Upload
museum-het-valkhof
View
232
Download
5
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Jaarverslag 2011
Citation preview
Jaarverslag2011
1
Voorwoord
Voor u ligt het jaarverslag van Museum Het Valkhof over 2011. Een jaar waarin het museum
een breed scala aan tentoonstellingen en activiteiten ontplooide. Helemaal nieuw was de
zeer succesvolle kinder- en gezinstentoonstelling High Tech Romeinen. Kinderen van 6 tot 86
konden zelf ervaren welke technieken de Romeinen al gebruikten en hoe die in zijn werk
gingen. Het museum was voor het tweede jaar het openingspodium voor de Nijmeegse
Kunstnacht, met onverwachte en bijzondere optredens op de trappen en in de galerij.
Handig voor de bezoekers zijn de nieuwe informatieschermen in het museum die o.a.
duidelijk verwijzen naar ons Museumcafé. Ook om de service aan onze klanten te verbeteren,
zijn we gaan samenwerken met een callcenter. Alle dagen van de week tijdens kantoor- en
openingstijden van het museum wordt de beller nu persoonlijk te woord gestaan.
De economische situatie legde ons ook beperkingen op. Zo hebben we, om invulling te
geven aan de aangekondigde bezuinigingen van de provincie, het aantal formatieplaatsen
conservator archeologie teruggebracht van 1,5 naar 1 fte. Bovendien heeft de gemeente
Nijmegen een bezuiniging moeten aankondigen, ingaande vanaf 2013.
2011 was ook het jaar waarin de provincie Gelderland, na jarenlang overleg, de aanvullende
middelen definitief heeft toegezegd, nodig voor het museum om de wettelijke taken van de
provincie op het gebied van de archeologische monumentenzorg, goed te kunnen uitvoeren.
Het museum geeft uitvoering aan die taken in de vorm van het beheer van het archeologisch
bodemdepot, in het Gelders Archeologisch Centrum “Museum G.M. Kam” aan de Museum
Kamstraat 45. Aan het eind van het jaar kon een conservator bodemdepot worden
aangesteld. Een woord van dank ten slotte aan onze subsidiegevers: de gemeente Nijmegen
en de provincie Gelderland, aan de BankGiroLoterij en aan de fondsen en particulieren die
ons in 2011 financieel hebben gesteund en niet te vergeten: dank aan de vele vrijwilligers op
wie we ook dit jaar weer met succes een beroep konden doen.
Marijke Brouwer, Directeur
2
TentoonstellingenMythen van het Atelier | 6
Harrie Gerritz - De verbeelding van het rivierenlandschap | 8
High Tech Romeinen - Kijk wat ze konden, doe wat ze deden! | 10
Foto (=) Kunst | 13
Erik Sep - Low Tech Society | 15
Fascinatie voor decoratie - Ornament-prenten uit de collectie
van Nanne Ottema | 16
Kees Ivens en de Waalbrug 1905 - 1936 | 17
Geschiedenis in beeld: Atlas Van Druijnen | 18
CollectiesHerinrichting depots en standplaatsregistratie | 21
Digitale ontsluiting van de collecties | 22
Fotografie en beeldregistratie | 22
Conservering en restauratie | 23
Bibliotheken | 24
Provinciaal depot voor bodemvondsten | 24
Presentatie van de collecties | 25
Onderzoek | 26
Inhoud
3
Educatie & ActiviteitenZoeken naar Mariken - Stap in het wonderlijke
verhaal van Mariken van Nieumeghen | 29
Zondagmiddag Museummiddag | 29
Valkhof Junior | 30
Schoolvakanties | 30
(On)beperkt Houdbaar | 31
Museumweekend | 31
Week van de Klassieken | 32
Kunstklik | 32
Uitfestival | 32
Nijmeegse Kunstnacht | 34
Gelderse Museumdag | 34
Maand van de Geschiedenis | 35
MuseumJeugdUniversiteit | 35
Marketing & Communicatiewww.museumhetvalkhof.nl | 37
Free publicity | 37
Advertenties | 38
BankGiro Loterij | 38
ANWB | 39
Uitkijkkonijn | 39
Samenwerking met Convention Bureau regio
Arnhem Nijmegen | 39
Subsidiënten, sponsors en fondsen in 2011 | 43
Museumcafé | 45
Museumwinkel | 47
De organisatie Vrienden van Museum Het Valkhof | 49
Medewerkers | 50
De Ondernemingsraad | 54
Cultural Governance | 55
Bericht van de Raad van Toezicht | 57
BijlagenPublicaties | 60
Jaarrekening | 64
Bezoekcijfers | 66
Aanwinsten | 68
Uitgaande bruiklenen | 72
Lezingen van medewerkers | 78
Bestuursfuncties | 80
Colofon | 84
Tentoonstellingen
6
Mythen van het Atelier4 februari t/m 8 mei
Het negentiende-eeuwse kunstenaarsatelier in Nederland was het onderwerp van de
tentoonstelling Mythen van het Atelier. In een tijd waarin kunstenaars zich bij hun publiek
moesten profileren om hun werk te kunnen verkopen, kozen velen ervoor de beeldvorming
van de kunstenaar en zijn atelier zelf te sturen. Verheven zelfportretten en rijk ingerichte
ateliers waar zij verzamelaars en critici ontvingen, speelden daarbij een grote rol. De
tentoonstelling legde dan ook de nadruk op het atelier als promotiemiddel. De unieke
bewaard gebleven atelierinrichting van Christoffel Bisschop maakte indruk als een mooi
voorbeeld van een salonatelier.
Ook het nieuwe medium van de fotografie droeg bij aan het imago van de kunstenaars door
het vastleggen van de ateliers. Foto’s dienden bovendien als hulpmiddel bij het schilderen
naar model. Breitners bekende ‘Meisje in witte kimono’, met de voorbereidende foto’s
ernaast, liet dat duidelijk zien.
Daarnaast was er aandacht voor schilderen in de open lucht dat door de uitvinding van de
verftube sterk was toegenomen. Diverse schildersmaterialen, waaronder een zeldzame
levensgrote ledenpop, gaven inzicht in de schilderpraktijk. De jongere generatie zette zich af
tegen de salonfähige kunstenaars en koos voor een eenvoudig atelier en een nonchalant
uiterlijk, zoals een vroeg zelfportret van Jan Toorop liet zien.
In de tentoonstelling was extra aandacht besteed aan kunstenaars die in Nijmegen of
omgeving woonden en werkten: Hendrik Hoogers, Barend Cornelis Koekkoek en Jan Toorop.
Dankzij bruiklenen van een Nijmeegse particulier konden diverse werken getoond worden
van Isaac Israëls, die zijn vader Jozef Israëls tekende in zijn atelier.
George Hendrik Breitner, Meisje in witte kimono, ca. 1894
7
Mythen van het Atelier was een samenwerking van Teylers Museum, het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie en Museum Het Valkhof. De tentoonstelling was ook van 10
juni tot 10 oktober 2011 te zien in de Villa Vauban – Musée d’Art de la Ville de Luxembourg in
Luxemburg.
Aanleiding voor het project was het verschijnen van de publicatie Mythen van het Atelier van
het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie onder redactie van Mayken Jonkman en
Eva Geudeker.
Reacties van bezoekers in het gastenboek
Erg mooie foto’s van Siegmund Rön. Het is waar dat men door het atelier de kunstenaar beter leert kennen.
Wat heerlijk om een kijkje achter de schermen te kunnen nemen.
Een hartstikke mooie tentoonstelling met een zeer origineel idee. Petje af om alles bij elkaar te krijgen.
Wat een geweldig idee om de aandacht op het werk van de schilders te vestigen.
Prachtig en inspirerend. Ik wil snel naar huis en zelf aan de slag.
Ik vind het een mooie tentoonstelling. Ben geroerd door een aantal prachtige schilderijen. Ik heb schilders gezien waarvan ik nog niet gehoord had en anderen zijn uit mijn herinnering omhoog gehaald. Fijn!
Erg mooie en veelzijdige expositie. Ook goed uitgelicht! Aangename rustige sfeer met nadruk op de kunstwerken. Gelukkig geen storende modieuze entourage.
Jan van Teeffelen fotografeerde Theo Elfrink
David Oyens, La pose, 1890
8
Harrie GerritzDe verbeelding van het rivierenlandschap | 28 mei t/m 7 augustus
Beeldend kunstenaar Harrie Gerritz (1940) legt zich al meer dan veertig jaar toe op het
weergeven van zijn favoriete onderwerp: het rivierenlandschap. Het karakteristieke Land van
Maas en Waal, gelegen tussen de twee grote internationale rivieren die elkaar rond zijn
geboortedorp Wijchen bijna raken, is zijn thuislandschap en inspiratiebron.
De groots opgezette retrospectieve tentoonstelling toonde werken uit diverse periodes. De
verschillende technieken die de kunstenaar beoefent, schilderkunst, sculptuur en grafiek
werden naast elkaar gepresenteerd. Het geheel gaf een goed beeld van de veelzijdigheid van
Gerritz’ kunstenaarschap. In samenwerking met de Duitse kunstenaars Jürgen Chill en
Gunnar Sandmann was tevens een installatie opgebouwd met de titel ‘Meeting Landscapes’,
waarin de natuurelementen en stadsbeelden in film en geluid een symbiose vormden met de
opgestelde sculpturen van Harrie Gerritz.
In het entreegebied van de expositie was een documentair filmportret van de kunstenaar te
zien: ‘Het Thuisland van Harrie Gerritz’ (2007), gemaakt door filmmaakster Lucy Besson. De
poëtische film bracht de kunstenaar op aansprekende wijze in beeld.
De publicatie met dezelfde titel als de tentoonstelling was opgezet als een magazine. Het
kwam tot stand onder redactie van Maryan Schrover, bevatte teksten van diverse auteurs en
was rijk geïllustreerd met afbeeldingen van het leven en het werk van de kunstenaar.
9
Reacties van bezoekers in het gastenboek
Geweldig mooie sterke beelden en mythische ervaring. Je hoeft niet ver te gaan om geraakt te worden door schoonheid in het alledaagse.
Mooi, fris, inspirerend, symbolen, helder. Ik hou ervan!
Dank dat ik mocht meereizen. Het is een prachtige overzichtstentoonstelling. Zowel de schilderijen als de sculpturen worden in mijn beleving steeds mooier.
Wil hier niet weg, vooral hoe eenvoudiger hoe dieper, dankjewel.
Te zien hoe je vasthoudt aan een thema en hoe zich dat ontwikkelt door de tijd heen is geweldig: het is allemaal de moeite waard!
Verrassend! Herkenning van kleuren/vormen. Mooi opgehangen in de ruimte.
Iets gezien te mogen hebben van uw essentie was een geschenk. Er resoneerde iets mee in mij. Dat voelde als contact. Dankuwel.
Prachtige tentoonstelling, de kracht en pracht is intens.
Harrie Gerritz, Big Final, 2003 en Paradise City, 2009
Harrie Gerritz, Behind the dike, 2009
10
High Tech RomeinenKijk wat ze konden, doe wat ze deden | 2 september t/m 4 maart 2012
In de tentoonstelling High Tech Romeinen stond de technologie die in de Romeinse tijd werd
gebruikt centraal. In negen thema’s werden de technische hoogstandjes van de Romeinen
belicht, zoals architectuur, watergebruik, wegenbouw, machines en reizen. Op een
interactieve en multimediale wijze werd de bezoeker uitgedaagd om de technische
installaties, machines, gereedschappen en instrumenten zelf uit te proberen en te ontdekken.
High Tech Romeinen is samengesteld door twee musea met grote archeologische collecties
(Museum Het Valkhof in Nijmegen en het LVR-Landesmuseum in Bonn) en twee science-
centres (Museon Den Haag en Technopolis Mechelen). Dit resulteerde in een nieuw soort
archeologische presentatie: archeologische vondsten worden samengebracht met
interactieve elementen. De ingenieuze machines en apparaten zijn in de expositie
nagebouwd. De bezoeker kon deze zelf in werking zetten en zich verbazen over het vernuft
van de antieke uitvinders.
