Upload
edgard
View
224
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Poszukiwanie nowego zatrudnienia wymaga dobrego zaplanowania. Autorka podpowiada, jak radzić sobie z emocjami po zwolnieniu oraz jak podkreślić swoje atuty i mocne strony podczas szukania nowego zatrudnienia. Dowiesz się, od czego, gdzie i jakimi metodami zacząć szukanie pracy, aby przyniosło oczekiwany efekt.
Citation preview
3
Spis treści
Od autorki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Kiedy utrata pracy staje się faktem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
To niemożliwe – a jednak straciłeś pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Koszty emocjonalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Koszty społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Koszty finansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Działania i zachowania destrukcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Zaprzeczanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Racjonalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Targowanie się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Długie wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Ucieczka w alkohol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Jak stawić czoła utracie pracy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Bierność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Kolejny etap życia zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Perspektywa korzyści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2. Pierwszy krok do zmiany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Odbudowa solidnych fundamentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Nazywanie rzeczy po imieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Przyjmowanie pomocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Pielęgnowanie ról . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Przepis na sukces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Jasny cel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Wizjonerstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Konsekwencja w działaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Koncentracja na celu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Wiara w sukces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Pasja w działaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Traktowanie trudności jak wyzwań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
DO_UTRATY.indb 3 2012-07-05 21:02:58
4 www.samosedno.com.pl
3. Twoja marka na rynku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Kandydat do pracy jako produkt na rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Twoja wyjątkowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Zysk dla pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Przewaga konkurencyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Kultura osobista i organizacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Budowanie osobistej marki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Wizerunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Doświadczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Umiejętności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54System wartości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Ograniczenia i przeciwwskazania przy poszukiwaniu pracy . . . . . 55Obiektywne ograniczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Przeciwwskazania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Samoograniczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4. Samopoznanie warunkiem sukcesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Motywacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Odpowiednie środowisko pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Otoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Realizowane zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Korzyści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Dopasowanie osoby i środowiska pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Rola zainteresowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Decyzje o kierunku kształcenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Wzbogacanie osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Organizacja czasu wolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Element przewagi konkurencyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Czego właściwie szukam? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Wizualizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73Mind mapping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5. Zanim wyruszysz na podbój rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Wiedza to podstawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Pracownicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Osoby poszukujące pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Instytucje kształcące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Emeryci i renciści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
DO_UTRATY.indb 4 2012-07-05 21:02:58
5
Zainwestuj w siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Wygląd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Wiedza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Planowanie efektywnych poszukiwań pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Kiedy zacząć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Jak szukać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Gdzie szukać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
6. Dokumenty aplikacyjne twoją wizytówką . . . . . . . . . 97
List motywacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Główne zasady pisania listu motywacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . 99
Życiorys zawodowy (CV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Rodzaje życiorysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102Niezbędne elementy życiorysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Dodatkowe informacje, które można zamieścić w życiorysie . . . 105Przerwy w zatrudnieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Krótkotrwałe zatrudnienie zakończone przez pracodawcę . . . 106Czego nie należy umieszczać w życiorysie? . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Główne zasady pisania życiorysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
7. Decydujący etap: rozmowa kwalifikacyjna . . . . . . . . . 113
Jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej? . . . . . . . . . . . . . . 114Informacje o przyszłym pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114Dokumenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Trasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Przebieg rozmowy: argumenty na twoją korzyść . . . . . . . . . . . . 117Wizerunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Przestrzeń i czas rozmowy kwalifikacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Przestrzeń rozmowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120Dobrze wykorzystaj czas rozmowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123Najczęstsze pytania i najwyżej cenione odpowiedzi . . . . . . . . . 124Twoje pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Inne elementy rozmowy kwalifikacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132Testy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132Weryfikacja umiejętności w zadaniach praktycznych . . . . . . . . 133
Pozostaw dobre wrażenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
8. Rozwiązania alternatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Samozatrudnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138Nowe kwalifikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139Inne formy zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
DO_UTRATY.indb 5 2012-07-05 21:02:58
6 www.samosedno.com.pl
9. Mity dotyczące zatrudniania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Test sprawnego poruszania się po rynku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Dodatek 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154Wzory listów motywacyjnych
Dodatek 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158Wzory życiorysów zawodowych
DO_UTRATY.indb 6 2012-07-05 21:02:58
14
Jak skutecznie szukać pracy?
www.samosedno.com.pl
To niemożliwe – a jednak straciłeś pracę
Byłeś znakomitym specjalistą. Znałeś się na swojej pracy, do każdego zadania pod-
chodziłeś z pasją. Przełożeni cenili cię i z uznaniem opowiadali publicznie o twoich
osiągnięciach. Pracowałeś rzetelnie i miałeś dobre relacje ze współpracownikami.
