Jaarverslag 2012 - College voor de Rechten van de MensVoor u ligt het eerste verslag van het College voor de Rechten van de Mens. 2012 was een bijzonder en spannend jaar met als hoogtepunt

Jaarverslag 2012

Voor u ligt het eerste verslag van het College voor de Rechtenvan de Mens. 2012 was een bijzonder en spannend jaar met als hoogtepunt de opening van het College. Met die openingkwam er een eind aan de periode waarin de Commissie GelijkeBehandeling transformeerde naar het College voor de Rechtenvan de Mens. Er staat een nieuwe organisatie waarin gelijke behandeling en mensenrechten een geïntegreerd werkterrein is.Het spreekt echter vanzelf dat in 2012 wel de hele jaarproductieop het gebied van gelijke behandeling is geleverd, terwijl hetbrede mensenrechtenwerk pas in de loop van 2013 echt manifestwordt. Zaaien gaat nu eenmaal aan oogsten vooraf.

Dat is heel zichtbaar op het terrein van zwangerschaps -discriminatie. Dat zwangerschapsdiscriminatie veel voorkomtbleek uit een groot onderzoek van het College. Bijna de helft van de werkende moeders op de arbeidsmarkt heeft een discriminatie-ervaring vanwege zwangerschap. Dat zijn jaarlijksruim 65.000 vrouwen in Nederland.

Een wet, een mensenrechtenverdrag; het garandeert geen toe-passing in de alledaagse werkelijkheid. Maar op de dag na de televisiepresentatie van het zwangerschapsonderzoek stond ereen werkgever op de stoep van het College: “Vanochtend bij de koffie bleek iedereen ontevreden over hoe het bij ons in het bedrijf rond zwangerschap gaat, kan ik hier inlichtingen krijgen?”.Er werden Kamervragen gesteld en het aantal oordelen overzwangerschap nam toe. De werknemers van nu vinden het te gekvoor woorden dat zwangerschapsdiscriminatie nog bestaat.

Zo groeit Nederland naar verandering. En zo zal dat ook mensenrechtenbreed gaan. De contouren tekenen zich al af. Arbeidsmigratie, nieuwkomers en terugkomers blijken een constante. Een constante moet dan ook zijn: respect en zorgvoor de rechten van alle mensen die hier kort of langer zijn.

2012 was een mooie opmaat voor meer in 2013.

Laurien KosterVoorzitter College voor de Rechten van de Mens

Jaarverslag College voor de Rechten van de Mens

3


VoorwoordInhoudsopgave

Voorwoord 3

College voor de Rechten van de Mens 4

Ontwikkelingen in 2012 8

Vrouwenrechten nog altijd geen werkelijkheid 12

Leven met een beperking in Nederland 13

Opening College voor de Rechten van de Mens 14

Mensenrechtenbeleid Nederland onder de loep 15

Gelijke Behandelingslezing ‘Van Animal Farm tot Animal Cops’ 16

Geen baan vanwege je leeftijd 17

Campagne ‘Ik heb recht op’ 18

Het recht op gezinsleven 19

Organisatie 20

Bijlagen

Bijlage 1 - Bijeenkomsten en bezoeken 24

Bijlage 2 - Onderzoeken, adviezen, rapportages en overige publicaties 25

Bijlage 3 - Cijfers oordelen 26

Bijlage 4 - Personeel 36

College voor de Rechten van de MensKleinesingel 1-3Postbus 160013500 DA UtrechtT 030 888 38 88teksttelefoon: 030 888 38 29F 030 888 38 83

E [email protected] www.mensenrechten.nl

Voor vragen kunt u een e-mail sturen of iedere werkdagbellen van 10.00 uur - 16.00 uur.

Het College voor de Rechten van de Mens

is hét Nederlandse mensenrechteninstituut,

een onafhankelijke toezichthouder op men-

senrechten in Nederland. Het College is

bij wet ingesteld en beschermt, bevordert,

bewaakt en belicht mensenrechten door

middel van onderzoek, advies en voorlich-

ting. Dit geldt zowel voor Europees Neder-

land als Caribisch Nederland: de eilanden

Bonaire, St.Eustatius en Saba.

College voor de Rechten van de Mens


54

Daarnaast heeft het College voor de Rechten van de Mens de komende jaren aandacht voor onder meer de volgende thema's:

Ouderenzorg en mensenrechtenIn verpleeg- en verzorgingshuizen zijn bewoners vanwege hunhogere leeftijd en slechtere gezondheid nog kwetsbaarder danthuis. Binnen de gezondheidszorg is niet overal voldoende zichtop de betekenis van mensenrechten.

Migratie en mensenrechten Vreemdelingen verkeren in een kwetsbare positie waardoor hunrechten steeds onder druk staan. Daarom is het van belang dat erbij deze groep aandacht blijft voor de mensenrechten.

Toegang tot de arbeidNog altijd worden mensen op de arbeidsmarkt geweigerd van-wege hun beperking, leeftijd of etnische afkomst. Stereotypen envooroordelen maken dat bepaalde groepen minder kans hebbenop een baan.

Het bouwen van de nieuwe organisatie

Een nieuw instituut betekende ook het bouwen van een nieuweorganisatie. Uitgangspunt was dat alle zittende leden en perso-neel overgingen naar de nieuwe organisatie. Het aantal College-leden is uitgebreid van negen naar het maximale aantal vantwaalf leden. Zo voegde het College zoveel mogelijk relevante ervaring en deskundigheid toe. De organisatie bestaat uit drie afdelingen: Front office & Oordelen, Onderzoek & Advies en destafafdeling Bedrijfsvoering.

Het College startte een intensief opleidingstraject voor de mede-werkers om hun kennis op het gebied van mensenrechten uit tebreiden. Daarnaast wisselde het College actief kennis en infor-matie uit met de al bestaande mensenrechtenorganisaties in Europa door middel van werkbezoeken en presentaties.


6

Het College voor de Rechten van de Mens heeft alle activiteitenvan de Commissie Gelijke Behandeling overgenomen. Dat bete-kent dat het College ook toeziet op de naleving van de gelijke -behandelingswetgeving en in individuele gevallen oordeelt ofiemand gediscrimineerd is op het werk, in het onderwijs of alsconsument.

Van Commissie naar College

Gedurende het wetgevingstraject was het de taak van de Commissie Gelijke Behandeling om als kwartiermaker het Nederlandse mensenrechteninstituut op te zetten. Zo kon hetCollege voor de Rechten van de Mens starten zodra de wet inwerking trad. In 2010 richtte de Commissie een projectteam op dat het veranderingsproces vormgaf. Het projectteam organiseerde activiteiten die bijdroegen aan het vormgeven van de strategie van het College, het vergroten van de kennis en deskundigheid van de medewerkers en de benodigde organisa-tieveranderingen.

Stakeholdersconsultatie

Het College i.o. heeft in aanloop naar de opening met 183 stake-holders gesproken, waaronder NGO’s, organisaties uit het maat-schappelijk middenveld, universiteiten en onderwijsinstellingen,ministeries, overheidsinstellingen, het Parlement, werkgevers- en werknemersorganisaties en vertegenwoordigers van verschil-lende beroepsgroepen. Het doel daarvan was om input te verga-ren over de verwachte en gewenste positie van het College.Daarbij was aandacht voor zowel de inhoudelijke agenda van hetCollege alsmede voor de criteria op basis waarvan het College totinhoudelijke keuzes komt. Ook is met de stakeholders besprokenhoe zij in de toekomst structureel met het College kunnen sa-menwerken. Het College hield de stakeholders op de hoogte vanalle ontwikkelingen via de website www.naareenmensenrechten-instituut.nl.

Stakeholdersbijeenkomst

Op 28 juni 2012 organiseerde het College i.o. de bijeenkomst'Denk met ons mee!' in de Van Nelle fabriek in Rotterdam. Tijdens deze inspirerende bijeenkomst presenteerde het Collegede voorlopige plannen. Daarnaast kregen de deelnemers gelegen- heid om mee te denken over het toekomstige College en dokenzij in werkgroepen de diepte in op een aantal thema’s.

Voorafgaand aan de bijeenkomst vulden alle deelnemers onlineeen korte vragenlijst in. Hierin zijn zij bevraagd op hun verwach-tingen van de samenwerking en communicatie en gaven zij hunmening over accenten in de taakinvulling van het College.

Verkennend onderzoek

In aanvulling op de input uit de stakeholdersconsultaties onderzocht het College i.o. de actuele mensenrechtensituatie inNederland. Er is geïnventariseerd welke aanbevelingen de inter-nationale en regionale mensenrechtenorganen aan Nederlanddeden en hoe de overheid hierop reageerde. In aanvulling daaropdeed het College i.o. jurisprudentieonderzoek op nationaal niveau. Tot slot is een korte media-analyse uitgevoerd. Uiteinde-lijk ontstond er een longlist van 102 mensenrechtenkwesties dieis ingeperkt tot een shortlist van 14 thema’s. Deze 14 thema’szijn nader uitgediept.

Strategisch plan opstellen

De input uit de stakeholdersconsultatie en het verkennend onderzoek maakte het voor het College mogelijk een strategischplan op te stellen voor de periode 2013-2015. In het plan staan de missie en visie beschreven en is er aandacht voor de verschil-lende taken van het College: jaarrapportage, mensenrechtenedu-catie, internationale rapportages en aanbevelingen, geven vanoordelen, voorlichting en aansporen tot ratificatie, implementatieen naleving van verdragen over mensenrechten.


