Jak szukać w_oceanie_informacji

Jak szukać w oceanie informacjiporadnik dla przedsiębiorców

Katarzyna Materska

Mazowieckie CentrumInformacji Gospodarczej

1I. Informacja w przedsIębIorstwach


Katarzyna Materska

2 jak szukać w oceanIe InformacjI. poradnIk dla przedsIębIorców




Warszawa 2013

Katarzyna Materska


Publikacja została przygotowana i wydana w ramach projektu Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej realizowanego przy udziale środków Europejskiego Fundu-szu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki poddziałanie 8.1.2 (POKL.08.01.02-14-094/10-00).

Autor:dr hab. Katarzyna Materska prof. uw

Copyright by Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza, Warszawa 2013Wydanie I

Wydawca:Związek Pracodawców Warszawy i Mazowszaul. Świętojerska 24, 00-202 Warszawawww.zpwim.pl

koncepcja okładki:Aleksandra Materska

Skład, druk i oprawa:Tekst sp.j. Emilia Zonik i Wspólnicy20-344 Lublin, ul. Wspólna 19

ISBN Serii: 978-83-936782-6-6ISBN: 978-83-936782-8-0

Egzemplarz bezpłatny

Publikacja jest dostępna do pobrania w wersji elektronicznej na stronie www.mcig.pl


Spis treści

Tytułem wstępu 7

I. Informacja w przedsiębiorstwach 9Informacja bIznesowa, Gospodarcza 10dane – Informacja – wIedza 11funkcje InformacjI w bIznesIe 13Informacje a fIrma 15Informacja wewnĄtrz fIrmY, zarzĄdzanIe InformacjĄ 17przecIĄŻenIa I znIeksztaŁcenIa InformacjI 21

II. Przedsiębiorca a informacja 23role przedsIębIorcY w odnIesIenIu do InformacjI 24potrzebY InformacYjne przedsIębIorców 24przedsIębIorca – realnY lub potencjalnY uŻYtkownIk oraz twórca InformacjI bIznesowej 28zachowanIa InformacYjne przedsIębIorców 30

III. Narzędzia wyszukiwania informacji w internecie 37wYszukIwarkI Internetowe 38kataloGI tematYczne 49ukrYtY Internet 53bazY danYch I rejestrY wYkorzYstYwane w bIznesIe 59klasYfIkacje bIznesowe 71z jakIch narzędzI korzYstajĄ przedsIębIorcY? 73

Iv. Źródła informacji dla przedsiębiorców 77medIa czY Internet? preferowane przez przedsIębIorców ŹródŁa InformacjI w bIznesIe 78formalne czY nIeformalne ŹródŁa InformacjI? ŹródŁa osobowe 84InstYtucje otoczenIa bIznesu – ŹródŁa do zadaŃ specjalnYch 87jak ocenIać I selekcjonować ŹródŁa? 92



Tytułem wstępu

Inspiracją do napisania Poradnika były prace w ramach Mazowieckiego Centrum Informacji Gospodarczej. Badania nakierowane na przedsiębiorców ujawniły spore i zróżnicowane potrzeby informacyjne tej grupy odbiorców, dla których jednym z najbardziej preferowanych źródeł stał się w ostatnich latach Internet.

Internet daje dużo odpowiedzi w wielu źródłach, trzeba tylko wiedzieć jak szukać. Sporo wartościowej i użytecznej informacji oferują zasoby tzw. ukrytego Internetu. Niestety, ocean informacji jest tak ogromny i dynamiczny, że nie zapanuje nad nim żaden, nawet najlepszy, serwis zintegrowany czy ośrodek eks-percki. Wspomagać się trzeba własnymi umiejętnościami docierania do bardziej zindywidualizowanej informacji. Stąd idea napisania tej książki – by wesprzeć przedsiębiorców, wyjaśnić, przybliżyć i zachęcić do bardziej efektywnych poszu-kiwań tych, którzy i tak korzystają na co dzień z sieci. Lepsze uświadomienie sobie celów poszukiwań, znajomość kilku narzędzi oraz metod oceny i selekcji informacji zwiększa prawdopodobieństwo bycia skutecznym.

Dobra informacja bez wątpienia poszerza przestrzenie i wymiary naszego działania w biznesie. W społeczeństwie informacyjnym i gospodarce opartej na wiedzy warto to tworzywo naszej rzeczywistości lepiej wykorzystać.

Coraz więcej źródeł przenosi się do sieci. Autorka ma nadzieję, że kolejne wersje Poradnika pojawią się w wersji cyfrowej, która pozwoli na prezentację znacznie większej liczby aktualnych i godnych polecenia źródeł internetowych dla przedsiębiorców. Sugestie i komentarze można kierować na adres [email protected]

W książce wykorzystano raporty przygotowane w ramach projektu: Mazo-wieckie Centrum Informacji Gospodarczej:

– D. Jabłońska, S. Łobejko, A. Żołnierski: Wykorzystanie formalnych i niefor-malnych źródeł informacji przez mazowieckich przedsiębiorców. Warszawa 2012;

– D. Jabłońska, S. Łobejko, P. Rachtan, A. Żołnierski: Badanie potrzeb infor-macyjnych interesariuszy i kwerenda dostępnych danych w ramach projektu Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej Związku Pracodawców Warszawy i Mazowsza. Warszawa 2011;

– Centrum Analiz Regionalnych i Lokalnych: Rola instytucji publicznych w two-rzeniu zintegrowanych ofert informacyjnych dla przedsiębiorców. Warszawa 2012;

8 tYtuŁem wstępu

– S. Bieniecka: Badanie zachowań informacyjnych. Raport z badania. Kutno 2012.

Powołując się w tekście na wymienione pozycje, posługuję się początkiem tytułu raportu.


I. Informacja w przedsiębiorstwach

Informacja jest fenomenem szczególnym, który towarzyszy człowiekowi od zawsze, ale dopiero teraz jej potencjał zaczyna być wykorzystywany bardziej świadomie, w sposób kontrolowany, z wykorzystaniem najnowszych technologii informacyjno-komunikacyjnych. O randze przemian na polu informacji dobitnie świadczą nazwy formacji społecznych – społeczeństwo informacji i społeczeń-stwo wiedzy.

Podniesienie – w drugiej połowie XX wieku – informacji do rangi ważnego zasobu organizacyjnego nakazuje zastanowić się, co wiemy o informacji, jej cechach, własnościach, rolach i funkcjach, które wypełnia w nowoczesnych przedsiębiorstwach. Jako zasób szczególny, bo niewyczerpywany, informacja eksploatowana jest na różnych polach – do realizacji procesów i kształtowania produktów, do tworzenia i użytkowania narzędzi, do rozwiązywania problemów, do tworzenia i rozwoju nowej wiedzy, do pełnienia roli kierowniczej, sterowania, kontrolowania, do organizowania modeli kooperacji i rywalizacji, do kreowania porządku społecznego i ekonomicznego i in.

Nie wystarczy jedynie mówić o nadaniu informacji odpowiedniej rangi w przedsiębiorstwie. Każdy typ przedsiębiorstwa potrzebuje innego podejścia do organizowania zasobów informacji i wiedzy. Zawartość tego rozdziału ma pomóc przedsiębiorcom w dobraniu najlepszej drogi ku temu. Treści powstały przede wszystkim z myślą o tych przedsiębiorcach, którzy nie dostrzegali do tej pory potencjału niematerialnej informacji i nie przywiązywali do niej większego znaczenia. Jest to jednak potrzebne, gdyż działamy w nowym ładzie gospodar-czym opartym na informacji, wiedzy, innowacjach.

Celem rozdziału jest: 1. nakreślenie obszaru informacji biznesowej i gospodarczej;2. uporządkowanie pojęć: dane, informacja, wiedza;3. pokazanie funkcji, jakie informacja może pełnić w przedsiębiorstwie;4. zwrócenie uwagi na różne strumienie informacji w firmie;5. wyczulenie na zniekształcenia informacji obecne na polu gospodarczym.Fenomen informacji bywa różnie interpretowany i implikuje różne postawy

odbiorców i twórców. Należy mieć nadzieję, że kilka skrótowo opracowanych haseł przyczyni się do lepszego zrozumienia czego i dlaczego szukamy (w Inter-necie i innych źródłach) i czym zarządzamy (chodzi o zarządzanie informacją w przedsiębiorstwie).


Informacja bIznesowa, Gospodarcza Informacja bIznesowa (anG. busIness InformatIon)

Dla kogo? Czemu służy? (kryterium celu, funkcjonalne) • informacja dla biznesu• przetworzonainformacjaoobecnymiprzyszłymotoczeniubiznesu,przy-

datna dla jego kadry kierowniczej (np. do tworzenia planów strategicz-nych)

• daneiinformacjepotrzebnedo podejmowania decyzji przez przedsiębior-stwa

• wszelkiewiadomościodowolnejtreścipochodzącezotoczeniafirmy,któresłużą realizacji podstawowego celu firmy, tj. osiągnięciu zysku

Co jest przedmiotem (treścią) informacji? (kryterium przedmiotowe) • wiadomościo szeroko pojmowanej treści gospodarczej (informacje poli-

tyczne, prawne, technologiczne, kulturalne, medyczne, meteorologiczne, geograficzne i wszelkie inne mogą mieć znaczenie dla gospodarki, dla decyzji ekonomicznych i zachowania podmiotów gospodarczych)

Kto jest podmiotem, wytwórcą informacji? (kryterium podmiotowe)• wszystkieinformacjepowstającewprzedsiębiorstwie(tworzoneprzeznie)

związane z jego funkcjonowaniem, obecnością na rynku

Kryterium mieszane (łączone)• wszystkieinformacjeprzepływającezarównowewnątrzsamejorganiza-

cji, jak i pomiędzy daną strukturą i otoczeniem zewnętrznym (np. klien-tami, dostawcami, rządem, społeczeństwem) oraz informacje wypływające z firmy o niej samej (tworzące korzystny image przedsiębiorstwa)

Informacja gospodarczaJest to pojęcie używane zwykle intuicyjnie. Przeważnie odnosi się je do informacji o społecznych procesach produkcji, podziału i spożycia. Nie jest łatwo wskazać informację, która nie może być zaliczona do informacji gospodarczej w sze-rokim rozumieniu (np. w ramach takiego systemu, jak gospodarka światowa). Nie bez znaczenia dla gospodarki, dla decyzji ekonomicznych oraz zachowania podmiotów gospodarczych są przecież informacje demograficzne, geograficzne, polityczne, prawne, medyczne, kulturalne, meteorologiczne i wszelkie inne.


Pojęcie informacji gospodarczej w kontekście polskiego prawaUstawa z dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych1 odnosi pojęcie informacji gospodarczej do udostępnianych przez przedsiębiorców informacji dotyczących wiarygodności płatniczej innych przedsiębiorców i konsumentów, w szczególności danych o zwłoce w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych.

Udostępnianie tego typu informacji następuje za pośrednictwem biur infor-macji gospodarczej (BIG). Na polskim rynku działają aktualnie trzy biura:

• InfoMonitor–BiuroInformacjiGospodarczejS.A.www.infomonitor.pl • KrajowyRejestrDługówwww.krd.pl/Infoservice • EuropejskiRejestrInformacjiFinansowejBIGS.A.www.erif.pl. Informacje gromadzone przez biura informacji gospodarczej pozwalają przed-

siębiorcy na zweryfikowanie sytuacji płatniczej innego przedsiębiorcy. Są to informacje:

• negatywne,czylioniespłaceniuzobowiązań:danewierzyciela,dłużnika(przedsiębiorcy lub konsumenta), opis zobowiązania (w tym kwota niespła-conej, przeterminowanej zaległości) – informacje takie mogą przekazywać do BIG wyłącznie przedsiębiorcy;

• pozytywne,czyliorzetelnymspłacaniuzobowiązań;• próbieposłużeniasięwobecprzedsiębiorcydokumentempodrobionym

lub cudzym.

dane – Informacja – wIedza

Pojęcia danych, informacji i wiedzy są często stosowane bez głębszej refleksji, dlatego też ich stosowanie bywa błędne. W literaturze biznesowej często mylone jest np. zarządzanie danych z zarządzaniem informacją, zarządzanie informacją z zarządzaniem wiedzą.

Załóżmy, że mamy następujące dane: 31–715; 20–342.Same dane nic nie znaczą.Informacją stają się dopiero po umieszczeniu ich w określonym kontekście. Na przykład dana 20–342 może oznaczać:20-342 – kod pocztowy20-342 – wewnętrzny numer telefoniczny20-342 – symbol pewnej klasyfikacji

1 Dz. U. nr 50 poz. 424 wraz z późn. zm., tekst ujednolicony http://isap.sejm.gov.pl/Details-Servlet?id=WDU20030500424


Tak więc potężne ilości danych zapisywane w bazach/hurtowniach danych mogą nieść informacje dopiero wtedy, gdy zostaną odpowiednio ustrukturyzowane.

Trudno znaleźć jedną, powszechnie akceptowaną wykładnię dla pojęcia infor-macji – inaczej definiują ją psychologowie, informatycy, biolodzy, ekonomiści itd.

Najczęściej rozpatruje się informację w relacji do odbiorcy, który rozpo-znaje informację w określonym kontekście.

Brak tego kontekstu sprawia, że zdanie: „wczoraj oglądałem syrenkę” nie pozwala zorientować się, czy chodzi o symbol Warszawy, czy też o popularną nazwę samochodu sprzed wielu lat.

Na podstawie przetworzonych i uporządkowanych informacji tworzymy naszą wiedzę, która pozwala nam podejmować działania. Wiedza powoduje nasze rozumienie faktów, a więc stanowi wyjaśnienie Dlaczego? w uzupełnie-niu do informacyjnego Co? Gdzie? Kiedy?

Informacja jest w takim ujęciu „etapem przejściowym” od poziomu danych do poziomu wiedzy.

Zależności te zostały pokazane na rysunkach poniżej.

Il. 1–1. Piramida wiedzy.

MĄDROŚĆhistoryczny mentoring

Ludzie

KONTEKST CEL

WIEDZAstrategiczny podejmowanie decyzji

INFORMACJE(Przeanalizowane dane)

źródło przetwarzanie

DANE(Surowe fakty)

reprezentacja przechowywanie

Komputery i systemy IT

Źródło: K. Materska: Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa, Wydaw. SBP 2007, s. 50.


Il. 1–2. Cechy danych i wiedzy.

Dane Informacje

Wiedza

Nieuporządkowane uporządkowana

wyizolowane złożona

niezależne od kontekstu zależna od kontekstu

niezależne od wykorzystującej je osoby zależna od wykorzystującej je osoby

odzwierciedlane w znakach języka odzwierciedlana w modelach postępowania

analityczne syntetyczna

Przejście od cech danych przez cechy informacji do cech wiedzy ma charakter ciągły, a nie skokowy

Źródło: G. Probst, S. Raub, K. Romhardt. Zarządzanie wiedzą w organizacji. Kraków, Oficyna Ekonomiczna 2002, s. 2.

funkcje InformacjI w bIznesIe

Głównym zadaniem informacji w każdym obiekcie gospodarczym jest zmniej-szanie niepewności w procesie podejmowania decyzji2.