Byłeś spokojny o swoją pracę; przekonany, że restrukturyzacja i redukcja etatów cię
nie dotyczą. Pewnego dnia jednak podziękowano ci za współpracę. Otrzymałeś wy-
powiedzenie.
Koszty emocjonalne
Utrata pracy to przede wszystkim bardzo silne przeżycie emocjonalne, będące
jednym z najważniejszych stresogennych czynników w życiu. Najczęściej pierw-
szym dominującym uczuciem po utracie pracy jest szok, niedowierzanie i zasko-
czenie. Te odczucia są silniejsze, jeżeli otrzymałeś wypowiedzenie po raz pierwszy
w życiu.
Fakt utraty pracy, jak każde dramatyczne wydarzenie, dociera do ludzkiej świado-
mości stopniowo, wywołując negatywne myśli. Zaczynasz prowadzić monolog
wewnętrzny, dochodząc do następujących wniosków: „Tyle lat uczciwej pracy, lo-
jalności – bez sensu!”, „Mam zapłatę za to, że jak trzeba było coś pilnie skończyć,
to siedziałem po godzinach”, „Skoro mnie zwolnili, widocznie jestem do niczego”,
„Co ja teraz zrobię? Przecież nic więcej nie umiem. Znam się tylko na tej robocie…”.
Uwaga – warto przerwać jak najszybciej ciąg negatywnego myślenia, ponieważ to
prosta droga do poważnych kłopotów z właściwą samooceną.
Przed tobą kolejny bardzo trudny etap: o utracie pracy trzeba powiedzieć najbliż-
szym. Im szybciej to zrobisz, tym lepiej. Dzięki temu nie zostaniesz z problemem
sam, a najbliżsi, świadomi nowej sytuacji, będą cię wspierać w dążeniu do jak naj-
szybszej zmiany. Akceptacja faktu utraty pracy i rozmowa z osobami, którym ufasz,
jest pierwszym krokiem do wyjścia z trudnego położenia.
DO_UTRATY.indb 14 2012-07-05 21:02:59
15
Rozdział 1. Kiedy utrata pracy staje się faktem
Zapamiętaj
Jeśli zostałeś zwolniony z pracy, powiedz o tym otwarcie osobom, na któ-
rych wsparcie możesz liczyć. Utrata zatrudnienia może dotyczyć każdego,
bez względu na status, zajmowane stanowisko, wykształcenie czy staż pracy.
Nie możesz w nieskończoność udawać, że jak zwykle wychodzisz do pracy,
więc nie uciekaj w kłamstwo.
Jeżeli jesteś już gotów, aby poinformować najbliższych o tym, że straciłeś posadę,
musisz zdecydować, jak im to powiedzieć. Najlepiej użyć krótkich i zwięzłych słów.
Wykorzystaj okazję, gdy będziecie wszyscy razem, np. podczas wspólnego posiłku.
Trzymaj się faktów i staraj się nie dociekać przyczyn. Często prawdziwe powody
zwolnienia są zupełnie inne od o�cjalnych. Nie próbuj snuć domysłów, ponieważ
zmarnujesz na to wiele pozytywnej energii.
Przykład
Byłam menedżerem w międzynarodowej firmie. Wyniki ostatniej oceny okre-
sowej upewniły mnie, że przełożony jest zadowolony z naszej współpracy oraz
z rezultatów podejmowanych przeze mnie działań. Fakty okazały się jednak
inne: kilka tygodni po rozmowie oceniającej otrzymałam wypowiedzenie.
Wiadomość o zwolnieniu była dla mnie prawdziwym szokiem. Samodzielnie
wychowuję dwoje dorastających dzieci, utrzymuję dom, wspieram babcię
wymagającą stałej opieki… Kiedy w pełni uświadomiłam sobie fakt utraty
pracy, największym problemem było dla mnie przekazanie tej wiadomości
dzieciom. Bałam się, że cały świat rozsypie im się jak domek z kart. Porozma-
wiałam o tym z moją serdeczną przyjaciółką. Poradziła mi zaufać mądrości
własnych dzieci i jak najszybciej powiedzieć im prawdę, jednak ja nadal nie
potrafiłam sobie tego wyobrazić. W końcu postanowiłam przekazać dzieciom
złą wiadomość podczas niedzielnego obiadu. Ich reakcja mile mnie zasko-
czyła. Przyjęły wszystko ze zrozumieniem i mocną wiarą, że poradzę sobie
z tą sytuacją. Mam wrażenie, że mówiąc otwarcie i szczerze, wzmocniłam
ich zaufanie. Od tamtej chwili czynnie zaangażowały się w moje działania:
pomagały mi w wyszukiwaniu i zamieszczaniu informacji w internecie (są
w tym znacznie sprawniejsze ode mnie). Przyznam, że kamień spadł mi z ser-
ca: od najmłodszych lat wpajałam dzieciom, żeby zawsze mówiły prawdę,
a sama byłam o krok od kłamstwa.