7

Dit jaarverslag beschrijft zowel het werk van

de Commissie Gelijke Behandeling als het

werk van het College voor de Rechten van

de Mens (sinds 1 oktober 2012). Om ver-

warring te voorkomen spreekt het verslag

over het College, ook als de werkzaamhe-

den zijn verricht door de voormalige Com-

missie Gelijke Behandeling. Een uitgebreid

overzicht van de ontwikkelingen in 2012 is

opgenomen in bijlage 3.

Ontwikkelingen in 2012

9


8

11


Oordelen

Als het College een verzoek in behandeling neemt, volgen er eenonderzoek en een zitting. Uiteindelijk geeft het College een oor-deel. In 2012 sprak het College 212 oordelen uit.

Top 3: oordelen

De meeste oordelen in 2012 gaan over de discriminatiegrond geslacht. Dit verschilt van voorgaande jaren, toen was leeftijd demeest voorkomende grond. Binnen geslacht is ook een flinketoename van het aantal uitspraken over zwangerschap. Een mogelijke oorzaak hiervoor is de presentatie van het onderzoeknaar zwangerschapsdiscriminatie in 2012 en een campagnetegen vrouwendiscriminatie.

In 2012 gaat 67% van de oordelen over werk. De meeste oorde-len over werk gaan over werving en selectie en de arbeidsvoor-waarden. Het aandeel oordelen over goederen en diensten islicht gestegen. Bij handicap/chronische ziekte gaan de meestezaken over onderwijs (zie tabel 9, bijlage 3).

Effect van de oordelen

Het College houdt nauwkeurig bij wat de effecten zijn van deoordelen. Zo bevordert het College de naleving van de gelijke -behandelingswetgeving. In de zaken waar in strijd met de wet isgehandeld, monitort het College of, en zo ja welke, maatregelenzijn genomen. Een maatregel kan zowel individueel zijn, specifiek gericht op de verzoeker, of structureel met als doelovertredingen van de wet in de toekomst te voorkomen.

In 70% van alle zaken waarin het College verboden onderscheidvaststelde, is een maatregel getroffen door de verwerende partij.In 16% van de zaken trof de verweerder alleen een individuelemaatregel in 26% alleen een structurele, en in 28% zowel een individuele als een structurele maatregel. In 30% van de zakentrof de verweerder helemaal geen maatregel, hoewel dat wel mogelijk was (zie figuur 1, bijlage 3).

Top 3: individuele maatregelen

Top 3: structurele maatregelen

In 2012 zijn bij handicap/chronische ziekte de beste effecten bereikt. In 88% van de zaken trof de verweerder maatregelen.Geslacht, ras en nationaliteit scoren het minst, van deze oorde-len werd respectievelijk 63%, 65% en 64% opgevolgd.


10

21% 18% 16%

Geslacht Handicap/chronische

ziekte

Leeftijd

(totaal oordelen = 212)

12 3Schade-

vergoeding Rectificatie/

excusesAanpassing

loon, of belonings-

componenten

12 3Aanpassing

van het toe latings-

beleid

Voorlichtingoverige werk-nemers naar

aanleiding vanhet oordeel

Wijziging werving-

en selectie -beleid

Vragen aan het College

De medewerkers van de Front office zijn het eerste aanspreek-punt voor iedereen met vragen over mensenrechten en gelijkebehandeling. Zij beantwoorden vragen, bieden concrete handvat-ten om mensen verder te helpen en verwijzen naar de juiste organisaties, zoals het juridisch loket, de Kinderombudsman, deNationale ombudsman, antidiscriminatiebureaus en het Collegebescherming persoonsgegevens. Verder beoordeelt de Front office discriminatievraagstukken, verwijst naar eerdere uitspra-ken of adviseert om een verzoek om een oordeel in te dienen. De Front office is een laagdrempelige vorm van voorlichting diebijdraagt aan het vergroten van de kennis over mensenrechtenen gelijke behandeling. Bovendien pikt de Front office direct signalen uit de samenleving op.

In 2012 beantwoordde de Front office 1281 vragen. Van de 1281vragen gingen er 1147 over gelijke behandeling (zie tabel 1, bijlage 3). Sinds de start van het College, op 1 oktober 2012, zijner 134 vragen over mensenrechten gesteld (zie tabel 2, bijlage 3).De top drie van vragen over gelijke behandeling is gelijk aan devoorgaande twee jaren.

Top 3: vragen over gelijke behandeling

Top 3: vragen over mensenrechten

Verzoeken om een oordeel

Iedereen die zich gediscrimineerd voelt kan bij het College eenverzoek om een oordeel indienen. De discriminatieklacht moetgaan over kwesties rondom school, wonen, winkelen, werken,uitgaan of sporten. Ook moet een van de non-discriminatie -gronden uit de gelijkebehandelingswetgeving van toepassingzijn. In 2012 ontving het College 634 verzoeken om een oordeel.De grootste toename van het aantal verzoeken zien we bij degrond nationaliteit, met bijna een verdubbeling van het aantalten opzichte van 2011. Opvallend is dat het vooral gaat om zakenover het aanbieden van of de toegang tot goederen en diensten,zoals het krijgen van een telefoonabonnement en het huren vaneen auto. Het is niet duidelijk wat de stijging veroorzaakt.

Top 3: verzoeken

Net als voorgaande jaren gaan de meeste verzoeken om een oordeel over werk. Wel neemt het aantal verzoeken op dit terreinaf. Ook is het aantal verzoeken over onderwijs toegenomen.

21%14% 12%

Handicap/Chronische

ziekte

Leeftijd Geslacht

(totaal aantal vragen = 1147)

28 2617

Privacy & bescherminghuwelijk en

gezin

Mobiliteit enbewegings-

vrijheid

Gelijke behandeling

en non discriminatie

(totaal aantal vragen = 134)

21% 18% 18%

Leeftijd Geslacht Handicap/Chronische

ziekte

(totaal verzoeken= 634)

Waarom staat Nederland vanwege de 'vrijheidvan religie' jongensbesnijdenis wel toe en vrouwenbesnijdenis niet? Een besnijdenis lijktme in beide gevallen een onnodige medischeingreep op een wilsonbekwaam persoon; (kinder)mishandeling dus.”

“Ik zou graag een vacature voor een team -manager willen plaatsen. Aangezien er veelmeer mannelijke dan vrouwelijk teammanagersbij ons werken, willen we een vrouwelijke team-manager aantrekken. Mag dat?

Bussen en metro’s toegankelijk voor personen met een beperking

Met ingang van 9 mei 2012 moeten bus-sen en metro’s in Nederland toegankelijkzijn voor mensen met een beperking. Ditis vastgelegd in de gewijzigde Wet gelijkebehandeling op grond van handicap ofchronische ziekte (WGBH/CZ). Hiermeekrijgt de gelijke behandeling van mensenmet een functiebeperking steeds meervorm. Het College beoordeelt discrimina-tieklachten over ontoegankelijke bussenen metro’s. Het toe gankelijk maken vanbussen en metro’s is het eerste onderdeelvan het toegankelijk maken van alle open-baar vervoer. In 2030 moet alle openbaar vervoer toegankelijk zijn.

Ratificatie VN-verdrag voor mensen met een beperking

Nederland heeft het VN-verdrag voormensen met een beperking op 30 maart2007 ondertekend, maar nog steeds nietgeratificeerd. Na ratificatie treedt het ver-drag in werking. Belangrijkste reden is datde regering de financiële gevolgen vanimplementatie van het verdrag niet kanoverzien. Ondertussen hebben mensenmet een beperking in Nederland nogsteeds een achtergestelde positie. Laurien

Koster riep de regering, in haar speech tijdens de opening van het College, op tot ratificatie. Het College is dan ook ver-heugd dat ratificatie van het verdrag inhet huidige regeerakkoord is opgenomen.

Een van de taken van het College is ratifi-catie, implementatie en naleving van ver-dragen over mensenrechten bevorderen.Het College is voortdurend in gesprekmet het Ministerie van Volks gezondheid,Welzijn en Sport over de stand van zakenen de planning rond de ratificatie van het verdrag. Ook leverde het College in-formatie aan voor het onderzoek dat hetministerie liet doen naar de economischegevolgen van ratificatie. Daarnaast sprakhet College met de Coalitie voor Inclusie.Tijdens een bijeenkomst voor belangen -organisaties en politieke partijen in DenHaag, georganiseerd door de Christen-Unie, drong het College erop aan om alseerste stap de bestaande Wet gelijke be-handeling handicap/chronische ziekte uitte breiden. Die geldt nu nog alleen voordiscriminatie op het werk, in het onder-wijs, bij de huisvesting en in het openbaarvervoer. Net als vele andere organisatiesvindt het College dat alle goederen endiensten daaronder vallen, zodat ook ziekenhuizen, winkels, culturele en spor t- instellingen hun diensten moeten aan -passen voor mensen met een beperking.