Inne funkcje: • powiadamiająca (zwiększa wiedzę przedsiębiorstwa o otaczającej rzeczy-

wistości, wzbogaca wiedzę indywidualną pracowników);• sterująca (przekazujący informację chce wywołać zamierzoną reakcję na

nią u jej odbiorcy. Inaczej mówiąc nadawca informacji stara się (z różną siłą i często z różnym skutkiem) wpłynąć na stanowisko (poglądy, działania) innej osoby lub osób. Szczególnie odnosi się to do decyzji kierowniczych, sterowania procesami lub systemami gospodarczymi;

• komunikacyjna (umożliwia komunikowanie się pracowników i kierow-nictwa, ułatwia nawiązywanie więzi z otoczeniem);

• strategiczna gdy korzystanie z informacji odgrywa strategiczną rolę;• wspiera procesy zmian; • daje przewagę nad konkurentami (informacja staje się podstawowym

niezużywalnym kapitałem zapewniającym przewagę konkurencyjną; może być czynnikiem walki konkurencyjnej – dlatego przedsiębiorcy chronią

2 Przykładowy podział funkcji informacji według wpływu na procesy decyzyjne: monitorująca, rozwojowa, ostrzegawcza, planistyczna, opiniodawcza, kontrolna, pokrzepiająca.


wytworzone lub przetworzone przez nich samych informacje, traktując szczególnie wartościowe jako tajemnicę przedsiębiorstwa czy tajemnicę przemysłową);

• czynnik tworzenia wartości (zasób generujący wartość rynkową; menedże-rowie za pośrednictwem procesów informacyjnych rozwijają nowe formy biznesu);

• narzędzie realizacji strategii rynkowych;• buduje prestiż osoby posiadającej informację (zarządzającego, pracownika);• potwierdza informacje już posiadane;• czasamicelowo zniekształca rzeczywistość gospodarczą (wprowadza

w błąd).

INFORMACJA POWODUJE SKUTKI EKONOMICZNE.

Informacja jest PRODUKTEM Podlega prawom rynku i wymianie rynkowej. Traktowana jako produkt posiada pewne specyficzne cechy, różniące ją od innych wyrobów i usług, np.:

• podstawową funkcją każdego produktu jest zaspokojenie potrzeby nabywcy; odbiorca otrzymujący wiadomość jako produkt, dopiero po otrzy-maniu informacji może ocenić, czy produkt ten jest mu w ogóle potrzebny (asymetria informacyjna);

• możnająłatwoitanioupowszechnićpoprzezreprodukcjęmaterialnychnośników; we współczesnej gospodarce (szczególnie cyfrowej, sieciowej) produkcja informacji jest produkcją masową;

• trwałośćinformacjijakoproduktuzależyodtrwałościnośnikamaterial-nego, na którym informacja została odwzorowana;

• cechądobregoproduktuinformacyjnegojestnietylkozaspokajaniepotrzeb,ale także KREOWANIE nowych potrzeb.

Informacja jest bardzo poszukiwanym towarem i ma swoją cenę.

Bez klientów twój towar jest równie bezwartościowy jak trawa (przysłowie chińskie)

Informacja jest ZASOBEM (STRATEGICZNYM).zasób – coś co jest wartościowe, cenneZasób informacyjny to zbiór informacji potencjalnie użytecznych do prowa-dzenia działalności przez różne podmioty indywidualne i zbiorowe. Dlatego też


jest gromadzony i przechowywany oraz organizowany (także z wykorzystaniem nowych technologii informacyjnych), by umożliwić jego wykorzystanie.

Zasób informacyjny wspiera procesy zarządzania, umożliwia komunikowanie się uczestników organizacji.

WARTOŚć ZASOBóW WyNIKA NIE Z FAKTU ICh POSIADANIA, A WyKORZySTANIA.

Mówiąc o zasobach informacyjnych w organizacji można zaproponować nastę-pujący podział:

• zasóbpożądany–potencjalnieużytecznyzasóbinformacji,• zasóbniezbędny–funkcjonalneminimuminformacyjne,• faktycznyzasóbinformacji,• „brakujący”zasób–tzw.lukainformacyjna3.Aby mówić o strategicznym znaczeniu zasobów informacyjnych (jako kate-

gorii ekonomicznej) wymaga się, podobnie jak w odniesieniu do innych zasobów, by spełniały następujące warunki:

• musząmiećcharakterzasobówrzadkich;• niemogąbyćmożliwedozastąpieniaprzezinnezasoby.Tylko wtedy strategiczne zasoby informacyjne dają firmie unikatowość i jed-

nocześnie wystarczająco długą przewagę konkurencyjną.

Tajemnica prowadzenia biznesu polega na tym, by wiedzieć coś, czego nie wie nikt inny

(A. Onasis)

NIE KAŻDA INFORMACJA JEST ZASOBEM FIRMy nie jest nim informacja nieprawdziwa, zdezaktualizowana,

niekompletna, zbędna…

Informacje a fIrma

Firma = społeczność, która poszukuje informacji, tworzy je i wykorzystuje, uczestniczy w przekazie i wymianie informacji

3 Więcej zob. K. Materska: Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa, Wy-dawnictwo SBP 2007.


OTOCZENIE

INFORMACJA Z ORGANIZACJI

INFORMACJA WEWNĘTRZNA

INFORMACJA ZEWNĘTRZNA

ORGANIZACJA

konkurenci

dostawcy klienci

Źródło: Na podstawie C. Cashmore, R. Lyall: Business information: Systems and Strate-gies. New york, London 1991, s. 7.

Trzy zasadnicze strumienie informacji w firmie: • informacje tworzone przez firmę dla potrzeb własnych (np. statystyki,

sprawozdania, strategie, informacja logistyczna);• informacje tworzone w firmie, a przeznaczone dla otoczenia (np. infor-

macja promocyjna, materiały reklamowe, sponsorowane artykuły w prasie branżowej, sprawozdania np. dla GUS);

• informacje tworzone w otoczeniu, a wykorzystywane przez firmę (np. informacja makroekonomiczna, branżowa, informacja prawna, finan-sowa, giełdowa, produktowa, o firmach, standardy, informacja od wytwór-ców, kooperantów, dostawców, klientów…).

FIRMA MOŻE BYĆ POSTRZEGANA JAKO SYSTEM INFORMACYJNY SySTEM INFORMACyJNy = NADAWCy + ODBIORCy + ZBIORy

INFORMACyJNE + KANAŁy INFORMACyJNE + METODy, TEChNIKI I TEChNOLOGIE (NARZĘDZIA) PRZETWARZANIA INFORMACJI

Celem każdego systemu informacyjnego jest: gromadzenie, przetwarzanie (opracowanie), przechowywanie, prezentowanie i przesyłanie informacji.

System komunikacyjny firmy tworzą: nadawcy, odbiorcy, zbiory i kanały informacyjne.


Informacja wewnĄtrz fIrmY, zarzĄdzanIe InformacjĄ

Informacja, która funkcjonuje wewnątrz przedsiębiorstwa, powstaje zarówno w nim, jak i jest zbierana z otoczenia.

Informacja powstająca w firmieCzęść informacji wytwarzanej w firmie przeznaczona dla odbiorców zewnętrznych

wewnętrznych zewnętrznych

Udział informacji

poziomstrategiczny

Mały informacje silnie zagregowane

Zasadniczy informacje zagregowane

Zasadniczy informacje dokładne i szczegółowe

Zasadniczy informacje o dużym stopniu przetworzenia

Zasadniczy informacje o dużym stopniu przetworzenia

Szczątkowy

poziom taktyczny

poziom operacyjny

Źródło: W. Flakiewicz: Zarządzanie przez informacje. Warszawa 1993, s. 29.

Odbiorcy zewnętrzni informacji o firmie:• odbiorcy,którychfirmachce informować o swojej działalności (np. klienci,

inwestorzy, kooperanci – informacja reklamowa, o produktach i usługach);• odbiorcy,dlaktórychfirmamusi prowadzić wymaganą sprawozdawczość. Ci ostatni mają przywilej wglądu w funkcjonowanie firmy, co wynika z regu-

lacji prawnych (narzucone są określone standardy zakresu i struktury prezen-towanej informacji). Informacja ta jest wykorzystywana głównie do nadzoru działalności i porównywania podstawowych wyników firm, np. urzędy skarbowe, GUS, różne urzędy nadzoru – w zależności od rodzaju prowadzonej działalno-ści, np. PUNU, UNFE, KNB czy KPWiG. Firma ma nikły wpływ na wymagany sposób raportowania.

UWAGA: Informacja tego typu obejmuje jedynie najważniejsze dane o dużym poziomie ogólności. Dominującą jej część stanowią dane finansowe. Jako, że z założenia jest to informacja jawna, rzadko zawiera szczegółowe dane o zna-czeniu strategicznym. Sprawozdania roczne powstają nawet z kilkumiesięcznym


opóźnieniem. Obniża to przydatność tego typu informacji w bieżącym zarządzaniu i jej wartość dla konkurencji.

Odbiorcy wewnętrzni informacji powstającej w firmie• pracownicy,• kadrazarządzającaróżnegoszczeblaCechą tej informacji jest duża aktualność i wymagana szczegółowość – duża

na szczeblach operacyjnych, informacja opracowana, przetworzona, zagregowana na szczeblach zarządzania strategicznego.

W obydwu przypadkach firma jest nadawcą, „producentem” informacji, a informacja posiada specyficzne właściwości (treści i formy) wymagane przez główne grupy odbiorców.

WyTWARZANA INFORMACJA MUSI RóŻNIć SIĘ W ZALEŻNOŚCI OD PRZEZNACZENIA – ODBIORCy

– aktualnością, poziomem szczegółowości, stopniem standaryzacji, formą, atrakcyjnością…

Informacja zbierana z otoczeniaPrzedsiębiorstwo jest też odbiorcą informacji – zarówno tej, która powstaje w firmie, jak i tej, która wpływa z otoczenia.

W większości opracowań poświęconych zarządzaniu i kierowaniu przedsię-biorstwem, opisuje się, jakie decyzje należy podejmować, milcząco zakładając, że decydenci wiedzą doskonale, jakich danych do tego potrzebują i gdzie je znaleźć. W literaturze pomija się często etap poszukiwania informacji, ograniczając się do wymieniania podstawowych źródeł informacji, traktując pozyskiwanie informacji jako etap najprostszy, wręcz oczywisty. W rzeczywistości zdobywanie i umiejętna analiza informacji ma decydujące znaczenie.

W przypadku pozyskiwania informacji najistotniejszą kwestią jest określenie (stworzenie katalogu) potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa.

Zob. rozdz. POTRZEBy INFORMACyJNE PRZEDSIĘBIORCóW

Określanie potrzeb informacyjnych służy przestrzeganiu następujących zasad:• każdyodbiorcapowinienotrzymywaćtylkoteinformacje,któresąmu

potrzebne do wykonywania zleconych zadań;• każdainformacjapowinnabyćdostosowanazarównowtreści,jakiwfor-

mie do odbiorcy, dla którego jest przeznaczona;


• otrzymywaneprzezodbiorcówinformacjepowinnydotyczyćprzedewszystkim tych dziedzin, za które ponoszą oni odpowiedzialność.4

Dzisiejsze technologie umożliwiają gromadzenie olbrzymich ilości informacji. Większość przedsiębiorstw stosuje fatalną strategię pozyskiwania jak największej liczby informacji o konkurentach, ich produktach oraz klientach. Jest to bardzo nieefektywny i kosztochłonny kierunek rozwoju firmy. Z jednej strony informacji jest zbyt dużo – są one niespójne, niesprawdzone; z drugiej – brakuje informacji kluczowych – są one niepewne i często nie służą rozwiązaniu problemu.

Nadmiar informacji nieistotnych jest równie szkodliwy jak brak informacji istotnych. Gromadzenie danych nadmiarowych oraz ich dublowanie (redun-dancja) podwyższają koszty znalezienia informacji właściwej.

Badanie potrzeb informacyjnych służy ustaleniu naprawdę potrzebnych (wymaganych) źródeł informacji. Przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę dwa kryteria: koszty oraz użyteczność.

Użyteczność informacji zależy od tego, ile informacja wnosi (dodaje) do posiadanej już przez menedżera wiedzy. Ekonomika zdobywania informacji podpowiada z kolei, by rachunek kosztów związanych z pozyskiwaniem informa-cji służył osiągnięciu równowagi między kosztami pozyskiwania a korzyściami wynikającymi z wykorzystania informacji.

Nie ma informacji uniwersalnie użytecznych.

WSPóŁCZESNE ORGANIZACJE BUDUJĄ SWOJĄ PRZEWAGĘ RyN-KOWĄ NA UMIEJĘTNyM POZySKIWANIU I PRZETWARZANIU

INFORMACJI, NA ZARZĄDZANIU INFORMACJĄ.

Gromadzona w firmie informacja jest bardzo różnorodna – przybiera różne postaci5, przygotowywana jest w różnych formatach6, dociera do przedsiębiorstw poprzez różne kanały informacyjne (formalne i nieformalne), prezentuje różną hierarchię ważności (od absolutnie niezbędnych do informacji fakultatywnych).

4 W. Bąkowski: Podstawy organizacji i zarządzania w transporcie. Warszawa, WKiŁ 1987, s. 143–144.

5 Typu dokumentów w przedsiębiorstwie – przykłady: różnorodne sprawozdania własne, informacje od pracowników firmy, informacje od klientów gromadzone przez pracowników, handlowców podczas bezpośrednich wywiadów marketingowych, bazy danych, kartoteki klientów, raporty roczne i okresowe, prospekty emisyjne, raporty z wewnętrznych badań marketingowych, raporty dotyczące konkurencji, dokumenty planistyczne, rejestry sprzedażowe, raporty finansowe, notatki służbowe, książki korespondencji przedsiębiorstwa.

6 Powstająca, jak i napływająca do firmy informacja przybiera różnorodne formaty: opra-cowania papierowe i elektroniczne, tekstowe, dźwiękowe, audiowizualne, multimedialne, różne typy plików (Word, Excel, ppt, JPG…), strony WWW, bazy danych, poczta elektroniczna, a także informacje ustne.


JAK ZAPANOWAć NAD RóŻNORODNOŚCIĄ INFORMACJI?Wielość i różnorodność kanałów i źródeł, którymi dysponuje przedsiębiorstwo,

powinna skłaniać do zarządzania informacją, która – w największym skrócie – umożliwia odpowiedź na pytania: JAK JEST? (w jaki sposób przedsiębiorstwa pozyskują, dystrybuują i wykorzystują informacje) oraz JAK BYĆ POWINNO?

Różnica pomiędzy informacją posiadaną przez przedsiębiorstwo a infor-macją potrzebną w przedsiębiorstwie nazywana jest luką informacyjną.

Zarządzanie informacjąZARZĄDZANIE INFORMACJĄ zmierza w kierunku optymalizacji roli infor-macji w osiąganiu celów przez organizację – obejmuje formalne plany, sposoby postępowania/strategie i standardy, które organizacja ustala, by świadomie kształtować, modelować i kontrolować informacyjne zasoby i usługi.

Podstawowym celem zarządzania informacją jest jak najbardziej efektywne wykorzystanie zasobów i procesów organizacji (jej potencjału informacyjnego), ażeby umożliwić przedsiębiorstwu uczenie się i dostosowywanie się do zmie-niającego się otoczenia.

Zarządzanie informacją w przedsiębiorstwie obejmuje świadome postępo-wanie menedżerów względem informacji – zaczynając od identyfikacji potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa oraz identyfikacji luki informacyjnej przed-siębiorstwa, poprzez nabywanie informacji, jej przetwarzanie, organizowanie i magazynowanie, tworzenie produktów i usług informacyjnych, dystrybucję, na efektywnym wykorzystaniu skończywszy.

W ramach polityki zarządzania informacją w firmie określa się np. reguły zbierania informacji, uprawnienia dostępu do danych, zasady bezpieczeń-stwa i ochrony informacji (tajemnica przedsiębiorcy). Zarządzanie informacją powinno zapobiegać zjawisku przeciążenia informacyjnego oraz minimalizować różnego typu zniekształcenia informacyjne.

Zob. rozdz. PRZECIĄŻENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA INFORMACJI

Zarządzanie informacją może być wspierane przez systemy informatyczne, np. przez systemy zarządzania dokumentami, rekordami, systemy zarządzania treścią.

Dobre zarządzanie biznesem to zarządzanie jego przyszłością, a zarządzanie przyszłością to zarządzanie informacją.

(M. harper)


przecIĄŻenIa I znIeksztaŁcenIa InformacjI

Toniemy w informacji, umieramy z braku wiedzy.

Przeciążenie informacyjne (nadmiar informacji, szum informacyjny) wystę-puje wówczas, gdy decydent otrzymuje znacznie więcej informacji niż może wykorzystać (przeciążeniu sprzyja też dublowanie tych samych informacji na różnych nośnikach).

