Embed Size (px)
Citation preview
JU MJEŠ OVITA ELEKTROTEHNIČ A I DRVOPRERAĐIVAČ KA ŠREDNJA Š KOLA BIHAČ
WWW.ETSBI.EDU.BA
Djel. Br.
Pitanja za stručni ispit
Tehničar elektroenergetike
15.01.2018. god.
2
Sadržaj
Uvod ........................................................................................................................................................ 3
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Električne mreže ............................................................................. 4
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Elektroenergetska postrojenja ...................................................... 15
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Elektromotorni pogoni .................................................................. 24
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Obnovljivi izvori energije ............................................................... 30
3
Uvod
Na stručnom ispitu se provjerava stručno znanje stečeno u toku obrazovanja. Stručni ispit je test objektivnog tipa koji sadrži 60 pitanja iz preostala tri relevantna stručno
teorijska predmeta iz kojih nije rađen maturski rad. Broj pitanja po predmetu u testu ovisi od broja nastavnih sati predmeta u toku obrazovanja, i ne
smije biti manji od 15 pitanja. Lista pitanja za predmet treba sadržavati tri puta veći broj pitanja od predviđenog broja pitanja
za taj predmet. Pitanja se formuliraju u obliku u kojem će biti na testu. Kod ocjenjivanja znanja učenika testovima znanja, broj osvojenih bodova na testu pretvara se u
brojčane ocjene, po sljedećem obrascu:
a) Procent osvojenih tačnih odgovora na testu: 0-40% - nedovoljan (1); b) Procent osvojenih tačnih odgovora na testu: 41-55% - dovoljan (2); c) Procent osvojenih tačnih odgovora na testu: 56-70% - dobar (3); d) Procent osvojenih tačnih odgovora na testu: 71-85% - vrlo dobar (4); e) Procent osvojenih tačnih odgovora na testu: 86-100% - odličan (5).
4
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Električne mreže
1. Definirati naponske nivoe i elektroenergetske sisteme kojima oni pripadaju. Navesti nazivne vrijednosti napona unutar nivoa.
2. Električne mreže moraju biti tako projektovane i izgrađene da u pogonu zadovoljavaju slijedeće zahtjeve:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
3. Tehnički i ekonomski proračuni koji se moraju napraviti kod projektovanja električnih mreža su:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________ d) ___________________________________ e) ___________________________________
4. Toplotnim proračunom odabiru se takvi ___________________ koji će onemogućiti _________________________________ vodiča.
5. Goli i neizolirani vodiči (žice i užad) mogu se zagrijati najviše do 90 °C.
DA NE
6. Maksimalne temperature kablova ovise o (zaokruži tačne odgovore):
a) Otpora vodiča b) Nazivnog napona c) Snage izvora d) Vrste izolacije e) Nazivne struje
7. Osnovni elementi nadzemnog voda su:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________ d) ___________________________________
5
8. Krivulja čiji oblik poprima vodič veoma je bliska krivulji poznatoj pod imenom ________________. Horizontalni razmak između dva susjedna stuba naziva se __________________.
9. Provjes ili ugib vodiča je _______________________________________________________
___________________________________________________________________________ .
10. Na veličinu naprezanja na istezanje i provjes djeluju (zaokružiti tačne odgovore):
a) Sila vlastite težine vodiča b) Vjetar koji djeluje na stub i vodiče c) Sila težine dodatnog tereta d) Napon kojeg prenose vodiči e) Struja koja teče kroz vodiče
11. Pod gravitacionim rasponom se podrazumijeva udaljenost od najniže tačke lančanice sa jedne strane stuba do najniže tačke lančanice sa druge strane stuba.
DA NE
12. Specifičnu težinu vodiča dobijemo kao:
a) 𝛾 =𝐺
𝑠
b) 𝛾 =𝑔
𝑠
c) 𝑔 =𝐺
𝑠
d) 𝛾 =𝐺2
𝑠
13. Dodatni teret je ______________________________________________________________
___________________________________________________________________________ .
14. Koji teret se uzima kao normalni teret? Koji uslov mora ispunjavati normalni dodatni teret?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
15. Ukupna specifična težina je zbir ___________________________ i ____________________.
Izraz za ukupnu specifičnu težinu je:
a) 𝛾𝑑 = 𝛾 +𝐺
𝑠
b) 𝛾𝑢 = 𝛾 + 𝛾𝑑 c) 𝛾𝑑 = 𝛾 + 𝐺 d) 𝛾𝑢 = 𝛾𝑚 + 𝛾𝑑
16. Temperature na kojima se vrše proračuni provodnika i zaštitne užadi su:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
6
17. Maksimalno radno naprezanje vodiča ne smije biti veće od ___________________________, koje je određeno za pojedine ________________. Inače, maksimalno radno naprezanje se pojavljuje ili kod _________________________________ ili kod _______________________.
18. Ispitna čvrstoća žice ili užeta je naprezanje na istezanje, koje žica, odnosno uže, izdrži jednu sekundu, a da se ne prekine.
