B7
A
B
6. B 9. am situaciaSi mamria A.
qristiani qalebis 94,7%-ma da musulmani qalebis 90%-ma sworad
gamoicno sqesi, maT mamakacad CaTvales A individi. qristiani qalebis
5,3% da musulmani qalebis 10% sqesis gamocnobisas Secda.
141
qristiani kacebis 84,9%-ma da musulmani kacebis 83,6%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 15,1% da musulmani kacebis 16,4%
sqesis gamocnobisas Secda.
qristiani:X2=3,577, T.x.=1, p = 0,059 ; C = 0,164, p = 0,059
musulmani: X2=2,342, T.x.=1, p = 0,042 ; C = 0,187, p = 0,042
7. B 10. am situaciaSi mamria A .
qristiani qalebis 97,4%-ma da musulmani qalebis 96%-ma sworad
moaxerxa sqesis gamocnoba, xolo qristiani qalebis 2,6% da musulmani
qalebis 4% - Secda.
qristiani kacebis 88,7%-ma da musulmani kacebis 87,3%-ma sqesi
gamoicno sworad, xolo qristiani kacebis 11,3% da musulmani kacebis
12,7% - Secda.
qristiani:X2=4.053, T.x.=1, p = 0,044 ; C = 0,175, p = 0,044
musulmani: X2=5,545, T.x.=1,p = 0,011 ; C = 0,254, p = 0,011
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
50
40
30
20
10
0
B10
A
B
8. B 12. am situaciaSi mamria A .
142
qristiani qalebis 63,2%-ma da musulmani qalebis 75,5%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 36,8% da musulmani qalebis
24,5% - Secda.
qristiani kacebis 60,4%-ma da musulmani kacebis 50,9%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 36,6% da musulmani kacebis 49,1%
- Secda.
rogorc vxedavT, qalebis ufro maRali procenti axerxebs sqesis
sworad gamocnobas vidre mamakacebi(religiis miuxedavad).
qristiani:X2=6,102, T.x.=1, p = 0,010, C = 0,269, p = 0,010
musulmani: X2=7,642, T.x.=1, p = 0,006, C = 0,262, p = 0,006
9. B 15. am situaciaSi mamria B.
qristiani qalebis 90,8%-ma da musulmani qalebis 84%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 9,2% da musulmani qalebis 16%
- Secda.
qristiani kacebis 77,4%-ma da musulmani kacebis 76,4%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 22,6% da musulmani kacebis 23,6%
- Secda.
qristiani:X2 = 4,485, T.x.=1, p = 0,034 ; C = 0,183, p = 0,034
musulmani: X2=5,242, T.x.=1, p = 0,023 ; C = 0,201, p = 0,023
10. B 19. am situaciaSi mamria A .
qristiani qalebis 88,2%-ma da musulmani qalebis 94%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 11,8% da musulmani qalebis 6%
- Secda.
qristiani kacebis 86,8%-ma da musulmani kacebis 76,4%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 13,2% da musulmani kacebis 23,6%
- Secda.
qristiani:X2=7,385, T.x.=1, p = 0,022; C = 0,242, p = 0,022
musulmani: X2=6,307, T.x.=1, p = 0,012, C = 0,238, p = 0,012
11. B 20. am situaciaSi mamria A .
qristiani qalebis 55,6%-ma da musulmani qalebis 58%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 44,4% da musulmani qalebis
42% - Secda.
143
qristiani kacebis 75%-ma da musulmani kacebis 68,5%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 25% da musulmani kacebis 31,5% -
Secda.
qristiani:X2=11,519, T.x.=1, p = 0,001 ; C = 0,292, p = 0,001
musulmani: X2=9,239, T.x.=1, p = 0,066; C = 0,208, p = 0,066
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
50
40
30
20
10
0
B20
A
B
22. B 21. am situaciaSi mamria B .
qristiani qalebis 64,5%-ma da musulmani qalebis 58%-ma am
situaciaSi mamakacad CaTvala A individi, xolo qristiani qalebis 35,5%-
ma da musulmani qalebis 42%-ma _ B individi.
qristiani kacebis 58,5% da musulmani kacebis 60%-ic mamakacad
Tvlis A individs, xolo qristiani kacebis 41,5% da musulmani kacebis
40% _ B individs.
rogorc vxedavT, am situaciaSi qalebisa da mamakacebis
umravlesobam, miuxedavad religiisa, arasworad Seafasa sqesi. kerZod,
mamakacad CaTvala A individi. es albaT ganpirobebulia aRwerili
144
situaciiT, sadac A daxasiaTebulia, rogorc daJinebuli, energiuli,
xolo es Tvisebebi ufro asocirdeba mamakacTan.
qristiani:X2=6,654, T.x.=1, p = 0,010 ; C = 0,221, p = 0,010
musulmani: X2=7.562, T.x.=1, p = 0,030; C = 0,202, p = 0,030
SEX_RELI
mus. kacimus. qaliqrist. kaciqrist. qali
Pe
rce
nt
50
40
30
20
10
0
B21
A
B
13. B 23. am situaciaSi mamria A .
qristiani qalebis 62,2%-ma da musulmani qalebis 73,5%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 37,8% da musulmani qalebis
26,5% - Secda.
qristiani kacebis 27,5%-ma da musulmani kacebis 43,6%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 72,5% da musulmani kacebis 56,4%
- Secda.
qristiani: X2=14,574, T.x.=1, p = 0,000; C = 0,323, p = 0,000
musulmani: X2=9,449, T.x.=1, p = 0,002; C = 0,289, p = 0,002
14. B 28. am situaciaSi mamria A.
145
qristiani qalebis 92,1%-ma da musulmani qalebis 90%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 7,9% da musulmani qalebis 10%
- Secda.
qristiani kacebis 79,2%-ma da musulmani kacebis 90,9%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 20,8% da musulmani kacebis 9,1%
- Secda.
qristiani: X2=4.513, T.x.=1, p = 0,034 ; C = 0,184, p = 0,034
musulmani: X2=3,125, T.x.=1, p = 0,053 ; C = 0,152, p = 0,053
II asakobriv jgufSi qcevebis sqesis niSniT analizisas
statistikurad sando gansxvavebebi miviReT 10 situaciaSi.
B1. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 81.25%-ma da mamakacebis 64.3%-ma sworad gamoicno sqesi,
xolo qalebis 18.75% da mamakacebis 35.7% sqesis gamocnobaSi Secda.
X2=6.140; P<0.05, T.x.=2
B2. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 37.5%-ma da mamakacebis 20%-ma sqesi sworad gamoicno, xolo
orive sqesis cdis pirTa umravlesoba _ qalebis 62.5% da mamakacebis 80%
_ sqesis gamocnobisas Secda. es albaT gamowveulia aRwerili situaciiT,
sadac A individi moxsenebulia, rogorc gaubedavi, rac tradiciulad
iTvleba qalis Tvisebad.
X2=6.006; P<0.05, T.x.=2
B5. am situaciaSi mamria B individi
qalebis 60%-ma da mamakacebis 57.1%-ma sqesi gamoicno sworad, xolo
qalebis 40% da mamakacebis 42.9% sqesis gamocnobisas Secda.
X2=5.042; P<0.05, T.x.=1
B7. am situaciaSi mamria B individi
qalebis 65%-ma da mamakacebis 45.7%-ma sworad gamoicno sqesi, xolo
qalebis 35%da mamakacebis 54.3% Secda.
X2=6.280; P<0.05, T.x.=2
B9. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 60%-ma da mamakacebis 77.14-ma sworad gamoicno sqesi, Tumca
mamakacebma ukeTesad SeZles es. qalebis 40% da mamakacebis 22.86% _
Secda.
146
X2=5.686; P<0.02, T.x.=2
B10. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 57.5%-ma da mamakacebis 80%-ma sqesi sworad gamoicno, Tumca
mamakacebma es ufro kargad SeZles. qalebis 42.5% da mamakacebis 20%
sqesis gamocnobisas Secda.
X2=9.313; P<0.02, T.x.=2
B12. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 72.5%-ma da mamakacebis 54.29%-ma sworad gamoicno sqesi,
Tumca qalebma es ukeTesad ukeTesad moaxerxes. qalebis 27.5% da
mamakacebis 45.71% _ შეცდა.
X2=6,018; P<0.05, T.x.=2
B15. am situaciaSi mamria B individi
qalebis 82.5%-ma da mamakacebis 65.7%-ma sworad gamoicno sqesi,
Tumca qalebma es moaxerxes mamakacebze ukeTesad. qalebis 17.5% da
mamakacebis 34.3% _Secda.
X2=6.202; P<0.05, T.x.=2
B19. am situaciaSi mamria A individi
qalebis 92.5%-ma da mamakacebis 77.4%-ma sqesi sworad gamoicno,
Tumca qalebma es ukeTesad SeZles. qalebis 7.5% da mamakacebis 24.86%
_Secda.
X2=7.670; P<0.01, T.x.=1
B21. am situaciaSi mamria B individi
qalebis 40%-ma da mamakacebis 22.86%-ma sworad gamoicno sqesi.
umravlesoba _ qalebis 60% da mamakacebis 77.14% _sqesis gamocnobisas
Secda.
X2=5.686; P<0.02, T.x.=1
religiis niSniT statistikurad sando maCveneblebi miviReT
Semdegi situaciebis mixedviT:
B2. am situaciaSi mamria A
qristiani qalebis 83.3%-ma da musulmani qalebis 68.75%-ma sworad
gamoicno sqesi, Tumca es ukeTesad moaxerxes musulmanma qalebma.
qristiani qalebis 16.7% da musulmani qalebis 31.25% _ sqesis
gamocnobisas Secda.
147
qristiani kacebis 86.4%-ma da musulmani kacebis 60.61%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 13.51% da musulmani kacebis
39.39% _ Secda.