Agnieszka, socjolog
DO_UTRATY.indb 15 2012-07-05 21:02:59
16
Jak skutecznie szukać pracy?
www.samosedno.com.pl
Utrata pracy może zostać różnie odebrana przez otoczenie. Inaczej postrzegane
jest zwolnienie pracownika w wyniku likwidacji zakładu pracy czy stanowiska,
a inaczej, gdy uzasadnieniem decyzji pracodawcy jest utrata zaufania do pracow-
nika. Choć w pierwszym przypadku przyczyny są jasne, racjonalne i powszechnie
znane, nie zmienia to negatywnej reakcji na wieść o zwolnieniu. Niezależnie od
przyczyn utraty pracy zachowaniu osób z twojego otoczenia może towarzyszyć:
zaskoczenie. Jeśli nic nie wskazywało na to, że możesz stracić pracę, nie dziw się,
jeśli najbliżsi są tym faktem bardzo zaskoczeni. Być może będą próbować znaleźć
logiczne uzasadnienie tego wydarzenia, doszukując się jego przyczyn w pierw-
szej kolejności w twoich działaniach. Daj im czas na oswojenie się z nową sytuacją.
Nie wdawaj się w dyskusję, która nic nie zmieni.
złość. Wiadomość o utracie pracy wywołuje niekiedy silną negatywną reakcję
emocjonalną. Złość może być skierowana na ciebie i pracodawcę. Często prowa-
dzi do kłótni z błahych powodów. Odreagowanie negatywnych odczuć pozwala
jednak na szybkie oczyszczenie atmosfery i racjonalne spojrzenie na sytuację.
Przemilcz wybuchy złości i poczekaj, aż emocje opadną.
bezradność. Sytuacja, kiedy ktoś pozbawia cię pracy, może wywołać w najbliż-
szych poczucie bezradności. Wynika to ze świadomości braku wpływu na zmianę
decyzji i możliwości udzielenia skutecznej pomocy. Najbliżsi często są zakło-
potani, nie mając pomysłu na żadne działanie. Przyjmij taką reakcję ze zrozumie-
niem. Utrata pracy nie jest jedyną sytuacją w życiu ludzi dorosłych wywołującą
poczucie bezradności.
strach przed przyszłością. Praca zawodowa oraz otrzymywane za nią wynagro-
dzenie dają poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Stanowią o standardzie życia.
Utrata zatrudnienia wywołuje poczucie niepewności. Jest ono tym silniejsze, im
mniej stabilna jest sytuacja na rynku pracy. Przyjmij obawy najbliższych jako natu-
ralną reakcję na realne zagrożenie dla ich poczucia bezpieczeństwa.
życzliwość. Zjawisko bezrobocia występuje na polskim rynku pracy wystarczają-
co długo, aby traktować je jako stały element życia społecznego i gospodarczego.
Obecnie społeczna ocena faktu utraty pracy jest inna niż dawniej. Coraz rzadziej
ludzie z otoczenia bezrobotnego, w tym także osoby najbliższe, reagują potępie-
niem; coraz częściej starają się pomóc i doradzić. Przyjmij z wdzięcznością życzli-
we zachowania.
wsparcie. Gotowość do konkretnej pomocy w różnym zakresie jest najbardziej
korzystną dla ciebie reakcją otoczenia. Wsparcie może przejawiać się w rozmaity
sposób, np. w formie rozmowy, wspólnego wyjścia z domu, polecenia innemu
DO_UTRATY.indb 16 2012-07-05 21:02:59
17
Rozdział 1. Kiedy utrata pracy staje się faktem
Zapamiętaj
pracodawcy czy pomocy �nansowej. Zawsze jest dla ciebie pozytywnym komuni-
katem, że nie jesteś sam ze swoim problemem.
zrozumienie. Przyjęcie informacji o utracie pracy ze zrozumieniem daje poczucie
spokoju i pozwala spojrzeć na sytuację we właściwym świetle. Sprawia, że potra-
�sz zaakceptować ten fakt i nie traktować go jak życiowej katastrofy.