De moderne vormgeving van de expositie was geïnspireerd op de antieke Romeinse wereld.
Er waren 11 paviljoens met daarin 32 interactieve units en vitrines met bijzondere
voorwerpen die de techniek van de Romeinen illustreerden. De bezoeker kon bij ieder thema
zowel kijken als doen. Zo was het mogelijk om een aquaduct te bouwen waarbij in de vitrine
daarnaast de originele loden waterleidingsbuizen en bronzen kranen getoond werden.
Groepswerk was geboden bij het bouwen van een boogconstructie, maar ook bij het roeien
in een liburna (patrouilleschip met roeiers). Schieten met de katapult was populair bij de
bezoekers, maar ook zuilen ophijsen en het bouwen van een dak met dakpannen. Bij alle
onderwerpen waren korte filmpjes te zien met aanvullende informatie.
11
Bij de tentoonstelling is een uitgebreid scholenprogramma ontwikkeld voor de bovenbouw
van het basisonderwijs en voor het voortgezet onderwijs. De scholen bezochten de
tentoonstelling onder leiding van een rondleider. Voor de verschillende niveaus werden via
de website opdrachten aangeboden die de scholen ter voorbereiding of als evaluatie in de
klas konden gebruiken. Een bezoek aan de tentoonstelling kon worden gecombineerd met
zogenaamde pluspakketten, bijvoorbeeld met een bezoek aan de Romeinenwerkplaats, een
schervenworkshop of een workshop onder leiding van kunstenaar Erik Sep.
Bij deze tentoonstelling verscheen het boek: High Tech Romeinen – Techniek in de oudheid,
Brigitte Cech.
Reacties van bezoekers in het gastenboek
Super leuk! Vooral omdat er veel te doen is. Ga maar door Valkhof met zulke leuke/leerzame tentoonstellingen. Voor mij: 5 sterren ten top!
Ontzettend mooie, leerzame, overzichtelijke tentoonstelling. Het vele “doe”-werk is een enorme stimulans voor jong en oud. Complimenten!
Wat een geweldige interactieve tentoonstelling met zoveel ‘tastbare’ dingen. De beste ooit.
Reacties van kinderen in het gastenboek
Ik hou niet van geschiedenis maar ik vond het heel leuk!
Ik ben nog nooit in een leuk museum geweest maar daar is nu verandering in gekomen. Je mag veel zelf doen. Das leuk!
Het was echt superleuk! Vooral de abacus, die ga ik thuis ook maken!
12 Wouter van Riessen, Zelfportret met zwarte hoed, 2004
13
Foto (=) KunstHans Op de Beeck, Jasper de Beijer, Dirk Braeckman, Elspeth Diederix, Uta Eisenreich,
Ruud van Empel, Teun Hocks, Ellen Kooi, Paul Kooiker, Wouter van Riessen,
Margriet Smulders, Marjan Teeuwen | Projectruimte 26 februari t/m 19 juni
In de tentoonstelling Foto (=) Kunst stond de fotografie centraal waarbij de kunstenaar met
een vooropgezet plan zijn werk tot stand brengt: fotografie met voorbedachte rade. De twaalf
fotografen die in deze tentoonstelling exposeerden, fotografeerden de realiteit en gebruikten
soms zelfgemaakte decors of monteerden intensief met de computer. De geconstrueerde
foto’s lieten een imaginaire werkelijkheid zien die de fantasie prikkelde.
Sinds enkele jaren kan met recht worden gesteld: fotografie = kunst. Fotografie heeft zich als
kunstdiscipline nadrukkelijk gemanifesteerd. De artistieke waarde is in brede kring
geaccepteerd en de fotografie heeft als volwaardige sector in de kunstwereld een veelzijdig
en actief netwerk opgeleverd.
De indeling van de expositieruimte, naar een ontwerp van Ruud van Empel, gaf elke
fotograaf zijn eigen compartiment waardoor de sfeer van de afzonderlijke bijdrages optimaal
tot zijn recht kwam.
Gelijktijdig met de tentoonstelling in de Projectruimte werden in één van de vaste zalen
moderne kunst op de bovenverdieping fotowerken uit de eigen collectie getoond. Te zien was
werk van Elspeth Diederix, Margriet Smulders, Teun Hocks en Ruud van Empel.
Bij de tentoonstelling is een gelijknamige catalogus verschenen, met achtergrondartikelen en
afbeeldingen van vrijwel alle geëxposeerde werken.
Margriet Smulders, Secrets of the sky, 2007
Marjan Teeuwen, Krasnoyarsk 2, 2007
14
15
Erik Sep
Low Tech Society | Projectruimte 24 september t/m 5 februari 2012
In de Projectruimte van het museum heeft Erik Sep (1976) een grootschalige installatie
gerealiseerd. Hij heeft zijn ‘Low Tech City’ geconstrueerd in aaneengeschakelde kavels, een
complexe omgeving in een grootstedelijke setting. Als kunstenaar is Erik Sep gefascineerd
door een hybride stad die altijd doorgroeit en steeds nieuwe gedaantes aanneemt.
De city van Erik Sep is een dynamische infrastructuur, een open ontwikkelingsproject. Succes
en fiasco liggen soms dicht bij elkaar. Zijn geconstrueerde modelwereld weerspiegelt de
moderne stadsontwikkeling met een ongekend oog voor detail. Zijn miniatuurstad kent
graffiti en verval maar ook prachtige nieuwbouw. De stad is nooit af, het is een continu
ontwikkelingsproject, een ‘work in progress’. Wat te zien is, blijft altijd een tussenfase.
Met deze instelling heeft Erik Sep ook zijn indrukwekkende installatie in de Projectruimte
opgebouwd. Door de installatie reed een trein die alle barrières, onderdoorgangen en fly-
overs moeiteloos doorkruiste, terwijl onderweg digitale opnames van het parcours werden
gemaakt. Bezoekers konden de camera zelf bedienen en de beelden werden ook getoond in
het Museumcafé.
Midden in de ruimte was een bouwwerk met twee verdiepingen opgetrokken. Boven hadden
bezoekers uitzicht op de gehele installatie en kon een videofilm van Jiri van Dalen over de
kunstenaar en zijn werk worden bekeken. Beneden had Erik Sep een geïmproviseerd atelier
ingeruimd waar hij verder werkte aan het project en toekomstplannen ontwikkelde.
16
Fascinatie voor decoratieOrnamentprenten uit de collectie van Nanne Ottema | Prentenkabinet 22 januari t/m 29 mei
De Friese notaris Nanne Ottema (1874-1955) bracht aan het einde van de negentiende eeuw
een belangrijke verzameling bijeen op het gebied van de kunstnijverheid. Vanuit zijn interesse
voor het interieur verzamelde Ottema bijna 3.000 ornamentprenten van verschillende
Europese kunstenaars uit de periode 1550-1900. Ornamentprenten zijn nauwkeurig
uitgewerkte, kunstzinnige ontwerpen voor de vormgeving en decoratie van
kunstnijverheidsobjecten, textiel, interieurs en tuinen. De prenten in deze verzameling zijn
zeer gevarieerd en van hoog artistiek niveau.
Een selectie van ruim 50 houtsneden, etsen en gravures was te zien in het prentenkabinet.
Voor deze tentoonstelling waren de prenten in felblauwe passe-partouts gezet. Buiten het
prentenkabinet werd een doorlopende digitale presentatie van nog eens honderd
ornamentprenten uit de collectie van Nanne Ottema getoond.
In het kader van de in 2005 ingestelde bijzondere leerstoel Toegepaste Kunsten en
Kunstnijverheid door de Ottema-Kingma Stichting, werd de verzameling ornamentprenten
aan de Radboud Universiteit in Nijmegen bestudeerd en ontsloten in een digitale database.
De tentoonstelling kwam tot stand in samenwerking met de Radboud Universiteit.
17
Kees Ivens en de Waalbrug 1905 - 1936Prentenkabinet 16 juni t/m 6 november
Op 16 juni 1936 werd de Nijmeegse Waalbrug feestelijk geopend door koningin Wilhelmina.
Precies 75 jaar later opende Museum Het Valkhof een kleine tentoonstelling in het
prentenkabinet waarin de voorgeschiedenis van de bouw van de brug centraal stond.
De ‘brug der zuchten’ kwam er namelijk niet zonder slag of stoot. Al in 1905 lanceerde
fotohandelaar Kees Ivens het plan om het oude pontje Zeldenrust tussen Nijmegen en Lent
te vervangen door een vaste Waaloverbrugging. Aanvankelijk enthousiasme ontaardde in
een felle burgertwist van vele jaren. Met name de vraag waar de brug zou komen te liggen,
ontlokte veel debatten en acties. Bij de spoorbrug, over de Ganzenheuvel, de Lindenberg, het
Valkhof, ten oosten van de Bélvedère of juist helemaal ten westen van de stad?
In 1927 keurde de Tweede Kamer het Rijkswegenplan goed, een zeer ambitieus plan om de
Nederlandse delta te ontsluiten voor het snel groeiende autoverkeer. In het plan stonden
dertien bruggen ingetekend, waaronder de Waalbrug. Ook toen verzetten velen zich in
Nijmegen tegen aanleg, en opnieuw kwam Kees Ivens in actie. Onder grote druk van de
minister ging de raad in oktober 1930 alsnog akkoord. Een jaar later startte de bouw. Na
viereneenhalf jaar werk, drie dodelijke slachtoffers, vijf miljoen gulden, 6.500.000 kilo staal
en 900.000 klinknagels was de grootste boogoverspanning van Europa klaar.
Museum Het Valkhof sloot bij de viering van 75 jaar Waalbrug aan bij initiatieven van het
Regionaal Archief Nijmegen, Museum de Stratemakerstoren, de Europese Stichting Joris
Ivens en de Stichting Nijmegen Blijft in Beeld.
Bij uitgeverij Vantilt / Fragma Publishing verscheen Over de Waal. Waalbrug Nijmegen 1936-
2011, waarvoor het museum beeldmateriaal leverde.
18
Geschiedenis in beeld: Atlas Van DruijnenPrentenkabinet 18 november t/m 29 januari 2012
Museum Het Valkhof bezit een kastje met een bijzondere inhoud. In zeventien grote
platenalbums zijn meer dan 3.000 prenten verzameld. Samen geven ze een beeld van de
geschiedenis van Nederland. De prenten zijn bijeengebracht door de Nijmeegse
wijnhandelaar Jan Willem van Druijnen (1790-1854) en zijn zoon Gerrit (1825-1876). Ze
volgden in hun verzameling de Vaderlandsche historie van Jan Wagenaar, die in de
achttiende eeuw de geschiedenis van Nederland vanaf de Germanen tot in zijn eigen tijd
beschreef. Vader en zoon Van Druijnen hebben afbeeldingen gezocht bij de opvallendste
momenten in dit meer dan twintig delen tellende werk. En vervolgens hebben ze de
geschiedenis doorgetrokken tot in hun eigen tijd.
In het prentenkabinet was een selectie te zien van prenten uit deze Atlas. De gekozen prenten
gaven een mooi beeld van de brede verzameling van Van Druijnen. We volgden met hen de
geschiedenis van Nederland: van het leven bij de Bataven (in de achttiende eeuw
gefantaseerd door Cornelis Pronk) via onder meer een lansdrager van Hendrick Goltzius
(1558-1617) en een vuurwerkprent van Romeyn de Hooghe (1645-1708) tot een pamflet over
de heldendood van Jan van Speijk uit 1831.
Vader en zoon waren niet alleen verzamelaar van prenten, maar ook van wetenswaardig-
heden over het leven in Nijmegen. Jan Willem van Druijnen startte in 1819 met het optekenen
van de bijzondere gebeurtenissen in zijn stad. Hij stond hiermee in de traditie, die in de
zestiende eeuw was gestart door vader en zoon Johannes Smetius. Toen Jan Willem in 1854
overleed, nam zoon Gerrit het bijhouden van de kroniek over en zette dit voort tot in 1859.
Het handschrift van dit ‘Vervolg der Kronijk van Nijmegen’ wordt bewaard in het Regionaal
Archief Nijmegen en was ook in de tentoonstelling in het prentenkabinet te zien.