X2=5.447; P<0.02, T.x.=1
X2=6.324; P<0.05, T.x.=1
B5. am situaciaSi mamria B
qristiani qalebis 95.8% da musulmani qalebis 87.5%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo Sesabamisad 4.2% da 12.5% _ Secda.
qristiani kacebis 67.6%-ma da musulmani kacebis 87.9%-ma sqesi
sworad gamoicno, xolo Secda qristiani kacebis 32.4% da musulmani
kacebis 12.1%.
X2=5.044; P<0.05, T.x.=1
X2=4.296; P<0.05, T.x.=1
B7. am situaciaSi mamria B
qristiani qalebis 58.3%-ma da musulmani qalebis 68.75%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo Secda qristiani qalebis 41.7% da musulmani
qalebis 31.25%.
qristiani kacebis 55.05%-ma da musulmani kacebis 78.79%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 45.95% da musulmani kacebis
21.21% _ Secda.
X2=4.053; P<0.05, T.x.=1
X2=4.949; P<0.05, T.x.=1
B9. am situaciaSi mamria A
qristiani qalebis 87.5%-ma da musulmani qalebis 68.75%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 12.5% da musulmani qalebis
31.25% _ Secda.
qristiani kacebis 51.35%-ma da musulmani kacebis 81.8%-ma sqesi
sworad gamoicno, xolo qristiani kacebis 48.64% da musulmani kacebis
18.2% _ Secda.
X2=7.250; P<0.01, T.x.=2
X2=7.391; P<0.01, T.x.=2
B10. am situaciaSi mamria A
148
qristiani qalebis 79.2%-ma da musulmani qalebis 87.5%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo Secda _ qristiani qalebis 20.8% da musulmani
qalebis 12.5%.
qristiani kacebis 67.6%-ma da musulmani kacebis 87.9%-ma sqesi
sworad gamoicno, xolo qristiani kacebis 32.4% da musulmani kacebis
12.1% _ Secda.
X2=4.086; P<0.05, T.x.=1
X2=4.296; P<0.05, T.x.=1
B12. am situaciaSi mamria B
sqesis sworad gamocnoba moaxerxa qristiani qalebis 37.5%-ma da
musulmani qalebis 40.6%-ma. qristiani qalebis 62.5% da musulmani
qalebis 59.4% sqesis gamocnobisas Secda. maT mamakacad CaTvales A
individi.
qristiani kacebis 45.59%-ma da musulmani kacebis 21.2%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 54.05% da musulmani kacebis
78.8% sqesis gamocnobisas Secda.
X2=10.160; P<0.001, T.x.=1
X2=4.948; P<0.05, T.x.=2
B15. am situaciaSi mamria A
qristiani qalebis 91.66%-ma da musulmani qalebis 68.75%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 29.16% da musulmani qalebis
31.25% _ Secda.
qristiani kacebis 81.08%-ma da musulmani kacebis 54.55%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 18.92% da musulmani kacebis
45.45% _ Secda.
X2=7.989; P<0.02, T.x.=3
X2=5.908; P<0.02, T.x.=1
B15. am situaciaSi mamria A
qristiani qalebis 87.5%-ma da musulmani qalebis 75%-ma sworad
moaxerxa sqesi gamocnoba, xolo qristiani qalebis 12.5% da musulmani
qalebis 25% sqesis gamocnobisas Secda.
qristiani kacebis 59.46%-ma da musulmani kacebis 90.9%-ma sworad
moaxerxa sqesis gamocnoba, xolo qristiani kacebis 40.54% da
musulmani kacebis 9.1% _ Secda.
149
X2=5.149; P<0.02, T.x.=1
X2=9.230; P<0.05, T.x.=1
B21. am situaciaSi mamria B
qristiani qalebis 75%-ma da musulmani qalebis 56.25%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani qalebis 25% da musulmani qalebis
43.75% _ Secda.
qristiani kacebis 81.08%-ma da musulmani kacebis 54.55%-ma sworad
gamoicno sqesi, xolo qristiani kacebis 18.92% da musulmani kacebis
45.45% sqesis gamocnobaSi Secda.
am situaciaSi qalebisa da mamakacebis umravlesoba, miuxedavad
maTi religiisa, Secda. savaraudod, es ganapiroba aRwerilma situaciam,
sadac A individi daxasiaTebulia rogorc daJinebuli, energiuli, es
Tvisebebi ki tradiciulad iTvleba mamakacis Tvisebebad.
X2=6.153; P<0.05, T.x.=2
X2=5.909; P<0.02, T.x.=1
sabolood, sqesisa da religiis faqtoris mixedviT gakeTebulma
qcevis analizma mogvca Semdegi suraTi: religiis faqtori cdis pirTa
Sefasebaze ar axdens arsebiT gavlenas. orive asakobrivi jgufis cdis
pirebi _ qristianebic da musulmanebic _ sqesis gamocnobisas iZlevian
msgavs pasuxebs. gansxvaveba dakavSirebulia mxolod cdis pirTa sqesTan.
aRwerili situaciebidan bevr situaciaSi qalebica da mamakacebic
sworad axerxeben sqesis gamocnobas. Cveni azriT, es dakavSirebulia
imasTan, rom genderuli gansxvavebebis miuxedavad, seqsualur
stimulebze qalebsa da mamakacebs aqvT msgavsi reaqciebi da seqsualuri
qceva adamianTan Tavisi struqturiTa da Sinaarsobrivi TvisebebiT
uaxlovdeba cxovelis Sesabamis qcevas: adamianebis msgavsad, cxovelTa
umravlesobaSi sqesobrivi qcevis iniciativas iCens mamri. Tumca,
adamianze did gavlenas axdens socialuri garemo da TviT socialuri
situacia. es gamovlinda imaSi, rom zogierT situaciaSi sqesis
Sefasebisas qalebic da mamakacebic uSvebdnen msgavs Secdomebs, rac
Cveni azriT, gamowveuli iyo swored aRwerili situaciiT.
4. daskvna
150
1. s. bemis sqes_roluri instrumentiT TvisebaTa sasurveloba-
arasasurvelobis mixedviT Sefasebisas gamovlinda, rom TvisebaTa
Sefasebaze gavlenas axdens Cvens sazogadoebaSi arsebuli genderuli
stereotipebi da TvisebaTa Sefasebisas cdis pirebi moqmedeben am
stereotipebis mixedviT. amasTanave, gamoCnda isic, rom tradiciuli
genderuli stereotipebi ganicdis cvlilebebs. kerZod, studentebma
zogierTi tradiciulad mamakacuri Tviseba CaTvales qalisaTvis
sasurvelad. amasTanave, ufrosi Taobis warmomadgenlebi arian ufro
tradiciulebi da ufro ganicdian genderuli stereotipebis gavlenas.
2. Svarcis RirebulebaTa sakvlevi instrumentis gamoyenebis
safuZvelze SegviZlia gavakeToT Semdegi daskvna: aRmoCnda, rom cdis
pirTa orive jgufisTvis Tanabrad maRali Rirebulebisaa usafrTxoebis,
Zalauflebis da universalizmis Rirebulebebi. es miuTiTebs imaze, rom
cdis pirebi did mniSvnelobas aniWeben rogorc erovnul usafrTxoebas,
ise sakuTari ojaxis usafrTxoebasa da ojaxis wevrebis daculobas,
sazogadoebis stabilurobas. Zalauflebis Rirebulebis ufro maRali
maCvenebeli mamakacebTan garkveulad Seesabameba tradiciul genderul
stereotips, radgan socialuri Zalaufleba da avtoriteti ufro
asocirebulia mamakacTan. TviTorientaciis, hedonizmisa da stimulirebis
RirebulebaTa blokebi mniSvnelovania studentebisTvis, xolo
konformulobis, tradiciebisa da keTilganwyobis RirebulebaTa blokebi
_ ufrosi Taobis warmomadgenlebisTvis, rac Cveni azriT, gamowveuli
unda iyos jgufebs Soris asakobrivi sxvaobiT.rac Seexeba religias, am
mxriv cdis pirTa pasuxebSi araa arsebiTi gansxvaveba da miRebuli
sxvaobebi ukavSirdeba cdis pirTa sqessa da asaks.
3. profesiaTa Sefasebisas gamoikveTa ramdenime tendencia:
ufrosi Taobis cdis pirebSi ufro Zlieria genderuli
stereotipebis gavlena da profesiaTa Sefasebisas isini
gamodian tradiciuli Sexedulebebidan. kerZod, profesiaTa
umravlesobas afaseben diqotomiurad _ qalis an kacis
profesia.
studentebSi SeiniSneba sqesis mixedviT profesiaTa mkveTri
dayofis Semcirebis tendencia.es gamoixata imaSi, rom bevri
151
profesia, romelic tradiciulad iTvleboda mamakacis
profesiad, Sefasda, rogorc orive sqesisTvis saerTo.
gamovlinda isic, qalebi ufro arian profesiuli
Tanasworobis momxre, vidre mamakacebi.
religiis faqtori profesiaTa Sefasebaze ar unda axdendes
arsebiT gavlenas, vinaidan orive jgufSi qristiani da
musulmani qalebi, iseve rogorc mamakacebi, iZlevian msgavs
Sefasebebs.
4. aqtivobaTa kvlevam gamoavlina Semdegi suraTi:
dadasturda, rom Cvens sazogadoebaSi aqtivobebi
diferencirebulia sqesis mixedviT.
ufrosi asakis cdis pirebi aqtivobebs afaseben tradiciuli
Sexedulebebis mixedviT _ qalis an kacis aqtivoba. studentTa
pasuxebSi Cans, rom Cvens sazogadoebaSi tradiciulma
genderulma stereotipebma ganicada garkveuli cvlilebebi,
rac gamovlinda imaSi, rom bevri tradiciulad qaluri an
mamakacuri saqmianoba maT Seafases, rogorc orive sqesisTvis
saerTo.
aqtivobaTa Sefasebaze religia ar axdens arsebiT gavlenas.
