1

Izvještaj o ispunjenosti predizbornih obećanja partija na vlasti u

Bosni i Hercegovini u mandatu 2010-2014.

Septembar 2014.

UG "Zašto ne"

2

1. Uvod

Inicijativa „Istinomjer“1 počela je sa praćenjem ispunjenosti predizbornih obećanja partija u

Bosni i Hercegovini 2010. godine, analizom ukupne ispunjenosti obećanja partija koje su

formirale vlast na državnom nivou u mandatnom periodu 2006-2010. godine. Osnovni cilj

monitoringa ispunjavanja predizbornih obećanja je afirmacija i jačanje političke odgovornosti

političkih partija u Bosni i Hercegovini. Kroz praćenje politika i mjera koje političke partije

provode u institucijama izvršne i zakonodavne vlasti, „Istinomjer“ nastoji da promovira

odgovoran pristup davanju i ispunjavanju predizbornih obećanja, kao jedan od temeljnih

pokazatelja odgovornosti političkih partija prema građanima i građankama.

U aktuelnom mandatu (2010-2014 godine), „Istinomjer“ prati progres u ispunjavanju obećanja

partija koje su formirale vlast na nivou Bosne i Hercegovine (Vijeće ministara BiH), Federacije

Bosne i Hercegovine (Vlada FBiH) i Republike Srpske (Vlada RS). Monitoring podrazumijeva

rezultate rada vlasti na ova tri nivoa, u odnosu na obećanja koja su dala partije koje su formirale

tijela izvršne vlasti na ovim nivoima, u svojim izbornim programima na Opštim/općim izborima

u Bosni i Hercegovini 03.10.2010. godine.

Ukupan broj partija koje su formirale izvršnu vlast na državnom i entitetskim nivoima je 11, od

čega je monitoringom pokriveno praćenje ispunjavanja obećanja 10 partija2 i jedne postizborne

koalicije.3

1 www.istinomjer.ba 2 Hrvatska stranka prava BiH jedina je partija čija obećanja nisu uključena u monitoring, jer nikada nije dostavila ili

javno prezentovala svoj izborni program za Opšte/opće izbore BiH 2010. godine. S obzirom da u komunikaciji sa

organima stranke, kao ni preko njihovog oficijelnog web-sajta, nije bilo moguće doći do takvog dokumenta, može

se zaključiti da ova partija nije imala izborni program na izborima 2010. godine, te nije ni bilo moguće vršiti

monitoring obećanja ove partije. 3„Osnove za formiranje vlasti u Federaciji BiH i platforma zajedničkog nastupa u institucijama BiH u mandatnom periodu 2010.-2014.“, koji predstavlja postizborni koalicioni sporazum SDP, SDA, NSRzB i HSP, poznatiji kao „Platforma“

3

2. Metodologija4

U procesu monitoringa, korištene su sljedeće kategorije izvora informacija: zapisnici sa sjednica

tijela izvršne i zakonodavne vlasti, oficijelni dokumenti predloženi ili usvojeni od strane Vijeća

ministara i entitetskih Vlada, statistički podaci, budžeti, podaci dobijeni od nadležnih institucija

po upitima ili zahtjevima za pristup informacijama, podaci dobijeni od organizacija civilnog

sektora, uključujući strukovna i druga udruženja, analize i izvještaji međunarodnih organizacija

i institucija, medijski izvještaji o radu institucija izvršne i zakonodavne vlasti (uključujući i izjave

zvaničnika/ca), te ekspertska mišljenja i analize rađene od strane organizacija civilnog društva

koje djeluju u različitim oblastima.

Ocjenjivanje ispunjenosti predizbornih obećanja u finalnom izvještaju uključuje sljedeće

ocjene:

● obećanje je dobilo ocjenu “ispunjeno” ukoliko su u periodu koji je pokriven

monitoringom ostvareni ciljevi koji su postavljeni obećanjem

● obećanje je dobilo ocjenu “djelimično ispunjeno” ukoliko su u periodu koji je pokriven

monitoringom djelimično ostvareni ciljevi koji su postavljeni obećanjem

● obećanje je dobilo ocjenu “ispunjeno većim dijelom” ukoliko su u periodu monitoringa

preduzete aktivnosti na ispunjavanju obećanja, te je ispunjen veći dio ciljeva obećanja,

ali obećanje nije u potpunosti ispunjeno

● obećanje je dobilo ocjenu “ispunjeno manjim dijelom” ukoliko su u periodu monitoringa

tek započete aktivnosti na njegovoj realizaciji ili ako su ostvareni rezultati daleko od

ispunjenja ciljeva obećanja

● obećanje je dobilo ocjenu “nije ispunjeno” ukoliko je u periodu koji je pokriven

monitoringom prošao rok da se ostvare ciljevi postavljeni obećanjem, a ti ciljevi nisu

ostvareni; ovu ocjenu dobila su i ona obećanja kod kojih su preduzete mjere koje bi

trebale dovesti do ispunjenja cilja, ali su izostali namjeravani rezultati.

● obećanje je dobilo ocjenu “prekršeno” ukoliko su u periodu koji je pokriven

monitoringom preduzete aktivnosti koje su dovele do rezultata suprotnih ciljevima koji

su postavljeni obećanjem

● Obećanje može dobiti ocjenu “neutemeljeno” u više slučajeva, kojima je zajedničko to

da se obećanje ne može ocijeniti u obliku u kom je dato u izbornom programu partije.