Philippus Baldeus, Olyfantenvanghst op Ceylon, 1672
Philippus Baldeus, Paardevangst op Jafnapatnam, 1672
19
Bij de opening van de tentoonstelling verscheen Leven aan de Waal of Vervolg der Kronijk
van Nijmegen 1819-1854 (Vantilt 2011), een geannoteerde en geïllustreerde uitgave van de
kroniek.
Hendrik Goltzius (1558 – 1617), Lansdrager, 1583
Kastje met Atlas van Druijnen met daarboven prenten over de moord op Willem Van Oranje
20
Collecties
21
Herinrichting depots en standplaatsregistratie
In de depots voor schilderijen en beelden is de standplaatsregistratie vrijwel compleet
uitgevoerd. In het depot voor objecten van kunstnijverheid zijn de stellingen heringericht en
is van ongeveer een derde deel van de objecten de standplaats geregistreerd. Bovendien is
in dit depot een extra kast geplaatst voor de opslag van keramiek uit de collectie
kunstnijverheid, die ruim twaalf jaar tijdelijk was ondergebracht in het gebouw ‘Museum
G.M. Kam’.
Het depot voor prenten en tekeningen is heringericht en voorzien van elektrisch verrijdbare
stellingen. Van een belangrijk deel van deze collectie (totaal ruim 7.000) is de standplaats
geregistreerd in het museumregistratiesysteem AdLib Museum en zijn digitale foto´s
gemaakt. Het museum heeft hierbij ondersteuning gehad van een gedetacheerde collega van
het Noordbrabants Museum.
In aansluiting op de standplaatsregistratie zijn met name prenten en tekeningen die niet of
niet voldoende waren geregistreerd, geïdentificeerd en opnieuw geïnventariseerd door een
assistent-conservator op projectbasis.
Bij de archeologische museumcollecties, die zijn opgeslagen in het Gelders Archeologisch
Centrum ‘Museum G.M. Kam’, is de standplaatsregistratie in de herfst gestart. Van elk object
wordt een digitale foto voor het registratiesysteem gemaakt. Dit gebeurt met hulp van twee
tijdelijke medewerksters.
Het aantal voorwerpen waarvan de standplaats in AdLib is geregistreerd, bedraagt nu
ca. 15.000, dat is ongeveer 15-20 % van de totale collectie.
22
Digitale ontsluiting van de collecties
In totaal zijn op dit moment ca. 26.500 objecten opgenomen in het registratiesysteem. Vrijwel
alle voorwerpen in de vaste presentatie zijn inmiddels op deze wijze digitaal ontsloten. Het
uitgaande bruikleenverkeer en gegevens over de conditie van de objecten worden inmiddels
via deze database geregistreerd.
In 2011 zijn ruim 45.000 handgeschreven inventariskaarten van de collecties kunst en
archeologie gescand, zodat deze als fotobestand toegevoegd kunnen worden aan de
objectregistratie. Bovendien zijn alle dertien collectiecatalogi archeologie van het voormalige
Rijksmuseum en Provinciaal Museum G.M. Kam gedigitaliseerd.
Fotografie en beeldregistratie
Van vrijwel alle voorwerpen in de vaste presentatie zijn inmiddels digitale opnamen
beschikbaar. Van de objecten die in AdLib Museum zijn opgenomen, zijn inmiddels zo’n 8.000
records voorzien van een digitale foto.
Handgeschreven inventariskaart
23
Conservering en restauratie
Archeologie
De conservator archeologie behandelde enkele tientallen ijzeren objecten (ontzouting en
restauratie). Voor de tentoonstelling High Tech Romeinen werden enige tientallen objecten
gerestaureerd. Daarnaast werden spiegels, voorwerpen van glas en een grote amfoor
behandeld. Voor een bruikleen aan het LVR Römermuseum in Xanten is een oude
reconstructie van een vouwstoeltje gerestaureerd. Voor de tentoonstellingen High Tech
Romeinen en Mythen van het Atelier maakte de restaurator archeologie tal van
objectsteunen, assisteerde hij in de opbouw en maakte en controleerde hij
conditiebeschrijvingen. Verder begeleidde hij de transporten van bruiklenen.
Oude en moderne kunst
De restaurator oude en moderne kunst heeft veel tijd besteed aan het controleren van de
bewaaromstandigheden van de schilderijen, het verbeteren van het inlijstwerk en de
noodzakelijke schoonmaak van kunstwerken met ondersteuning van vrijwilligers. Met het
oog op de Pop Art tentoonstelling in 2012 zijn enige werken in restauratie genomen.
Met hulp van enkele studenten van de restauratorenopleiding van de Universiteit van
Amsterdam werden conditierapporten en -foto’s gemaakt van tal van depotstukken en is door
de restaurator een begin gemaakt met het koppelen daarvan aan AdLib Museum.
Tevens was de restaurator betrokken bij het inrichten van en de conditiechecks voor de
tentoonstellingen oude en moderne kunst en de wisselingen in de vaste presentaties.
Restauratie Romeinse vaas
24
Bibliotheken
De kunsthistorische bibliotheek in Museum Het Valkhof en de archeologische bibliotheek in
het Gelders Archeologisch Centrum ‘Museum G.M. Kam’ tellen samen zo’n 41.500 titels. In
totaal zijn in 2011 bijna 850 aanwinsten ingeschreven. Inmiddels zijn van de eerste bibliotheek
28.700 van de 29.350 titels in de digitale registratie AdLib Bibliotheek opgenomen. Van de
bibliotheek van het GAC zijn 4.000 titels ingevoerd van de in totaal ca. 12.000. De
bibliothecaris werd in 2011 weer ondersteund door vrijwilligers.
Provinciaal depot voor bodemvondsten
Projectbureau Auxilia (Radboud Universiteit Nijmegen) heeft in 2010 en 2011 twee opdrachten
uitgevoerd ter verbetering van de ontsluiting van de depotcollectie. Dit was mogelijk dankzij
extra middelen die door de provincie Gelderland beschikbaar gesteld waren.
Allereerst heeft Auxilia een digitale database ontwikkeld waarin de primaire
beheersgegevens van de gedeponeerde vondstcomplexen vervolgens vanuit verschillende
bronnen zijn ingevoerd. Tevens heeft Auxilia de geleverde documentatie bij de collectie
Gelderse bodemvondsten van de voormalige Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek gecontroleerd, verbeterd en aangevuld, waardoor deze beter ontsloten is.
Voor het Programma Odyssee, dat tot doel heeft de uitwerking van oud archeologisch
onderzoek, werden vondsten voor wetenschappelijke bewerking beschikbaar gesteld uit
Nijmegen (vroeg-Romeins legerkamp op het Kops Plateau) en Tiel (bewoning van rond het
jaar 1000).
25
Presentatie van de collecties
Archeologie
Voor de vaste presentatie werd door twee Duitse specialisten, Sylvia Mitschke en Verena
Thiemann, onder begeleiding van de restaurator archeologie, een reconstructie gemaakt van
de bekleding van een Romeinse ruiterhelm. Inmiddels is de gereconstrueerde helm met een
bekleding van gevlochten paardenhaar in het museum te bezichtigen.
Oude kunst
In één van de zalen is in 2011 een serie van tien uitzonderlijke portretten van de Arnhemse
familie Craeyvanger gepresenteerd. Het betreft de enige reeks zeventiende eeuwse portretten
van leden van één gezin (vader, moeder en acht kinderen) die bewaard is gebleven. De
huidige particuliere eigenaar stond ze voor deze presentatie in bruikleen af aan Museum Het
Valkhof.
Moderne kunst
In de zalen moderne kunst vinden regelmatig wisselingen plaats, met uitzondering van de
zaal Pop Art en after pop in verband met de school- en lesprogramma’s. In de andere zalen
moderne kunst worden nieuwe aanwinsten gepresenteerd en kunstwerken uit de eigen
collectie getoond, die verband houden met de lopende tentoonstellingen. Een voorbeeld is
de presentatie van fotowerken van Elspeth Diederix, Margriet Smulders, Teun Hocks en Ruud
van Empel, die zijn geëxposeerd tijdens de tentoonstelling Foto(=)Kunst in de Projectruimte.
In aansluiting op de tentoonstelling van Harrie Gerritz zijn werken getoond van bevriende
collega’s van Gerritz. Uit eigen collectie waren dat werken van Klaas Gubbels, Alphons
Freijmuth, Robert Terwindt en Lucassen.
26
Presentatie van de collecties op internet
Een klein deel van de museumcollectie (408 objecten) is momenteel te zien op
www.collectiegelderland.nl, beheerd door het Gelders Erfgoed. Naast de objecten die via
Collectie Gelderland op de website van Museum Het Valkhof te bekijken zijn, wordt ook een
select aantal topstukken (ca. 18 stuks uit de drie verzamelgebieden) op de website
gepresenteerd.
Onderzoek
Archeologie
Museum Het Valkhof is betrokken bij een groot onderzoeksproject dat is opgezet door het
LVR-LandesMuseum Bonn, het Archäologisches Landesmuseum Baden-Württemberg en de
Goethe-Universität Frankfurt a.M. Het onderzoek, met als titel Römische Großbronzen am
UNESCO-Welterbe Limes, is in 2010 gestart en richt zich op resten van grote bronzen beelden
in de drie noordelijke grensprovincies van het Romeinse Rijk langs de Rijn en Donau, van de
Noordzee tot de Alpen (Germania Inferior, Germania Superior en Raetia).
Met de musea in Bonn en Baden-Württemberg bereidt het museum bovendien een grote
tentoonstelling voor over het onderwerp.
Het museum verleende medewerking aan een onderzoek van de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed naar de materiaalsamenstelling van glazen armbandfragmenten uit de late
ijzertijd, waarin tevens de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit Leiden
participeerden. Daartoe stelde het museum de eigen collectie van ca. 2600 fragmenten (ruim
éénderde van de totale uit Nederland bekende hoeveelheid) ter beschikking voor een non-
destructieve XRF-analyse. Het onderzoek krijgt in 2012 een vervolg.
27
Oude kunst
Het onderzoek van de conservator Oude kunst richtte zich voornamelijk op de voorbereiding
van toekomstige tentoonstellingen en op de publicatie over de wandtapijten in de collectie,
uitgegeven door de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof (Museumstukken 12).
Moderne kunst
Het onderzoek van de conservator moderne kunst heeft hoofdzakelijk in het teken gestaan
van het tentoonstellingsproject Pop Art in Europa, dat in 2012 gerealiseerd zal worden.
Daarnaast is onderzoek gedaan t.b.v. aankopen voor de collectie.
Panamarenko, Mock Up, 1985
28
Educatie & Activiteiten
29
Zoeken naar MarikenStap in het wonderlijke verhaal van Mariken van Nieumeghen
Projectruimte 2 juli t/m 4 september
Ontwerper en illustrator Marga van den Heuvel heeft haar prentenboek over de
legendarische Mariken omgezet in een tentoonstelling voor kinderen. Bezoekers stapten in
een levensgroot prentenboek, waarvan de pagina’s waren uitvergroot tot grote kijkdozen. Je
kon hier doorheen lopen en naar binnen gluren.
De tocht begon in een atelier waar je schetsen van de hoofdpersonen zag hangen. Daarna
leidde een gangenstelsel je door het verhaal van Mariken. Als bezoeker stond je het ene
moment op de Grote Markt in Nijmegen tussen de marktkooplui die hun waren probeerden
te verkopen en het andere moment in een rumoerig café in Antwerpen. Magische kijkdozen
met inkijkjes in het leven van Mariken maakten de tocht compleet.
Kinderen kregen een vragen- en vriendenboekje mee dat ze konden gebruiken tijdens de
zoektocht naar Mariken
Zondagmiddag Museummiddag
Iedere laatste zondag van de maand was er een activiteitenprogramma. Hieronder volgt een
selectie:
• Bij de tentoonstelling Mythen van het Atelier zijn lezingen georganiseerd, filmportretten van
hedendaagse kunstenaars vertoond van het Nijmeegse kunstinitiatief De Loods en
tekenworkshops georganiseerd, waarbij deelnemers zich lieten inspireren door de
tentoonstelling.