5. qcevebis kvlevam aCvena, rom qcevis gamocnobaze religia ar
axdens gavlenas. orive asakobriv jgufSi qalebica da mamakacebic
ZiriTadad sworad axerxeben sqesis gamocnobas.
6. k. tomasis konfliqtis gadawyvetis strategiebis kvlevis
meTodikis mixedviT Catarebuli kvlevis Sedegebma gviCvena, rom am
tendenciaze religia ar axdens gavlenas da gansxvavebebi
dakavSirebulia cdis pirTa sqesTan.
7. narcisizmis doneze religia ar axdens gavlenas da gansxvavebebi
dakavSirebulia sqesTan.
sabolood SegviZlia vTqvaT, rom Cveni hipoTeza gamarTlda:
qristiani da musulmani studentebis genderuli stereotipebi arsebiTad
ar gansxvavdeba erTmaneTisgan. rogorc Cans, religiur faqtorze ufro
mniSvnelovania erTi erovneba da saerTo kultura.
152
Tumca aqve unda SevniSnoT, rom Cven kvleva CavatareT mxolod
baTumis universitetis studentebze da amitom Tavs uflebas ver mivcemT,
es Sedegebi ganvazogadoT sxva niSniT aRebul SerCevaze.
Lliteratura
1. aruTinovi l., berekaSvili d., berekaSvili T., cixisTavi n.
Ggenderuli stereotipebisa da qalTa diskriminaciis kvleva
saqarTveloSi. Tbilisi, 1999
2. aCugba T. Oojaxi da saojaxo yofa aWaraSi. Tbilisi, 1990
3. aWaris mosaxleobis sameurneo yofisa da kulturis sakiTxebi(
baTumis samecniero- kvleviTi institutis krebuli). Tbilisi,
“mecniereba”, 1967
4. aWaris mosaxleobis sameurneo yofis sakiTxebi(baTumis samecniero-
kvleviTi institutis krebuli). Tbilisi, 1969
5. beqaia m. aWarelTa saojaxo urTierTobebis istoriidan (krebulSi “
saqarTvelos eTnografiis sakiTxebi). Tbilisi, 1964
6. beqiriSvili i. qristianoba aWaraSi. baTumi, 1990
7. genderuli Teoriebis anTologia, Semdgeneli n. berekaSvili, bakur
sulakauris gamomcemloba, 2003
8. zurikaSvili f., maRraZe g., WaniSvili n., xuciSvili g., jorbenaZe
r.Kkonfliqti, genderi da mSvidobis mSenebloba. Tbilisi, 2002
9. klimoviCi g.n. islami da qali. baTumi, 1959
10. nadiraSvili S. Ppirovnebis socialuri fsiqologia. Tbilisi, 1975
11. surmaniZe l. Qqali qarTul mentalitetSi – kr.-Si gaeros
ganviTarebis programa “qalebi ganviTarebis procesSi”. Tbilisi,
1998
12. qajaia n. sqesis fsiqologia. Tbilisi, 2000
153
13. v. qvaCaxia., nadiraSvili S., beWvaia d., WeliZe v. Rirebuleba da
ganwyoba. Kkr. Sociologiuri narkvevebi. Tbilisi, 1969
14.wereTeli m. qalTa uflebebi maTi Rirebulebebis TvalsazrisiT.
Tbilisi, 2000
15. wereTeli m. Ggenderi – kulturuli da socialuri konstruqti.
Tbilisi, 2006
16.Абраменкова В. В. Половая дифференциация и сексуализация детства. Вопросы
психологии, 1985,№2
17. Агеев В.С. Вопросы психологии, 1987, №2.
18. Алешина Н.Е. Волович А.С. Проблемы усвоения ролей мужчины и женщины.
Вопросы психологии, 1991, №4
19. Альчук А.П. Женщина и визуальные знаки. М. 2000
20. Андреева Г.М. Социальная психология. «Аспект-Пресс». М., 1998
21. Ахмедов А.Л. Социальные доктрины. Москва, 1982
22. Бендас Т.В. Гендерные исследования лидерства. Вопросы психологии, 2001. №4
23. Берн Ш. Гендерная психология. «Олма-Пресс». М., 2002
24. Бреслав Г.М., Хасан Б.И. Половые различия и современное половое воспитание.
Вопросы психологии. 1990, №3
25. Буракова Н.В. К вопросу об исследовании невербальных паттернов феминности и
маскулинности. Методы психологии. Т.З., Ростов-на- Д, 1997
26. Бутовская М.Л. Биология пола, культура и полоролевые стереотипы поведения у
детей. Семья, гендер, культура: Материалы международной конференции 1994 и
1995 гг. М., 1997
27. Введение в гендерные исследования: Хрестоматия (под ред. С.В. Жеребкина).
Харьков, 2001.
28. Воронина О.А., Клименкова Т.А. Гендер и культура (женщина и социальная
политика), под ред. З.А. Хоткиной. М., 1992
29. Грей Д. Мужчины – с Марса, женщины – с Венеры (Межличностное общение:
Хрестоматия. – СПБ: Питер, 2001
30. Ильин Е.П. Дифференциальная психофизиология мужчины и женщины. Питер,
2002
31. Исаев Д.Н., Каган В.Е. Половое воспитание детей. «Медицина», М. 1988
32. Караванова Е.Е., Матвеева Л. В. Особенности образов партнеров по общению в
телевизионной коммуникации. Вопросы психологии, 2001, №4
33. Клецина И.С. Гендерная социализация: Учебное пособие, СПб, 1998
154
34. Клеципа И.С. Самореализация личности и гендерные стереотипы. //
35. Психологические проблемы самореализации личности. Вып. 2 – СПб: Изд-во
СПбГУ. 1998 а, с/ 188-202
36. Коломинский Я.Л., Мелтсас М.Х. Ролевая дифференциация пола у дошкольников.
//Вопросы психологии. 1985, №3, с.165-171
37. Кон И.С.. Вкус запретного плода. М. 1998
38. Кон И.С. Психология старшеклассника. Москва, 1980
39. Кон И.С. Ребенок и общество. «Наука», М. 1988
40. Кон И.С. Введение в сексологию. «Олимп». М.1999
41. Кон И.С. Психология половых различий. Вопросы психологии. 1981, №2
42. Кон И.С. На стыке наук. Вопросы философии. 1985, №10
43. Кочубей Б.И. Мужчина и ребенок. «Знание». М. 1990
44. Лапинсткий М.Н. О развитии личности у женщины. Киев. 1985
45. Ларю Д. Секс в библии. Москва. 1995
46. Лисовский В.Т. Любовь и нравственность. Л. «Лениздат». 1986
47. Лорбер Дж. Пол как социальная категория // Альманах « Thesis» Вып. 6, 1994
48. Лунин И.И. , Старовойтова Г.В. Исследование родительских полоролевых
установок в разных этнокультурных средах // Этнические стереотипы мужского и
женского поведения. СПб., 1991
49. Майерс Д. Социальная психология. Питер. 2000
50. Майерс Д. Психология. Минск. 2001
51. Малышева М.М. Современный патриархат: Социально-экономическое эссе. М.,
2001.
52. Мацумото Д. Психология и культура. Питер, 2003
53. Машика Т.А. Занятость женщины и материнство. М.: Мысль, 1989
54. Мид М. Культура и мир детства. М. 1988
55. Митина О.В. Исследование гендерного женского поведения в социальном и
кросcкультурном аспектах // Общественные науки и современность. 1999, №1
56. Митина О.В. , Петренко В.Ф. Кросскультурное исследование стереотипов
женского поведения (в России и США) // Вопросы психологии, 2000, №2
57. Николаев Г. Мужчина и женщина. Биология любви // Наука и жизнь. 5. 1996
58. Обозов Н.Н. Мужчина + Женщина = ? СПб, 1995
59. Обозов Н.Н., Обозова А.Н. Три подхода к исследованию психологической
совместимости // Вопросы психологии. 1981, №6
60. Пайнс Э., Маслач К. Практикум по гендерной психологии. Питер. 2000
155
61. Парриндер Д. Сексуальная мораль в мировых религиях. М., 2002
62. Попова Л.В. Гендерные аспекты самореализации личности: Учебное пособие. М.,
1996 а
63. Практикум по гендерной психологии (под ред. И.С. Клециной). Питер. 2003
64. Психология и культура (под ред. Д. Мацумото). Питер. 2003
65. Рековская И.Ф. Женщина перед лицом перемен // Социологические исследования
в России. 1991-1992 гг. Вып. 2. М., 1993
66. Репина Т.А. Особенности общения мальчиков и девочек в детском саду. //
Вопросы психологии. 1984, №4
67. Романов И.В. Особенности полоролевой идентичности подростков.// Вопросы
психологии. 1997, №4
68. Рыбцова Л.Л. Жизненные ценности женщин // Социс. 1997 №10 с.26-30
69. Сайдбаев Т.С. Ислам и общество. Москва, 1987
70. Сарфати Х. Модели карьеры мужчин и женщин в исследовании и развитии.
Взгляд из МОТ // Высшее образование в Европе. 1992. Т.17. №2. с.131-140
71. Сексология. Хрестоматия. СПб.: Питер, 2001
72. Сексуальные домогательства на работе // Отв. ред. З.М. Хоткина. М., 1996
73. Семенюк Л.М. Психологические особенности агрессивного поведения подростков
и условия его коррекции: Учебное пособие. М. Флинта, 1998.
74. Силасте Г.Г. гендерные исследования: размышления участника международного
семинара // Социологические исследования. 1992, №6, с.29-35.
75. Турецкая Г.В. Страх успеха: психологическое исследование феномена //
Психологический журнал. 1998 №1. с.37-46.
76. Фаррел С., Лорбер Д. Принципы гендерного конструирования (Хрестоматия
феминистских текстов). СПб: «Дмитрий Буланин», 2000
77. Фотеева Е.В. Образы мужа и жены: стереотипы обыденного сознания // Семья в
представлениях современного человека. М., 1990
78. Хорни К. Женская психология. СПб., 1993
79. Церетели М. гендер-культурный и социальный конструкт. Тбилиси, 2006
80. Этнические стереотипы мужского и женского поведения // Под ред. А.К.