Leerling met rekenstoornis gediscrimineerd bij eind-examen

Een leerling vraagt de school vanwege derekenstoornis dyscalculie om tijdens deexamens in de vakken wiskunde A en eco-nomie gebruik te mogen maken van for-mulekaarten. Vanwege haar rekenstoorniskan zij deze formules niet onthouden,maar wel toepassen. De leerling gebruiktdeze kaarten vanaf het eerste schooljaaren ook bij het schoolexamen dat jaar. De school weigert toestemming voor de kaarten bij het Centraal SchriftelijkEindexamen, omdat dat volgens de Inspectie van het onderwijs en het College voor Examens niet zou mogen.

Het College oordeelt dat gebruik van formulekaarten bij de vakken wiskunde Aen economie een doeltreffende aanpas-sing is. Als de school deze aanpassingweigert discrimineert de school de leer-ling (oordeel 2012-85). De leerling deeduiteindelijk examen zonder formulekaart,maar is wel geslaagd.

Naar aanleiding van het oordeel zijn Kamervragen gesteld. Ook sprak het College met het ministerie en het Collegevoor Examens over doeltreffende aanpas-singen bij toetsen en examens.

Leven met een beperking in Nederland

Onderzoek naar zwangerschaps discriminatie

In aanloop naar Internationale Vrouwen-dag 2012 presenteerde het College eenonderzoek naar discriminatie van vrouwenop de werkvloer vanwege zwangerschapof jong moederschap. Via TNS-NIPO zettehet College een enquête uit die binnen eenweek door meer dan duizend vrouwen isingevuld. Uit het onderzoek bleek datbijna de helft (45%) van de vrouwen opde arbeidsmarkt een concrete ervaringheeft die wijst op discriminatie vanwegezwangerschap, jong moederschap of eenkinderwens. Bij meer dan een derde(38%) van de zwangere vrouwen die ophet punt stond een arbeidscontract te tekenen, is het contract gewijzigd of nietdoorgegaan toen de zwangerschap duide-lijk werd. Onder laagopgeleide vrouwenligt dat percentage veel hoger, op 67%.Slechts 10% van de vrouwen met een discriminatie-ervaring meldt dit. Het onderzoek is uitgebreid onder deaandacht gebracht van het Ministerie vanSociale Zaken en Werkgelegenheid en werk -geversorganisaties. Dit leidde tot Kamer-vragen en de nodige gesprekken over hetverbeteren van de informatievoorziening. Ook de media besteedde uitgebreid aan -dacht aan het onderzoek. Zo maakte hetopinieprogramma ‘Altijd Wat’ van de NCRV

een item over zwangerschapsdiscriminatie.Ook stond er onder meer een uitgebreidartikel in de Volkskrant en is er op internetveel over het onderzoek geschreven.

Risico op discriminatie bij vast-stellen letselschade bij vrouwen

Afgelopen jaar presenteerde het Collegeeen verkennend onderzoek naar moge-lijke discriminatie bij het vaststellen vanletselschade bij vrouwen. Bij mensen diejong een ongeluk krijgen, is het moeilijkom te bepalen hoe hun leven eruit zouhebben gezien. Uit het onderzoek blijktdat mannen en vrouwen soms verschil-lend worden benaderd als het gaat omvragen over een kinderwens en het com-bineren van zorg en werk. Dit kan voort-komen uit aannames over de rol verdelingtussen mannen en vrouwen. Het verschilin benadering kan leiden tot discriminatievan vrouwen met als gevolg een aanzien-lijk minder hoge uitkering.

Campagne ‘Flauwekulexcuus’

In januari 2012 herhaalde het College decampagne ‘Flauwekulexcuus’ die in de-cember 2011 was gelanceerd. Het Collegelanceerde de campagne, omdat veel vrou-wen nog steeds anders worden behandeldop de werkvloer dan mannen. Het komt

nogal eens voor dat het hiervoor gebruikteexcuus flauwekul is. En vaak is zo’n onzinredenering ook nog eens onwettig. Vrou-wen konden hun ervaring beschrijven opeen speciale website. Ruim tweehonderdvrouwen hebben hier gebruik van gemaakt.Tijdens de campagne plaatste het Collegeook polls op LinkedIn. Hieruit bleek datvrouwen bereid zijn alles uit de kast tehalen om te kunnen doorgroeien in hunwerk, ook in organisaties waar vooralmannen aan de top werken. 10% is zelfsbereid een zwangerschap uit te stellenvoor een promotie.

Vrouwenrechten nog altijd geen werkelijkheid

dat schietlekker opken je ook zo’n sterkargument van je baas?deel deze opflauwekulexcuus.nl

dat schietlekker opken je ook zo’n sterkargument van je baas?deel deze opflauwekulexcuus.nl

13


12


Op 31 mei 2012 legde Nederland voor de tweede keer examen af bij de VN, de zogeheten Universal Periodic Review(UPR). Tijdens een zitting van de Mensenrechtenraad stelden 54 landen de Nederlandse regering vragen over de mensen rechten situatie in Nederland. Namens het College waren voorzitter Laurien Koster en collegelid DomenicaGhidei aanwezig. Het College werktesamen met de Nationale ombudsman, de Kinderombudsman en het College bescherming persoonsgegevens in hetnaar voren brengen van zorgpunten overde mensenrechten situatie in Nederland.

In een tweetal bijeenkomsten in april 2012ter voorbereiding op de UPR werden meerdan 40 ambassadeurs en ambassademede-werkers in Den Haag en Genève geïnfor-meerd over de zorgpunten van het College.Die betroffen onder andere mensenrech-teneducatie op scholen en voor professio-nals, de positie van kwetsbare mensen enminder heden zonder stem, discrimi natieop de arbeidsmarkt, de levens standaardop de eilanden Bonaire, St. Eustatius enSaba (BES), preventief fouilleren, privacy aspecten en oprichting van het Collegevoor de Rechten van de Mens. Deze voorbereiding van de UPR resulteerde in scherpere vragen aan Nederland doorde andere landen op 31 mei 2012.

In aanloop naar en tijdens de zitting inGenève twitterden de medewerkers vanhet College via @NLdoetexamen met alshashtag #UPR_NL. Zo hield het CollegeNGO’s, politici en media op de hoogte.Op de dag van het examen organiseerdehet College in samen werking met Amnesty International, Defence for Children, het Nederlands Juristen Comitévoor de Mensenrechten en Justitia et Paxeen discussiebijeenkomst, een zogenaamdside event, in Genève over de mensen-rechten van vreemdelingen en kinderenzonder rechtmatig verblijf in Nederland.De Minister voor Binnenlandse Zaken enKoninkrijksrelaties en vertegenwoordigersvan NGO’s wisselden informatie uit over het beleid in de praktijk.

Tijdens de dialoog was er aandacht voorverschillende positieve ontwikkelingenzoals de komst van het College voor deRechten van de Mens en de Kinder -ombudsman. Daarnaast werden er ver-schillende knelpunten genoemd, waarbijNederland ook aanbevelingen ontvingover bijvoorbeeld het niet-ratificeren van het VN-gehandicaptenverdrag, deaanpak van rassendiscriminatie op de arbeidsmarkt, het ontbreken van mensen-rechteneducatie op scholen, de loonkloofen kinderen in de (langdurige) asiel -procedure.

Na het uitkomen van de aanbevelingen inseptember 2012, organiseerde het Collegenogmaals een bijeenkomst met het maat-schappelijk middenveld. Hier zijn de aan-bevelingen en de opvolging daarvanbesproken.

Mensenrechtenbeleid Nederland onder de loep

Het College werkte samenmet de Nationale ombuds -man, de Kinderombuds-man en het Collegebescherming persoons -gegevens in het naarvoren brengen van zorg-punten over de mensen-rechtensituatie Nederland

14


15


Op 2 oktober ging het College voor deRechten van de Mens van start met eensuccesvolle opening in het Beatrix Theaterin Utrecht. Tot de aanwezige gasten behoorden Koningin Beatrix, de HogeCommissaris voor de Mensenrechten vande Verenigde Naties Navanethem Pillayen de Nederlandse Paralympische ploeg.

Ook waren ministers Spies, Opstelten enLeers aanwezig naast de ongeveer 600wetenschappers en vertegenwoordigersvan maatschappelijke organisaties enoverheden.

Mevrouw Pillay sprak de aanwezigen toeen wees op de belangrijke rol van het College bij het bevorderen, belichten, bewaken en beschermen van mensen-rechten in Nederland. Ad van Liempt, historicus en televisiemaker, verzorgdeeen afwisselend programma dat mensen-rechten in Nederland vanaf de UniverseleVerklaring voor de Rechten van de Mens(UVRM) uit 1948 tot nu op indrukwek-kende wijze neerzette.

Er was veel aandacht voor de start van het College, zowel in aanloop naar als opde dag zelf. Zo was Laurien Koster te gastbij Paul van Liempt op BNR Nieuwsradioen stonden er uitgebreide interviews inonder andere Metro, de Telegraaf en hetFinancieele Dagblad.

Opening College voor de Rechten van de Mens

Ad van Liempt verzorgdeeen afwisselend pro-gramma dat mensenrech-ten in Nederland vanaf deUniversele Verklaring voorde Rechten van de Mensuit 1948 tot nu op indruk-wekkende wijze neerzette

Gemiddelde leeftijd

Van de mensen die vanwege leeftijds -discriminatie een verzoek om een oordeelindiende bij het College was 57% man en43% vrouw. De gemiddelde leeftijd van de verzoekers was 49 jaar. Daarbij gaanveruit de meeste zaken over werving enselectie. Mensen worden bijvoorbeeld af-gewezen voor een baan vanwege hun leef-tijd of er is zelfs een leeftijdsgrensopgenomen in de vacaturetekst.