• In het kader van het Nijmeegse Tangofestival werd door de tenorsolist Javier Rodríguez en
het Nijmeegs Kamerkoor Mnemosyne de ‘Missa Criolla’ van A. Ramírez ten gehore gebracht
op de galerij van het museum.
30
• In samenwerking met het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen
is bij de tentoonstelling Low Tech Society van Erik Sep een symposium georganiseerd.
• In het kader van de tentoonstelling High Tech Romeinen zijn er lezingen en demonstraties
gegeven over uiteenlopende technische onderwerpen als het gebruik van metaal en
hydraulische technieken. Zo kon men bijvoorbeeld een workshop bronsgieten bijwonen die
georganiseerd werd door Kunstenaarscentrum De Olifant.
Valkhof Junior
Het succesvolle JuniorLab is na 12 jaar vernieuwd en verplaatst naar de Pleinzaal op de
benedenverdieping. Valkhof Junior biedt plaats aan twee keer zoveel kinderen als het oude
JuniorLab. Kinderen kunnen nu kiezen of ze onderzoekjes gaan uitvoeren die met de
Middeleeuwen of met de Romeinen te maken hebben. In het eerste geval kunnen ze
plaatsnemen in dat deel van Valkhof Junior dat is omgevormd tot een modern scriptorium.
Voor proefjes over de Romeinen gaan de kinderen in de Romeinenwerkplaats aan de slag. Zo
kunnen ze hier bijvoorbeeld het skelet van een Romeins paard onderzoeken of meewerken
aan het ontwerp van een Romeinse muurschildering. Uitgangspunt bij Valkhof Junior is, net
als bij het JuniorLab, het werken met originele objecten.
Schoolvakanties
Tijdens alle schoolvakanties zijn volop (kinder)activiteiten georganiseerd. Zo zijn er in de
voorjaars- en meivakantie tekenworkshops georganiseerd voor kinderen in het kader van de
tentoonstelling Mythen van het Atelier. Valkhof Junior was geopend en er zijn rondleidingen
door de tentoonstellingen georganiseerd. Bij de tentoonstelling Foto (=) Kunst gaf fotograaf
Niek Michel workshops. In de zomervakantie konden kinderen kijkdozen maken en was er een
meet & greet met illustrator Marga van den Heuvel.
31
(On)beperkt Houdbaar
In samenwerking met dansgezelschap Introdans Interactie heeft Museum Het Valkhof een
uniek project voor het onderwijs ontwikkeld (On)beperkt Houdbaar. In dit project leren
kinderen een activiteit kennen die kenmerkend is voor beide instituten: conserveren. Een
object in het museum wordt gerestaureerd, stofvrij bewaard of zelfs voor de eeuwigheid
geconserveerd voor toekomstige generaties. Hoe gaat dat bij een ‘levende’ kunstvorm als
dans? Hoe leg je dans vast voor de eeuwigheid? Door middel van interactieve rondgang door
het museum en dansworkshops konden leerlingen ervaren hoe belangrijk erfgoed is en welk
belang het heeft dat te bewaren en te laten zien.
Museumweekend
Het Museumweekend vond plaats op 2 en 3 april en het thema was ‘Laat je trakteren door
een museum’. Op vrijdagavond 1 april waren de deuren al geopend voor de buren van
Museum Het Valkhof ter ere van het 30 jarig bestaan van het Museumweekend. Deze avond
werd mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. Omwonenden van het museum
konden, onder het genot van een drankje, kennismaken met het museum en deelnemen aan
rondleidingen. De entree was tijdens dit weekend gratis en ruim 1500 bezoekers hebben het
museum bezocht. Er waren extra activiteiten georganiseerd waaronder openstelling van het
Valkhof Junior en JuniorLab op de Schop. Er werden rondleidingen, waaronder speciale
kinderrondleidingen gegeven.
32
Week van de Klassieken
Deze week is een initiatief van Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep en Uitgeverij
Ambo, waarbij twaalf dagen lang (13 april t/m 24 april) extra aandacht werd besteed aan
boeken uit en over de oudheid. Onderdeel was de Grote Ken-Je-Klassiekenquiz.
De 16-jarige Gideon de Jong van het Stedelijk Gymnasium in Arnhem won de landelijke
finale van de quiz. In het Leidse Rijksmuseum van Oudheden versloeg hij negen
gymnasiasten uit het hele land. De finalisten waren de winnaars van de voorrondes die
eerder dit jaar plaatsvonden in het Allard Pierson Museum (Amsterdam), Tresoar
(Leeuwarden), het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden) en Museum Het Valkhof.
Kunstklik
Kunstklik is een fotowedstrijd voor digitale fotografie met mobiele telefoons en bestond in
mei vijf jaar! Het Kunstklik-evenement werd georganiseerd door Stichting Kunstvat en
Stichting Borax in Nijmegen. Elke dag in mei konden deelnemers een foto insturen. Ter
gelegenheid van de jubileumeditie van Kunstklik vond er een speciale overzichtsexpositie
plaats van de beste ‘klikjes’ van vijf jaar Kunstklik in Museum Het Valkhof. Op zaterdag 4 juni
was tevens de feestelijke prijsuitreiking in het museum.
Uitfestival
De derde editie van het Uitfestival in Nijmegen vond dit jaar plaats op zaterdag 10 september.
In en om het Valkhofpark en in het museum waren 10 uur lang bekende en minder bekende
artiesten en kunstenaars te zien om het nieuwe culturele seizoen in te luiden. Het museum
bood podium aan cabaret, dans en poëzie. In de Vrede Van Nijmegenzaal werd een concert
gegeven door de Van Swieten Society.
33
34
Nijmeegse Kunstnacht
Op zaterdag 24 september vond de tweede editie van de Nijmeegse Kunstnacht plaats,
georganiseerd door Stichting Kunstvat. De officiële opening vond plaats in het museum met
een knallende act van beeldend theatermaker Miek Uittenhout met een kleurrijke
performance met zes dansers. Voor deze editie heeft Museum Het Valkhof samen met Cultuur
op de Campus (Radboud Universiteit Nijmegen) een speciaal programma samengesteld. De
Kunstnacht was een culturele explosie van bruisende live optredens en happenings waardoor
veel jong publiek de weg naar het museum vond. Het museum heeft ruim 1.500 bezoekers
ontvangen.
Gelderse Museumdag
Zaterdag 22 oktober werd de Gratis Gelderse Museumdag van de provincie Gelderland
georganiseerd. Het thema van dit jaar was ‘Voel je VIP!’ Bezoekers hadden gratis entree.
Speciale aandacht was er voor de kinderwedstrijd ‘Baas van het museum’. De winnaars
zagen hun favoriete objecten terug in een echte tentoonstelling in twee musea waaronder
Museum Het Valkhof. Kinderen hadden het voorwerp waarvan zij vonden dat dit een plaats in
het museum verdiende, kunnen voordragen. De top tien van de voorwerpen werd tijdens het
weekend getoond in een tentoonstelling die door de kinderen zelf was ingericht. De 2-daagse
tentoonstelling ‘Baas van het museum’ werd in stijl geopend door Gerda Havertong. Tevens
vond de Museum Inspectie Junior plaats. In 11 musea, waaronder Museum Het Valkhof,
kwam een inspectie op bezoek bestaande uit vier kritische jeugdige museumbezoekers
tussen 10 en 12 jaar. Als ‘mystery guests’ beoordeelden zij de kindvriendelijkheid. Museum
Het Valkhof ontving de maximale score van vier sterren, mede dankzij de tentoonstelling
High Tech Romeinen.
35
Maand van de Geschiedenis
Landelijk was oktober uitgeroepen tot de Maand van de Geschiedenis. Museum Het Valkhof
heeft hieraan bijgedragen door een gevarieerd programma te bieden rondom de expositie
High Tech Romeinen met lezingen en openbare rondleidingen door de tentoonstelling.
MuseumJeugdUniversiteit
De MuseumJeugdUniversiteit (MJU) is een collegereeks voor kinderen in het museum en
heeft als doel kinderen op een toegankelijke manier kennis te laten maken met museale
collecties en het museum als wetenschappelijk instituut. Voor het tweede jaar heeft Museum
Het Valkhof een collegereeks opgezet. De 4 colleges sloten aan bij High Tech Romeinen.
Onderwerpen waren o.a.: ‘Hoe bouw je een Romeins huis’ en ”Hoe smeedt een Romein een
goed zwaard’. Ook het Afrika Museum en Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944 – 1945
boden een collegereeks aan. De drie musea hebben gezamenlijk de marketingcommunicatie
uitgevoerd. De Gelderlander was bij deze editie mediapartner.
36
Marketing & Communicatie
37
www.museumhetvalkhof.nl
De website heeft in 2011 ruim 165.000 bezoekers getrokken, een lichte stijging ten opzichte
van vorig jaar. Populaire pagina’s zijn de homepage, informatie over tentoonstellingen en
bezoekersinformatie. Nog altijd komen de meeste bezoekers via google op de website.
Opvallend is de enorme stijging van bezoekers via smartphones en tablets. Voor High Tech
Romeinen is een speciale themawebsite ontwikkeld die als een ‘pop up screen’ getoond werd
voor de homepage. Hierop stond alle informatie over de tentoonstelling voor de
verschillende doelgroepen (individueel en schoolbezoek).
Free publicity
Voor tentoonstellingen, activiteiten en corporate nieuws zijn regelmatig persberichten
verstuurd naar lokale, regionale en landelijke pers. Bij High Tech Romeinen is er voor het
eerst gebruik gemaakt van een dienst om alle uitingen in print media te ontvangen. In
kranten en magazines is er uitgebreid aandacht besteed aan de tentoonstelling met een
totale oplage van 4.9 miljoen en een advertentiewaarde van ruim € 184.000. De tentoon-
stelling is bezocht door leden van de Vereniging van Wetenschapsjournalisten in Nederland.
Ook online werd er volop positief geschreven over tentoonstellingen via websites, blogs en
op social media.
De WDR (Westdeutscher Rundfunk) uit de deelstaat Noordrijn-Westfalen heeft voor het
gerenommeerde programma West ART Meisterwerke een prachtige film van ruim vier
minuten gemaakt over de maquette (langdurig bruikleen van Stiftung Weimarer Klassik) die
in de Vrede van Nijmegenzaal te zien is, ‘ein königliches Gebäude’. De opnames namen twee
dagen in beslag.
38
Advertenties
Met diverse printmedia is een jaarcontract afgesloten voor het plaatsen van advertenties
voor tentoonstellingen, zoals Volkskrant/Trouw, NRC Handelsblad, Quo Vadis, Kunstbeeld en
De Gelderlander. Daarnaast zijn er eenmalige advertenties geplaatst in diverse media.
Online advertenties (banners) zijn op verschillende websites geplaatst. Op de website van de
Volkskrant editie Kunst en Cultuur is flink uitgepakt met Foto (=) Kunst. Tevens is gebruik
gemaakt van Google AdWords. Dit zijn advertenties bij zoekresultaten van Google. Bij
bepaalde zoekopdrachten (bv. ‘Romeinen’) wordt een advertentie van Museum Het Valkhof
getoond.
Voor High Tech Romeinen zijn tv-commercials getoond op nationale tv (Ster Cultuurblok en
Ster junior) en regionale tv (Omroep Gelderland). Aankondigingsborden zijn tijdens
vakantieperioden geplaatst langs de belangrijke toegangswegen naar Nijmegen.
BankGiro Loterij
Museum Het Valkhof is meerjarige beneficiënt van de BankGiro Loterij en ontvangt € 200.000
als bijdrage per jaar. Gedurende het jaar zijn er meerdere succesvolle acties van de BankGiro
Loterij geweest waar Museum Het Valkhof aan heeft mee gedaan.
Op 21 juni heeft het Museum een delegatie van het personeel van de BankGiro Loterij mogen
ontvangen voor een lunch, bezoek aan het museum en wandeling door het Valkhofpark. Met
geld van de BankGiro Loterij zijn vijf informatieschermen aangeschaft. Deze hangen op
verschillende locaties in het museumgebouw en verstrekken informatie voor bezoekers.
