37
saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa asociacia saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi gzamkvlevi Tbilisi 2005

saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

  • Upload
    others

  • View
    17

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa asociacia

saxelmwifo biujeti da misi monitoringis

meTodebi

gzamkvlevi

Tbilisi

2005

Page 2: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

2

winasityvaoba

winamdebare gzamkvlevi momzadebulia saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa

asociaciis mier proeqtis “biujetis monitoringis” farglebSi, romelic

xorcieldeba britaneTis saqvelmoqmedo organizacia ”OXFAM”-is

saqarTvelos warmomadgenlobis mxardaWeriT.

proeqtis mizania saqarTvelos saxelmwifo biujetis, quTaisis qalaqis

biujetis monitoringis gziT qveyanaSi saxelmwifo finansebis xarjvis

sajaroobisa da gamWirvalobis donis uzrunvelyofa da zegavlena sabiujeto

procesebze.

gzamkvlevi gankuTvnilia arasamTavrobo da sazogadoebrivi organizaciebis,

aseve sxva dainteresebuli pirebisaTvis, romlebsac surT CaerTon qveynis

sabiujeto procesis yvela etapis samuSaoebSi da ganaxorcielon biujetis

monitoringi, raTa uzrunvelyofil iqnes gamWirvaloba aRniSnul sferoSi da

dacul iqnes sazogadoebis interesebi.

gzamkvlevSi asaxulia sabiujeto procesis yvela ZiriTadi etapi da

procedura, aseve biujetis monitoringisa da analizis meTodebi.

Page 3: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

3

Sinaarsi

Sesavali I. saqarTvelos sabiujeto sistema 1.1. ra aris biujeti 1.2 sabiujeto mowyobis principebi

II. biujetis Semosulobebi 2.1 sagadasaxado Semosavlebi 2.2 arasagadasaxado Semosavalebi 2.3 kapitaluri Semosavlebi 2.4 grantebi 2.5 deficitis dafinansebis wyaroebi

III. biujetis gadasaxdelebi 3.1 saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis funqcionaluri klasifikacia 3.2 saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis ekonomikuri klasifikacia

IV. biujetis formirebis procesi 4.1 biujetis proeqtis momzadeba da wargena 4.2 biujetis proeqtis ganxilva da damtkiceba 4.3 biujetis Sesruleba 4.4 biujetis angariSgeba da kontroli

V. sabiujeto Tanxebis moZraoba da sagadasaxado Semosavlebis ganawileba 5.1 sabiujeto Tanxebis moZraoba 5.2 sagadasaxado Semosavlebis ganawileba

VI. sabiujeto procesis monitoringi 6.1 biujetis monitoringis saxeebi 6.2 biujetis monitoringis Catarebis procesi

terminTa ganmarteba

Page 4: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

4

Sesavali

saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia.

saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa isini garkveuli

valdebulebebis da funqciebis Sesasruleblad gamoiyenos.

saxelmwifo biujeti asaxavs saxelmwifos socialuri da ekonomikuri

politikis prioritetebs. igi pirdapir an iribad axdens gavlenas yvela

moqalaqis keTildReobaze. mosaxleobis cxovrebis done didad aris

damokidebuli iseT gadawyvetilebebze, romlebic exeba jandacvis,

ganaTlebisa da sxva sferoebis dafinansebas.

biujeti uSualod sazogadoebrivi interesebidan unda gamomdinareobdes.

sabiujeto procesSi ki ZiriTadad saxelisuflo organoebi arian CarTulni,

Sesabamisad arsebobs riski, rom sabiujeto politika srulyofilad ver

asasxavdes sazogadoebis prioritetul saWiroebebs.

sabiujeto procesi da sistema qveynis demokratiulobisa da gaxsnilobis

xarisxis ganmsazRvrel faqtors warmoadgens. metad mniSvnelovania, rom

arasamTavrobo organizaciebisa da mas-mediis warmomadgenlebma imuSaon

aRniSnuli faqtorebis gamovlenis kuTxiT da xeli Seuwyon biujetis

Sesaxeb informaciis sajaroobasa da gavrcelebas sazogadoebaSi. biujetis

gamWirvalobis uzrunvelyofis ZiriTadi meqanizmi aris sabiujeto procesis

yvela etapis sazogadoebrivi monitoringi.

monitoringi unda ganxorcieldes saxelmwifo biujetis formirebisa da

aRsrulebis yovel etapze. biujetis monitoringis Sedegebis analizi

aucilebelia gasagebi iyos sazogadoebis farTo wrisTvis, gansakuTrebiT ki

politikosebis, arasamTavrobo organizaciebisa da mediis

warmomadgenlebisTvis.

sabiujeto monitoringSi samoqalaqo sazogadoebis aqtiuri CarTva

uzrunvelyofs saxelmwifo finansebis gamWirvalobasa da sabiujeto

procesis sazogadoebis moTxovnilebebTan Sesabamisobas. saqarTveloSi

TandaTanobiT iqmneba sxvadasxva tipis monitoringis, maT Soris, saxelmwifo

da adgilobrivi biujetebis monitoringis gamocdileba.

gzamkvlevi miznad isaxavs wvlili Seitanos biujetis monitoringis iseTi

meqanizmis CamoyalibebaSi, romelic samoqalqo sazogadoebis wevrebs

saSualebas miscems mudmivad iyvnen CarTuli sabiujeto procesebSi.

Page 5: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

5

I. saqarTvelos sabiujeto sistema

ra aris biujeti

sityva biujeti momdinareobs inglisuri sityvisgan budget, rac tomaras

niSnavs. rodesac inglisis parlamentSi mTavroba TemTa palatas fuls

sTxovda, xazinis kancleri xsnida portfels (tomaras), sadac saxelmwifo

Semosaval-gasavlis xarjTaRricxvis kanonproeqti ido. amas uwodebdnen

biujetis gaxsnas. Tanamedrove gagebiT biujeti Semosavlebisa da xarjebis

erTianobas warmoadgens. igi saxelmwifo finansebis erT-erTi mTavari

komponentia; saxelmwifo finansebi Tavis mxriv qveynis finansuri sistemis

ZiriTadi nawilia, romelic saxelmwifos ekonomikuri, politikuri da

socialuri funqciebis ganxorcielebis instrumnetia.

“saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanoni biujets ganmartavs,

Semdegnairad: “saqarTvelos centraluri xelisuflebis, avtonomiuri

respublikebis xelisuflebisa da adgilobrivi xelisuflebis Semosulobebis,

agreTve maTi funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi

gadasaxdelebis nusxa”.

saxelmwifo biujeti aris politikuri da finansuri dokumenti, romelsac

saqarTvelos parlamenti amtkicebs kanonis saxiT. masSi asaxulia

gansazRvruli RonisZiebebis dafinanseba Semosulobebis gaTvaliswinebiT.

biujeti aris sxvadasxva donis, romelTa erTianoba qmnis sabiujeto

sistemas. saqarTvelos sabiujeto sistema moicavs saqarTvelos saxelmwifo

biujets, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri erTeulebis biujetebsa da

adgilobriv biujetebs. amasTan, finansuri politikis formirebisas

gamoiyeneba “naerTi biujeti”, romelic aerTianebs arsebul biujetebs da ar

warmoadgens normatiul aqts.

“saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanonis mixedviT “saxelmwifo

biujeti warmoadgens centraluri xelisuflebis biujets, romelic moicavs

sakanonmdeblo, aRmasrulebel da sasamarTlo xelisuflebis Semosulobebsa

da gadasaxdelebs. adgilobrivi biujeti es aris saqarTvelos teritoriuli

erTeulis biujeti, romelic Sedgeba Sesabamisi Semosulobebisa da

gadasaxdelebisgan.”

adgilobrivi biujetebi moicavs:

soflis, Temis, dabis da raionis SemadgenlobaSi Semavali qalaqis

biujetebs;

Page 6: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

6

im qalaqebis biujetebs, romlebic ar Sedian raionis SemadgenlobaSi;

raionul biujetebs.

praqtikaSi agreTve gamoiyeneba “raionis konsolidirebuli biujeti”,

romelic aerTianebs raionul da raionis SemadgenlobaSi Semavali

TviTmmarTveli erTeulebis biujetebs da ar warmoadgens normatiul aqts.

avtonomiuri erTeulebis biujeti warmoadgens afxazeTisa da aWaris

avtonomiuri erTeulebis naerT biujets, romelic moicavs avtonomiuri

respublikebis respublikur da avtonomiuri respublikebis SemadgenlobaSi

Semaval teritoriuli erTeulebis (sofeli, daba, Temi, raioni, raionuli

daqvemdebarebis qalaqi da qalaqi) biujetebs, maT Semosulobebs da

gadasaxdelebs.

2005 wlamde saqarTvelos sabiujeto sistema moicavda aseve centralur

biujets da saxelmwifo specialur fondebs, romelTa erTianoba saxelmwifo

biujets qmnida. arsebobda ori fondi _ socialuri dazRvevis erTiani

saxelmwifo fondi da erTiani saxelmwifo sagzao fondi. Tumca

“saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebebis

Sedegad1 saqarTvelos sabiujeto sistema sxva saxiT Camoyalibda.

1.2 sabiujeto mowyobis principebi

sabiujeto sistema aregulirebs biujetis proeqtis momzadebis, biujetis

damtkicebis, Sesrulebis, angariSgebisa da kontrolis procesebs, agreTve

centraluri, avtonomiuri respublikebisa, da adgilobrivi xelisuflebis

sabiujeto urTierTobasa da pasuxismgeblobas.

“saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanonis Tanaxmad saqarTvelos

sabiujeto mowyoba efuZneba 7 mTavar princips:

1. yovlismomcveloba _ biujetis yvela Semosulobebi da gadasaxdelebi

srulyofilad unda aisaxos Sesabamisi donis biujetebSi;

2. gamWvirvaloba _ biujetebis proeqtebis sakanonmdeblo organoebSi

ganxilvis procedurebi unda iyos sajaro sazogadoebisa da masobrivi

informaciis saSualebebisaTvis; damtkicebuli biujetebi da maTi

Sesrulebis Sesaxeb angariSebi unda iqnes gamoqveynebuli; biujetis

Sesaxeb informacia (garda saidumlo informaciisa) xelmisawvdomi unda

iyos nebismieri pirisaTvis;

1 29 dekemberi, 2004 weli

Page 7: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

7

3. angariSvaldebuleba _ sabiujeto procesSi monawile yvela piri

pasuxismgebelia mis mier ganxorcielebul saqmianobaze da biujetis

Sesaxeb warmodgenil informaciaze;

4. damoukidebloba _ centraluri biujeti, avtonomiuri respublikebis

respublikuri biujetebi da adgilobrivi biujetebi damoukidebelia,

rasac uzrunvelyofs sakuTari Semosavlebis wyaroebi da sakuTari

xarjebis damoukideblad gansazRvris ufleba;

5. erTianoba _ xelmZRvaneloba unda moxdes centraluri, avtonomiuri

respublikebis da adgilobrivi xelisuflebebis mier saerTo

safuZvlebiT, erTiani sabiujeto klasifikaciiT, angariSTa erTiani

CamonaTvaliT, sabiujeto dokumentaciiT, saqarTvelos kontrolis

palatis zedamxedvelobiT saxelmwifo finansuri kontrolis erTiani

principebiT;

6. universaloba – biujetis yvela Semosuloba unda miimarTos saerTo

gadasaxdelebis dasafinanseblad. amasTan, arc erTi Semosuloba,

donorebis mier dafinansebuli Semosulobebis garda, ar unda iqnes

mimarTuli miznobrivad, konkretuli xarjis an RonisZiebebis

dasafinanseblad;

7. konsolidireba – yvela saxelmwifo Semosuloba unda aisaxos xazinis

erTian angariSze, romelic imarTeba saxelmwifo xazinis mier da

ganTavsebulia saqarTvelos erovnul bankSi. xarjebis gaweva unda

xdebodes kanonmdeblobiT dadgenili wesiT.

II. biujetis Semosulobebi

saxelmwifos centraluri xelisufleba, aseve adgilobrivi xelisuflebis

organoebi axali sabiujeto wlis dawyebamde iwyeben muSaobas momavali wlis

biujetze. aRniSnuli saqmnianobis erT-erTi ZiriTadi mimarTuleba aris

Semosavlebis prognozireba, rac SemdegSi xelisuflebis funqciebisa da

valdebulebebis Sesrulebas unda moxmardes. nebismieri ojaxi, mcire sawarmo

da privovneba gegmavs sakuTar Semosavlebs da xarjebs. Tu aRmoCnda, rom

Semosavlebi gacilebiT naklebia vidre dagegmili xarjebi, maSin SeiZleba

scadon sesxis aReba. analogiurad mTavroba muSaobs momavali wlis

biujetze. Tavdapirvelad ganisazRvreba Tu ra raodenobis finansuri

saxsrebis miRebaa SesaZlebeli momaval wels, saidan moxdeba maTi

mobilizeba, da bolos, ra miznebisTvis daixarjeba. qveynis ekonomikuri da

socialuri ganviTareba damokidebulia saxelmwifo xelisuflebis unarze,

ramdenad kargad dagegmavs da zustad gaakeTebs qveynisTvis aucilebeli

gadasaxdelebis dasafinanseblad saWiro Semosulobebis prognozs.

Page 8: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

8

saxelmwifos mier mobilizebuli finansuri saxsrebis erToblioba qmnis

biujetis Semosulobebs. “saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanoni

biujetis Semosulobebs ganmartavs, rogorc biujetis angariSebze misaRebi

yvela saxis fuladi saxsrebis erTobliobas.

biujetis Semosulobebi moicavs biujetis Semosavlebs, grantebsa da

deficitis dafinansebis wyaroebs.

Semosulobebi = Semosavlebi + grantebi + deficitis dafinansebis wyaroebi

biujetis Semosavlebi kanonmdeblobis Sesabamisad aris biujetebis

angariSebze misaRebi fuladi saxsrebi, romelTa dabruneba da anazRaureba ar

xdeba. Semosavlebi SeiZleba iyos sagadasaxado, arasagadasaxado da

kapitaluri. Semosavlebi ar SeiZleba iyos miznobrivi da mibmuli

konkretul xarjze.

2.1 sagadasaxado Semosavlebi

“saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb” kanonis Sesabamisad sagadasaxado

Semosavlebi warmoadgens qveynis kanonmdeblobiT gansazRvruli gadasaxadebis

Sesabamisad mobilizebuli Tanxebis erTobliobas.

qveynis xelisuflebas ekonomikuri procesebis dasaregulireblad gaaCnia

berketebi, romelTa meSveobiTac igi zemoqmedebs ekonomikaze. maT Soris

gamoirCeva gadasaxadebi, romlebic saxelmwifos arsebobisaTvis saWiro

finansuri resursebis mobilizebis erT-erTi mTavari wyaroa. gadasaxadi ar

warmoadgens biujetis formirebis erTaderT wyaros, Tumca saxelmwifo

biujetis formirebaSi maT mniSvnelovani roli eniWebaT.

“saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi” gadasaxads ganmartavs Semdegnairad:

“saqarTvelos saxelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da adgilobriv

biujetebSi savaldebulo, upirobo fulad Senatans, romelsac ixdis

gadasaxadis gadamxdeli gadaxdis aucilebeli, araekvivalenturi da

usasyidlo xasiaTidan gamomdinare”.

gadasaxads gaaCnia ori principi:

samarTlianobis principi

efeqtianobis principi

samarTlianobis principi pirobiTad SesaZlebelia daiyos or nawilad:

samarTlianoba horizontalurad da samarTlianoba vertikalurad.

Page 9: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

9

horizontaluri samarTlianobis principis safuZvels Tanabar pirobebSi

myofi gadasaxadis gadamxdelebis Tanabarzomieri dabegvra warmoadgens.

vertikaluri samarTlianobis principis safuZvelia erTmaneTisagan

gansxvavebul pirobebSi myofi gadasaxadis gadamxdelebis pirobebis Sesabamisi

(mag. Semosavlebis odenoba)sagadasaxado tvirTis daweseba.

efeqtianobis principi ganisazRvreba sazogadoebisaTvis gadasaxadebis

dawesebiT miRebuli danakargebisa da mis safuZvelze miRebuli dadebiTi

efeqtis TanafardobiT.

gadasaxads gaaCnia ori ZiriTadi funqcia:

fiskaluri funqcia

maregulirebeli funqcia

gadasaxadebis fiskaluri funqciis meSveobiT xelisufleba axdens

saxelmwifos funqcionirebisaTvis saWiro fuladi resursebis mobilizebas.

maregulirebeli funqciis arsi mdgomareobs imaSi, rom gadasaxadebis

meSveobiT xorcieldeba Semosavlebis gadanawileba, xdeba calkeuli

ekonomikuri procesebis stimulireba an Seneleba, Zlierdeba an sustdeba

kapitalis dagroveba, izrdeba an mcirdeba mosaxleobis

myidvelobiTunarianoba.

zemoaRniSnuli funqciebis gansaxorcieleblad arsebobs mravali saxis

gadasaxadi, romelic SesaZlebelia daiyos sxvadasxva niSnis mixedviT.

arsebobs pirdapiri da arapirdapiri xasiaTis gadasaxadebi.

pirdapiri gadasaxadi wesdeba uSualod Semosavalze an qonebaze, rasac

dabegvris pirdapir formas uwodeben. am saxis gadasaxadebs miekuTvneba:

saSemosavlo gadasaxadi, romelic gulisxmobs fizikuri piris

Semosavlis dabegvras;

mogebis gadasaxadi, romliTac ibegreba iuridiuli piris mogeba;

socialuri gadasaxadi, romliTac ibegreba damqiraveblis mier

gacemuli xelfasi;

qonebis gadasaxadi, romelic gulisxmobs fizikuri da iuridiuli

pirebis sakuTrebaSi arsebuli qonebis dabegvras;

saTamaSo biznesis gadasaxadi, romliTac ibegreba azartuli da sxva

saTamaSo biznesi.