Taka sytuacja może powodować:• wydłużenieczasupotrzebnegonawyszukiwaniepotrzebnejinformacji,• zwiększeniekosztówprzechowywaniaiprzetwarzania(zbędnej)informacji,• zwiększenieniespójnościinformacji,• obniżeniemotywacjiużytkownikadokorzystaniazezgromadzonychzaso-

bów.Współczesny kierownik bywa źle poinformowany nie ze względu na nie-

dostatek informacji, lecz ich nadmiar.Przeciążenie informacyjne odbija się ujemnie na jakości (precyzji) podejmo-

wanych decyzji i jakości (np. czasie trwania) procesu decyzyjnego.Przyczyny przeciążenia informacyjnego stanowisk kierowniczych:• brakprecyzyjnegozdefiniowaniapotrzebinformacyjnych;• brakosób(stanowisk)odpowiedzialnychzaocenęprzydatnościnapływają-

cych/zbieranych informacji i selekcję/eliminację informacji nieużytecznych.Umownie przyjmuje się, że

20% INFORMACJI ODPOWIADA ZA 80% WIEDZy.

Na drodze od nadawcy do odbiorcy informacja może ulec zniekształceniu z powodu różnych czynników zakłócających.

Istotnym jest rozróżnianie błędu – nieświadomego podania fałszywych infor-macji na skutek pomyłki, np. przestawienia kolejności cyfr7, od świadomie przeinaczanych danych (wskutek działań celowych), czyli dezinformacji.

W praktyce gospodarczej, obok informacji prawdziwej i zgodnej z intencją nadawcy, funkcjonuje również informacja prawdopodobna, pozorna i informacja fałszywa, dezinformacja, pseudo- i parainformacja oraz wiele innych.

7 Zdarza się, że nawet źródła o ustalonej i niekwestionowanej renomie, powszechnie uznawane za wiarygodne, np. oficjalne, wydawane przez rządy poszczególnych państw roczniki statystyczne, mogą zawierać błędy, które zafałszowują obraz sytuacji.


Zniekształcenia informacji są nierzadko skutkiem świadomie i celowo prowadzonej walki informacyjnej pomiędzy konkurentami.

W praktyce gospodarczej sprowadza się to do wprowadzania konkurencji w błąd, do dezorientowania i stworzenia warunków utrudniających konku-rencji podejmowanie trafnych decyzji.

Dezinformacja przybiera różne formy, np.:• informacje zmyślone – bez pokrycia w rzeczywistości;8• informacje zatajone – nierzadko, np. w sprawozdaniach czy reklamach

firmy pomijają niewygodne lub kompromitujące informacje o sobie;• informacje przekręcone, przeinaczone – np. przejaskrawienie zalet przed-

stawianych produktów lub usług (w reklamie), podawanie zbyt niskich strat własnych lub zbyt wysokich strat konkurencji;

• informacje dwuznaczne – gdy tę samą informację można interpretować na różne sposoby, bez możliwości ustalenia, która interpretacja jest prawidłowa.

Dla przedsiębiorcy uciążliwa może też być:• fragmentarycznośćinformacji,• dużerozproszenie,• szybkadezaktualizacja,• różnorodnośćźródeł.

8 W 2002 roku dużo zamieszania w gospodarce światowej spowodowała „kreatywna księ-gowość” niektórych firm, czyli sfałszowane informacje o ich rzekomo bardzo dobrych wynikach finansowych.

23II. przedsIębIorca a Informacja

II. Przedsiębiorca a informacja

To człowiek kształtuje środowisko informacyjne – jest odpowiedzialny za jakość i ilość docierającej do niego – i do innych – informacji, za sposób jej zorgani-zowania (bądź nie) w środowisku, w którym działa, za skutki, które ta informa-cja wywołuje. Czerpiąc z potencjału tkwiącego w informacji wykorzystuje nie tylko intelekt i doświadczenie, ale też coraz częściej wspiera się narzędziami informatycznymi.

Środowisko gospodarcze stawia informacji wysokie wymagania. Jednocześnie jednak obserwuje się niezbyt głęboką świadomość potrzeb informacyjnych (swoich i innych przedsiębiorców) oraz wiele zachowań informacyjnych, które nie sprzyjają osiąganiu sukcesów biznesowych. Skutkiem tego decyzje podejmowane są na bazie informacji o stosunkowo niskiej jakości, co prawdopodobnie nie pozostaje bez wpływu na konkurencyjność i innowacyjność naszej gospodarki.

Rozdział II proponuje przedsiębiorcom chwilę zastanowienia nad tym, co wiedzą o swoich potrzebach i zachowaniach informacyjnych, o rolach, jakie odgrywają w odniesieniu do informacji, o wyborach informacyjnych, jakich dokonują (świadomie lub nie).

Celem rozdziału jest:1. Pomoc przedsiębiorcom w uzmysłowieniu i określeniu swoich potrzeb;2. Promowanie sprzyjających osiąganiu celów zachowań informacyjnych

(aktywnych i celowych);3. Pokazanie wyborów informacyjnych źródeł przez przedsiębiorców (na pod-

stawie badań);4. Pomoc dostawcom informacji w lepszym dostosowaniu swojej oferty

do potrzeb biznesu.Zawartość rozdziału składa się na swego rodzaju „informacyjny profil przed-

siębiorcy”. Charakterystyka ta ma za zadanie doskonalić sprawność informacyjną przedsiębiorców w świecie nieopanowanej dotąd informacji.


role przedsIębIorcY w odnIesIenIu do InformacjI

• odbiorca – informacje docierają do niego, czy tego chce, czy nie; rejestruje w świadomości, że istnieją;

• poszukujący informacji – kieruje nim określona potrzeba, podejmuje celowe działania wyszukiwawcze lub jedynie nastawia się na „wychwyty-wanie” sygnałów z otoczenia;

• użytkownik, konsument – świadomie przetwarza, analizuje, selekcjonuje, organizuje, wykorzystuje informacje w działaniu;

• kupujący (klient) i sprzedający – traktuje informację jako towar, jest obiek-tem oddziaływań informacyjnych o charakterze ekonomicznym;

• twórca, producent – nadaje informacji określoną treść i formę (z myślą o odbiorcy); bywa także twórcą narzędzi i technologii wspierających naby-wanie, organizowanie, wyszukiwanie i wykorzystywanie informacji;

• nadawca – generuje/przesyła komunikat z określoną intencją (lub niein-tencjonalnie);

[W środowisku informacji cyfrowej nadawca coraz częściej jest jednocześnie odbiorcą informacji (a odbiorca staje się nadawcą informacji, np. dopisując komen-tarze pod tekstem umieszczonym na portalu)].

• menedżer informacji – odpowiada za organizowanie informacji w swoim przedsiębiorstwie (lub w środowisku indywidualnym/osobistym, np. na własnym komputerze) w najbardziej efektywny sposób.

Określone role wiążą się z działaniem komercyjnym lub niekomercyjnym.

NIE MA INFORMACJI BIZNESOWEJ BEZ PRZEDSIĘBIORCy.

potrzebY InformacYjne przedsIębIorców

Czym jest potrzeba informacyjna? Słowo „potrzeba” wskazywać może w tym przypadku zarówno na stan odczuwania niedoboru (informacji) oraz na pewnego rodzaju motywację. Motywacja ta jest szczególnie wysoka, gdy brak (odpowiedniej) informacji zakłóca realizację określonego celu, zaspokojenie dowolnej innej potrzeby.

Tak więc potrzeby informacyjne uznaje się za bezpośredni bodziec inicjujący procesy wyszukiwania i zbierania informacji.

Ważne jest uświadomienie sobie obszaru, rozmiaru, jakości i pilności swoich własnych potrzeb przez przedsiębiorców, z czym wiąże się doskonalenie umiejętno-ści ich zaspokajania. Potrzeby nieuświadomione najczęściej nie są zaspokojone.


W rzeczywistości potrzeby informacyjne – nawet jednej firmy – nie są jedno-lite i kształtują się odmiennie w różnym czasie – zależą np. od aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej, ich zróżnicowanie szczególnie widoczne jest na różnych poziomach zarządzania (podejmowania decyzji). Im wyższy szczebel zarządzania, tym bardziej wymagany jest większy stopień agregacji (syntetyczności) informa-cji i szerszy zakres tematyczny. Na niższych poziomach kierowania informacje powinny mieć charakter bardziej szczegółowy, o wyspecjalizowanym zakresie tematycznym.

INFORMACYJNE POTRZEBY przedsiębiorstw i przedsiębiorców (orga-nizacyjne i indywidualne) są dynamiczne – zmieniają się w czasie zależnie od zmian w makrootoczeniu, tempa rozwoju danej branży, jak i od zmian w śro-dowisku wewnętrznym firmy, także stanu wiedzy przedsiębiorców – zmieniają się bowiem w trakcie (pod wpływem) pozyskiwania i przetwarzania informa-cji. Wpływa na nie wielkość i charakter przedsiębiorstwa, zasięg działania, ale także pewne czynniki pozamerytoryczne, np. osobowość i nastawienie przedsiębiorcy.

Problemem wielu firm jest to, że informacja zbierana zgodnie ze zgłaszanym zapotrzebowaniem wcale nie jest wykorzystywana w procesie podejmowania decyzji, lub jest zbierana i interpretowana już po, lub w momencie, gdy decyzja jest już niemal podjęta. Zdarza się także, że informacja traktowana jest jako zewnętrzna oznaka statusu organizacyjnego (na podobieństwo takich atrybutów, jak np. wielkość biura), co oznacza, że szef powinien otrzymywać informację, nawet jeśli do niczego nie jest mu ona potrzebna. Chociaż potrzeby takie nie mają racjonalnego charakteru, są to potrzeby znaczące i rzeczywiste (stanowią część życia gospodarczego).

NIE WSZySTKIE POTRZEBy INFORMACyJNE PRZEDSIĘBIORSTW MAJĄ ChARAKTER RACJONALNy.

Racjonalne działania przedsiębiorstwa w sferze informacyjnej wymagają zidenty-fikowania organizacyjnych potrzeb informacyjnych. Bliższego określenia wyma-gają np.:

• rodzajpotrzebnychinformacji;• cechyjakościoweiilościoweinformacji;• intensywnośćpotrzeb;• cyklicznośćpotrzeb(sporadyczne,systematyczne);• stopieńniezbędnościinformacji;• dającesięprzewidziećwczasiezmianywzakresiepotrzebinformacyjnych.


TRUDNOŚCI: CZĘSTO NIEMOŻLIWE JEST JEDNOZNACZNE OKREŚLENIE INFORMACJI POTRZEBNyCh DO ROZWIĄZANIA ZADANIA/PROBLEMU.

Tam gdzie to możliwe dobrze jest zastosować hIERARChIZACJĘ POTRZEBNEJ INFORMACJI. Jedną z propozycji1 jest podział informacji na kategorie:

Kategorie InformacjeA Bardzo ważne i pierwszoplanoweB InteresująceC Wykorzystywane okazyjnieD Całkowicie bezużyteczne

Niektóre podejścia do informacji w nowoczesnym przedsiębiorstwie inno-wacyjnym uprawomocniają zwrócenie większej uwagi na kategorię informacji

„interesujące”. Mogą to być nawet informacje niepotwierdzone, z niepewnych źródeł, fragmentaryczne. Traktowane jako inspiracja zawierają duży potencjał tworzenia pomysłów unikatowych, trudnych do skopiowania, rozwiązań, których nie ma nikt inny, pozwalają poeksperymentować, wyjść poza rutynę.

TRAKTUJ INFORMACJĘ JAKO TWORZyWO INSPIRACJI, INNOWACyJNOŚCI, PRZEWAGI KONKURENCyJNEJ.

Mówiąc o potrzebach informacyjnych przedsiębiorców warto zwrócić uwagę na różne możliwe wymagania użytkowników, z których niestety, często sami nie zdają sobie sprawy.

Wymagania dotyczące treści, np.:• Czegomadotyczyćposzukiwanainformacja?Jakijestjejzakrestreściowy?

Jaki okres ma obejmować? Z jakiego obszaru – kraju, województwa, powiatu, z Europy, ze świata?

• Czemumasłużyćzebranainformacja?Dojakichzadańzostaniewykorzy-stana? Do rozwiązania jakich problemów?

• Czyinformacjamabyćbardzoszczegółowa,czymożebyćbardziejogólna?• Czyzależynamnazebraniumożliwiekompletnejinformacjinadanytemat,

czy zadowolimy się informacją fragmentaryczną?

1 B. Martinet, y_M. Marti: Wywiad gospodarczy. Pozyskiwanie i ochrona informacji. Warszawa 1999, s. 77.


• Najakichcechachjakościowychinformacjizależynamnajbardziej–aktu-alność, nowość, precyzja, rzetelność, unikatowość, użyteczność, wiarygod-ność, neutralność?

• Czychcemyinformacjęnawyłączność(taką,którejniemaniktinny)–zwykle taka informacja zbierana jest na indywidualne zamówienie przez instytucję komercyjną.

W jakiej formie i postaci ma być dostarczona i przedstawiona informacja?• Wpostacidanychstatystycznych,wykresów,schematów,tabel,raportów,

rankingów i in.?• Najakimnośniku?Drukowana?Elektroniczna?On-line?• Wjakimstopniuizakresieinformacjamazostaćprzetworzona/zinterpre-

towana? Czy wystarczy zestawienie źródeł, czy wymagane jest opracowanie analityczno-syntetyczne? Streszczenie?

• Jakobszernejinformacjioczekujemy?• Wjakimjęzyku(polskimczyobcym)?Językpotoczny?Prawniczy?Tech-

niczny? Inny specjalistyczny?• Czyinformacjamazostaćutrwalonanajakimśnośniku,czyinteresujenas

przekaz ustny?• Jakmabyćdostarczona?Pocztątradycyjnąlubelektroniczne(email)?Oso-

biście?Termin i koszty uzyskania informacji (za zlecenie): • Jakiegotypuźródła(iile)majązostaćprzeszukane,wjakimczasie?• Jakimiśrodkamifinansowymidysponujemy,ilemożemyzapłacić?(Jasne

określenie relacji pomiędzy zakresem usługi informacyjnej a jej kosztami).

W BIZNESIE INFORMACJA MA WARTOŚć TyLKO WTEDy, GDy ZASPOKAJA POTRZEBy INFORMACyJNE PRZEDSIĘBIORSTWA,

KIEDy WŁAŚCIWA OSOBA OTRZyMUJE JĄ W ODPOWIEDNIM CZA-SIE I W ODPOWIEDNIEJ FORMIE.

Ze wszystkich badań prowadzonych w ramach projektu Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej wynika, że w centrum zainteresowania odbiorców znajdują się przede wszystkim informacje z zakresu prawa i informacje finansowe

– wcześniej potrzeby zgłaszano głównie w zakresie możliwości dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej. Ten ostatni typ informacji zdaje się maleć na rzecz informacji o potrzebach klientów i odbiorców produkowanych towarów i świadczonych usług. Przedsiębiorcy podkreślają też znaczenie informacji doty-czących rynku, na jakim działa firma, czy też działalności firm konkurencyjnych.


Przedstawiciele firm średnich rzadziej niż małych wymieniali Internet jako źródło informacji, częściej wskazując prasę, dzienniki ustaw, publikatory urzędów2.

Wśród potrzeb przedsiębiorców na pierwszy plan wysuwa się potrzeba usyste-matyzowania dostępnych informacji. Badani wskazują, iż dużą rolę do odegrania w tym procesie mają instytucje okołobiznesowe czy administracja. Przedsiębiorcy przedstawiają to w taki sposób: „[…] potrzebne jest miejsce, w którym zebrane byłyby informacje z danej dziedziny z takim przewodnikiem, żeby można było się w tym zorientować nawet laikowi. Niby są takie portale internetowe, ale tam jest […] mnóstwo informacji, której nie można ani zrozumieć, ani wyselekcjonować”,

„[…] dziś problemem jest nie tyle brak informacji, co potrzeba jej uporządkowa-nia, uczynienia bardziej czytelną, technologie informatyczne są tu doskonałym narzędziem, ale chyba wciąż niedostatecznie wykorzystywanym”3.

przedsIębIorca – realnY lub potencjalnY uŻYtkownIk oraz twórca InformacjI bIznesowej

Chociaż informacja (prawdopodobnie) istnieje obiektywnie, przez człowieka jest odbierana, interpretowana i oceniana subiektywnie.