Managing director BankGiro Loterij Sigrid van Aken overhandigt de cheque aan Marijke Brouwer
39
ANWB
Het museum is met de ANWB een samenwerking aangegaan op het gebied van het
entreebewijs. Leden van de ANWB kunnen entreekaarten vooraf (online) kopen met korting.
In de Kampioen, editie december (grootste magazine van Nederland met een oplage van
3,7 mln.) is hierover gepubliceerd.
Uitkijkkonijn
In het Valkhofpark was vanaf april een 10.85 meter hoog Uitkijkkonijn gebouwd door
Florentijn Hofman. Het tijdelijk kunstwerk is gemaakt in opdracht van de gemeente Nijmegen.
De keuze voor het kunstwerk is voorbereid door de gemeentelijke kunstcommissie in overleg
met het museum. Het Uitkijkkonijn is ook een uitkijkpost. Wie in het konijn wilde, kon
entreekaarten kopen bij het museum.
Samenwerking met Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen
Voor de promotie van Museum Het Valkhof als locatie voor zakelijke en feestelijke
bijeenkomsten, werkt het museum samen met Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen.
Het Convention Bureau is onderdeel van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem
Nijmegen (RBT KAN) en verzorgt de marketing en promotie van de regio Arnhem Nijmegen
als zakelijke bestemming (Vergaderingen, trainingen, uitjes en congressen).
40
Museum Het Valkhof is vanaf de start van het Convention Bureau in 2004, als partner actief
betrokken bij alle activiteiten en projecten die het Convention Bureau onderneemt. Museum
Het Valkhof heeft een presentatie op het webplatform conventionbureau.nl, heeft een eigen
pagina in het magazine dat meegaat naar beurzen, evenementen en acquisitiegesprekken.
Onder coördinatie van het Convention Bureau hebben diverse journalisten een bezoek
gebracht aan het museum. Daarnaast heeft het museum in 2011 een groep Belgische
meetingplanners ontvangen voor een kennismaking en rondleiding door het museum. De
belangrijke decisionmakers waren aangenaam verrast en vastberaden een herhalingsbezoek
te organiseren.
“Voor zowel Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen als RBT KAN is Museum Het Valkhof
een strategische partner van onschatbare waarde. Museum Het Valkhof is een top attractie
voor de regio voor zowel de consument als de zakelijke bezoeker. Museum Het Valkhof en
Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen werken intensief samen in de binnen- en
buitenlandse promotie en marketing van het museum en de stad” Aldus Marie-Louise
Buckens, manager Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen.
Marie-Louise Buckens, manager Convention Bureau
41
42
43
Subsidiënten, sponsors en fondsen
Met ingang van 2009 is Museum Het Valkhof vaste beneficiënt geworden van de BankGiro
Loterij. Het museum ontvangt gedurende vijf jaar een bedrag van telkens € 200.000, bestemd
voor de ontwikkeling van voorwerpen- naar verhalenmuseum. Met een deel van de bijdrage
van 2011 is een vijftal informatieschermen gerealiseerd.
Voorts ontving het museum in 2011 een bedrag van € 284.699 aan eenmalige subsidies en
fondsen.
Een overzicht
Structurele subsidie
Gemeente Nijmegen
Provincie Gelderland
Projectsubsidie
BankGiro Loterij
Fonds Cultuurparticipatie
Provincie Gelderland
Stichting Gelders Erfgoed
Hartenfonds
Mondriaan Fonds
Prins Bernhard Cultuurfonds
SNS Reaalfonds
Turing Foundation
VSBfonds
Stichting Zabawas
44
45
Het Museumcafé
In het afgelopen jaar heeft het team van het Museumcafé bij openingen, tijdens festivals en
gedurende de openingstijden van het museum zijn gasten een gevarieerd menu aangeboden.
Bij de avondopening van Mythen van het Atelier werd een drie gangen menu geserveerd.
Dit werd verzorgd door Astrid de la Croix van kookstudio Aan de kook uit Ooij.
Op 1 april vond in het kader van het 30-jarig bestaan van de museumvereniging de
Burenavond plaats in samenwerking met de BankGiro Loterij. Omwonenden van het
museum konden in het Museumcafé onder het genot van een drankje kennis maken met
elkaar en het museum. De opening van het Uitkijkkonijn in het Valkhofpark vond plaats in het
museum. Het Museumcafé serveerde een passend glaasje wortelsap met wat rauwkost.
Voor de genodigden van de tentoonstelling Foto (=) Kunst werd een uitgebreide high tea
geserveerd. De opening van Harrie Gerritz was ’s avonds en zo’n 300 gasten bezochten de bar
op de galerij. Bij Zoeken naar Mariken was de opening geheel in stijl voor de doelgroep met
kinderchampagne en spekjes.
Een buffet met Romeinse broodjes werd voor de 350 genodigden bij de opening van
High Tech Romeinen geserveerd.
Tevens bood het Museumcafé bij tentoonstellingen een passend menu aan voor de
bezoekers. Zo werd tijdens High Tech Romeinen een uitgebreide Romeinse lunch aangeboden
met decadente gerechten zoals alleen de Romeinen dat konden bedenken! Met o.a. Romeins
brood, pesto, spianata - Italiaanse worst -, kazen, koffie/thee en jus d’orange. Voor
Museumkaarthouders was de lunch met € 5 korting te bestellen. De folder met plattegrond
van High Tech Romeinen bevatte ook nog een bon voor een gratis Romeinse koek.
Bij de Nijmeegse Kunstnacht werd een speciaal samengesteld kunstdiner in de sfeer van de
avond geserveerd voor 60 personen.
46
47
Museumwinkel
In 2011 is de winkel omgetoverd van oude kunst via moderne kunst naar een archeologie
winkel. Bij alle tentoonstellingen waren naast de catalogi ook prachtige verdiepende boeken
te vinden. Tevens werd het assortiment uitgebreid met kaarten en verrassende
hebbedingetjes.
Bij High Tech Romeinen is een dependance van de winkel gerealiseerd in de laatste zaal. Deze
taberna was in stijl met de vormgeving van de tentoonstelling. Het aanbod was geheel
gewijd aan archeologiegerelateerde producten. Een uitgebreid aanbod aan boeken, maar ook
speciale kinderproducten: van Romeinse uitrusting om overdag Romeintje mee te spelen, tot
Romeinse pyjama’s om te dromen van het vechten met Romeinse cohorten!
Voor de toegang van het Uitkijkkonijn zijn ruim 1.100 entreekaarten via de receptie van het
museum verkocht. Tevens waren in de winkel t-shirts met het Uitkijkkonijn erop te verkrijgen.
Ook dit jaar heeft de werkgroep van de winkel weer een koopjesmarkt georganiseerd.
Op 26 en 27 november was er een uitgebreid aanbod te koop voor kleine prijsjes. De
opbrengst bedroeg ruim € 1.800.
De winkel werd dit jaar weer bemenst door enthousiaste vrijwilligers. Zowel in de verkoop
als achter de schermen.
48
De organisatie
49
Vrienden van Museum Het Valkhof
Museum Het Valkhof kent een actieve Vriendenvereniging. Per 31 december 2011 waren er in
totaal 995 lidmaatschappen, waarvan 405 gezinslidmaatschappen.
De vereniging biedt haar leden een divers programma, met een jaarlijkse Vriendendag en
exclusieve ontvangsten en lezingen bij tentoonstellingen. Zo was er in 2011 een rondleiding
bij de tentoonstelling Harrie Gerritz. Bij de tentoonstelling High Tech Romeinen werd een
speciale middag voor de Vrienden georganiseerd, met een rondleiding door de
tentoonstelling en een lezing over Romeinse watersystemen.
De Vrienden kunnen deelnemen aan speciaal georganiseerde excursies naar diverse musea
in binnen- en buitenland. Dit jaar gingen de Vrienden op pad naar Brugge, Leerdam en
Dordrecht en werd een zesdaagse reis gemaakt naar Neurenberg en omgeving.
Viermaal per jaar ontvangen de Vrienden een nieuwsbrief met nieuws over recente
verwervingen, tentoonstellingen en activiteiten.
De Vriendenvereniging steunt het museum op verschillende manieren. Allereerst
ondersteunen de Vrienden de Museumwinkel. De winkel wordt gerund door vrijwilligers uit
de Vriendenkring.
Daarnaast doneert de Vriendenvereniging jaarlijks aan de Guyotstichting, om aankopen voor
de museumcollecties mogelijk te maken. De Guyotstichting is een door de Vrienden
opgerichte stichting, die als taak heeft de verzameling van het museum uit te breiden door
middel van aankopen die in eeuwigdurend bruikleen worden afgestaan. De stichting
ontvangt ook andere donaties, zowel middelen als kunstvoorwerpen. In 2011 is door de
Guyotstichting een aankoop van twee werken op papier van de kunstenaar Lucassen
gefinancierd, ter aanvulling van de collectie moderne kunst.
Tenslotte publiceert de vereniging regelmatig uitgaven over topstukken uit het museum in de
reeks Museumstukken. In 2011 verscheen deel 12, Vergilius en Ovidius in Nijmegen,
Wandtapijten voor de Vrede van Nijmegen (1678 – 1679), geschreven door dr Barbara
Kruijsen en dr Eric M. Moormann. Alle Vrienden ontvingen een exemplaar van deze uitgave
die ook in de Museumwinkel ter verkoop wordt aangeboden.