Page 10: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

10

arapirdapiri gadasaxadi warmoadgens dabegvris iseT formas, rodesac

kanonmdeblobiT dadgenil gadasaxads saqonlis an momsaxurebis SeZenisas

ixdis momxmarebeli. am tipis gadasaxadebi Sedian saqonlis fasSi an

momsaxurebis tarifSi da saqonlis mflobels misi (saqonlis)

realizaciidan miRebuli gadasaxadis odenoba Seaqvs biujetSi. arapirdapir

gadasaxadebs miekuTvneba:

aqcizi - dawesebulia calkeul saqonelze da kanonmdeblobiT ixdis

saqonlis mwarmoebeli an importiori;

damatebuli Rirebulebis gadasaxadi _ dawesebulia saqonlisa da

momsaxurebis yvela saxeobaze (Tu ganTavisuflebuli ar aris

kanonmdeblobiT) da gadaixdeba saqonelbrunvis nebismier etapze;

sabaJo gadasaxadi - gadaixdeba saqonlis importioris mier

importisas;

gadasaxadebi iyofa agreTve fiqsirebul da advalur gadasaxadebad.

fiqsirebuli gadasaxadi warmoadgens dabegvris obieqtze konkretulad

dafiqsirebuli Tanxis gadaxdis valdebulebas, miuxedavad

saqonlis/momsaxurebis Rirebulebisa da Semosavlis odenobisa.

advaluri gadasaxadi warmoadgens Semosavlis an Rirebulebis mimarT

procentul maCvenebelSi dafiqsirebul gadasaxads.

imis mixedviT Tu vin gansazRvravs ama Tu im gadasaxadis dawesebas anda

SemoRebas, ganasxvaveben saerTo-saxelmwifoebriv da adgilobriv gadasaxadebs.

saerTo-saxelmwifoebrivi gadasaxadebia:

- saSemosavlo gadasaxadi;

- mogebis gadasaxadi;

- damatebuli Rirebulebis gadasaxadi;

- aqcizi;

- socialuri gadasaxadi.

adgilobrivi gadasaxadebia:

- qonebis gadasaxadi;

- saTamaSo biznesis gadasaxadi.

sabaJo gadasaxadi _ gansazRvrulia sabaJo kanonmdeblobiT. igi warmoadgnes

saxelmwifo biujetSi savaldebulo Senatans saqarTvelos sabaJo sazRvarze

saqonlis gadaadgilebisaTvis da gamoiTvleba saqonlis saxeobisa da sabaJo

Rirebulebis mixedviT.

Page 11: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

11

2.2 arasagadasaxado Semosavalebi

biujetis Semosavlebis erT-erT mniSvnelovan wyaros gadasaxadebis garda

warmoadgens arasagadasaxado Semosavlebi _ mimdinare daniSnulebis yvela

sabiujeto Semosavali, garda sagadasaxado da kapitaluri Semosavlebisa.

arasagadasaxado Semosavlebi moicavs 10 ZiriTad jgufs, romlebic Tavis

mxriv klasificirebulia ufro detalurad Semosavlis TiToeuli

konkretuli wyaros mixedviT.

arasagadasaxado Semosavlebi moicavs Semdeg jgufebs:

mosakreblebi _ sabaJo, salicenzio, sanebarTvo, saxelmwifo

sertifikatis, saregistracio, saxelmwifo saeqspertizo mosakreblebi,

saxelmwifo baJi da sxva.

saxelmwifo qonebis ijaridan miRebuli Semosavlebi _ is Semosavali,

romelic miiReba saxelmwifo qonebis ijariT an gaqiravebiT. aq

erTiandeba miwis ijaridan miRebuli Semosavlebi, Senoba-nagebobebis

ijariT miRebuli Semosavlebi, manqana-danadgarebisa da mowyobilobebis

ijariT miRebuli Semosavlebi.

momsaxurebis gawevis safasuriT miRebuli Semosavlebi _ saxelmwifo

mmarTvelobis organoebisaTvis, an saxelmwifo mmarTvelobis organoebis

saqveuwyebo dawesebulebebisa da sabiujeto organizaciebisaTvis

gadaxdili safasuri, romelic gadaixdevineba momsaxurebis gawevisaTvis.

Semosavali araZiriTadi (Tanmdevi) gayidvidan _ araZiriTadi (Tanmdevi)

gayidvidan miRebul Semosavalebi, romlis TviTRirebulebis dadgena

SeuZlebelia. magaliTad, bileTebis, safosto markebis realizacia da

sxva.

Semosavali dividendebidan da erovnuli bankis mogebidan _ saxelmwifo

wilobrivi monawileobiT Seqmnili sawarmoebidan miRebuli dividendebi

da erovnuli bankis mogeba.

roialti _ safasuri sasargeblo wiaRiseulis mopovebisa da

teqnogenuri warmonaqmnebis gadamuSavebis procesSi wiaRiT sargeblobis

uflebisaTvis, saavtoro uflebebis, programuli uzrunvelyofis,

patentis, naxazis an modelis, savaWro niSnisa da sxva Tanmdev

uflebaTa gamoyenebisaTvis an gamoyenebis uflebisaTvis, samrewvelo,

savaWro an samecniero-kvleviTi gamoyenebisaTvis an gamoyenebis

uflebisaTvis, nou-haus gamoyenebisaTvis, kinofilmebis, videofilmebis,

xmis Canawerebis an sxva saSualebaTa gamoyenebisaTvis an gamoyenebis

uflebisaTvis.

Page 12: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

12

saxelmwifo sesxis, depozitis, veqsilis da sxva saxis procenti

(sargebeli) _ saxelmwifos mier gacemuli sesxebidan da kreditebidan

procentebis saxiT miRebul Semosavlebi. aq ar aRiricxeba sesxebis

(kreditebis) ZiriTadi Tanxis dabruneba.

jarimebiTa da sanqciebiT miRebuli Semosavlebi _ yvela im

administraciuli jarimebiTa da sanqciebiT miRebuli Semosavali,

romelic dgindeba administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsiT.

gacemuli kreditebis dabruneba _ qveynis SigniT (saxelmwifo

mmarTvelobis sxva doneebze, arasafinanso saxelmwifo sawarmoebze,

safinanso institutebze da sxva pirebze gacemuli kreditebi), aseve

qveynis gareT (sxva qveynis mTavrobebsa da saerTaSoriso

organizaciebze gacemuli kreditebi) gacemuli kreditebis dabruneba.

sxva arasagadasaxado Semosavlebi – am kategoriaSi aRiricxeba yvela

is arasagadasaxado Semosavali, romelic ar Sedis zemoT CamoTvlil

jgufebSi.

2.3 kapitaluri Semosavlebi

kapitalur Semosavlebs miekuTvneba saxelmwifos kuTvnili materialuri da

aramaterialuri aqtivebis gayidvidan miRebuli Semosavlebi, magaliTad,

sawarmoebis, sawarmoebSi arsebuli wilebis, Senoba-nagebobebis, manqana-

danadgarebis realizaciidan miRebuli Semosavlebi. aRniSnuli Semosavlebi

2004 wlamde biujetis deficitis dafinansebis wyaros warmoadgenda, amJamad

ki igi SemosavlebSia gadatanili.

2.4 grantebi

biujetis Semosavlebis Sevsebis erT-erT wyaros warmoadgens grantebi,

romlebic ar eqvemdebarebian dabrunebas. wlebis ganmavlobaSi saqarTvelos

biujeti mniSvnelovnad iyo damokidebuli grantebze. arsebobs fuladi da

sasaqonlo grantebi. grantebi SeiZleba daiyos miRebis wyaroebis mixedviT:

sxva qveynis mTavrobebidan miRebuli grantebi;

saerTaSoriso organizaciebidan miRebuli grantebi;

sxva sagareo arasaxelmwifoebrivi wyaroebidan miRebuli grantebi;

saxelmwifo mmarTvelobis sxva doneebis organizaciebidan miRebuli

grantebi;

sxva araklasificirebuli grantebi.

Page 13: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

13

2.5 deficitis dafinansebis wyaroebi

biujeti arsebobs deficituri da proficituri. im SemTxvevaSi, rodesac

biujetis Semosavlebi aRemateba mis xarjebs, biujeti proficituria. xolo

rodesac Semosavlebi xarjebze naklebia adgili aqvs biujetis deficits.

biujetis deficitic da proficitic mTavrobis mier winaswaraa

gansazRvruli da mas amtkicebs parlamenti.

rodesac saxelmwifo biujetis gadasaxdelebi aRemateba Semosavlebs,

sxvaobis dabalanseba xdeba sesxis aRebis anu deficitis dafinansebis xarjze.

biujetis deficiti SeiZleba dakavSirebuli iyos qveynis ekonomikuri

ganviTarebis mizniT msxvili investiciebis gamoyofasTan, aseve stiqiur

ubedurebebTan, omTan da sxva SemTxvevebTan. deficiti orgvari xasiaTisaa:

cikluri da struqturuli. cikluri deficiti warmoebis cikluri dacemis

Sedegia, xolo struqturuli deficiti dakavSirebulia xelisuflebis mier

xarjebis Segnebulad gadidebasTan. deficituri biujetis dagegmvisas

gasaTvaliswinebelia, rom izrdeba saxelmwifo vali, ramdenadac deficitis

dafinansebis ZiriTad wyaros sesxebi warmoadgens.

deficitis dafinansebis ZiriTad wyaroebs warmoadgenen:

• ucxouri kreditebi da sesxebi;

• Sida kreditebi da sesxebi, maT Soris saxelmwifo saxazino

valdebulebebidan mobilizebuli Tanxebi.

III. biujetis gadasaxdelebi

biujetis gadasaxdelebi biujetis angariSebidan gasacemi yvela saxis

fuladi saxsrebis erTobliobaa. saxelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi biujetebis gadasaxdelebi moicavs: xarjebs, dakreditebas,

saaqcio kapitalSi monawileobas da valis amortizacias _ sesxis ZiriTadi

Tanxis dafarvas.

gadasaxdelebi = xarjebi + dakrediteba + valis dafarva

biujetis xarjebi warmoadgens centraluri, avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi xelisuflebis mier maTi amocanebisa da funqciebis

ganxorcielebis mizniT gamoyenebul fulad saxsrebs.

Page 14: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

14

gadasaxdelebis aRricxvisa da analizisaTvis SemuSavebulia klasificirebis

sistema, romlis mixedviTac saqarTveloSi damtkicebulia gadasaxdelebis

asaxvis erTiani ekonomikuri da funqcionaluri klasifikatori. amasTan

erTad, biujeti mtkicdeba RonisZiebebisa da organizaciuli klasifikaciis

WrilSi.

