1

Evropska noć istraživača – dEsEt godina popularizacijE naukE u Evropi

“Pokreni lančanu reakciju” bio je slogan ovogodišnje Evropske noći istra-živača. Lančana reakcija ove manifestacije pokrenuta je još 2005. godine, koja ove godine slavi svoj prvi jubilej u Evropi – deset godina od kada je održana prva Noć istraživača. Od tada, više od 300 gradova u preko 35 evropskih zemalja su se pridružili ovoj inicijativi, s ciljem da približe nauku svim građanima, na zabavan i edukativan način.

“Kad odrastem, želim biti naučnica” – izjavila je Asja, dvanaestogodišnja djevojčica tokom posjete Sajmu nauke tokom Evropske noći istraživača 2015. godine, u Sarajevu. U ovoj kratkoj izjavi sadržan je osnovni cilj ma-nifestacije – da motivira mlade ljude na razmišljanje o nauci i istraživanji-ma kao potencijalnoj karijeri.

IZVJEŠTAJ

2

“Najdinamičnija konkuretna ekonomija na svijetu za-snovana na znanju”- ambicija je Evropske unije, zacr-tana u Lisabonskoj strategiji.

Evropa treba naučnike i istraživače da bi uspjela ispu-niti ovaj zahtjevni cilj. Nauka i istraživanja jesu osnov razvoja svakoga društva.

S ciljem promocije naučnih istraživanja, podsticanja mladih da razmišljaju o karijeri naučnika, kao i podi-zanja svijesti šire javnosti o uticaju raznih istraživanja na svakodnevni život, Evropska unija je 2005. godine pod okvirnim progamom FP7 (od prošle godine to je “Horizont 2020”) pokrenula inicijativu “Evropske noći istraživača” (“European Researcher’s Night”).

Zamišljena u maniru “Noći muzeja”, “Noć istraživača” je porodična manifestacija, posvećena popularnoj na-uci i učenju kroz zabavu, noć u kojoj se može saznati zašto su nauka i istraživači zaista važni za društvo, na interaktivan i zanimljiv način.

Bosna i Hercegovina se ovoj inicijativi pridružila 2012. godine, kada je “Noć istraživača” prvi put održana u Banja Luci.

I ove, 2015. godine, u Evropskoj noći istraživača dru-žili smo se u četiri bosanskohercegovačka grada: Sa-rajevu, Banja Luci, Mostaru te Bijeljini. Okupili smo preko 70 naučno-istraživačkih institucija iz cijele Bosne i Hercegovine, koje su na sajmovima nauke održanim u sva četiri grada predstavili svoj rad i naj-novija dostignuća.

Da interes mladih u Bosni i Hercegovini za nauku i istraživanja zaista postoji, pokazalo je 25 srednjih škola čiji su timovi učestvovali u takmičenjima za najbolji naučni projekat u sva četiri grada. Svi proje- kti odražavali su visok stepen inovativnosti i zahtjevali

pažljivu pripremu, u koju su timovi uložili mnogo slo-bodnog vremena.

Organizirali smo i druge brojne aktivnosti, gdje su gra-đani mogli učestvovati u različitim kvizovima, igrama i takmičenjima, te tako osvajati i nagrade. Osim toga, posjetitelji su bili u prilici ponešto naučiti i kroz pro-jekcije naučnih filmova, izložbe i pozorišnu prestavu. Djeca su se igrala naučnika u dječijem naučnom par-ku, učila o skrivenom svijetu vodozemaca i gmizavaca, učila letjeti, kako štedjeti energiju, te kako funkcioni-raju stvari oko nas. U završnici večeri imali smo af-ter-partije u sva četiri grada, gdje smo plesali u duhu nauke do kasno u noć.

jEdnostavna vizija “noći istraživača” u Bosni i HErcEgovini

Namjera je bila prigrliti ovu evropsku inicijativu, te na sličan način kako to rade i drugi gradovi širom Evro-pe, približiti nauku, naučnike i važnost istraživanja svim ljudima koji žive u Bosni i Hercegovini. Od 2012. godine Evropska noć istraživača u Bosni i Hercegovini je rasla iz godine u godinu, po broju organiziranih akti- vnosti, gradova koji su nam se pridruživali, te broju posjetitelja.