Ova ocjena daje se: ukoliko se obećanje odnosi na ciljeve koji su već ostvareni prije

početka aktuelnog mandata; ukoliko je istraživanje pokazalo da je obećanje nemoguće

ispuniti u obliku u kom je dato u izbornom programu; ukoliko je obećanje formulisano

na način koji ne omogućava da se postave relevantni parametri i indikatori za praćenje

ispunjenosti obećanja, te ukoliko se obećanje odnosi na ciljeve ili mjere koje izlaze iz

djelokruga ovlasti izvršne i zakonodavne vlasti.

4 Detaljniji pregled metodologije „Istinomjera“, koji uključuje i metodologiju ocjenjivanja konkretnosti izbornih

programa partija, kao i poređenja kompatibilnosti programa partija unutar postizbornih koalicija, dostupan je na

adresi http://istinomjer.ba/metodologija/

4

Navedene ocjene korištene su u praćenju onih obećanja čije je ispunjavanje vezano za onaj nivo

vlasti na kom učestvuje partija koja ih je dala. Obećanja iz izbornih programa partija koja se

odnose na neki drugi nivo vlasti, nisu ušla u proces monitoringa i označena su kao neobrađena

obećanja.

5

3. Monitoring ispunjenosti predizbornih obećanja 11 stranaka na

državnom i entitetskim nivoima vlasti u mandatu 2010-2014

Na nivou Bosne i Hercegovine, u aktuelnom mandatu u izvršnoj vlasti učestvuju ili su

učestvovale sljedeće partije:

● Hrvatska demokratska zajednica (HDZ)

● Hrvatska demokratska zajednica 1990 (HDZ 90)

● Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD)

● Savez za bolju budućnost BiH (SBBBiH)

● Socijaldemokratska partija BiH (SDP)

● Srpska demokratska stranka (SDS)

● Stranka demokratske akcije BiH (SDA)

Na nivou Federacije Bosne i Hercegovine, u aktuelnom mandatu u izvršnoj vlasti učestvuju

sljedeće partije:

● Hrvatska stranka prava BiH (HSP)

● Narodna stranka „Radom za boljitak“ (NSRZB)

● Socijaldemokratska partija BiH (SDP)

● Stranka demokratske akcije BiH (SDA)

Na federalnom nivou, praćeno je također i ispunjavanje obećanja koja su definirana

dokumentom „Osnove za formiranje vlasti u Federaciji BiH i platforma zajedničkog nastupa u

institucijama BiH u mandatnom periodu 2010.-2014.“, koji predstavlja postizborni koalicioni

sporazum navedene četiri partije, poznatiji kao „Platforma“.

Na nivou Republike Srpske, u aktuelnom mandatu u izvršnoj vlasti učestvuju sljedeće partije:

● Demokratski narodni savez RS (DNS)

● Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD)

● Socijalistička partija Republike Srpske (SPRS)

Prema nalazima „Istinomjera“, ovih 11 partija i jedna postizborna koalicija ukupno su u svojim

izbornim/postizbornim programima dale 1.941 obećanje. Od ovog broja, „Istinomjer“ je pratio

ispunjavanje 1.572 obećanja u aktuelnom mandatu. Obećanja koja se odnose na nivo vlasti u

kom ne učestvuje partija koja je dala ta obećanja, nisu bila obuhvaćena monitoringom i

6

označena su kao neobrađena obećanja (ukupno 369 obećanja). Od 11 partija, samo tri

učestvuju ili su učestvovale u izvršnoj vlasti i na entitetskom i na državnom nivou (SDP, SDA i

SNSD), te su sva obećanja ovih partija bila obuhvaćena monitoringom.

7

4. Ispunjenost predizbornih obećanja 11 stranaka na vlasti u BiH

2010-2014

Ispunjenost predizbornih obećanja svih partija koje učestvuju u vlasti na državnom i entitetskim

nivoima bila je nezadovoljavajuća. Sve partije koje su učestvovale ili učestvuju u radu Vijeća

ministara BiH, Vlade Federacije BiH i Vlade Republike Srpske uspjele su u potpunosti ispuniti tek

3% obećanja koje su dale u svojim izbornim programima za mandat 2010-2014. godine,

djelimično su ispunile 29% obećanja, dok je neispunjeno ostalo 68% ukupnog broja obećanja.

Kada se pogleda ispunjenost obećanja svake partije ponaosob, najveći procenat ispunjenih

obećanja imaju SNSD (9%) i SDA (4%), dok najmanji procenat ispunjenih obećanja imaju SDS i

HDZ, koje nemaju nijedno u potpunosti ispunjeno obećanje. Najveći procenat neispunjenih

obećanja ima SDS (100%), za kojim slijede HDZ 1990 i SBBBiH (83% i 79%), a najmanji procenat

neispunjenih obećanja imaju SNSD i DNS (58% i 63%), te SDA i SDP (obje po 68%).

3%

29%

68%

Ukupno sve partije

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

8

U izvještaju koji slijedi, predstavljeni su rezultati u ispunjavanju obećanja svih 11 partija na vlasti na

državnom i entitetskim nivoima, kao i postizborne koalicije formirane u Federaciji BiH („Platforma“), koja

je bila uključena u monitoring zajedno sa izbornim programima političkih partija na Opštim/općim

izborima 2010. godine u Bosni i Hercegovini.