Байбурина, И.С. Кона. СПб., 1991
81. Юферева Т.И. Образы мужчин и женщин в сознании подростков // Вопросы
психологии, 1985, №3
82. Янкова З.А., Агильдиева Е.Ф., Лосева О.К. Мужчина и женщина в семье. М., 1983
156
83. Adams J., Rice R.W. Inston D. Follower attitudes toward women and judgments
concerning performance by femal and male leaders// Acad. of Management J., 1984, v.
27., №3, p.636-643.
84. Agassi J.B. Women on the job. The attitudes of Women on theik work. Toronto,
Lexington books, 1979
85. Archer S.L. Identity and choice of social roles // New Directions for Child
Development, 1985. v.30., p.79-100
86. Bem S.Sex role adaptability – One consequenc of prychological androgyny // J. of Pers.
And. Soc. Psyhol. 1975, №31, p.634-643
87. Bem S.Gender Schema Theory and Its Implication for Child Development. // Signs:
Journal of Women in Culture and Society-1983. vol. 8-4. p.598-615
88. Benbow C.P., Stenly J.C. Sex differences in mathematical ability: Fact or artifact?//
Science, v.210 p.1262-1264
89. Binion V.J. Psychological androgyny: A.black female perspective//Sex Roles, 1990,
v.22, p.487-506
90. Bisaria S. Identification and elimination of sex stereotypes in and from education
programmes and school textbooks // UNESCO, 1985, October.
91. Blier M.J., Blier-Wilson L. A Gender differences in self-rated emotional
expressiveness// Sex Roles, 1989, v.21., p.287-295
92. Eagly A.C. Sex differences in social behavior: A social role interpretation. Hillsdate, N-
Y., Erlbaum, 1987
93. Kando(1974). Sexual behavior and family life in Transition.
94. La France M. and Carmen B. The nonverbal display of psychological androgyny.
Journal of Personality and Social Psychology, v.38, p.p. 36-49
95. Pleck J. Psychology of sex-roles//Women and men. N.Y.L.: Praeger, 1977, v.XVI, p.279
96. Shaver, Phillip., Hendrik, Clyde(1995). Sex and Gender. London Sag
97. Taylor, Peplau, Sears (1997), Social Psychology. Ninth Editor.
98. Advances in Experimental Social Psychology Ed. By Mark Zanne. vol.25, 1992.
Academic Press.
99. Unger R., Crawford M., Women and Gender. A feminist Psychology, Temple University
Press, Philadelphia, 1992.
157
danarTi
profesiaTa Sesafasebeli kiTxvari
sqesobrivi stereotipebis dasadgenad Cven gamoviyeneT profesiaTa
kiTxvari. cdis pirebs vTxovdiT, SeefasebinaT TiToeuli profesia imis
mixedviT, Tu ramdenad miaCndaT igi mxolod qalis, mxolod kacis an
orive sqesisTvis saerTo profesiad. kiTxvarSi CamoTvlilia is ZiriTadi
profesiebi, romlebic arsebobs Cvens sazogadoebaSi da romelTagan
zogierTi tradiciulad iTvleba mamakacis an qalis profesiad.
vfiqrobT, am kiTxvaris Sedegebi dagvexmareba imis garkvevaSi, Tu
romeli profesia miaCniaT Cvens cdis pirebs mxolod qalisTvis, mxolod
kacisTvis an orive sqesisTvis Tanabrad damaxasiaTeblad.
Tvisobrivi analizi, rogorc profesiebis kiTxvaris, ise danarCeni
meTodikebis SemTxvevaSi, gakeTda Semdegi faqtorebis mixedviT: sqesiT
(qali-kaci), religiiT (qristiani-musulmani), sqes-religiiT (qristiani
qali-musulmani qali, qristiani kaci-musulmani kaci).
cdis pirebs vTxovdiT kiTxvaris bolos mieTiTebinaT sqesi, asaki da
religia. maT eZleodaT Semdegi tipis instruqcia:
“Cvens mizans warmoadgens sqesTa Soris arsebuli gansxvavebebis
kvleva sxvadsxva kuTxiT. amjerad gvainteresebs, arsebobs Tu ara sqesTa
Soris sxvaoba profesiisadmi damokidebulebis misedviT. Tqven
Sesafaseblad geZlevaT 44 saxis profesia, romlebic unda SeafasoT
cifrebiT: 1, 2, 0.
158
im profesias, romelic Tqven migaCniaT qalisTvis damaxasiaTeblad,
miuwereT cifri 1; profesias, romelsac miiCnevT mamakacisTvis tipiurad,
miuwereT cifri 2; xolo profesia, romelic Tqveni azriT, saerToa
orive sqesisTvis, aRniSneT 0-iT.
gTxovT, yvela profesia SeafasoT cal-calke. imuSaveT mxolod
pasuxebis blankze”.
profesia
1. metalurgi
2. mebaRe
3. politikuri moRvawe
4. partiuli moRvawe
5. literaturis maswavlebeli
6. maTematikis maswavlebeli
7. qirurgi
8. pediatri
9. gamyidveli
10. stomatologi
11. stenografisti
12. mbeWdavi
13. mdivani
14. qarxnis direqtori
15. buRalteri
16. molare
17. mSenebeli
18. arqiteqtori
19. mxatvari
20. zeinkali
21. moqandake
22. kompozitori
23. pianisti
24. mkeravi
25. mwvrTneli
26. mwerali
159
27. filosofosi
28. fizikosi
29. istorikosi
30. reJisori
31. operatori
32. kritikosi
33. sportuli komentatori
34. mewaRe
35. kosmonavti
36. kosmetologi
37. parikmaxeri (dalaqi)
38. sanitari
39. mZRoli
40. policieli
41. samxedro piri
42. mzareuli
43. gamomZiebeli
44. fotografi
pasuxis blanki
qali kaci saerTo
aqtivobebis Sesafasebeli kiTxvari
analogiurad gamoviyeneT aqtivobebis Sesafasebeli kiTxvari.
SevecadeT, kiTxvarSi dagvefiqsirebina sxvadasxva Sinaarsis aqtivobebi,
romlebSic aRniSnuli iyo rogorc sqesTa Soris Sromis ganawileba, ise
saojaxo saqmis ganawileba, interpersonaluri urTierTobebis Sinaarsis
Semcveli aqtivobebi. zogadad, aqtivobaTa Sinaarsi efuZneboda qalebisa
160
da mamakacebisaTvis damaxasiaTebel eqspersiuloba-instrumentalurobis
funqciaTa klasifikacias.
cdis pirebs eZleodaT zustad iseTive instruqcia, rogorc
profesiebis kiTxvaris SemTxvevaSi, oRond profesiebis nacvlad
miTiTebuli iyo Sesafasebeli aqtivobebi.
aqtivobebi
1. saxlis dalageba
2. Tevzaoba
3. produqtebis Sovna
4. saWmlis damzadeba
5. wignis kiTxva
6. sigaretis moweva
7. TeatrSi wasvla
8. qsova
9. iatakis morecxva
10. bavSvis gaseirneba
11. sarecxis garecxva
12. sarecxis gauToeba
13. bavSvis garToba (TamaSi)
14. bavSvis daZineba
15. Zilis win zRapris moyola
16. kerva
17. yvavilebis Segroveba
18. nadiroba
19. alpinizmi
20. karvis dageba da gaSla
21. nanadirevis momzadeba
22. bunebaSi gaseirneba
23. saTamaSos SekeTeba
24. bavSvis gamokveba
25. bavSvis skolaSi wayvana
26. gakveTilebis gamokiTxva
27. bavSvis qcevis kontrolireba
28. bavSvis daxmareba gakveTilebis momzadebaSi
161
29. bavSvis sakvebis damzadeba
30. loginis gaSla
31. gazeTis kiTxva
32. fexsacmlis SekeTeba
33. CogburTis TamaSi
34. curva
35. fexburTis TamaSi
36. kartis TamaSi
37. eleqtromowyobilobis remonti
38. sufris gaSla-alageba
39. gafuWebuli nivTebis SekeTeba
40. Rvinis sma
41. wveulebaze siaruli
42. restoranSi siaruli
43. Woraoba
44. oTaxis SekeTeba
45. oTaxis SesakeTeblad masalis Sovna
46. muSebTan molaparakeba
47. stadionze wasvla
48. bileTebis yidva
49. fulis Sovna
50. fulis gadaxda
51. naZvis xis morTva
52. fardis Camokideba
53. stumris miReba
54. Rvinis yidva
55. avadmyofis movla
56. stumrebis dapatiJeba
57. sxvadasxva daniSnulebis nivTebis SeZena (tansacmeli, aveji)
58. manqanis marTva
59. tvirTis zidva
60. taqsis gaCereba (roca qali da kaci erTad arian)
61. gacileba (roca qali da kaci erTad arian)
62. anekdotis moyola
162
63. musikalur instrumentze dakvra
64. stvena
65. yvirili
66. firmis xelmZRvaneloba
67. politikosoba
pasuxis blanki
qali kaci saerTo
qcevebis Sesafasebeli kiTxvari
saWirod miviCnieT, Segveswavla seqsualuri qcevis genezisi,
dagvedgina, SeiZleba Tu ara qcevis seqsualizaciaze saubari adamianTan.
seqsualuri qceva _ esaa mravalkomponentiani rTuli qceva, romelic
kargadaa Seswavlili cxovelebTan. cxovelebTan igi moicavs ramdenime
safexurs, kerZod: Ziebis periodi, ritualuri qceva _ display,
kopulatoruli aqti da aqtis Semdgomi qceva. Ziebis periodamde SeiZleba
calke gamoiyos seqsualuri mzadyofnis mdgomareoba, romelic
ganapirobebs qcevis am formis ganxorcielebas.
aRsaniSnavia, rom TiToeuli sqesis individis mier ganxorcielebuli
qcevis aqts meore sqesis individi pasuxobs Sesabamisi qceviT. qcevis
aseTi struqtura dadgenilia cxovelTa qcevis Seswavlisas, romlis
drosac Cven veyrdnobodiT xaindis, Sovenis, dembovskisa da tixis
kvlevebs.
ismis kiTxva: rogoria seqsualuri qcevis struqtura adamianTan,
imeorebs Tu ara igi cxovelis qcevis struqturas?
cnobilia, rom sazogadod, adamianis qcevis safuZvels warmoadgens
moTxovnileba, romlis dakmayofilebiskenacaa mimarTuli qcevis
Sesabamisi aqti. ra xdeba seqsualuri qcevis SemTxvevaSi adamianTan?