Reinier Lucassen, Pin up, 2007
50
Medewerkers
Oproepkracht Café
Tristan Albers
Hjerre Bors
Susan Daanen
Albert Konijnenberg
Rosalie Mariën
Shosha Niesen
Cisco Jim Schepens
Milou Trouwborst
Vrijwilliger Café
Jeff van Berkel
Kathelijne de Bruin
Floor Gerritsen-Kegels
Astrid Heijmerink-Kegels
Mieke van den Heuvel
Pauline Jonker
Jeanne Matthijssen
Willem Melief
Annemiek van de Poll-Claus
Ferdie Waltman
Stagiaire Café
Limam Braij
Koen Dijkman
Scholen gastteam
José van Amstel
Marjo van Keulen
Margriet Peters
Liesbeth Stassar
Jacqueline Troost
Ferdie Waltman
Museumdocent
Sanne Bergs
Meike Boertjes
Stijn de Bont
Johanka Geurtjens
Kyra Grauw
Maud Heldens
Maaike Kerkhoven
Una Lukic
Floortje Mols
Jolijn Rietbergen
Lotte Schellen
Irene Tielemans
Eric van der Vorst
Ilse Grob
Vrijwilliger museumwinkel
Hans van den Berg
Helma Bertels
Gerda Borgesius-Zwart
Miriam Bovee
51
Agnes Brinkman-Bär
Leonoor Brouwer
Norma Burchartz
Riek Deves
Sylvia Engels
Riet van Erp
Tineke Fennis-van Rensen
Cora van Gaal-van der Wel
Floor Gerritsen-Kegels
Tineke Hekking-Coebergh
Margriet Hoogeveen
Roos Jaegers
Margriet Jansen
Maria Janssen-van Gelder
Riet Jeurissen
Liesbeth Kauer-Welling
Lenie Keessen
Rieky Kersten-Hendriks
Carla Kerstjens
Trees van der Kleij-van Hasselt
Ida Kortekaas
Marija Kovác
Marleen Kruse
Evert Manuels
Edith Moens-Kloosterhuis
Riet Moerel-Bökkerink
Bernadette Molders
Petrie van den Oever
Ria Oostendorp-Knoef
Dominique Oosterhof
José Ortmans
Mathé Prick
Gertie Ramakers
Annette Reijers-Janssen
Marlies Smits-Ketelaars
Riet van Soest-Kokke
Ineke Visschedijk
Zus Voermans-Coppens
Ingrid van de Weijer
Hermine van Wetten-Peters
Hiske Witte
Trudy van Zeijl
Personeel
Bart Anthonisse, Technisch facilitair
medewerker
Jacomijn Appeldoorn, Hoofd marketing en
communicatie
Brechje van Asperen-van de Manden,
Registrator archeologie
Theo Basten, Eerste Technisch medewerker
Marja Begheyn-Huisman, Assistent
conservator oude kunst
Marijke Brouwer, Directeur/bestuurder
Willeke Daanen-Elfrink, Eerste medewerker
receptie / hoofd museumwinkel
Judith Fröling, Medewerker archivering
Marc Hendrikse, Medewerker secretariaat
52
Marcel Hinssen, Medewerker boekhouding
Coosje Holterman, Medewerker
museumcafé
Monique Keizer-Persoon, Medewerker
receptie
Susanne Kensche, Restaurator oude kunst,
moderne kunst
Maartje Koekkoek-Weesie, Medewerker
marketing en communicatie
Carla Kolff, Medewerker receptie
Annelies Koster, Hoofd collecties en
educatie
Barbara Kruijsen, Conservator oude kunst
Rini Lamers, Medewerker boekhouding
Ilse Lugthart, Directiesecretaresse
Anneleid Van de Meent-Schepers,
Coordinator projecten
Ronny Meijers, Restaurator archeologie
Marjolein Nagengast, Medewerker
educatieve activiteiten en projecten
Tosca Philipsen, Registrator oude kunst,
moderne kunst
Susanne Pijnenburg-Welling, Coordinator
verhuur / gastvrouw
Maren Romen, Restaurator oude kunst,
moderne kunst
Monique Roordink, Medewerker receptie
Geertje Rutgers, Medewerker
publiekscontacten
Peet Schepens, Hoofd museumcafé
Frank van de Schoor, Conservator moderne
kunst
Maryan Schrover, Secretaris Vrienden
Museum Het Valkhof
Nelly Smeets, Financieel medewerker
Hans van Sprang, Facilitair medewerker
Odette Straten, Hoofd educatie en
activiteiten
Louis Swinkels, Conservator archeologie
Hans Timmermans, Medewerker
bibliotheek / documentalist
Ruud van Veen, Technisch medewerker
Thijn van de Ven, Fotograaf
Petri Verbeet, Behoudsmedewerker
Jacques Verweij, Hoofd facilitair
Frits de Vogel, Hoofd bedrijfsvoering
Doran van Wamel, Eerste medewerker
publiekscontacten
Stephan Weiss-König, Conservator
provinciaal depot voor bodemvondsten
Projectmedewerker
Jan-Wieger van den Berg
Joost van den Berg
Sanne Bergs
Adrie Broekman
Kiki van Heijst
Maryan Schrover
53
Raymon van Vught
Tim van der Weijden
Lieke Wouters
Rondleider
Marja Begheyn-Huisman
Jan Wieger van den Berg
Hjerre Bors
Will Brouwers
Fien Diepstraten
Sep Ferrari
Kurt Huehn
Robin Jansen
Hans Kaayk
Ria Koning
Karin van der Pas
Rylana Seelen
Anneke Smit
Moniek Wiedijk
Rondleider High Tech
Romeinen
Jory Brentjens
Lotte Drouen
Nathalie Mantel
Jacqueline Troost
Lucas Verlinden
Vrijwilliger collecties
Carla Boukamp
Gerard Lemmens
Wim Schulpen
Ankie Wolters-van der Werff
Anneke van Schayk-Barendsen
Florine Wasser
Seke Drost
Publieksbegeleider High
Tech Romeinen
Stijn de Bont
Anne-Marie Brummelhuis
Gertie Derks
Sofie Fest
Kiki van Heijst
Trees Hesen
Maruschka Jansen
Ingrid Kroes
Una Lukic
Frans Maes
Margriet Peters
Oproepkracht receptie
Joost Ankoné
Sanne Bergs
Maud Helden
54
De Ondernemingsraad
De ondernemingsraad (OR) van Museum Het Valkhof bestaat uit Anneleid van de Meent-
Schepers (voorzitter), Louis Swinkels (secretaris) en Willeke Daanen-Elfrink. De OR heeft
maandelijks intern overleg, en tweemaandelijks overleg met de directeur (Marijke Brouwer),
vaak in aanwezigheid van het hoofd bedrijfsvoering (Frits de Vogel). De OR ervaart de
samenwerking met de directie over het algemeen als open en prettig. Eenmaal per jaar
organiseert de OR een achterbanvergadering. De OR nodigt de medewerkers van het
museum actief uit mee te denken en punten onder de aandacht van de OR te brengen.
2011 was voor de OR een druk jaar. De nieuwe situatie binnen de organisatie, als gevolg van
de wijzigingen in de organisatiestructuur en functie-indelingen in 2009 en met name ook
2010, heeft in 2011 verder vorm gekregen. Nog steeds is de herinrichting van de
organisatiestructuur niet volledig afgerond en de OR blijft de ontwikkelingen hierin volgen.
De beperkte hoeveelheid beschikbare werkplekken in het museum leidt voor het personeel
vaak tot lastige situaties. Dit blijft ook in 2012 een punt van aandacht. In 2011 is uitgebreid
gekeken naar de beste manier om in het museum een vertrouwenspersoon aan te stellen. Er
is gekozen om te gaan werken met een extern bureau, gespecialiseerd in dit onderwerp. Naar
verwachting zal de vertrouwenspersoon in de loop van 2012 beginnen.
De OR heeft het afgelopen jaar geadviseerd over, en ingestemd met, het nieuwe
personeelshandboek. De OR heeft een vooralsnog negatief advies uitgesproken over het
nieuw voorgestelde medewerkersbeleid. De directie en de OR zullen dit onderwerp verder
oppakken in 2012. De OR heeft onderzoek gedaan naar de wensen onder de medewerkers
met betrekking tot de lief- en leedpot. In 2012 zullen de resultaten hiervan worden verwerkt
en mogelijk leiden tot aanpassingen hierin.
Ten slotte heeft de OR actief met de directie meegekeken bij de voorbereidingen op de
herinrichting van het museum, die in de komende beleidsperiode plaats zal vinden. Ook in
2012 zal de OR dit voortzetten.
55
Cultural Governance
De code cultural governance geeft richtlijnen voor goed, verantwoord en transparant bestuur
van en door culturele instellingen en voor toezicht daarop. Museum Het Valkhof heeft de
Code of Cultural Governance nagenoeg geheel in zijn bedrijfsvoering doorgevoerd.
Tweejaarlijks voert het museum een scan uit, waarin wordt getoetst aan welke principes en
best-practice bepalingen wordt voldaan. Recentelijk heeft het museum een dergelijke scan
wederom uitgevoerd. De resultaten daarvan worden hieronder genoemd.
Het museum legde tot op heden structureel geen verantwoording af in zijn jaarverslag over
het toepassen van de Code of Cultural Governance. Vanaf het onderliggende jaarverslag over
het verslagjaar 2011 wordt deze verantwoording in het jaarverslag opgenomen.
Vanaf 2012 wordt eens per twee jaar een zorgvuldige afweging gemaakt van het gewenste
besturingsmodel. Dit werd tot op heden niet structureel uitgevoerd. In de januari vergadering
van 2012 heeft de Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof aan de hand van de daartoe
beschikbare hulpmiddelen van Cultuur & Ondernemen het huidige besturingsmodel
overwogen en getoetst. Hieruit is geconcludeerd dat het huidige besturingsmodel van de
organisatie passend is en er geen aanpassing gewenst is.
Aan één best-practice geeft Museum Het Valkhof een eigen interpretatie. Het betreft het
werven van nieuwe toezichthouders. De tekst van de best practice luidt kort gezegd als volgt:
nieuwe toezichthouders worden geworven buiten het eigen netwerk.
Museum Het Valkhof heeft voor de werving van leden van de Raad van Toezicht een eigen
praktijk ontwikkeld. De procedure omtrent de werving van leden is vastgelegd in de statuten
en reglementen van het museum en is daarmee inzichtelijk voor iedereen die daarvan kennis
wil nemen. Ieder lid van de Raad van Toezicht beschikt over een specifieke, voor het museum
relevante deskundigheid. Daarnaast is een belangrijke voorwaarde dat een lid van de Raad
van Toezicht een speciale binding heeft met de regio Nijmegen en daar beschikt over een
relevant netwerk. In het verleden is gebleken dat het publieke werven van leden niet de juiste
56
kandidaten voor het lidmaatschap van de Raad opleverde. Het museum werft daarom nieuwe
toezichthouders vanuit het eigen netwerk en vanuit de netwerken van de zittende leden van
de Raad van Toezicht. Bij de selectie bewaakt de Raad van Toezicht de diversiteit wat betreft
onder meer de achtergrond, de ervaring en de deskundigheid van de kandidaten.
57
Bericht van de Raad van Toezicht
Werkzaamheden in 2011
De Raad van Toezicht hield vijf reguliere vergaderingen. Tijdens een van deze vergaderingen
heeft de raad haar eigen functioneren besproken. In 2011 heeft de Raad van Toezicht
goedkeuring verleend aan jaarrekening en jaarverslag 2010 en het accountantsverslag 2010
besproken met de accountant. Tevens heeft de Raad het jaarplan en de jaarbegroting 2012
goedgekeurd. De voorzitter en de vice-voorzitter hebben een functioneringsgesprek gevoerd
met de directeur-bestuurder. Tweemaal heeft een van de leden van de Raad een overleg van
de OR en de werkgever bijgewoond. Voorts zijn de volgende zaken aan de orde geweest:
strategie en algemeen beleid, het profiel van de Raad, de financiële tussenrapportages, het
rooster van aftreden en de benoeming van opvolgers van twee leden van de Raad van
Toezicht. Volgens het rooster van aftreden is per 1 juli 2011 de heer A. T. van den Berg
afgetreden. In zijn plaats is benoemd drs. G. J. M. Jacobs. Tevens is volgens het rooster van
aftreden per 1 juli 2011 prof. dr. V. Manuth afgetreden. Per dezelfde datum is dr. A. R. de
Klerck benoemd tot zijn opvolger.
Functies en nevenfuncties leden Raad van Toezicht Museum
Het Valkhof per 31-12-2011
De heer R.P.A. Migo, voorzitter, Algemeen directeur Kamer van Koophandel Centraal
Gelderland
• Voorzitter voorbereidingscommissie Stedelijk Netwerk Nijmegen
• Lid Stedelijk Netwerk Arnhem
• Lid dagelijks bestuur Euregio Rijn Waal
• Adviseur ACBN (Vierdaagsefeesten Nijmegen)
• Lid adviesraad Voetbalclub NEC
• Lid adviesraad KAN-sociëteit
58
Prof. mr. C.J.H. Jansen, Hoogleraar Rechtsgeschiedenis en Burgerlijk recht aan de Radboud
Universiteit Nijmegen
• Bijzonder hoogleraar Romeins recht aan de Universiteit van Amsterdam
• Plaatsvervangend voorzitter Adviescommissie Personeelsaangelegenheden NWO
• Voorzitter van het Onderzoekcentrum Onderneming & Recht Radboud Universiteit
Nijmegen.