4.1. Ispunjenost predizbornih obećanja Demokratskog narodnog saveza

Republike Srpske (DNS)

Demokratski narodni savez Republike Srpske (DNS) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u

Bosni i Hercegovini5 dao je ukupno 86 obećanja. DNS je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije

u Republici Srpskoj, od početka do kraja ovog mandata. Od ukupnog broja obećanja, 73 se odnosilo na

ciljeve i aktivnosti na entitetskom nivou vlasti. Od ukupnog broja obećanja, 13 obećanja (15%) se

odnosilo na ciljeve i aktivnosti na državnom nivou, te ova obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer

DNS nije učestvovao na tom nivou vlasti u mandatu 2010-2014.

5 Opšti izbori 2010. godine: Politička platforma, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/DNS.pdf

1%

4%

9%

0%

3%

0%

3%

1%

1%

1%

2%

31%

29%

34%

0%

19%

24%

14%

36%

30%

25%

24%

68%

68%

58%

100%

79%

76%

83%

63%

70%

74%

74%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

SDP

SDA

SNSD

SDS

SBB

HDZ BIH

HDZ 1990

DNS

SPRS

NSRzB

Platforma

Ukupna ispunjenost (%)

Ispunjeno Djelomično ispunjeno Neispunjeno

9

Od ukupnog broja obećanja DNS-a, ispunjeno je samo jedno, ili 1% obećanja. Nije ispunjeno 63%

obećanja, a u kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 36% obećanja, od čega je samo jedno

ispunjeno većim dijelom, 14 je djelimično ispunjeno, a 11 je ispunjeno manjim dijelom.

Najviše obećanja DNS je dao u oblasti obrazovanja i kulture (24), a najmanje u oblasti pravne države

(jedno obećanje). DNS je imao samo jedno ispunjeno obećanje, u oblasti državnog uređenja. DNS je

imao izuzetno veliki broj neutemeljenih obećanja (čak 17 od 73), što je posljedica vrlo nekonkretnog

programa koji je DNS ponudio na izborima 2010. godine.

4.2. Ispunjenost predizbornih obećanja Hrvatske demokatske zajednice (HDZ)

Hrvatska demokratska zajednica (HDZ) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini dala je ukupno 73 obećanja. HDZ je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije u Bosni

1%

36%

63%

DNS

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

1 1

14 11

29

0

17

73

DNS

10

i Hercegovini, od početka do kraja ovog mandata, uključujući i tehnički mandat Vijeća ministara Bosne i

Hercegovine u periodu od Opštih/općih izbora (oktobar 2010. godine) do formiranja prvog sastava Vijeća

ministara BiH (januar 2012. godine). Od ukupnog broja obećanja, 34 se odnosilo na ciljeve i aktivnosti

na državnom nivou vlasti. 39 obećanja se odnosilo na ciljeve i aktivnosti na entitetskom nivou, te ova

obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer HDZ nije učestvovao na tom nivou vlasti u mandatu 2010-

2014.

Od ukupnog broja obećanja HDZ-a, nije ispunjeno nijedno obećanje. Neispunjenim je ocijenjeno 76%

obećanja, a u kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 24% obećanja, pri čemu nijedno

obećanje nije ispunjeno većim dijelom, a njih 4 je ispunjeno manjim dijelom.

Najviše obećanja HDZ je dao u oblasti ekonomije (23), a najmanje u oblastima zdravstva i državnog

uređenja (po 3 obećanja). Obećanja HDZ-a u oblasti ekonomije uglavnom su se odnosila na oblasti koje

su u entitetskoj nadležnosti, te nisu bila predmet ocjenjivanja. Samo tri obećanja su se odnosila na

0%

24%

76%

HDZ BIH

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

0 0 0

4

9

0

4

17HDZ BiH

11

stvaranje jedinstvenog ekonomskog prostora i povoljne poslovne klime u BiH, to jest na ciljeve koji nisu

postignuti u mandatu Vijeća ministara BiH 2010-2014. godine, te ni ova obećanja nisu ispunjena.

4.3. Ispunjenost predizbornih obećanja Hrvatske demokratske zajednice 1990

(HDZ 90)

Hrvatska demokratska zajednica 1990 (HDZ 1990) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u

Bosni i Hercegovini6 dala je ukupno 59 obećanja. HDZ 1990 je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće

koalicije u Bosni i Hercegovini, od početka do kraja ovog mandata, uključujući i tehnički mandat Vijeća

ministara Bosne i Hercegovine u periodu od Opštih/općih izbora (oktobar 2010. godine) do formiranja

prvog sastava Vijeća ministara BiH (januar 2012. godine). Od ukupnog broja obećanja, 29 se odnosilo na

ciljeve i aktivnosti na državnom nivou vlasti. 30 obećanja se odnosilo na ciljeve i aktivnosti na

entitetskom nivou, te ova obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer HDZ 1990 nije učestvovao na

tom nivou vlasti u mandatu 2010-2014.

Od ukupnog broja praćenih obećanja HDZ 1990, ispunjeno je 3% obećanja. Nespunjenim je ocijenjeno

83% obećanja. U kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 14% obećanja, od čega jedno

djelimično ispunjeno, a 3 je ispunjeno manjim dijelom.

6 10 razloga zašto ću glasovati za HDZ BiH, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2013/09/HDZ_10razloga_letak_preview.pdf

3%

14%

83%

HDZ 1990

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

12

Najviše obećanja HDZ 1990 je dao u oblasti ekonomije (26), a najmanje u oblasti zdravstva. Od 26

obećanja u oblasti ekonomije, samo 8 se odnosilo na državni nivo vlasti i među njima je samo jedno

ispunjeno obećanje, ono koje se odnosi na zadržavanje valutnog odbora, to jest nastavak vezivanja kursa

konvertibilne marke za euro, te je ovo obećanje ispunjeno samom činjenicom da se ovaj princip nije

mijenjao u aktuelnom mandatu.