163
sqesobrivi momwifeba individSi iwvevs mTel rig fsiqo-fiziologiur
cvlilebebs, romlis safuZvelzec Cndeba seqsualuri swrafva,
moTxovnileba, romelic ubiZgebs adamians Sesabamisi qcevis aqtis
ganxorcielebisken.
cxovelis seqsualuri struqturidan gamomdinare, Tu gavaanalizebT
adamianis Sesabamis qcevas, adamianTan seqsualuri qcevis struqtura
miiRebs Semdeg saxes:
cxovel
i
seqsualuri
mzadyofna
partnioris
Ziebis
periodi
ritualuri
qceva(display)
seqsualuri
aqti,
kopulacia
aqtis
Semdgomi
qceva
adamiani libidopartnioris
Zieba
partniorTan
urTierTobi
s etapi
ÊÏkopulacia
aqtis
Semdgomi
qceva
seqsualuri qcevis am safexurebidan cxovelebSi yvelaze rTuli da
mravalmxrivia ritualuri qceva, romelsac axorcielebs orive sqesis
individi da romelic yvelaze ufro kargadaa determinirebuli sqesis
niSniT. magaliTad, zogierTi saxeobis wylis frinvelTan vxvdebiT
mamris mier ganxorcielebul Semdegi saxis ritualur qcevas: mamrs
kopulaciamde mdedrTan saCuqrad miaqvs mweri, romelic SefuTulia
foTlebisagan damzadebul Tavisebur “yuTSi”. mdedri inaxavs saCuqars
mTeli aqtis ganmavlobaSi, Semdeg xsnis “yuTs” da miirTmevs mwers
(Soveni, “cxovelTa qceva”). am qcevas _ saCuqris mitanas, konkretul
saxeobaSi asrulebs mxolod mamri da arasodes _ mdedri, ise rom
arasdros ar xdeba sqesTa mier ganxorcielebul qcevaTa areva
(Senacvleba).
arsebobs qcevebi, romlebic damaxasiaTebelia mamrisTvisac da
mdedrisTvisac, Tumca am SemTxvevaSic garkveul qcevas erT saxeobaSi
asrulebs mamri, xolo meore saxeobaSi - mdedri, ise rom erTsa da imave
saxeobaSi mainc ar xdeba qcevis sqesobrivi niSniT Senacvleba, amas
adgili aqvs mxolod saxeobaTa Soris.
adamianTan sqesTaSoris urTierTobaSi ritualuri qcevis
kvlevisaTvis zemoTaRniSnul avtorTa naSromebidan amovkribeT
164
TiToeuli sqesisaTvis damaxasiaTebeli ritualur qcevaTa niSnebi,
romlebze dayrdnobiTac movifiqreT adamianisTvis specifikuri
situaciebi, romlebic atareben zemoTaRniSnuli qcevis niSnebs. amis
safuZvelze SevimuSaveT 28 situaciisagan Semdgari kiTxvari, romelic
gulisxmobs or individs Soris urTierTobas. araa miTiTebuli maTi
sqesi, isini pirobiTad aRniSnulia A da B asoebiT da cdis pirma unda
gansazRvros, mocemul situaciaSi romelia mamakaci. cdis pirebs
vaZlevdiT Semdegi saxis instruqcias: “ Tqvens winaSea kiTxvari, sadac
aRwerilia individTa Soris urTierTobis 28 situacia. gTxovT,
yuradRebiT waikiTxeT TiToeuli da pasuxebis blankSi aRniSneT,
romelia maT Soris mamakaci - A Tu B ?”
situacia
1. A-s moswonda B. A da B SeuRldnen da didi xania cxovroben
erTad. A-s axla naklebad nacnobi partniorebi ufro izidaven.
2. A-s moswons B. A dasdevs B-s da cdilobs xSirad Sexvedras.
3. A-s moswons B da cdilobs SeuRlebas, magram es cdebi xSirad
uSedegod mTavrdeba, radgan TviTon A-s eSinia B-Tan Sexvedra.
4. A-s yvela Cagravs garSemo. A-s moswons B da cdilobs ar
agrZnobinos es. B-s igi ar umxels Tavis grZnobebs.
5. B-s moswons A. B cdilobs xSirad Sexvdes mas da uniSnavs
Sexvedras. A Tanxmdeba B-Tan Sexvedraze.
6. B-s moswons A da saCuqars aZlevs mas. A inaxavs saCuqars.
7. A-s moswons B. A grZnobs, rom B-sac moswons. B-Tan yofnis dros
Acdilobs xazi gausvas Tavis Rirsebebs, romlebic A-s, rogorc
Tavisi sqesis warmomadgenels gaaCnia.
8. B-s moswons A da sTavazobs erTad yofnas. A Tanxmdeba.
9. A-s moswons B. B-s jer misTvis ar upasuxia. A saCuqars aZlevs
B-s Tavisi simpaTiis aRsaniSnavad.
10. A-s moswons B. A eubneba amas B-s da sTavazobs kinoSi wasvlas.
11. A-s moswons B. A cdilobs agrZnobinos es B-s. igi ar malavs
Tavis grZnobas.
12. A da B SeuRldnen. A adrindelTan SedarebiT ufro agresiulia
Tavisi sqesis sxva warmomadgenlebisadmi.
165
13. A-s moswons B. A xedavs, rom B moswons C-sac. A agresiulia C-s
mimarT, Tavs esxmis mas.
14. A-s moswons B. igi aRelvebs mas seqsualurad, magram A
cdilobs, rom ar Seetyos.
15. A-s da B-s moswonT erTmaneTi. isini SeuRldnen. qorwinebis
meore dRes A-s erideba B-Tan urTierToba.
16. B-s moswons A da cdilobs masTan SeuRlebas. A-sac moswons,
magram A gaurbis B-s.
17. A iCens agresiulobas Tavisive sqesis individis mimarT.
18. A gacilebiT cnobismoyvarea, vidre B. is Tavisi mikrosamyaros
mimarT iCens did dainteresebas.
19. A icavs B-s, roca am ukanasknels Tavs esxmis vinme sxva.
20. A Cveulebriv Zalian swrafad da advilad reagirebs
saSiSroebis moaxloebaze.
21. A-s moswons B. B-s simpaTiis gamowvevis mizniT A ar zogavs arc
energias da arc Tavisi sqesisaTvis damaxasiaTebel Rirsebebs,
rac zogjer Rebulobs daJinebuli qcevis saxes.
22. A da B SeuRldnen. A-s moewona C, magram mas eSinia B-si da
amitom erideba C-Tan Sexvedras.
23. A-s Tavisi seqsualuri ltolva ar SeuZlia daikmayofilos. igi
am moTxovnilebas ikmayofilebs xan xelovnurad, xan ki Tavisive
sqesis individTan. ra sqesia A?
24. A Tavisive sqesis warmomadgenlebTan erTad cdilobs Tavi
moawonos B-s, romelic maT adevnebs Tvalyurs. A cdilobs
moaSoros B Tavis metoqeebs.
25. A da B erTad cxovroben. A Ralatobs B-s C-Tan. rogorc ki
gaigo B-m es Ralati, A-m daiwyo C-s dadanaSauleba, mas
daabrala yvelaferi, gaxda maqsimalurad yuradRebiani da
alersiani meuRlis mimarT.
26. A-s siamovnebs B-ze fizikuri Zaladoba, B ki am dros pasiuria.
27. sqesobrivi momwifeba cvlis adamianis xasiaTs. A xdeba
Cveulebrivze ufro iniciativiani, B _ ufro damyoli.
166
28. A mmarTvelobas, batonobas aris daCveuli. B daCveulia
damorCilebas.
pasuxebis blanki
1. A � B �
2. A � B �
konfliqtur situaciebSi moqmedebis tendenciaTa
dasadgeni kiTxvari (k. tomasi)
konfliqtur situaciaSi adamianTa qcevis tipebis aRwerisTvis
k.tomasi iyenebs konfliqtis regulirebis organzomilebian models,
romelSic ZiriTad ganzomilebebs warmoadgens kooperacia, romelic
dakavSirebulia konfliqtSi monawile sxva adamianTa interesebisadmi
yuradRebis miqcevasTan da Tavisis gatana, romlisTvisac
damaxasiaTebelia sakuTar interesebze aqcentireba. am ori ZiriTadi
ganzomilebis Sesabamisad, k. tomasi gamoyofs konfliqtis regulirebis
ramdenime xerxs:
1. Sejibri (konkurencia) _ miswrafeba sakuTari interesebis
dakmayofilebisaken sxvis sazianod;
2. Segueba, romelic gulisxmobs sxvisi gulisTvis sakuTari
interesebis gawirvas;
3. kompromisi;
4. ganrideba (gaqceva), roca ar arsebobs arc kooperaciisaken da
arc sakuTari miznebis miRwevisaken tendencia.