Te oud voor de baan

Een bemiddelingsbureau zoekt een Headof Client Services voor haar opdracht -gever. Een man solliciteert hierop, maarontvangt van de consultant het berichtdat hij niet wordt uit genodigd. Reden isdat hij te weinig zakelijke/directe ervaringheeft en dat de opdrachtgever een perso-neelsbeleid voert gericht op verjongingvan de organisatie. Het bemiddelings -bureau slaagt er niet in te weerleggen dat de leeftijd van de man reden is omhem af te wijzen. Bovendien gaf het bureau de consultant een waarschuwingwaarin staat dat hij zich met het versturenvan dit soort e-mails schuldig maakt aanleeftijdsdiscriminatie. Daarom oordeelthet College dat er sprake is van leeftijds-discriminatie (oordeel 2012-30).

Het bemiddelingsbureau biedt de sollicitant excuses aan en hulp bij het zoeken naar een baan. Ook krijgen alleconsultants bericht met uitleg over de gelijkebehandelingswetgeving in combi-natie met een interne gedragscode. Verder wil het bedrijf haar medewerkersde gedragscode jaarlijks laten onderteke-nen zodat het onderwerp aandacht houdt.

Onderzoek naar stereotypen bij de toegang tot werk

Nog altijd worden mensen op de arbeidsmarkt geweigerd vanwege hunleeftijd. Stereotypen en vooroordelenmaken dat ouderen minder kans hebbenop een baan. Het College heeft in 2012een aanvraag gedaan bij PROGRESS (een Europees fonds voor projecten diediscriminatie moeten tegengaan) vooreen bijzonder project. De aanvraag is gehonoreerd waardoor het College in2013 van start gaat met een literatuur -onderzoek naar de invloed van stereo -typering bij de toegang tot werk voorouderen & jongeren, niet-westerse etni-sche groepen, vrouwen en mensen meteen beperking. Het onderzoek wordt in2013 gepresenteerd. Op basis van dit onderzoek ontwikkelt het College een training voor mensen die (gaan) werkenin de werving en selectie. De training

wordt onder andere aangeboden aan hbo-opleidingen P&O/HRM en universitaireopleidingen personeelswetenschappen.

Geen baan vanwege je leeftijd

Nog altijd worden mensen op de arbeids-markt geweigerd vanwegehun leeftijd. Stereotypenen vooroordelen makendat ouderen minder kanshebben op een baan.

Jaarlijks organiseert het College voor deRechten van de Mens de Gelijke Behande-lingslezing. In 2012 deed Paul Schnabel,directeur van het Sociaal Cultureel Plan-bureau, het College de eer aan. In de Van Nelle fabriek sprak hij alweer devierde Gelijke Behandelingslezing uit met de titel ‘Van Animal Farm tot AnimalCops. Zijn er grenzen aan gelijkheid?’.

Paul Schnabel schetste een mooi beeldvan de wisselwerking tussen broeder-schap, vrijheid en gelijkheid, de klassiekewaarden uit de Franse Revolutie. Hijplaatste daarmee het werk van het Collegeop doeltreffende wijze in een historischkader en filosofeerde over voortschrijdendgelijkheidsdenken en de botsingen metandere waarden. Hij benadrukte dat discriminatie op deloer ligt als mensen de ander van subjecttot object vervormen; omgekeerd ontstaatbegrip en waardering voor verschil alsmensen van object tot subject worden gemaakt.Aansluitend op de lezing gingen wethou-der Korrie Louwes, Rita Schriemer vanRADAR en specialist discriminatie op dearbeidsmarkt John Autar met elkaar enmet het publiek het gesprek aan.

Gelijke Behandelingslezing ‘Van Animal Farm tot Animal Cops’

17


16


19


18


Het vorig kabinet wilde gezinsmigratie beperken tot het ‘kerngezin’, dat bestaatuit twee gehuwde ouders en eventuele nakomelingen. Hierdoor kwamen ongehuwde partners met een stabiele en langdurige relatie per 1 oktober 2012niet langer in aanmerking voor toelating. Partners van migranten van buiten de Europese Unie en Turkije konden in hetnieuwe stelsel niet in Nederland wonenals zij niet gehuwd waren. In de praktijkging het met name om autochtone Nederlanders en westerse alloch tonenmet een buitenlandse partner.

Het College vroeg in 2012 bij de TweedeKamer aandacht voor het toelatings beleidvoor ongehuwde partners, omdat het dis-criminatie op grond van burgerlijke staatoplevert. De acties van het College incombinatie met druk vanuit de advoca-tuur gaven een nieuwe impuls aan hetdebat over het beleid rond gezinsmigra-tie. Op 21 december 2012 liet staatssecre-taris Teeven weten dat de aanscherpingvan het toelatingsbeleid voor ongehuwdepartners niet langer van toepassing is. De eis van een huwelijk is vervallen en hetpartner beleid voor gezinsmigratie wordtweer beoordeeld op basis van de regels van voor 1 oktober 2012.

Het recht op gezinsleven

Op de dag dat het College voor de R echten van de Mens een feit werd,startte de campagne ‘Ik heb recht op’.Doel van de campagne was het publiekkennis te laten maken met het College enhen te informeren over mensenrechten inNederland. Via kranten, websites en abri'szijn verschillende rechten gedurende drieweken onder de aandacht gebracht. Bijvoorbeeld het recht op privacy, hetrecht op vrijheid, het recht op een eerlijkproces en het recht op voeding. Zo werdhet interview met Laurien Koster op 2 oktober in de Metro geflankeerd door een campagne-uiting op iedere pagina. In 2013 is de campagne nogmaals drieweken verschenen.

Campagne ‘Ik heb recht op’

De acties van het Collegein combinatie met drukvanuit de advocatuurgaven een nieuwe impulsaan het debat over het beleid rond gezins -migratie

20

Het College bestaat uit twaalf collegeleden

afkomstig uit verschillende maatschappe-

lijke sectoren. Naast de negen zittende

leden stelde de minister in 2012 drie nieuwe

collegeleden aan, te weten Kathalijne

Buitenweg, Nicola Jägers en Jan-Peter Loof.

De selectie van deze collegeleden is tot

stand gekomen in samenspraak met de

Raad van Advies.

Organisatie


21


22

Het College wordt ondersteund door zo’n 55 professionals diewerken voor de afdelingen Front office & Oordelen, Onderzoek &Advies en de stafafdeling Bedrijfsvoering.

Raad van Advies

De leden van de Raad van Advies zijn afkomstig van maatschap-pelijk organisaties. Vaste leden zijn de Nationale ombudsman,de voorzitter van het College bescherming persoonsgegevens en de voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak. Verder bestaatde Raad van Advies uit Klara Boonstra, Marianne Kroes, GlennHelberg, Sieto de Leeuw, Barbara Oomen, Wilhelmina Thomassen,Lars van Troost en Saskia Wieringa. De raad adviseert het Collegeelk jaar over het voorgenomen beleidsplan van het College en adviseert de Minister van Veiligheid en Justitie over de benoemingvan de leden en de plaatsvervangende leden van het College.

Formatie en ziekteverzuim

Op 31 december 2012 werkten er 65 mensen bij het College. Een volledig overzicht van alle medewerkers staat in bijlage 4.In 2012 is het gemiddelde verzuimpercentage 5,5%. In 2011 wasdit percentage 3,9%. Het gestegen verzuim werd veroorzaaktdoor enkele langdurig zieken.

Financiën

Het College voor de Rechten van de Mens is een zelfstandig bestuursorgaan. Het ministerie van Veiligheid en Justitie ver-zorgt de basisfinanciering. De ministeries van BinnenlandseZaken en Koninkrijksrelaties, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Buitenlandse Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap financieren met tussenkomstvan het ministerie van Veiligheid en Justitie activiteiten die henrechtstreeks aangaan.

Het College diende voor 2012 een sluitende begroting in voor K¤ 6.442. Uitgangspunt voor die begroting is het Meerjarenplan2012 - 2015.

Reorganisatie

De transitie van Commissie Gelijke Behandeling naar Collegevoor de Rechten van de Mens betekende eveneens een reorgani-satie van het ondersteunend bureau. Doel van deze reorganisatiewas meer middelen vrijspelen voor de nieuwe taken. De omvor-ming naar het College ging gepaard met een bescheiden budget -uitbreiding, die gegeven de verbreding van de taken onvoldoendeis om de ambities waar te maken. Dat betekende een bezuini-ging in het oordelenproces, door invoering van efficiëntere werk-processen. Door natuurlijk verloop en interne doorstroom is dereorganisatie gerealiseerd zonder gedwongen ontslagen. Na diverse overleggen adviseerde de ondernemingsraad positiefover de reorganisatie. Daarna volgde de plaatsingsprocedure, diewerd begeleid door een plaatsingscommissie met een externevoorzitter. Op 1 november 2012 was de reorganisatie een feit enwaren alle medewerkers in vaste dienst op hun functie geplaatst.Daarna was er nog een aantal vacatures, waarvoor de proceduresdoorliepen tot begin 2013. Inmiddels is het ondersteunend bureau van het College op volle sterkte.