DA NE
19. U datom izrazu prepoznati sve veličine uz naznačavanje odgovarajućih mjernih jedinica. Definirati o kojem se izrazu radi.
𝑦 =𝜎
𝛾[1 +
1
2+ (
𝑥𝜎𝛾
)
2
+1
24(
𝑥𝜎𝛾
)
4
+ ⋯ ]
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
20. U datom izrazu prepoznati sve veličine uz naznačavanje odgovarajućih mjernih jedinica. Definirati o kojem se izrazu radi.
𝜎2 [𝜎 − 𝜎0 +8
3𝐸 (
𝑓0
𝑎)
2
+ 𝐸𝛼(𝑡 − 𝑡0)] =8
3𝐸 (
𝛾𝑎
8)
2
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
21. Totalni raspon izračunavamo po izrazu (navesti izraz uz prepoznavanje pojedinih veličina):
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
7
22. Napisati izraz za provjes i objasniti veličine unutar izraza!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
23. Provjes u kosom rasponu računamo približno po izrazu:
a) 𝑓𝐾 =𝑎𝑏𝛾
2𝜎
b) 𝑓𝐾 =𝑎𝑏𝛾
8𝜎
c) 𝐹 =𝑎𝑏𝑐
8𝜎
d) 𝐹𝐾 =𝑎1𝑎2𝛾
6𝜎
24. Definirati kritični raspon!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
25. Upoređujući kritični raspon ''ak'' sa rasponom ''a'', dolazimo do slijedećih zaključaka, koje nazivamo kriterij kritičnog raspona:
a) _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b) _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
26. Jednačina promjene ili jednačina stanja omogućava nam _____________________________
___________________________________________________________________________.
27. Mehanički proračun alučeličnih vodiča vršimo_______________________________________
___________________________________________________________________________ .
28. Kritična temperatura je ona temperatura kod koje je _______________________________ isti kao i kod temperature _______________________________________.
8
29. Upoređujući kritičnu temperaturu sa temperaturom +40 °C, dolazimo do slijedećih zaključaka:
a) _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b) _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
30. Stub je ____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________ .
Prema namjeni, stubove dijelimo na:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
31. Noseći stub je stub koji služi za nošenje _____________ i ________________________. Zatezni stub služi za _________________ vodiča i zaštitnih užadi.
32. Prema položaju na trasi, stubove dijelimo na (zaokruži tačne odgovore):
a) Stubove u pravcu trase b) Stubove okomite na trasu c) Stubove u lomu trase d) Stubove horizontalne sa trasom
33. Definisati linijski i ugaoni stub!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
34. Definisati krajnji i rasteretni stub!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
35. Minimalni razmak između vodiča, kao i između vodiča i uzemljenih dijelova ili dijelova stuba, naziva se:
a) Pravi razmak b) Razmak trase c) Razmak vodova d) Sigurnosni razmak
9
36. Na stubove nadzemnih vodova i na njihove temelje djeluju slijedeće sile: a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
37. Sila djelovanja vjetra na stub se izračunava kao: a) 𝑓 = 𝑘𝑝𝐵 sin 𝛼 b) 𝐹 = 𝑐𝑝𝐴 sin 𝛼 c) 𝐹 = 𝑐𝑝𝐴 cos 𝛼 d) 𝑓 = 𝑘𝑝𝐴 cos 𝛽
38. Stubove moramo tako dimenzionisati da naprezanje materijala ________________________
___________________________________________________________________________ .
39. Sila zatezanja vodiča jednaka je proizvodu __________________________ i maksimalnog ___________________________________________________________________________ .