3.1 saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis funqcionaluri klasifikacia

funqcionaluri klasifikaciis sistema gaTvaliswinebulia saxelmwifo

xarjebis saCveneblad, romlebic miimarTeba farTo erovnul miznebis

dasafinanseblad. funqcionaluri klasifikaciis sistema mTavrobas

saSualebas aZlevs dagegmos, gaanawilos da gaanalizos xarjebi ZiriTadi

funqcionaluri kategoriebis mixedviT (mag., ganaTleba, jandacva da a.S.). am

sistemis saSualebiT aseve SesaZlebelia sxvadasxva qveynebis analogiuri

msxvili kategoriebis xarjebis erTmaneTTan Sedareba.

saqarTvelos biujetebis xarjebis funqcionaluri klasifikaciis pirveli

done aerTianebs xarjebs, romlebic dakavSirebulia ZiriTadi saxelmwifo

funqciebis SesrulebasTan, xolo meore doneze xarjebi gaSlilia miznebis

msgavsobis mixedviT.

saqarTvelos biujetebis xarjebis funqcionaluri klasifikacia Sedgeba

pirveli donis 14 ZiriTadi jgufisagan:

1. saerTo daniSnulebis saxelmwifo momsaxureba;

2. Tavdacva;

3. sazogadoebrivi wesrigi da uSiSroeba;

4. ganaTleba;

5. janmrTelobis dacva;

6. socialuri dazRveva da socialuri uzrunvelyofa;

7. sabinao-komunaluri meurneoba;

8. dasvenebis organizacia da saqmianoba kulturis, sportis da

religiis sferoSi;

9. saTbob-energetikuli kompleqsi;

10. soflis meurneoba, satyeo meurneoba, meTevzeoba da monadireoba;

Page 15: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

15

11. samTomompovebeli mrewveloba da sasargeblo wiaRiseuli saTbobis

gareSe, gadamamuSavebeli mrewveloba, mSenebloba;

12. transporti da kavSirgabmuloba;

13. sxva momsaxureba, romelic dakavSirebulia ekonomikur

saqmianobasTan;

14. sxva momsaxureba, romelic ar aris dakavSirebuli funqcionaluri

klasifikaciis xarjebis sxva ZiriTad ganyofilebebTan.

3.2 saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis ekonomikuri klasifikacia

sabiujeto klasifikaciis ekonomikur WrilSi kodireba exmareba parlaments

da aRmasrulebel organoebs Seafason saxelmwifo xarjebis gavlena

ekonomikaze da dasaxuli miznebis gansaxorcieleblad dagegmili xarjebis

siswore da miznobrioba. biujetis gadasaxdelebis ekonomikuri klasifikacia

erTiania yvela donis biujetis, mxarjavi dawesebulebis da sabiujeto

organizaciisaTvis.

ekonomikur klasifikaciaSi xarjebi dayofilia oTx jgufad:

mimdinare xarjebi; kapitaluri xarjebi;

dakrediteba; valebis dafarva.

mimdinare xarjebSi aRiricxeba qveynis samTavrobo organizaciebis mier

dagegmili mimdinare saqmianobis operaciebi. mimdinare xarjebi iyofa Semdeg

kategoriebad:

• xarjebi saqonelze da momsaxurebaze _ muSa-mosamsaxureTa Sromis

anazRaureba, damqiraveblidan anaricxebi (socialuri gadasaxadis

gadaxda), mivlinebebi da sxva saqoneli da momsaxureba. es ukanaskneli

muxli sakmaod mniSvnelovania, radgan masSi mocemulia: ofisis, kvebis,

komunaluri, rbili avejisa da uniformis SeZenis, samedicino,

transportis Senaxvisa da momsaxurebis xarjebi.

• procentebis gadaxda _ gadasaxdelebi nasesxebi fuladi saxsrebiT

sargeblobisaTvis. am muxliT xdeba Sida da sagareo valis procentis

dafarva.

• subsidiebi, subvenciebi da mimdinare transfertebi _ mimdinare

miznebisaTvis saxelmwifos mier usasyidlod, daubruneblad gacemul

Page 16: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

16

daxmareba (subsidiaSi SesaZlebelia asaxul iqnes fuladi an

naturaluri saxiT gacemuli daxmareba); gansazRvruli

RonisZiebebisaTvis miznobrivad gamoyofili fuladi daxmarebebi,

romelic miznobriobis an vadis darRvevis SemTxvevaSi eqvemdebareba

dabrunebas (subvenciebi); sabiujeto organizaciebze, saojaxo

meurneobebze da mmarTvelobis sxva doneebze saTanado wesiT

usasyidlod gacemuli daxmarebebi (mimdinare transfertebi). amave

kategoriaSi aRiricxeba aseve sagranto xelSekrulebis mixedviT

saxelmwifos saxeliT gacemuli grantebi.

kapitaluri xarjebi iTvaliswinebs qveynis ekonomikis ganviTarebis ZiriTad

amocanebs. kapitalur xarjebs miekuTvneba yvela sabiujeto xarji, romelic

miimarTeba sainvesticio da sainovacio programebis dasafinanseblad. agreTve

kapitalis gazrdisaken mimarTuli yvela sxva xarji.

kapitalur xarjebSi Sedis:

ZiriTadi kapitalis SeZena _ xarjebi im saqonelze, romlis

saeqspluatacio vada aRemateba 1 wels an/da romelTa Rirebulebac

aRemateba 150 lars;

manqana danadgarebis, mowyobilobebis, satransporto da sxva ZiriTadi

saSualebebis SeZena; Senoba-nagebobebis SeZena, mSenebloba da

rekonstruqcia; manqana-danadgarebis, satransporto saSualebebisa da

Senoba-nagebobebis kapitaluri remonti (kapitaluri remonti moicavs

ZiriTadi fondebis, maT Soris Senoba-nagebobebis, satransporto

saSualebebis da manqana danadgarebis aRdgenis Rirebulebis xarjebs);

donorebis kreditebiTa da grantebiT dafinansebuli investiciuri

proeqtebis Tanadafinansebisa da Tanamonawileobis xarjebi _ xarjebi,

romlebic Tanadafinansebisa da Tanamonawileobis SemTxvevaSi,

miekuTvneba kapitaluri xarjebis kategorias;

saxelmwifo maragebis Sesaqmnelad saqonlis SeZena _ sagangebo

rezervebisa da sasaqonlo maragebis SeZenis xarjebi, romelsac

qveynisaTvis aqvs strategiuli da socialuri mniSvneloba;

aramaterialuri aqtivebis SeZena (patentebis, kompiuteruli

programebis, SeZena);

miwis SeZena - miwis, tyis, Siga wylebisa da sasargeblo wiaRiseulis

SeZenasTan dakavSirebuli xarjebi;

Page 17: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

17

kapitaluri transfertebi _ xidebis, gzebis, kulturis obieqtebis,

saavadmyofoebis, skolebis da sxva Senobebis mSeneblobis

dasafinanseblad gacemuli transfertebi. kapitalur transfertad

iTvleba saxsrebis usasyidlod gadacema, romelic atarebs erTjerad

da araregularul xasiaTs rogorc mimRebisaTvis, aseve gamcemisaTvis;

dakrediteba, saaqcio kapitalSi monawileoba. sabiujeto krediti

sabiujeto xarjebis dafinansebis formaa, romelic iTvaliswinebs

saxsrebis gadacemas sxva donis biujetebze, finansur da arafinansur

organizaciebze, usasyidlod an sargeblis ukan dabrunebis pirobiT. dakrediteba SeiZleba iyos saSinao da sagareo;

valis amortizacia _ sesxis ZiriTadi Tanxis dafarva. xSirad

xelisuflebas ar yofnis sakuTari Semosavlebi da iZulebulia aiRos

sesxi sxva wyarodan. aseT dros xdeba saxelmwifo valis warmoqmna.

saxelmwifo ixdis sesxis procents, aseeve, aqvs valdebuleba dafaros

valis ZiriTadi Tanxa. swored aRniSnuli muxliT xdeba gadaxdili

valdebulebebis aRricxva. valis amortizaciaSi Sedis rogorc saSinao,

aseve sagareo valebis dafarva.

IV. biujetis formirebis procesi

saqarTveloSi sabiujeto weli kalendarul wels emTxveva. momavali wlis

biujetis formirebis procesi iwyeba mimdinare wlis dasawyisSi. biujetis

proeqtis momzadebaze, Sesrulebaze da angariSgebaze pasuxismgebelia

aRmasrulebeli xelisufleba, xolo biujetis proeqtis ganxilvaze,

damtkicebasa da kontrolze uflebamosilia sakanonmdeblo xelisufleba.

saxelmwifo biujetis proeqtis momzadebasa da wardgenas koordinacias

uwevs da pasuxismgebelia finansTa saministro (ix. sqema #1; cxrili #1).

sabiujeto procesi grZeldeba 33 Tvis ganmavlobaSi. aqedan, dagegmvis faza

moicavs 7 Tves, ganxilvisa da damtkicebis faza _ 3 Tves, Sesrulebis faza

_ 12 Tves (sabiujeto weli Seesabameba kalendarul wels). angariSis

momzadebisa da damtkicebis procesi moicavs 11 Tves.