Przedsiębiorca jako użytkownik informacjiKażdy z nas jest potencjalnym (prawdopodobnym) użytkownikiem informacji, tzn. że może nim zostać w rzeczywistości zachęcony treścią lub formą wiadomości.

Wśród użytkowników informacji biznesowej wyróżniamy użytkowników instytucjonalnych oraz indywidualnych.

Użytkownicy instytucjonalni: MSP, firmy międzynarodowe, instytucje finan-sowe, inwestorzy instytucjonalni, ministerstwa, urzędy państwowe, instytucje samorządowe, instytucje okołobiznesowe, wywiadownie gospodarcze, uniwer-sytety, media;

Użytkownicy indywidualni: menedżerowie firm, pracodawcy, urzędnicy, inwestorzy, uczestnicy rynku giełdowego (emitenci, maklerzy), reklamodawcy, potencjalni biznesmeni (osoby zakładające firmę), poszukujący pracy, dziennika-rze, pracownicy naukowi i studenci, hobbyści, pasjonaci zagadnień gospodarczych.

Można ich podzielić na dwie kategorie: • poszukującychinformacjibiznesowejw związku z wykonywaną pracą;

2 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych, s. 25–27.3 Tamże, s. 44.


• poszukującychinformacjiw kontekście pozazawodowym (do rozwoju osobistego).

Sposób wykorzystania (stopnia przyswojenia, przetworzenia) informacji czę-sto jest zależny od zajmowanego w firmie stanowiska: (np. dyrektor, kierownik, analityk, doradca, ekspert, akwizytor, handlowiec, pracownik badawczy, sekre-tariat, infolinia), celu, dla jakiego została zebrana, czasu jaki został przeznaczony na jej zdobycie (może być niepełna)…

Użytkownik informacji może:• korzystaćzinformacji:sporadycznie,rzadko,często,systematycznie;• sięgaćdoinformacji:przypadkowej(naktórątrafia)lubdoinformacji

precyzyjnie wyszukanej i wyselekcjonowanej;• gromadzićinformację:wściśleokreślonymcelulubbezjasnegocelu(na

wszelki wypadek).

NIE MA INFORMACJI BEZ ODBIORCy.TA SAMA INFORMACJA MOŻE MIEć RóŻNE ZNACZENIE/WARTOŚć

DLA RóŻNyCh ODBIORCóW (UŻyTKOWNIKóW).TA SAMA INFORMACJA W RóŻNyCh PRZEDZIAŁACh CZASOWyCh

MA RóŻNE ZNACZENIE DLA TEGO SAMEGO ODBIORCy – bo zmienia się stan jego wiedzy, bo rozwiązuje odmienne problemy, etc.

Przedsiębiorcy nie są jednorodną grupą użytkowników

KAŻDy UŻyTKOWNIK JEST INNy.(kieruje się innymi potrzebami, celami, zachowaniami informacyjnymi)

Przedsiębiorca jako twórca informacjiW rozdziale I Informacja wewnątrz firmy, zarządzanie informacją pokazano, że wiele informacji powstaje w firmie – zarówno dla odbiorców/użytkowników wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Aby informacja była użyteczna musi spełniać parametry, których oczekuje rzeczywisty lub potencjalny, domniemany odbiorca.


CZy JAKO PRZEDSIĘBIORCA ZWRACASZ UWAGĘ NA DOKŁAD-NOŚć, AKTUALNOŚć, MOŻLIWOŚć WERyFIKACJI… – WySOKĄ

JAKOŚć SWOJEJ INFORMACJI, KTóRĄ TWORZySZ?KLIENCI OCZEKUJĄ OD PRZEDSIĘBIORSTW RZETELNyCh INFOR-

MACJI ZAMIAST REKLAM.CZy WPROWADZASZ DO OBIEGU INFORMACJE NIESPRAWDZONE?CZy SPECJALISTyCZNy JĘZyK NIE UTRUDNIA ODBIORU INFORMA-

CJI O PRZEDSIĘBIORSTWIE NA TWOJEJ STRONIE WWW?

PAMIĘTAJ, ŻE JAKO UŻyTKOWNIK, TEŻ OCZEKUJESZ WARTOŚCIOWEJ INFORMACJI.

zachowanIa InformacYjne przedsIębIorców

O zachowaniach informacyjnychPrzedsiębiorca, który znalazł się w sytuacji wymagającej zasilenia informacją, podejmuje określone zachowania nakierowane na pozyskanie informacji i w ten sposób zbliża się do stanu dla niego korzystnego (pożądanego).

Zachowania informacyjne to celowe działania zmierzające do zaspokojenia potrzeb informacyjnych.

Zaliczyć do nich także należy coraz częściej spotykane (szczególnie w Interne-cie) korzystanie z informacji pozyskanej przypadkowo, napotkanej „przy okazji” poszukiwania zupełnie innych informacji.

Powstrzymanie się od działania jest również działaniem i wyraża się określo-nym zachowaniem.

W Raporcie MCIG4 zachowania informacyjne odniesione zostały do:postaw kadry kierowniczej przedsiębiorstw odnośnie pozyskiwania, ana-

lizy i wykorzystywania informacji oraz stosowanych w tym zakresie narzędzi i metod; Ponadto włączono tu zarządzanie procesem wykorzystywania infor-macji w małych i średnich firmach np. poprzez powoływanie i funkcjonowanie pracowników i działów dedykowanych zdobywaniu informacji, odpowie-dzialnych za analizę i zestawianie informacji do konkretnych celów; wyko-rzystywanie technologii i oprogramowania wspierających proces szukania i zdobywania informacji; korzystanie z usług zewnętrznych, zapewniających dostęp do potrzebnej informacji wraz z oceną źródeł informacji; podejście

4 Raport: Badanie zachowań informacyjnych…,


do komercyjnych i niekomercyjnych nadawców/źródeł informacji i postawy menedżerów odnośnie ponoszenia opłat za dostęp do informacji).

Do kluczowych wzorów zachowań informacyjnych w przedsiębiorstwach należy zaliczyć postawy menedżerów przedsiębiorstw odnośnie zdobywania, analizy i wykorzystywania informacji oraz stosowanych przez nich w tym zakre-sie metod.

W przywołanym wyżej raporcie w małych i średnich przedsiębiorstwach woje-wództwa mazowieckiego występują bardzo zróżnicowane postawy menedżerów w zakresie pozyskiwania oraz wykorzystania informacji. Ich zakres obejmuje postawy od biernych, polegających na oczekiwaniu na gotowe informacje i biernym ich posiadaniu, do postaw aktywnych, związanych z wykorzysty-waniem zaawansowanych metod i technologii poszukiwania informacji, ich pogłębionej analizy i efektywnego wykorzystania w zarządzaniu.

Określone zachowania informacyjne wypływają nie tylko z siły potrzeb infor-macyjnych, ale także:

• zuświadomieniasobieroli,jakąinformacjapełniwbiznesie;• zcechosobowościowychprzedsiębiorców;• znajomościźródeł,ichdostępności;• czasuifunduszy,jakimidysponujemy;• atakżezumiejętności/sprawnościdocieraniadoinformacji.Analizując preferowane przez przedsiębiorców źródła informacji (głównie

Internet, media i kontakty nieformalne) można odnieść wrażenie, że najchętniej docieramy do tych źródeł, do których dostęp nie jest kłopotliwy, których pozyska-nie zajmuje nam najmniej czasu, wymaga najmniej wysiłku. Takie „ekonomiczne” podejście ma oczywiście swoje uzasadnienie.

Za mniej zrozumiałe trzeba uznać wypowiedzi przedsiębiorców, z których wyłania się obraz „przedsiębiorców-intuicjonistów”, np. „[…] jeśli się dobrze poszuka, to się znajdzie […] a jak się nie znajdzie, to trzeba podejmować decyzję na wyczucie, […] nawet prowadząc dużą firmę nie należy zapominać o intuicji”;

„[…] czasami nie można zdobyć niezbędnych informacji i trzeba improwizować”; „[…] z mojej perspektywy mogę zdobyć potrzebne mi informacje, choć nigdy nie miałam sytuacji, że miałam „pełny obraz”.

I jeszcze jedna wypowiedź przedsiębiorcy: „[…] okazało się, że można te informacje znaleźć np. w Internecie czy prasie specjalistycznej, nie były to może informacje najbardziej aktualne, ale jak na nasze potrzeby wystarczające”5.

5 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…, s. 37–38.


Do zastanowienia się:CZy INFORMACJĘ MOŻE ZASTĄPIć INTUICJA, IMPROWIZACJA? NA JAK DŁUGO?CZy MOŻNA BUDOWAć BIZNES NA INFORMACJACh PRA-WIE AKTUALNyCh, PRAWIE WIARyGODNyCh I NIEMAL SPRAWDZONyCh?

Warto może w tym momencie przytoczyć, że za najważniejsze dla przedsię-biorstw cechy źródeł informacji przedsiębiorcy uznawali: wiarygodność informa-cji, łatwość dostępu i wyszukiwania potrzebnych informacji oraz ich aktualność6.

Zachowania informacyjne przedsiębiorców w świetle wyników badań MCIG7

Co ciekawe, prawie wszyscy badani identyfikują gromadzenie i analizę informacji jako proces charakterystyczny (jedynie) dla służb finansowo-księgowych. Wszy-scy zgadzają się, że bez zasilenia informacją działy te nie mogłyby funkcjonować. Wagę informacji (procesów gromadzenia, przetwarzania i analizowania infor-macji) dostrzeżono także w realizacji projektów, w tym współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Wydaje się, że wymogi formalne wobec realizowanych w ramach programów europejskich działań uzmysłowiły badanym przedsiębior-com znaczenie procesów zarządzania informacją.

Obecność w małych i średnich przedsiębiorstwach pracowników (lub działów) dedykowanych zdobywaniu informacjiJedynie w 1/3 przedsiębiorstw występują wyodrębnione stanowiska, lub działy, dedykowane poszukiwaniu i zdobywaniu informacji potrzebnych przedsię-biorstwu. Ze zrozumiałych względów najrzadziej wydzielenie tych obowiązków występuje w mikroprzedsiębiorstwach.

Można sądzić, że w pozostałych mazowieckich małych i średnich przedsię-biorstwach do zdobywania informacji niezbędnych do funkcjonowania firm nie podchodzi się priorytetowo. W firmach tych nie ma najczęściej procedur związanych ze zdobywaniem informacji, nie występuje także myślenie perspekty-wiczne związane z przewidywaniem tego, jakie informacje mogą być w przyszłości przedsiębiorstwu potrzebne. Poszukiwaniem informacji zajmują się wszyscy lub

6 Raport: Badanie zachowań informacyjnych…, s. 37.7 Opracowano na podstawie raportów MCIG: Badanie zachowań informacyjnych… oraz

Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…


część pracowników, odpowiednio do zakresu ich obowiązków. Można zatem wnioskować, że przedsiębiorstwa te nie planują rozwoju na bazie informacji i wie-dzy, koncentrując się raczej na bieżącym, doraźnym działaniu. W zdecydowanej większości przypadków w firmie nie ma jednej, wyznaczonej osoby, która byłaby odpowiedzialna za pozyskiwanie potrzebnych informacji. Często zarząd firmy jest tym organem, który odpowiada jednocześnie za poszukiwanie, pozyskiwanie i analizę informacji z zewnątrz firmy.

Wykorzystywanie przez małe i średnie przedsiębiorstwa usług pomagają-cych w dostępie do informacji W 71,8% małych i średniej wielkości przedsiębiorstw z województwa mazo-wieckiego nie korzysta się na zasadach komercyjnych z usług banków danych, firm konsultingowych lub innych instytucji komercyjnie pomagających w zdobywania informacji. W wielu przypadkach jako uzasadnienie podawane były czynniki finansowe nie pozwalające małym i średnim przedsiębiorstwom na kupowanie informacji. Inny pojawiający się argument to niedostrzeganie przez menedżerów przedsiębiorstw konieczności korzystania z tych usług, gdyż – ich zdaniem – pracownicy przedsiębiorstw są w stanie samodzielnie pozyskać potrzebne informacje i wiedzę.

Najrzadziej z usług komercyjnych instytucji dostarczających informacji korzy-stają mikroprzedsiębiorstwa (15,5% spośród nich korzysta na zasadach komer-cyjnych z usług dostawców informacji), najczęściej zaś średnie przedsiębiorstwa, których 30,8% korzysta na zasadach komercyjnych z usług różnych dostawców informacji.

Postawy menedżerów odnośnie ponoszenia opłat za dostęp do informacji 43,5% badanych przedsiębiorstw nie płaci za dostęp do żadnych informacji. 45,9% przedsiębiorstw płaci za dostęp do niektórych informacji, a 6,9% przed-siębiorstw za dostęp do większości informacji. Z wywiadów wynika także, że większość firm, które w jakiś sposób ponoszą wydatki na informacje, inwestuje głównie w informacje niezbędne do bieżącego funkcjonowania (prawne, księ-gowo-finansowe, związane z przetargami) lub bezpośrednio przekładające się na zysk (informacje o potencjalnych klientach lub o potencjalnych rynkach).

Przedsiębiorstwa najczęściej płacą za dostęp do informacji księgowych i zwią-zanych ze sprawami kadrowymi oraz za dostęp do regulacji prawnych. Przed-siębiorstwa ponoszą również opłaty za informacje o firmach konkurencyjnych i o całej branży, w której funkcjonują, sytuacji przedsiębiorstwa na tle konkurencji,


działań konkurencji, trendów rynkowych oraz (potencjalnych) kontrahentów, możliwości nowych inwestycji, wejścia na nowe rynki. Opłaty wnoszone są także za informacje dotyczące przetargów, dostęp do informacji o klientach lub potencjalnych klientach. Ponad 20% przedsiębiorstw ponosi opłaty za dostęp do informacji o innowacyjnych rozwiązaniach i nowych technologiach.

Zdaniem większości respondentów bezpłatny dostęp do informacji powinien przede wszystkim obejmować dane dotyczące wiarygodności finansowej klientów lub kontrahentów oraz informacji związanych z ogłaszanymi przetargami. Badani wygłaszali również opinie, zgodnie z którymi bezpłatne powinny być wszystkie informacje ogólne, których przygotowanie nie wymaga dużych nakładów pracy.

W przyszłości przedsiębiorcy są gotowi ponosić opłaty głównie za dostęp do informacji przekładających się bezpośrednio na zysk ekonomiczny, informacji księgowych i prawnych, ułatwiających dostęp do klientów i potencjalnych klien-tów oraz umożliwiające weryfikację wiarygodności kontrahentów.

Postawy odnośnie wykorzystywania informacjiW większości badanych, małych i średnich, przedsiębiorstw nie są wdrażane żadne procedury związane z procesem wykorzystywania zdobytych informacji. W małych przedsiębiorstwach informacje przekazywane są bezpośrednio do osób nimi zainteresowanych. Z wywiadów z menedżerami wynika, że najczęściej to prezes lub właściciel przedsiębiorstwa rozdziela informacje pomiędzy pracow-ników. W większych, średnich przedsiębiorstwach informacje są przetwarzane bezpośrednio przez pracowników, do których trafiają, lub przekazywane są do działów księgowych i działów analiz. W stosunkowo dużych średnich przed-siębiorstwach, których rozmiar uniemożliwia lub bardzo utrudnia centralne zarządzanie informacją tworzone są często działy lub stanowiska odpowiedzialne za analizy i przetwarzanie informacji.