4.4. Ispunjenost predizbornih obećanja Hrvatske stranke prava BiH (HSP)

Hrvatska stranka prava jedina je stranka koja je učestvovala na vlasti u mandatu 2010-2014 (na nivou

Federacije BiH), a koja nije imala javno dostupan izborni program na Opštim/općim izborima 2010.

godine. Iz tog razloga nije bilo moguće ocijeniti ispunjenost predizbornih obećanja ove partije.

4.5. Ispunjenost predizbornih obećanja Narodne stranke „Radom za boljitak“

(NSRZB)

Narodna stranka „Radom za boljitak“ (NSRzB) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni

i Hercegovini7 dala je ukupno 147 obećanja. NSRzB je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije

u Federaciji Bosne i Hercegovine, od početka do kraja ovog mandata. Od ukupnog broja obećanja, 110

se odnosilo na ciljeve i aktivnosti na entitetskom nivou vlasti. 37 obećanja se odnosilo na ciljeve i

aktivnosti na državnom nivou, te ova obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer NSRzB nije

učestvovao na tom nivou vlasti u mandatu 2010-2014.

7 Istrajnim i sistemskim radom do boljitka: Program za mandat 2010-2014, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/NSRZB.pdf

1 0 1 3

22

0 2

29

HDZ 1990

13

Od ukupnog broja praćenih obećanja NSRzB-a, ispunjeno je 1%, ili jedno obećanje. Nije ispunjeno 74%

ili 63 obećanja. U kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 25% obećanja, od čega su 3

ispunjena većim dijelom, 4 je djelimično ispunjeno, a 21 je ispunjeno manjim dijelom. NSRzB je imao i

relativno veliki broj neutemeljenih obećanja, to jest obećanja za koja nije bilo moguće dati ocjenu zbog

toga što su bila nedovoljno jasno formulisana da bi se utvrdili njihovi ciljevi i indikatori ispunjenosti.

Najviše obećanja NSRzB je dao u oblasti ekonomije (55), a najmanje u oblasti spoljne politike

(2 obećanja). U oblasti ekonomije, NSRzB nije imao nijedno obećanje koje je ispunjeno u potpunosti ili

većim dijelom, dok su samo tri obećanja ocijenjena kao djelimično ispunjena.

1%

25%

74%

NSRzB

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

1 3 421

63

018

110NSRzB

14

4.6. Ispunjenost predizbornih obećanja Saveza nezavisnih socijaldemokrata

(SNSD)

Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini8 dao je ukupno 232 obećanja. SNSD je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajućih koalicija u

Bosni i Hercegovini i u Republici Srpskoj, i jedina je stranka koja je učestvovala na oba nivoa vlasti od

početka do kraja ovog mandata, uključujući i tehnički mandat Vijeća ministara Bosne i Hercegovine u

periodu od Opštih/općih izbora (oktobar 2010. godine) do formiranja prvog sastava Vijeća ministara BiH

(januar 2012. godine). SNSD je imao samo dva obećanja koja su se odnosila na Federaciju Bosne i

Hercegovine i kao takva nisu bila uključena u monitoring, jer SNSD nije učestvovao na tom nivou vlasti u

mandatu 2010-2014.

Od ukupnog broja obećanja SNSD-a, ispunjeno je 9% obećanja. Nije ispunjeno 58% obećanja, a u

kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 34% obećanja, od čega je 9 ispunjeno većim dijelom,

35 je djelimično ispunjeno, a 34 je ispunjeno manjim dijelom.

8 Koraci zа budućnost: 4 x 4 = RS2 - 50 ciljevа i politikа zа 50% glasova, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SNSD.pdf

9%

34%58%

SNSD

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

20 935 34

120

3 10

231SNSD ukupno

15

Najviše obećanja SNSD je dao u oblasti ekonomije (98), a najmanje u oblasti obrazovanja, kulture i sporta

(16). Najveći broj ispunjenih obećanja SNSD je imao u oblasti ekonomije, u kojoj je ukupno ispunjeno 8

obećanja, pri čemu se 7 obećanja odnosi na entitetski, a jedno na državni nivo vlasti. Jedino ispunjeno

obećanje SNSD-a u oblasti ekonomije na državnom nivou vlasti odnosi se na zadržavanje valutnog

odbora, to jest nastavak vezivanja kursa konvertibilne marke za euro, te je ovo obećanje ispunjeno

samom činjenicom da se ovaj princip nije mijenjao u aktuelnom mandatu.

Na državnom nivou, ispunjeno je ukupno 6 od 40 obećanja SNSD-a koja su se odnosila na ovaj nivo vlasti.

Nije ispunjeno 25 obećanja, a u kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 30 obećanja, od čega

nijedno nije ispunjeno većim dijelom, 3 je djelimično ispunjeno, a 2 je ispunjeno manjim dijelom.

Na entitetskom nivou, ispunjeno je 14 obećanja SNSD-a. Nije ispunjeno 95, a prekršeno je 3 obećanja. U

kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 73 obećanja, od čega je 9 ispunjeno većim dijelom, 32

je djelimično ispunjeno, a 32 je ispunjeno manjim dijelom.