40. Sila pritiska vjetra na okrugli stub se izračunava kao:
a) 𝐹𝑣𝑣 = 0,7𝑝𝑑1+𝑑2
2ℎ
b) 𝐹𝑣𝑠 = 0,77𝑝𝑑1+𝑑2
4𝐻
c) 𝐹𝑣𝑠 = 0,7𝑝𝑑1+𝑑2
2𝐻
d) 𝐹𝑣𝑠 = 0,07𝑝𝑑1+𝑑2
2𝐻
41. Sila pritiska vjetra na vodiče iznosi: a) 𝐹𝑣𝑠 = 𝑝𝑎𝑑𝑚 b) 𝐹𝑣𝑣 = 𝑝𝑎𝑏𝑛 c) 𝐹𝑣𝑠 = 𝑝𝑎𝑏𝑚 d) 𝐹𝑣𝑣 = 𝑝𝑎𝑑𝑛
42. Izolatori se prema vrsti materijala od kojeg se izrađuju dijele na:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
Izolatori se prema funkciji dijele na:
a) ___________________________________ b) ___________________________________
43. Izolator treba da izdrži:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
44. Navesti pet „zlatnih" pravila pri rukovanju sa električnom energijom (paziti na redoslijed!):
1. ___________________________________ 2. ___________________________________ 3. ___________________________________ 4. ___________________________________ 5. ___________________________________
10
45. Na nadzemni vod trofazne izmjenične struje priključen je potrošač snage 60 KW. Nazivni linijski napon mreže je 380 V, a faktor snage potrošača cos ϕ = 0,8. Odabrati presjek bakrenog vodiča s obzirom na zagrijavanje.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
46. Na nadzemni vod trofazne izmjenične struje priključena su tri potrošača, kao što je to prikazano na slici. Odrediti presjek aluminijskog vodiča s obzirom na zagrijavanje, ako je nazivni linijski napon mreže 3 x 380 V.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
11
47. Za nadzemni vod istosmjerne struje odabran je presjek 2 x 16 mm2 Cu. Provjeriti ovaj presjek na dozvoljeni pad napona, ako je napon na početku voda U1 = 231 V. Napon na kraju voda iznosi U2 = 220 V. Dužina voda je l = 40 m. Električna vodljivost bakra je γ = 56 Sm/mm2.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
48. Izračunati presjek bakrenog, odvodnog i dovodnog vodiča, voda istosmjerne struje, koji je prikazan na slici. Nazivni napon iznosi 220 V, a dozvoljeni pad napona 3,5 %. Uporediti procentualni pad napona sa procentualnim gubitkom snage!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
12
49. Dimenzionirati dvostrano napajani vod istosmjerne struje prikazan na slici. Naponi u napojnim tačkama su jednaki i iznose 220 V. Dozvoljeni procentualni pad napona je 4 %. Vodiči su bakreni.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
13
50. Konstante vodova su osnovna ___________________________ vodova. U konstante vodova ubrajamo:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________ d) ___________________________________
51. Prikazati konstante voda pomoću grafičkih simbola na jednom odsječku voda dužine Δx.
52. Definirati pojmove dalekovod i elektroprijenos!
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
53. Električne proračune dalekovoda dijelimo u tri grupe:
a) ___________________________________ b) ___________________________________ c) ___________________________________
54. Pod pojmom ''kraći dalekovod manjeg napona'' podrazumijevamo______________________
___________________________________________________________________________ .
55. Prikazati ekvialentnu ''I'' shemu dalekovoda.
14
56. Pod pojmom ''kraći dalekovod višeg napona'' podrazumijevamo________________________
____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________ .
57. Prikazati ekvialentnu ''π'' shemu dalekovoda.
58. Prikazati ekvialentnu ''T'' shemu dalekovoda.
59. Porast električnog opterećenja (konzuma) može se izraziti eksponencijalnim zakonom:
a) 𝑃𝑛 = 𝑃0 (1 +𝑝
100)
𝑛
b) 𝑃𝑛 = 𝑃0 (1 +𝑝
1000)
𝑛+1
c) 𝑃0 = 𝑃𝑛 (1 +𝑝
100)
𝑛
d) 𝑃𝑛 = 𝑃0 (1 +𝑆
100)
𝑛
60. Ekonomičnim presjekom vodiča nazivamo _________________________________________
___________________________________________________________________________ .
15
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Elektroenergetska postrojenja
1. S obzirom na mogućnost obnavljanja, energetske izvore dijelimo na:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
2. U energetske izvore koji se obnavljaju spadaju:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
e) ___________________________________
3. U energetske izvore koji se ne obnavljaju spadaju (zaokružiti tačne odgovore):
a) Nuklearna energija
b) Vjetar
c) Plima i oseka
d) Fosilna goriva
e) Solarna energija
4. Elektrana je________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________ .
5. Hidroelektrane su hidroelektrična postrojenja u kojima se ____________________________ pretvara
u ___________________________ . Termoelektrane su termoelektrična postrojenja u kojima se
______________________________ pretvara u _____________________.
6. Prema vrsti pogonske mašine, termoelektrane dijelimo na:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
7. Hidroelektrane dijelimo na:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
8. Nabrojati osnovne elemente hidroelektrana:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
e) ___________________________________
f) ___________________________________
g) ___________________________________
9. Objasniti pojam i ulogu sabirnica!
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
16
10. Koja je uloga (svrha) rastavljača?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
11. Rastavljač je određen slijedećim karakterističnim veličinama:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
12. Učinske sklopke (prekidači) služe za ___________________ i ____________________ strujnih krugova
kada kroz njih teku _________________ struje ili struje ________________________ .
13. U sklopke sa zavisnom karakteristikom gašenja ubrajaju se (zaokruži tačne odgovore):
a) Uljne sklopke
b) Gasne sklopke
c) Malouljne sklopke
d) Hidromatske sklopke
e) Univerzalne sklopke
f) Pneumatske sklopke
14. Mjerni transformatori se dijele na:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
15. Strujni mjerni transformatori služe za transformaciju:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
16. Transformatorska stanica je električno postrojenje sa energetskim transformatorima.
DA NE
17. Prema načinu izgradnje, električna postrojenja dijelimo na tri velike grupe:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
18. Električne mašine ili električni strojevi su__________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
19. Generator vrši pretvaranje _________________ energije u __________________ energiju, dok
električni motor vrši pretvaranje_________________ energije u ____________________ energiju.