Zarządzanie procesem wykorzystywania informacji w przedsiębiorstwach We wszystkich małych przedsiębiorstwach, badanych podczas wywiadów indy-widualnych, procesem wykorzystywania uzyskanych informacji zarządzała jedna osoba. W większości przypadków był to prezes/właściciel przedsiębiorstwa, który wstępnie analizował informacje, a następnie przekazywał je odpowiedniemu, według zakresu obowiązków, pracownikowi. W przedsiębiorstwach, które opie-rają zarządzanie informacją na tym modelu może jednak dochodzić do zatorów informacyjnych. W średnich przedsiębiorstwach to rozwiązanie może okazać się nieproduktywne i nieefektywne.


Jedynie w 9% przedsiębiorstw za zarządzanie informacją odpowiedzialny jest wyznaczony do tego celu menedżer, dyrektor lub specjalista. Rozwiązanie to sprzyja efektywnemu, bieżącemu zarządzaniu procesem przetwarzania i anali-zowania informacji. Respondenci w wywiadach przyznawali, że funkcjonowanie w przedsiębiorstwie jednej osoby, która posiadałaby pełną, przeglądową wiedzę oraz udzielała konsultacji i rozdzielała zadania analityczne na inne, najbardziej do tego odpowiednie stanowiska, usprawniłoby proces analizowania informacji oraz ich dalszego wykorzystywania przez przedsiębiorstwo.

Il. 2–1.

Funkcjonowanie osób i działów odpowiedzialnych za analizę i zestawianie informacji do konkretnych celów W większości badanych przedsiębiorstw (59,1%) nie funkcjonowały wydzielone działy lub stanowiska odpowiedzialne za analizowanie i zestawianie informacji. Funkcja ta najczęściej była rozdzielona pomiędzy poszczególnych pracowni-ków – głównie handlowców. W przedsiębiorstwach średniej wielkości funkcja analizowania informacji najczęściej zostaje przypisana do odpowiednich stano-wisk bądź działów.


Il. 2–2.

Respondenci wskazywali najczęściej na następujące ich przykłady: specjalista ds. pozyskiwania klientów, dział analiz i doradztwa, komórka analizy danych, właściwi menedżerowie działów. W przedsiębiorstwach, których charakter działal-ności związany jest z przetwarzaniem i wykorzystywaniem informacji za te dzia-łania, aczkolwiek na poziomie wyspecjalizowanym, odpowiedzialnych jest więcej pracowników – cały dział bądź też nawet wszyscy pracownicy merytoryczni.

Powszechne wydaje się być niedocenianie i samej informacji, i znaczenia zarzą-dzania informacją. Dotyczy to w zasadzie wszystkich badanych firm i ani wielkość, ani rodzaj działalności, ani stopień innowacyjności nie zmieniają faktu, że firmy nie posiadają zdefiniowanej polityki pozyskiwania informacji, nie wydzielają budżetu na ten cel.

JEDyNIE NIEWIELKA CZĘŚć PRZEDSIĘBIORCóW PODChODZI DO INFORMACJI JAKO DO KONKURENCyJNEGO I STRATEGICZNEGO

ZASOBU FIRMy.

Por. rozdz. FUNKCJE INFORMACJI W BIZNESIE s. 13–14

37III. narzędzIa wYszukIwanIa InformacjI w InternecIe

III. Narzędzia wyszukiwania informacji w internecie

Powstanie sieci Internet sprawiło, że znajomość zasad wyszukiwania daje szerokie możliwości nawigowania we wszechświecie informacji. Celem tego rozdziału jest zaprezentowanie wielu różnych narzędzi do wyszukiwania w Internecie, aby ułatwić przedsiębiorcom docieranie do znajdującej się w sieci informacji.

Zadaniem narzędzi wyszukiwawczych Internetu jest zapewnienie łatwego i efektywnego dostępu do treści zasobów informacyjnych zgromadzonych w sieci. Wybór narzędzi i metoda działania podyktowane są celem, do którego dążymy. Korzystając z Internetu możemy m.in.:

• przeglądać sieć;• znaleźć dokument w sieci odpowiadający poszukiwanemu tematowi;• znaleźć wszystkie dostępne informacje na poszukiwany temat.Do najbardziej popularnych i wykorzystywanych przez użytkowników należą

wyszukiwarki internetowe. Rozwój metod indeksowania automatycznego, wzrost mocy obliczeniowej komputerów, wzrastające możliwości personalizowania wyszukiwarek (dopasowywania ich do indywidualnych potrzeb użytkowników) wpływają na ciągłą poprawę ich funkcjonowania. Dobrym ich uzupełnieniem są multi- i metawyszukiwarki, które przekazują zapytanie użytkownika do kilku wyszukiwarek jednocześnie.

Rozpowszechnione wśród internautów jest także korzystanie z katalogów stron. Obok katalogów istniejących samodzielnie użytkownicy poszukujący informacji mogą spotkać katalogi na stronach portali ogólnych (np. katalog.onet.pl, katalog.wp.pl) i wortali (serwisów tematycznych).

Nowoczesne narzędzia wyszukiwawcze wprowadzają coraz bardziej zaawan-sowane mechanizmy personalizowania wyników wyszukiwania. Systemy te gro-madzą informacje o naszych zachowaniach w sieci, o najczęściej odwiedzanych stronach, preferowanych przez internautów godzinach korzystania z Internetu, o typach wykorzystywanych urządzeń (komputerach stacjonarnych, urządzeniach mobilnych i innych). Zestawienie tych wszystkich informacji z wiekiem i płcią internautów daje potężny materiał informacyjny do działań marketingowych. Pozwalają one reklamodawcom perfekcyjnie zindywidualizować treści reklam (tzw. reklama spersonalizowana).

W tym wydaniu pominięto narzędzia dedykowane do zasobów społeczno-ściowego Internetu (tzw. Web 2.0).


W poszukiwaniach bardziej skomplikowanych przedsiębiorstwa i klienci indywidualni mogą korzystać z profesjonalnej pomocy agencji infobrokerskich, wywiadowni gospodarczych i innych podmiotów profesjonalnie zajmujących się wyszukiwaniem informacji na zlecenie.

wYszukIwarkI Internetowe

Trzeba pamiętać, że w samym środku rewolucji narzędzi informacyjno-wyszuki-wawczych znajduje się człowiek. To on wpisuje zapytanie do pola wyszukiwarki.

O człowieku świadczą nie odpowiedzi, ale pytania. (Wolter)

Wyszukiwarki internetowe ogólne, horyzontalne (ang. search engines, se-archable indexes)Nazywane również szperaczami, są powszechnie uważane za narzędzia najlepiej spełniające oczekiwania użytkowników. Ich zadaniem jest ułatwienie dotarcia do stron, plików, specjalistycznych baz danych w Internecie. Są to specjalne programy indeksujące (automatycznie) dokumenty internetowe1, zapewniające użytkowni-kom możliwość przeglądania zasobów sieci bez konieczności zaznajamiania się z jej strukturą. Indeksowanie jest jedną z podstawowych funkcji wyszukiwarek

– polega na zwięzłym i precyzyjnym zapisaniu treści dokumentów, w celu ich szybkiego odszukania w zbiorze. Pozostałe podstawowe funkcje wyszukiwarek to przetwarzanie informacji i gromadzenie.

Z uwagi na zakres indeksowanego materiału wyszukiwarki dzielimy na ogólne (uniwersalne, horyzontalne) oraz specjalistyczne (tematyczne, werty-kalne). Wyszukiwarki ogólnego przeznaczenia przeszukują wszystkie dostępne zasoby.

Wbrew stereotypowemu myśleniu, że wszystkie dane i źródła istniejące w World Wide Web mogą zostać odnalezione przez jeden system wyszukiwaw-czy (w domyśle: Google), poważne wyszukiwanie w Internecie wymaga zna-jomości i korzystania z większej liczby narzędzi wyszukiwawczych. Na rynku wyszukiwarek istnieją ich setki – jedne znikają, inne się pojawiają. Mimo to, wciąż zdecydowanie najbardziej popularną wyszukiwarką światową jest Google

1 W zależności od wyszukiwarki ich bazy mogą gromadzić od kilkudziesięciu miliardów do nawet kilku bilionów linków (np. wyszukiwarka firmy Google).


(www.gooogle.com). Udział Google w wyszukiwaniach internautów wynosi zdecydowanie ponad 90%.

Inne bardziej znane uniwersalne wyszukiwarki to np.:• Yahoo!(search.yahoo.com),• Bing(www.bing.com; dawniej live.com, a jeszcze wcześniej: msn.com),• Yandex2 (www.yandex.ru), • Ask(www.ask.com),• Gigablast(www.gigablast.com),• Exalead(www.exalead.com/search).Przeszukując zasoby polskiego Internetu warto wziąć pod uwagę dwie polskie

wyszukiwarki: Netsprint (www.netsprint.pl) oraz Szukacz (www.szukacz.pl).Już najprostszy eksperyment z wpisaniem tego samego zapytania do kilku

wyszukiwarek pokazuje, jak bardzo wyniki wyszukiwania w różnych wyszuki-warkach różnią się pomiędzy sobą pod względem liczby otrzymanych wyników. Korzystanie z kilku wyszukiwarek zapewnia maksymalną optymalizację wyni-ków wyszukiwania, jest jednak kłopotliwe, gdyż nie mamy na to ani czasu, ani cierpliwości, a najczęściej uznajemy, że wystarcza nam prosta odpowiedź, a nie jej warianty z kilku źródeł. Doskonałym rozwiązaniem są więc multiwyszuki-warki (ang. multiple search engines) i metawyszukiwarki (metasearch engines), które automatycznie przekazują zapytanie użytkownika do kilku wyszukiwarek jednocześnie.

zob. Multiwyszukiwarki/metawyszukiwarki poniżej.

Korzystanie z ogólnych wyszukiwarek jest intuicyjne. Do okna wyszukiwarki użytkownik wpisuje najczęściej jedno lub dwa słowa kluczowe. Bardziej zaawanso-wani użytkownicy Internetu dopisują słowa bardziej specjalistyczne lub posługują się sekwencją słów – wpisują np. tytuł poszukiwanego dokumentu czy nazwę instytucji (należy je ująć w cudzysłów) oraz korzystają z wyrażeń logicznych (np. z użyciem operatorów AND OR, NOT).

Większość wyszukiwarek pozwala użytkownikom uściślać zapytania poprzez takie funkcjonalności jak:

• możliwośćstosowaniaoperatorówalgebryBoole’a;• oznaczenieprzedziałuczasowego(podanielat,anawetdniczymiesięcy,

z których pochodzić ma informacja);

2 Rosyjski yandex, zajmuje czwarte miejsce na rynku wyszukiwarek, jednak udział tej wyszuki-warki wynosił w 2012 r. zaledwie 0,34%. W Europie wynosi ok. 40% (w badaniach Rosję zaliczono do Europy).


• wskazaniemiejscawystępowaniaposzukiwanychterminówwdokumencie(np. tytuł, adres URL, odnośniki);

• zawężenieposzukiwańdookreślonejdomeny(np.com,gov,eu,mil)lubserwera;

• określenie formatuposzukiwanychdokumentów,np. formatyplikóww pakietach Microsoft Office i Open Office, PDF, Lotus 1–2-3, PostScript, DejaVu, WordPerfect itd.;

• wybórjęzykawyszukiwanychdokumentów;• wyszukiwaniewwynikachbieżącejlistytrafień.Funkcje te dostępne są najczęściej poprzez formularz: Wyszukiwanie

zaawansowane.Wyszukiwarki są niezastąpione w przypadku zapytań szczegółowych.

Poniżej – na przykładzie poszukiwań w wyszukiwarce Google – pokazano kilka przykładów odnoszących się do stosowania lub pomijania cudzysłowu, zwiększania szczegółowości zapytań oraz stosowania operatorów algebry Boole’a (AND,OR).

Użycie cudzysłowu oznacza, że zależy nam na wyszukaniu dokładnie takiego wyrażenia, jak zapisano w cudzysłowie. Takie działanie znacznie zmniejsza liczbę wyszukanych odnośników i podnosi precyzję wyszukania. Aby pokazać dynamikę Internetu (codziennie miliony stron powstaje i znika) przeprowadzono dokład-nie to samo wyszukiwanie dzień po dniu. Wyniku z obydwu dni ujęto w tabeli.

Tab. 3–1. Użycie cudzysłowu w wyszukiwarce Google

Zapytanie "bazy danych przedsiębiorstw" bazy danych przedsiębiorstw

Liczba rezultatów(około)

108 000108 000

1 340 00025 900 000

Zapytanie „bazy danych w przedsiębiorstwie” bazy danych w przedsiębiorstwie


1 030 000302 000

1 560 0001 560 000

Zapytanie “bazy danych w przedsiębiorstwach” bazy danych w przedsiębiorstwach


99

895 000894 000

Źródło: badanie własne (18 i 19 lutego 2013 r.)

Ujmowanie w cudzysłów szczegółowych wyrażeń – np. „finansowanie msp z funduszy unijnych” (a więc wytypowanie stron, na których znajduje się dokład-nie takie wyrażenie) może czasem skutkować zbyt małą liczbą rezultatów (3


wyniki – 18.02.2013 r.). Wtedy lepiej jest pominąć cudzysłów (należy przejrzeć 2–3 pierwsze strony z wynikami 271 000 rezultatów).

UWAGA: W czasie wpisywania wyrażenia „finansowanie msp z funduszy unijnych” Google podpowiada także następujące wpisy: finansowanie msp z ue, finansowanie msp z funduszy ue.

Uszczegóławiając interesujące nas zagadnienie (np. „biznes plan”) warto wskazać konkretny aspekt (tu: „pisanie biznes planu”). Z tabeli 3–2. jasno wynika, jak znacząco poprawia to możliwość dotarcia do tego, czego szukamy.

Tab. 3–2. Porównanie zapytania szczegółowego i ogólnego w wyszukiwarce Google

Zapytanie „pisanie biznes planu” „biznes plan”

Liczba rezultatów(około) 43 100 1 660 000

Podpowiedzi Googla(wyszukiwania podobne do…)

ile kosztuje napisanie biznes planu; biznes plan; pisanie biznes planów; przykładowy biznes plan; biznes plan wzór; jak napisać biznes plan; wzory biznes planu; zasady pisania biznes planu

biznes plan; biznes plan przykłady; biznes plan gotowy; biznes plan chomikuj; biznes plan ściąga; darmowy biznes plan; biznes plan restauracji; biznes plan definicja

Źródło: badanie własne (18.02.2013 r.)

Z uwagi na ogromną liczbę indeksowanych dokumentów, wyszukiwarki ogólne słabo nadają się do formułowania zapytań na tematy ogólne (np. biznes, gospodarka, finanse), gdyż w odpowiedzi użytkownik otrzymuje setki tysięcy lub nawet miliony trafień. Wśród takiej liczby nie sposób wyłowić wielu cen-nych źródeł, które z powodu mniejszej popularności nie pojawiają się w pierw-szych wynikach odpowiedzi wyszukiwarki (na pierwszej stronie). Niezastąpione w poszukiwaniach zagadnień ogólnych są katalogi (ang. directories).

Zob. rozdz. KATALOGI TEMATyCZNE.

ZASTANóW SIĘ NAD TyM, CZEGO SZUKASZ. SPRóBUJ WyRAZIć TO NAJBARDZIEJ PRECyZyJNIE, JAK POTRAFISZ.

NIE ZAPOMINAJ O CUDZySŁOWIE, GDy WySZUKUJESZ WyRAŻENIA (FRAZy).

NIE ZAPOMINAJ O TyM, ŻE JĘZyK POLSKI JEST JĘZyKIEM FLEK-SyJNyM (Z ODMIANĄ PRZEZ PRZyPADKI I ODMIENNĄ FORMĄ

W LICZBIE POJEDyNCZEJ I MNOGIEJ). WPROWADŹ DO WySZUKI-WARKI RóŻNE WARIANTy ZAPyTANIA.