Danas je to događaj koji je postao dio tradicionalnog godišnjeg kalendara u zemlji, a to nam je bila vizija koju smo imali kada smo organizirali prvu Evropsku noć istraživača u Bosni i Hercegovini. Sada želimo proširiti tu viziju, da bismo uključili još više ljudi i pod-stakli još više gradova da nam se pridruže u najvećoj naučnoj zabavi u Evropi, te motivirali sve relevantne institucije i organizacije na dijalog o tome kako bolje podržati razvoj naučnih dostignuća u našoj zemlji.

Imamo čast da treći put budemo domaćini ovoj

manifestaciji koja ima puni smisao i koja nam na jedan posredan način približava nauku, te nas osvještava o tome koliko je nauka već

dugo dio naših života.

Nedžad KoldžoNačelnik općine Novo Sarajevo

3

Želja nam je bila baviti se naukom na drugačiji način:

yy kroz zabavu i interaktivne sadržaje dostupne svi-ma pokazati svim uzrastima da nauka nije bauk, da je bliska svim uzrastima i da je to nešto što nas svakodnevno okružuje, a da o tome niti ne razmišljamo;

yy mladim ljudima pružiti priliku da se druže sa na-učnicima u opuštenoj atmosferi, da kroz to dru-ženje saznaju da li je teško postati naučnik i šta je sve potrebno za to, šta sve podrazumijeva biti naučnik, te da li je baviti se naukom teško u našoj zemlji;

yy približiti mladim ljudima neke od grana nauke do-stupnih kod nas;

yy pružiti priliku naučnim institucijama i firmama da predstave svoj rad na jednom mjestu i razmijene iskustva;

yy pružiti priliku mladima da iskažu svoj interes za nauku kroz različite projekte;

yy pružiti priliku mladima da se informiraju o mogu-ćnostima i alternativama za naučno obrazovanje i istraživanje, te o mogućnostima financiranja nji-hovog obrazovanja u zemlji i u inostranstvu;

yy kreirati interaktivno okruženje u kojem će svi po-sjetitelji imati priliku isprobati neke od inovacija, te učestvovati u izvođenju naučnih eksperimenata;

yy uvesti “Noć istraživača” u program gradova, te po- stići visok nivo prepoznatljivosti;

yy proširiti se na još veći broj lokacija i gradova;

yy inicirati pozitivan i produktivan dijalog o boljoj podršci razvoju nauke, koji će uključivati sve rele-vantne institucije i organizacije.

uticaj “noći istraživača” u Bosni i HErcEgovini – šira slika

Dok mnogi “Noć istraživača” vide kao jednodnevnu manifestaciju u gradu, mi možemo vidjeti njen širi uti-caj na zajednice u kojima se odvija. Za nas nije važno samo ono što se dogodi na sam dan manifestacije. Mnogo nam je važnije prepoznati njen dugoročni uticaj i potencijalni tradicionalni karakter.

Da pobrojimo samo neka od naših očekivanja:

yy Bosna i Hercegovina kao država koja vrjednuje nauku na adekvatan način, shvatajući da je nauka važan segment društvenog razvoja;

yy obogaćen identitet gradova koji se pridruže ovoj inicijativi, a time i cijele Bosne i Hercegovine kroz pozitivan karakter i evropski duh manifestacije;

yy povećan broj mladih ljudi koji biraju naučne studi-je, što će rezultirati većim brojem aktivnih naučni-ka i istraživača, koji svojim radom u nauci dopri-nose razvoju zemlje;

yy poboljšan pristup informacijama za mlade ljude o obrazovanju u zemlji i inostranstvu, kao i mo-gućim izvorima financiranja studija na različitim nivoima;

yy podsticaj i podrška mladim ljudima sa ambicijama u nauci;

4

yy Sarajevo i drugi gradovi Bosne i Hercegovine mjesta okupljanja naučne zajednice i susreta lju-di iz različitih sredina sa naukom u neformalnoj atmosferi;

yy aktivnije relevantne institucije, poboljšano razu-mijevanje i komunikacija sa naučnom zajednicom u identifikaciji potreba za obrazovanjem naučnog kadra, te njihovoj neophodnoj podršci konkretnim disciplinama;

yy bolje generalno razumijevanje relacije nauka – društveni razvoj, tj. uticaj nauke, naučnog istraži-vanja i inovacija na pozitivan razvoj društva i ze-mlje uopće;

yy razvoj duha volonterizma u Bosni i Hercegovini, te razumijevanje važnosti doprinosa zajednici kroz volonterski rad.

promocija naukE – višEstruki EfEkti

Kao događaj namijenjen širokoj publici, “Noć istaži-vača” na različite načine promovira i podržava razvoj svijesti građana Bosne i Herzegovine o tome šta nauka u stvari znači za sve nas.