Page 18: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

18

sqema #1. sabiujeto procesis etapebi

4.1 biujetis proeqtis momzadeba da wargena

momavali wlis biujetis proeqtis momzadebis procesi iwyeba mimdinare wlis

1 marts, rodesac saqarTvelos finansTa saministro ekonomikuri

ganviTarebis saministrosTan da erovnul bankTan erTad (SesaZlebelia

mTavrobis gadawyvetilebiT sxva saministroebTan) iwyebs muSaobas ZiriTadi

monacemebisa da mimarTulebebis dokumentze. es ukanaskneli moicavs

saSualovadian makroekonomikur prognozs, saSualovadian fiskalur

prognozs da sabiujeto da sagadasaxado politikis ZiriTad mimarTulebebs.

saSualovadiani makroekonomikuri prognozis safuZvels warmoadgens qveynis

socialur-ekonomikuri ganviTarebis indikaturi gegmis proeqti. igi moicavs

mTlian Sida produqts, inflacias, xelfasebis cvlilebebs, warmoebas

seqtorebis mixedviT, sagadamxdelo balanss, valutis kurss, monetarul

maCveneblebs da sxva ZiriTad elementebs.

biujetis proeqtis momzadeba

proeqtis wardgena

proeqtis ganxilva

biujetis damtkiceba

biujetis Sesruleba

biujetis angariSgeba da

kontroli

Sesrulebuli biujetis

damtkiceba

Page 19: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

19

saSualovadiani fiskaluri prognozi aris saSualovadian makroekonomikur

prognozze dafuZnebuli Semosavlebis, xarjebis da dafinansebis ZiriTadi

elementebis prognozi.

sabiujeto da sagadasaxado politikis ZiriTadi mimarTulebebi moicavs:

mimdinare biujetis mdgomareobas; winadadebebs biujetis strategiis Sesaxeb,

romelic gamomdinareobs mTavrobis politikisa da prioritetebisagan;

ZiriTad fiskalur da finansur direqtivebsa da miznebs; Semosavlebisa da

xarjebis ZiriTad kategoriebs (sabiujeto wlisaTvis). igi efuZneba

saSualovadian makroekonomikur prognozs, saSualovadian fiskalur

prognozs, mimdinare wlis fiskaluri mdgomareobisa da strategiis angariSs.

ZiriTadi monacemebisa da mimarTulebebis dokuments finansTa saministro

saqarTvelos mTavrobas warudgens 15 aprilamde. 1 maisamde, prezidentTan

SeTanxmebiT, saqarTvelos mTavroba aRniSnul dokuments parlamentis

ekonomikuri profilis komitetebs warudgens. 1 ivnisamde safinanso-

sabiujeto komiteti Sesabamisi komitetebis daskvnebze dayrdnobiT amzadebs

daskvnas da ugzavnis saqarTvelos mTavrobas. 15 ivnisamde ki saqarTvelos

mTavroba amtkicebs kadrebisa da xarjebis zRvrul moculobas. momdevno 5

dRis ganmavlobaSi saqarTvelos finansTa saministro yvela ZiriTad mxarjav

erTeuls ugzavnis sabiujeto cirkulars (sabiujeto ganacxadi), sadac

miTiTebulia saStato erTeulisa da xarjebis zeda zRvari konkretuli

sabiujeto wlisaTvis. parlamentisa da kontrolis palatis saStato

erTeulebis da xarjebis zeda zRvars gansazRvravs mTavroba prezidentTan

SeTanxmebiT (parlamentis mier wardgenili proeqtis safuZvelze).

mxarjavi dawesebulebebis xelmZRvanelebi sabiujeto cirkularze

dayrdnobiT amzadeben sabiujeto ganacxadebs da 15 agvistomde warudgenen

saqarTvelos finansTa saministros. sabiujeto ganacxadi unda Seicavdes

Semdeg informacias:

gasuli sabiujeto wlis faqtobrivi Semosulobebi da gadasaxdelebi,

mimdinare wlis mosalodnel Semosulobebi da gadasaxdelebi, dasagegmi

sabiujeto wlis Semosulobebisa da gadasaxdelebis prognozebi;

sabiujeto klasifikaciis mixedviT momavali sabiujeto wlis da kidev

Semdgomi 2 sabiujeto wlisaTvis gaangariSebuli Semosulobebi da

gadasaxdelebi;

informacia biujetidan dasafinansebeli TanamSromlebis moTxovnili

odenobis Sesaxeb;

Semosulobebisa da gadasaxdelebis prognozebis dasabuTeba;

Page 20: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

20

informacia mxarjavi dawesebulebebis mier miRebuli an misaRebi

arafuladi grantebis Sesaxeb.

saqarTvelos finansTa saministro sabiujeto ganacxadebs amowmebs da mxarjav

dawesebulebebTan erTad ixilavs 30 agvistomde. mxarjav dawesebulebas da

saqarTvelos finansTa saministros Soris SeuTanxmeblobis SemTxvevaSi

gadawyvetilebas iRebs saqarTvelos mTavroba.

15 seqtembramde saqarTvelos finansTa saministro saqarTvelos mTavrobas

gansaxilvelad warudgens biujetis proeqts, xolo 1 oqtombramde

saqarTvelos mTavroba prezidentTan SeTanxmebiT saxelmwifo biujetis

kanonis proeqts warudgens parlaments.

4.2 biujetis proeqtis ganxilva da damtkiceba

saqarTvelos saxelmwifo biujetis kanonproeqtis ganxilva iwyeba

parlamentis komitetebSi. sakomiteto mosmenebis Semdeg kanonproeqti

ganixileba saqarTvelos parlamentis plenarul sxdomaze. biujetis proeqtsa

da mimdinare wlis saxelmwifo biujetis Sesrulebis Sesaxeb moxsenebas

waradgens saqarTvelos premier-ministri an mTavrobis wevri premier-

ministris davalebiT. parlamenti aseve ismens kontrolis palatisa da

parlamentis safinanso-sabiujeto komitetis moxsenebebs.

saqarTvelos parlamenti saxelmwifo biujets amtkicebs erTi mosmeniT xmaTa

ubralo umravlesobiT. saqarTvelos parlaments SeuZlia mxari ar

dauWiros saxelmwifo biujetis Sesaxeb warmodgenil kanonproeqts. am

SemTxvevaSi saqarTvelos mTavroba saqarTvelos prezidentTan SeTanxmebiT 2

kviris vadaSi warudgens parlaments kanonproeqtis axal variants, romlis

daumtkiceblobis SemTxvevaSi prezidents ufleba aqvs daiTxovos parlamenti

da dekretiT daamtkicos saxelmwifo biujeti.

im SemTxvevaSi, Tu saqarTvelos parlamenti axali sabiujeto wlis

dawyebamde ver daamtkicebs biujets, aRmasrulebeli xelisuflebis

organoebs ufleba eZlevaT nakisr valdebulebaTa Sesasruleblad

aucilebeli xarjebi gawion TveSi wina wlis asignebebis moculobis erTi

meTormetedis odenobiT, miRebuli Semosavlebis farglebSi.

qveyanaSi sagangebo situaciis Seqmnis SemTxvevaSi, parlamenti uflebamosilia

daamtkicos mTavrobis SemoTavazebuli da prezidentTan SeTanxmebuli

Page 21: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

21

sagangebo biujeti sagangebo mdgomareobis xarjebis dasafinanseblad. aseve

SesaZlebelia SemoRebuli iqnes damatebiT gadasaxadebi, mosakreblebi, Tu

saWiro gaxdeba damatebiTi Semosavlebis mobilizeba.

saqarTvelos saxelmwifo biujetis Sesaxeb kanonSi cvlilebis Setanis

saWiroebis SemTxvevaSi, mTavroba prezidentTan SeTanxmebiT saqarTvelos

parlaments dasamtkiceblad warudgens aRniSnul cvlilebebs.

iseTi kanonis an normatiuli aqtis proeqti, romelic gavlenas moaxdens

saqarTvelos saxelmwifo biujetiT dadgenil Semosulobebsa an/da

gadasaxdelebze, parlamentis mier SeiZleba ganxiluli iqnes mxolod im

SemTxvevaSi, Tu maT axlavs saqarTvelos saxelmwifo biujetis Sesaxeb

kanonSi cvlilebebis proeqti. aRniSnuli kanonproeqtebi parlamentma

SeiZleba daamtkicos mxolod mTavrobis Tanxmobis Semdeg.

4.3 biujetis Sesruleba

wliuri sabiujeto kanonis miRebisa da prezidentis mier misi

xelmowerisTanave, saqarTvelos finansTa saministro TiToeul mxarjav

dawesebulebas awvdis informacias masze gamoyofili asignebebis Sesaxeb.

amasTan erTad, finansTa saministro muSaobas iwyebs sabiujeto saxsrebis

ganweraze. ganwera aris dokumenti, romelSic biujetis Semosulobebi da

gadasaxdelebi gaSlilia kvartlebis mixedviT, biujetis kanonisa da

klasifikaciis Sesabamisad. ganwerili xarjebi da Semosavlebi unda iyos

dabalansebuli. aRniSnuli dokumenti saWiroa imisTvis, rom ar moxdes

disbalansi xarjebsa da Semosavlebs Soris wlis sxvadasxva periodSi.

ganwera saxelmwifo biujetis Sesaxeb kanonTan erTad ZiriTadi dokumentia,

romelsac iyenebs saxazino samsaxuri xarjebis dasafinanseblad. saxazino

samsaxurs ufleba ar aqvs gasces Tanxa, Tu amas ar iTvaliswinebs ganwera.

saxelmwifo biujetis Sesrulebis procesSi Tu aRmoCnda, rom wlis pirvel

naxevarSi biujetis wliuri prognozirebuli Semosavlebi da grantebi

ganicdis 10 procentze met danaklis, mTavrobam prezidentTan SeTanxmebiT

parlaments unda warudginos mimdinare wlis bujetis kanonSi Sesabamisi

cvlilebebis proeqti.