Tab. 3–3. Zastosowanie operatorów w wyszukiwarce Google

Forma zapisu Liczba rezultatów (około) Wyjaśnienie

„bazy danych” AND przedsiębiorstwo 888 000 Strony zawierają zarówno wyrażenie „bazy danych” jak i słowo przedsiębiorstwo

„bazy danych” OR przedsiębiorstwo 48 500 000 Strony zawierają dowolnie wyrażenie „bazy danych” lub słowo przedsiębiorstwo

„bazy danych” -przedsiębiorstwo 5 780 000

Strony zawierające wyrażenie „bazy danych” ale bez słowa przedsiębiorstwo (umieszczamy znak minus przed niepożądanym słowem)

Źródło: badanie własne (18.02.2013)

Warto korzystać z formularza wyszukiwania zaawansowanego w wyszuki-warkach3. Jest bardzo pomocny. Możemy konstruować specjalistyczne polecenia (instrukcje wyszukiwawcze) bez znajomości składni zapytań i działania różnego rodzaju operatorów (zob. il. 3–1).

Przykład: korzystamy z formularza wyszukiwania zaawansowanego, gdzie wpisujemy dyspozycję: znajdź wszystkie słowa: finansowanie msp z funduszy ue w okresie od 2011 do 2012. Ostatnia aktualizacja: w ciągu ostatniego roku; typ pliku: Microsoft Powerpoint (.ppt).

Tym samym w oknie wyszukiwarki automatycznie zostaje wpisana instruk-cja wyszukiwawcza „finansowanie msp z funduszy ue 2011..2012 filetype:ppt 2011..2012”.

3 W wyszukiwarce Google znajduje się obecnie (luty 2013 r.) u dołu strony.


Il. 3–1. Formularz wyszukiwania zaawansowanego w wyszukiwarce Google

W ten sposób znaleźliśmy 50 zaktualizowanych w ostatnim roku prezentacji w programie PowerPoint, w których pojawiają się wszystkie wpisane przez nas słowa. Niestety, nie jest to równoważne z tym, że wszystkie prezentacje dotyczą pożądanego tematu (należałoby wykorzystać pole: dokładnie to wyrażenie).

UWAGA: Należy uważać na skróty w wyszukiwarkach międzynarodowych, np. skrót MSP wcale nie oznacza tam „małych i średnich przedsiębiorstw”. Znaj-dziemy: Michigan State Police, Moovie Star Planet, Manic Street Preachers, Mea-surements of Student Progress, Managing Successful Programmes, Mathematical Sciences Publishers, Member of the Scottish Parliament i bardzo wiele innych.

WySZUKIWARKA JEST ROBOTEM. W OCENIE INFORMACJI NIC NIE ZASTĄPI CZŁOWIEKA.


Multiwyszukiwarki/metawyszukiwarkiMultiwyszukiwarki/metawyszukiwarki (ang. multiple search engines, meta search engines) – posługują się zewnętrznymi zasobami sieci bez tworzenia własnych baz danych.

Metawyszukiwarki są to serwisy internetowe, które nie posiadają własnej bazy danych, ale potrafią wysłać nasze zapytanie do kilku lub kilkunastu samodzielnych szperaczy, odebrać je od nich i przedstawić w przejrzystej formie.

Metawyszukiwarki można podzielić na trzy kategorie.1. Najprostsze, obsługują wiele stron WWW, a użytkownik wybiera usługę,

zktórejchceskorzystać(Google,Yahoo!Searchitp.)np.:www.itools.com2. Realizuje wiele zapytań, kontaktując się kolejno z poszczególnymi serwi-

sami np. Dogpile 3. Zapytania są realizowane jednocześnie, a algorytm tworzy jednolitą listę

linków np. Ixquick, WebCrawler czy MetaCrawlerPoniżej kilka przykładowych metawyszukiwarek.

Dogpile (www.dogpile.com)Dogpile wyświetla tylko najlepsze wyniki z każdej wyszukiwarki, dzięki czemu można uniknąć konieczności użycia każdego narzędzia oddzielnie. Dogpile zapewnia także bardzo przydatną funkcję, która nie jest dostępna w Google, czyli wyszukiwanie plików dźwiękowych i multimedialnych. Korzysta z : Google, yahoo, Live Search, Ask.com, Search.

Ixquick (www.ixquick.com)Ixquick prowadzi wyszukiwanie w wyszukiwarkach całego świata w dowolnym z 18 języków (niestety, źle radzi sobie z obsługą polskich znaków, należy wpisy-wać litery bez polskich znaków diakrytycznych). Ixquick przyznaje stronie jedną gwiazdkę za każdą wyszukiwarkę, która umieściła ją w pierwszej dziesiątce swoich wyników. Nie rejestruje adresów IP, dzięki czemu reklamuje się jako wyszuki-warka, która najlepiej chroni prywatność użytkownika.

Yippy4 (www.yippy.com)yippy to metawyszukiwarka, wysyłająca zapytania informacyjne do kilku naj-popularniejszych wyszukiwarek, łączy otrzymane rezultaty i za pomocą ran-kingowania porównawczego generuje uporządkowaną listę wyników. Zamiast wyświetlania milionów wyników w jednej długiej liście, rezultaty grupowane są w „chmury tematyczne” (clouds), co ułatwia dokładne dotarcie do poszukiwanej

4 Dawniej Clusty.


informacji a także odkrywanie niespodziewanych relacji pomiędzy wynikami. Informacje możemy wyświetlać według różnych kategorii, w zależności od typu informacji jakich szukamy (tekst, obrazy, mapy, blogi, wikipedia…). yippy jest dostosowana do wykorzystywania na urządzeniach mobilnych.

MetaCrawler (www.metacrawler.com)Przeszukuje zasoby wyszukiwarek Google, yahoo, yandex. Bardzo wyraźnie oddziela linki sponsorowane od linków niekomercyjnych.

Metasearch Search Engine - Search.com (www.search.com))Przeszukuje zasoby wyszukiwarek Google, Bing.

UWAGI OGóLNE:• Multi-imetawyszukiwarkizwyklepodpowiadająopcjewyszukiwania;

oddzielą linki sponsorowane od rezultatów niekomercyjnych.• Najlepiejporównywaćichdziałaniewpisującwnietosamowyrażenie.

Jedne lepiej obsługują obszary ekonomiczno-społeczne, inne matema-tyczno-przyrodnicze.

Tab. 3–4. Wyszukiwanie w metawyszukiwarkach dla zapytania „pisanie biznes planu”

Google 43 100

multi-/meta wyszukiwarka

liczba rezultatów (około)uwagi

przeszukano wyszukiwarki

Dogpile Ponad 20 stron linków Google, Yahoo, Live Search, Ask com, Search

Ixquick 2 430 Serwer proxy

Yippy najlepsze 94 rezultaty z przynajmniej 29 100 Nie podano

MetaCrawler Ponad 20 stron linków Google, Yahoo, Yandex

Search.com 17 stron linkówDużo linków sponsorowanych Google, Bing

Dosyć trudno wskazać tu, jak konkretnie multiwyszukiwarki różnią się liczbą rezultatów (poprzestałam na „przekliknięciu” 20 stron linków), co wynika z braku liczenia wyników łączonych z kilku wyszukiwarek. Wyraźnie jednak widać, że wykorzystywana jest nie tylko Google! Im więcej wyszukiwarek włączanych jest w wyszukiwanie metawyszukiwarki, tym więcej wyników (dlatego trudno je policzyć).


Wyszukiwarki specjalistyczneWyszukiwarki specjalistyczne (wertykalne) działają najczęściej w tzw. głębo-kiej/niewidocznej sieci.

(Zob. rozdz. UKRyTy INTERNET).

Na głęboką sieć WWW składa się wszystko to, co jest za jej pośrednictwem dostępne, ale nie zostało znalezione w wyszukiwarkach ogólnego przeznaczenia.

Mogą to być wyszukiwarki lotów, rozkładów jazdy PKP, wyszukiwarki norm, patentów, osób, porównywarki cen i bardzo wiele innych. Poniżej podaję przy-kłady tylko kilku wybranych.

KAYAK (www.kayak.pl) wyszukiwarka turystyczna, podjęła współpracę z 80 liniami lotniczymi z całego świata oraz najpopularniejszymi systemami rezerwacyjnymi: Tripsta.pl, Airtic-kets24.com, Aero.pl, Opodo.pl, Booking.com oraz hRS. Serwis i aplikacje mobilne umożliwiają łatwe porównywanie setek stron z ofertami podróży jednocześnie (loty i hotele), szybko prezentując wyszukane oferty w spójny i przejrzysty sposób.

123people (www.123people.com) to największa wyszukiwarka osób na świecie, z której miesięcznie korzysta kil-kadziesiąt milionów użytkowników. Serwis gromadzi i segreguje informacje, jakie można znaleźć o osobach w publicznie dostępnych źródłach, jak serwisy społecznościowe, artykuły prasowe, blogi, mikroblogi, dokumenty, pliki video, zdjęcia, książki telefoniczne online. Serwis istnieje obecnie w 12 krajach, dostępny jest w formie aplikacji na iPhone i Android. Wersja polska znajduje się pod adresem www.123people.pl

Inne wyszukiwarki specjalistyczne mogą np. odwoływać się tylko do zaso-bów określonej instytucji. Pełnią wówczas funkcję wyszukiwarek wewnętrznych (instytucjonalnych) – zob. il. 3–2, il. 3–3, il. 3–4.


Il. 3–2. Wyszukiwarka publikacji i ekspertyz w Biurze Analiz Sejmowych (www.bas.sejm.gov.pl/wyszukiwarka.php)

Il. 3–3. Wyszukiwarka interpretacji przepisów prawa podatkowego i orzeczeń Ministerstwa Finansów (http://sip.mf.gov.pl/sip/)


Il. 3–4. Wyszukiwarka bazy Biuletynu Zamówień Publicznych (http://bzp1.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=browser)

Il. 3–5. Wyszukiwarka norm udostępniona przez Polski Komitet Normaliza-cyjny5 (https://sklep.pkn.pl/?m=product&a=find&cmd=clr)

5 Dostęp do norm jest płatny.


Warto samemu zgłębiać tajniki wyszukiwarek na stronach www:• www.searchengineguide.com/• www.allsearchengines.com/• www.searchengineshowdown.com/• www.searchenginecolossus.com/• www.searchenginewatch.com/• www.searchengines.pl/

kataloGI tematYczne

Katalogi tematyczne, katalogi stron WWW, katalogi internetowe (ang. subject directories, general listing, subject hierarchies) – są to serwisy internetowe, które pozwalają na przeglądanie ich zawartości uporządkowanej hierarchicz-nie wg różnych dziedzin. Prezentują ogólną listę tematów – kategorii tema-tycznych, odsyłających do wielu podkategorii, tematów, podtematów, aż do listy dokumentów z bardzo wąskiej dziedziny.

→ kategoria → podkategoria → podkategorie podkategorii

Il. 3–6. Kategorie katalogu yahoo (http://dir.yahoo.com/)

Dla ułatwienia przeszukiwania katalogów tematycznych, wiele z nich ma wbu-dowany interfejs do przeszukiwania wszystkich lub kilku kategorii tematycznych jednocześnie. W takim przypadku wyszukiwanie wg słów kluczowych obejmuje tylko te informacje, które „zasilają” bazę danych konkretnego katalogu.


Katalogi tematyczne są zarządzane przez zespoły ludzkie, powstają dzięki pracy specjalistów (redaktorów), którzy decydują o umieszczeniu określonych infor-macji w danej grupie tematycznej. Stąd też rejestrują wartościowe (zweryfiko-wane) zasoby sieciowe. Czasami uzupełniane są oceną jakości i zawartości strony, przyznawaną przez redaktorów katalogu (najczęściej w jakiejś skali, oznaczane są np. gwiazdkami). Nie są to jednak zasoby tak obszerne, jak te indeksowane przez roboty wyszukiwarek.

Kategorie pasujące do kilku miejsc w strukturze katalogu są przypisywane do lokalizacji najlepszej (zdaniem indeksatora), w pozostałych miejscach zaś są dodawane jako kategorie wirtualne oznaczone znakiem @. Kliknięcie w nazwę kategorii tego typu powoduje przeniesienie do innego miejsca w strukturze hierarchicznej katalogu.

Il. 3–7. Rozwinięcie kategorii Business and Economy w katalogu yahoo (http://dir.yahoo.com/business_and_economy/)

Katalogi tematyczne pozwalają autorom na samodzielne dodawanie nowych opisów za pomocą specjalnego formularza (najczęściej odpłatnie), tak więc autor sam decyduje, do jakiej kategorii zostanie dodana jego strona (wybór ten może podlegać weryfikacji).


Katalogi są bardzo dobrym narzędziem przy poszukiwaniu informacji na tematy ogólne. Pozwalają poznać hierarchię kategorii tematycznych związa-nych z daną dziedziną.

Katalogi stron WWW występują albo jako samodzielne serwisy, albo wchodzą w skład zestawu narzędzi wyszukiwawczych niektórych portali (np. katalog.onet.pl; katalog. wp.pl6; katalog.gazeta.pl)

Do najbardziej znanych katalogów międzynarodowych należą:• katalog portalu Yahoo! (dir.yahoo.com)• Open Directory Project (www.dmoz.org)Projekt DMOZ – największy obecnie katalog internetowy Open Directory

tworzony jest od 1998 r. przez ponad 96 tysięcy wolontariuszy z całego świata. Rejestruje on ponad 5 milionów stron internetowych i zwiera ponad 1 milion kategorii tematycznych (luty 2013 r. ).

Il. 3–8. Open Directory Project

Szczególnym rodzajem katalogów są katalogi tematyczne o kontrolowanej jakości (ang. subject-gateways) znane też jako bramy dziedzinowe, tematyczne systemy hipertekstowe, czy bramy tematyczne.

Funkcjonują głównie w środowiskach akademickich i do tej społeczności są przede wszystkim adresowane. Obejmują jedną lub wiele dziedzin, przygotowy-wane są przez ekspertów, bibliotekarzy. To, co odróżnia je zasadniczo od katalogu

6 Znany polski portal Wirtualna Polska był pierwotnie katalogiem, podobnie jak międzyna-rodowy serwis yahoo.


klasycznego to szczegółowość charakterystyki i wysokie wymagania co do jakości gromadzonych opisów zasobów internetowych.

Polskich serwisów tego typu jest niewiele, kryteria te spełnia np. BazTOL (http://baztol.library.put.poznan.pl/baztol_czytelnik/baztol) – jest to

dziedzinowy przewodnik po internetowych polskich zasobach z zakresu nauk technicznych.

Il. 3–9. BazTOL – dziedzinowy przewodnik po zasobach z zakresu nauk technicznych

Ekonomia Online – http://kangur.uek.krakow.pl/biblioteka/ekonomia/Serwis opracowany przez zespół bibliotekarzy Biblioteki Głównej Uniwersy-tetu Ekonomicznego w Krakowie kieruje do zasobów internetowych o profilu ekonomicznym.


Il. 3–10. Ekonomia Online

ukrYtY Internet (Internet nIewIdzIalnY, GŁębokI, ukrYtY; anG. deep, hIdden web)

Ukryty Internet to obiekty w sieci niemożliwe do zindeksowania i odnalezie-nia przez wyszukiwarki ogólne. Przyczyny takiego stanu rzeczy najczęściej tkwią w problemach technicznych robotów wyszukiwarek oraz w problemach prawnych i własnościowych (ograniczenia lub brak dostępu).

Typy ukrytych zasobów Web:• stronywyłączone z procesu indeksacji przez twórców – dostęp do nich jest

zablokowany przez ich autorów (na przykład hasłem dostępu)7, którzy nie życzą sobie indeksowania (umieszczając odpowiednią etykietkę w części metakodu); Roboty nie są dopuszczane do indeksowania wielu zasobów ze względów komercyjnych; do grupy tej należą intranety firmowe;

7 Dotyczy to większości komercyjnych stron zawierających treści w płatnym dostępie.


• serwisywymagające rejestracji – roboty nie są tu w stanie przejść formu-larzy rejestracyjnych, subskrypcyjnych i innych, wymagających reakcji użytkownika na elementy strony www;

• zawartość publicznie dostępnych baz danych – problem z indeksowa-niem baz danych leży w ich budowie. Roboty nie są w stanie zaindeksować, odwzorować i poprawnie wyświetlić informacji zorganizowanych w postaci pól i rekordów powiązanych ze sobą relacjami;

• stronyiplikigenerowane dynamicznie lub w czasie rzeczywistym z baz danych w odpowiedzi na zapytania użytkownika (na przykład formularze CGI w katalogach sklepów, rozkładach lotów itp.);

• informacjezbyt głęboko umieszczone w strukturze strony Web;• stronyniezawierające odnośników do innych stron i nieskupiające odno-

śników zewnętrznych;• strony i pliki nietekstowe (grafika, multimedia, dźwięki) w innych for-

matach niż hTML; powodem jest to, że tego typu zasoby nie zawierają tekstu. Niektóre wyszukiwarki nie posiadają wzorca ani słów kluczowych do zaindeksowania takich zasobów.