20. Funkcioniranje električnih mašina zasniva se na tri osnovna zakona elektrotehnike:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
21. Osnovni nazivni podaci generatora su (zaokružiti tačne odgovore):
a) Napon
b) Faktor snage
c) Struja
d) Induktivitet
e) Snaga
f) Broj okretaja
17
22. Elektroenergetski sistem je _____________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
23. Elektroenergetski sistem se dijeli na određene podsisteme između kojih postoji određena povezanost.
U pravokutnike je potrebno upisati nazive podsistema.
24. Osnovni elementi elektroenergetskog sistema su:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
e) ___________________________________
25. Proizvodnja električne energije u termoelektranama bazira se na fosilnim gorivima (ugalj, nafta, gas).
Najčešće tehnološko rešenje je blok-veza u kojoj su ključni elementi termoelektrane povezani redno.
U odgovarajuća polja napisati nazive elemenata.
26. Slijedeće tri pojave koje karakterišu zemljospoj se mogu iskoristiti za javljanje zemljospoja na mreži:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
27. Zemljospoj je najjednostavnije otkriti pomoću tri voltmetra koji mjere linijske napone.
DA NE
28. Potpuna signalizacija zemljospoja se ostvaruje pomoću: e) Tri ampermetra, zvučnim i svjetlosnim signalom; f) Tri voltmetra; g) Tri voltmetra i zvučnim signalom; h) Tri vatmetra i svjetlosnim signalom; i) Tri voltmetra, zvučnim i svjetlosnim signalom.
29. Navesti vrste uzemljenja. a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
30. Izokerauničke karte daju uvid u _________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
31. Navesti karakteristične tačke udara groma:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
18
32. Na slici je prikazana zaštitna zona dalekovoda. Objasniti veličine prikazane na slici. Objasniti ulogu
zaštitne užadi, te pojam efikasnosti zaštitne zone!
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
33. Načini zaštite od udara munje u visokonaponski nadzemni vod su: a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
34. Do povratnog preskoka dolazi dolazi kada grom udari u __________ ili ______________ , te ________________________ dođe u vodič.
35. Kako se izvodi pogonsko uzemljenje i kako mora biti konstruisano?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
36. U pogonska uzemljenja ubrajaju se: a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
37. Zaštitno uzemljenje je karakterisano time što je sa zemljom __________________________________
___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
19
38. Kombinacija dvije ili više načina uzemljenja na jedan uzemljivač se naziva: e) Jedinično uzemljenje f) Efikasno uzemljenje g) Združeno uzemljenje h) Višestruko uzemljenje
39. Specifična otpornost tla z ovisi o ______________________________________, ________________ ,
te o _________________ sastavu tla.
40. Šta je otpor uzemljenja? Navesti i izraz za korigovanu vrijednost otpornosti tla (prepoznati veličine
unutar izraza)!
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
41. Prikazati shemu spoja Wennereove metode za mjerenje otpornosti tla. Objasniti princip izvođenja
metode (navesti matematičke izraze, uz prepoznavanje veličina unutar izraza.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
42. Otpor uzemljenja se treba redovito mjeriti i provjeravati nakon postavljanja uzemljivača zbog stalne
kontrole
_________________ (prvenstveno ljudi, a onda zbog smanjenja rizika nastanka materijalne štete).
Zbog _______________ i _________________ tla uzemljivači mogu ________________ ili se pak
mogu oštetiti na neki drugi način.
43. Uzemljivač je ________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
44. Zemljovod je________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
45. Potencijal uzemljenja je _______________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
46. Potencijal površine zemlje je napon između neke tačke na površini zemlje i referentne zemlje.
DA NE
20
47. Označiti veličine koje su kotirane na dijagramu. Prepoznati oznake koje su već naznačene. Definirati
matematičke izraze za napon dodira i raspodjelu napona dodira po krivulji B1 (prepoznati veličine koje
su unutar izraza).
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
48. Napon koraka predstavlja onu_____________________ koja se javlja između ____________________ kada on hoda u blizini __________________ ili ________________ čiji uzemljivač________________ .
49. Označiti veličine koje su kotirane na dijagramu. Prepoznati oznake koje su već naznačene. Definirati matematički izraz za napon koraka (prepoznati veličine koje su unutar izraza).