Iako je SNSD partija sa najvećim procentom ispunjenih obećanja, vrlo mali dio njih odnosi se na rezultate

koji su postignuti u mandatu 2010-2014, a koji bi se mogli nazvati postignućima u radu Vijeća ministara

ili Vlade RS. Među ispunjenim obećanjima ove partije su obećanja koja se odnose na ukidanje viznog

režima (koje je postignuto uoči izbora 2010. godine, to jest u periodu nakon što je SNSD objavio svoj

izborni program, ali prije nego što su održani izbori, te se ne može smatrati postignućem aktuelnog

60 3 2

25

0 4

40SNSD BiH

14 9 32 32

95

3 6

191

SNSD RS

16

Vijeća ministara); u oblasti socijalne politike tu je obećanje da neće biti uvođenja drugog stupa penzijsko-

invalidskog osiguranja, koje je ispunjeno samom činjenicom da se ništa u ovoj oblasti nije promijenilo u

odnosu na prethodni mandat; zatim obećanje da SNSD neće ulaziti u vlast na državnom nivou bez

postizanja prethodnog sporazuma sa partijama iz Federacije BiH, koje se ne odnosi na konkretne politike

ili aktivnosti, već isključivo na međupartijsku politiku; obećanje o zadržavanju „entitetskog glasanja“ u

Parlamentarnoj skupštini BiH i tome slično. Među rijetkim ispunjenim obećanjima ove partije koja se

odnose na nešto što je učinjeno u aktuelnom mandatu su obećanja u oblasti infrastrukture, poput

obećanja o izgradnji tunela „Čemerno“ i autoputa Banjaluka-Gradiška, koja su, međutim, ispunjena sa

velikim zakašnjenjem iako su ponovljena obećanja još iz prethodnih mandata.

4.7. Ispunjenost predizbornih obećanja Saveza za bolju budućnost BiH (SBBBiH)

Savez za bolju budućnost BiH (SBBBiH) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini9 dao je ukupno 291 obećanje. SBBBiH je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije u

Bosni i Hercegovini, od novembra 2012. godine do marta 2014. godine, što je čini partijom koja je imala

najkraće učešće u vlasti od svih 11 partija na oba administrativna nivoa. Od ukupnog broja obećanja ove

stranke, 154 se odnosilo na ciljeve i aktivnosti na državnom nivou vlasti. 137 obećanja se odnosilo na

ciljeve i aktivnosti na entitetskom nivou, te ova obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer SBBBiH

nije učestvovao na tom nivou vlasti u mandatu 2010-2014.

Od ukupnog broja obećanja SBBBiH, ispunjeno je 3% obećanja. Nije ispunjeno 79% obećanja, a u

kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 19% obećanja, od čega su 2 ispunjena većim dijelom,

4 je djelimično ispunjeno, a 23 je ispunjeno manjim dijelom.

9 SBBBiH Programska deklaracija, URL: http://sbb.ba/pdf/PROGRAMSKA%20DEKLARACIJA%20SBB%20BiH.pdf

3%

19%

79%

SBB

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

17

Najviše obećanja SBBBiH je dao u oblasti obrazovanja i kulture (85), a najmanje u oblasti državnog

uređenja (10). Međutim, od 85 obećanja u oblasti kulture, 50 se odnosilo na nadležnosti entitetskog

nivoa vlasti, dok je 11 ocijenjeno neutemeljenim, te je praćeno ispunjavanje svega 24 obećanja. Od to

broja, nijedno obećanje nije ocijenjeno ispunjenim, a čak 16 je neispunjeno. Druga najveća oblast u

izbornom programu SBBBiH bila je ekonomija sa 53 obećanja, gdje je SBBBiH zabilježio jedno ispunjeno

obećanje koje se, isto kao i u slučaju SNSD i HDZ 1990, odnosilo na zadržavanje valutnog odbora.

4.8. Ispunjenost predizbornih obećanja Socijalističke partije Republike Srpske

(SPRS)

Socijalistička partija Republike Srpske (SPRS) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini10 dala je ukupno 128 obećanja. SPRS je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije u

Republici Srpskoj, od početka do kraja ovog mandata. Od ukupnog broja obećanja, 125 se odnosilo na

ciljeve i aktivnosti na entitetskom nivou vlasti, dok se 3 odnosilo na ciljeve i aktivnosti na državnom

nivou, te ova obećanja nisu bila uključena u monitoring, jer SPRS nije učestvovao na tom nivou vlasti u

mandatu 2010-2014.

10 Pravda za sve – manifest novog vremena, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SP-RS-pravda-za-sve.pdf

4 2 423

96

025

154

SBB

18

Od ukupnog broja praćenih obećanja SPRS -a, ispunjeno je 1% obećanja. Nije ispunjeno 70% obećanja,

a u kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 30% obećanja, od čega je 11 djelimično ispunjeno,

a 26 je ispunjeno manjim dijelom. SPRS je imao vrlo visok procenat neutemeljenih obećanja, čak 22 od

ukupno 128 obećanja. Veliki broj neutemeljenih obećanja ove stranke posljedica je činjenice da je izborni

program SPRS za Opšte/opće izbore 2010 velikim dijelom bio prepisan od Demokratske partije socijalista

Crne Gore, tako da je sadržao obećanja koja se uopšte nisu mogla primjeniti na Bosnu i Hercegovinu.

Među takvim obećanjima nalaze se obećanja koja se eksplicitno odnose na institucije koje postoje u

Crnoj Gori, ali ne i u BiH/RS, ili, u obrnutom slučaju, na usvajanje zakona koji već postoje u BiH/RS, ali ne

postoje u Crnoj Gori, a čije je usvajanje obećao DPS u svom programu, što je SPRS prepisao bez

intervencija.

