JAARVERSLAG - College voor de Rechten van de Mens...College voor de Rechten van de Mens Kleinesingel 1-3 Postbus 16001 3500 DA Utrecht T 030 888 38 88 Teksttelefoon: 030 888 38 29

JAARVERSLAG 2015

College voor de Rechten van de Mens

Kleinesingel 1-3Postbus 160013500 DA Utrecht

T 030 888 38 88Teksttelefoon: 030 888 38 29F 030 888 38 83E [email protected] www.mensenrechten.nl Voor vragen kunt u een e-mail sturen of iedere werkdag bellen van 10.00 uur - 16.00 uur.

Voorwoord 4

Hoogtepunten 2015 5

1 College voor de Rechten van de Mens 8

2 Strategisch plan 2012-2015: een terugblik 10

Ouderenzorg en mensenrechten 11Migratie en mensenrechten 12Toegang tot de arbeid 14

3 Strategisch plan 2016-2019 15 Strategische thema’s 16

4 Activiteiten in 2015 17 Oordelen 18Onderzoeken 22 Rapporteren 25Adviseren 26Voorlichting 30Onderwijs 33Samenwerken 35Aansporen 37Toezicht Verdrag rechten van mensen met een beperking 39

5 Organisatie 42 Personeel en organisatie 43Financiën 46ICT en huisvesting 48

Bijlagen 49

Bijlage 1 – Het College 50Bijlage 2 – De Raad van Advies 52Bijlage 3 – Klankbordgroep VN verdrag mensen met een beperking 54

Inhoudsopgave

4 College voor de Rechten van de Mens

Op 1 september 2015 mocht ik het voorzitterschap van het College voor de Rechten van de Mens overnemen van Laurien Koster. Onder haar leiding is het College in drie jaar uitgebouwd tot een huis dat stevig op zijn fundamenten staat. De vele nieuwe taken op het gebied van mensenrechten in de volle breedte zijn in goede harmonie toegevoegd aan de al bestaande taken en bevoegdheden die betrekking hebben op discriminatie. Die twee horen ook echt bij elkaar: het recht op gelijke behandeling kun je de motor van de mensenrechten noemen.

Hoe men over mensenrechten denkt en praat is in 2015 in Nederland en daarbuiten nogal veranderd. Terroristisch geweld niet ver van ons bed heeft de nadruk op veiligheid verhevigd. De enorm toegenomen stroom vluchtelingen naar West Europa heeft geleid tot nieuwe vormen van (nood)opvang voor velen, maar ook tot zorgen van burgers over de effecten daarvan op hun woon- en leefomgeving. Onder die omstandig-heden, die naar het zich laat aanzien niet op korte termijn veranderen, is de missie van het College om de mensen-rechten te belichten, beschermen, bewaken en bevorde-ren van extra groot belang. Zeker nu uit recent onderzoek blijkt dat de kennis van mensenrechten onder Nederlanders gering is.

Het College opereert in een snel veranderende samen-leving. Om zijn taken goed uit te voeren moet het College zijn wortels hebben in de samenleving. Dat betekent ook dat de bezetting van het College, zowel de collegeleden als de bureaumedewerkers, en ook die van de Raad van Advies, een weerspiegeling moet zijn van die samenleving. Daarom is in 2015 een begin gemaakt met verschillende initiatieven op het gebied van diversiteit. In 2016 en verder zullen hiervan concreet resultaten zichtbaar worden.

De komende jaren legt het College vooral de focus op een beperkt aantal thema’s. Niet alle onderwerpen die vanuit de invalshoek van mensenrechten interessant zijn kunnen worden opgepakt, gelet op de door bezuini-gingen beperkte capaciteit. De gemaakte en te maken keuzes worden vooral ingegeven door de meerwaarde van een onderzoek of advies door het College. Daarbij is ook van belang goed oog te houden voor de activi-teiten van andere adviesraden en onderzoeksinstituten.

Voorwoord

Daarom wordt het overleg met hen, en waar mogelijk de samenwerking, verder geïntensiveerd.

Dit verslag heeft een andere opbouw dan u van het College gewend bent. Zo geeft het College u nog meer inzicht in de wijze waarop het zijn middelen besteedt. Ik wens u veel leesplezier!

Adriana van DooijeweertVoorzitter College voor de Rechten van de Mens

Jaarverslag 2015 5

Hoogtepunten 2015


42% van de Nederlanders weet spontaan geen enkel mensenrecht te noemen. Toch vindt een kwart van alle Nederlanders mensenrechten een urgent probleem. Vrijheid van meningsuiting is het bekend-ste mensenrecht (32%). Opmerkelijk is dat één op de tien Nederlanders meent dat mensenrechten niet moeten gelden voor vluchtelingen die in Nederland verblijven. De overheid heeft de belangrijke taak om mensen ervan bewust te maken dat men-senrechten voor iedereen in Nederland gelden, te beginnen op school. Mensenrechten in het onderwijs kunnen rekenen op veel steun: bijna acht op de tien ondervraagden vindt het belangrijk dat er aandacht voor is in het onderwijs.

Ruim twee op de vijf Nederlanders weet geen mensenrecht te noemen

2015 in cijfers2781 Vragen / 284 Bezoeken, presentaties en bijeenkomsten • 19 Trainingen • 26 Colleges / 155 Oordelen / 10 Onderzoeken / 8 Adviezen / 4 Rapportages

Nieuwe voorzitterOp 1 september 2015 is Adriana van Dooijeweert benoemd als nieuwe voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. Zij is voorgedragen door de minister raad op voorstel van minister Van Der Steur van Veiligheid en Justitie. Van Dooijeweert is aangesteld voor een periode van zes jaar en volgt Laurien Koster op, die op 12 juni 2015 afscheid nam.

College spreekt het CERD toeOp 18 en 19 augustus 2015 besprak het Comité inzake de uitbanning van rassendiscriminatie (CERD) met Nederland haar rapportage. Het VN Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie verplicht staten te rapporteren over de vorderingen in de naleving van het Verdrag. Het College stelde zelf ook een rapportage op en was aanwezig bij de dialoog in Genève. Omdat het College een nationaal mensenrechteninstituut met A-Status is, mocht het tijdens de zitting het comité toespreken. Zowel tijdens de bespreking als bij het verschijnen van de aan bevelingen van het comité was er veel aandacht in de media.

Jaarverslag 2015 7


Campagne open eindeVeel mensen die te maken hebben met een psychische beperking kunnen, net als ieder ander, goed functione-ren in het bedrijfsleven. Ook is er een grote groep van mensen met een psychisch beperking die erg goed is in hun werk, maar ook frequent een afspraak moet inplannen met een GGZ-specialist. Helaas schrikt dit veel werkgevers af. Dit maakt het lastig om een psychi-sche beperking bespreekbaar te maken. Reden voor het College om in 2015 met een campagne aandacht te vragen voor de rechten van deze groep. De campagne is gecombineerd met een campagne voor mensen met een fysieke beperking. Via aansprekende posters, social media, online inzet van display advertising en inter-actieve video’s werd het publiek geconfronteerd met situaties die herkenbaar zijn voor mensen met een beperking.

In 2015 stelde het College een nieuw meerjarenprogramma vast met daarin de prioriteiten voor de periode 2016-2019. Het College wil de komende jaren proactief en programmatisch actief zijn op vier thema’s. De thema’s die de komende jaren op de agenda staan zijn: mensenrechteneducatie, discriminatie en stereotypering op de arbeidsmarkt, mensenrechten op lokaal niveau en monitoring van het VN verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking. De keuze voor deze thema’s betekent niet dat eerdere thema’s buiten beeld raken. Ook op deze thema’s blijft het College waar nodig actief.

Een nieuw strategisch plan

Het College voor de Rechten van de Mens en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) van de Universiteit Utrecht intensiveren hun samenwerking. Dat is afgesproken in een samenwerkings-overeenkomst die op 28 oktober 2015 is getekend door voorzitter Adriana van Dooijeweert en Ton Hol, hoofd Rechtsgeleerdheid van de Universiteit. Het SIM is het expertise centrum voor onderzoek en onderwijs op het gebied van mensen-rechten. Door de samen werking kunnen Utrechtse studenten stage lopen en zittingen bijwonen bij het College en onderzoeksopdrachten uitvoeren in het kader van hun studie. Ook wordt het over en weer ver-zorgen van gastlezingen en -colleges mogelijk. Dat alles komt weer ten goede aan de toezichthoudende taak op de mensenrechten in Nederland.

College en SIM intensiveren samenwerking

HOE DENK JIJ DAT DIT EINDIGT?www.mensenrechten.nl/openheid

JE SOLLICITEERT WEEREN NA EEN PSYCHISCH LASTIGE PERIODE DURF JE DAAR OPENOVER TE ZIJN


1 College voor de Rechten van de MensHet College voor de Rechten van de Mens is een onafhankelijke toezichthouder op mensenrechten in Nederland. Het College is bij wet ingesteld en beschermt, bevordert, bewaakt en belicht mensenrechten door middel van onderzoek, advies en voorlichting. Dit geldt zowel voor Europees Nederland als Caribisch Nederland: de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba. In individuele gevallen oordeelt het College of iemand gediscrimineerd is op het werk, in het onderwijs of als consument.

Jaarverslag 2015 9

In 2012 opende het College voor de Rechten van de Mens zijn deuren.1 Nederland heeft daarmee voldaan aan een resolutie van de Verenigde Naties uit 1993.2 In 2014 werd het College geaccrediteerd met de zo geheten A-status. Dit betekent dat het College volwaardig kan deelnemen aan overleggen binnen de VN-Mensenrechtenraad en andere toezichthoudende organen van de VN.

Strategisch meerjarenplanHet College reageert op actuele ontwikkelingen en ope-reert proactief op basis van een Strategisch meerjaren-plan. Eind 2015 liep het eerste Strategisch Plan af voor de periode 2012 – 2015 en stelde het College een nieuw Strategisch Plan voor de periode 2016 – 2019 vast.

Taken van het CollegeHet College heeft de volgende taken:1 Oordelen: uitspraak doen in zaken over discriminatie

op basis van de gelijkebehandelingswetgeving.2 Onderzoeken: het doen en het stimuleren van onder-

zoek naar de bescherming van de rechten van de mens.

3 Rapporteren: het rapporteren en het doen van aan-bevelingen over de bescherming van mensenrechten, waaronder het jaarlijks rapporteren over de mensen-rechtensituatie in Nederland aan regering en parlement.

4 Adviseren: het op schriftelijk verzoek of uit eigen beweging adviseren van regering, parlement of bestuursorganen over weten regelgeving, die direct of indirect betrekking hebben op mensenrechten.

5 Voorlichten: het geven van voorlichting over mensenrechten

6 Onderwijs: het stimuleren en coördineren van onder-wijs over mensenrechten.

7 Samenwerken: het structureel samenwerken met maatschappelijke organisaties en nationale, Europese en andere internationale instellingen.

8 Aansporen: het aansporen tot ratificatie, implemen-tatie en naleving van internationale verdragen over mensenrechten en tot de opheffing van voorbehouden bij zulke verdragen. Het aansporen tot implementatie en naleving van bindende besluiten van volkenrech-telijke organisaties over mensenrechten. En het aan-sporen tot naleving van Europese of internationale aanbevelingen over mensenrechten.

Met uitzondering van de eerstgenoemde taak (het oor-delen over gelijke behandeling), heeft het mandaat van het College uitdrukkelijk ook betrekking op Caribisch Nederland: Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

Toezichthouder Verdrag rechten van mensen met een beperkingIn de zomer van 2016 bekrachtigt Nederland het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking. Vanaf dat moment start het College als toezichthouder op de uitvoering van het verdrag. In 2015 startte het College met de voorbereidingen. ■

1 Het College is op 24 november 2011 bij wet ingesteld: Wet College voor de rechten van de mens.2 VN-resolutie 48/134 van 20 december 1993.


2 Strategisch plan 2012 – 2015: een terugblik

Bij de start van het College is een meerjarenplan vastgesteld voor de periode 20122015. Dat plan is mede tot stand gekomen op basis van de input uit een stakeholdersconsultatie, stakeholdersbijeenkomst en verkennend onderzoek. In het plan stonden drie thema’s centraal:■ Ouderenzorg en mensenrechten■ Migratie en mensenrechten■ Toegang tot de arbeid

Jaarverslag 2015 11

Ouderenzorg en mensenrechtenVia de media bereiken ons regelmatig aangrijpende verhalen over de ouderenzorg, zoals verwaarlozing en ondervoeding. Deze problemen raken aan de mensen-rechten van – vaak – zeer kwetsbare ouderen. Een uit-gebreide voorstudie en gesprekken met deskundigen maakten duidelijk waar nog geen onderzoek naar was gedaan. Het College besloot daarop onderzoek te doen naar aspecten uit het alledaagse leven, zoals persoon-lijke verzorging, eten en drinken en daginvulling. Hierbij was specifieke aandacht voor autonomie en menselijke waardigheid. Het onderzoeksrapport ‘De cliënt centraal’ is aangeboden aan Jan de Vries, direc-teur van brancheorganisatie Actiz.