Emocjonalnym kosztem utraty pracy może być także pogorszenie relacji, szczegól-
nie z osobami bliskimi: trudniej jest ci rozmawiać o tym, co czujesz; stajesz się co-
raz bardziej obojętny na uczucia innych; coraz częściej zamykasz się w sobie i mniej
angażujesz się w ważne sprawy bliskich. Kiedy emocje opadną, poczujesz potrzebę
i wewnętrzny przymus, aby jak najszybciej znaleźć nowe zatrudnienie. Pamiętaj jed-
nak o tym, że wychodzenie z bezrobocia jest procesem, przebiegającym w powta-
rzających się cyklach, w których nadmierny optymizm przeplata się z załamaniem.
Zawsze potrzebny jest odpowiedni moment, aby twoje poszukiwania nowej pracy
zakończyły się sukcesem.
Utratę pracy, podobnie jak każde trudne doświadczenie, trzeba przeżyć,
a na to potrzebny jest czas. Dopiero gdy pogodzisz się z tym faktem, mo-
żesz zacząć myśleć o zmianach. Sukces w postaci znalezienia nowej pracy
trzeba starannie przygotować i zaplanować. Kroki, które podejmiesz, mu-
szą być konkretnie określone. Pamiętaj, że okres największej mobilizacji
i najwyższej motywacji do zmiany trwa średnio sześć miesięcy od chwili
utraty zatrudnienia.
Długotrwałe pozbawienie pracy powoduje trudności z organizacją czasu. Zacierają
się wyraźne granice między pracą a czasem wolnym oraz między kolejnymi dniami
tygodnia. Coraz trudniej jest narzucić sobie dyscyplinę. Uważaj na tę pułapkę i nie
pozwól, aby czas „przeciekał ci przez palce”.
Długotrwałe bezrobocie to także stały, nieodreagowany stres. Może on wywoływać
choroby, których nie wyleczy żadne lekarstwo, dopóki nie zlikwidujesz ich przyczyny.
Spróbuj zredukować poziom stresu poprzez wysiłek �zyczny (np. pływanie, spacer),
słuchanie muzyki relaksacyjnej, spotkania i rozmowy z bliskimi czy realizację pasji.
DO_UTRATY.indb 17 2012-07-05 21:02:59
Pierwszy krok do zmiany
Z tego rozdziału dowiesz się:
Rozdział 2
od jakich działań należy rozpocząć zmianę
sytuacji zawodowej;
jakie ćwiczenia ułatwią ci planowanie działań
i ich realizowanie;
jakie są sposoby na odbudowanie poczucia
własnej wartości;
jakie postawy zwiększają szanse zdobycia
zatrudnienia i są przydatne w osiąganiu
celów.
DO_UTRATY.indb 29 2012-07-05 21:03:00
30 www.samosedno.com.pl
Jak skutecznie szukać pracy?
Odbudowa solidnych fundamentów
Wznoszenie solidnej budowli wymaga postawienia trwałych fundamentów. Podob-
nie jest ze skutecznym powrotem na rynek pracy. Jeżeli chcesz na stałe wrócić do
aktywności zawodowej, musisz zacząć od podstaw.
Nazywanie rzeczy po imieniu
Zmianę sytuacji zawodowej zacznij od siebie. Mów wprost o rzeczach najważniej-
szych na tym etapie, nie szukając usprawiedliwienia ani winnych. Nie uciekaj od
problemu, ale spróbuj stawić mu czoła. Jeżeli masz poczucie porażki, że np. jako
głowa rodziny przestałeś zarabiać pieniądze, powiedz to najbliższym. Warto też
poprosić o pomoc innych. Jeśli chcesz przygotować rzetelne dokumenty aplika-
cyjne: życiorys zawodowy i list motywacyjny, ale nie wiesz, jak powinny wyglą-
dać, poradź się specjalisty, np. zgłoś się do doradcy zawodowego w powiatowym
urzędzie pracy. Pamiętaj, że negowanie faktów utrudni rozwiązanie problemów.
Jeżeli więc dzwoni twój znajomy sprzed lat z pytaniem, co u ciebie, nie udawaj,
tylko powiedz wprost, że właśnie jesteś w trakcie szukania nowej pracy i chętnie
skorzystasz z sugestii.
Nazywanie rzeczy po imieniu pozwala na jasność i jednoznaczność sytuacji; ucina
przypuszczenia i spekulacje. Dla wielu osób może to być jednak trudne. W zdecydo-
wanym formułowaniu wypowiedzi pomaga stosowanie formy „ja”, np.:
„(Ja) uważam, że na wypowiedzenie umowy o pracę miały wpływ moje następu-
jące działania: (…)”.