Page 22: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

22

4.4 biujetis angariSgeba da kontroli

biujetis angariSgeba da kontroli sabiujeto procesis erT-erTi

mniSvnelovani nawilia. finansTa saministro yoveli Tvis 20 ricxvamde

saxelmwifo xazinis meSveobiT amzadebs angariSs saxelmwifo biujetis

Semosulobebis, gadasaxdelebisa da deficitis dafinansebis wyaroebis

Sesaxeb.

yoveli kvartlis dasrulebidan erTi Tvis ganmavlobaSi finansTa saministro

saqarTvelos parlaments warudgens saxelmwifo biujetis mimoxilvas,

romelic unda moicavdes Semdeg informacias: makroekonomikuri da

sabiujeto sferoSi mimdinare movlenebi; Semosulobebis, gadasaxdelebis da

deficitis dafinansebis wyaroebis faqtobrivi moculobis Sedareba wliuri

sabiujeto kanoniT damtkicebul moculobasTan da ZiriTadi gansxvavebebis

ganmartebebi.

finansTa saministros instruqciebisa da dadgenili vadebis Sesabamisad

mxarjavi dawesebulebebi amzadeben sakuTar saboloo angariSebsa da

angariSgebas, romlis safuZvelzec saqarTvelos finansTa saministro

amzadebs erTian wliur angariSsa da angariSgebas. erTiani wliuri angariSi,

angariSgeba da kontrolis palatis Sesabamisi daskvna parlaments

waredgineba saqarTvelos konstituciiT dadgenil vadebSi. finansTa

saministro angariSs amzadebs sabiujeto wlis damTavrebidan sami Tvis

vadaSi. kontrolis palatis daskvna, romelic asaxavs Tu ramdenad swori

da zustia warmodgenili angariSebi, parlaments waredgineba finansTa

saministros angariSis mosmenis Semdeg.

saxelmwifo biujetis Sesrulebis wliuri angariSebis ganxilvisa da

saqarTvelos kontrolis palatis moxsenebis Semdeg saqarTvelos parlamenti

ara ugvianes 1 noembrisa gamoscems dadgenilebas misi damtkicebis an

daumtkiceblobis Sesaxeb. saxelmwifo biujetis Seusruleblobis

SemTxvevaSi, Tu saqarTvelos parlamentma ar daamtkica saxelmwifo

biujetis Sesrulebis angariSi, prezidenti ganixilavs mTavrobis

pasuxismgeblobis sakiTxs da parlaments erTi Tvis vadaSi acnobebs

dasabuTebul gadawyvetilebas. saqarTvelos parlaments biujetis

Sesrulebis procesSi kanonierebis darRvevis SemTxvevaSi ufleba aqvs

mimarTos prezidents sabiujeto saxsrebis xarjvis SeCerebis moTxovniT.

Page 23: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

23

cxrili #1. saxelmwifo biujetis procesis kalendari

# vadebi procesi

1. 1 marti

finansTa saministro ekonomikis saministrosTan da

erovnul bankTan erTad iwyebs muSaobas ZiriTadi

monacemebisa da mimarTulebebis dokumentze

2. 15 aprilamde

finansTa saministro saqarTvelos mTavrobas

warudgens ZiriTadi monacemebisa da mimarTulebebis

dokuments

3. 1 maisamde

mTavroba prezidentTan SeTanxmebiT ZiriTadi

monacemebisa da mimarTulebebis dokuments

warudgens parlamentis ekonomikuri profilis

komitetebs

4. 1 ivnisamde

safinanso-sabiujeto komiteti Sesabamisi

komitetebis daskvnebze dayrdnobiT amzadebs

daskvnas da ugzavnis mTavrobas

5. 15 ivnisamde saqarTvelos mTavroba amtkicebs kadrebisa da

xarjebis zRvrul moculobas

6.

me-5 punqtis

Sesrulebidan 5 dRis

ganmavlobaSi

finansTa saministro yvela ZiriTad mxarjav

erTeuls ugzavnis sabiujeto cirkulars

7. 15 agvistomde

sabiujeto cirkularze dayrdnobiT, mxarjavi

dawesebulebebis xelmZRvanelebi sabiujeto

ganacxadebs warudgenen finansTa saministros

8. 30 agvistomde

finansTa saministro sabiujeto ganacxadebs

amowmebs da ixilavs mxarjav dawesebulebebTan

erTad

9. 5 seqtembramde

mxarjav dawesebulebas da finansTa saministros

Soris SeuTanxmebeli sakiTxebi waredgineba

mTavrobas saboloo gadawyvetilebis misaRebad

10. 15 seqtembramde finansTa saministro amzadebs biujetis proeqts da

warudgens mas saqarTvelos mTavrobas

11. 1 oqtombramde

mTavroba prezidentTan SeTanxmebiT parlaments

dasamtkiceblad warudgens saxelmwifo biujetis

Sesaxeb kanonproeqts TandarTuli masalebiT

12. yoveli Tvis 20

ricxvamde

finansTa saministro xazinis meSveobiT amzadebs

angariSs saxelmwifo biujetis Semosulobebis,

gadasaxdelebis, deficitisa da dafinansebis

wyaroebis Sesaxeb

13.

yoveli kvartlis

dasrulebidan 1 Tvis

ganmavlobaSi

finansTa saministro saqarTvelos parlaments

warudgens saxelmwifo biujetis mimoxilvas

Page 24: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

24

14.

sabiujeto wlis

damTavrebidan ara

ugvianes 3 Tvisa

mxarjavi dawesebulebebi amzadeben sakuTar

saboloo angariSebsa da angariSgebas, romlis

safuZvelzec finansTa saministro amzadebs erTian

wliur angariSsa da angariSgebas

15. mTavrobis angariSis

wardgenis Semdeg kontrolis palata waradgens daskvnas

16 1 noembramde parlamenti gamoscems dadgenilebas saxelmwifo

biujetis damtkicebis an daumtkiceblobis Sesaxeb

17. me-16 punqtidan erT

TveSi

saxelmwifo biujetis Seusruleblobis SemTxvevaSi

Tu saqarTvelos parlamentma ar daamtkica

saxelmwifo biujetis Sesrulebis angariSi,

prezidenti ganixilavs mTavrobis pasuxismgeblobis

sakiTxs da parlaments acnobebs dasabuTebul

gadawyvetilebas

V. sabiujeto Tanxebis moZraoba da sagadasaxado Semosavlebis ganawileba

5.1 sabiujeto Tanxebis moZraoba

saxelmwifo biujetSi Semosavlebis miReba da sxvadasxva RonisZiebebis

dafinanseba xorcieldeba finansTa saministros saxazino samsaxuris

meSveobiT. saxazino samsaxurs erovnuli bankis saTao ofisSi gaxsnili aqvs

Semosavlebis erTiani angariSi, amasTan arc erT sabiujeto organizacias ar

aqvs ufleba xazinis nebarTvis gareSe romelime bankSi gaxsnas angariSi.

amasTan, xazinas ufleba aqvs gaauqmos adre gacemuli nebarTva da gasces

brZaneba gaxsnili angariSebis daxurvaze. saxelmwifo xazina pasuxismgebelia

saxelmwifo, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis da

teritoriuli erTeulebis biujetebis SemosulobaTa da saxelmwifo

biujetis gadasaxadebis srul da swor aRricxvaze. xazinas ufleba aqvs

avtonomiur respublikebTan da adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebiT

moemsaxuros maT saxsrebisa da angariSebis marTvis proesSi, aseve

moxsenebebis momzadebisas.

2004 wlis 5 aprilamde saqarTveloSi sabiujeto Tanxebi Semdegnairad

moZraobda (ix. sqema #2): gadasaxadis gadamxdeli momsaxure komerciuli

bankis an misi filialis meSveobiT ixdida biujetis kuTvnil Tanxas (amasTan,

SesaZlebeli iyo biujetSi naRdi fulis didi odenobiT Setana erovnul

bankSi an mis filialSi). momsaxure komerciuli banki (filiali) biujetSi

gadasaricx Tanxebs Sida angariSsworebis wesiT gadascemda Tavis saTao

ofiss. komerciuli bankis saTao ofisi angariSsworebas axdenda maTTvis

erovnul bankSi gaxsnil sakorespodento angariSidan, Sedegad, Tanxebi

Page 25: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

25

iricxeboda erovnuli bankis saTao ofisSi an mis filialebSi, regionebis

mixedviT. erovnuli bankis saTao ofisi an misi filiali Tanxas anawilebda

saxelmwifo da teritoriul biujetebs Soris. adgilobriv mmarTvelobasa

da TviTmmarTvelobas Soris Tanxas anawilebda komerciuli banki.

mobilizebuli sabiujeto Semosavlebis aRricxvisa da saxsrebis biujetebze

ganawilebis mizniT erovnul bankSi gaxsnili iyo daaxloebiT 42 000-mde

angariSi.