Locatie

Het College voor de Rechten van de Mens is gehuisvest in hetcentraal gelegen Utrecht, zodat iedereen gemakkelijk toegangheeft. Met de overgang van Commissie Gelijke Behandeling naarCollege is het aantal medewerkers toegenomen. Om voldoendewerkplekken te garanderen is het kantoorpand in 2012 verbouwd.

budget realisatie* onder/over uitputting uitputting budget (%)

Materiaal 2.160 2.273 113 105 %

Personeel 4.282 4.160 -122 97 %

Totaal 6.442 6.433 -9 100 %

Tabel: uitputting versus budget (bedragen x € 1000)

Het College putte K¤ 6.433 uit. Er is dus een onderuitputting van K¤ 9.

23

2524

Jaarverslag College voor de Rechten van de MensJaarverslag College voor de Rechten van de Mens

Bijlage 1 - Bijeenkomsten en bezoeken

Het College voor de Rechten van de Mens bezocht in 2012 verschillende bijeenkomsten, verzorgde presentaties en ontvingnationale en internationale delegaties. Hieronder een greep uitdie verscheidenheid aan bijeenkomsten en bezoeken.

Januari• Deelname rondetafelgesprek ter voorbereiding op het algemeen overleg over discriminatie naar aanleiding van hetonderzoek ‘Uitzendbureaus, gekleurde doorgeefluiken?’

• Voorzitter werkgroep ‘Staatloze kinderen’ tijdens lustrum -congres Instituut voor Immigratierecht van de Universiteit Leiden

Februari• Deelname rondetafelgesprek Passend onderwijs naar aan -leiding van het wetsvoorstel Passend onderwijs

• Dagvoorzitter Internationale conferentie 'Zero Tolerance tegenVrouwelijke Genitale Verminking', georganiseerd door Inter-African Committee

Maart • 25th annual meeting van het International Coordinating Committee of National Institutions for the Promotion and Protection of Human Rights

• Deelname denksessie Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken• Voorwoord bij debat in de Rode Hoed over de loonkloof tussenmannen en vrouwen 'Je verdiende loon!'

April• Workshop verzorgd op VNG-congres Arbeidszaken voor P&Omedewerkers van gemeenten: 'Gelijke monniken, ongelijke kappen'

Mei• Deelname aan Supportbeurs • Behandeling UPR Nederland en side-event georganiseerd doorCollege en diverse NGO's over irregular migrants

• Ontvangst Koeweitse delegatie van het Nederlands Helsinki Comité• Presentatie tijdens bijeenkomst over de situatie van MOE-landers in Nederland

• Deelname aan de CRPD werkgroep van Europese mensen -rechteninstituten

Juni• Presentatie op annual ECRI-seminar over de totstandkomingvan het Nederlandse mensenrechteninstituut

• Ontvangst Europese ombudsman de heer Nikiforos Diamandouros

• Deelname expertbijeenkomst Amnesty over lokaal beleid• Stakeholdersconsultatie- Gelijke Behandelingslezing• Deelname aan consultatieve bijeenkomst Coalitie voor Inclusieover ratificatie CRPD

Juli• Werkbezoek bij College door ambtelijke delegatie van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties enVeiligheid en Justitie

• Bijeenkomst nationale mensenrechteninstituten in Europa

September• Seminar European Group of National Human Rights Institutions “Business and Human Rights”

• Bezoek aan Noord-Ierse Mensenrechtencommissie over ouderenzorg en mensenrechten

• Deelname expertbijeenkomst discriminatie in de uitzend-branche door ABU

• Presentatie bij interdepartementale informatiebijeenkomst Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

• Ontvangst leden ECRI

Oktober• Opening College voor de Rechten van de Mens• Deelname expertmeeting FNV over domestic work• Presentatie inspiratiebijeenkomst Gemeente Utrecht tijdensWeek van de Mensenrechten

• Dagvoorzitter expertmiddag over meldingsbereidheid discriminatie

• Deelname bijeenkomst ratificeren van VN-verdrag voor mensen met een beperking

• Deelname aan de CRPD werkgroep van Europese mensenrech-teninstituten

November• Workshop over de WGBH/CZ voor leerplichtambtenaren• Overleg bij OCW over doeltreffende aanpassingen bij toetsenen examinering

• 5th session Forum on Minority Issues - OHCHR• Werkbezoek groep Japanse vrouwen over de positie van vrouwen in de maatschappij

• Studiebezoek parlementaire delegatie Namibië• Ontvangst delegatie T.M.C. Asser Instituut, studiebezoek 'Access to Justice'

• Dagvoorzitter bijeenkomst VN-Vrouwennetwerk over 'Geweldtegen vrouwen en mensenhandel'

December• Fundamental Rights conferentie• Bijeenkomst Platform Mensenrechteneducatie• Consultatie 57e sessie van de VN Commission on the Status of Women

• Workshop mensenrechten en discriminatie op ROC Zadkineen Hogeschool InHolland

• Minister Leers lanceert app tijdens een bijeenkomst bij het College over de lage meldingsbereidheid van minderheden

Bijlage 2 - Onderzoeken, adviezen, rapportages en overige publicaties

Onderzoek

Hoe is het bevallen? Onderzoek naar discriminatie vanzwangere vrouwen en moeders met jonge kinderen op het werkDiscriminatie vanwege zwangerschap en moederschap neemtniet af. Dat blijkt uit de vele oordelen de afgelopen jaren. Dit was aanleiding om een onderzoek in te stellen naar de aard enomvang van deze vormen van discriminatie en om oplossings-richtingen hiervoor te zoeken. De resultaten bevestigen dat discriminatie wegens zwangerschap of moederschap voor veelvrouwen een alledaagse werkelijkheid is.

Verkennend onderzoek naar onderscheid naar geslacht bij de vaststelling van letselschadeBij mensen die jong een ongeluk krijgen is het moeilijk om te bepalen hoe hun leven eruit zou hebben gezien. Uit het onder-zoek blijkt dat mannen en vrouwen soms verschillend wordenbenaderd als het gaat om vragen over een kinderwens en hetcombineren van zorg en werk. Dit kan voortkomen uit aannamesover de rolverdeling tussen mannen en vrouwen. Het verschil inbenadering kan leiden tot discriminatie van vrouwen met als gevolg een aanzienlijk minder hoge uitkering.

Adviezen

Advies kledingvoorschriften in gedragscode van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Neutraliteit,gezag en zichtbare geloofsuitingen bij de IND: een kwestie van maatwerkDe Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) heeft het Collegeverzocht advies uit te brengen over haar gedragscode waarinonder andere regels zijn opgenomen over kleding en uiterlijk.Het College schetst het juridisch toetsingskader en formuleertcriteria aan de hand waarvan wordt beoordeeld of de gedrags-code, op het onderdeel ‘kleding’, (verboden) onderscheid opgrond van godsdienst tot gevolg heeft.

Rapportages

Rapport consortium Universal Periodic Review 2012Rapport samengesteld door het College, de Nationale ombuds-man, de Kinderombudsman en het College bescherming persoonsgegevens voor de Universal Periodic Review in 2012.

Overige publicaties

Oordelenbundel 2011In de oordelenbundel bespreekt een onafhankelijke redactie deoordelen, adviezen en onderzoeken van het College.

Brief aan Tweede Kamer Commissie SZW over de Wet Werken Naar VermogenBrief aan de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid met aandachtspunten ten behoeve van ronde-tafelgesprek Wet Werken Naar Vermogen op 14 en 15 maart 2012.

Brief met betrekking tot wetsvoorstel tot wijziging van de Rijkswet op het NederlanderschapBrief aan de voorzitter Vaste Commissie voor BinnenlandseZaken en Koninkrijksrelaties over het wetsvoorstel tot wijzigingvan de Rijkswet op het Nederlanderschap.

Brief aan de Tweede Kamer met betrekking tot grond wets wijziging BES-eilandenBrief ter attentie van de woordvoerders inzake het debat over deGrondwetswijziging BES.

Brief aan de Tweede Kamer met betrekking tot gezinsherenigingBrief aan de voorzitter van de Algemene Commissie voor Immigratie, Integratie en Asiel over de inwerkingtreding aan-scherpingen gezinsmigratie per 1 oktober 2012.

Brief aan de informateurs met aandachtspunten van hetCollege voor de Rechten van de MensBrief aan de informateurs, de heer Henk Kamp en de heer Wouter Bos, met daarin adviezen en aandachtspunten van hetCollege voor de Rechten van de Mens i.o. voor de kabinets -formatie.