Wat betekenen mensenrechten in verpleeghuizen?Het College bracht in kaart wat autonomie en waardig-heid betekenen voor ouderen in verpleeghuizen. Hetzelfde deed het College met het recht op mens-waardige behandeling. Daarvoor bieden het recht op vrijwaring van foltering en andere onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing en het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer een belangrijk kader. Uit deze rechten vloeit voort dat ouderen beschermd moeten worden tegen schendingen door zorgverleners en dat de leefomstandigheden zo moeten zijn dat het risico op onmenselijke of vernederende behandeling zoveel mogelijk wordt beperkt. Daarbij gaat het ook om de kleine dingen zoals ouderen toestaan persoonlijke spullen in hun kamer te zetten, naar buiten kunnen en meedoen aan activiteiten.

Hoe ziet de praktijk eruit?Het College bekeek de praktijk in zes verpleeghuizen. Daarin werd duidelijk dat zorgverleners vaak goed reke-ning houden met de autonomie van bewoners, bijvoor-beeld door hen zelf hun kleding te laten kiezen. Toch zijn er ook aspecten die vragen om verbetering. Het feit dat een bewoner incontinentiemateriaal draagt mag geen reden zijn om die persoon niet naar het toilet te helpen. Of er is onvoldoende privacy bij het wassen, omdat anderen de kamer in- en uitlopen. Als dit soort handelingen ernstig zijn, regelmatig of zelfs structureel voorkomen terwijl dat niet noodzakelijk is, dan is het belangrijk dat verpleeghuizen maatregelen nemen om

dit te verhelpen en te voorkomen. Verder concludeerde het College dat het aanbod aan activiteiten vaak tekort-schiet. Als bewoners dag in dag uit niets anders kunnen doen dan wachten tot de dag voorbij is, is dat een omstandigheid die inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer.

De belangrijkste lessenBelangrijk is dat verpleeghuizen zich ervan bewust wor-den dat mensenrechten van ouderen in verpleeghuizen relevant zijn. Daarom is er meer aandacht nodig voor mensenrechten in beleid, praktijk en opleiding. Daarnaast is het belangrijk dat de bewoner centraal staat in alle levensdomeinen: dus niet alleen bij de persoonlijke verzorging, maar ook bij de daginvulling. Veel verpleeghuizen bieden cliëntgerichte zorg en dus is het belangrijk dat zij hun bewoners kennen. En dit vraagt tijd. Tijdgebrek kan leiden tot onvoldoende garanties om inbreuken op mensenrechten te voorko-men. Verder is er aandacht nodig voor de leefomgeving, zodat bewoners zich ook echt thuis voelen. Tot slot beveelt het College preventief toezicht aan, zodat er geen situaties ontstaan die de mensenrechten van ouderen in gevaar brengen.

Begin 2016 lanceerde het College de campagne ‘Een nieuwe blik op menswaardige zorg’ om verpleeghuizen meer bewust te maken van mensenrechten. Daarnaast blijft er aandacht voor mensenrechten in de praktijk nu het College zich de komende jaren richt op het vergroten van de kennis van studenten en professionals. ■


Migratie en mensenrechten

Aan de wijze waarop een staat omgaat met vreemdelin-gen, is af te meten hoe het met de naleving van mensen-rechten in die staat is gesteld.3 Mede om die reden koos het College er bij de oprichting voor om het thema ‘Migratie en mensenrechten’ op de agenda te zetten. Onder migranten bevinden zich kwetsbare groepen – denk aan vluchtelingen, staatlozen, migranten in detentie en ongedocumenteerde vreemdelingen – voor wie de bescherming en verwezenlijking van hun mensen-rechten van essentieel belang is om in Nederland menswaardig te kunnen leven.

Ongedocumenteerden moeten in een opvang terecht kunnenIn Nederland hebben vreemdelingen zonder verblijfs-status geen recht op voorzieningen anders dan rechts-bijstand, medisch noodzakelijke zorg en onderwijs aan kinderen. Veel ongedocumenteerden leven daardoor op

straat of worden opgevangen door charitatieve instel-lingen. De slechte leefomstandigheden van deze groep baart het College zorgen. In 2014 vroeg het College daarvoor aandacht na een bezoek aan de Vluchtgarage in Amsterdam. Het College vond de manier waarop ongedocumenteerden daar leven mensonwaardig en riep gemeenten en de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie op om ten minste basale opvang te bieden. Ook het Europees Comité inzake Sociale Rechten, de Mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa en drie speciale rapporteurs van de Verenigde Naties deden deze oproep. Nu erkent de regering dat er een zorgplicht voor ongedocumenteerden is. Deze plicht is er volgens de regering alleen voor diegenen die bereid zijn om mee te werken aan terugkeer. Het College blijft zich verzetten tegen deze te beperkte rechtsopvatting: zo lang ongedocumenteerden in Nederland zijn en niet voor zich zelf kunnen zorgen, moeten zij in de opvang terecht kunnen.

Jaarverslag 2015 13

Grensdetentie schadelijk voor asielzoekersAsielzoekers die via een lucht- of zeehaven het land inkomen worden altijd direct gevangen gezet. Dit is een zeer ingrijpende beperking van hun recht om in vrijheid te leven. Het College onderzocht de werkwijze rond grensdetentie en concludeert dat gevangenschap van asielzoekers niet altijd noodzakelijk en bovendien scha-delijk is, zeker voor kinderen. Ten aanzien van gezinnen met kinderen die met het vliegtuig of per boot naar Nederland komen heeft de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie besloten om hen niet langer op te sluiten. Gezinnen met kinderen die Nederland moeten verlaten worden zo kort mogelijk gedetineerd. Dat zijn positieve ontwikkelingen. Ten aanzien van andere vreemdelingen ziet het College niet dat deze individuele afweging wordt gemaakt voordat een vreemdeling in bewaring wordt gesteld. Dat is in strijd met de Europese regelgeving.

Stel vast dat iemand staatloos isWereldwijd zijn er 12 miljoen staatlozen. Zij zijn extra kwetsbaar, omdat zij geen land hebben dat hun mensen-rechten beschermt en verwezenlijkt. Om die reden is een minimum aan fundamentele rechten vastgelegd in het Verdrag betreffende de status van staatlozen. Om op die rechten aanspraak te maken, is het wel nodig dat officieel is vastgesteld dat iemand staatloos is. Tot op heden heeft Nederland zo’n procedure niet. Na druk vanuit diverse instanties, waaronder het College, zegde de staatssecretaris in 2014 toe een vaststellingsproce-dure in te richten. Er is nu nog steeds geen wetsvoor-stel bij de Tweede Kamer ingediend. Het College blijft erop aandringen dat een dergelijke procedure er zo snel mogelijk komt.

Vluchtelingenopvang in NederlandDe oorlog in Syrië en de onveilige situatie in landen als Irak en Somalië hebben een grote vluchtelingenstroom in gang gezet. De asielzoekerscentra in Nederland bleken in het najaar van 2015 onvoldoende plek te hebben om deze asielzoekers te huisvesten. Gemeentes stelden

gym- en vergaderzalen ter beschikking en creëerden noodopvang in leegstaande kantoren. Het College bezocht eind 2015 een aantal opvanglocaties. Het College stelde vast dat er door gemeentes, COA en vrijwilligers hard is gewerkt om te zorgen dat iedereen onderdak kreeg. Wel zag het College een aantal aspecten dat bij langer verblijf in deze sobere opvang mensen-rechtelijke knelpunten kan opleveren: het gebrek aan privacy, ontbreken van een structurele dagbesteding, gebrek aan leefgeld en onzekerheid over de duur van de procedure en de overkomst van gezinsleden. Zorg heeft het College over de vele verhuizingen die asielkinderen nog steeds moeten meemaken. Het is nodig dat de over-heid het systeemdenken loslaat en processen inricht vanuit het belang van de asielzoeker. Een reactie op de aanbevelingen van het College wordt medio 2016 verwacht.

Meerderjarige vluchtelingenkinderen hebben ook recht om bij hun ouders te wonenHet College maakte zich er in 2015 hard voor om ook (net) meerderjarige kinderen onder de versoepelde toelatingseisen voor gezinsleden van toegelaten vluch-telingen te laten vallen. Tot dat moment konden zij daar geen gebruik van maken. Aanleiding waren verontrus-tende berichten dat alleenstaande meerderjarige Syrische vrouwen in Syrië en de omringende landen een grote kans hebben slachtoffer te worden van (seksueel) geweld en gedwongen huwelijken en daartegen geen bescherming kunnen vinden. Onder deze alleenstaande vrouwen bevinden zich ook (net) meerderjarige dochters die deel uitmaken van een in Nederland toegelaten gezin. Naar aanleiding van een debat in de Tweede kamer paste de staatssecretaris zijn beleid aan.

Ook in 2016 blijft het College de ontwikkelingen op het gebied van migratie volgen en waar nodig onderzoek doen. De mensenrechten van vreemdelingen staan door het afbrokkelen van maatschappelijk draagvlak steeds verder onder druk. ■

3 Vrij vertaald naar een uitspraak van Aung San Suu Kyi: “The true measure of the justice of a system is the amount of protection it guarantees to the weakest”.


Toegang tot arbeid

Bij oprichting in 2012 nam het College alle activiteiten van de voormalige Commissie gelijke behandeling over. Deze activiteiten verrijkte het College met een bijzondere expertise op het gebied van discriminatie. Het leed dan ook geen twijfel dat het College discriminatie hoog op de agenda zou zetten. De arbeidsparticipatie van een deel van de mensen in Nederland blijft nog steeds ach-ter. Het gaat hierbij onder meer om etnische of religieuze minderheidsgroepen, ouderen, mensen met een beper-king, transgenders en jongeren. Discriminatie en voor-oordelen van werkgevers en uitzendbureaus spelen hierbij een belangrijke rol. Het gaat om een taai en hardnekkig probleem.

Politieke aandacht voor arbeidsmarkt-discriminatie gegroeidToch gloort er licht aan de horizon en zijn er de laatste drie jaar grote stappen gezet. Mede door het werk van het College is er veel politieke aandacht gekomen voor arbeidsmarktdiscriminatie. De SER presenteerde in 2014 het advies Discriminatie werkt niet!, met maat-regelen gericht op het bestrijden van discriminatie. Op verzoek van de SER gaf het College uitgebreid input voor dit advies. Het ministerie van SZW volgde met het omvangrijke Actieplan arbeidsmarktdiscriminatie. Hierin formuleert het kabinet een stevige aanpak van discriminatie op de arbeidsmarkt. Op advies van het College kent deze aanpak nu een mooi evenwicht tussen repressieve en preventieve maatregelen. Ook zegde de minister toe specifieke aandacht te hebben voor zwanger schapsdiscriminatie na een dringende oproep van het College. Bewustwording van stereotypering en (onbewuste) discriminatie is een van de prioriteiten bij het arbeidsdiscriminatiebeleid, dat in 2015 verder is aangescherpt. Als input voor het debat hierover vroeg het College aandacht voor zwangerschapsdiscriminatie, discriminatie op grond van achternaam en discriminatie bij stages. Daarnaast wees het College op het nut van trainingen voor personeelsfunctionarissen en managers.

Ook Kamerleden besteden steeds meer aandacht aan discriminatie en willen geen woorden maar daden. In deze gepolariseerde samenleving is het belangrijk dat de overheid het krachtige signaal afgeeft dat discrimi-natie in Nederland onacceptabel is. Ook is het belang-rijk dat het debat over discriminatie op een goede

manier wordt gevoerd. Dit heeft immers directe invloed op de maatschappelijke discussie.

Succesvolle training selecteren zonder vooroordelenDiscriminatie komt vaker voor dan men denkt: bewust of onbewust, bedoeld of onbedoeld. Het College besteedt veel aandacht aan het gegeven dat veel men-sen niet bewust discrimineren. Het is een gegeven dat ieder mens vooroordelen heeft. Een onderzoek van het College ‘De juiste persoon op de juiste plaats’ (uit 2013) bevestigde het beeld dat stereotypering een negatieve rol speelt bij het vinden van werk. Het College ontwik-kelde de training ‘Selecteren zonder vooroordelen, voor de beste match’. Vele organisaties waaronder het bedrijfsleven, de overheid en uitzendbureaus hebben de training inmiddels gevolgd.

Discriminatie en stereotypering op de arbeidsmarkt zijn structurele en ernstige problemen, die vergaande gevol-gen kunnen hebben voor andere mensenrechten. Daarom is er in het strategisch plan 2016-2019 blij-vende aandacht voor dit thema. ■

Jaarverslag 2015 15

3 Strategisch plan 2016 -2019

In 2015 stelde het College een nieuw meerjarenprogramma vast met daarin de prioriteiten voor de periode 20162019. Voor invulling van het programma is een internetconsultatie gehouden onder stakeholders en is de Raad van Advies geraadpleegd. Daarnaast is gebruik gemaakt van een afwegingskader, een analyse van maatschappelijke ontwikkelingen en continue monitoring van de mensenrechten situatie in Nederland.


Strategische thema’s

Het College wil de komende jaren proactief en program-matisch actief zijn op vier thema’s. De keuze voor deze thema’s betekent niet dat eerdere thema’s buiten beeld raken. Ook op deze thema’s, waaronder migratie, blijft het College waar nodig actief. Een uitgebreide toelich-ting op de strategische thema’s en de totstandkoming hiervan staat in het Strategisch plan 2016-2019 (www.mensenrechten.nl).

MensenrechteneducatieDe missie van het College is het bewustzijn van men-senrechten in Nederland te bevorderen, zodat respecte-ring en naleving ervan worden geborgd. Het College werkt toe naar structurele inbedding van mensenrech-teneducatie in de onderwijspraktijk. Ook zet het College de komende jaren in op mensenrechteneducatie voor professionals. Doel hiervan is dat professionals het fundamentele karakter van de mensenrechtennormen (h)erkennen en deze kunnen verbinden aan de uitoefe-ning van hun beroep. Alleen als men weet dat het over mensenrechten gaat kunnen schendingen, of het risico daarop, op tijd gezien en erkend worden.