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
21
50. Dat je izraz za izračunavanje otpora uzemljenja trakastog uzemljivača. Prepoznati veličine unutar izraza.
𝑅𝑧 =𝐾𝑘 ∙ 𝜌𝑧
2𝜋𝑙(ln
2𝑙
𝑑+ ln
𝑙
ℎ)
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
e) ___________________________________
51. Navesti izraz za otpor uzemljenja štapnog uzemljivača. Prepoznati veličine unutar izraza.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
52. Navesti izraz za otpor uzemljenja temeljnog uzemljivača. Prepoznati veličine unutar izraza.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
53. Izraz za otpor uzemljenja za prstenaste uzemljivače kružnog oblika čiji je promjer Dp veći od 30 m je:
a) 𝑅𝑧 =𝜌𝑧
2𝜋𝑙(ln
2𝑙
𝑑+ ln
𝑙
ℎ)
b) 𝑅𝑧 =𝜌𝑧
𝜋2𝐷𝑝ln
2𝜋𝐷𝑝
𝑑
c) 𝑅𝑧 =𝜌𝑧
2𝜋2𝐷𝑝ln
2𝜋𝐷𝑝
𝑑
d) 𝑅𝑧 =𝜌𝑧
2𝐷𝑝ln
2𝜋𝐷𝑝
2𝑑
54. Za određivanje broja osnovnih pretvaračkih jedinica važe dva principa.
Prvi je princip _____________ rezerve, gdje _________________ obezbjeđuje __________________
za napajanje vozila, a jedna jedinica isključivo je _______________ za slučaj _________________.
Drugi je princip _____________rezerve, gdje se __________________ obezbjeđuje iz jedne
________________ jedinice, a rezerva snage u slučaju _________________ od druge
______________ jedinice.
22
55. Na slici je prikazana shema snabdijevanja električnom energijom. Prepoznati sistem koji je prikazan.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
56. Prikazati principijelnu shemu napajanja jednog transformatora elektrovučne podstanice (EVP)
centralizovanog sistema snižene učestanosti. Navesti sastavne dijelove sheme i standardizirane snage
transformatora.
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
5. ______________________________
Standardizirane snage
transformatora:
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
23
57. Prikazati principijelnu shemu napajanja jedne pretvaračke grupe elektrovučne podstanice (EVP)
decentralizovanog sistema snižene učestanosti. Navesti sastavne dijelove sheme.
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
58. Elektrovučne podstanice jednofaznog sistema 25 kV, 50Hz priključuju se na ____________ napon
trofazne elektroprivredne mreže. Zbog toga mogu da nastanu ______________ i ______________
nesimetrija.
59. Kontaktna mreža (KM) je ______________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ .
60. Na slici je prikazana ___________________ kontaktna mreža.
Sastavni dijelovi prikazane mreže su:
1. ___________________________________
2. ___________________________________
3. ___________________________________
61. Na slici je prikazana:
a) Kompenzovana kontaktna mreža
b) Nekompenzovana kontaktna mreža
c) Polukompenzovana kontaktna mreža
24
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Elektromotorni pogoni
1. Vrste elektromotornog pogona su:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
2. Nabrojati konstrukcije motora prema namjeni:
a) ___________________________________
b) ___________________________________
c) ___________________________________
d) ___________________________________
3. Konstrukcija zaštićenih motora štiti namotaje i ostale dijelove pod naponom od:
a) prodiranja stranih tijela u unutrašnjost motora,
b) slučajnog dodira,
c) slobodnog prolaza zraka za hlađenje,
d) prodiranja vode.
4. Primjenom žaluzina na poklopcu motora onemogućava se:
a) ulazak tečnosti i prašine u zaštićene motore ili
b) kratak spoj u namotajima.
5. Pojačavanjem izolacije namotaja potapanjem u lak, u ulje ili asfaltiranjem sprječava se
______________________________________________________________________________.
6. Za hlađenje pomoću ventilatora koriste se:
a) zatvoreni motori sa košuljicom ili
b) zatvoreni motori bez košuljice.
7. Karakteristika hermetički zatvorenih motora su:
a) mogu raditi pod vodom,
b) niska cijena izrade,
c) izrađuju se za male snage ili
d) česta upotreba u metalurgiji.
8. Načini hlađenja:
a) ____________________ (______________________________________________________),
b) ____________________ (______________________________________________________),
c) ____________________ (______________________________________________________),
9. Elektromotorni pogon se sastoji iz tri osnovna dijela:
a) ___________________________________ ,
b) ___________________________________ ,
c) ___________________________________ .
25
10. Navesti vrste opterećenja mašine radilice i elektromotora u funkciji vremena:
a) ___________________________________ ,
b) ___________________________________ ,
c) ___________________________________ ,
d) ___________________________________ .
11. Nacrtati shemu otvorenog sistema upravljanja elektromotornim pogonom.
12. Nacrtati shemu zatvorenog sistema upravljanja elektromotornim pogonom.
13. Navesti IEC oznake za opterećenja čiji su vremenski dijagrami prikazani na slici.
____ ____ ____
14. Napisati kinematičku jednačinu elektromotornog pogona i objasniti značenje pojedinih oznaka.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
15. U praktičnoj primjeni elektromotora za elektromotorni pogon radnih mašina može se reći da je predana
snaga radnoj mašini ovisna od:
a) radnog napona,
b) mehaničkog prijenosa,
c) uvjeta hlađenja,
d) tipa radne mašine.
16. Kada je polazni moment polovina nominalnog, onda je polazak:
a) lak, b) normalan, c) težak.
17. Kada je polazni moment 30% veći od nominalnog, onda je polazak:
d) lak, e) normalan, f) težak.