Il. 3–11. Ukryty Internet

Źródło: http://programming4.us/image/052012/The%20Invisible%20Web_2.jpg

Z wyżej wymienionych powodów poza zasięgiem wyszukiwarek mogą pozostawać:

• publikacjeiraportynaukowe;• artykułyzgazeticzasopism(pełnetekstylubabstrakty);• dokumentyrządowe;• archiwamateriałówźródłowych;


• bazyteleadresowe;• zasobybiblioteczne(katalogi,bibliotekicyfrowe,publikacjepracowników

uczelni);• repozytoriaOpenAccess;• szaraliteratura;• dane,wzory,grafiki;• słownikiiencyklopedie;• zasobygraficzne,dźwiękowe,multimedialne;• iwiele,wieleinnych.Odkrywanie niewidzialnych zasobów sieci w znacznym stopniu ułatwia

korzystanie z baz danych na stronach instytucji i portali specjalistycznych, odpowiednich linków z tych źródeł, korzystanie ze specjalistycznych narzędzi (wewnętrznych wyszukiwarek dostępnych na stronach instytucji i wyszukiwarek przeznaczonych do przeszukiwania ukrytego Internetu)

Najlepsze obecnie wyszukiwarki ukrytego Internetu istnieją w języku angielskim8.

BizNar Deep Web Business Search http://biznar.com/biznar/ Warto zwrócić uwagę na panel po lewej stronie, który pozwala uszczegółowić poszukiwanie poprzez aspekt (topics), wybranych autorów, tytuły publikacji (typy źródeł), wydawców, rok wydania. Wybór sortowania wyników wg listy rankingowej pozwala na wyświetlenie na początku najlepszych źródeł (z pięcioma gwiazdkami). Inne opcje sortowania to data, tytuł, autor.

8 Podawane często na wielu różnych stronach WWW takie wyszukiwarki głębokiego Internetu jak IncyWincy już nie funkcjonują, CompletePlanet od kilku lat nie uaktualnia swoich zasobów.


Il. 3–12. Wyszukiwarka BizNar

TechXtra http://www.techxtra.ac.uk/Wyszukiwarka oferuje jednoczesne przeszukiwanie 33 baz danych i innych ser-wisów z inżynierii, matematyki i informatyki – ponad 5 milionów rekordów (luty 2013 r.)


Il. 3–13. Wyszukiwarka TechXtra

INFOMINE http://infomine.ucr.eduWyszukiwarka zasobów naukowych i edukacyjnych. O przydatności Infomine do poszukiwań naukowych decyduje fakt, iż nie jest narzędziem przeszukującym cały Internet, lecz koncentruje się na zasobach zgromadzonych w bibliotece wirtualnej, tworzonej przez grupę ekspertów, wartościujących każdy dokument. Korzystając z Infomine zyskuje się pewność, że poszukiwania odbywają się wśród dokumentów i źródeł o charakterze naukowym i wysokiej jakości informacyjnej, często głęboko ukrytych w internetowych serwisach, uczelnianych repozytoriach i bazach danych.


Il. 3–14. Wyszukiwarka Infomine

Open DOAR http://www.opendoar.org/Jest to katalog repozytoriów i bibliotek cyfrowych dostępnych w Open Acces, czyli publicznie dostępnych w Internecie. W większości otrzymujemy tu dostęp dopełnychtekstów!

Il. 3–15. Katalog OpenDOAR

Ukryty Internet to źródła o wysokiej jakości. Dane w serwisach deep web są często pogrupowane tematycznie, a wyszukiwanie dostosowane do potrzeb


użytkownika. Informacje w ramach jednego serwisu głębokiego Internetu rzadko się powielają, co w standardowych wyszukiwarkach jest powszechne.

bazY danYch I rejestrY wYkorzYstYwane w bIznesIe9

Baza danych to „zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elemen-tów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidu-alnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości”10.

Indywidualna dostępność oznacza, że do każdej informacji lub pojedynczego materiału zapewniony jest oddzielny dostęp tak, aby nie trzeba było jednocześnie odtwarzać wszystkich danych zawartych w bazie. Spod pojęcia bazy danych wyjęte są zatem np. utwory audiowizualne czy fonogramy, gdyż dostęp do ich elementów nie odbywa się na zasadzie indywidualnej.

Bazy danych podlegają ochronie uregulowanej w ustawie z 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych, tzw. ochronie sui generis11, niezależnie od ochrony przy-sługującej niektórym bazom na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Ochrona prawno-autorska bazy dotyczy struktury bazy (przejawu oryginalnej twórczości), a nie danych w niej zawartych. Zdecy-dowanie większą rolę odgrywa ochrona baz danych na podstawie ustawy z 2001 r. o ochronie baz danych, której celem jest przede wszystkim ochrona inwestycji poniesionych na stworzenie bazy (np. wydatki na zebranie, weryfikację i prezen-tację danych12, uporządkowanie danych według określonego schematu, zakup programu komputerowego, który pozwoli na szybki i indywidualny dostęp do danych (sam program komputerowy nie jest objęty ochroną przewidzianą dla baz danych).

Bazy danych znajdują zastosowania w każdej dziedzinie życia, która podlega informatyzacji. W bazach danych składowane są np.: dane pracowników firm, dane klientów banku, dane o sprzedaży towarów, dane firm ubezpieczeniowych, dane pacjentów szpitali itp.

9 Potraktowano je w tym rozdziale jednocześnie jako narzędzie i źródło.10 Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych art. 2 pkt. 1.11 Ochrona bazy prawem sui generis teoretycznie trwa 15 lat od jej sporządzenia lub udo-

stępnienia po raz pierwszy publicznie w jakikolwiek sposób, ale praktycznie ochrona ta może być znacznie dłuższa, gdyż jakakolwiek zmiana treści bazy danych, jej uzupełnienie, usunięcie części, o ile jest wynikiem istotnego nakładu powoduje, iż okres ochrony liczy się odrębnie od tej zmiany.

12 Musi to być nakład specjalnie poniesiony na zebranie danych, nie może dotyczyć zbierania danych niejako „przy okazji” wykonywania innych zadań.


Prostymi bazami danych są: książki telefoniczne w telefonach komórkowych i listy utworów muzycznych w odtwarzaczach MP3. Bazy danych spotkamy w większości serwisów internetowych, w ramach których przechowują m.in. informacje o użytkownikach, ich preferencjach i historii korzystania z serwisu. Przykładem powszechnie wykorzystywanej bazy danych jest np. serwis Google.

Potencjalny zakres zastosowań baz danych jest zatem olbrzymi i ciągle się powiększa tam, gdzie zachodzi konieczność przechowywania, przeszukiwania, analizowania danych oraz zarządzania nimi.

Nie ma przedsiębiorstwa, które nie generowałoby setek, a nawet tysięcy danych dotyczących produktów przez siebie sprzedawanych, kontrahentów i kontaktów z nimi. Dane teleadresowe, NIP, REGON, liczba i rodzaj kontaktów, rodzaje przeprowadzanych transakcji – te wszystkie informacje można, a nawet trzeba zawrzeć w bazach danych. Ustrukturalizowanie (pogrupowanie) danych klientów znacznie usprawni działalność firmy, jej działu administracyjnego, księgowości czy archiwum. Z kolei stworzenie dobrej bazy danych dotyczącej oferowanych produktów i usług przysłuży się nie tylko przedsiębiorstwu, ale przede wszystkim klientom. Dobra baza oznacza przede wszystkim jasność i przejrzystość, moż-liwość wyszukiwania według precyzyjnie określonych kryteriów (cena, różne parametry obiektu, przeznaczenie produktu itp.). Coraz częściej przedsiębiorstwa tworzą własne bazy danych.

Nie ma zgodności co do funkcjonalnych podziałów baz danych. W obsza-rze funkcjonowania przedsiębiorstw najczęściej wymienia się dwa podstawowe rodzaje baz danych – konsumenckie oraz biznesowe (B2B).

Bazy konsumenckie zawierają mnóstwo informacji teleadresowych różnych klientów i rejestrują podejmowane przez nich decyzje. Jest to cenne narzędzie pozwalające na sprecyzowanie działań (kampanii) marketingowych oraz dosto-sowanie oferowanych produktów do oczekiwań klientów. Bazy takie znacząco zmniejszają koszty oraz podnoszą skuteczność firmowych działań. Inną marke-tingową bazą danych jest baza firm – pozwala odnaleźć przedsiębiorstwa z inte-resującej nas branży oraz pozyskać na ich temat wiele przydatnych informacji, np. o nowo utworzonych firmach oraz tych, które zakończyły swoją działalność.

W marketingowych bazach danych znajdziemy takie informacje jak:• daneosoboweklientów,pozwalającenaichidentyfikację;• mającepewienwpływnaprzebiegstosunkówsprzedażyzklientem;• dotycząceprawdopodobieństwazawarciaumowyhandlowej;• pozwalającenakontrolęprzeprowadzanychakcjireklamowychiichsku-

teczności;• umożliwiającezidentyfikowanieinstrumentówmarketingubezpośredniego,

jakie powinny znaleźć się w kampanii promocyjnej;


• pokazującedotychczasowetransakcje,jakiezostałyzawarteprzezfirmęz docelowymi klientami.

Mogą to być zarówno bazy danych osób fizycznych (B2C – business to con-sumer) oraz bazy podmiotów gospodarczych (B2B – business to business).

Bazy biznesowe – bazy B2B – wspierają kontakty handlowe pomiędzy firmami. Ich ideą jest kojarzenie firm w celu umożliwienia im współpracy na dowolnej płaszczyźnie – producent, importer, eksporter – lub stworzenie podstaw do roz-woju firmy na wybranym rynku w wybranym sektorze. Bazy danych B2B muszą utrzymywać ściśle określony poziom swoich zasobów.

Bez względu jednak na rodzaj bazy danych utrzymywanych w przedsiębior-stwie, informacje w niej zawarte powinny być wiarygodne, pełne i najbardziej aktualne.

Nic nam nie da to, że będziemy mieli pełne dane teleadresowe klientów, jeśli pod danym adresem klient już dawno nie mieszka. Podobnie, jeśli baza rejestruje błędny numer telefonu do klienta, nie będziemy mogli prowadzić w stosunku do niego działań promocyjnych opierających się na telemarketingu. Kontakt do klienta okaże się więc zupełnie bezużyteczny.

Inną zasadą odnoszącą się do firmowych baz danych jest to, że informacje do nich należy gromadzić w sposób systematyczny i na bieżąco (okresowo) je uaktualniać. Nie jest to zbyt skomplikowane, ale na pewno wymaga odpowie-dzialnego za bazy danych pracownika, systematyczności i dokładności. Jeśli przedsiębiorstwo jest niewielkie, a bazy danych nie zawierają zbyt wiele parame-trów, wówczas wystarczy posiadać zwykłe arkusze komputerowe z możliwością sortowania danych.

Bazy danych z pewnością lepiej sprawdzają się w docieraniu do informacji we wskazanych wyżej obszarach niż wyszukiwarki internetowe. Rolą wyszukiwarki w tym przypadku jest znalezienie odpowiedniej bazy danych, która następnie będzie przeszukiwana.

Istnieją wyspecjalizowane firmy, które na zasadach komercyjnych zajmują się pozyskiwaniem informacji gospodarczych i tworzeniem baz danych – rzetelnych, codziennie aktualizowanych lub indywidualnie dopasowanych na życzenie przed-siębiorstw. Z reguły są to bazy dla działów marketingu i sprzedaży zawierające dane telemarketingowe i sprzedażowe dostępne na kliknięcie. W szybki i łatwy sposób pozwalają wyselekcjonować potencjalnych klientów, kontrahentów. Bar-dziej zaawansowane bazy zawierają np. dane finansowe i ocenę firm.

Przykładowi komercyjni dostawcy baz danych, którzy funkcjonują od wielu lat na polskim rynku:

• https://www.hbi.pl – hBI Polska Sp. z o.o.;• http://panoramafirm.pl – Eniro Polska Sp. z o.o.;


• http://www.kompass.com.pl – Kompass Poland Sp. z o.o.;• http://www.coig.com.pl – Centralny Ośrodek informacji Gospodarczej (tu

np. ciekawa baza Kobiety w biznesie);Wywiadownie gospodarcze13:• http://www.coface.pl – Coface Poland;• http://www.infocredit.pl – InfoCredit;• http://www.dnb.com.pl – Dun & Bradstreet Poland Sp. z o.o.;• http://www.creditreform.pl – Creditreform Polska.Z bardzo wielu baz dostępnych w Internecie można korzystać bezpłatnie. Są

to bazy różnego typu: statystyczne, prawnicze, patentowe, najróżniejsze rejestry, wykazy teleadresowe instytucji, firm, organizacji, bazy biblioteczne (katalogowe, bibliograficzne, pełnotekstowe).

Bazy statystyczneOdrębną grupę baz danych stanowią bazy statystyczne. Twórcą i dostawcą ogól-nokrajowych baz statystycznych w Polsce jest Główny Urząd Statystyczny (GUS).

Bazy dostępne są ze strony GUS http://www.stat.gov.pl. W menu na stronie głównej utworzono zakładki: Banki i bazy danych oraz Rejestry.

Bank Danych Lokalnych. Układ wg klasyfikacji NTS http://www.stat.gov.pl/bdl/html/indeks.htmlGUS podaje, iż jest to największy w Polsce uporządkowany zbiór informacji o sytu-acji społeczno-gospodarczej, demograficznej, społecznej oraz stanie środowiska, opisującym województwa, powiaty oraz gminy jako podmioty systemu organizacji społecznej i administracyjnej państwa, a także regiony i podregiony stanowiące elementy nomenklatury jednostek terytorialnych do celów statystycznych.

Statystyczne Vademecum Samorządowca (SVS) http://www.stat.gov.pl/gus/11191_PLK_HTML.htmJest to komplet aktualnych materiałów informacyjnych o poszczególnych jednost-kach terytorialnych: miejscowościach, gminach, powiatach, obszarach metropoli-talnych i województwach. Służy radnym oraz członkom organów wykonawczych samorządów do wypełniania zadań określonych w ustawach kompetencyjnych samorządu terytorialnego. Materiały te pozwolą na szybką i sprawną diagnozę sytuacji społecznej, gospodarczej i środowiskowej w regionach.

13 Wykaz wywiadowni w Polsce można uzyskać np. poprzez http://katalog.onet.pl/ (ścieżka poszukiwań: Katalog → Firmy → Doradztwo → Doradztwo prawne → Wywiadownie gospodarcze)


Baza danych Handlu Zagranicznego http://hinex.stat.gov.pl/hinex/aspx/index.aspxPozwala na wyszukiwanie importu i eksportu towarów (według symbolu Nomen-klatury Scalonej CN lub według nazwy) z/do poszczególnych krajów świata w wybranym roku.

Baza Demografia http://www.stat.gov.pl/demografia/index.htmlBaza stanowi zintegrowane źródło danych statystycznych w zakresie stanu i struk-tury ludności, ruchu naturalnego oraz migracji. Umożliwia zestawienie danych obrazujących dynamikę zachodzących zmian w populacji ludności oraz prowa-dzenie wielowymiarowych analiz statystycznych.

Biuletyn Standardu Upowszechniania Danych http://www.stat.gov.pl/gus/sdds_PLK_HTML.htmDane tu prezentowane (dane gospodarcze i finansowe dla Polski) są zgodne z danymi opisanymi w Specjalnym Standardzie Upowszechniania Danych Mię-dzynarodowego Funduszu Walutowego SDDS.