Ir. L. Visser
• Lid Raad van Commissarissen S4 Energy B.V., Rotterdam
• Voorzitter Raad van Commissarissen Slimeline buildings BV, Rotterdam
• Voorzitter Raad van Commissarissen Woningcorporatie Standvast wonen, Nijmegen
• Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Keizer Karel Podia, Nijmegen, voorheen NV Mensec
• Lid Medisch Netwerk Nijmegen
• Voorzitter Stichting Nieuwe Bedrijvigheid Gelderland
• Voorzitter Stichting De Stratemakerstoren, Nijmegen
• Voorzitter Stichting Camera in the Slum, Nijmegen
• Lid Raad van Toezicht Raad voor Accreditatie
• Lid Raad van Toezicht ZZG Zorggroep
Mevrouw drs. J.W.N. Verberne, Directeur Stichting Kunst en Cultuur Gelderland
• Voorzitter Raad van 12, landelijk directieberaad provinciale cultuurinstellingen
• Lid Bestuur Stichting Oost, Tijdschrift over ruimte en cultuur in Gelderland en Overijssel
• Secretaris Stichting Burgemeester Daleslezing
• Lid landelijke raad van Advies ‘Muziek Telt’
• Lid raad van Advies festival Go Short
Mevrouw H.M.W.M. van de Ven, Directeur/eigenaar van Erna van de Ven, Bureau voor Advies
en (Interim)Management
• Lid Raad van Toezicht Wel.kom, Venlo
• Lid Bestuur Vrienden van het Taborhuis, Nijmegen
59
Drs. G.J.M. Jacobs, Partner Deloitte Belastingadviseurs B.V. Arnhem en Nijmegen
• Penningmeester voorbereidingscommissie Stedelijk Netwerk Nijmegen
• Bestuurslid Stichting Club van 111 (Hofraad)
• Penningmeester Stichting Horeca-Activiteiten Museum Het Valkhof Nijmegen
• Voorzitter businessclub Amor Poculi
• Lid Raad van tucht Nederlandse Orde van Belastingadviseurs
Dr A.R. de Klerck, Universitair docent Kunstgeschiedenis, Radboud Universiteit Nijmegen
• Lid Wetenschappelijke Adviesraad Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut te
Florence
• Lid Redactieraad van het tijdschrift Incontri, revista europea di studi italiani
• Bestuurslid stichting Nijmeegse Kunsthistorische Studies, Nijmegen
Profiel leden van de Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof bestaat uit zeven leden en heeft tot taak
toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen het museum.
Hij staat het bestuur met raad ter zijde. De leden worden benoemd door de Raad van Toezicht
uit kandidaten die buiten de eigen kring worden geworven.
De Raad van Toezicht vergadert minimaal vijf keer per jaar in aanwezigheid van de
bestuurder. Uitgangspunt voor de samenstelling van de Raad van Toezicht is de vorming van
een multidisciplinair team. Voor de strategische besluitvorming zijn leden nodig die over
specifieke deskundigheid beschikken, maar vooral overzicht hebben en aantoonbaar de
toezichtrol kunnen vervullen op basis van hun maatschappelijke en professionele
ervaring. Een lid van de Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof staat midden in de
samenleving en heeft een duidelijke en aantoonbare affiniteit met het culturele werkveld
waarin het museum actief is. In de Raad van Toezicht is een mix van deskundigheden
aanwezig, zodanig dat alle aandachtsgebieden vertegenwoordigd zijn.
60
Publicaties
61
Publicaties van Museum Het Valkhof
Maryan Schrover (tekst en samenst.), (On)beperkt houdbaar
Educatief project i.s.m Introdans Interactief Arnhem
Marjolein Nagengast en Odette Straten (samenst.), Valkhof junior: proevenboek Romeinen:
proevenboek Middeleeuwen
Frank van de Schoor en Ruud van Empel (samenst.), Foto (=) Kunst
ISBN 978-90-6829-97-4
Maryan Schrover (samenst. en red.), Harrie Gerritz; de verbeelding van het rivierenlandschap
ISBN 978-90-6829-96-7
Jaarverslag 2010
Brigitte Cech; Annelies Koster (red.), High tech Romeinen: techniek in de oudheid
ISBN: 978-90-6829-098-1
Barbara Kruijsen, Maryan Schrover, Louis Swinkels (samenst. en red.), Vergilius en Ovidius in
Nijmegen: wandtapijten voor de Vrede van Nijmegen (1678-1679), (Museumstukken 12)
ISBN 978-90-6829-099-8
62
Publicaties van medewerkers
Marja Begheyn-Huisman en Barbara Kruijsen, ‘Aanwinsten uit Museum Het Valkhof:
Nijmeegse families’, in: Jaarboek Numaga 58 (2011), p. 145-155
Annelies Koster, ‘Het grafveld van Noviomagus en de rijke graven van de stedelijke eilite.
Dertig jaar onderzoek, restauratie en presentatie van een serie unieke grafvondsten uit
Nijmegen’, in: Ex Tempore – Verleden Tijdschrift, Nijmegen 2010, p. 231-245.
Brigitte Cech; red. Annelies Koster, High tech Romeinen : techniek in de oudheid, Nijmegen:
Museum Het Valkhof, 2011.
Barbara Kruijsen, ‘Het glazen album van Limburg. De herontdekking van Spaarnestad-
fotograaf Jan de Jong’, in: Fotografisch geheugen nr. 69 (winter 2010/2011), p. 16-17
Barbara Kruijsen, ‘Technisch onderzoek’ en ‘Conserveren en restaureren’, in: Helen Westgeest,
Truus van Bueren, Agnes Groot en Arjan de Koomen (red.), Kunsttechnieken in historisch
perspectief, Turnhout (Brepols) 2011, p. 271-284 en p. 285-297
Barbara Kruijsen en Eric Moormann, Vergilius en Ovidius in Nijmegen. Wandtapijten voor de
Vrede van Nijmegen (1678-1679), Nijmegen (Museumstukken 12) 2011
E.A.G. Ball / H.J.M. Meijers, Merovingische zwaardschedebeslag met cloisonné-versiering
In: P.W. van den Broeke, J.A. den Braven en A.A.W.J. Daniël : Een IJzertijdgrafveld en een erf
uit de Ottoonse periode in het Lentseveld : archeologisch onderzoek in Nijmegen-Lent
(Archeologische Berichten Nijmegen-Rapport; 24), Nijmegen, Gemeente Nijmegen Bureau
Archeologie en Monumenten, 2011, p. 100-109
63
Margriet Smulders / pref. Frank van de Schoor; contrib. by Marina Aarts...[et al.]. - Zwolle
2010
Harrie Gerritz : de verbeelding van het rivierenlandschap / samenst. en red. Maryan Schrover;
met bijdr. van Frank van de Schoor...[et al.]. Nijmegen: Museum Het Valkhof, 2011
Frank van de Schoor, Shinkichi Tajiri – De kerncollectie, rapport in opdracht van de gemeente
Venlo, maart 2011
Frank van de Schoor en Ruud van Empel (samenst.), Foto (=) Kunst, Nijmegen: Museum Het
Valkhof, 2011.
Louis Swinkels, ‘Pracht en praal op kleine schaal. Een Romeins miniatuurtje uit de Betuwe’,
Gelders Erfgoed 2011 nr. 1, p. 10-11
Louis Swinkels, ‘Archeologische noviteiten uit Museum Het Valkhof: raadsels rond bronzen
kogels’, Jaarboek Numaga 58, 135-143
Anky Wolters-van der Werff, Barbara Kruijsen en Marja Begheyn-Huisman, beeldredactie van
Leven aan de Waal of Vervolg der Kronijk van Nijmegen 1819-1859, opgetekend door Jan
Willem en Gerrit van Druijnen, Nijmegen, bezorgd en ingeleid door A. Bosch, A.E.M. Janssen
en A. Wolters-van der Werff (Vantilt) 2011
64
JaarrekeningBalans per 31 december 2011 in € 1.000
31-12-2011 31-12-2010
Activa
Vaste bedrijfsmiddelen 7.441 7.411
Voorraden 93 79
Vorderingen 182 210
Liquide middelen 1.909 2.005
9.625 9.705
Passiva
Eigen vermogen 2.801 2.975
Voorzieningen 1.410 1.220
Langlopende schulden 4.631 4.734
Kortlopende schulden 783 776
9.625 9.705
64
65
Exploitatierekening over 2011 in € 1.000
2011 2010
Opbrengsten
Opbrengsten Museum 303 264
Opbrengsten Museumwinkel 36 52
Sponsoring en subsidies 3.766 3.686
Overige opbrengsten -23 19
4.082 4.021
Kosten
Personeelskosten 1.963 1.810
Huisvestingskosten 1.000 972
Organisatiekosten 236 194
Activiteitenkosten 902 821
4.101 3.797
Bedrijfsresultaat -19 224
Financiele baten en lasten -155 -176
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering -174 48
Bovenstaande cijfers zijn ontleend aan de jaarrekening 2011. Het management bestond ultimo 2011 uit
3 leden. De management bezoldiging bedroeg over 2011 € 274.033 o.b.v. 3 fte.
66
Bezoekcijfers 2011 2010 2009
Totaal bezoek
Vol tarief (€ 7,00) 10.561 12% 10.962 14% 20.728 19%
Reductietarief I (€ 4,75 / € 5,00) 5.213 6% 5.059 6% 11.995 11%
Reductietarief II (€ 3,50) 7.534 9% 5.937 7% 6.825 6%
Reductietarief III
(Schoolbezoek, € 2,00, € 2,50, € 2,75) 8.331 10% 7.769 10% 6.911 6%
Reductietarief IV (€ 1,00, € 1,20, € 1,75) 82 0% 73 0% 1.386 1%
Gratis, inclusief Museum(jaar)kaart 53.161 63% 50.226 63% 61.462 56%
84.882 100% 80.026 100% 109.307 100%
Reductietarief I
65+ 2.458 47% 2.981 59% 7.210 60%
Groepsbezoek 2.314 44% 1.861 37% 3.852 32%
Overige 441 8% 217 4% 933 8%
5.213 100% 5.059 100% 11.995 100%
Reductietarief II
4 t/m 16 4.385 58% 2.929 49% 3.185 47%
Student 2.339 31% 2.154 36% 2.815 41%
CJP 713 9% 785 13% 898 13%
Overige 97 1% 69 1% -73 -1%
7.534 100% 5.937 100% 6.825 100%
67
2011 2010 2009
Gratis bezoek
Vrienden van Museum Het Valkhof 1.064 2% 1.111 2% 1.575 3%
Scholieren in klassenverband
met schoolabonnement 15.842 30% 14.509 29% 5.714 9%
Museum(jaar)kaarthouders 32.470 61% 26.851 53% 46.770 76%
Overige 3.785 7% 7.755 15% 7.403 12%
53.161 100% 50.226 100% 61.462 100%
Jeugd
Schoolbezoek 15.842 14.509 14.893
Individueel bezoek - 235 -
- 0 t/m 3 jaar 464 350 401
- 4 t/m 16 jaar 4.385 2.929 3.466
- CJP 713 785 925
- Museum(jaar)kaart junior 4.187 2.761 3.240
25.591 21.569 22.925
68
Aanwinsten
69
Archeologie
Aankoop
• Gouden munt (tremissis), 620-640, gevonden in Leur
• Bronzen beeldje van Cerberus, Romeins, gevonden in Beuningen
• Bronzen helm, Romeins, gevonden in Kesteren
Oude kunst
Aankoop
• Ben Viegers (Den Haag 1886-1947 Nunspeet) Gezicht op het Valkhof vanaf de
Vleeshouwerstraat, z.j., olieverf op doek
Schenking
• Eugene Lücker, 28 prenten
• Eugene Lücker, 14 prenten
• Rudolphus Lauwerier, Landschap omgeving Nijmegen, ca. 1830, schilderij
• Anoniem, Historieprentje, 1869, litho
Langdurig bruikleen
• Jan Rijlaarsdam, Bij de Stevenskerk te Nijmegen, aquarel, 435 x 340 mm
• Anomiem, Hollands landschap met buitenverblijf, dekverf op papier, (toegezegde schenking)
• Anomiem, Hollands landschap met buitenverblijf, dekverf op papier, (toegezegde schenking)
Moderne en hedendaagse kunst
Aankoop
• Berend Strik, Immersed City, 2011
geborduurde c-print, courtesy Galerie Fons Welters
• Gustave Asselbergs, Chinees Avontuur, 1966
acryl en gemengde schildertechniek, collage op doek, (driedelig)
Gekocht uit nalatenschap
70
• Ruud van Empel
Generation #1, 2010, cibachroom-foto, courtesy Flatland Gallery
• Lucassen
Pin up, 2007, modificatie, gemengde techniek, diverse materialen, aangekocht door de
Vereniging Vrienden van Museum Het Valkhof
Art now, 2008, modificatie, gemengde techniek, diverse materialen, aangekocht door de
Vereniging Vrienden van Museum Het Valkhof
• Herman Makkink
Studie voor K4S Locomotief, 1976, gemengde tekentechniek,gekocht van de kunstenaar
Schenking
• Herman Makkink
Dwerg met stofbril, 1969, gips, behandeld met schellak
Gele das, 1969, object, fiberglasK4S Locomotief van Raymond Loewy, 1976
kastobject, gemengde techniek, diverse materialen
• Gustave Asselbergs
Zeven kleurenlitho’s, 1966
Herman Makkink, Gele das, 1969
71
72
Uitgaande bruiklenen
73
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort, t.b.v. wetenschappelijk onderzoek, van
17 januari t/m 4 maart 2011: collectie van 2607 fragmenten van glazen armbanden uit de Late
IJzertijd/vroeg-Romeinse tijd van verschillende vindplaatsen in het oostelijk rivierengebied.