„(Ja) czuję się źle, kiedy w mojej obecności mówicie o waszych ostatnich podwyż-
kach pensji”.
„(Ja) myślę, że z powodzeniem mogę ubiegać się o pracę jako samodzielny księ-
gowy”.
W ten sposób jasno przedstawiasz swoją opinię i odbudowujesz pewność siebie.
Kolejnym krokiem jest dokonanie obiektywnej oceny sytuacji. Przyznaj sam przed
sobą oraz przed osobami, którym ufasz, że zostałeś zwolniony z pracy oraz nie
masz pomysłu, gdzie i jak szukać nowej posady. Trzymając się faktów, dobrze prze-
myśl zagrożenia. Wyraźnie określ poziom koniecznych i stałych wydatków („Ży-
jąc wyłącznie z oszczędności, pieniądze mogę wydawać do…” – podaj przedział
czasu). Konkretnie oceń także, na co możesz się zdobyć, aby znaleźć nową pracę,
DO_UTRATY.indb 30 2012-07-05 21:03:00
31
Rozdział 2. Pierwszy krok do zmiany
Zapamiętaj
np. dojazdy do innej miejscowości (wyznacz konkretnie odległość, np. do 50 km
w jedną stronę).
Nazywanie rzeczy po imieniu pozwala na bardzo precyzyjne określenie celów.
Im bardziej są szczegółowe i dokładne, tym łatwiej zaplanować działania, aby je osią-
gnąć. Dobrze sformułowany cel powinien być2:
prosto i jasno zde!niowany,
mierzalny: musi stwarzać możliwość określenia poziomu zaawansowania w dąże-
niu do niego w każdym momencie,
realny, a więc możliwy do osiągnięcia,
osadzony w ramach czasowych.
Pamiętaj o zasadzie nazywania rzeczy po imieniu, ponieważ ułatwia akcep-
tację problemów, nie tylko utraty pracy. Jasne wyrażanie opinii poprawia
jakość komunikacji. Ta umiejętność bardzo pomaga w trudnych sytuacjach
życiowych, ale także w codziennych wydarzeniach, np. podczas rozmowy
kwali!kacyjnej. Nazwanie rzeczy po imieniu pozwala obiektywnie ocenić
sytuację, rzetelnie rozważyć zagrożenia i ograniczenia. Tworzy solidny
grunt, będący podstawą do zapoczątkowania zmiany. Ułatwia określenie
celów, których jasne sprecyzowanie jest podstawą podejmowania efektyw-
nych działań.
Ćwiczenie
To ćwiczenie pomoże ci podjąć pierwsze konstruktywne kroki w celu rozwią-
zania problemu bezrobocia. Zacznij od sformułowania konkretnych celów –
koniecznie je zapisz, abyś mógł je później zwery!kować. W określeniu dążeń
pomoże ci następujący schemat:
Określ trzy cele, które chcesz osiągnąć w najbliższym miesiącu:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
2 Na podstawie: Penc Józef, Decyzje i zmiany w organizacji. W poszukiwaniu skutecznych sposo-
bów działania, Di!n, Warszawa 2007.
DO_UTRATY.indb 31 2012-07-05 21:03:00
32 www.samosedno.com.pl
Jak skutecznie szukać pracy?
Zaplanuj działania, które podejmiesz, aby zrealizować wyżej wymienione
cele. Uzupełnij zdanie: „Do osiągnięcia moich celów potrzebne są następu-
jące działania…”:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Uwzględnij osoby lub instytucje, z którymi będziesz współpracował w dąże-
niu do celów:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Przyjmowanie pomocy
Wiele osób dorosłych ma problem z przyjmowaniem pomocy. Jeszcze trudniej jest
o nią poprosić. Potrzeba wsparcia jest często odbierana jako oznaka niesamodziel-
ności, słabości czy niezaradności. Wiele osób zapomina o tym, że udzielanie i przyj-
mowanie pomocy jest przejawem życzliwości oraz wrażliwości na drugiego człowie-
ka. Dzielenie się z innymi wiedzą, doświadczeniem czy też dobrami materialnymi
jest naturalnym ludzkim odruchem i wyrazem solidarności.