1%

30%

70%

SPRS

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

1 011

26

64

1

22

125

Ispunjeno Ispunjenovećim dijelom

Djelomičnoispunjeno

Ispunjenomanjimdijelom

Nije ispunjeno Prekršeno Neutemeljeno Ukupno

SPRS

19

Najviše obećanja SPRS je dao u oblasti ekonomije (57), a najmanje u oblasti spoljne politike, u kojoj nije

imao nijedno obećanje. U oblasti ekonomije, SPRS nije zabilježio nijedno ispunjeno obećanje, a svega 2

su ocijenjena kao djelimično ispunjena i 31 kao ispunjeno manjim dijelom. Sva ostala obećanja SPRS u

ovoj oblasti ocijenjena su neispunjenim.

4.9. Ispunjenost predizbornih obećanja Socijaldemokratske partije BiH (SDP)

Socijaldemokratska partija BiH (SDP) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini11 dala je ukupno 350 obećanja. SDP je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajućih koalicija u

Bosni i Hercegovini od početka 2012. godine do kraja mandata, te u Federaciji Bosne i Hercegovine od

početka do kraja ovog mandata.

Od ukupnog broja obećanja SDP-a, ispunjeno je 1% obećanja. Nije ispunjeno 68% obećanja, a u

kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 31% obećanja, od čega je 9 ispunjeno većim dijelom,

29 je djelimično ispunjeno, a 71 je ispunjeno manjim dijelom.

11 Socijalna politika SDP-a BiH za Opće izbore 2010. godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDP-izborni-program-2010-socijalna-politika.pdf Politika obrazovanja SDP-a BiH za Opće izbore 2010. godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDP-izborni-program-2010-obrazovna-politika.pdf Politika zdravstva SDP-a BiH za Opće izbore 2010. godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDP-izborni-program-2010-zdravstvena-politika.pdf Ekonomska politika SDP-a BiH za Opće izbore 2010. godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDP-izborni-program-2010-ekonomska-politika.pdf Politika pravde SDP-a BiH za Opće izbore 2010. godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDP-izborni-program-2010-politika-pravda.pdf

1%

31%

68%

SDP

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

20

Najviše obećanja SDP je dao u oblasti ekonomije (104), a najmanje u oblasti spoljne politike (3 obećanja).

U oblasti ekonomije, SDP je zabilježio jedno ispunjeno obećanje koje se odnosi na zadržavanje

preferencijalnog statusa domaćih kompanija do stupanja na snagu Sporazuma o stabilizaciji i

pridruživanju. Tako je i ovo obećanje, slično kao i kod prethodno predstavljenih partija, ispunjeno jer se

odnosilo na zadržavanje već postojećeg stanja.

Na državnom nivou, nijedno od 82 obećanja SDP-a nije ocijenjeno ispunjenim, dok su 2 obećanja u

oblasti ekonomije ocijenjena kao ispunjena većim dijelom (jedno koje se odnosi na valutni odbor, te

obećanje koje se odnosi na zadržavanje državnog vlasništva nad državnim kompanijama). Neispunjenim

je ocijenjeno 61 obećanje. U kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo 20 obećanja, od čega su 2

ispunjena većim dijelom, 6 je djelimično ispunjeno, a 12 je ispunjeno manjim dijelom. Slaba ispunjenost

obećanja SDP BiH na državnom nivou najvećim dijelom je rezultat činjenice da se većina obećanja ove

partije na državnom nivou odnosila na osnivanje novih institucija na nivou BiH u različitim oblastima,

kao i usvajanje državnih zakona i strategija, što u mandatu 2010-2014 nije realizirano.

Na entitetskom nivou, ispunjeno je 4 od 268 datih obećanja SDP-a. Nije ispunjeno 165 obećanja, a u

kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 89 obećanja, od čega je 7 ispunjeno većim dijelom, 23

je djelimično ispunjeno, a 59 je ispunjeno manjim dijelom. Ispunjena obećanja na entitetskom nivou

uglavnom se odnose na provedenu reviziju korisnika prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite.

4 9 2971

226

0 11

350SDP ukupno

0 2 6 12

61

0 1

82

Ispunjeno Ispunjenovećim dijelom

Djelomičnoispunjeno

Ispunjenomanjimdijelom

Nije ispunjeno Prekršeno Neutemeljeno Ukupno

SDP BiH

21

4.10. Ispunjenost predizbornih obećanja Srpske demokratske stranke (SDS)

Srpska demokratska stranka (SDS) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini12 dala je ukupno 29 obećanja, što je čini strankom sa najmanjim brojem datih obećanja u

mandatu 2010-2014 godine. SDS je u mandatu 2010-2014 bio dio vladajuće koalicije u Bosni i

Hercegovini, od početka 2012. godine do oktobra 2013. godine. Od ukupnog broja obećanja, tek 9 se

odnosilo na ciljeve i aktivnosti na državnom nivou vlasti, dok se ostalih 20 odnosilo na ciljeve i aktivnosti

na entitetskom nivou vlasti, na kom ova partija nije učestvovala, te ni ova obećanja nisu bila uključena

u monitoring. SDS je jedina partija čija su sva obećanja neispunjena, s obzirom na činjenicu da je skoro

cjelokupni izborni program ove stranke bio usmjeren na entitetski nivo vlasti, dok se na državni nivo

odnosio vrlo mali broj obećanja.