Alle publicaties staan op de website van het College voor deRechten van de Mens: www.mensenrechten.nl

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Geslacht 63 16% 117 16% 112 18%

Ras 55 14% 94 13% 86 14%

Nationaliteit 16 4% 28 4% 49 8%

Godsdienst 30 7% 50 7% 37 6%

Seksuele gerichtheid 8 2% 16 2% 8 1%

Burgerlijke staat 4 1% 13 2% 6 1%

Politieke overtuiging 10 2% 8 1% 7 1%

Levensovertuiging 4 1% 4 1% 6 1%

Arbeidsduur 15 4% 14 2% 12 2%

Vaste/Tijdelijke arbeidscontracten 8 2% 2 0% 2 0%

Handicap/Chronische ziekte 71 17% 139 19% 114 18%

Leeftijd 87 21% 126 18% 135 21%

Geen gelijkebehandelings-grond 35 9% 108 15% 60 9%

Totaal 406 100% 719 100% 634 100%

2. Verzoeken om een oordeel

Onderwerp Aantal vragen vanaf oktober 2012Privacy & bescherming huwelijk en gezin 28

Mobiliteit en bewegingsvrijheid 26

Gelijke behandeling en non-discriminatie 17

Lichamelijke en geestelijke integriteit 12

Behoorlijke levensstandaard 12

Gezondheid 8

Rechtspleging 7

Rechtsmiddelen 6

Verbod van mensenhandel en uitbuiting 5

27

Tabel 2 – Vragen over mensenrechten

2.1 Per grond

In 2012 ontving het College 634 verzoeken om een oordeel. De top drie van verzoeken bestaat uit de gronden: leeftijd (135), handi-cap/chronische ziekte (114) en geslacht (112). De grootste toename van het aantal verzoeken zien we bij de grond nationaliteit van4% in 2011 tot 8% in 2012).

Tabel 3 - Verzoeken per grond

2010 2011 2012 Abs. % Abs. % Abs. %

Eén grond

Geslacht 180 11% 141 11% 132 12%

Ras 129 8% 65 5% 78 7%


Godsdienst 108 7% 90 7% 57 5%





Arbeidsduur 33 2% 29 2% 16 1%

Vaste/Tijdelijke arbeidscontracten 14 1% 9 1% 8 1%

Handicap/Chronische ziekte 285 17% 256 19% 236 21%

Leeftijd 224 14% 151 11% 156 14%

Meerdere gronden 86 5% 56 4% 50 4%

Geen gelijkebehandelingsgrond* 354 22% 259 20% 239 21%

Grond onbekend 141 9% 162 12% 96 8%

Totaal 1636 100% 1317 100% 1147 100%

26


Bijlage 3 - Cijfers oordelen

Tabel 1 – Vragen over gelijke behandeling

In tabel 1 staan de vragen van 2010 tot en met 2012 weergegevenop het gebied van gelijke behandeling. De verhoudingen tussende gronden komt ongeveer overeen met voorgaande jaren. Ookdit jaar gaan de meeste vragen over de gronden chronischeziekte/handicap, leeftijd en geslacht. De meeste mensen stellenhun vragen telefonisch. Vragen aan de Front office worden veelalvoorgelegd door privé-personen, maar ook door werkgevers, advocaten, hulpverleners, belangenorganisaties, uitzendbureausen ondernemingsraden. Als de Front office doorverwees, dan gebeurde dit het vaakst naar het juridisch loket, de Kinder -ombudsman, de Nationale ombudsman, Antidiscriminatie -bureaus en het College bescherming persoonsgegevens.De vragen over mensenrechten lopen zeer uiteen.

In tabel 2 staan de onderwerpen waar de meeste vragen over zijn gesteld. De meeste vragen (28) gingen over privacy en de bescherming van het huwelijk en gezin, bijvoorbeeld over gege-vensbescherming, het recht op het stichten van een gezin en debescherming van het privéleven. Iets minder vragen (26) gingenover mobiliteit en bewegingsvrijheid, zoals het zoeken vanasiel/asielzoekers en het verkrijgen van een Nederlandse natio-naliteit. Op de derde plek staat gelijke behandeling en discrimi-natie (17). Dit gaat over de onderwerpen die wel met gelijkebehandeling en non-discriminatie te maken hebben, maar buitende gelijkebehandelingswetgeving vallen. Bijvoorbeeld discrimina-tie in de openbare sfeer, positieve actiemaatregelen vanuit deoverheid en discriminatie in de privésfeer.

* De gelijkebehandelingswetgeving in Nederland bestrijkt twaalf non-discriminatiegronden. Als een (vermoed) onderscheid hier niet onder valt, kanhet College er niet over oordelen.

1. Vragen aan het College

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Arbeid 237 58% 386 54% 304 48%

Leveren van en toegang

tot goederen en diensten 66 16% 195 27% 185 29%

Onderwijs*, 38 9% 45 7% 67 11%

Basis- en voortgezet onderwijs 20

Hoger- en beroepsonderwijs 47

Sociale zekerheid 4 1% 12 2% 9 1%

Wonen 2 0 2 0%

Vrije beroepen 2 0% - - 4 1%

Toegang tot openbaar vervoer 2 0%

Geen gelijkebehandelingsterrein** 59 15% 79 11% 61 10%

Totaal 406 100% 719 100% 634 100%

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Afdoening

Oordeel (inclusief oordeel

eigen handelen) 203 48% 221 31% 212 30%

Geslaagde mediation 5 1% 4 1% 2 0%

Kennelijk ongegrond 97 23% 252 35% 235 33%

Ingetrokken na schikking 26 6% 35 5% 40 6%

Ingetrokken, overig 8 2% 51 7% 25 4%

Gesloten 85 20% 158 22% 199 28%

Totaal 424 100% 721 100% 713 100%

28 29


2.3 Type afdoeningen

De afgehandelde verzoeken bestaan uit zaken die in 2012 zijn ingediend, maar ook uit zaken die voor 2012 zijn ingediend en in2012 afgehandeld. In 2012 handelde het College 713 verzoeken af.Niet alle verzoeken eindigen in een oordeel (zie tabel 5). In 2012is 30% van de afgeronde verzoeken afgedaan als oordeel, dat zijn212 oordelen4. Er is een lichte afname van het aantal afgeronde verzoeken dat isafgedaan als kennelijk ongegrond. In 2012 is 33% afgedaan alskennelijk ongegrond, in 2011 was dit 35%. In 2010 was het aan-deel kennelijk ongegronde verzoeken nog 23%. De meest voor -komende reden om een zaak als kennelijk ongegrond af te doenwas dat het verzoek ging over eenzijdig overheidshandelen. Andere redenen zijn dat een verzoek niet gaat over een gelijke -behandelingsgrond, dat de verzoeker geen belang heeft bij dekwestie, dat klachten onvoldoende zijn geconcretiseerd of dat dekwestie waarover de verzoeker wil klagen zich afspeelde voor deinwerkingtreding van de wet waarop verzoeker een beroep doet.De meest voorkomende reden om een verzoek in te trekken isdat verzoeker en verweerder tot een schikking of oplossingkomen, 6% in 2012. Intrekking na schikking kan zowel voor, tijdens als na de zitting. Vaak gebeurt dit na het uitwisselen vande stukken, het beantwoorden van de vragen en het ophelderenvan de contouren van het probleem. In vergelijking met vorigejaren zijn meer zaken gesloten: 28%.

* Onder onderwijs zijn ook de verzoeken op het gebied van ‘studie- en beroepskeuze advies’ opgenomen.** De gelijkebehandelingswetgeving is van toepassing op een beperkt aantal terreinen (zie www. mensenrechten.nl). Als een zaak niet op een van dezeterreinen speelt, is het College niet bevoegd erover te oordelen.

2.3.1 Afgehandelde verzoeken naar grond

In 2012 gaan 49 afgehandelde verzoeken over zwangerschap. Dit aantal oordelen is in vergelijking met 2011 gestegen. Van deafgehandelde verzoeken over zwangerschap leidde 27 zaken toteen oordeel, in 2011 waren dit er nog 17. Op de grond godsdienstgaan de meeste verzoeken over de islam. Bij de zaken zondergrond is één oordeel uitgesproken. Dit lijkt op het eerste gezichtvreemd, maar het gaat om een oordeel over victimisatie waarbijde vermeende discriminatiegrond zelf onderwerp was (oordeel2012-39).

2.4 Kenmerken van partijen

2.4.1 Verzoekers

Van de 713 behandelde verzoeken in 2012 zijn er 680 (95%) ingediend door een natuurlijk persoon en 33 (5%) door eenrechtspersoon. Onder verzoeken die door een rechtspersoon zijn ingediend vallen ook de verzoeken om een oordeel eigenhandelen. Een kleine meerderheid van de natuurlijke personen is man(53%). De verhouding mannen en vrouwen varieert per grond. Zo komen over geslacht meer verzoeken van vrouwen en overleeftijd meer verzoeken van mannen. De gemiddelde leeftijd van de verzoekers in 2012 is 40 jaar.

De meeste verzoekers laten zich niet vertegenwoordigen tijdensde procedure (84%). Dat is een lichte stijging ten opzichte van2010 en 2011, toen liet 77% zich niet vertegenwoordigen. Dat ver-zoekers zichzelf vertegenwoordigen is in lijn met het uitgangs-punt dat het College een laagdrempelige voorziening is. Kostenvoor rechtsbijstand belemmeren het indienen van een verzoekom een oordeel niet. Als men zich wel laat vertegenwoordigen isdit meestal door een antidiscriminatiebureau (5%) of een advo-caat (5%). In 2011 en 2010 lieten meer verzoekers zich bijstaandoor een antidiscriminatiebureau (8% en 9%).

4 Wanneer er op basis van twee verzoeken één oordeel wordt gegeven, wordt dit geteld als twee verzoeken die afgedaan zijn als oordeel.