18. Kada vrijeme zaleta traje od 5 do 15 sekundi, onda je polazak:
g) lak, h) normalan, i) težak.
26
19. Svođenje mehaničkog otpornog momenta radne mašine na vratilo motora vrši prema obrascu:
a) 𝑀𝑚 = 𝑀𝑘 ∙1
𝑟1∙𝑟2∙𝑟3∙
1
𝜂1∙𝜂2∙𝜂3
b) 𝑀𝑒𝑚 − 𝑀𝑚 = 𝐽∆𝜔
∆𝑡
c) 𝐽 = 𝐽𝑒𝑚 + 𝐽11
𝑟12 + ⋯ + 𝐽𝑛
1
𝑟𝑛2
d) 𝑘 =1
4𝑔∙
𝐷𝑥2
𝐷2
20. Od čega prvenstveno zavisi vrijeme starta i zaustavljanja elektromotora?
a) snage elektromotora,
b) zamajnog momenta,
c) momenta inercije radne mašine,
d) jačine električne struje.
21. Ako je nominalni moment motora 𝑀𝑚 = 42,5 𝑁𝑚, koliki treba da je nominalni moment, mašine radilice na
mjestu korisnog rada, pri vuči tereta kranom, kad je broj obrtaja motora 𝑛𝑛 = 960 𝑜/𝑚𝑖𝑛, broj obrtaja
mašine radilice na mjestu korisnog rada 𝑛𝑘 = 240 𝑜/𝑚𝑖𝑛, a stepen iskorištenja mehaničkog prijenosa
𝜂𝑚 = 0,9.
22. Koliki je svedeni zamajni moment 𝐺𝐷𝑥2 ako je zamajni moment (𝐺𝐷𝑥
2)𝑒𝑚 = 4,9 𝑁𝑚2, a zamajni moment
mehaničkog prijenosa mašine na mjestu korisnog rada (𝐺𝐷𝑥2)1 = 16 𝑁𝑚, pri čemu je nominalni broj
obrtaja motora 𝑛𝑛 = 960 𝑜/𝑚𝑖𝑛, a broj obrtaja mašine na mjestu korisnog rada 𝑛𝑛 = 240 𝑜/𝑚𝑖𝑛.
23. Nacrtati dijagram zagrijavanja elektromotora u elektromotornom pogonu i obilježiti karakteristične veličine.
24. Nacrtati dijagram hlađenja elektromotora u elektromotornom pogonu i obilježiti karakteristične veličine.
25. Koji od navedenih izraza predstavlja zakon promjene temperature elektromotora prilikom zaustavljanja?
a) 𝜃 =𝑄𝑖
𝐴(1 − 𝑒
−𝑡
𝐶 𝐴⁄ )
b) 𝑄𝑛 = 𝑄𝑡𝑟 ∙ (1
1−𝑒−
𝑡𝑛𝐴
)
c) 𝜃 =𝜃𝑖
𝐴𝑒
−𝑡
𝐶 𝐴⁄
d) 𝑄𝑥𝑝 =𝑄1𝑝𝑡1+𝑄2𝑝𝑡2+𝑄3𝑝𝑡3
𝑡1+𝑡2+𝑡3
27
26. Izračunati snagu koju uzima iz mreže jedan elektromotor koji pokreće kuku sa teretom 𝑄 = 1000 𝑘𝑔
brzinom 𝑣 = 0,4 𝑚 𝑠⁄ ako je stepen iskorištenja mehaničkog prijenosa 𝜂 = 0,3.
27. Konstruktor mašine je dao dijagram promjene momenta u 𝑁𝑚 na vratilo motora, pod uvjetom zanemarivo male promjene broja obrtaja motora koja iznosi oko 1000 𝑜 𝑚𝑖𝑛⁄ i traži se izbor snage motora.
28. U pogonu se nalazio trofazni asinkroni motor sa prstenima 𝑃 = 43 𝑘𝑊 i 𝑛 = 720 𝑜 𝑚𝑖𝑛⁄ trajanje
uključenosti 𝑖% = 25% koji je pregorio. Potrebno ga je hitno zamijeniti drugim motorom dok se premota u
radionici. Postavlja se pitanje da li za ovu svrhu odgovara motor iste tvornice istog tipa snage 𝑃 = 48 𝑘𝑊 i
𝑛 = 710 𝑜 𝑚𝑖𝑛⁄ trajanja uključenosti 𝑖% = 15% koji se trenutno nalazi u skladištu?