Od ukupnog broja praćenih obećanja SDS -a, nije ispunjeno nijedno obećanje. Od 9 obećanje ove

stranke, čak 6 je bilo neutemeljeno jer se odnosilo na ciljeve koji izlaze iz nadležnosti izvršne vlasti, te je

u mandatu 2010-2014. godine praćeno ispunjavanje svega 3 obećanja ove stranke, od kojih nijedno nije

ispunjeno. Od ova tri obećanja, dva su se odnosila na oblast državnog uređenja (provođenje

referenduma o Ustavu i revizija svih odluka koje je donio OHR), a jedno na pitanje ulaska u NATO

12 Program Srpske demokratske stranke, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2013/09/Program_SDS.pdf

4 7 23 59

165

0 10

268

Ispunjeno Ispunjenovećim dijelom

Djelomičnoispunjeno

Ispunjenomanjimdijelom

Nijeispunjeno

Prekršeno Neutemeljeno Ukupno

SDP FBiH

0% 0%

100%

SDS

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

22

(provođenje referenduma o ulasku u NATO). Ostala obećanja SDS-a nisu bila predmet monitoringa u

ovom mandatu.

4.11. Ispunjenost predizbornih obećanja Stranke demokratske akcije BiH (SDA)

Stranka demokratske akcije BiH (SDA) u svom izbornom programu za Opšte/opće izbore u Bosni i

Hercegovini13 dala je ukupno 432 obećanja, što je čini strankom sa najvećim brojem datih obećanja u

mandatu 2010-2014 godine. SDA je u mandatu 2010-2014 bila dio vladajućih koalicija u Bosni i

Hercegovini od početka tehničkog mandata nakon Opštih/općih izbora 2010. godine do novembra 2012.

godine, te u Federaciji Bosne i Hercegovine od početka do kraja ovog mandata.

Od ukupnog broja obećanja SDA, ispunjeno je 4% obećanja. Nije ispunjeno 68% obećanja, a u kategoriji

djelimično ispunjenih obećanja našlo se 29% obećanja, od čega je 8 ispunjeno većim dijelom, 40 je

djelimično ispunjeno, a 75 je ispunjeno manjim dijelom. SDA je imala relativno veliki broj neutemeljenih

13 Program ekonomskog razvoja i integracija: Izborna platforma za Opće izbore u Bosni i Hercegovini 2010 godine, URL: http://istinomjer.ba/im3/wp-content/uploads/2011/06/SDA.pdf

0 0 0 0

3

0

6

9SDS

4%

29%

68%

SDA

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

23

obećanja (51 od 428), od čega se dio odnosi na obećanja koja su ponovljena iz programa ove stranke iz

mandata 2006-2010, a koja su ispunjena prije početka aktuelnog mandata, te nije bilo moguće

ocjenjivati njihovo ispunjavanje u ovom mandatu.

Najviše obećanja SDA je dala u oblasti ekonomije (179), a najmanje u oblasti državnog uređenja (22). U

oblasti ekonomije, SDA je zabilježila 5 ispunjenih obećanja, od čega 4 na federalnom i jedno na državnom

nivou (koje se, kao i u brojnim prethodnim slučajevima, odnosi na održavanje valutnog odbora).

Na državnom nivou, ispunjeno je jedno od 117 obećanja SDA. Nije ispunjeno ukupno 84 obećanja (81

neispunjeno i 4 prekršena obećanja). U kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 26 obećanja,

od čega je 12 djelimično ispunjeno, a 14 je ispunjeno manjim dijelom.

Na entitetskom nivou, ispunjeno je 14 od 311 obećanja SDA. Nije ispunjeno 155 obećanja (151

neispunjeno i 4 prekršena obećanja). U kategoriji djelimično ispunjenih obećanja našlo se 97 obećanja,

15 840

75

232

751

428SDA ukupno

1 012 14

81

3 6

117

SDA BiH

24

od čega je 8 ispunjeno većim dijelom, 28 je djelimično ispunjeno, a 61 obećanje je ispunjeno manjim

dijelom.

4.12. Ispunjenost obećanja „Platforme“

Vlada Federacije BiH formirana je 17.03.2011. godine, nakon što su SDP, SDA, HSP i NSRZB potpisale

koalicioni sporazum o formiranju vlasti na federalnom nivou i zajedničkom nastupu na državnom nivou

(dokument „Osnove za formiranje vlasti u Federaciji BiH i platforma zajedničkog nastupa u institucijama

BiH u mandatnom periodu 2010.-2014.“, koji predstavlja postizborni koalicioni sporazum navedene

četiri partije, poznatiji kao „Platforma“). Ovaj dokument također je sadržao programske ciljeve koje su

ove četiri partije postavile kao smjernice zajedničkog djelovanja u vlasti, te je monitoring obuhvatio i

praćenje ispunjenosti ciljeva "Platforme" u aktuelnom mandatu. Stranke članice "Platforme" raskinule

su ovaj koalicioni sporazum u junu 2012. godine, kada je „Platforma“ izgubila status zvaničnog

dokumenta ove postizborne koalicije. Raspuštanje "Platforme" bila je jedna od manifestacija

kontinuirane krize vlasti u Federaciji BiH u aktuelnom mandatu, koja je kulminirala u februaru 2013.

godine, kada su oba doma Parlamenta Federacije BiH izglasala nepovjerenje Vladi Federacije BiH. I pored

raskida koalicionog sporazuma i gubljenja povjerenja Parlamenta FBiH, sve stranke koje su formirale

Vladu FBiH nastavile su participirati u radu Vlade FBiH do kraja mandata 2010-2014. No, s obzirom da je

„Platforma“ zvanično prestala da postoji kada su stranke koje su je formirale to objavile, praćenje

ispunjenosti obećanja iz ovog dokumenta zaključeno je sa junom 2012. godine, kada je "Platforma"

dobila konačne ocjene za ovaj mandat.