Utrata pracy jest trudną sytuacją życiową, która może przytra#ć się każdemu, dla-
tego nie należy odczuwać z tego powodu wstydu. Jeżeli uznasz, że potrzebujesz
wsparcia, możesz się o nie zwrócić tak samo, jak poprosiłbyś o pomoc w naprawie
samochodu, zaopiekowaniu się dzieckiem czy wyborze koloru farby na ściany. Waż-
ne jest, aby zachowywać się przy tym asertywnie, tzn. zaakceptować możliwość
odmowy. Prosząc o pomoc, dobrze jest precyzyjnie określić oczekiwania. Jeżeli po-
wiesz swojemu rozmówcy np.: „Mam problem z Kasią”, jedynie zakomunikujesz mu
ten fakt. Nikt nie odbierze tego jako prośby o pomoc. Jeżeli jednak sprecyzujesz
swoje oczekiwania, mówiąc np.: „Ostatnio Kasia stała się bardzo drażliwa – na każdą
moją uwagę reaguje płaczem lub krzykiem. Nie wiem, jak z nią postępować. Czy
mógłbyś mi coś poradzić?”, twój komunikat stanie się jasny; rozmówca będzie wie-
dział, czego oczekujesz.
DO_UTRATY.indb 32 2012-07-05 21:03:00
Zanim wyruszysz na podbój rynku
Z tego rozdziału dowiesz się:
Rozdział 5
jakie są główne elementy rynku pracy;
na co zwrócić szczególną uwagę,
analizując dane z rynku pracy;
dlaczego warto zainwestować w siebie
przed spotkaniem z pracodawcą;
jak rozpoznać najlepszy moment
na poszukiwanie pracy;
gdzie szukać ogłoszeń z ofertami pracy.
DO_UTRATY.indb 79 2012-07-05 21:03:03
80 www.samosedno.com.pl
Jak skutecznie szukać pracy?
Zapamiętaj
Wiedza to podstawa
Po precyzyjnym zde�niowaniu celu twoich poszukiwań kolejnym krokiem jest po-
zyskanie informacji, gdzie można tę pracę znaleźć. Służy temu analiza rynku pracy:
jego najważniejszych elementów i podmiotów oraz relacji między nimi, jak również
zachodzących na nim procesów. Punktem wyjścia do analizy jest wyznaczenie wła-
snych priorytetów: czy najważniejsze dla ciebie jest wykonywanie ściśle określonych
zadań tam, gdzie jest to możliwe, czy raczej podjęcie pracy w ramach grupy sta-
nowisk w konkretnej branży. W zależności od dokonanego wyboru będziesz musiał
przeanalizować:
lokalny rynek pracy: w twoim powiecie i kilku sąsiadujących,
wojewódzki rynek pracy,
regionalny rynek pracy obejmujący kilka województw,
krajowy rynek pracy,
zagraniczny rynek pracy w wybranym kraju.
Biorąc pod uwagę swój cel, analizą należy objąć kluczowe elementy rynku. Poniżej
znajdziesz ich charakterystykę.
Pracodawcy
Pracodawcy stanowią kluczowy element rynku pracy – to oni tworzą lub likwidu-
ją miejsca pracy. Planując poszukiwanie zatrudnienia, należy zdobyć jak najszerszą
wiedzę o pracodawcach funkcjonujących na danym rynku. Trzeba poznać struktu-
rę przedsiębiorstw: ich liczbę, wielkość, rodzaj kapitału, pro�l i branże działalności:
co produkują, czym handlują i jakiego rodzaju usługi świadczą. Warto poszukać
informacji, czy są to �rmy inwestujące w rozwój, czy też raczej redukujące działal-
ność, ponieważ decyduje to o polityce zatrudnienia. Jeśli to możliwe, już na tym eta-
pie powinno się poznać strukturę organizacyjną �rm branych pod uwagę.
Analizę rynku pracy rozpocznij od pracodawców. Zbierając informacje,
zwróć uwagę na wielkość przedsiębiorstw oraz rodzaj kapitału (polski lub
zagraniczny), ponieważ ma to wpływ na sposób organizacji pracy, styl za-
DO_UTRATY.indb 80 2012-07-05 21:03:03
81
Rozdział 5. Zanim wyruszysz na podbój rynku
rządzania i charakter relacji między pracownikami. Analizując potencjalnych
pracodawców, skoncentruj się na �rmach o stabilnej pozycji na rynku. Przed-
siębiorstwa redukujące działalność nie tworzą nowych miejsc pracy.