29. Napisati izraz za određivanje potrebnog momenta elektromotora za pogon pri promjenjivom opterećenju.
30. Nacrtati mehaničku karakteristiku centrifugalne pumpe.
31. Kočenje asinkronog motora se može vršiti:
a) ___________________________
b) ___________________________
c) ___________________________
d) ___________________________
32. Puštanje u rad sinkronih motora ostvaruje se __________________________________________________
______________________________________________________________________________________ .
33. Objasnite dijagramom 𝑀 = 𝑓(𝑠) proces puštanja u rad asinkronog motora sa prstenima.
34. Objasnite dijagramima 𝑛 = 𝑓(𝑀) proces puštanja u rad otočnog motora za istosmjernu struju otpornikom u kolu rotora.
35. Dva osnovna tipa regulacije brzina koje zahtijevaju mašine i uređaji pokretani elektromotorima su:
a) _________________________________________
b) _________________________________________
36. Nacrtati momentni dijagram za asinkroni motor sa regulacijom brzine pri stalnom momentu.
37. Nacrtati momentni dijagram za asinkroni motor sa regulacijom brzine pri stalnoj snazi.
38. Nacrtati blok shemu regulacije brzine asinkronih motora promjenom frekvencije.
39. __________________________ su upravljivi energetski ______________________________ elementi čiji
se uvjeti rada mogu upravljati prema zahtjevima pogona.
40. Nacrtati strujno-naponsku karakteristiku tiristora kao prekidačkog elementa.
41. U ________________________ vrlo se često primjenjuje reguliranje brzine istosmjernog motora
promjenom napona.
28
42. Kako se prespaja namotaj dvobrzinskog asinkronog motora za regulaciju brzina pri stalnom vučnom
momentu?
43. Kako se prespaja namotaj dvobrzinskog asinkronog motora za regulaciju brzina pri približno istoj snazi?
44. Opišite obrasce za proračun segmenata otpornika za regulaciju brzine asinkronog motora koji radi pri
stalnom vučnom momentu.
45. Objasniti namjenu prekidača „zvijezda-trougao“.
46. Kada dva motora održavaju jednakost broja obrtaja pomoću dvije druge električne mašine izmjenične
struje, onda se to zove „__________________________________________“.
47. Od naizmjeničnog napona u podstanicama se dobiva jednosmjerni na tri načina:
a) ____________________________ ,
b) ____________________________ ,
c) ____________________________ .
48. Postoje tri sistema napajanja električne vuče:
a) ____________________________ ,
b) ____________________________ ,
c) ____________________________ .
49. ___________________________________ je sredstvo pomoću kojeg vozilo dobiva električnu snagu.
50. Kontaktni vodovi se postavljaju pomoću:
a) ____________________________ ,
b) ____________________________ ,
c) ____________________________ .
51. Kod trofaznog sistema napajanja:
a) dvije faze uzima trola, dok jednu fazu uzima trolna šina ili
b) dvije faze uzima trolna šina, dok jednu fazu uzima trola ili
c) jednu fazu uzima trolna šina, drugu fazu uzima trola.
52. Postoje dva osnovna sistema monofazne vuče u pogledu napona i frekvencije:
a) ______________________________________________ i
b) ______________________________________________ .
53. Prilikom kretanja voza, lokomotiva treba da savlada sve mehaničke otpore, koji mogu biti stalni i
povremeni. U stalne otpore spadaju:
a) ______________________________________________ ,
b) ______________________________________________ i
c) ______________________________________________ .
54. Prilikom kretanja voza, lokomotiva treba da savlada sve mehaničke otpore, koji mogu biti stalni i
povremeni. U privremene otpore spadaju:
a) ______________________________________________ i
b) ______________________________________________ .
29
55. Kočenje odnosno kočna sila kod vučnih vozila se može postići na dva načina:
a) ______________________________________________ i
b) ______________________________________________ .
56. Nacrtati shemu napajanja monofaznom strujom.
57. Napisati izraz za vučnu silu i obilježiti karakteristične elemente.
58. Na svakoj lokomotivi se nalazi transformator za sniženje napona, koji može da služi za reguliranje brzine, i
on predstavlja „______________________________“ lokomotive.
59. Navesti sisteme zaštite u elektromotornim pogonima.
60. Opisati određivanje snage lokomotive (elektromotora).
30
Pitanja za stručni ispit iz predmeta Obnovljivi izvori energije
1. Šta predstavljaju solarne elektrane?
2. Šta su fotonaponski sistemi, i koji su njihovi sastavni dijelovi?
3. Šta su monokristalne Si ploče?
4. Ko je otkrio fotonaponski efekt? (zaokruži tačan odgovor)
a) Nikola Tesla b) Isak Njutn c) Albert Einstein d) Edmond Becquerel
5. Šta predstavljaju solarni paneli?
6. Solarna el.energija se može konvertovati u naizmjeničnu električnu energiju .
(zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
7. Koje su to sve vrste FN sistema?
8. Šta su fotoni, napisati einsteinovu relaciju i objasniti njene elemente.
9. Nacrtati shemu za samostalni sistem za DC i AC potrošače, objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
10. Šta su amorfne Si ploče?
11. Koje godine je otkriven fotonaponski efekt? (zaokruži tačan odgovor)
1) 1839 2) 1849 3) 1853 4) 1923
12. Šta predstavlju solarne ćelije?
13. Nacrtati shemu za samostalni sistem za DC Potrošače, objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
14. Nacrtati shemu za pasivni sistem(Solarni paneli), objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
15. Šta su vjetroelektrane, a šta vjetrogeneratori?