14 828

61

151

4

45

311

Ispunjeno Ispunjenovećim dijelom

Djelomičnoispunjeno

Ispunjenomanjimdijelom

Nije ispunjeno Prekršeno Neutemeljeno Ukupno

SDA FBiH

25

„Platforma“ je sadržala ukupno 117 obećanja/programskih ciljeva, od čega se veliki dio (njih 71) odnosio

na državni nivo vlasti. Kako sve stranke „Platforme“ nisu učestvovale na ovom nivou vlasti (od 4 stranke,

dvije su ušle u Vijeće ministara BiH), obećanja „Platforme“ nisu praćena i ocjenjivana na ovom nivou, te

je monitoring vršen za ukupno 46 obećanja datih u ovom koalicionom sporazumu. Od ukupnog broja

obećanja, ispunjeno je svega 2%, neispunjeno je ostalo 74%, dok je djelimično ispunjeno 24%

programskih ciljeva platforme. Među djelimično ispunjenim obećanjima, samo je jedno ispunjeno većim

dijelom, 5 je djelimično ispunjeno, a 5 je ispunjeno manjim dijelom. Neispunjeno je ostalo 34 obećanja

(31 neispunjeno i 3 prekršena obećanja). Jedino u potpunosti ispunjeno obećanje „Platforme“ nalazi se

u oblasti ekonomije i odnosi se na zadržavanje većinskog državnog paketa u sektoru energetike,

namjenske proizvodnje i telekomunikacija, to jest na održavanje postojećeg stanja, a ne na postizanje

novih ciljeva ili rezultata.

2%

24%

74%

Platforma

Ispunjeno Djelomicno ispunjeno Neispunjeno

1 15 5

31

30

46

Platforma

26

5. Zaključak

Svih 11 partija na državnom i entitetskim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini pokazale su izuzetno loš

učinak u ostvarivanju obećanja koja su ponudile svojim biračima/cama na Opštim/općim izborima 2010.

godine. U poređenju sa mandatom 2006-2010 godine, ne samo da nije došlo do napretka u ispunjavanju

predizbornih obećanja, već je u aktuelnom mandatu čak ostvaren lošiji rezultat nego u prethodne četiri

godine.

U u mandatu 2006-2010, pet partija koje su učestvovale u radu Vijeća ministara BiH (SDA, SBiH, SNSD,

HDZ i HDZ 1990) uspjelo je ispuniti tek 5% obećanja, dok je neispunjeno ostalo 68% obećanja, a

djelimično je ispunjeno 27% obećanja. U mandatu 2010-2014, kroz Vijeće ministara BiH "prošlo" je osam

partija, dok je u entitetskim vladama participiralo još njih 4. Svih 11 partija zajedno uspjele su ispuniti

svega 3% obećanja, procenat neispunjenih obećanja ostao je isti (68%), dok se broj djelimično ispunjenih

obećanja neznatno povećao (29%).

U mandatu 2010-2014, jedino je Vlada Republike Srpske ostala u istom sastavu kao u mandatu 2006-

2010, dok se na nivou FBiH stranačka struktura izvršne vlasti značajno promijenila (jedina partija koja je

nastavila učešće u vlasti u odnosu na prethodni mandat bila je SDA). Na nivou BiH je također došlo do

promjena (ulazak SDP, SBBBiH i SDS na vlast na državnom nivou), s tim što je Vijeće ministara promijenilo

čak 4 različita sastava u protekle 4 godine, te je od "novih" stranaka samo SDP ostao u Vijeću ministara

do kraja mandata. No, promjena stranačkog sastava na ova dva nivoa, kao ni zadržavanje starog sastava

na nivou RS, očito nije imalo uticaja na jačanje političke odgovornosti vladajućih stranaka u BiH. Štaviše,

aktuelni mandat konstantno je potresan političkim krizama, počevši od potpunog zaustavljanja Bosne i

Hercegovine na putu EU integracija zbog neprovođenja presude "Sejdić i Finci" i nemogućnosti

uspostavljanja mehanizma koordinacije; preko privremenog neizdavanja matičnih brojeva

građanima/kama BiH koje je dovelo do masovnih protesta 2013. godine; protesta s početka 2014. godine

koji su nastali kao reakcija na kritičnu socijalnu i ekonomsku situaciju izazvanu prvenstveno neriješenom

privatizacijskom pljačkom i korupcijom; nepoštivanjem odluka Ustavnog suda BiH i međunarodnih

obaveza BiH u različitim oblastima i, konačno, ogromnim rastom nezaposlenosti i padom zaposlenosti u

cijeloj državi.

Gledajući na protekle četiri godine kroz, uglavnom negativne, događaje koji su ih obilježili, može se

zaključiti da bi se većina istih mogla izbjeći da su partije na vlasti ozbiljno shvatile svoje izborne programe

i ispunile barem polovinu datih obećanja. Kako to bio nije slučaj, iza nas je mandat koji će ostati upamćen

isključivo po krizama i incidentima. Među vladajućim partijama ne može se izdvojiti nijedna koja je

uložila ozbiljan trud da prekine ovaj obrazac i svoje programske ciljeve - ali i dobrobit građana/ki - stavi

ispred dnevne politike i borbe za funkcije vlasti, što vrlo jasno pokazuju i rezultati analize ispunjenosti

njihovih predizbornih obećanja.