Discriminatie en stereotypering op de arbeidsmarktDiscriminatie en stereotypering op de arbeidsmarkt zijn structurele en ernstige problemen. Ze kunnen ver-gaande gevolgen hebben voor andere mensenrechten, zoals het recht op arbeid, het recht op een adequate levensstandaard en menselijke waardigheid. Het College ontvangt veel signalen uit de samenleving over deze vorm van discriminatie. Het College focust op twee onderdelen. Ten eerste, toeleiding tot de arbeids-markt, toegespitst op discriminatie en stereotypering bij stages en leerplekken in het beroepsonderwijs. Ten tweede toegang tot de arbeidsmarkt, toegespitst op discriminatie en stereotypering in nieuwe methoden van werving en selectie.

Mensenrechten op lokaal niveau; participatie of uitsluiting?Per 1 januari 2015 hebben gemeenten belangrijke taken op het terrein van jeugdhulp, maatschappelijke onder-steuning en arbeidsparticipatie. Dit biedt kansen maar

stelt gemeenten ook voor grote uitdagingen. Het doel van dit programma is dat gemeenten mensenrechten beschermen, bevorderen en verwezenlijken bij de uit-voering van hun taken en verantwoordelijkheden op het terrein van zorg en maatschappelijke ondersteuning. Midden 2015 waren er al veel signalen over beperkte toegang tot zorg, onder meer voor ouderen, kinderen en jeugdigen die hulp nodig hebben en mensen met een psychosociale beperking. Ook is er zorg over de manier waarop gemeenten omgaan met privacygevoe-lige informatie en over sociale uitsluiting.

Monitoring van het VN verdrag inzake de rechten van mensen met een beperkingNaar verwachting ratificeert Nederland in de zomer van 2016 het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking. Het College zal dan de functie van toe-zichthouder op het verdrag op zich nemen. Doel is het bereiken van inclusie van mensen met een beperking in Nederland. De eerste jaren ligt de focus op toeganke-lijkheid, arbeid, onderwijs en zelfstandig wonen. ■

Jaarverslag 2015 17

4 Activiteiten in 2015

Dit jaarverslag beschrijft de werkzaamheden van het College voor de Rechten van de Mens in 2015. Het College voert zijn taken uit vanuit de volle breedte van mensenrechten, maar moet daarbinnen wel keuzes maken. In dit deel komen de verschillende activiteiten van het College en de effecten daarvan uitgebreid aan de orde.


Tabel 1 – Verzoeken, oordelen en uitspraken, 2015 en 2014

VerzoekenIedereen die zich gediscrimineerd voelt kan het College vragen zijn discriminatieklacht te onderzoeken en hier-over een oordeel te geven. Het verzoek moet gaan over kwesties rondom school, wonen, winkelen, werken, uitgaan of sporten. En een van de non-discriminatie-gronden uit de gelijkebehandelingswetgeving moet van toepassing zijn.

In 2015 ontving het College 422 verzoeken om een oor-deel, een daling van 9% in vergelijking met 2014. Een verklaring voor deze daling is dat de medewerkers van de Front Office al in een vroeg stadium in de juiste richting sturen door gericht doorvragen en het verstrek-ken van informatie. Ook de informatie op de website is verbeterd.

2015 2014

Ingediende verzoeken 422 463

Afgehandelde verzoeken 440 447

Kennelijk ongegrond 107 24% 100 22%

Ingetrokken na schikking 35 8% 23 5%

Ingetrokken, overige 30 7% 41 9%

Gesloten 113 26% 103 23%

Oordeel 155 35% 179 40%

Discriminatie 76 49% 102 57%

Geen discriminatie 79 51% 77 43%

Oordelen

Behandeling door het College Het aantal verzoeken over handicap en chronische ziekte is toegenomen terwijl de verzoeken over leeftijd en ras is afgenomen. Het College behandelde in 2015 440 verzoeken, iets minder dan in 2014. Het College onderzoekt allereerst of een verzoek valt binnen de gelijkebehandelingswetgeving. Zo ja, dan neemt het College de zaak in behandeling. Het kan voorkomen dat een verzoek niet binnen de wetgeving valt of iemand geen belang heeft. Dan leidt dit tot de beslissing dat een verzoek kennelijk ongegrond is. Een zaak kan ook worden gesloten als de klager niet reageert op corres-pondentie vanuit het College. Iemand kan zijn verzoek ook intrekken, bijvoorbeeld omdat partijen geschikt hebben. Opvallend is de toename van het aantal schik-kingen: van 5% naar 8%. Het duidt er mogelijk op dat organisaties liever voorkomen dat zij een mogelijk negatieve uitspraak van het College krijgen.

Ras Geslacht Handicap/ chronische ziekte

20% 17% 16%

Top 3verzoeken naar grond

Jaarverslag 2015 19

Uitspraken Als een verzoek in behandeling wordt genomen volgt een onderzoek, een zitting en uiteindelijk een oordeel van het College. Van alle verzoeken leidde 35% tot een oordeel, waar dat in 2014 40% was. De meeste oorde-len hebben betrekking op de discriminatiegronden leef-tijd, ras en handicap/chronische ziekte. Net als in voorgaande jaren, gaan de meeste oordelen over werk en dan vooral over werving en selectie.Het College kan in een oordeel meer dan één uitspraak doen. In 2015 deed het College in 49% van de gevallen tenminste één uitspraak waarbij er sprake was van dis-criminatie. In 51% van gevallen was dat naar het oor-deel van het College niet het geval. In vergelijking met de jaren ervoor is er een afname van het aantal oordelen met minimaal één uitspraak van discriminatie. Hier is geen duidelijke verklaring voor. Over de jaren, gemeten vanaf 2004, fluctueert dit percentage rond een gemid-delde van 53%.

DoorlooptijdHet College hanteert vaste doorlooptijden voor de behandeling van verzoeken en oordelen. Een verzoek dat niet eindigt met een oordeel moet binnen vier weken zijn afgedaan. Oordelen moeten binnen een periode van zes maanden zijn afgedaan. In 2015 slaagde het College er in 85% respectievelijk 83% van de gevallen binnen de gestelde doorlooptijd te blijven. Vooral de doorlooptijd van de oordelen is ten opzichte van vorig jaar aanzienlijk verbeterd.

Wettelijke termijn De wettelijke termijn voor het toezenden van een oor-deel na de zitting is acht weken. Het College streeft ernaar om de oordelen eerder uit te doen. In 2015 is

Tabel 2 – Nalevingspercentage doorlooptijd

Nalevingspercentage doorlooptijd 2014 2015

Verzoeken die niet eindigen in een oordeel 82% 85%

Oordelen 76% 83%

Leeftijd Ras Handicap/ chronische ziekte

21% 19% 18%

Top 3gronden oordelen

75% van alle oordelen binnen zes weken na de zitting aan partijen toegestuurd.


Effecten van oordelenHet College onderzoekt wat de effecten zijn van de oordelen waarin sprake is van discriminatie. In 81% van de gevallen neemt de organisatie naar aanleiding van het oordeel maatregelen (2014: 83%). Dit percentage is het hoogst bij uitspraken die betrekking hebben op de grond leeftijd: 90%. Vorig jaar was het opvolgings-percentage op deze grond juist het laagst (79%). In 2015 was de opvolging het laagst wanneer het oor-deel ging over seksuele gerichtheid, nationaliteit en godsdienst. Omdat het aantal oordelen hierover laag is, kan aan deze percentages niet teveel betekenis worden toegekend.

ThemazittingenIn 2015 organiseerde het College drie themazittingen om meer aandacht te vragen voor een specifiek onder-werp. De themazittingen gingen over:■ Sollicitanten die stelden dat zij waren afgewezen

vanwege hun niet-Nederlands klinkende naam■ Knelpunten die mensen met een beperking ervaren■ Homoseksualiteit op de werkvloer

Voor zowel de themazittingen als de oordelen is veel aandacht geweest op social media en in de landelijke pers. Daarnaast is in de Voortgangsrapportage actie-plan arbeidsdiscriminatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid opgenomen dat het kabinet actief aandacht geeft aan de oordelen van het College over arbeidsdiscriminatie.

In de publicatie ‘Monitor discriminatiezaken 2015’ geeft het College een uitgebreid overzicht van alle cijfers. Deze publicatie staat op www.mensenrechten.nl. ■

Jaarverslag 2015 21

Minister maakt een eind aan leeftijdsdiscriminatie politiemedewerkers

Het College oordeelde dat de minister van Veiligheid en Justitie en de

politievakbonden leeftijdsonderscheid maakten door de bovenwettelijke

werkloosheidsuitkering van een man te beëindigen bij de 65ste verjaardag.

Het gevolg was een AOW-gat, mede veroorzaakt door de verhoging van de

AOW-gerechtigde leeftijd. Het oordeel leidde tot een akkoord, waarbij de

minister het geconstateerde leeftijdsonderscheid ten aanzien van een grote

groep politiemedewerkers ongedaan maakte. Toen bleek dat er toch nog

AOW-gaten bleven bestaan door oude regionale politiekorpsregelingen, trad

de minister in overleg met de vakbonden. De minister zegde toe ook in het

laatste geval het onderscheid ongedaan te maken.


Onderzoeken

In 2015 liepen er tien onderzoeken. Deels voerde het College de onderzoeken zelf uit en in andere gevallen koos het College ervoor het onderzoek uit te laten voeren door een externe partij.

Digitale toegankelijkheid van gemeentelijke websitesStichting Drempelvrij onderzocht in opdracht van het College de gemeentelijke websites op toegankelijkheid. Van de 393 onderzochte gemeenten voldeed slechts 7% aan de toegankelijkheidsstandaarden. In reactie op het rapport zegde minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Kamer een wette-lijke regeling toe.

Mensenrechten in Nederland In opdracht van het College onderzocht Motivaction de beleving van mensenrechten in Nederland. Dit onder-zoek wordt iedere vier jaar uitgevoerd onder een repre-sentatieve steekproef van ruim duizend volwassen Nederlanders en driehonderd kinderen van 12-17 jaar. Het rapport verscheen op 10 december 2015, de Internationale Dag van de Rechten van de Mens.

Gelijk beloning van mannen en vrouwenHet College onderzocht de beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen bij hogescholen. Het onderzoek legde diverse valkuilen bloot die ongelijke beloning in de hand kunnen werken. Ook bleek dat, in situaties waar onterecht te weinig geld wordt toegekend, vrouwen twee keer zoveel én twee keer zo vaak geld mislopen als mannen. Begin 2016 nam minister Jet Bussemaker het eerste exemplaar van het rapport in ontvangst tijdens een bijeenkomst met personeelsmanagers.

Mensenrechtenonderwijs in het MBOIn de periode 2014-2015 deed het College verkennend onderzoek naar de aandacht voor mensenrechten in het middelbaar beroepsonderwijs. Uit de verkenning blijkt dat structurele aandacht voor mensenrechten in het onderwijs ontbreekt. Het onderzoek resulteerde in een advies dat tijdens een bijeenkomst met docenten is gepresenteerd. De directeur MBO van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap nam het rapport in ontvangst.

Jaarverslag 2015 23


42% van de Nederlanders weet spontaan geen enkel mensenrecht te noemen.

Toch vindt een kwart van alle Nederlanders mensenrechten een urgent

probleem. Vrijheid van meningsuiting is het bekendste mensenrecht (32%).

Opmerkelijk is dat één op de tien Nederlanders meent dat mensenrechten

niet moeten gelden voor vluchtelingen die in Nederland verblijven. De

overheid heeft daarom de belangrijke taak om mensen ervan bewust te maken

dat mensenrechten voor iedereen in Nederland gelden, te beginnen op

school. Mensenrechten in het onderwijs kunnen rekenen op veel steun: bijna

acht op de tien ondervraagden vindt het belangrijk dat er aandacht voor is in

het onderwijs. (Motivaction: Mensenrechten in Nederland)


ZSM-aanpak op LowlandsIn augustus 2015 bezocht het College het festival Lowlands om te onderzoeken of de snelle strafprocedure (ZSM-aanpak) goed was ingericht. Vertegenwoordigers van het College keken mee met het strafproces en gingen in gesprek met verdachten. Conclusie: de aanpak door politie en justitie is sterk verbeterd.

Voorlopige hechtenisEind 2015 startte het College met een onderzoek naar voorlopige hechtenis. In vakliteratuur hebben weten-schappers en professionals zich uitgelaten over de gebrekkige en vaak standaardmotivering door rechters van de maatregel van voorlopige hechtenis. Doel van dit onderzoek is die motivering te onderzoeken, zodat duidelijk wordt hoe deze er in de praktijk uit ziet en hoe zich dat verhoudt tot de mensenrechtelijke normen. Onderdeel van het onderzoek is een steekproef van 300 beschikkingen gevangenhouding en schorsing voorlopige hechtenis bij rechtbanken en gerechtshoven. Het rap-port verschijnt in 2016.