CODA Museum te Apeldoorn, t.b.v. de tentoonstelling Suske en Wiske - De fantasievolle
verteller, van 22 januari t/m 30 oktober 2011: een Romeins zwaard uit De Bijland bij Lobith.
Stichting Museum Stadskasteel Zaltbommel, t.b.v. een opstelling in de vaste opstelling,
vanaf 27 januari 2011: drie bronzen ketels uit de late middeleeuwen uit de opgraving
Zaltbommel-Agnietenklooster (Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).
Limburgs Museum, t.b.v. de tentoonstelling IXEA. Je Romeinse woonwarenhuis, van
25 maart t/m 31 december 2011: dertien stuks Romeins huisraad van aardewerk, glas en
brons.
De Evangelisch-Lutherse Gemeente Nijmegen, t.b.v. een viering, van 1 april t/m 5 april 2011:
kerkzilver van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Nijmegen.
Stichting tot Behoud van den Doornenburg, t.b.v. de tentoonstelling Sophia van Bylandt
(1429-1498) – Het leven van een jonkvrouw op de Doornenburg, vanaf 3 april 2011: achttien
stuks huisraad van aardewerk en glas uit de vijftiende - zestiende eeuw en een reconstructie
van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het Getijdenboek van Katherina Van Kleef.
Universiteitsbibliotheek Nijmegen, t.b.v. de tentoonstelling Smetius en Nijmegen als stad der
Bataven, van 4 april t/m 10 juni 2011: twaalf voorwerpen uit de Romeinse tijd.
Stichting Huis Bergh, t.b.v. de tentoonstelling De jacht op de eenhoorn, van 23 april 2011 t/m
1 maart 2012: een beeld Eenhoorn, liggend naar rechts gewend.
74
Flipje en Streekmuseum Tiel, t.b.v. de tentoonstelling Het Mysterie van de Naakte Mannen
deel 2, van 9 mei t/m 16 september 2012: vondsten uit diverse opgravingen te Tiel-Medel
(Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).
Historisch Museum Het Palthe-Huis te Oldenzaal, t.b.v. de tentoonstelling Punto Tirato
Oldenzaal, van 20 mei t/m 30 augustus 2011: het schilderij Portret van Anna Martina van
Benthem, circa 1750.
Gemeente Nijmegen, t.b.v. een tentoonstelling bij een prijsuitreiking in de Stevenskerk, van
20 mei t/m 21 mei 2011: vijf schoenen van Jan Jansen.
The Morgan Library & Museum in New York, t.b.v. de tentoonstelling Illuminating Fashion,
van 20 mei t/m 4 september 2011: een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef,
afgebeeld in het Getijdenboek van Katherina Van Kleef.
Villa Vauban-Musee d’Art de la Ville de Luxembourg, t.b.v. de tentoonstelling Myths of the
Studio, van 10 juni t/m 10 oktober 2011: een schilderij van Thomasine A. Doffegnies, Palet
beschilderd met drie paardekoppen, circa 1905.
Veluws Streekmuseum Hagedoorns Plaatse, t.b.v. de tentoonstelling Het boerenleven op de
Veluwe in de prehistorie, 13 juni 2011 t/m 6 januari 2012: drie middeleeuwse kogelpotten.
Universiteit van Amsterdam, t.b.v. wetenschappelijk onderzoek, vanaf 13 juni 2011: acht
dozen met fragmenten van Romeins aardewerk uit de opgraving Nijmegen-Kops Plateau
(Provinciaal Depot voor Bodemvondsten).
Das LVR-RömerMuseum te Xanten, t.b.v. de tentoonstelling Kriminalität im Römischen Reich,
van 15 juni 2011 t/m 30 februari 2012: een reconstructie van een Romeinse vouwstoel naar
een origineel uit het grafveld Nijmegen.
IJzeren vouwstoel
75
Tullie House Museum and Art Gallery Trust in Carlisle, t.b.v. de tentoonstelling Roman
Frontier: Stories Beyond Hadrian’s Wall, van 20 juni t/m 24 oktober 2011: een Romeinse
gezichtshelm uit de Waal bij Nijmegen.
Frans Hals Museum/De Hallen Haarlem, t.b.v. de tentoonstelling Denkend aan Holland – Het
Hollandse landschap in de Nederlandse kunst van 1850 tot heden, van 24 juni t/m 11
september 2011: een schilderij van Jaap Hillenius, Groot landschap II, 1982.
Museum Flehite, t.b.v. de tentoonstelling Maria, idool van alle tijden, van 10 juli t/m 6
november 2011: een terracotta beeldje van een zittende vrouw of godin met kind aan de
linkerborst, vermoedelijk uit Italië, hellenistisch.
Gemeente Ede, t.b.v. onderzoek van 15 augustus 2011 t/m 31 december 2012: elf dozen met
vondsten uit de opgravingen Ede – Op den Berg en Ede – Veldhuizen (Provinciaal Depot voor
Bodemvondsten).
Stedelijk Museum Kampen, t.b.v. de tentoonstelling Vanaf hier de Alpen, van 16 augustus t/m
4 oktober 2011: een schilderij van Hjalmar Riemersma, Sterrendorp, 2003.
Stichting Gebroeders van Limburg te Nijmegen, t.b.v. een presentatie van 18 augustus t/m 5
september 2011: een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het
Getijdenboek van Katherina Van Kleef en een reconstructie van het hofdamekostuum,
afgebeeld op April in Les Riches Heures.
Groninger Museum, t.b.v. de tentoonstelling Ruud van Empel, van 10 september t/m 27
november 2011: twee cibachromes van Ruud Van Empel, Generation, 2010, en World 7, 2005.
Stichting Studiegroep Leudal e.o, t.b.v. een tentoonstelling, van 22 september t/m 31
december 2011: het beulszwaard van Egmond en Hoorne.
Verzilverde gezichtshelm uit de Waal bij Nijmegen, 2e helft 1e eeuw
76
Universiteit van Amsterdam, t.b.v. onderwijs, van 27 september t/m 31 december 2011:
veertien metalen voorwerpen uit de archeologische collectie.
Ateliermuseum Jac Maris te Heumen, t.b.v. de tentoonstelling Albert Meertens beeldhouwer,
van 14 oktober 2011 t/m 23 februari 2012: vijf beelden van Albert Meertens en een beeld van
Godelieve Meertens.
Limburgs Museum, t.b.v. de tentoonstelling Venlo Vennelo Sablones. Twintig eeuwen wonen
aan de Maas, van 24 oktober 2011 t/m 9 maart 2012: bronzen medaillon (schildknop) met
Medusahoofd, gevonden in Hout-Blerick, Romeins.
Universiteit Leiden, t.b.v. onderzoek en onderwijs, van 31 oktober 2011 t/m 27 maart 2012 :
zestien dozen met aardewerk uit de opgraving Druten-Klepperhei (Provinciaal Depot voor
Bodemvondsten).
Universiteit Leiden, t.b.v. onderzoek en onderwijs, van 1 november 2011 t/m 31 maart 2012 :
27 dozen met dierlijk bot uit de opgraving Nijmegen-Kops Plateau (Provinciaal Depot voor
Bodemvondsten).
Centraal Museum Utrecht, t.b.v. de tentoonstelling Het Bloemaert Effect! Kleur in de Gouden
Eeuw, van 11 november 2011 t/m 4 februari 2012: een schilderij van Abraham Bloemaert,
Kroning van Maria, 1619.
Vereniging van handelaren in oude kunst, t.b.v. een tentoonstelling UIT DE KUNST! in Paleis
Het Loo, van 12 november t/m 15 januari 2012: een beeldsnijwerk van Meester van Elsloo,
Heilige Catharina (of Barbara), circa 1520.
Meester van Elsloo, Heilige Catharina (of Barbara), ca. 1520
77
Stichting Gebroeders van Limburg te Nijmegen, t.b.v. presentaties, vanaf 22 november 2011:
een reconstructie van kostuum Katherina van Kleef, afgebeeld in het Getijdenboek van
Katherina Van Kleef en een reconstructie van het hofdamekostuum, afgebeeld op April in
Les Riches Heures.
Protestantse kerk van Ressen en Doornik, t.b.v. een speciale viering, van 16 t/m 20 december
2011: kerkzilver uit de achttiende eeuw.
Abraham Bloemaert, De kroning van Maria, 1619
78
Lezingen van medewerkers
79
Ronny Meijers
Romeinse metaaltechnieken, lezing in het kader van de lezingencyclus rond High Tech
Romeinen, Nijmegen, 30.10.2011
Hoe smeedt een Romein een goed zwaard?, college in het kader van
Museumjeugduniversiteit, Nijmegen, 20.11.2011
Het bergen van archeologische vondsten, gastlessen aan Saxion Hogeschool, Deventer.
Restauratie van archeologisch metaal, gastlessen aan de Universiteit van Amsterdam.
Louis Swinkels
Drie moedergodinnen op spreekuur. De lotgevallen van een Gallo-Romeins reliëf, voor leden
van de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof, Nijmegen, 26.03.2011
Muurschilderingen in de villa van Maasbracht, tijdens Studiedag Romeinse woninginrichting
in het Limburgs Museum, Venlo, 19.05.2011
Stad van de Bataven of Rome aan de Waal? Oudheidkundigen en archeologen op zoek naar
het vroegste verleden van Nijmegen, werk- en onderzoekscollege Provinciaal-Romeinse
Archeologie voor studenten van de Radboud Universiteit, Nijmegen, 07.10.2011
Frank van de Schoor
Lezing moderne kunst, voor leden van de Vereniging van Vrienden van Museum Het Valkhof,
Nijmegen, 26.03.2011
Openingstoespraak: Een ander Gezicht – schilderijen en fotografie, tentoonstelling Stedelijk
Museum, Kampen, 26.6.2011
Toespraak: onthulling kunstwerk ‘Barmhartig meisje’ van Ineke Kaagman, Winssen,
Gemeente Beuningen, 11.11.2011
80
Bestuursfuncties
Annelies Koster
• Bestuurslid sectie Historische Musea, Nederlandse Museumvereniging
Barbara Kruijsen
• Jurylid CAPIvens-prijs, Nijmeegse prijs voor beroepsfotografen met als thema De Waalbrug
in beeld
• Bestuurslid Numaga, historische vereniging van Nijmegen en omstreken
Ronny Meijers
• Deelname aan het project: Eisen aan het conserveren van kwetsbaar vondstmateriaal
RCE Amersfoort en SIKB.
• Deelname aan beoordelingscommissie toelating restauratoren voor Restauratoren
Nederland
Frank van de Schoor
• Bestuurslid sectie Culturen, Nederlandse Museumvereniging
• Jurylid aanmoedigingsprijs bronsgieten, Kunstenaarscentrum de Olifant, Nijmegen
• Jurylid Fotofestival Kunstklik, Nijmegen
• Jurylid Amateur Kunstprijs, Stadsschouwburg, Nijmegen
81
84
Colofon
Vormgeving | Studio Spence
Tekst en redactie | Museum Het Valkhof
Fotografie | Bart Nijs Fotografie en Thijn van de Ven (Museum Het Valkhof)
Uitgave | Museum Het Valkhof
Bezoekadres | Kelfkensbos 59
Postadres | Postbus 1474, 6501 BL Nijmegen
Telefoon | 024 – 360 88 05
E-mail | [email protected]
Website | www.museumhetvalkhof.nl
Wijzigingen en drukfouten voorbehouden
© 2012