2.2 Per terrein

Net als voorgaande jaren gaan de meeste verzoeken over arbeid:48% van alle verzoeken in 2012. Wel neemt het relatief aantal verzoeken op dit terrein in vergelijking met 2010 en 2011 af. Naarbeid gaan de meeste verzoeken over de levering van en toe-gang tot goederen en diensten (29% van alle verzoeken). Dit iseen toename ten opzichte van 2011. Ook is het aantal verzoekenover onderwijs toegenomen. Van de 67 verzoeken over onderwijsspelen er 47 in het hoger- en beroepsonderwijs (inclusief univer-siteiten) en 20 in het basis- en voortgezet onderwijs.

Tabel 5 – Afgehandelde verzoeken naar type afdoeningTabel 4 – Verzoeken per terrein

Tabel 8 – Oordelen per terrein

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Arbeid – Werving en selectie 58 29% 74 33% 72 34%

Arbeid – Aanstelling 2 1% 5 2% 2 1%

Arbeid – Beëindiging arbeidsrelatie 15 7% 11 5% 14 7%

Arbeid – Arbeidsvoorwaarden 37 18% 40 18% 36 17%

Arbeid – Overig 12 6% 16 7% 17 8%

Goederen en diensten 55 27% 53 24% 58 27%

Overig 5 2% 5 2% 7 3%

Meerdere terreinen 18 9% 17 8% 6 3%

Geen terrein 1 0% 0 0% 0 0%

Totaal 203 100% 221 100% 212 100%

Geslacht 44 1 21 7 5 29 107

Waarvan zwangerschap 27 - 1 7 2 12 49

Ras 27 - 11 2 3 30 73

Nationaliteit 12 - 16 5 3 15 51

Godsdienst 16 - 2 5 3 11 37

Seksuele gerichtheid 2 - - 2 2 3 9

Burgerlijke staat 3 - 1 1 - 2 7

Politieke overtuiging 8 - 1 - - 1 10

Levensovertuiging 1 - 2 - - 0 3

Arbeidsduur 14 - 3 - - 1 18

Vaste/Tijdelijke contracten - - 0 - - 1 1

Handicap/Chronische ziekte 39 1 46 12 1 29 128

Leeftijd 34 - 22 2 1 46 105

Meerdere Gronden 11 10 4 3 16 44

Geen grond 1 100 4 15 120

Totaal 212 2 235 40 25 199 713

3130


2.4.2 Verweerders

In 2012 liet 78% van de verweerders zich niet vertegenwoordigin-gen. Dit is vaker dan in 2010 en 2011 (64% en 73%). In 10% vande zaken lieten verweerders zich bijstaan door een advocaat en in8% door een juridisch specialist uit de eigen organisatie. In 3%van de zaken is niet bekend of een verweerder zich liet bijstaan.

Oor

deel

(in

cl. O

orde

elei

gen

hand

elen

)

Ges

laag

de m

edia

tion

KO Inge

trok

ken,

sch

ikki

ng

Inge

trok

ken,

ove

rig

Ges

lote

n

Tota

al

Tabel 6 – Verzoeken naar afdoeningen grond (in absolute aantallen)

3. Oordelen

Het College sprak 212 oordelen uit in 2012. De meeste oordelenin 2012 gaan over de grond geslacht (21%). Dit verschilt vanvoorgaande jaren, toen was leeftijd de meest voorkomendegrond. Na geslacht sprak het College de meeste oordelen uit overhandicap/chronische ziekte en leeftijd (18% en 16%). Er is een

toename van het aantal oordelen over de gronden geslacht, ras,nationaliteit, arbeidsduur en burgerlijke staat ten opzichte van2011. Daartegenover staat een afname van het aandeel oordelenover meerdere gronden, leeftijd en vaste/tijdelijke contracten.

3.1 Oordelen naar grond en terrein

Tabel 7 – Oordelen per grond

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Geslacht 32 16% 38 17% 44 21%

Ras 29 14% 22 10% 27 13%


Godsdienst 13 6% 17 8% 16 8%





Arbeidsduur 4 2% 7 3% 14 7%

Vaste/tijdelijke contracten 1 0% 4 2% 0 0%

Handicap/chronische ziekte 35 17% 37 17% 39 18%

Leeftijd 38 19% 53 24% 34 16%

Oordelen met verschillende gronden 34 17% 30 14% 11 5%

Geen grond 0 0% 0 0% 1 0%

Totaal 203 100% 221 100% 212 100%

Tabel 10 - Uitspraken

2010 2011 2012Abs. % Abs. % Abs. %

Oordelen met minstens één uitspraak

verboden onderscheid/strijd

met de wet 106 52% 123 56% 133 63%

Oordelen zonder onderscheid/strijd

met de wet 97 48% 98 44% 79 37%

Totaal 203 100% 221 100% 212 100%Geslacht 17 2 7 9 3 5 - 1 44

Ras 7 - 2 1 3 9 4 1 27

Nationaliteit 1 - - - - 11 - - 12

Godsdienst 8 - - 1 1 6 - - 16

Seksuele gerichtheid - - - - 2 - - - 2

Burgerlijke staat - - - 1 - 2 - - 3

Politieke overtuiging 2 - 1 - 1 4 - - 8

Levensovertuiging - - - - - 1 - - 1

Arbeidsduur - - - 14 - - - - 14

Vaste/tijdelijke contracten - - - - - - - - -

Handicap/ chronische ziekte 11 - 2 3 4 16 - 3 39

Leeftijd 23 - 2 5 - 2 2 34

Meerdere gronden per zaak 3 - - 2 2 2 1 1 11

Geen gronden - - - - 1 - - 1

Totaal 72 2 14 36 17 58 7 6 212

3332


Bij de gronden geslacht, godsdienst en leeftijd gaan de meesteoordelen in 2012 over werving en selectie. Bij de gronden ras, nationaliteit en handicap/chronische ziekte gaan de meestezaken over goederen en diensten. Bij handicap/chronische ziekte gaan de meeste zaken over onderwijs.

Werving en selectie

Goeder-en en diensten*

Overig

Tota

al

Meerdere terreinen per

oordeel

Aanstelling

Beëindiging arbeids-

relatie

Arbeids

voorwaarden

Arbeid overig

Arbeid

*Onderwijs is opgenomen onder goederen en diensten

3.2 Oordelen naar uitspraak College

De meest voorkomende uitspraken zijn ‘geen verboden onder-scheid’ en ‘verboden onderscheid’. Het College kan in een oor-deel meer dan één uitspraak doen. Bijvoorbeeld verbodenonderscheid vanwege nationaliteit bij het aanbieden van een tele-foonabonnement, en tegelijkertijd geen verboden onderscheid bijde klachtbehandeling. In 2012 deed het College in 63% van dezaken tenminste een uitspraak van verboden onderscheid. In37% van de zaken was er in geen van de uitspraken sprake vanverboden onderscheid (zie tabel 10).

4. Effecten van oordelen

In de zaken waar in strijd met de wet is gehandeld, onderzoekthet College of, en zo ja welke, maatregelen zijn genomen. Het-zelfde geldt voor zaken waarin het College een aanbeveling doet.Een maatregel kan zowel individueel zijn, specifiek gericht op deverzoeker, of structureel met als doel overtredingen van de wet inde toekomst te voorkomen.

Het duurt vaak enige tijd voordat bekend is welke maatregelen de verweerder neemt. De onderstaande cijfers sluiten aan op hetvorige jaarverslag en gaan over de periode september 2011 t/maugustus 2012. In deze periode is van 131 oordelen het effect gemeten. Van 124 oordelen is het effect bekend.

geen maatregel

zowel individueel als structureel structurele maatregel

individudele maatregel

16,1%29,8%

28,2% 25,8%

Figuur 1 - Effecten naar aanleiding van oordelenwaarbij het College in strijd met de wet oordeeldeen/of een aanbeveling deed (N=124)

5 Bij de berekening van deze percentages is telkens het aantal genomen maatregelen uitgedrukt in een percentage van het aantal oordelen waarvan be-

kend is of er maatregelen zijn genomen. Dat wil zeggen dat de zaken met een (nog) onbekende afloop buiten beschouwing zijn gelaten. Dat kan een

enigszins vertekend beeld geven als later zou blijken dat in een groot deel van die zaken met onbekende afloop geen opvolging zou plaatsvinden, dan

wel dat juist een onevenredig hoog aantal maatregelen wordt getroffen. Het College heeft echter geen aanwijzingen dat het een of het ander het geval

zal zijn. Daarbij gaat het slechts om 5 gevallen.