Ćwiczenie
To ćwiczenie ułatwi ci przeprowadzenie analizy rynku pracy w sposób sys-
tematyczny. Poszukaj �rm działających w miejscowości, w której mieszkasz,
lub w najbliższej okolicy. Zdobądź informacje z różnych źródeł: o�cjalnych
stron internetowych urzędów, opracowań urzędu statystycznego oraz pra-
sy lokalnej i branżowej. Analizuj rynek pracodawców przede wszystkim
pod kątem wakatów. Do gromadzenia danych możesz wykorzystać poniż-
szy schemat:
1. Kluczowi pracodawcy na rynku
nazwa, adres, kontakt: telefon, adres e-mail
2. Branża działalności
produkcja, handel, usługi itp.
3. Wielkość zatrudnienia
do 50 osób, 51–100 osób, 101–500 osób, powyżej 500 osób
4. Istniejące stanowiska pracy
5. Aktywność na rynku
�rmy, które inwestują i rozwijają się; �rmy, które utrzymują niezmieniony po-
ziom zatrudnienia; �rmy, które redukują poziom zatrudnienia
6. Które spośród &rm rozwijających się poszukują obecnie pracow-
ników?
7. Na jakie stanowiska prowadzona jest rekrutacja?
8. Uwzględniając rodzaj inwestycji i kierunek rozwoju wybranych &rm,
jak myślisz, w jakich zawodach będą one najprawdopodobniej w naj-
bliższym czasie poszukiwać pracowników?
DO_UTRATY.indb 81 2012-07-05 21:03:03
82 www.samosedno.com.pl
Jak skutecznie szukać pracy?
Zapamiętaj
9. Czy obecnie istnieją lub w najbliższym czasie pojawią się stanowiska,
na które możesz aplikować?
Zrób zestawienie tych stanowisk. Wybierz kilka, które najbardziej cię intere-
sują. Przygotuj na kartce argumenty przemawiające za tym, aby zatrudnić
właśnie ciebie. Jeśli taka możliwość już istnieje, złóż dokumenty aplikacyjne
w wybranych �rmach, nie czekając na ogłoszenie rekrutacyjne.
Pracownicy
Osoby zatrudnione w różnych �rmach stanowią cenne źródło informacji o praco-
dawcy, których nie znajdziesz w o�cjalnych publikacjach. Możesz się od nich m.in.
dowiedzieć, jaka jest rotacja pracowników, szczególnie na interesujących cię sta-
nowiskach. Zaufane osoby mogą ci przekazać, czy �rma przestrzega przepisów, za-
trudnia na podstawie umowy o pracę i terminowo wypłaca wynagrodzenia. Istotna
będzie także wiedza, jakie kompetencje są szczególnie cenione oraz czy pracodaw-
ca inwestuje w rozwój pracowników. To też źródło informacji o tym, jaka atmos-
fera panuje w �rmie. Wszystkie te dane są niezwykle cenne, ponieważ pochodzą
z pierwszej ręki, pamiętaj jednak, że mogą zawierać pewną dozę subiektywizmu.
Duża rotacja najczęściej świadczy o złym traktowaniu pracowników oraz nie-
respektowaniu praw pracowniczych. Z kolei stwarzanie osobom zatrudnio-
nym możliwości rozwoju jest przejawem gotowości pracodawcy do nawią-
zywania długotrwałej współpracy.
Osoby poszukujące pracy
Ta grupa jest dla ciebie szczególnie ważna, ponieważ stanowi twoją konkurencję.
Tworzą ją zarówno osoby zarejestrowane jako bezrobotne, jak i pracownicy, któ-
rzy chcą zmienić zatrudnienie. W tym drugim przypadku trudno jest mówić o ja-
kiejkolwiek analizie, ponieważ nie są prowadzone żadne rejestry. Niemniej warto
pamiętać, że ta grupa również jest obecna na rynku. Nie zawsze jednak osoby od-
chodzące z �rmy automatycznie pozostawiają wakat – często ich stanowisko jest
likwidowane.
DO_UTRATY.indb 82 2012-07-05 21:03:03
83
Rozdział 5. Zanim wyruszysz na podbój rynku
Z kolei możliwe jest uzyskanie o�cjalnych informacji o statystykach bezrobotnych
zarejestrowanych w urzędach pracy. Dane te są publikowane w biuletynach urzę-
dów pracy oraz przez urzędy statystyczne. Zawierają informacje o:
liczbie zarejestrowanych osób bezrobotnych z podziałem na płeć,
przedziałach wiekowych,
poziomie wykształcenia,
zawodach najliczniej i najmniej reprezentowanych,
okresie pozostawania bez pracy.