Page 26: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

26

sqema #2. Semosavlebis moZraobis Zveli sqema

2004 wlidan aseTi sqema ukve Seicvala da Tanxebi moZraoba Semdegnairad

xdeba (ix. sqema #3): gadamxdeli gadasaxads ixdis raionis komerciuli

bankis filialSi, komerciuli bankis filialidan Semosavlebi gadaecema mis

saTao ofiss, xolo Semdeg aRniSnuli Tanxebi miemarTeba erovnul bankSi.

erovnul bankSi ganTavsebulia xazinis erTiani angariSi sadac akumulirdeba

mTeli Tanxebi. erTiani angariSis qveangariSebia sagadasaxado da sabaJo

departamentis sarezervo fondebi da depozitebi.

sqema #3. reformis Semdgomi Semosavlebis moZraobis modeli

gadamxdeli

erovnuli

bankis

filiali

komerciuli

bankis saTao

ofisi

raionis

komerciuli

banki

erovnuli

bankis saTao

ofisi

komerciuli

banki

saxelmwifo

biujeti

mmarTveli

erTeulis

biujeti

TviTmmarTveli

erTeulis

biujeti

gadamxdeli

erovnuli

bankis saTao

ofisi

komerciuli

bankis saTao

ofisi

raionis

komerciuli

banki

xazinis erTiani angariSi

sarezervo

fondebi

(3%; 0,5%)

saxelmwifo

biujeti

avtonomiuri

respublikis

biujeti

depoziti

teritoriuli

erTeulis

biujeti

Page 27: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

27

finansTa saministros saxazino samsaxuris mier xarjebis gaweva sami

etapisagan Sedgeba(ix. sqema #4): valdebulebis aReba, damowmeba da saxsrebis

gadaxda. sabiujeto organizacia biujetiT damtkicebuli saxsrebis misaRebad

saxelmwifo xazinaSi waradgens Semdeg dokumentacias:

1. valdebulebis dokumenti;

2. damowmebis dokumenti; 3. sagadasaxado davaleba.

sqema #4. xarjebis moZraobis modeli

5.2 sagadasaxado Semosavlebis ganawileba sagadasaxado Semosavlebis biujetebs Soris ganawileba xorcieldeba kanoniT

dadgenili wesiT1. adgilobrivi TviTmmarTvelobis biujetebSi srulad

Cairicxeba qonebis da saTamaSo biznesis gadasaxadebi. qalaqis, romelic ar

Sedis raionis SemadgenlobaSi, biujetSi srulad Cairicxeba rogorc

adgilobrivi, aseve saSemosavlo da mogebis gadasaxadebi. biujetebs Soris

saerTo saxelmwifoebrivi gadasaxadebis ganawileba mocemulia cxril #2 –

Si.

1 saqarTvelos kanoni “sagadasaxado, arasagadasaxado da kapitaluri Semosavlebis

biujetebs Soris ganawilebis Sesaxeb”

biujetis kanoniT

damtkicebuli

gegma

valdebuleba

damowmeba

sagadasaxado

davaleba

fulis Camowera

xazinis

angariSidan

Page 28: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

28

cxrili #2. saerTo saxelmwifoebrivi gadasaxadebis biujetebs Soris

ganawileba

Semosavlebi saxelmwifo

biujeti

afxazeTis

a/r biujeti

aWaris a/r

biujeti

sxva teritoriuli

erTeulebis

biujetebi

saSemosavlo gadasaxadi 100.0 100.0 100.0 mogebis gadasaxadi 100.0 100.0 100.0 damatebuli Rirebulebis

gadasaxadi

saqarTvelos sagadasaxado

organoebis mier mobilizebuli

(garda aWaris avtonomiuri

respublikis)

100.0

aWaris avtonomiuri

respublikis sagadasaxado

organoebis mier mobilizebuli

100.0

afxazeTis avtonomiuri

respublikis sagadasaxado

organoebis mier mobilizebuli

100.0

importirebul produqciaze 100.0 aqcizi saqarTvelos teritoriaze

realizebul produqciaze 100.0

importirebul produqciaze 100.0 sabaJo gadasaxadi 100.0 socialuri gadasaxadi 100.0

Page 29: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

29

VI. sabiujeto procesis monitoringi 6.1 biujetis monitoringis saxeebi

sabiujeto procesSi erT-erTi mniSvnelovani adgili ukavia monitorings.

biujeti ar warmoadgens ubralo finansur gegmas, radgan igi atarebs

kanonis xasiaTs. Sesabamisad, dauSvebelia kanoniT gansazRvruli sabiujeto

Tanxebis aramiznobrivi xarjva. sabiujeto procesis monitoringi biujetis

Semosulobebisa da gadasaxdelebis Sefasebis, aseve gakontrolebis qmediTi

intrumentia.

monitoringi SesaZlebelia Catardes sabiujeto procesis yvela etapze -

Sedgena, ganxilva, damtkiceba, aRsruleba, kontroli da angariSgeba.

monitoringi xorcieldeba biujetis rogorc saSemosavlo, aseve xarjviTi

nawilis mimarT. SesaZleblia Catardes biujetis sxvadasxva tipis

monitoringi.

biujetis finansuri monitoringisas aqcenti unda gakeTdes biujetis

Semosulobebsa da gadasaxdelebze sabiujeto procesis etapebis mixedviT.

cxrili #3. finansuri moinitoringisTvis saWiro informacia

sabiujeto

procesis etapebi Semosulobebi gadasaxdelebi

Sedgena

finansTa saministros mier

momzadebuli winaswari

parametrebi, dasabuTeba,

cvlilebebi, romelic

ganxorcielda kanonproeqtis

parlamentSi wardgenamde

mxarjavi erTeulebis mier

mowodebuli finansuri

saxsrebis ganacxadebi. finansTa

saministrosa da mxarjav

erTeulebs Soris dialogis

procesSi Setanili

koreqtirebebi

ganxilva da

damtkiceba

biujetis proeqtSi mTavrobis

da parlamentis mier Setanili

cvlilebebi da biujetis

saboloo damtkicebuli

varianti

biujetis proeqtSi mTavrobis

da parlamentis mier Setanili

cvlilebebi da biujetis

saboloo damtkicebuli

varianti

aRsruleba

mTavrobis perioduli

angariSebi sabiujeto

Semosulobebis mobilizebis

Sesaxeb, mTavrobis dasabuTeba,

saxazino samsaxuris

momimdinare informacia

mTavrobis perioduli

angariSebi gadasaxdelebis

Sesaxeb, mTavrobis dasabuTeba,

saxazino samsaxuris momimdinare

informacia

kontroli da

angariSgeba

mTavrobis da kontrolis

palatis angariSebi.

mTavrobis da kontrolis

palatis angariSebi. mxarjavi

Page 30: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

30

sagadasaxado da sabaJo

saqveuwyebo dawesebulebebis

angariSebi

erTeulebis angariSebi

biujetis monitoringi SesaZlebelia Catardes efeqtianobis kuTxiT, rac

danaxarjebTan Sedegis urTierTTanafardobis analizs gulisxmobs. Tumca

aseTi tipis analizi mniSvnelovan sirTuleebTan aris dakavSirebuli, radgan

qveyanaSi biujetis programuli dagegmvis principi faqtobrivad ar

arsebobs da dasaxuli konkretuli amocanebis da Sefasebis maCveneblebis

gamoyeneba rTulia. konkretul sferoSi seriozuli muSaobis Sedegad

SesaZlebelia iseTi monitoringis Catareba, romelic gamoavlens sferoSi

sabiujeto xarjebis efeqtianobas.

sqema #5. monitoringi efeqtianobis kuTxiT

resursebSi moiazreba rogorc finansuri aseve sxva tipis resursebi

produqti aris biujetidan gaweuli xarjebis Sedegad Seqmnili saqoneli an

momsaxureba. magaliTad: axali skolis aSenebis sabiujeto xarjebiT

dafinansebisas, produqti iqneba axali skola. produqtisagan gansxvavdeba

socialuri Sedegi. zemomoyvanili magaliTis SemTxvevaSi socialuri Sedegi

SesaZloa iyos moswavleTa garkveuli raodenobisaTvis saswavlo pirobebis

Seqmna an gaumjobeseba. monitoringis dros erTmaneTs unda SevadaroT

resursebi da Seqmnili produqti an Sedegi. Sefaseba unda moxdes imis

mixedviT Tu ramdenad efeqtianad ganxorcielda dagegmili RonisZieba.

resursebi

produqti

Sedegi

Page 31: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

31

kanonierebis kuTxiT biujetis monitoringi gulisxmobs sabiujeto

procesesis mimdinareobisas sakanonmdeblo da normatiuli aqtebis

Sesabamisad realuri qmedebebis urTierTSedarebasa da gadaxrebis

gamovlenas.

sqema #6. monitoringi kanonierebis kuTxiT

politikuri kuTxiT monitoringi gulisxmobs sabiujeto procesze

sxvadasxva politikuri jgufebis zegavlenis Sefasebas. mocemuli sqema

SesaZloa gamoyenebul iqnes sabiujeto procesis TiToeul etapze.

sqema #7. monitoringi politikuri kuTxiT

kanonebiT da

normatiuli aqtebiT

gansazRvruli normebi

realuri

faqtebi

Sefaseba

realuri suraTis gadaxra

normatiuli aqtebiT gansazRvruli

normebisagan

politikuri

jgufebi poziciebi,

gadawyvetilebebi,

qmedebebi

zegavlena

procesze analizi,

Sefaseba

Page 32: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

32

mmarTvelobiTi kuTxiT monitoringi gulisxmobs sabiujeto procesTan

dakavSirebuli gadawyvetilebebis mimRebi saxelmwifo struqturebis

mmarTvelobiTi rgolebis mier miRebuli administraciuli gadawyvetilebis

zegavlenis analizs

cxrili #8. monitoringi mmarTvelobiTi kuTxiT

6.2 biujetis monitoringis Catarebis procesi

monitoringis Catarebis procesi moicavs Semdeg ZiriTad etapebs:

1. monitoringis obieqtis gansazRvra; 2. monitoringis miznebis Camoyalibeba;