Grond

Geslacht 8 4 12 14 38 63%

Ras 1 9 3 7 20 65%

Nationaliteit 0 3 4 4 11 64%

Godsdienst 0 5 3 3 11 73%

Burgerlijke staat 0 1 0 0 1 100%

Politieke overtuiging 0 0 0 2 2 0%

Arbeidsduur 0 3 0 2 5 60%

Handicap/Chronische ziekte 7 7 8 3 25 88%

Leeftijd 4 6 9 5 24 79%

3534


Alleen individuele

maatregelen

Alleen structurele

maatregelen

Zowel individuele als

structurele maatregelen

Geen maatregelen

Totaal

Opvolgingspercentage

(individuele en/of structurele

maatregelen)

Tabel 11 - Effecten per grond Figuur 2 - Individuele maatregelen7

0

2

4

6

8

0

2

4

Schadevergoeding

Recti�catie/excuses

(intentie) tot aangaan dienstverband

Bemiddeling intermediair

Stageplaats aangeboden

Beloning aanpassen

Toelating pensioenregeling

Doeltre�ende aanpassing

Herstel rechtsverhouding

Toegang tot onderwijs:

Goederenen diensten overig

Arbeid overig

0

5

10

15

20

25

Aanpassing beleid of regeling

Voorlichting medewerkers nav oordeel

Klachtenregeling gemaakt

Wijziging m

anagementstijl

Aanpassing advertentieteksten

Wijziging werving- en selectiebeleid

Aanpassing stagebeleid

Oordeel meegenomen in CAO onderhandelingen

Pensioenregeling gewijzigd

Wijziging van kledingregelem

ent

Toelatingsbeleid gewijzigd

Goederen en diensten overig

6 De opvolging per grond is niet optelbaar naar het aantal oordelen over alle gronden. Dit komt omdat er per oordeel meerdere gronden in het spel

kunnen zijn. In dat geval telt de follow-up van een oordeel bij beide gronden mee.7 Periode 1 september 2010 t/m 31 augustus 2011. De maatregelen zijn niet optelbaar tot het aantal oordelen waarin individuele maatregelen zijn geno-men. Naar aanleiding van één oordeel kunnen meerdere maatregelen genomen zijn.

Figuur 3 - Structurele maatregelen

8 De maatregelen zijn niet optelbaar tot het aantal oordelen waarin structurele maatregelen zijn genomen. Naar aanleiding van één oordeel kunnenmeerdere maatregelen genomen zijn.

In 16% van de zaken treft de verweerder alleen een individuelemaatregel, in 26% alleen een structurele, en in 28% zowel een in-dividuele als een structurele maatregel. In totaal is in 70% van deoordelen een maatregel getroffen. In 30% van de zaken treft ver-weerder helemaal geen maatregel, hoewel dat wel mogelijk is. In-dividuele maatregelen zijn niet altijd mogelijk. In de zaken waardat wel mogelijk is, is in 49% ook daadwerkelijk een individuelemaarregel getroffen. In de zaken waar een structurele maatregelmogelijk is, is in 55% van de gevallen ook een structurele maatre-gel getroffen.5

Per grond kan het percentage oordelen waar een maatregel geno-men is, verschillen (zie tabel 116). Hierbij moet aangetekend wor-den dat over de meeste gronden zo weinig oordelen zijn gegevendat aan het percentage niet een te grote betekenis kan wordengegeven. Van de gronden die in meer dan tien oordelen een rolspelen, scoort de grond handicap/chronische ziekte met 88% op-volging het best. Geslacht, ras en nationaliteit scoren het minst,van deze oordelen wordt respectievelijk 63%, 65% en 64% opge-volgd. In een van de oordelen kwam niet specifiek een grond aande orde; de vraag was of er sprake was van victimisatie. In ditoordeel, waarvoor het verzoek naar aanleiding van een discrimi-

natieklacht op grond van seksuele gerichtheid was ingediend,werd geconcludeerd dat er sprake was van victimisatie. Dit oor-deel werd niet opgevolgd.

4.1 Effecten in type maatregelen

In figuur 2 staan de individuele maatregelen weergegeven. Hierinis te zien dat ‘rectificatie/excuses’ (13x), ‘schadevergoeding’ (9x)en ‘aanpassing loon, of van beloningscomponenten’ (9x) hetmeest voorkomen. Onder de categorie ‘overige maatregelen goe-deren en diensten’ (6x) vallen maatregelen als het aanbieden vanvrijkaartjes voor de discotheek (oordeel 2012-12). Onder ‘overigemaatregelen arbeid’ (6x) probeert de werkgever iemand in detoekomst zoveel mogelijk in te zetten op projecten. In figuur 3 staan de structurele maatregelen. De maatregelen‘voorlichting overige werknemers naar aanleiding van het oor-deel’ (20x) en ‘aanpassing van het toelatingsbeleid’ (12x) komenhet meest voor. Wijzigen van het toelatingsbeleid kan bijvoor-beeld gaan over het deurbeleid van een kroeg, of het toelatings-beleid van leden bij een vereniging. Toelatingsbeleid bij de arbeidgaat over bijvoorbeeld toelating tot een pensioenregeling.

3736


Bijlage 4 - Personeel

Afdeling en Functie Naam medewerkers Toelichting

College

Voorzitter Mevrouw mr. L.J.L. Koster

Ondervoorzitters Mevrouw mr. C.M. van der Bas

De heer mr.drs. P.H.A. van Geel

Collegeleden Mevrouw drs. K.M. Buitenweg vanaf 1 oktober

Mevrouw mr. dr. C.M. van Eck

De heer mr. dr. J.C.J. Dute

Mevrouw mr. D. Ghidei

Mevrouw mr. C.A. Goudsmit

De heer mr. E.J.M. Hofhuis

De heer mr. D.C. Houtzager

Mevrouw dr. mr. drs. N.M.C.P. Jägers vanaf 1 oktober

De heer mr. dr. J.P. Loof vanaf 1 oktober

Directeur Mevrouw drs. J.A. van Eijk vanaf 15 april

Plaatsvervangend collegeleden De heer mr.dr. M. de Blois

De heer mr. R.A.A. Böcker tot 1 oktober

De heer mr.dr. Th.G.J.M. van de Burgt

Mevrouw mr. P. de Casparis

De heer mr. L. Doyer

Mevrouw prof.dr. P. Essed

De heer mr.dr. H.K. Fernades Mendes

De heer mr.dr. L.P.M. Klijn

Mevrouw mr. F. le Poole

De heer mr. B. Romkes

Mevrouw mr. H.J. Vilters

De heer dr. A.K. Yesilkagit

De heer mr. M. Zwamborn

Afdeling Onderzoek en advies

Hoofd De heer J.R. van Dam tot 1 september

Mevrouw drs. M. Olde Monnikhof MSc vanaf 1 oktober

Projectleider College voor de Rechten van de Mens Mevrouw drs. M. Olde Monnikhof MSc tot 1 oktober

Senior beleidsadviseur Mevrouw mr. W.J.A. van der Tol

Beleidsadviseur Mevrouw mr. J.E. Bonneur

Mevrouw A.C. van Doornen

Mevrouw mr. M. Graven

Mevrouw mr. L. van den Heuvel

Mevrouw mr. A.K. de Jongh

Mevrouw K. Korte MSc

Mevrouw C. Thijs MSc

Mevrouw dr. O.M.L. Verhaar

Mevrouw E.M. van Weele LLM

Senior projectmedewerker Mevrouw mr. J.M.M. Naber

Projectmedewerker Mevrouw mr. A.M. van Eijndhoven

Afdeling en Functie Naam medewerkers Toelichting

Afdeling Onderzoek en advies

Junior projectmedewerker Mevrouw L. Kistemaker

Senior Communicatieadviseur Mevrouw drs. F.W. Lengkeek

Communicatieadviseur Mevrouw M.J. Molthoff MA

De heer H.E. Bedford

Projectondersteuner Mevrouw F.E. van Esch MSc

Ondersteunend medewerker Mevr. E.A.M. Jansons- van Steekelenburg MSc

Afdeling Frontoffice en Oordelen

Hoofd Mevrouw mr. J. Rijkes

Senior Functiewaarderingsspecialist De heer S. Bisschop

Stafjurist Mevrouw mr. A. Swarte

Juridisch adviseurs Mevrouw mr. A. Argoubi

Mevrouw mr. G.I. Gangaram Panday

De heer mr. M.A. de Groot

Mevrouw mr. N. Gunes

Mevrouw mr. S.B. Hester

Mevrouw mr. O.A.B. Luiken

Mevrouw mr.drs. J.W. Nieuwboer

Mevrouw mr. A.H. Pranger

Mevrouw mr. R.E.M. Schimmel

Mevrouw mr. B.H.M. Werker

Eerste medewerker Frontoffice Mevrouw mr. B. Bos

Medewerkers Frontoffice a.i. De heer mr. F.G. Knaack

Mevrouw mr. C.J. Strikker

Eerste medewerker administratie Mevrouw H.J. In ‘t Veld-Wierdsma

Administratief medewerkers Mevrouw C.R. Dewman-Entingh

Mevrouw S. Smits

Mevrouw L.W. van Spijk

Mevrouw J.C. van der Wind-van Rijn

Stafafdeling Bedrijfsvoering

Hoofd De heer F.J. Leerdam

ICT-beheerder De heer G. Zorgman

Medewerker Planning en Control Mevrouw L. van Woudenberg-Meijer

Financieel administratief medewerker Mevrouw J. Roelas-Crocco

Managementondersteuner De heer M. van Gool

Secretaresses Mevrouw R.C. Geldman

Mevrouw S.T. van Alphen-Chang

Mevrouw J.M.E. van Etten-van Beek

Huismeester De heer A. van der Velden

Collegeondersteuner Mevrouw I.R. Steenbakkers-Clotscher

P&O functionaris Mevrouw J.N. Nieuwenbroek

Documentalist De heer J.F.M. Koop

Documents

Jaarverslag 2012 - College voor de Rechten van de MensVoor u ligt het eerste verslag van het College voor de Rechten van de Mens. 2012 was een bijzonder en spannend jaar met als hoogtepunt