Dane dotyczące poziomu wykształcenia osób zarejestrowanych jako bezrobotne na-
leży traktować jako szacunkowe. Dotyczą one zawodów wyuczonych bądź ostatnio
wykonywanych, tymczasem coraz rzadziej zatrudnienie jest podejmowane w wy-
uczonym zawodzie. Z kolei określenie „zawód ostatnio wykonywany” w przypadku
osób długotrwale bezrobotnych może odnosić się do okresu sprzed kilku czy kilku-
nastu lat.
Instytucje kształcące
Wiedza o instytucjach kształcących funkcjonujących na rynku ma znaczenie w kil-
ku aspektach. Pozwala zorientować się, jakie są kierunki kształcenia, i ocenić, czy
przystają one do oczekiwań pracodawców. W konsekwencji można oszacować, czy
absolwenci prawdopodobnie zajmą wolne miejsca pracy, czy też zwiększą liczbę
bezrobotnych z powodu wykształcenia, na które nie ma zapotrzebowania. Insty-
tucje kształcące są także miejscami pracy dla nauczycieli i pedagogów, jak również
dla pracowników administracji, księgowości oraz kadr i płac. Oprócz szkół i uczelni
do instytucji edukacyjnych należą �rmy szkoleniowe, które zdecydowanie szybciej
reagują na potrzeby rynku, dostosowując do nich swoje programy. Dzięki temu
można prześledzić aktualne trendy oraz samemu skorzystać z oferowanych szkoleń
w ramach zdobywania nowych kompetencji.
Emeryci i renciści
Jest to grupa, która z racji posiadanego statusu powinna być bierna na rynku pracy,
jednak w rzeczywistości coraz częściej przejawia dużą aktywność. Przede wszystkim
ze względu na niski poziom otrzymywanych świadczeń znaczna część emerytów
i rencistów jest zainteresowana podejmowaniem pracy w dostępnych formach.
DO_UTRATY.indb 83 2012-07-05 21:03:03
84 www.samosedno.com.pl
Jak skutecznie szukać pracy?
Wraz z postępem cywilizacyjnym ta grupa osób znajduje się w coraz lepszej kon-
dycji psycho�zycznej. Stanowi stosunkowo nową kategorię odbiorców usług rekre-
acyjnych, kulturalnych i edukacyjnych. Tworzy niszę, do której można adresować
produkty i usługi uwzględniające specy�czne wymagania tej grupy.
Statystycznie długość życia się wydłuża, jednak nie zawsze starsze osoby zachowu-
ją pełną sprawność �zyczną i umysłową. Emeryci i renciści, którzy wymagają opieki
oraz zabiegów stosownych do stanu zdrowia, są odbiorcami określonych usług. In-
formacje dotyczące tej grupy, jej specy�cznych potrzeb i oczekiwań mogą stanowić
inspirację do uruchomienia działalności gospodarczej oferującej usługi wychodzą-
ce naprzeciw oczekiwaniom osób starszych.
Zainwestuj w siebie
Okres przerwy w zatrudnieniu może rozleniwić, zniechęcając do jakiejkolwiek ak-
tywności. Kontakt z ludźmi jest wówczas zdecydowanie rzadszy. Przebywanie
w domu powoduje, że przywiązujesz mniejszą wagę do wyglądu, kondycji oraz
rozwoju kompetencji zawodowych. Jeżeli jesteś świadomy ryzyka tych zaniedbań,
zwróć na to szczególną uwagę. Dzięki temu, gdy zostaniesz zaproszony na rozmowę
kwali�kacyjną, będziesz pewien, że wywrzesz pozytywne wrażenie, na które mają
wpływ różne czynniki, m.in. dobry wygląd oraz swoboda w prezentowaniu posia-
danej wiedzy. Pamiętaj, że nad kondycją �zyczną i umysłową trzeba stale pracować,
zwłaszcza w okresie bezrobocia, które sprzyja zaniedbaniom.
Wygląd
Kupujesz to, co widzisz. Pamiętaj, że podczas rozmowy kwali�kacyjnej, zanim co-
kolwiek powiesz, twój rozmówca zwróci uwagę na twój wygląd. Na tej podstawie
wyrobi sobie opinię o tobie, więc zadbaj o to, aby była pozytywna. Przyjrzyj się swo-
jej fryzurze – może warto ją zmienić? Zadbaj o zdrowy wygląd cery. Jeśli jesteś ko-
bietą – zwróć uwagę na najnowsze tendencje w makijażu i ubiorze. Przejrzyj szafę
i wybierz zestaw odpowiedni na spotkanie w sprawie pracy: skromny, ale elegancki,
schludny i stosowny do okazji.
DO_UTRATY.indb 84 2012-07-05 21:03:03