Tegenprestatie in de bijstandHet College ontving verschillende signalen van mensen die problemen hadden met werkzaamheden die zij moesten verrichten terwijl zij een bijstandsuitkering ontvingen. Individuele wensen en omstandigheden zouden onvoldoende meewegen, de tegenprestatie zou disproportioneel zijn en gemeenten zouden de tegen-prestatie als ‘straf’ hanteren voor het vragen van bijstand. Een andere vraag is of de tegenprestatie leidt tot ver-dringing van betaalde banen. Om een beeld te krijgen van het beleid en de praktijk voerde het College een verkennend onderzoek uit. De rapportage van dit onderzoek geschiedt in 2016.

Onderzoek art 12 CRPDZodra het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking in Nederland in werking treedt, is het College toezichthouder op de uitvoering hiervan. In aanloop daar naartoe gaf het College aan de Vrije Universiteit Amsterdam opdracht onderzoek te doen naar artikel 12 van het verdrag. Dit juridisch onderzoek gaat over de verhouding tussen het recht op gelijkheid voor de wet en hoe curatele en andere vormen van vertegenwoordiging in Nederland wettelijk is geregeld. Het onderzoeksrapport verschijnt in 2016.

OuderenzorgIn het kader van het Strategisch Plan 2012 – 2015 onderzocht het College aspecten uit het alledaagse leven van ouderen in verpleeghuizen. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met Lokaal Centraal – Expertgroep Maatschappelijke Vraagstukken. Het rap-port ‘De cliënt centraal’ werd begin 2016 aangeboden aan Jan de Vries, directeur van brancheorganisatie Actiz.

Financiële evaluatie Pro Facto voerde in 2015 de ‘Financiële evaluatie College voor de Rechten van de Mens’ uit. Hierin wordt geconstateerd dat het College zorgvuldig en weloverwo-gen gezocht heeft naar de meest optimale invulling van zijn wettelijke taken. Maar de evaluatie stelt ook vast dat de financiële middelen, mede als gevolg van achter-eenvolgende rijksbrede bezuinigingsrondes, tot een minimumniveau zijn geslonken. ■

Jaarverslag 2015 25

College spreekt het CERD toeOp 18 en 19 augustus 2015 besprak het Comité inzake de uitbanning van rassendiscriminatie (CERD) met Nederland haar rapportage. Het College stelde zelf ook een rapportage op en was aanwezig bij de dialoog in Genève. Omdat het College een nationaal mensenrechteninstituut met A-Status is mocht het tijdens de zitting het comité toespreken. Zowel in tijdens de bespreking als bij het verschijnen van de aanbevelingen van het comité was er veel aandacht vanuit de media.

Rapporteren

Het College rapporteerde in 2015 drie keer aan een VN-Comité en een keer aan de Tweede Kamer.

Rapportage Mensenrechten in Nederland 2014‘Mensenrechten in Nederland 2014’ is de derde jaarlijkse Rapportage van het College over Nederland. Het laat zien waar mensenrechten spelen, biedt een beschouwing over 2014 en doet ruim 40 aanbevelingen aan de Nederlandse overheid om de mensenrechten in Nederland te verbeteren. In een brief aan de Tweede Kamer reageerde het kabinet op de Rapportage. Het College vindt de kabinetsreactie erg teleurstellend omdat het veelal een opsomming is van reeds genomen maatregelen. Het College verwacht van het kabinet meer ambitie en een daadkrachtige aanpak met concrete en tijdgebonden initiatieven om de mensenrechten te bevorderen.

Rapportage aan VN-Comité inzake Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmense-lijke of onterende vormen van bestraffing (CAT)In de rapportage aan het VN-comité vraagt het College aandacht voor verschillende onderwerpen, zoals het isoleren van psychiatrische patiënten, huiselijk geweld en het automatisch detineren van asielzoekers die via (lucht)havens ons land binnenkomen. Verder wijst het College op de situatie in Caribisch Nederland. De rap-portage was input voor het comité voor de List of Issues. Een substantieel deel van de onderwerpen die het College aandroeg heeft het comité overgenomen.

Rapportage aan VN-kinderrechtencomitéIn mei 2015 besprak het VN-kinderrechtencomité de naleving van het kinderrechtenverdrag met de Nederlandse regering. Ter voorbereiding op deze dialoog rapporteerde het College aan het comité. Het College rapporteerde over onder meer Caribisch Nederland, de rol van het bedrijfsleven, discriminatie van kinderen met een beperking, de aanpak van meisjes-slachtoffers van mensenhandel en het belang van men-senrechteneducatie. Veel van de onderwerpen die het College bij het comité onder de aandacht bracht zijn opgenomen in het slotcommentaar.

Rapportage aan VN-Comité inzake de uitbanning van alle vormen van Rassendiscriminatie (CERD) In aanloop naar de 87e zitting van het VN-Comité inzake de uitbanning van alle vormen van Rassendiscriminatie (CERD) rapporteerde het College aan het comité. Het College vraagt aandacht voor rassendiscriminatie op de arbeidsmarkt, de hoge jeugdwerkloosheid onder niet-westerse migranten en meisjes met een hoofddoek. Andere punten die het College aan de orde stelt zijn horecadiscriminatie, etnische profilering en discrimi-nerende uitlatingen in (sociale) media. ■


In 2015 bracht het College in totaal acht adviezen uit aan ministers, staatssecretarissen en overheidsinstanties. De adviezen hadden betrekking op zowel wetgeving als beleid. Tevens informeerde het College het parlement door middel van 19 brieven over verschillende belang-rijke onderwerpen en ontwikkelingen op het gebied van mensenrechten.

Medische zorg aan ongedocumenteerdenHet College adviseerde samen met de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en de Nationale ombudsman de verantwoordelijke ministers over medische zorg aan ongedocumenteerden. De aanbevelingen zijn geformu-leerd op basis van de bijeenkomst ‘Zorgeloos op straat’. Minister Schippers erkend in haar reactie op het advies het belang van goede toegang tot medische zorg voor ongedocumenteerden. In 2016 kijken de betrokken organisaties hoe de aanbevelingen worden opgepakt.

Opvanglocaties asielzoekersHet College adviseerde de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie over opvangvoorzieningen voor asielzoekers. Om een beeld te krijgen van deze opvangvoorzieningen en de toegang tot mensenrechten voor asielzoekers bezocht het College in 2015 zeven opvanglocaties.

Wijziging voorstel Wet verplichte geestelijke gezondheidszorgHet College adviseerde de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de minister van Veiligheid en Justitie over de tweede nota van wijziging van het voor-stel voor de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg. Het advies is ingediend naar aanleiding van de consul-tatie in oktober 2015. Het ministerie van VWS nam het advies mee bij de vaststelling van de definitieve wijziging, die op 1 april 2016 door de ministerraad goedgekeurd is. De wijzing van de Wet verplichte ggz ligt nu bij de Raad van State voor advies. Daarna gaat het naar de Tweede Kamer.

Conceptvoorstel nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdienstenHet College adviseerde de verantwoordelijke ministers over het Conceptvoorstel nieuwe Wet op de inlichtin-gen- en veiligheidsdiensten. Het advies is ingediend naar aanleiding van de consultatie van 2 juli 2015 tot 1 augustus 2015. Inmiddels is aan het wetsvoorstel onafhankelijke Toetsingscommissie toegevoegd en ligt het voorstel nu bij de Raad van State. Er kleven echter nog steeds grote mensenrechtelijke bezwaren aan het wetsvoorstel.

Adviseren

Jaarverslag 2015 27

Mensenrechten op schoolHet College adviseerde Platform Onderwijs2032 over mensenrechten in het primair en voortgezet onderwijs. Dit Platform adviseerde de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over een nieuw, toekomstgericht curriculum. Het Platform nam in zijn advies op dat de betekenis van mensenrechten en kinderrechten voor het dagelijks (samen) leven onderdeel moet zijn van het kerncurriculum voor het primair en voortgezet onderwijs.

Conceptwetsvoorstel tijdelijke wet bestuursrechtelijke maatregelen terrorismebestrijdingHet College adviseerde de verantwoordelijke ministers over het Conceptwetsvoorstel tijdelijke wet bestuurs-rechtelijke maatregelen terrorismebestrijding. Het voor-stel vloeit voort uit het Actieplan Integrale aanpak jihadisme. Het advies is ingediend naar aanleiding van de consultatie van 17 maart 2015 tot 29 april 2015. In de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel worden de aandachtspunten die het College noemt behandeld. Maar dit heeft nog niet geleid tot wezenlijke verande-ringen in het wetsvoorstel.

Conceptwetsvoorstel intrekken NederlanderschapHet College adviseerde de minister van Veiligheid en Justitie over het Conceptwetsvoorstel intrekken Nederlanderschap. Het voorstel vloeit voort uit het Actieplan Integrale aanpak jihadisme. Het advies is ingediend naar aanleiding van de consultatie van 17 maart 2015 tot 29 april 2015. December 2015 is het wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. De wettekst wijkt enigszins af van de tekst van de consultatieversie waardoor de wettelijke basis iets minder onduidelijk is geworden. De overige kritiekpunten van het College worden in de Memorie van Toelichting wel behandeld maar hebben nog niet geleidt tot wezenlijke verande-ringen in het wetvoorstel.

Conceptwetsvoorstel wijziging van de wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiekHet College adviseerde de minister voor Wonen en Rijksdienst over het Conceptwetsvoorstel wijziging van de wet bijzondere maatregelen grootstedelijke proble-matiek. Het wetsvoorstel is ter consultatie aan het College voorgelegd. Het advies van het College is behandeld in de Memorie van Toelichting en in de Tweede Kamer. Tot nu toe is het wetsvoorstel nog niet aangepast. Daarom informeerde het College begin 2016 de Eerste en Tweede Kamer nogmaals in aanloop naar de debatten.

Uitbreiding bevoegdheden inlichtingendiensten uit balansSeptember 2015 adviseerde het College over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdien-sten. Het wetsvoorstel maakt het mogelijk om grote hoeveelheden informatie te onderscheppen van een onbegrensde groep mensen die nergens van verdacht wordt. Als dit wetsvoorstel in wer-king gaat, betekent het dat de veiligheidsdiensten ook nieuwe vormen van gegevensverkeer mogen aftappen. De ontwikkelingen op dit gebied gaan razendsnel waardoor de omvang en impact op de privacy niet te overzien is. Kortom: de veiligheids-diensten krijgen meer bevoegdheden, maar het toezicht wordt niet versterkt. Een flinke privacy-schending dus. Mensenrechten bieden waarbor-gen die ons beschermen tegen schending van onze privacy. En het zijn juist deze waarborgen die in het wetsvoorstel ontbreken.


Brieven aan het parlementHet College informeerde het parlement regelmatig door middel van brieven aan:1 De Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en

Justitie over inbreng verslag Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring (15-12-2015)

2 De Vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport over ratificatie van het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking (1-10-2015)

3 De Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie over implementatie Europese richtlijn minimumnormen voor slachtoffers (25-9-2015)

4 De Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie over ZSM-werkwijze (24-9-2015)

5 De Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het Algemeen Overleg Discriminatie (1-9-2015)

6 De Vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport over plan van aanpak implemen-tatie Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking (30-6-2015)

7 De Vaste Kamercommissie voor Defensie voor het Algemeen Overleg Personeel Defensie (11-6-2015)

8 De Vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over versterking burger-schapsonderwijs (28-5-2015)

9 De Tweede Kamer over de toegankelijkheid van gemeentelijke websites (18-5-2015)

10 De Tweede Kamer met een briefing voor het algemeen overleg Mensenrechten in Nederland (8-4-2015)

11 De Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie over de overplaatsing van Noorse gedeti-neerden naar Nederland (3-4-2015)

12 De Tweede Kamer over het voornemen van de minister het Biogeneeskunde verdrag niet te ratificeren (1-4-15)

13 De Tweede Kamer met een briefing ten behoeve van de Mensenrechtendialoog over mensenrechten-educatie (30-3-15)

14 De Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het Algemeen Overleg arbeidsdiscriminatie (27-3-2015)

15 De Tweede Kamer over het Plan van Aanpak ‘Waardigheid en trots, Liefdevolle zorg voor onze ouderen’ (16-3-2015)

16 De Tweede Kamer over het Algemeen Overleg emancipatiebeleid (24-2-2015)

17 De Tweede Kamer over aardgaswinning en mensenrechten (10-2-2015)

18 De Tweede Kamer voor het Algemeen Overleg Vreemdelingen- en asielbeleid (29-1-15)

19 De Tweede Kamer voor het Algemeen Overleg Partner- en gezinsmigratie (8-1-2015) ■

Jaarverslag 2015 29

Mensenrechten spelen ook in Groningen

Het College informeerde begin 2015 de Kamer over hoe mensenrechten ook

spelen bij de aardgaswinning in Groningen. En in 2014 adviseerde het College

de Onderzoeksraad voor Veiligheid al over mensenrechten in Groningen. Niet

veel later verscheen het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Hieruit bleek duidelijk dat niet zorg vuldig is omgegaan met de veiligheid van

de inwoners in Groningen. Veiligheid heeft niet meegespeeld bij de

besluitvorming over gaswinning. Het ministerie van Economische Zaken nam

hiermee de taak als beschermer van het veiligheids belang/publieke belangen

niet serieus. Het College vindt het tijd dat de overheid erkent welke mensen-

rechten in het geding zijn.


Voorlichting

Front officeDe medewerkers van de Front office zijn het eerste aanspreekpunt voor iedereen met vragen over mensen-rechten en gelijke behandeling. Zij beantwoorden vragen, bieden concrete handvatten om mensen verder te helpen en verwijzen zo nodig naar de juiste organisatie, zoals het Juridisch Loket, de Kinderombudsman, de Nationale ombudsman, een antidiscriminatiebureau of de Autoriteit Persoonsgegevens. De Front office helpt bij discriminatie-vraagstukken, verwijst naar eerdere uitspraken en licht

voor over de mogelijkheden om het College een oordeel te vragen. Al met al een laagdrempelige vorm van voor-lichting die bijdraagt aan het vergroten van de kennis over mensenrechten en gelijke behandeling. Daarnaast monitort de Front office alle signalen van burgers over mensenrechtenkwesties en brengt de andere afdelingen van het College hiervan op de hoogte. Het College besluit vervolgens of nader onderzoek of een ander instrument nodig is.

Gelijke behandeling Mensenrechten Overig Totaal

2015 1.833 571 377 2.781

2016 1.338 643 519 2.500

Tabel 3 – Vragen over mensenrechtenonderwerpen

Jaarverslag 2015 31

Een groot deel van de contacten gingen over zwanger-schapsdiscriminatie. Mede aanleiding was een campagne waarmee het College vrouwen opriep zwangerschaps-discriminatie op het werk te melden. Meer dan 600 vrouwen deelden hun ervaring met het College.

Geslacht Ras Handicap/ chronische ziekte

46% 19% 16%

Top 3vragen over gelijke behandeling

Vorige zomer heeft mijn leidinggevende

gezegd dat ik een vast contract zou krijgen.

Vanwege zwangerschap ben ik een paar keer

uitgevallen. De werkgever heeft nu

aangegeven dat ik geen zicht heb op een vast

contract vanwege afwezigheid. Wat nu?

Ik ben in 2012 begonnen aan een MBO

opleiding. Ik zit nu in het vierde jaar en ik

moet nog een eindstage lopen. Het probleem

is dat school de stages regelt en zij bieden mij

aan als iemand met een beperking. Hierop

krijg ik aan de lopende band afwijzingen van

stageplekken, terwijl mijn klasgenoten

gewoon worden aangenomen.

Ik kom uit Brazilië en heb een donkere

huidskleur. Mijn manager discrimineert

mij op de werkvloer. Ik ben mijn baan

kwijtgeraakt. Wat kan ik doen?

Ik heb een conflict met mijn ex over of het

goed gaat met mijn kind. Ik heb contact met

school. Met mijn kind gaat het goed, zegt ook

de huisarts. Toch kwam er een mevrouw van

jeugdzorg praten over mijn kind. Deze

mevrouw kwam zonder afspraak. Ik wil dat

iemand onderzoek doet.

Ik denk dat mijn mensenrechten zijn

geschonden, wat doet het College daarmee?

Ik zit in een scootmobiel en ga elke dag naar

een Turkse winkel voor mijn boodschappen.

Een medewerker zei mij dat ik daar niet mocht

komen met mijn scootmobiel. Ik vond het zo

erg. Ik kan niet goed Nederlands en ik

begreep het niet. Ik moest huilen.

“ “

””

Privacy, huwelijk en gezin

Behoorlijke levensstandaard

Lichamelijke en geestelijke integriteit

Veel vragen gingen over de bescherming van het gezin en het privéleven, huisvesting, sociale zekerheid en armoede. Het aantal vragen over ‘privacy, huwelijk en gezin’ is in 2015 ten opzichte van het jaar ervoor toege-nomen. Opvallend is de afname van het aantal vragen over de vrijheid van meningsuiting (van 12% naar 4%). Mogelijk houdt dit verband met de ‘minder, minder’ uitspraken van Wilders in 2014.

29% 23% 13%

Top 3vragen over mensenrechten


CollegetourIn het najaar van 2015 startte het College de Collegetour, een tour langs de Antidiscriminatievoorzieningen om zo hun kennis van gelijke behandeling te versterken. Ook is de tour zeer nuttig voor het uitwisselen van onderlinge kennis en het onderhouden van contacten. In 2016 gaat de Collegetour verder en organiseert het College negen bijeenkomsten.

Face-to-FaceIn het voorjaar van 2015 nam het College deel aan het bijzondere Face-to-Face project. Het College werkte samen met de Landelijke Brancheorganisatie van Antidiscriminatiebureaus en vier inspraakorganen van migranten samen aan het vergroten van de meldings-bereidheid van discriminatie. Deze bijeenkomsten wer-den goed bezocht en enthousiast ontvangen. Hoewel lange termijn effecten nog niet zijn aan te tonen, leid-den de bijeenkomsten al wel tot zinvolle acties. Zo zijn er gesprekken op gang gekomen tussen de politie en jongeren over etnisch profileren.

Door het grote succes van het Face-to-Face project besloot het College de bijeenkomsten door te zetten. Hierbij gaat het College de samenwerking aan met de Nationale ombudsman in de Dichtbij&Drempelvrij-tour. In 2016 staan tien bijeenkomsten gepland door heel Nederland. De tour maakt discriminatie in het dagelijks leven zichtbaar en vertelt mensen waar zij met hun verhaal terecht kunnen.

CampagnesStreep door discriminatieHet College leverde in samenwerking met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een bijdrage aan de campagne Zet een streep door discriminatie. De campagne werd in september 2015 gelanceerd door minister Plasterk, samen met de ondervoorzitter van het College Emile Hofhuis.

ThemacampagneMensenrechten zijn vaak een abstract begrip. Om welke rechten gaat het dan eigenlijk? Om mensenrechten bekender te maken startte het College in 2012 met een reeks campagnes waarbij het alledaagse thema’s in mensenrechtenperspectief plaatste. De campagnes bestonden uit stevige stellingen die prikkelden tot een reactie. De stellingen verschenen in diverse media, waaronder Telegraaf, Volkskrant, Trouw en het Algemeen Dagblad. In 2015 gingen de themacampagnes over ongelijke beloning, de rechten van huishoudelijk werkers en solliciteren met een niet Nederlands klinkende naam.

‘Open einde’Het College voerde in november en december 2015 campagne om discriminatie zichtbaar te maken. Ook riep het College mensen op melding te maken van dis-criminatie. De campagne was gericht op: discriminatie van zwangere vrouwen, mensen met een fysieke beper-king of psychische kwetsbaarheid en jongeren met een niet Nederlandse achternaam die op zoek zijn naar een stage. Meer dan 600 vrouwen maakten melding van zwangerschapsdiscriminatie.

WebsiteDe website van het College is een belangrijke bron van informatie over mensenrechten. Zowel voor een breed publiek als voor professionals die in hun beroepspraktijk met mensenrechten in aanraking komen. Gemiddeld trekt de website zo’n 25.000 tot 30.000 bezoekers per maand. In 2015 plaatste het College 81 berichten op de website.

Toegankelijkheid en gebruikersgemak staan centraal op www.mensenrechten.nl. Om die reden heeft het College de website door laten lichten door Stichting Accessibility. De website voldoet aan de Web richtlijnen niveau AA voor toegankelijkheid. Ook vroeg het College zijn bezoekers om feedback op de website. De uitkomsten van deze evaluatie worden gebruikt om de website in 2016 nog gebruiksvriendelijker te maken. ■

Jaarverslag 2015 33

Onderwijs

Onderzoek toonde het aan: onze kennis over mensen-rechten is gering, maar we vinden aandacht voor mensen rechten in onderwijs heel belangrijk. Om het bewustzijn van mensenrechten in Nederland te bevor-deren, streeft het College naar structurele inbedding van mensenrechten in het onderwijs.

LeerkringIn april 2015 startte de leerkring ‘Mensenrechten op school’ voor het primair onderwijs. In de leerkring ont-dekken enthousiaste scholen samen hoe mensen-rechten verankerd kunnen worden in het onderwijs. De leerkring bestaat uit leerkrachten, schoolleiders en leerlingen. De deelnemers stellen hun eigen en gezamen-lijke doelen en strategie vast. Daarna gaan zij met con-crete acties aan de slag. Het College en betrokken mensenrechtendeskundigen bieden hierbij ondersteu-ning. Bij de eerste bijeenkomst waren vertegenwoor-digers van zeven scholen, Amnesty International en de Anne Frank Stichting.

Poster kinderen mensenrechtenHet College ontwikkelde een poster die leerkrachten en docenten een handvat biedt om met de klas te praten over kinder– en mensenrechten. Deze rechten spelen een prominente rol in het onderwijs van alledag, al zijn we ons daar vaak niet van bewust. We vinden het name-lijk heel gewoon dat in Nederland iedereen naar school kan, we streven naar passend onderwijs, we tolereren pesten niet en we bereiden elke leerling ongeacht achter -grond of afkomst voor op een plek in de samenleving.

Overzicht lesmaterialenOm docenten te enthousiasmeren meer met kinderen mensenrechten te doen maakte het College een overzicht van alle beschikbare cursussen, voorlichtingsmaterialen en lespakketten. Deze lijst biedt docenten een concreet handvat en staat op de website van het College.


Onderwijs 2032Het College adviseerde het Platform Onderwijs 2032 over de verankering van kinderen mensenrechten in het curriculum van het funderend onderwijs. Kinderen die nu voor het eerst naar school gaan, zijn rond 2032 klaar met hun opleiding. In Onderwijs 2032 staat de vraag centraal welke kennis en vaardigheden kinderen nodig hebben om aan hun volwassen en werkende leven te beginnen en te kunnen participeren in de maatschappij.

Vergroten kennis studenten en op de werkvloerHet College ontvangt regelmatig groepen studenten die meer willen weten over mensenrechten en een zitting willen meemaken. Daarnaast geeft het College voorlich-ting bij evenementen en symposia en aan relevante organisaties. Ook spreekt het College veel organisaties over mensenrechten en meer specifiek over discriminatie op de werkvloer. Zo zijn er gesprekken geweest met de politie, CBP, OV-loket, MiND en het Europees Consumenten Centrum. In november vond de jaarlijkse voorlichtingsdag voor antidiscriminatievoorzieningen plaats bij het College.

Training selecteren zonder vooroordelenHet College ontwikkelde in 2013 de training ‘Selecteren zonder vooroordelen’. In 2015 gaf het College 19 trai-ningen aan verschillende organisaties waaronder DJI, NOS en de Inspectie SZW. ■

26Aantal colleges

19Aantal trainingen

Jaarverslag 2015 35

Samenwerken

Het College verzorgt regelmatig presentaties, ontvangt nationale en internationale delegaties en bezoekt bijeen-komsten. In 2015 ontving het College 543 uitnodigingen voor bezoeken, presentaties en bijeenkomsten. Het College ging hier 284 keer op in. Hieronder een greep uit de verscheidenheid aan bijeenkomsten, bezoeken en presentaties.

Contact met stakeholdersHet College investeert in structurele contacten met stakeholders en kennisopbouw en –uitwisseling. Om effectief te kunnen adviseren bij de ontwikkeling en evaluatie van wetgeving en beleid zijn goede contacten van belang. Het College onderhoudt dan ook intensief contact met regering, parlement en overheidsorganen op nationaal en lokaal niveau.

Internationale samenwerkingHet College vormt als nationale toezichthouder een belangrijk onderdeel van de internationale infrastructuur ter bescherming van de rechten van de mens. Het College is aangesloten bij netwerken, rapporteert als onafhankelijk instituut aan de internationale toezicht-houdende organen en zet zich ook actief in voor de opbouw of verbetering van vergelijkbare instituten elders in de wereld. Daarnaast werkt het College regelmatig mee aan studie- en werkbezoeken van

College en SIM intensiveren samenwerkingHet College voor de Rechten van de Mens en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) van de Universiteit Utrecht intensiveren hun samenwerking. Dat is afgesproken in een samenwerkingsovereenkomst die op 28 oktober 2015 is getekend door voorzitter Adriana van Dooijeweert en Ton Hol, hoofd Rechtsgeleerdheid van de Universiteit. Het SIM is het expertisecen-trum voor onderzoek en onderwijs op het gebied van mensenrechten. Door de samenwerking kun-nen Utrechtse studenten stage lopen en zittingen bijwonen bij het College en onderzoeksopdrachten uitvoeren in het kader van hun studie. Ook wordt het over en weer verzorgen van gastlezingen en -colleges mogelijk.


internationale delegaties. Ook beantwoordt het College regelmatig vragenlijsten van relevante internationale instanties of verleent op een andere manier medewer-king aan onderzoek.

In 2015 hebben in dit kader de volgende activiteiten plaatsgevonden:■ Aanbevelingen van toezichthoudende organen en

internationale jurisprudentie monitoren en daarop handelen;

■ Questionnaires (50 totaal) van relevante internatio-nale instanties invullen of op andere manieren medewerking verlenen aan onderzoek;

■ Deelname in multinationale samenwerkingsverbanden en deelname of bijdragen aan internationale bijeen-komsten, zoals de jaarlijkse conferentie van het International Coordination Committee of National Institutions for the Protection and Promotion of Human Rights (ICC) die in maart in Genève plaats-vond en de International Human Rights Education Conference die in december in Middelburg werd georganiseerd door University College Roosevelt. Hier kwamen vele internationale stakeholders op het terrein van mensenrechteneducatie, alsmede nationale mensenrechteninstituten. In maart verzorgde het College een presentatie op de Equinet Conference ‘Taking Action for Gender Equality’. Op 29 april nam het College deel aan de eerste ‘Meeting of Equinet cluster on Standards for Equality Bodies’ in Madrid en op 28 september maakte het College een statement tijdens de 30e bijeenkomst van de Human Rights Council over het rapport van de UN Working Group of Experts on African Descent.

■ Deelname in Equinet, het Europese netwerk van gelijke behandelingsorganisaties. Het College neemt deel aan verschillende inhoudelijke werkgroepen. Ook was het College een van de voortrekkers van de Equinetbijdrage ten behoeve van een gesprek met de Europese Commissie;

■ In Utrecht ontving het College de jaarlijkse General Assembly van ENNHRI, het Europese Netwerk van Nationale mensenrechteninstituten. Tijdens deze vergadering werd voorzitter Adriana van Dooijeweert voor een periode van drie jaar gekozen in het bestuur (European Coordinating Committee) van ENNHRI.

■ Capacity building door studie- en werkbezoeken van internationale delegaties te faciliteren op het College, waaronder het Matra project. ■

Jaarverslag 2015 37

Aansporen

Ratificatie van verdragenHet College spoort het kabinet aan tot ratificatie van verdragen over mensenrechten. Het College kan bij-voorbeeld het kabinet adviseren over de gevolgen van bekrachtiging van een verdrag voor het beleid van het kabinet. Daarnaast kan het College adviseren over de vraag welke regelgevende en organisatorische maat-regelen nodig zijn, wil Nederland effectief zijn verdrags-verplichtingen nakomen. Het College richt zich op zeven geselecteerde mensenrechtenverdragen:

■ VN-Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking;

■ Optioneel protocol bij het verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking;

■ Optioneel protocol bij het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten;

■ Optioneel protocol bij het verdrag inzake de rechten van het kind;

■ ILO verdrag nummer 189 voor huishoudelijk werkers■ Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens

en de waardigheid van het menselijk wezen met betrekking tot de toepassing van de biologie en de geneeskunde;

■ Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. ■


Verdrag van Istanbul geratificeerd

Op 18 november 2015 ratificeerde Nederland het Verdrag van de Raad van

Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en

huiselijk geweld (Verdrag van Istanbul). Het Verdrag is op 1 maart 2016 in

werking getreden. In Nederland heeft 45% van alle vrouwen ouder dan 15 jaar

ooit te maken gehad met lichamelijk en/of seksueel geweld. Het Verdrag geeft

een nieuwe impuls aan de aanpak van dit maatschappelijke probleem. In het

Verdrag staan nauwkeurig omschreven welke verplichting Nederland heeft om

geweld tegen vrouwen te voorkomen en te bestrijden. Het College heeft de

afgelopen drie jaar steeds aangedrongen op ratificatie van dit verdrag.

Jaarverslag 2015 39

Naar verwachting treedt na de zomer van 2016 het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beper-king in Nederland in werking. Vanaf dat moment is het College toezichthouder op de uitvoering van het verdrag. In 2015 waren de voorbereidingen voor deze nieuwe taak al in volle gang. Ter voorbereiding maakte het College een meerjarenplan en een jaarplan. Ook stelde het College een begroting op. Deze activiteiten worden gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Ratificatie van het verdragDe Tweede Kamer behandelde in 2015 de wetten die nodig zijn om het verdrag te ratificeren. Daarvoor orga-niseerde de Kamer een rondetafelgesprek waar het College aan deelnam. Ook reageerde het College op het plan waarin de regering aangaf hoe de ratificatie zou plaatsvinden.

KlankbordgroepHet College wil graag mensen met een beperking betrekken bij zijn werkzaamheden als toezichthouder. Daarom is er een klankbordgroep geformeerd van vijf personen die zelf ervaring hebben met het leven met een beperking. De klankbordgroep is in eerste instantie voor een jaar ingesteld en komt in die tijd twee keer bijeen. In 2016 wordt bezien of de klankbordgroep voor langere tijd in stand blijft. De samenstelling van de klankbordgroep is te vinden in bijlage 3.

Ontwikkeling indicatorenOm de implementatie van het verdrag te kunnen moni-toren heeft het College een pilot ingericht voor het ont-wikkelen van indicatoren voor een beperkt aantal artikelen uit het verdrag. In 2014 belegde het College een aantal bijeenkomsten met stakeholders en data-experts om drie verdragsartikelen en bijbehorende indicatoren te selecteren. De geselecteerde verdragsartikelen hebben

Toezicht Verdrag rechten van mensen met een beperking


betrekking op zelfstandig wonen, onderwijs en werk. Dit zijn levensgebieden waar mensen met een beperking knelpunten ervaren én waarover data voorhanden is. In 2015 liet het College een eerste meting van de geselec-teerde indicatoren door het CBS en het NIVEL uitvoe-ren. De resultaten hiervan worden in 2016 gepubliceerd en geëvalueerd. De indicatoren helpen het College om de implementatie van het verdrag in kaart te brengen.

Onderzoek en adviesHet College verrichtte onderzoek naar de toegankelijk-heid van gemeentenwebsites en naar de verhouding tussen het recht op gelijkheid voor de wet en hoe verte-genwoordiging in Nederland wettelijk is geregeld. Dit laatste onderzoek verschijnt in 2016. Verder adviseerde het College over de Wet verplichte geestelijke gezond-heidszorg. Het College meent dat het wetsvoorstel op diverse punten nadere onderbouwing, uitwerking en wijziging behoeft om te voorkomen dat strijd kan ont-staan met mensenrechtelijke eisen.

RapportagesIn 2015 presenteerde het College de ‘Rapportage Mensenrechten in Nederland 2014’. Hierin wordt inge-gaan op de knelpunten die mensen met een beperking ervaren en doet het College aanbevelingen om deze op te lossen. In de rapportage aan het VN-comité tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende vormen van bestraffing vraagt het College aandacht voor de situatie van psychiatrische patiënten die worden geïsoleerd.

VoorlichtingHet College licht met grote regelmaat voor over de rechten van mensen met een beperking. Enerzijds door berichtgeving op de website www.mensenrechten.nl. Anderzijds door presentaties te geven. In 2015 gaf het College onder meer presentaties aan Cliëntenbelang Amsterdam, het Van Abbemuseum, Dovenschap, Handicap en Studie, gemeente de Bilt en het Provinciaal Platform Mobiliteit Zuid-Holland.

(Inter)nationaal overlegOm zijn werk goed te kunnen uitvoeren, moet het College weten welke mensenrechtelijke problemen zich in de samenleving voordoen en wat andere organisaties hieraan doen. Vandaar dat het College met veel organi-saties en ambtenaren hierover sprak. Ook woonde het College regelmatig bijeenkomsten bij die betrekking hadden op de rechten van mensen met een beperking. Daarnaast overlegt het College met internationale orga-nisaties, zoals het Europese netwerk van organisaties die implementatie van het verdrag monitoren. ■

Jaarverslag 2015 41

HOE DENK JIJ DAT DIT EINDIGT?www.mensenrechten.nl/openheid

JE SOLLICITEERT WEEREN NA EEN PSYCHISCH LASTIGE PERIODE DURF JE DAAR OPENOVER TE ZIJN

Campagne open einde

Veel mensen die te maken hebben met een psychische beperking kunnen, net

als ieder ander, goed functioneren in het bedrijfsleven. Ook is er een grote

groep van mensen met een psychisch beperking die erg goed zijn in hun werk,

maar ook frequent een afspraak moet inplannen met een GGZ-specialist.

Helaas schrikt dit veel werkgevers af. Dit maakt het lastig om een psychische

beperking bespreekbaar te maken. Reden voor het College om in een

campagne aandacht te vragen voor de rechten van deze groep. De campagne

is gecombineerd met een campagne voor mensen met een fysieke beperking.

Via aansprekende posters, social media, online inzet van display advertising

en interactieve video’s werd het publiek geconfronteerd met situaties die

herkenbaar zijn voor mensen met een beperking.


5 Organisatie

Het College voor de Rechten van de Mens is een zelfstandig bestuursorgaan. De door de Kroon benoemde collegeleden worden ondersteund door een bureau. De medewerkers van het bureau zijn Rijksambtenaar, maar worden aangesteld door het College zelf. Het College wordt bijgestaan door een Raad van Advies. Het ministerie van Veiligheid en Justitie verzorgt de basisfinanciering, waar de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan bijdragen. Het College is onafhankelijk en autonoom wat betreft de besteding van het budget binnen de grenzen van de financiële en accountancystandaarden.

Jaarverslag 2015 43

Personeel en organisatie

Collegeleden en bureauHet College bestaat uit mensen met verschillende werk-ervaring, kennis en maatschappelijke achtergrond. Een overzicht van de Collegeleden is te vinden in bijlage 1.

Het bureau van het College bestaat uit drie afdelingen:■ de afdeling Front office & Oordelen verzorgt de

eerste lijns voorlichting en behandelt de verzoeken om een oordeel

■ de afdeling Onderzoek & Advies verzorgt de overige wettelijke taken van het College, zoals onderzoek, advisering, rapportage, voorlichtingscampagnes, educatie en samenwerking

■ de stafafdeling Bedrijfsvoering faciliteert het College en bureau op het gebied van personeel, financiën, administratie, secretariaat, ICT en huisvesting.

De medewerkers van het bureau zijn professionals met zeer uiteenlopende inhoudelijke expertise, zoals juristen,

onderzoekers, beleidsmedewerkers, communicatie-adviseurs, financiële stafmedewerkers, ICT- en facili-taire medewerkers en een HRM-adviseur.

Raad van AdviesDe Raad van Advies adviseert het College elk jaar over het voorgenomen beleidsplan van het College en advi-seert de minister van Veiligheid en Justitie over de benoeming van de leden en de plaatsvervangende leden van het College. Vaste leden van de Raad van Advies zijn de Nationale ombudsman, de voorzitter van het College bescherming persoonsgegevens en de voor-zitter van de Raad voor de Rechtspraak. De overige leden zijn afkomstig uit de wetenschap, werkgevers- en werk-nemers(organisaties) en maatschappelijk organisaties. Een overzicht van de leden van de Raad van Advies is te vinden in bijlage 2.

Tabel 4 – Formatie

2014 2015

Bezetting Formatief Feitelijke bezetting Formatief Feitelijke bezetting

College 9,46 6,36 9,46 6,67

Front office & Oordelen

18,81 16,22 18,81 16,22

Onderzoek & Advies

18,99 15,51 18,99 17,24

Stafafdeling Bedrijfsvoering

10,34 10,44 10,34 11,51

Totaal 57,60 48,53 57,60 51,64

Collegeleden

Directeur

Onderzoek & Advies

Frontoffice & Oordelen Bedrijfsvoering

Raad van Advies


In 2015 waren zes medewerkers bij andere organisaties gedetacheerd. Voor vier medewerkers resulteerde de detachering in een permanente overstap naar de inle-nende organisatie. Tegenover de uitgaande detacheringen stond niet een zelfde aantal inkomende detacheringen. Door het uitlenen van personeel ontstaat er een vraag naar tijdelijk personeel, die bij voorkeur wordt vervuld door middel van detachering. Soms lukt dit niet en vindt de vervanging op een andere manier plaats. Dit is wel aanleiding om iets terughoudender met eenzijdige detachering van medewerkers om te gaan. De instroom van stagiaires is door het ontwikkelde stagebeleid stabiel. Stagiaires stromen in op twee momenten: september en februari. In 2015 werkten in totaal 8 stagiaires bij het College.

Personeelsbeleid In 2015 vond er een audit plaats vanuit het bestuurs-departement van het ministerie van Veiligheid en Justitie met betrekking tot het personeelsbeheer. Uit deze audit kwam naar voren dat het College het personeelsbeheer op orde heeft op de registratie van de personeels-gesprekken na. Een van de redenen daarvan is dat het College halverwege 2015 is begonnen met de imple-mentatie van een nieuwe systematiek voor personeels-gesprekken. Zowel medewerkers als management zijn getraind in het geven en ontvangen van feedback en de werkwijze van de nieuwe systematiek. Het werken met de nieuwe systematiek wordt in overleg met de onder-nemingsraad geëvalueerd en waar nodig aangepast. Het invoeren van de verslagen van de gevoerde perso-neelsgesprekken in P-Direct verliep om diverse redenen niet vlekkeloos. Vanuit het College was meer tijd nodig om de transitie tot een succes te maken. Deze proble-men zullen naar verwachting in 2016 zijn verholpen. De digitalisering van de personeelsdossiers heeft vanuit het bestuursdepartement vertraging opgelopen. Eind 2015 is dit onderwerp opnieuw opgepakt vanuit het bestuursdepartement, P-Direkt en het College. In verband met zwangerschapsverlof van de P&O functio-naris van het College, zal het College hier vanaf mei 2016 verder vorm aan gaan geven.

Gelijke behandelingMet ondertekening van het Charter Diversiteit belooft het College een effectief diversiteitsbeleid te bevorde-ren. Dat betekent in de praktijk: gelijke behandeling, een open bedrijfscultuur en het bevorderen van instroom, behoud en doorstroom van werknemers. Ongeacht leeftijd, gender, seksuele oriëntatie, culturele, etnische of religieuze achtergrond of arbeidsbeperking.

MobiliteitIn 2015 vertrokken vier medewerkers bij het College en stroomden twee nieuwe medewerkers in. Medio maart begon Bart Dekker als nieuwe directeur bij het College. Medio juni vertrok Collegevoorzitter Laurien Koster. Zij werd per 1 september opgevolgd door Adriana van Dooijeweert.

Verzuim Het totale ziekteverzuim over 2015 bedroeg 6,5%, een fractie lager dan in 2014, maar nog steeds hoger dan de streefnorm van 3,7%. Het relatief hoge verzuim wordt vooral veroorzaakt door een aantal langdurig (gedeelte-lijk) zieken. In een deel van gevallen liggen de redenen voor dit verzuim geheel buiten het werk. Voor een ander deel is er wel sprake van bedrijf gerelateerde oorzaken, die samenhangen met de als gevolg van bezuinigingen niet ingevulde formatieplaatsen. Het ziekteverzuim heeft de constante aandacht van het management. De begeleiding is voldoende adequaat. Bedrijfsarts en bedrijfsmaatschappelijk werker zijn beschikbaar waar nodig en er wordt direct ingesprongen wanneer langdurig verzuim dreigt. Verzuimgevallen worden besproken in het Sociaal Medisch Overleg. Vanaf 1 juli 2015 wordt de bedrijfsgeneeskundige zorg aangeboden vanuit ECO&P. ■

Jaarverslag 2015 45

Op 25 november sloot het College voor de Rechten van de Mens zich aan

bij het Charter Diversiteit. Met dit project wil de Stichting van de Arbeid

werkgevers en werknemers ondersteunen in hun streven naar meer diversiteit

in hun organisaties via het aanreiken van kennis, netwerken en advies.

Werkgevers kunnen hierdoor hun resultaten verbeteren.

Foto: Dirk Hol


Financiën

Het College diende voor 2015 een sluitende begroting in voor € 5.791.000. Uitgangspunt voor die begroting was het Meerjarig budgetair kader 2015 – 2019. Gedurende het jaar 2015 is het budget opgehoogd met een loon- en prijsbijstelling en met het budget ten behoeve van de taak van het College als toezichthouder op het Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking. Het budget is verlaagd met een taakstelling vanuit het ministerie. Daardoor bedroeg het budget eind 2015 € 6.240.000. In onderstaande tabel zijn deze wijzigingen verwerkt.

In 2015 leidde een aantal vacatures (voorzitter, directeur, senior beleidsadviseur) tot tijdelijk niet vervulde formatie-plaatsen, en daardoor lagere personeelskosten. Met het oog op de voorziene daling van het budget van het College is een aantal in 2015 ontstane vacatures niet

vervuld. De mede daardoor in 2015 ontstane ruimte is gebruikt voor noodzakelijke investeringen in gebouw en ICT, die tevens de efficiëntie van de bedrijfsvoering ten goede komen. Het College heeft aangestuurd op 100% uitputting van het budget en is daar ook in geslaagd.

BetaalgedragIn 2015 is 98% van de facturen binnen 30 dagen betaald door het College. Hiermee voldoet het College aan de norm om 90% van de facturen binnen 30 dagen te betalen.

LeonardoHet College maakt gebruik van het financiële systeem Leonardo. In dit systeem zijn de overige DGRR-diensten (naast het College: het NRGD, Justid, de Autoriteit Persoonsgegevens en de Hoge Raad) in één

College voor de Rechten van de Mens

Kader start 2015

Aanpassing kader 2015

Kader eind 2015

Realisatie Verschil Percentage uitputting /

kader

Personeel 4.234 121 4.355 3.884 471 89%

Materieel 1.557 328 1.885 2.337 -452 124%

Totaal 5.791 449 6.240 6.224 16 100%

Tabel 5 – Uitputting versus budget (bedragen x € 1000)

Jaarverslag 2015 47

Financiële evaluatie van het College In 2015 voerde Pro Facto de Financiële evaluatie van het College voor de Rechten van de Mens uit. Al bij de oprichting van het College uitte de Kamer zijn zorgen over het beschikbare budget van het College. De evaluatie stelt vast dat het College heeft gezocht naar de meest optimale invulling van zijn taken. Maar ook dat de financiële middelen mede door de Rijksbrede bezuinigingen inmiddels tot een minimum zijn geslonken. De evaluatie en de reacties van het College en de Minister van Veiligheid en Justitie zijn besproken in de Tweede en Eerste Kamer. Vanaf 2016 zijn een aantal aanpassingen aangebracht. Zo zijn bijvoorbeeld middelen en kosten voor de locatiehuur van het ministerie naar het College over gegaan. Vanaf boekjaar 2016 worden in de begroting en ver-slaglegging van het College ook een aantal aanpassingen doorgevoerd, waar-door de transparantie van de financiële verslaglegging wordt vergroot.

Operating Unit (OU) geplaatst wat een nauwe samen-werking heeft opgeleverd tussen de 5 diensten op finan-cieel gebied. Justid is hierin de voortrekker en het College ondersteunt door achtervang. Het College voert werk-zaamheden uit op het gebied van functioneel beheer, ordonnateur, betaalbaarsteller en testen. Het College vertegenwoordigt de 5 sectoren in diverse proceskringen, het LGO/WAC en het Sectorenoverleg. Binnen de OU vinden onderling regelmatig bijeenkom-sten plaats, zoals gebruikersoverleggen voor de mede-werkers en het directeurenoverleg.

Daarnaast voert het College financieel administratieve handelingen uit in Leonardo voor het NRGD en de Autoriteit Persoonsgegevens. Met beide diensten is een dienstverleningsovereenkomst afgesloten voor deze werkzaamheden. Het College ondersteunt ook in het opmaken van de checklist en het geven van advies aan het management van het NRGD en de Autoriteit Persoonsgegevens.

InkoopIn 2015 heeft het College –conform afspraak– gebruik gemaakt van de mantelcontracten en de inkoopmodule van Leonardo. De focus bij inkoop ligt op het terugdrin-gen van het aantal financiële facturen én op het volledig maken van de inkoopdossiers. Daarnaast hanteert het College een eigen systeem om de contractstermijnen te kunnen monitoren.

AccountantscontroleBegin maart is de Auditdienst Rijk (ADR) langs geweest voor de accountantscontrole over de jaarafsluiting 2015. Ter voorbereiding is er een dossier aangelegd naar aan-leiding van de vragen van de ADR. In het gesprek werd dit als zeer positief ervaren en de ADR wil dit als voor-beeld meenemen naar andere diensten. Tijdens het gesprek werd aangegeven dat het College in control is. Er heeft nog geen terugkoppeling vanuit de ADR plaats gevonden.

Checklist DFEZHet College moet minimaal 4 keer per jaar een control overzicht aanleveren over de financiën en het personeel bij de Dienst Financiële en Economische Zaken (DFEZ). Het College voldoet aan de eisen gesteld in de checklist van DFEZ. De controles en het invullen van de checklist kosten veel tijd. Inmiddels zijn er gesprekken geweest met DFEZ, de ADR en DG-control over de werkzaam-heden rond de checklist. Andere sectoren hebben even-eens bij DFEZ aangegeven dat het invullen van de checklist een onevenredige werklast met zich meebrengt. Voor 2016 zal er een herziening van de checklist plaats-vinden. Met DFEZ heeft er nog geen terugkoppeling plaatsgevonden over de resultaten en de checklist bij de jaarafsluiting. ■


ICT en huisvesting

ICTSpir it verzorgt alle ICT ondersteuning bij het College. Voor 2015 is een nieuwe overeenkomst met hen gesloten. Dit resulteerde in een financiële besparing. Spir it en de ICT medewerker werken samen aan het optimaal houden van de beveiliging. De financiële besparing is benut om een tijdelijke kracht vanuit UW in te huren. UW helpt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij het verkrijgen van passend werk. Daardoor is de eiland bezetting (1 fte) bij ICT weggenomen.

Het College gebruikt een Document Management-systeem voor het oordelenproces. In 2015 is door Novadoc gewerkt aan het vervangen van het verouderde Flynet. Hoewel de oplevering gepland stond voor 2015 kon het systeem nog niet voldoende getest worden. Oplevering vindt daarom plaats in 2016.

Om werken op afstand mogelijk te maken voor de medewerkers van het College werd gebruik gemaakt van JEP. In 2015 kwam het bericht dat de ontwikkeling van JEP is stopgezet omdat het systeem te omslachtig en storingsgevoelig is. Na een onderzoek naar alterna-tieven is besloten medewerkers via de mobiele applicatie GOOD toegang tot de virtuele werkplek te bieden. Aangezien ook de telefooncentrale en telefoontoestellen aan vervanging toe waren, worden alle medewerkers uitgerust met een Smartphone. Daardoor zijn zij niet alleen intern, maar ook extern bereikbaar, en hebben zij ook buiten kantoor toegang tot hun agenda, email en documenten. Dit wordt mede gefaciliteerd door een nieuwe telefooncentrale, die ook helpt de bereikbaar-heid en workflow van de Front office te verbeteren.

HuisvestingHet College voor de Rechten van de Mens is gehuisvest in het centraal gelegen Utrecht. Het pand aan De Kleinesingel 1-3 is goed toegankelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Naar aanleiding van de financiële evaluatie is het huurbudget van het Ministerie naar het College over gegaan. Het huurcontract met de verhuurder IVAST is verlengd en de huurkosten zijn naar beneden gesteld.

Het College blijft in het huidige bedrijfspand gevestigd. Het kantoor is voorzien van nieuw tapijt en in diverse openbare ruimtes zijn er pvc vloeren gelegd. De levens-duur is hierdoor langer en de vloeren zijn eenvoudiger te reinigen. Ook de zittingszalen kregen een opknapbeurt. Het meubilair is vervangen en voldoet aan de huidige Arbo-normen. Het nieuwe meubilair is eenvoudiger aan te passen en te verplaatsen, zodat de zittingszalen nu ook sneller en beter bruikbaar zijn voor vergaderingen en bijeenkomsten. De toegangsbeveiliging is aangepast door middel van een sluissysteem.

Er zijn controle camera’s geplaatst bij de toegang van de parkeergarage en de toegangsdeur in de parkeer garage naar het College. Hierbij is uiteraard rekening gehouden met de wettelijke kaders inzake privacy. Bij het secreta-riaat zijn extra aansluitingen gerealiseerd om sneller te kunnen handelen bij toegang van bezoekers. ■

Jaarverslag 2015 49

Bijlagen


VoorzitterMr. Adriana van Dooijeweert – vanaf 1 september 2015Sinds 1 september 2015 is Adriana van Dooijeweert voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. Hiervoor was zij voorzitter van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken. Daarnaast is zij bijna dertig jaar werkzaam geweest als rechter en coördinerend vice president in verschillende sectoren van de rechtbanken in Den Bosch en Den Haag. Van Dooijeweert volgt Laurien Koster op, die op 12 juni 2015 afscheid heeft genomen als voorzitter. Aan de benoeming tot voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens is een termijn van zes jaar verbonden.

Mr. Laurien Koster – tot 12 juni 2015Laurien Koster gaf als voorzitter van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) leiding aan het traject van externe oriëntatie dat uitmondde in een kwartierma-kersrol van de CGB voor oprichting van het College voor de Rechten van de Mens en de integratie van de beide instituten. Zij behartigt het belang van mensen-rechten in Nederland ook internationaal binnen Europa en de mensenrechtelijke infrastructuur van de Verenigde Naties. In haar loopbaan binnen de advoca-tuur en rechterlijke macht heeft zij brede inhoudelijke ervaring opgedaan op rechtsterreinen als familie- en jeugdrecht, faillissement en schuldsanering, burgerlijk recht en strafrecht en gedwongen zorg en toezicht op jeugd detentie; terreinen die nauw verbonden zijn met mensen rechten. In bestuursfuncties, onder meer als president van de rechtbank Alkmaar, was zij verant-woordelijk voor en betrokken bij diverse verandertrajec-ten ter bevordering van klantgerichtheid en toegankelijkheid van de rechtspraak. Sinds juni 2013 is zij lid van de Advisory Board van de nieuw te starten Advanced Master Human Rights aan de Universiteit van Leiden.

OndervoorzittersMr. Emile HofhuisEmile Hofhuis werkt sinds 2007 bij de Commissie Gelijke Behandeling dat is opgegaan in het College voor de Rechten van de Mens. Voor die tijd werkte hij bij de MBO-Raad (voorheen de BVE-Raad) waar hij zich vooral bezig hield met het thema arbeidsvoorwaarden en juridische aangelegenheden. Zo voerde hij onder

meer de onderhandelingen met de vakbonden over de arbeidsvoorwaarden voor het MBO. Naast zijn werk voor het College is Emile Hofhuis voorzitter van de interne geschillencommissie arbeidsvoorwaarden van het ROC Mondriaan in Den Haag en van de Interne Bezwarencommissie FUWA PO van de Stichting Protestants Christelijk Onderwijs te Utrecht.

Dr. mr. Jan-Peter LoofJan-Peter Loof is naast zijn werk als collegelid universitair docent Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, senior research fellow en bestuurslid van de landelijke Onderzoekschool Rechten van de Mens (School of Human Rights Research) en hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten/NJCM-Bulletin. Verder werkt hij mee aan de EHRM-jurisprudentierubriek in het Nederlands Juristenblad, is hij medewerker constitutioneel recht en mensenrechten van het Militair Rechtelijk Tijdschrift en annotator in het SDU-jurisprudentietijdschrift European Human Rights Cases.

CollegeledenDrs. Kathalijne BuitenwegKathalijne Buitenweg is sinds oktober 2012 lid van het College voor de Rechten van de Mens. Zij promoveert aan de rechten faculteit van de Universiteit van Amsterdam, schrijft over sociaal-economische mensen-rechten en is lid van de commissie mensenrechten van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. Tien jaar lang (1999-2009) was zij Europarlementariër voor GroenLinks. In deze functie heeft zij zich vooral bezig gehouden met gelijke behandeling, terrorismebestrijding, asiel, migratie en strafrecht. Daarnaast heeft zij zich ingezet voor vrouwenrechten, als voorzitter van het Clara Wichmann proefprocessenfonds en ambassadeur van MyBody. Zij is lid van de Raad van Toezicht van ProDemos en voorzitter van de Toneelmakerij. Kathalijne Buitenweg heeft een doctoraal in Europese Studies en in Amerikanistiek.

Prof. mr. Jos DuteJos Dute is, behalve lid van het College voor de Rechten van de Mens, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Bijlage 1 Het College

Jaarverslag 2015 51

Zijn specialisme is gezondheids recht. Hij is lid van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek, het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Zwolle, de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie voor Noord-Brabant en Limburg, de toetsingscommis-sie verstrekking doodoorzaken CBS en het bestuur van de Vereniging voor Gezondheidsrecht. Verder is hij voorzitter van de klachtencommissie van de Optometristen Vereniging Nederland. Tot slot is hij redactielid van het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht en het European Journal of Health Law. Dr. mr. Carina van EckCarina van Eck heeft een achtergrond als wetenschapper, programmamanager en adviseur op het gebied van terrorismebestrijding, de aanpak van geweld, het vreemdelingenvraagstuk en internationale samenwer-king (EU/VN). Zij werkte onder meer voor het ministerie van Justitie, de Nationaal Coördinator Terrorisme-bestrijding (NCTb) en de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen (UNHCR) in Génève. In 1997 promoveerde Carina van Eck in Duitsland op onderzoek waarin de bescherming en de rechtspositie van vluchtelingen in het kader van mensenrechtenverdragen centraal staat. Carina van Eck is vanaf maart 2010 werkzaam bij de Commissie Gelijke Behandeling, dat is opgegaan in het huidige College voor de Rechten van de Mens. Sinds mei 2014 is zij lid van de Raad van Advies van het Instituut voor Immigratierecht van de Universiteit Leiden.

Mr. Stans GoudsmitStans Goudsmit was jarenlang advocaat met vreemde-lingenrecht en nationaliteitsrecht als specialisme. De bescherming van de mensenrechten van haar cliënten maakte een belangrijk deel uit van haar functie. Twaalf jaar lang was zij lid van de Raad van Advies van het Instituut voor Immigratierecht van de Universiteit Leiden (2001-2013). Sinds 2008 werkt zij bij de Commissie Gelijke Behandeling, het huidige College voor de Rechten van de Mens. Daarnaast is zij buurtbemiddelaar in de gemeente Utrecht. Mr. Dick HoutzagerDick Houtzager werkt sinds begin 2010 bij de Commissie Gelijke Behandeling, het huidige College voor de Rechten van de Mens. Eerder deed Dick Houtzager ervaring op als rechtshulpverlener en werkte hij in Pakistan en

Tanzania. Na terugkeer uit Afrika specialiseerde hij zich in het Europees en internationaal recht, met speciale aandacht voor de thema’s ras en handicap. Bij Art.1 deed hij ervaring op met onderzoek en voorlichting. Hij is enkele jaren voorzitter geweest van SOLGU, een belangenbehartiger voor mensen met een handicap. Naast zijn werk bij het College is Dick Houtzager redac-tielid van het Journaal Vreemdelingenrecht en lid van de Permanente Commissie van deskundigen in het internationaal vreemdelingenrecht, de Commissie Meijers. Prof. mr. Nicola JägersNicola Jägers is sinds de opening in oktober 2012 werkzaam bij het College. Hiernaast is zij hoogleraar International Human Rights Law bij de vakgroep Europees en Internationaal Recht van Tilburg Law School. Binnen deze functie onderzoekt zij de gevolgen van de globalisering en de economische crisis op de verwezenlijking van de rechten van de mens. Zij beschikt over brede kennis van de economische, sociale en cul-turele rechten en is deskundige op het gebied van de rol en positie van niet-statelijke actoren zoals multi-nationale ondernemingen en Non-Gouvernementele Organisaties (NGOs). Nicola Jägers is tevens lid van de kernredactie van de Netherlands Quarterly of Human Rights (NQHR), het bestuur van de landelijke onder-zoekschool Rechten van de Mens, het algemeen bestuur van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht (KNVIR) en de Commissie Advies Volkenrechtelijke Vraagstukken (CAVV).

Plaatsvervangende ledenMr. Ch. van der BasDr. mr. Th. van BurgtMr. P. de CasparisMr. L. DoyerProf. dr. Ph. EssedMr. drs. P. van GeelMr. D. GhideiMr. B. RomkesMr. H.J. Vilters


VoorzitterLars van TroostLars van Troost is werkzaam bij Amnesty International Nederland (AINL). Als senior adviseur beleid en strategie leidt hij daar het bureau Strategische Verkenningen. Eerder was hij bij AINL onder meer hoofd Politieke Zaken en Persvoorlichting (2008 - 2013), hoofd Externe Betrekkingen (2004 - 2008), hoofd Vluchtelingen (2002 - 2004) en coördinator Politieke Zaken (1998 - 2002). Tussen 1995 en 2010 vertegenwoordigde hij Amnesty International bij diplomatieke onderhandelingen over het Internationaal Strafhof in New York, Rome, Den Haag en Kampala.

Vaste ledenRaad voor de rechtspraak – Mr. Frits BakkerFrits Bakker studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen en promoveerde ook bij deze universiteit. Na de studie en de militaire dienst werd hij in 1979 raio in de rechtbank Breda. Aansluitend werd hij rechter in deze rechtbank (werkzaam in de sectoren civiel recht en strafrecht). In 1991 volgde benoeming tot vicepresi-dent en een overstap naar de rechtbank Haarlem, waar hij als kamervoorzitter en later sectorvoorzitter werk-zaam was in de sectoren strafrecht en civiel recht. In 1999 werd hij president van de rechtbank Haarlem en vervolgens in 2008 president van de rechtbank Den Haag. Vanaf 1 juli 2012 is hij gestart als lid/CIO van de Raad voor de rechtspraak waar hij sinds 1 april 2013 tevens fungeert als waarnemend voorzitter. Op 1 juli 2013 is hij benoemd tot voorzitter van de Raad voor de rechtspraak.

Nationale ombudsman - Mr. Reinier van ZutphenReinier van Zutphen is sinds 1 april 2015 de Nationale ombudsman. Hij heeft zeer ruime ervaring als rechter in Utrecht, Den Haag, Almelo, Luxemburg, Amsterdam, Curaçao en Alkmaar. Hij was daarnaast onder meer voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak. Voor zijn benoeming tot Nationale ombudsman was hij werkzaam als president van het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Autoriteit Persoonsgegevens – Mr. Jacob KohnstammJacob Kohnstamm is in 2004 benoemd tot voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens. Voor zijn benoe-ming was de heer Kohnstamm vanaf 1999 lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal voor D66. Daarnaast was hij voorzitter van een groot aantal organisaties en commissies, waaronder de Regieraad ICT Politie. Hij was staatssecretaris van Binnenlandse Zaken van 1994 tot 1998 en in het bijzonder verantwoordelijk voor het ontwikkelen van het Grotestedenbeleid. De heer Kohnstamm is ook een aantal jaren lid van de Tweede Kamer geweest voor D66. Ook was hij van 1982 tot 1986 partijvoorzitter van deze partij.

LedenProf. dr. Klara BoonstraKlara Boonstra is werkzaam als beleidsjurist bij de Vakcentrale FNV waar zij zich vooral bezighoudt met onderdelen van het private arbeidsrecht, de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming, medezeggenschap en ondernemingsrecht, alle op nationaal, Europees en internationaal niveau. Tevens is zij werkzaam als hoog-leraar Internationaal Sociaal recht aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. In 1996 promoveerde zij aan de Universiteit Leiden op een onderzoek naar de invloed van de regelgeving van de ILO op het Nederlandse arbeidsrecht, in het bijzonder de collec-tieve arbeidsvoorwaardenvorming. Drs. Glenn HelbergGlenn Helberg is al jarenlang werkzaam als kinderen jeugdpsychiater. Daarnaast is hij sinds vier jaar voorzitter van het Overlegorgaan Caribische Nederlanders (OcaN), dat als taak heeft de Nederlandse overheid te adviseren, gevraagd en ongevraagd inzake integratie en participatie thema’s van migranten en van Caribische Nederlanders in het bijzonder. De heer Helberg is bestuurslid van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM) en was eerder ook coördinerend voorzitter.

Bijlage 2 De Raad van Advies

Jaarverslag 2015 53

Mr. Marianne KroesMarianne Kroes is tot het najaar van 2012 werkzaam geweest als senior juridisch beleidsmedewerker bij de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad. Daarnaast heeft zij ervaringen opgedaan als lid van de Nederlandse delegatie bij de onderhandelingen over het VN-Verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking en de daarop volgende inspanningen om dit verdrag in Nederland geratificeerd en geïmplementeerd te krijgen. Mr. Sieto de LeeuwSieto de Leeuw is managing Director Group Social & Public Affairs Randstad Holding. Daarnaast is hij onder meer bestuurslid bij VNO-NCW, bestuurslid bij de Algemene Bond Uitzendondernemingen en bestuurslid bij de Stichting Microfinanciering en Ondernemerschap Nederland. De heer De Leeuw studeerde rechten aan de Universiteit van Tilburg. Hij heeft specifieke expertise op het terrein van arbeidsverhoudingen en op het gebied van beleid en weten regelgeving op het terrein van de arbeidsmarkt. Prof. dr. Barbara OomenBarbara Oomen is hoogleraar Sociologie van de Mensenrechten aan de Universiteit Utrecht. Per 1 april 2012 is mevrouw Oomen dean van het University College Roosevelt Academy. Haar onderzoek gaat over de wijze waarop mensenrechten werkelijkheid worden, onder andere in mensenrechtensteden. Daarnaast is zij projectleider van Going Glocal. Eerder was mevrouw Oomen voorzitter van het Platform Mensenrechten-educatie, lid van de Staatscommissie Grondwet en lid van de Commissie Mensenrechten van de Adviesraad Internationale Vraagstukken.

Mr. André RouvoetAndré Rouvoet was eerder jarenlang lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en fractievoorzitter van de Christenunie-fractie. In het kabinet Balkenende IV (20 februari 2007 – 14 oktober 2010) was hij minister voor Jeugd & Gezin, tevens vice-premier. Van 23 februari 2010 tot 14 oktober 2010 was hij demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Nu is hij onder meer voorzitter van de brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland. Verder is hij actief als bestuurder en toezichthouder op diverse domeinen. Hij heeft specifieke expertise op het terrein van zorg-, welzijn-, jeugdzorg- en onderwijsorganisaties en, uiter-aard, op het vlak van politieke verhoudingen. In zijn politieke carrière heeft hij altijd bijzondere interesse gehad voor staatsrecht en vraagstukken rond (de bot-sing van) grondrechten. Prof. dr. Saskia WieringaSaskia Wieringa is werkzaam als bijzonder hoogleraar op het terrein van seksuele rechten en vrouwenrechten aan de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam Institute for Social Science Research. Daarnaast heeft zij verregaande kennis op het gebied van de Islam. Zij is voorzitter van de Stichting IPT 1965 dat een Peoples Tribunal organiseert over de genocide en mensenrechten-schendingen in Indonesië na 1 oktober 1965. Eerder was zij directeur van Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis.


Beer BoneschanskerBeer Boneschansker is vader van een 27-jarige ernstig meervoudig gehandicapte dochter. Beer richt zich op het versterken van de positie van de mensen met een handicap. Zo was hij voorzitter van de BOSK en bestuurs-lid bij Per Saldo. Nu werkt hij als artistiek leider bij Stichting 5D waar hij zich maakt sterk voor de rol van jongeren met een handicap in de professionele podiumkunsten.

Bianca van der HorstBianca van der Horst werkt als social media manager voor organisaties die zich sterk maken voor het ten volle realiseren van mensenrechten. Bianca is van mening dat kennis over je rechten essentieel is voor positieve verandering en empowerment. Zelf ervaart zij dit als zelfstandig ondernemer met een zwaar gehoorverlies.

Henriëtte Sandvoort Henriëtte Sandvoort werkt bij de LFB, een belangen-organisatie door en voor mensen met een licht verstan-delijke beperking. Zij heeft zelf naast een licht verstandelijke beperking, een visuele beperking. Henriëtte werkt als ervaringsdeskundige binnen de afdeling Scholing en Training, zit in de programma-commissie van het NPG en geeft trainingen aan professionals.

Xandra KosterXandra Koster werkt als rouwbegeleider en is voorzitter van de landelijke patiëntenvereniging van Ehlers-Danlos patiënten: de VED. Daarnaast is zij trainer bij 113Online.

Mandy MienesMandy Mienes kreeg begin jaren ‘90 te maken met een fysieke beperking en maakt daarom gebruik van een rolstoel en/of stok. Mandy werkt bijna 18 jaar beleids-matig in de maatschappelijk sector cliëntenparticipatie Wmo en seksuele diversiteit vraagstukken.

Bijlage 3 Klankbordgroep VN verdrag mensen met een beperking

Documents

JAARVERSLAG - College voor de Rechten van de Mens...College voor de Rechten van de Mens Kleinesingel 1-3 Postbus 16001 3500 DA Utrecht T 030 888 38 88 Teksttelefoon: 030 888 38 29