5. TanamSromloba, roca situaciis monawileni midian
alternativamde, romelic mTlianad akmayofilebs orive mxaris
interesebs.
k. tomass miaCnia, rom konfliqtisgan ganridebisas vercerTi mxare
ver aRwevs warmatebas. qcevis iseTi formebisas, rogoricaa konkurencia,
Segueba da kompromisi, an erTi mxarea mogebuli da meore -_wagebuli, an
orive wagebulia, radgan midian kompromisul daTmobebze. mxolod
TanamSromlobis drosaa mogebuli orive mxare.
cdis pirebs vaZlevdiT Semdeg instruqcias: “Tqven geZlevaT
msjelobis 30 wyvili. gTxovT, yuradRebiT waikiTxoT isini da amoirCioT
167
is msjeloba, romelic ufro metad Seesabameba Tqvens qcevas
konfliqtur situaciaSi da pasuxebis furcelze aRniSnoT saTanado
grafaSi”.
m s j e l o b e b i :
1. a. xandaxan me saSualebas vaZlev sxvebs sakuTar Tavze aiRon
sakamaTo sakiTxis gadawyvetaze pasuximgebloba.
b. imis nacvlad, rom davadginoT raSia Cveni gansvla, me vcdilob
mivaqcevino yuradReba im moments, rasac Cven orive veTanxmebiT.
2. a. me vcdilob kompromisuli gadawyvetilebis moZebnas.
b. me vcdilob saqmis mogvarebas Cemi da sxvisi interesebis
gaTvaliswinebiT.
3. a. me Cveulebriv daJinebiT viswrafvi Cemi gavitano.
b. me vcdilob sxvis damSvidebas da upirvelesad Cveni urTierTobis
SenarCunebas.
4. a. me vcdilob kompromisuli gadawyvetilebis moZebnas.
b. xandaxan me vwirav sakuTar interesebs sxva adamianis
interesebisaTvis.
5. a.sakmaTo situaciis mowesrigebisas me yovelTvis vcdilob miviRo
sxvisi mxardaWera.
b. me yvelanairad vcdilob avirido usargeblo daZabuloba.
6. a. me vcdilob Tavi avarido CemTvis usiamovnebis gamowvevas.
b. me vcdilob Cemi gavitano.
7. a. me vcdilob gadavdo sakamaTo sakiTxis gadawyveta, raTa SemdgomSi
sabolood gadavwyvito igi.
b. me SesaZleblad mimaCnia raime davTmo, raTa mivaRwio sxva rames.
8. a. me Cveulebriv viswrafi Cemi gavitano.
b. pirvel rigSi me vcdilob naTlad ganvsazRvro is, Tu raSi
mdgomareobs arsebuli interesebi da kiTxvebi.
9. a. vfiqrob, rom yovelTvis ar Rirs warmoqmnili uTanxmoebis gamo
nerviuloba.
b. me yvela Rones vxmarob, raTa Cemsas mivaRwio.
10. a. me mtkiced viswrafvi, rom Cemsas mivaRwio.
b. me vcdilob kompromisuli gadawyvetilebis moZebnas.
168
11. a. pirvel rigSi vcdilob naTlad ganvsazRvro is, Tu raSi
mdgomareobs arsebuli interesebi da kiTxvebi.
b. me vcdilob sxvis damSvidebas da upirvelesad Cveni urTierTobis
SenarCunebas.
12. a. xSirad me Tavs varideb im poziciis dakavebas, romelmac SeiZleba
kamaTi gamoiwvios.
b. me vexmarebi sxvas raRacaSi Tavis azrze darCes, Tu is aseve modis
CemTan Tanxmobaze.
13. a. me vTavazob saSualo pozicias.
b. me daJinebulad moviTxov rom saqme Cemeburad gakeTdes.
14. a. me sxvas vacnob Cems Sexedulebas da vekiTxebi misi Sexedulebis
Sesaxeb.
b. me vcdilob sxvas vaCveno Cemi Sexedulebis logika da upiratesoba.
15. a. me vcdilob sxvis damSvidebas da upirvelesad Cveni urTierTobis
SenarCunebas.
b. me vcdilob gavakeTo yvelaferi aucilebeli, raTa avirido
daZabuloba.
16. a. me vcdilob ar Sevexo sxvis grZnobebs.
b. me vcdilob davarwmuno sxva Cemi poziciis upiratesobaSi.
17. a. me Cveulebriv daJinebiT vcdilob Cemi gavitano.
b. me vcdilob gavakeTo yvelaferi, raTa avirido usargeblo
daZabuloba.
18. a. Tu es sxvas gaabednierebs, me mivcem mas Sanss daicvas Tavisi
pozicia.
b. me sxvas SesaZleblobas vaZlev raRacaSi Tavis azrze darCes, Tu
is aseve modis CemTan TanxmobaSi.
19. a. pirvel rigSi me vcdilob naTlad ganvsazRvro is, Tu raSi
mdgomareobs arsebuli interesebi da kiTxvebi.
b. me vcdilob gadavdo sakamaTo sakiTxis gadawyveta, raTa SemdgomSi
sabolood gadavwyvito igi.
20. a. me vcdilob maSinve davZlio Cveni uTanxmoeba.
b. me vcdilob movZebno CvenTvis orivesaTvis saukeTeso SeTanxmeba
mogeba-wagebas Soris.
169
21. a. molaparakebisas me vcdilob yuradRebiani viyo sxvisi survilebis
mimarT.
b. me yovelTvis vemxrobi problemis pirdapir ganxilvas.
22. a. me vcdilob vipovo pozicia, romelic Cems pozicias da meore
adamianis Sexedulebebs Sorisaa.
b. me vicav Cems survilebs.
23. a. rogorc wesi, me vzrunav imaze, rom TiTeuli CvenTaganis survili
dakmayofildes.
b. xandaxan me saSualebas vaZlev sxvebs sakuTar Tavze aiRon sakamaTo
sakiTxis gadawyvetaze pasuxismgebloba.
24. a. Tu sxvas Tavisi pozicia Zalian mniSvnelovnad miaCnia, me Sevecdebi
daveTanxmo mas.
b. me vcdilob davarwmuno sxva kompromisis aucileblobaSi.
25. a. me vcdilob davanaxo sxvas Cemi Sexedulebebis logika da
upiratesoba.
b. molaparakebisas me vcdilob viyo yuradRebiani sxvisi survilebis
mimarT.
26. a. me vTavazob saSualo pozicias.
b. me TiTqmis yovelTvis vzrunav TiTeulis survilis
dakmayofilebisTvis.
27. a. me xSirad veridebi iseTi poziciis dakavebas, romelmac SeiZleba
kamaTi gamoiwvios.
b. Tu es sxvas gaabednierebs, me mivcem mas SesaZleblobas daicvas
Tavisi pozicia.
28. a. Cveulebriv me daJinebiT vcdilob Cemi gavitano.
b. situaciis mogvarebisas me yovelTvis vcdilob vipovo sxvisi
mxardaWera.
29. a. me vTavazob saSualo pozicias.
b. me vfiqrob, rom yovelTvis ar Rirs vinerviulo raRac SesaZlo
uTanxmoebis gamo.
30. a. me vcdilob ar Sevexo sxvis grZnobebs.
b. sakamaTo sakiTxSi me yovelTvis iseT pozicias vikaveb, rom sxva
dainteresebul adamianTan erTad warmatebas mivaRwio.
170
pasuxebis blanki
1. A � B �
2. A � B �
narcisizmis sakvlevi kiTxvari (NPI )
cdis pirebs eZleodaT Semdegi saxis instruqcia: “gTxovT,
yuradRebiT waikiTxoT qvemoT moyvanili debulebebi da pasuxebis
blankze aRniSnoT is nomeri, romelsac eTanxmebiT”.
1. me Cems Tavs karg liderad vTvli.
2. me vamjobinebdi viyo lideri.
3. me namdvilad momwons yuradRebis centrSi yofna.
4. me momwons, rom sxvebisaTvis avtoritets warmovadgen.
5. me Cems Tavs davaxasiaTebdi, rogorc Zlier pirovnebas.
6. me gamaCnia xalxze zegavlenis moxdenis bunebrivi niWi.
7. me momwons, rom sxvebis yuradRebas vipyrob.
8. me Seupovari var.
9. xalxi yovelTvis aRiarebs xolme Cems avtoritets.
10. me miyvars Cemi sxeulis Tvaliereba.
11. me miyvars sarkeSi Cemi Tavis yureba.
12. me ar var Cveulebrivi pirovneba.
13. me miyvars Cemi tanis warmoCena.
14. me kargi gemovneba maqvs, roca saqme Cems silamazes exeba.
15. me vfiqrob, rom gansakuTrebuli pirovneba var.
16. me momwons, roca komplimentebs meubnebian.
17. me didi pirovneba gavxdebi.
18. me vici, rom kargi var, vinaidan yvela amas meubneba.
19. yvelas moswons Cemi Tavgadasavlebis mosmena.
20. me nebismieri saubris dros vdominireb.
21. me SemiZlia yvela yvelaferSi davarwmuno.
22. me liderad var gaCenili.
23. me adamianebs ise vkiTxulob, rogorc gadaSlil wigns.
24. me SemiZlia Tavis ukeT warmoCena, Tuki amis Sanss gamoviyeneb.
171
25. adamianebs bevri ramis swavla SeuZliaT Cemgan.
26. me yovelTvis vici, ras vakeTeb.
27. me Cveulebriv, yvelaferze Cemi azri maqvs.
28. sxvebze upiratesoba aris is, rac dabadebidanve gaxasiaTebs.
29. me, Tu saWiro iqneba, yvelaferze waval.
30. me Zalian bevrs moveli sxvebisagan.
31. me mSurs sxvebis kargi bedis.
32. me daJinebiT moviTxov yvelafer im pativiscemas, rac me mexeba.
33. me arasdros ar davkmayofildebi, sanam srulad ar miviReb
yvelafers,kuTvnis.
34. me Zalauflebisaken Zlieri swrafva maqvs.
35. me mwyins xalxSi yofnisas garSemomyofni rom ar aRniSnaven imas,
Tu rogor gamoviyurebi.
36. me miadvildeba adamianebiT manipulireba.
37. me ufro niWieri var, vidre sxvebi.
pasuxebis blanki
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
-
s. bemis sqesobrivi rolebis sakvlevi instrumenti
bemis sqesobrivi rolebis sakvlevi instrumenti (BSRI) moicavs 60
pirovnul Tvisebas, romlebsac cdis pirebi afaseben Svidbalian skalaze
mamakacisa da qalis TvisebaTa sasurvelobis mixedviT. cdis pirebs
eZleodaT Semdegi instruqcia: “qvemoT mocemulia pirovnebisaTvis
damaxasiaTebeli 60 Tviseba. gTxovT, SeafasoT es Tvisebebi imis mixedviT,
Tu Tqveni azriT, ramdenad sasurvelia an arasasurveli es Tviseba
qalisTvis an mamakacisTvis. gTxovT, pasuxebis furcelze mocemul
Svidbalian skalaze aRniSnoT Tqveni mosazreba. yvela Tviseba cal-
calke SeafaseT qalebisTvis da mamakacebisTvis. imuSaveT mxolod
pasuxebis furcelze”.
Tvisebebi
1. TviTdajerebuloba
172
2. TviTdarwmunebuloba
3. Tavisufleba
4. aTleturoba
5. ganmtkicebuloba
6. mkacri pirovnuloba
7. siZliere
8. analitikuroba
9. liderobis SesaZlebloba
10. riskianoba
11. gadawyvetilebis miReba
12. TviTdakmayofileba
13. dominanturoba
14. mamakacuroba
15. poziciis dakaveba
16. agresiuloba
17. liderobis aqti
18. individualuroba
19. konkurentuloba
20. ambiciuroba
21. damTmobi
22. mxiaruli
23. morcxvi
24. nazi
25. pirferoba
26. erTguleba
27. qaluroba
28. TanamgrZnobi
29. sxvebisaTvis damxmare
30. gamgebi
31. Tanamdgomi
32. gulistkivilis damamSvidebeli
33. tkbiladmoubari
34. vnebiani
35. mgrZnobiare
173
36. mimndobi
37. bavSvuri
38. ar iyenebs uxeS sityvebs
39. bavSvebis moyvaruli
40. morCili
41. damxmare
42. pirquSi
43. sindisiani
44. Teatraluri
45. bednieri
46. arawinaswarmetyveli
47. sando
48. eWviani
49. samarTliani
50. daxSuli
51. gulaxdili
52. TviTkmayofili
53. mimzidveloba
54. oficialuri
55. megobruli
56. uunaro
57. adaptirebuli
58. usistemo
59. taqtiani
60. tradiciuli
pasuxebis furceli
Zalian sakmaod odnav neitraluri odnav sakmaod Zalian
sasurveli
arasasurveli
qali kaci
1. _ _ _ _ _ _ _ 1. _ _ _ _ _ _ _
S. Svarcis RirebulebaTa sakvlevi instrumenti
174
S.Svarci axdenda kulturaTSoris kvlevebs da 45-ze meti qveynis
monacemebze dayrdnobiT Seqmna RirebulebaTa sakvlevi meTodika (maT
Sorisaa saqarTvelos monacemebic). es meTodika agebulia universaluri
Teoriis principiT, eyrdnoba adamianis RirebulebaTa bazas da
struqturas (Advances in Experimental Social Psychology Ed. by Mark P.Zanne vol. 25.
1992. Academic Press).
miRebuli gansazRvrebiT, Rirebuleba aris cneba, romelic
gamoiyeneba filosofiasa da sociologiaSi obieqtebis, movlenebis, maTi
Tvisebebis, aseve abstraqtuli ideebis aRsaniSnavad, romelSic
gansaxierebulia sazogadoebrivi idealebi da amis wyalobiT, gamodis,
rogorc saTanado etaloni. qarTveli avtorebis mixedviT, “Rirebuleba _
es aris mniSvneloba, romelzec damyarebulia Sefaseba. Rirebuleba araa
Sefaseba, arc sagani (an misi Tviseba), romelic fasdeba; Rirebuleba aris
socialurad Camoyalibebuli garkveuli idealuri safuZveli Sefasebisa
da orientaciisa”(qvaCaxia v., nadiraSvili S., beWvaia d., WeliZe v., 1969. gv.
57).
socialuri Rirebulebebi Sedian pirovnebis fsiqologiur
struqturaSi pirovnuli Rirebulebebis formiT, romelic warmoadgens
misi qcevis motivaciis erT-erT wyaros. yoveli adamianisaTvis
damaxasiaTebelia pirovnul RirebulebaTa individualuri, specifikuri
ierarqia, romelic warmoadgens damakavSirebel rgols sazogadoebis
sulier kulturasa da pirovnebis sulier samyaros Soris,
sazogadoebriv da individualur yofierebas Soris. RirebulebaTa
motivaciuri Sinaarsebi ganixileba, rogorc universaluri da
warmoadgens pirovnebaTa Soris arsebuli gansxvavebebis ZiriTad
safuZvels. aqedan gamomdinare, sainteresoa imis gagebac, Tu rogori
tipis Rirebulebebia aRiarebuli sxvadasxva sqesis warmomadgenelTa
mier. RirebulebiTi tipebi xan Tavsebadia, xan ki erTmaneTTan modian
konfliqtSi. swored maT Soris arsebuli urTierTobebi miuTiTebs
RirebulebaTa mniSvnelovan struqturaze.
Svarcis Teoria adamianis ZiriTadi Rirebulebebis Sesaxeb Sedgeba
ori mTavari komponentisagan. pirvelia RirebulebaTa tipebis gamokveTa,
xolo meore - is ZiriTadi ori ganzomileba, sadac ganTavsdeba oTxi
RirebulebiTi tipi: Riaoba cvalebadobisadmi (TviTorientacia da
175
stimulacia) sapirispirod konservaciisa (tradicia, konformuloba,
usafrTxoeba) da TviTgaZliereba (Zalaufleba, miRweva) sapirispirod
TviTtranscendentulobisa (universalizmi, keTilganwyoba).
rac Seexeba RirebulebaTa 10 ZiriTad tips (bloks), aq gamoiyofa
Semdegi:
1. TviTorientacia
2. stimulacia
3. hedonizmi
4. miRweva
5. Zalaufleba
6. usafrTxoeba
7. konformuloba
8. tradicia
9. keTilganwyoba
10. universalizmi
ganvixiloT TiTeuli maTgani Svarcis mier mocemuli daxasiaTebis
mixedviT:
TviTorientaciis RirebulebiTi tipis mizania aqtivobisa da
azrovnebis damoukidebloba, arCevani, SemoqmedobiToba, kvleva-Zieba.
TviTorientacia gamomdinareobs kontrolis, avtonomiisa da
damoukideblobis moTxovnilebidan.
stimulaciis Rirebulebebi emyareba organizmis moTxovnilebebs,
romelic vlindeba mravalferovnebisadmi midrekilebaSi. stimulacia
determinirebulia organizmis biologiuri moTxovnilebebiT da
socialuri gamocdilebiT. swored es warmoSobs pirovnebaTa Soris
individualur gansxvavebebs. stimulaciis Rirebulebis motivaciuri
mizania siaxle da cvalebadi cxovreba.
hedonizmis RirebulebiTi tipi momdinareobs organizmis
moTxovnilebebidan da im siamovnebidan, romelic dakavSirebulia maT
dakmayofilebasTan. es motivaciuri tipi SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc
piradi moTxovnilebebis dakmayofilebisken mimarTuli.
miRwevis RirebulebiTi tipis mizania pirovnuli warmateba, miRweva
socialuri standartebis Sesabamisad kompetenturobis demonstrirebiT.
kompetenturi Sesruleba SesaZlebelia maSin, Tu individebis socialuri
176
urTierTqmedeba da institucionaluri funqcionireba aRwevs warmatebas.
es Rirebulebebi moicavs sakuTari upiratesobis Sinagan standarts.
Zalauflebis Rirebuleba eyrdnoba universaluri moTxovnilebis
erTze met tips. socialuri instituti moicavs diferencialur statuss,
romelsac gaaCnia Tavisi ierarqia. pirovnebaTaSorisi urTierTobebi
Semoifargleba dominantoba-morCilebis ganzomilebiT. xSirad
Zalaufleba gvevlineba adamianis dominanturobisa da kontrolis
moTxovnilebebis saxesxvaobad. aqedan gamomdinare, socialuri statusisa
da prestiJis miRweva warmoadgens centralur motivs, amas miekuTvneba
adamianebze da resursebze kontroli. rogorc Zalauflebis, ise miRwevis
Rirebulebebi fokusirebulia socialur pativiscemaze, aRiarebaze.
miRwevis moTxovnilebebi (magaliTad, warmateba) konkretuli
urTierTobisas gamoxatavs aSkara kompetencias, xolo Zalauflebis
Rirebuleba (avtoriteti, simdidre) zogadad gamoxatavs socialur
sistemebSi dominanturi poziciis miRwevas daSenarCunebas.
usafrTxoebis Rirebulebis motivaciaa sazogadoebis,
urTierTobisa da “mes” stabilurobis Hharmonia. igi gamomdinareobs
bazisuri individualuri da jgufuri moTxovnilebidan. SeiZleba
aRiniSnos usafrTxoebis ori damoukidebeli tipis arseboba:
individualuris da jgufuris. es gulisxmobs imas, Tu ras ayeneben
adamianebi wina planze _ individualur interesebs Tu koleqtiurs.
konformulobis Rirebulebis tipis mizania iseTi aqtivobebis,
midrekilebebisa da impulsebis SezRudva, romelTa gamoyenebiTac
pirovneba zians miayenebs sxvas da daarRvevs garkveuli jgufisTvis
damaxasiaTebel socialur molodinebsa da normebs. individualuri
midrekilebebi SeiZleba iyos socialurad damangreveli, Tu igi arRvevs
jgufis funqcionirebasa da urTierTobebs. amdenad, konformulobis
Rirebulebebi exeba garemomcvel adamianebTan yoveldRiur
urTierTobebSi TavSekavebas.