Podstičući razmišljanje o nauci, istraživanju i inovaci-jama, ova manifestacija ima višestruke efekte:

yy doprinosi osvještenju različitih slojeva društva, uključujući i poslovnu zajednicu, o važnosti nau-ke i različitim mogućnostima uključenja u njene tokove;

yy predstavlja priliku za susrete naučnika i ljudi koji se bave naučno-istraživačkim radom, te usposta-vu novih vidova saradnje u ovom polju;

yy omogućava prenos znanja naučnika na mlađe ge-neracije u neformalnom okruženju, te tako dopri-nosi demistifikaciji nauke;

yy potiče mlade ljude da razmisle o karijeri u nauci;

yy okuplja na jednom mjestu: one koji se već bave naukom, one koji bi to htjeli, one koji su odgovorni za podršku, kao i one koji bi mogli pružiti podršku;

yy povezuje studente i naučnike iz nekoliko grado-va Bosne i Hercegovine kroz susrete na jednom mjestu;

yy utiče na razvoj duha volonterizma među mladi-ma u Bosni i Hercegovini, kroz snažnu motivaciju mladih ljudi da kroz volonterizam stiču iskustvo i važna poznanstva.

Kroz prizmu otvorenosti za sve i zabavnog pristupa nauci kao osnovnog motiva, “Noć istraživača” vodi ka:

yy poboljšanju veza i odnosa unutar naučne zajedni-ce i šire;

yy boljem međugeneracijskom razumijevanju i održi- voj podršci izbora karijere u nauci i naučnom istaživanju;

yy poboljšanju opće kvalitete života kroz bogatiju saradnju naučne zajednice u zemlji sa onom u inostranstvu.

Mislim da ne moram naglašavati koliko je nauka važna za bilo koje društvo u svijetu. No, još važnije je da kroz nauku i istraživanje mladi ljudi uče kako stvari uopšte funkcionišu. Mislim da ovdje u

Bosni i Hercegovini ima mnogo talentovanih mladih ljudi.

Ne smijemo zaboraviti da bez ljudi koji dobro razumiju tehnologiju i nauku ne bi bilo napretka. Večeras učimo kako nauka može

biti zabavna i stimulativna.

larS-GuNNar WiGemarKambasador evropske unije u

Bosni i Hercegovini

5

platforma za partnErE

Evropska unija je incirala “Noć istraživača” da bi pod-stakla bolje generalno razumijevanje i prihvatanje na-uke kao karijere, te redovno podržava ovakve manife-stacije širom Evrope.

Međutim, bez podrške naših lokalnih partnera i prija-telja projekta, ova manifestacija ni u kom slučaju ne bi bila moguća u obimu u kojem smo je uspjeli organizi-rati ove godine.

Uz Evropsku uniju, nesebičnu podršku “Noći istraži-vača” u financijskom i organizacionom smislu pružili su Ministarstvo civilnih poslova Bosne i Hercegovine, Federalno ministarstvo nauke i obrazovanja, te Općina Novo Sarajevo, kao i gradovi Sarajevo, Mostar, Banja Luka i Bijeljina.

Posebnu zahvalnicu dugujemo Koledžu ujedinjenog svijeta u Mostaru, te Univerzitetu “Slobomir” u Bijeljini, koji su, uz našu podršku, logistički podržali organiza-ciju manifestacije u Mostaru i Bijeljini.

Mnogi drugi prijatelji manifestacije su se odmah odazvali pozivu za saradnju, jer su uvidjeli rele- vantnost i njenu važnost ne samo za grad, nego i Bo-snu i Hercegovinu uopće. Neki od njih su nam se i sami javili, već upoznati sa konceptom “Noći istraživača” od prošle godine.

Mnoge privatne kompanije prepoznale su “Evropsku noć istraživača” kao zanimljivu platformu za sopstvenu promociju, jer je manifestacija u međuvremenu prera-sla u veoma privlačan i poznat događaj u cijeloj zemlji. Ponudili su nam saradnju u neočekivanom obimu.

To nas čini ponosnim i veoma zahvalnim, jer smo bili u mogućnosti pružiti građanima zabavan i kompletniji sadržaj, koji je naišao na veoma pozitivne reakcije i ve-liki interes javnosti i medija.

Nadamo se da ćemo uspješnu saradnju uspostavljenu prethodnih godina nastaviti i u buduće, te proširiti listu onih koji prepoznaju važnost “Noći istraživača” kroz sopstvenu podršku.