31
16. Napisati tražene dijelove vjetrogeneratora.
17. Šta predstavlja energija vjetra, i koje su prednosti i nedostaci potencijala energije vjetra?
18. Šta predstavlju solarni kolektori, koje vrste imamo?
19. Solarni kolektori se koriste najčešće za: _____________________________________________________________________. (dopuni)
20. Sunce prema zemlji zrači 1015 kWh po kvadratnom metru. (zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
21. Šta je ekspanziona boca?
22. Koju ulogu igra senzor temperature kod sistema sa solarnim kolektorima.
23. Nacrtati shemu za aktivni sistem zatvorene petlje(Solarni kolektor), objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
24. Nacrtati shemu za sistem „Solarni kolektor u kombinaciji sa centralnim grijanjem“, objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
25. Nacrtati shemu za sistem „Dobivanje tople vode pomoću solarnog kolektora i toplotne pumpe“, objasniti sastavne elemente i obasniti princip rada.
26. Napon na izlazu invertora je: _______________________________________. (dopuni)
27. Objasnite pojam biomase?
28. Koje su to najvažnije vrste izvora biomase?
29. Energija toplotnih pumpi ima veze sa: (zaokruži tačan odgovor)
a) Vodom b) Termoelektranom c) Zemljom d) Kiselinom
30. Objasniti varijantu izvođenja toplotnih pumpi u kombinaciji sa vodom?
31. Nacrtati organogram tehnologije proizvodnje energije iz biomase?
32
32. Šta je to drvna biomasa i gdje se upotrebljava?
33. Toplotne pumpe se mogu postaviti na ___________________________________________________________________. (dopuni)
34. Šta je bioplin, i nacrtati shemu za proces dobivanja bioplina ?
35. Ako toplotna pumpa ima COP 4 onda ona daje 4 kW energije za svaki 1 kW uložene energije? (zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
36. U ekspanzijskom ventilu radni medij ekspandira s višeg pritiska kondenzatora na srednji pritisak isparivača i ohlađuje se. (zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
37. Savremena toplotna pumpa zrak-voda može proizvesti toplotu grijanja do temperature vanjskog zraka od -40°C? (zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
38. Šta su toplotne pumpe i gdje se sve upotrebljavaju?
39. Nacrtati shemu jednog primjera upotrebe toplotne pumpe i objasniti princip rada.
40. Šta predstavlja kompresor a šta kondenzator kod toplotnih pumpi?
41. Nacrtati shemu strukture snabdjevanja domaćinstva preko solarne i električne energija, oba tipa energije nevrše funkciju toplotnog grijanja i neophodnog snabdjevanje sa električnom energijom, to jest funkciju toplotnog grijanja vrše toplotne pumpe (VODA-VODA), objasniti svaki element zasebno i njegovu funkciju?
42. Kako nastaje biomasa?
43. Objasniti tehnologiju proizvodnje energije iz biomase?
44. Objasniti varijantu izvođenja toplotnih pumpi u kombinaciji sa vanjskim zrakom.
45. Objasniti pojam plinskoturbinska kogeneracija i nacrtati odgovarajuću shemu?
46. Šta je biodizel, i koje su prednosti biodizela ?
47. Iskorištenje toplote iz zemlje provodi se preko sistema plastičnih cijevi.
(zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
48. Objasniti toplotne pumpe u kombinaciji sa zemljanim kolektorima i nacrtati primjer.
49. Šta predstavlja isparivač, a šta ekspanzivni ventil kod toplotnih pumpi?
50. Šta je goriva čelija, i ko je istu prvi konstruisao?
51. Objasniti princip rada gorivnih ćelija?
52. Koja su to polja primjene gorivnih ćelija?
33
53. Osnovni dijelovi gorive ćelije su elektrolit i elektrode ? (zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
54. Oksidans može biti bilo koji hemijski element koji putem redukcije prelazi u ionsko stanje?
(zaokruži tačan odgovor)
1) DA
2) NE
55. Nacrtati shemu strukture snabdjevanja domaćinstva preko solarne energije, solarna energija vrši funkciju toplotnog grijanja i neophodnog snabdjevanje sa električnom energijom, to jest funkciju toplotnog grijanja vrše toplotne pumpe (ZRAK-ZRAK), objasniti svaki element zasebno i njegovu funkciju?
56. Objasniti gdje bi se energije iz biomase mogla u domačinstvu ili industriji koristiti?
57. Kakvi se sve tipovi gorivnih ćelija proizvode danas?
58. Objasniti strukturu gorivnih ćeliji?
59. Kakva sve goriva mogu koristiti stacionarna postrojenja gorivih ćelija?
60. Nacrtati shemu strukture snabdjevanja domaćinstva preko energije vjetra, energija vjetra vrši funkciju toplotnog grijanja i neophodnog snabdjevanje sa električnom energijom, to jest funkciju toplotnog grijanja vrše toplotne pumpe (ZRAK-VODA), objasniti svaki element zasebno i njegovu funkciju?