tradiciulobis Rirebulebis tipi moicavs iseT socialur
praqtikasa da simboloebs, rac gansazRvravs jgufebis gamocdilebasa da
momavals. Cveulebriv, jgufis wevrebis mier xdeba misi sanqcionireba.
jgufis tradiciuli moda xdeba jgufis solidarobis simbolo,
romelic gamoxatavs mis unikalur Rirebulebas da iTvleba mis
177
Seguebadobis garantad. tradiciis Rirebulebis motivaciuri mizania im
Cveulebebisa da ideebis pativiscema, miReba da Tanxmoba, romelsac
adamians sTavazobs kultura an religia.
keTilganwyobis Rirebulebebi fokusirdeba yoveldRiur
urTierTobebSi, sxva adamianTa keTildReobaze zrunvaSi. zrunvis
RirebulebaTa motivaciuri mizania im adamianebis keTildReobis dacva
da gaZliereba, romelTanac pirovneba imyofeba xSir kontaqtSi.
universalizmis RirebulebaTa tipi gamoxatavs adamianis
universalur moTxovnilebebs. universalizmis motivaciuri mizania
gageba, tolerantoba, adamianisa da bunebis keTildReobis mfarveloba.
es mizani gansxvavdeba keTilganwyobis Rirebulebebis viwro fokusisagan.
universalizmis RirebulebaTa motivaciuri mizani gamomdinareobs im
saWiroebidan, romelic naTeli xdeba maSin, roca adamianebi kontaqtSi
Sedian did jgufebTan da acnobiereben bunebrivi resursebis deficits.
adamiani xvdeba, rom sxva adamianTa miuRebloba da maTi gansja CixSi
moaqcevs maT keTildReobas, xolo garemos daucveloba miiyvanT im
resursebis gaqrobamde, romelzec damokidebulia maTi sicocxle.
aRmoCnda, rom aseTi Rirebulebebi SeiZleba ar hqondeT patara,
izolirebul, erTgvarovan kulturebs.
Rirebulebebi gacnobierebuli miznebis formiT pasuxobs sam
universalur moTxovnas, romelic unda daicvas yvela individma an
sociumma: individis, rogorc biologiuri organizmis moTxovnilebebs;
socialuri koordinaciisTvis aucilebel moTxovnebs da jgufebis
normaluri funqcionirebisa da gadarCenis moTxovnebs. RirebulebaTa
aTi, motivaciurad gansxvavebuli tipi warmoiSoba am sami universaluri
moTxovnidan. RirebulebaTa urTierTobis struqturis gagebis gasaRebia
daSveba, rom TiToeuli tipis Rirebulebis moqmedebas aqvs
fsiqologiuri, praqtikuli an socialuri Sedegebi, romlebic SeiZleba
iyos dapirispirebaSi an eTanxmebodes sxva RirebulebaTa moqmedebas.
Rirebuleba RirebulebaTa bloki
Tavisufleba, SemoqmedebiToba,
sakuTari Tavis pativiscema, TviTorientacia
damoukidebloba, cnobismoyvareoba,
178
sakuTari miznebis amomrCeveli
mravalferovani cxovreba, saintereso
cxovreba, gambedavi. stimulacia
siamovneba, sicocxlisagan siamovnebis
mimRebi. hedonizmi
winmswrafi, gavleniani, unariani, Wkviani,
warmatebis mqone. miRweva
socialuri Zalaufleba, simdidre,
avtoriteti, socialuri aRiareba, Zalaufleba
Tavis Sesaxeb sazogadoebrivi azris
SemnarCunebeli.
TviTdisciplina, zrdiloba, mSoblebisa
da ufrosebis pativismcemeli, damjeri konformuloba
erovnuli usafrTxoeba,amagis dabruneba
ojaxis usafrTxoeba, miekuTvnebulobis usafrTxoeba
grZnoba, socialuri wesrigi, jansaRi,
sufTa.
tradiciebis pativiscema, morwmune,
cxovrebaSi kuTvnili wilis mimRebi, tradiciebi
zomieri, Tavmdabali.
179
sulieri cxovreba, cxovrebis sazrisi,
mowifuli siyvaruli, namdvili megobroba, keTilganwyoba
daxmarebis gamwevi, sando, mimtevebeli,
patiosani, erTguli, Tanasworoba,
mSvidoba msoflioSi, bunebasTan
erTianoba, sibrZne, silamazis samyaro,
Sinagani harmonia, samarTlianoba, universalizmi
farTo Sexedulebebis mqone, garemos damcveli.
cdis pirebs eZleodaT Semdegi instruqcia: „qvemoT Tqven naxavT
RirebulebaTa nusxas. gTxovT, yuradRebiT waikiTxoT yoveli punqti da
SeafasoT imis mixedviT, ramdenadaa igi Tqveni cxovrebis wamyvani
principi. Sefasebisas gamoiyeneT Semdegi skala:
-1- ewinaaRmdegeba Cemi cxovrebis princips
0- Zalze umniSvneloa
1- sakmaod umniSvneloa
2- umniSvneloa
3- odnav mniSvnelovania
4- mniSvnelovania
5- sakmaod mniSvnelovania
6- Zalze mniSvnelovania
7- umaRlesi mniSvnelobis mqonea.
gTxovT, gulwrfelad SeafasoT yoveli punqti. imuSaveT mxolod
pasuxebis furcelze”.
Rirebulebebi
1. Tanasworoba (yvelasaTvis Tanabari SesaZleblobis miniWeba)
2. Sinagani harmonia (sakuTari Tavis TanxmobaSi yofna)
3. socialuri Zalaufleba (sxvaTa marTva, dominireba)
4. siamovneba (survilebis dakmayofileba)
180
5. Tavisufleba (moqmedebisa da azrovnebis Tavisufleba)
6. sulieri cxovreba (sulieri da aramarto materialuri sakiTxebis
xazgasma)
7. mikuTvnelobis grZnoba (gancda imisa, rom Cvens garSemo myofi
adamianebi zrunaven Cemze)
8. socialuri wesrigi (sazogadoebis stabiluroba)
9. saintereso cxovreba (stimulis momcemi gamocdileba)
10. cxovrebis sazrisi (cxovrebis gamocdileba)
11. zrdiloba (Tavazianoba, kargi manerebi)
12. simdidre (materialuri qonebis floba, fuli)
13. erovnuli usafrTxoeba (Cemi eris mtrisagan daculoba)
14. sakuTari Tavis pativiscema (sakuTari Rirsebis gancda)
15. amagis dabruneba (sxvis valSi yofnisagan Tavis arideba)
16. SemoqmedebiToba (unikaluroba, warmosaxvis unari)
17. mSvidoba msoflioSi (omisa da konfliqtebis ararseboba)
18. tradiciebis pativiscema (Zveli droidan momavali adaTwesebis
SenarCuneba)
19. mowifuli siyvaruli (Rrma emociuri da sulieri siaxlove)
20. TviTdisciplina (TavSekavebuloba, mdgradoba cdunebis mimarT)
21. gandgoma (amqveyniuri ambebisagan)
22. ojaxis usafrTxoeba (sayvareli adamianebis usafrTxoeba)
23. socialuri aRiareba (pativiscema, sxvaTa mowonebis damsaxureba)
24. bunebasTan erTianoba (bunebasTan morgeba)
25. mravalferovani cxovreba (stimuliT, siaxliT da cvlilebebiT
aRsavse cxovreba)
26. sibrZne (cxovrebis mowifuli gageba)
27. avtoriteti (liderobisa da mbrZaneblobis ufleba)
28. namdvili megobroba (axlo, mxardamWeri megobroba)
29. silamazis samyaro (bunebisa da xelovnebis siaxlove)
30. socialuri samarTlianoba (usamarTlobis gamosworeba, sustisTvis
zrunva)
31. damoukidebeli ( sakuTar TavSi darwmunebuli)
32. zomieri (ukiduresi grZnobebisa da moqmedebisagan Tavis
amridebeli)
181
33. erTguli (Cemi megobrebisa da jgufisadmi erTguli)
34. winmswrafi (Tavdadebulad momuSave)
35. farTo Sexedulebebis mqone (momTmeni gansxvavebuli azrisa da
Sexedulebebis mimarT)
36. Tavmdabali (CrdilSi mdgomi)
37. gambedavi (Tagadasavlebisa da riskis maZiebeli)
38. garemos damcveli (bunebis damcveli)
39. gavleniani (adamianebze da movlenebze gavlenis mqone)
40. mSoblebis da ufrosebis pativismcemeli (pativiscemis
gamomJRavnebeli)
41. sakuTari miznebis amomrCeveli (sakuTari miznebis damsaxveli)
42. jansaRi (fizikuri da sulieri daavadebis armqone)
43. unariani (kompetenturi, produqtiuli, Sedegiani)
44. cxovrebaSi Cemi kuTvnili wilis mimRebi (cxovrebiseuli
viTarebisadmi dammorCilebeli)
45. patiosani (naRdi, gulwrfeli)
46. Cems Sesaxeb sazogadoebrivi azris SemnarCunebeli (sakuTari saxis
damcveli)
47. damjeri (movaleobisa da valdebulebebis Semsrulebeli)
48. Wkviani (logikuri, moazrovne)
49. daxmarebis gamwevi (sxvaTa keTildReobisaTvis mzrunveli)
50. sicocxlisagan siamovnebis mimRebi (saWmlis, seqsis, dasvenebis da
a.S. siamovnebis mimRebi
51. morwmune (religiuri rwmenisa da Sexedulebebis damcveli)
52. pasuxismgeblobis mqone (sando, saimedo)
53. cnobismoyvare (yvelafriT dainteresebuli, maZiebeli)
54. mpatiebeli (sxvaTa mimtevebeli)
55. warmatebis mqone (miznis mimRwevi)
56. sufTa (akuratuli, mowesrigebuli)
pasuxebis furceli
1.
2.
3.
182
4...