3. monitoringis dagegmva; 4. informaciis Tavmoyra; 5. Sedegebis analizi da daskvnebis SemuSaveba;

6. analizis Sedegebis gavrceleba da gamoyeneba.

monitoringis obieqtis gansazRvra

monitoringis procesis ganxorcielebisaTvis upirveles yovlisa, mkafiod

unda ganisazRvros monitoringis obieqti (mag. sfero, programa, saqmianobis

saxe, procesi, organizacia).

monitoringis miznebis Camoyalibeba

zustad unda ganisazRvros monitoringis mizani. miznis Camoyalibeba

gulisxmobs monitoringis strategiis zust SerCevas, radganac SesaZloa

biujetis finansuri, Sinaarsobrivi, dasmuli amocanebis Sesrulebis,

samarTlebrivi, miznobriobis, efeqtianobis da sxva tipis monitoingis

Catareba.

mmarTveli

rgoli sabiujeto

gadawyvetilebebi

zegavlena

procesze

analizi,

Sefaseba

Page 33: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

33

monitoringis dagegmva

monitoringis dagegmvisas saWiroa Sedges dokumenti, romelSic aisaxeba

Semdegi sakiTxebi:

• monitoringis miznebi;

• monitoringis obieqti;

• monitoringis procesis ZiriTadi arsi da aqcentebi;

• monitoringis vadebi;

• monitoringisaTvis saWiro informaciis nusxa;

• informaciis mopovebisa da damuSavebis formebi;

• monitoringis Catarebis detaluri samuSao gegma;

• monitoringis etapobrivi Sefasebis meqanizmi;

• monitoringis procesis menejmenti;

• monitoringis mosalodneli Sedegebi;

• monitoringis ganxorcielebisaTvis saWiro resursebi.

informaciis Tavmoyra

monitoringis procesSi SesaZlebelia gamoyenebul iqnes informaciis

mopovebis Semdegi ZiriTadi meTodebi:

• dokumentaciis Seswavla;

• dakvirveba;

• anketireba;

• interviu.

dokumentaciis Seswavla moicavs sakanonmdeblo, statistikuri, finansuri

da sxva oficialuri dokumentaciis Tavmoyrasa da Seswavlas. aRniSnuli

formis gamoyenebisaTvis saWiroa momzaddes dokumentaciis nusxa, Semdgom

ganisazRvros, Tu ra formiT da meTodiT moxdeba maTi mopoveba,

sistematizacia da damuSaveba.

dakvirveba gulisxmobs monitoringis jgufis mier garkveul movlenebsa da

faqtebze dakvirvebas. magaliTad, Tu biujetiT gaTvaliswinebuli iyo

garkveul teritoriaze gzis safaris Secvla, an raime Senobis aSeneba,

jgufs SeuZlia daaTvalieros aRniSnuli adgili da Seafasos, ramdenadaa

Sesrulebuli dagegmili amocana. rig SemTxvevebSi dakvirveba informaciis

miRebis yvelaze efeqturi saSualebaa. dakvirvebisaTvis winaswar unda

ganisazRvros dakvirvebis obieqtebis nusxa, miznebi da amocanebi. aseve,

unda daigegmos vin da ra vadebSi ganaxorcielebs mas. mizanSewonilia

dakvirvebis procesi garkveuli teqnikuri saSualebiT (foto, video, audio

saSualebebi) aRibeWdos.

Page 34: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

34

anketireba _ anketirebisaTvis saWiroa Seiqmnas kiTxvari, ganisazRvros

miznobriv respodentTa jgufi. winaswar unda dadgindes ra informaciis

miRebaa saWiro, aseve unda SeirCes kiTxvebi, maTi dasmis formebi da

Tanmimdevroba.

interviu informaciis miRebis kargi saSualebaa iseT SemTxvevebSi, rodesac

sakanonmdeblo da normatiuli baza da sxva saxis dokumentacia qmnis

gaurkvevlobebs da saWiroa detaluri informaciis miReba konkretuli

pirebisagan.

monitoringis Sedegebis analizi da daskvnebis SemuSaveba

mopovebuli informacia unda damuSavdes monitoringis miznebis Sesabamisad.

damuSavebisaTvis sasurvelia winaswar momzaddes modeluri analizis

formebi. analizis safuZvelze unda momzaddes rekomendaciebi da ZiriTadi

daskvnebi.

Page 35: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

35

terminTa ganmarteba

adgilobrivi biujeti _ saqarTvelos teritoriuli erTeulebis biujeti,

romelic Sedgeba Sesabamisi Semosulobebisa da gadasaxdelebisgan.

avtonomiuri erTeulebis biujeti _ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri

erTeulebis naerTi biujeti, romelic moicavs avtonomiuri respublikebis

respublikur da maT SemadgenlobaSi Semavali teritoriuli erTeulebis

(sofeli, daba, Temi, raioni, raionuli daqvemdebarebis qalaqi da qalaqi)

biujetebs.

arapirdapiri gadasaxadi _ dabegvris iseTi forma, rodesac kanonmdeblobiT

dadgenil gadasaxads saqonlis an/da momsaxurebis SeZenisas ixdis

momxmarebeli. am tipis gadasaxadebi Sedian saqonlis fasSi an momsaxurebis

tarifSi da saqonlis mflobels misi (saqonlis) realizaciidan miRebuli

gadasaxadis odenoba Seaqvs biujetSi.

arasagadasaxado Semosavlebi _ mimdinare daniSnulebis yvela sabiujeto

Semosavali, garda sagadasaxado da kapitaluri Semosavlebisa.

asigneba _ biujetidan gansazRvruli fuladi Tanxis gamoyofa damtkicebuli

xarjebis gasawevad.

biujeti _ saqarTvelos centraluri xelisuflebis, avtonomiuri

respublikebis xelisuflebisa da adgilobrivi xelisuflebis

Semosulobebis, agreTve maTi funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis

mizniT gasawevi gadasaxdelebis nusxa.

biujetis deficiti _ biujetis xarjebisa da dakreditebis gadameteba

Semosavlebsa da fulad grantebze.

biujetis proficiti _ biujetis Semosavlebisa da fuladi grantebis

gadameteba xarjebsa da dakreditebaze.

biujetis Semosulobebi _ biujetis angariSebze misaRebi yvela saxis

fuladi saxsrebis erToblioba.

biujetis Semosavlebi – kanonmdeblobis Sesabamisad biujetebis angariSebze

misaRebi fuladi saxsrebi, romelTa dabruneba da anazRaureba ar xdeba.

biujetis gadasaxdelebi _ biujetis angariSebidan gasacemi yvela saxis

fuladi saxsrebis erToblioba.

Page 36: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

36

biujetis xarjebi _ centraluri, avtonomiuri respublikebisa da

adgilobrivi xelisuflebis mier maTi amocanebisa da funqciebis finansuri

uzrunvelyofis mizniT gamoyenebuli fuladi saxsrebi.

gadasaxadi _ saqarTvelos saxelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da

adgilobriv biujetebSi savaldebulo, upirobo fuladi Senatani, romelsac

ixdis gadasaxadis gadamxdeli gadaxdis aucilebeli, araekvivalenturi da

usasyidlo xasiaTidan gamomdinare.

granti _ oficialuri usasyidlo transferti, romelic moicavs rogorc

mimdinare, aseve kapitalur transfertebs da gaaCniaT miznobrivi xasiaTi.

kapitaluri Semosavlebi warmoadgens saxelmwifo qonebis, maT Soris

aramaterialuri aqtivebis gayidviT miRebul Semosavlebs.

mxarjavi dawesebuleba _ biujetis xarjebis organizaciuli klasifikaciis

mixedviT pirveli Tanrigis dawesebuleba, romlisTvisac biujetiT

gaTvaliswinebulia asigneba an saSemosavlo prognozi da igi pasuxismgebelia

xarjebisa da Semosavlebis marTvaze.

pirdapiri gadasaxadi _ gadasaxadis iseTi tipi, romelic wesdeba uSualod

Semosavalze.

sabiujeto sistema _ saxelmwifo finansuri resursebis mobilizaciisa da

gamoyenebis maregulirebeli sakanonmdeblo da kanonqvemdebare aqtebis,

safinanso-sabiujeto politikis, sabiujeto procesisa da saxelmwifo,

avtonomiuri respublikebisa da sxva teritoriuli erTeulebis biujetebis

erToblioba.

sabiujeto procesi _ sabiujeto sistemis monawileTa saqmianoba, romelic

moicavs biujetis proeqtis momzadebas, wardgenas, ganxilvas, damtkicebas,

biujetis Sesrulebas, angariSgebasa da kontrols.

sabiujeto organizacia _ mxarjavi dawesebuleba an mis daqvemdebarebaSi

myofi erTeuli, romelic axorcielebs sakuTari biujetis proeqtis

momzadebas, biujetis Sesrulebasa da angariSgebas dadgenili normebis,

standartebisa da wesebis Sesabamisad.

sagadasaxado Semosavlebi _ qveynis kanonmdeblobiT gansazRvruli

gadasaxadebis Sesabamisad mobilizebuli sabiujeto Tanxebis erToblioba.

Page 37: saxelmwifo biujeti da misi monitoringis meTodebi · saxelmwifo finansebi qveynis ekonomikis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia. saxelmwifo axdens fuladi resursebis mobilizebas, raTa

37

saxelmwifo biujeti _ centraluri xelisuflebis biujeti, romelic

moicavs sakanonmdeblo, aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis

Semosulobebsa da gadasaxdelebs.

fiskaluri politika _ saxelmwifos mier gadasaxadebis da xarjebis

sferoSi miRebuli gadawyvetilebebis erToblioba.