Posebnu zahvalnost i veliku pohvalu želimo izraziti vo-lonterima, njih oko 140, koji su nesebično pomogli u direktnoj organizaciji manifestacije, koja je zbog njih bila vedrija, ljepša i lepršavija!

Ovaj događaj je jako bitan za mlade, za potencijalne istraživače, ali i za one koji su već naučnici i koji, nažalost, u Bosni i Hercegovini ne nailaze na razumijevanje odgovornih. U te odgovorne spadam i ja, a svi zajedno trebamo generalno podići

svijest o nauci i istraživanju.

elvira dilBerovićfederalna ministrica obrazovanja i nauke

6

Hvala svima koji su omogućili veoma sadržajnu “Noć istraživača” u

Sarajevu, Banja Luci, Mostaru i Bijeljini!Vidimo se i iduće godine!

žElitE znati višE?Ako ste zainteresirani provjeriti kako se Noć istraživača obilježava

širom Evrope, posjetite stranicu Evropske komisije http://ec.europa.eu/research/researchersnight/events_en.htm.

Ako ste propustili „Noć istraživača“ u Bosni i Hercegovine ove go-dine, provjerite kako je bilo na stranici www.nocistazivaca.ba ili

facebook https://www.facebook.com/NocIstrazivacaBiHte na https://www.youtube.com/watch?

v=IX8Y5950q9o

Fotografije: Vanja Čerimagić, Edis Muratović, Borjan Čamo, Esma Kurbegović

“noć istraživača” u mEdijima

U protekle dvije godine, manifestacija u Sarajevu je pobudila veliki medijski interes. Od trenutka slanja prve informacije o “Noći isrtaživača” u eter, skoro sva-kodnevno stizali su zahtjevi za gostovanjima na naci-onalnim i lokalnim radio i televizijskim stanicama. Ove godine taj interes je znatno povećan, prije svega jer su mediji u Bosni i Hercegovini već upoznati sa koceptom manifestacije, te shvataju njen značaj.

O obimu ovog interesa svjedoče i mnogobrojni članci na portalima, te naš izvještaj medijskog monitorin-ga, koji bi se u najkraćem mogao svesti na sljedeće podatke:

yy oko 35 gostovanja u programima, izjava i intervjua za TV i radio stanice(kratke snimljene i izjave uži-vo, direktne najave događaja putem telefona);

yy preko 70 članaka objavljenih na različitim portali-ma i u štampi;

yy 1 zajednička konferencija za novinare za sva četiri grada u prostorijama Delegacije Evropske unije u Bosni i Hercegovini;

yy promotivni spot na ekranu na BBI centru te dipleju na SCC šoping centru, emitovan dvije sedmice pri-je manifestacije svakodnevno;

yy promotivni spot emitovan u kinu “Cinema city” pred svaki film, sedam dana pred manifestaciju svakodnevno;

yy isti promotivni spot emitovan u sedmici pred do-gađaj dva puta dnevno na TVSA;

yy 15 jumbo plakata;

yy 10 city lightova;

yy 6 500 distribuiranih promotivnih letaka;

yy 900 distriburanih plakata;

yy preko 6 000 komada različitih promotivnih mate-rijala distribuiranih na dan manifestacije;

yy 2792 prijatelja na društvenoj mreži Facebook;

yy 5178 posjeta na web stranici manifestacije www.nocistrazivaca.ba tokom septembra 2015.

“noć istraživača” u Bosni i HErcEgo-vini u Brojkama

yy preko 70 organiziranih aktivnosti za posjetitelje;

yy 420 učesnika u organizaciji, uključujući i 140 volontera;

yy preko 1000 direktnih učesnika kroz aktivnosti (naučnika, izlagača, koordinatora, animatora, prezentatora…);

yy 350 učesnika u nagradnim kvizovima, takmiče-njima za najbolji crtež naučnika i najbolji naučni projekat

yy oko 17 000 posjetitelja;

yy preko 500 000 ljudi informisanih kroz različite medije.

pod pokrovitEljstvom EvropskE unijE

organizatori vEčEri naukE u sarajEvu i mostaru su Bili

Oxfam ured u Bosni i Hercegovini HEIS- Insitut za hidrotehniku Sarajevo Koledž ujedinjenog svijeta u Mostaru

uz podršku i saradnju sa

Ministarstvom civilnih poslova Federalnim ministarstvom Općinom Novo Sarajevo Bosne i Hercegovine nauke i obrazovanja

prijatElji projEkta: