Jaitzubia Ibilbide autogidatua

Salina

1

San Pablo

2

Jatorrian, mareen arteko eremu bat izan zen; gaur egungo Amuteko kirol gunea antzinako gatzagabaten gainean kokatua dago kokatua (toki-izenak berak dioen bezala).

Euskal kostaldean betidanik izan dira, eta gaur egun ere badira, oso gatzaga gutxi (hau da, gatza

lortzeko tokiak).

Jaitzubiko erreka, bestalde, inguruko mendietan sortu eta estuarioan itsasoratzen da. Bertan,

ekosistema bereizgarri bat osatu du: padura (itsasoa eta erreka elkartzen diren tokia). Ingurune

hori mareen mende dago, eta mareek estuarioaren erritmoa baldintzatzen dute, biologiaren nahiz

paisaiaren aldetik.

Paisaia mareekin aldatzen da.

Itsasgoran, urak erabat estaltzen du kanala. Itsasbeheran, berriz, erdiko kanal bat urpean egoten

da beti. Errekak kanal hori erabiltzen du, eta aldeetan, lupetz-hondartzak edo sedimentu meheen

hondartzak daude, landaretzarik gabekoak, marea etengabe ari baita gora eta behera. Horri behe

padura esaten zaio. Hondartza horietan oso aberatsa da bizitza ornogabea (anelidoak, krustazeoak,

moluskuak) eta hegaztientzat elikatzeko eremu nagusia da.

Toki honetan gabarra baten hondarrak daude: itsasontzi tradizional bat da, hondoa laua du eta,

antzina, estuarioan erabiltzen zen gauzak garraiatzeko eta azpiak drainatzeko (azpiko harea eta

lohiak ateratzeko).

Ertzetan sedimentua metatzen da, eta kota altuagoa da. Ertzetatik hurbil, landaretza-eraketa

halofiloak hazten dira (hau da, gaiztasunari aurre egiten dioten landareak).

Zubitik hasita, errekan gora, Bekoerrotako erreka txikiaren bi aldeetan, horma txiki zaharrak

ikusiko ditugu. Lezoiak dira. Erdi Aroan eraikitzen hasitako dikeak dira, padura-eremuak

isolatzeko eta nekazaritza-lurrak egiteko. Lur horiei itziak esaten diete (itxiak).

Antzina, Bekoerrotako errekan gora hiru errota zeuden: Bekoerrota, Erdikoerrota eta Goikoerrota.

Mariandreseneko

zubia

3

Aingiraportu

4 Donejakue Bideko adar batek inguru hau zeharkatzen du. Horregatik, Donejakueri buruzko

toki-izen asko dago (Santiagolarre, Santiago-kalea, Santiagoko harrobia) eta, hemendik ez oso

urrun, badago apostoluari eskainitako ermita bat (Santiagotxo).

Seinaleztatua dagoen Donejakue Bidea San Pabloko zubitik sartzen da natura-gunean,

Aingiraportu eta Mariandreseneko zubia zeharkatzen ditu eta, ondoren, Guadalupeko ermitara

igotzen da. Gure aurrean zutik Jaizkibel mendia dago (547 m), eta Txingudi bezala, hori ere

Natura 2000 Sarean dago sartuta. Mendi hori da estuarioa inguruko ingurunearekin elkartzen

den toki bakarra; hau da, hiriak eta azpiegitura handiek eragindako hesi-efekturik gabeko toki

bakarra da.

Ibilbide hau sortu da Jaitzubiak bere osotasunean paisaiarenaldetik dituen natura -eta kultura- balioak ezagutzeko.Jaitzubiko erreka Txingudiko hezegunearen zati garrantzitsubat da.Padura itsas ingurunearen eta ibai-ingurunearen artekotrantsizio-eremua da, horixe du ezaugarri, eta, hezegune hau2004an ingurumenaren aldetik leheneratu ondoren, horrelakoeremurik adierazgarriena da. Ibilbide hori bi norabideetakoedozeinetan egiteko eta hainbat geldiunetan pausatzen da.Geldiune bakoitzari kasuan kasuko toki-izena eman zaio.Arropa eta oinetako egokiak, eta prismatikoak lagungarriakizango zaizkigu bisitari probetxua ateratzeko.

Minigida tematikoek florarik, faunarik eta habitatik adierazgarrienakidentifikatzeko aukera emango digute (Txingudi Ekoetxean daude eskura

eta www.euskadi.net/txingudi webetik jaitsi daitezke).

Jaizkibel menditik jaisten den erreketako bat da. Ur gezako erreka-bazterretako baso bereizgarria

haltzadia da. Hori bezalako errekek eta erreka inguruko basoek funtzio garrantzitsu bat

betetzen dute: Txingudiren eta Jaizkibelen arteko lotura naturalak dira, edo bestela esanda,

korridore berdeak.

Jaitzubiko errekak meandro zabalak egiten ditu inguru honetan. Haritz kanduduneko baso

txiki bat kontserbatu da. Hariztiak, antzina, haran eta mendixka hauek estaliko zituen eta

beheko lurren baso bereizgarria zen.

Bideari ibaian gora jarraituta, Arriportu begiztatuko dugu, hau da, harria kargatzeko tokia.

Izan ere, toki horretan, Zigarroko harrobitik Bagoibidean behera ekarritako harria ontziratu

eta, marea aldekoa zenean, gabarretan garraiatzen zen (gaur egun, ez da bide horren arrastorik

antzematen).

Europatik etor zitezkeen erasoei aurre egiteko Frankismoak sortu zuen gotorleku-sareko

bunker bat da. Ez zen inoiz erabili.

Inguru honetan oraindik ere marearen eraginpean gaude, baina ez da indarrez iristen, ez dira

lupetz-hondartzak osatzen, eta ibai-pasaia da nagusi.

Marearen muga Urdanibiko ibia bada ere (aurreraxeago, barrualderantz), Telleriaurrea alde

honetako flora-osaketak adierazten du ur gezak garrantzi handiagoa duela eta barrualdeko

paisaia bereizgarriago batean gaudela bokaleko paisaia batean baino.

Mareen eremuarekin lotura duten errekak oso habitat egokiak dira oso urria den arrain

batentzat: arrain hiruarantza (Gasterosteus aculeatus).

Paduraren goialdean lezkadia da nagusi eta lezka-masa homogeneoak daude.

Lezka landare gramineoa da, eite altukoa eta egitura trinkokoa. Lezkadia, beraz, oso toki

aproposa da hegazti babestuak aterpetzeko, elikatzeko eta ezkutatzeko: lezkari arrunta eta

uroilanda handia, adibidez. Goraxeago dagoen kotan sahastia-milazkadia dago, hainbat

sahatsek eta milazkak osaturik.

Zarautzeneazpi

6

Antonzolo

7

Zaldiferra

8

Bunker

9

10

Telleriaurrea

Jaitzubia Ibilbide autogidatua

Ur gezako aintzira da, eta hori ez da ohikoa kostaldean. Aintzira horrek dituen prozesu eta

dinamika bereziak ez dira paduraren gainerakoan daudenak bezalakoak: mareetatik isolatua,

euri-urak elikatzen du eta urtarokotasun naturalari lotuta dago (udan, ur maila jaisten da).

Hegazti ugaltzaileak bizi dira, hala nola kopetazuri arrunta, basahatea, txilinporta txikia edo

uroilanda handia.

San Joakin

5

1

23

4

5

6 7

8

9

10

Jait

zub

ia Ib

ilbid

e au

tog

idat

ua