REJESTRY

Rejestr Gospodarki narodowej REGON http://www.stat.gov.pl/bip/regon_PLK_HTML.htm http://www.stat.gov.pl/regon/Rejestr REGON jest na bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmio-tach gospodarki narodowej prowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych.

Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju TERYT http://www.stat.gov.pl/broker/access/index.jspaRejestr TERyT obejmuje systemy:

• TERC–identyfikatorówinazwjednostekpodziałuterytorialnego;• SIMC–identyfikatorówinazwmiejscowości;• BREC–rejonówstatystycznychiobwodówspisowych;• NOBC–identyfikacjiadresowejulic,nieruchomości,budynkówimieszkań;• ULIC–centralnegokataloguulic.


Darmowy dostęp do statystyki unijnej oferuje:

EUROSTAT (URZĄD STATYSTYCZNY UNII EUROPEJSKIEJ) http://ec.europa.eu/eurostatZnajdziemy tu statystyki dotyczące UE, strefy euro, statystyki państw członkow-skich, kandydujących oraz statystyki państw trzecich14.

Wykaz baz danych wskaźników gospodarczych dotyczących gospodarki można znaleźć na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarczych i Finansowych (DG ECFIN) http://ec.europa.eu/economy_finance/db_indicators/index_pl.htm

Bazy dostępne są w języku angielskim.

Bazy patentoweURZĄD PATENTOWY RP ma dwie strony:

• http://www.uprp.pl/polski• http://ipu.uprp.pl/portal/web/guest/main – internetowy portal usługowy

Urzędu Patentowego RPBazy urzędu patentowego RP są ogólnie dostępne pod adresem:

• http://ipu.uprp.pl/portal/web/guest/bazy_danych_uprpUmożliwiają wyszukiwanie przedmiotów ochrony własności przemysłowej,

takich jak: • wynalazki;• wzoryużytkowe;• znakitowarowe;• międzynarodoweznakitowarowe–porozumieniemadryckie;• wzoryprzemysłowe;• wzoryzdobnicze;• oznaczeniageograficzne;• topografieukładówscalonych;Na stronie UPRP znajdziemy także m.in.:• RejestrrzecznikówpatentowychprowadzonyprzezUPRPhttp://ipu.uprp.

pl/portal/web/guest/rejestr_rzecznikow_patentowych• Bazęeuropejskichrzecznikówpatentowychhttp://www.epo.org/applying/

online-services/representatives.html

14 Więcej informacji na temat elektronicznych baz danych Komisji Europejskiej oraz WTO – Światowej Organizacji handlu – zob. helena Cieśluk: Pozyskiwanie informacji dla prowa-dzenia handlu międzynarodowego. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2010.


• PolskąIzbęRzecznikówPatentowych–bazakancelariiwPolscehttp://www.rzecznikpatentowy.org.pl/index.php?gora=5

MIĘDZYNARODOWE PATENTOWE BAZY DANYCH:• http://pl.espacenet.com/ – europejskie – polska wersja europejskiej bazy

esp@cenet Espacenet jest systemem wyszukiwawczym Europejskiego Urzędu Paten-

towego. „Polska instancja umożliwia wyszukiwanie: danych bibliograficznych i opisów polskich wynalazków i wzorów użytkowych, dokumentacji patentowej EPO – tzw. „tłumaczeń na język polski” patentów ważnych na terytorium Polski, a ponadto – może stanowić punkt wyjścia do poszukiwań regionalnej i światowej dokumentacji patentowej (ponad – 70 mln dokumentów), pochodzącej z ponad 80 krajów i organizacji udzielających prawa wyłączne”15.

Inne światowe przykłady:• http://eng.kipris.or.kr/ koreańskie• http://www.ipdl.inpit.go.jp/homepg_e.ipdl japońskieZe strony UPRP istnieje dostęp do baz danych prowadzonych i udostępnia-

nych przez inne organizacje międzynarodowe.

Prawnicze bazy danych online

Akty normatywne, orzecznictwo, interpretacje:Internetowy System Aktów Prawnych — ISAP (Dz. U., M.P.) – http://isap.sejm.gov.plBaza zawiera opisy bibliograficzne i teksty aktów prawnych opublikowanych w wydawnictwach urzędowych: Dzienniku Ustaw oraz Monitorze Polskim, wydawanych przez Prezesa Rady Ministrów. Uwaga: ISAP nie jest źródłem prawa, a udostępniana tu elektroniczna wersja tekstów ujednoliconych ustaw (bardzoprzydatna!)możebyćtraktowanajedyniejakomateriałinformacyjnyi pomocniczy.

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego http://www.trybunal.gov.pl/orzeczeniaBaza danych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego zawiera wyroki oraz inne orze-czenia Trybunału wraz z uzasadnieniami, co oznacza, że są one tu umieszczane

15 Informacja ze strony http://pl.espacenet.com.


po sporządzeniu uzasadnienia do wyroku. Bieżące sentencje wyroków Trybunału Konstytucyjnego są zamieszczane zaraz po ich ogłoszeniu (tego samego dnia) w części: Sprawy w Trybunale – Komunikaty prasowe

Orzecznictwo Sądu Najwyższego – OSN http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze%20orzeczenia.aspxNajnowsze orzeczenia najlepiej przeglądać w układzie: Izba Cywilna, Izba Karna, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych I Spraw Publicznych, Izba Wojskowa.

Dostęp do pełnej zawartości bazy orzecznictwa następuje poprzez wypełnienie specjalnego formularza wyszukiwawczego bazy.

Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego http://orzeczenia.nsa.gov.pl/cbo/queryNa stronie bazy NSA informuje, iż udostępniona w Internecie baza orzeczeń służy wyłącznie celom informacyjnym oraz edukacyjnym i nie ma statusu zbioru urzę-dowego. Znajdujące się w niej orzeczenia są anonimizowane z uwzględnieniem celów wynikających z przepisów ustawy o ochronie danych osobowych i innych regulacji szczególnych.

EUR-Lex dostęp do aktów Prawnych Unii Europejskiej http://eur-lex.europa.eu/pl/index.htmBaza EUR-Lex jest aktualizowana codziennie i umożliwia bezpłatny dostęp do aktów prawnych i innych dokumentów Unii Europejskiej podanych do publicznej wiadomości. Dostępna jest w 23 językach urzędowych Unii Europejskiej.

Portal EUR-Lex oferuje m.in. codzienne elektroniczne wydania Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, http://eur-lex.europa.eu/JOIndex.do?ihmlang=pl

System Informacji Podatkowej MF http://sip.mf.gov.pl/sip/Baza umożliwia przeszukiwanie zawartości archiwum pisemnych interpre-tacji przepisów prawa podatkowego (interpretacje indywidualne) oraz archi-wum orzecznictwa sądów w sprawach podatkowych i interpretacji organów podatkowych.

Rejestr Klauzul Niedozwolonych http://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.phpprowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów UOKiK)


Inne krajowe bazy, rejestry i ewidencje publiczne

Krajowy Rejestr Sądowy Krajowy Rejestr Sądowy jest scentralizowaną, informatyczną bazą danych skła-dającą się z trzech osobnych rejestrów:

• rejestruprzedsiębiorców;• rejestrustowarzyszeń,innychorganizacjispołecznychizawodowych,fun-

dacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej;• rejestrudłużnikówniewypłacalnych.Wyszukiwarka (https://ems.ms.gov.pl/krs/wyszukiwaniepodmiotu) umożliwia

znalezienie informacji o przedsiębiorcach wpisanych do KRS (także informacje o ogłoszeniu upadłości lub postawieniu w stan likwidacji danego podmiotu) oraz organizacjach pożytku publicznego (stowarzyszeniach, innych organizacjach spo-łecznych i zawodowych, fundacjach, ZOZ) oraz o dłużnikach niewypłacalnych16.

Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności GospodarczejW ewidencji gromadzi się dane o przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą. Rejestr prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki.

Wyszukiwarka bazy dostępna pod adresem: https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/ceidg.public.ui/Search.aspx

Centralna Baza Danych Ksiąg WieczystychKsięgi wieczyste są podstawowym źródłem informacji w zakresie stosunków własnościowych. Formularz wyszukiwawczy bazy dostępny jest za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości: http://ekw.ms.gov.pl/pdcbdkw/pdcbdkw.html lub http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/nowa-ksiega-wieczysta/

Wejście do bazy następuje poprzez wpisanie numeru księgi wieczystej. Dostęp online do ksiąg wieczystych jest bezpłatny, uzyskane informacje nie mają jednak mocy urzędowej. Dokument urzędowy (odpis księgi wieczystej) można uzyskać w specjalnie utworzonych punktach, które od ręki wydają żądany dokument, bez względu na położenie nieruchomości.

16 Znacznie więcej informacji zainteresowani uzyskają poprzez zapoznanie się z aktami reje-strowymi podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS. Akta te są jawne i dostępne w siedzibie właściwego sądu dla każdego (należy jedynie zamówić akta z nieznacznym wyprzedze-niem i przed ich obejrzeniem okazać dokument tożsamości). W aktach rejestrowych znajdują się m.in. sprawozdania finansowe przedsiębiorców oraz wzory podpisów. Zakres dostępnych danych jest szeroki, obejmuje także dane osobowe, np. członków zarządu.


Baza Greenfield (Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych) http://infobase.paiz.gov.pl/Jest to baza terenów inwestycyjnych prowadzona przez PAIiIZ. Podmioty publiczne (gminy, powiaty, samorządy województw, agencje rządowe) mają moż-liwość bezpłatnego zamieszczania swoich ofert inwestycyjnych. PAIiIZ poszukuje terenów o powierzchni powyżej 2 ha z przeznaczeniem w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod przemysł, produkcję, hale, magazyny.

TED – Tenders Electronic Daily. Suplement do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej http://ted.europa.eu/TED/TED – elektroniczny dziennik przetargów – oferuje bezpłatny dostęp do ogło-szeń o zamówieniach publicznych z Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i spoza nich w 23 językach urzędowych Unii Europejskiej. Daje możliwość przeglądania, wyszukiwania i sortowania ogłoszeń o zamówieniach według kraju, regionu, branży i innych kryteriów. Jest aktualizowany pięć razy w tygodniu.

Biuletyn Zamówień Publicznych http://bzp1.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=browserInformacje o przetargach na terenie Polski są ogłaszane przez jednostki finansów publicznych za pośrednictwem biuletynów informacji publicznej (BIP17). Ogłasza się je również w specjalnie do tego celu przeznaczonym serwisie internetowym prowadzonym przez Urząd Zamówień Publicznych – Biuletynie Zamówień Publicznych. Obowiązek zamieszczania ogłoszeń w bazie Biuletynu Zamówień Publicznych zachodzi w przypadku zamówień oraz konkursów, których wartość przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 14 000 euro, a jest mniejsza od kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy

„Prawo zamówień publicznych” (dane na luty 2013 r.).

Ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości: Rejestry i Ewidencje i dalej: Krajowy Rejestr Sądowy18 http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/okrajowy-rejestr-

-sadowy/inne-krajowe-rejestry-i-ewidencje dostępne są informacje o poniższych rejestrach (nie ma bezpośredniego przejścia do wskazanego rejestru):

• CentralnaEwidencjaiInformacjaoDziałalnościGospodarczej;

17 Na stronie głównej BIP (http://www.bip.gov.pl) znajdziemy adresy stron BIP podmiotów zobowiązanych do prowadzenia Biuletynu oraz podstawowe dane teleadresowe tych podmiotów.

18 Nie jest jasne, dlaczego informacje o innych krajowych rejestrach i ewidencjach umieszczono w zakładce: Krajowy Rejestr Sądowy.


• Rejestrprzedstawicielstwprzedsiębiorcówzagranicznych;• Rejestrzwiązkówwyznaniowych;• Rejestrzakładówopiekizdrowotnej;• Rejestrfunduszyemerytalnychiinwestycyjnych;• Rejestrpośrednikówubezpieczeniowych;• RejestrinstytutówPAN;• Rejestruczelniniepaństwowych;• PaństwowyRejestrMuzeów;• Rejestrproducentówipośrednikówpaliwciekłych;• Rejestragencjizatrudnienia;• CentralnaEwidencjaOrganizatorówTurystykiiPośrednikówTurystycz-

nych;• RejestrZastawów;• Rejestrzastawówskarbowych;• CentralnaEwidencjaPojazdów;• KrajowyRejestrKarny.Na stronach innych urzędów centralnych i instytucji możemy znaleźć bardzo

wiele innych baz, rejestrów.

Bazy dotyczące nauki polskiejNa stronie http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty.shtml prowadzonej przez Ośrodek Przetwarzania Informacji (OPI) znajdziemy bazy:Ludzie nauki http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty_ludzie.shtmlProjekty badawcze MniSW http://www.nauka.opi.org.pl/granty/granty_inf_f_nauka.htmPrace badawcze http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty_badania.shtmlInstytucje naukowe http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty_instytucje_naukowe.shtmlKonferencje, wystawy, targi http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty_instytucje_naukowe.shtmlKlasyfikacje nauki http://nauka-polska.pl/shtml/raporty/raporty_instytucje_naukowe.shtmlNieco inny charakter ma Wirtualna Biblioteka Nauki – http://wbn.edu.pl/

Zob. Bibliograficzne i pełnotekstowe bazy danych


Bibliograficzne i pełnotekstowe bazy danychW celu pogłębiania swojej wiedzy przedsiębiorcy niejednokrotnie poszukują informacji o publikacjach (artykułach z czasopism i książkach). Informacje o książkach najlepiej czerpać z katalogów bibliotecznych dostępnych w sieci. Polecana jest najpełniejsza (teoretycznie)19 baza książek Biblioteki Narodowej20 lub katalogi dużych bibliotek naukowych, akademickich, specjalistycznych dla dziedziny, która nas interesuje.

Niestety, tego typu bazy nie dają dojścia do pełnych tekstów. Oferują opis bibliograficzny poszukiwanych materiałów (czyli wskazują np. autora, tytuł, wydawcę, miejsce i rok wydania). Dlatego nazywają się bazami bibliograficznymi.

Niektóre bazy do opisów bibliograficznych dodają abstrakty, czyli streszczenia tekstów.

W zakresie zainteresowań przedsiębiorców mogą się znaleźć bezpłatne bazy np.:

AGRO – http://agro.icm.edu.pl/Bibliograficzna baza danych rejestrująca artykuły z polskich czasopism z zakresu nauk przyrodniczych, rolniczych i technicznych.

BazEkon – http://kangur.uek.krakow.pl/bazy_ae/bazekon/nowy/index.phpBibliograficzna, częściowo pełnotekstowa baza dziedzinowa z zakresu nauk eko-nomicznych i pokrewnych – współtworzona przez Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu oraz Szkołę Główną handlową w Warszawie

BazTech – http://baztech.icm.edu.plBibliograficzno-abstraktowa baza danych rejestrująca artykuły z polskich cza-sopism z zakresu nauk technicznych oraz z wybranych czasopism z zakresu nauk ścisłych i ochrony środowiska. Baza rejestruje artykuły z ok. 600 polskich czasopism od 1998 r.

CEJSH – http://cejsh.icm.edu.plThe Central European Journal of Social Sciences and humanities (CEJSh) jest elektroniczną, ogólnie dostępną (open access) bazą danych publikującą angielskie streszczenia artykułów, rozpraw oraz pozycji przeglądowych, które ukazują się, głównie w językach narodowych, w czasopismach poświęconych naukom spo-łecznym i humanistycznym, wydawanych w Europie Środkowej. Obecnie baza

19 Wydawcy mają obowiązek przesyłania do BN tzw. egzemplarza obowiązkowego każdej wydanej publikacji.

20 Ze strony Biblioteki Narodowej należy wybrać Katalogi i bibliografie, a następnie Przewodnik Bibliograficzny http://www.bn.org.pl/katalogi-i-bibliografie.


zawiera streszczenia z ponad 320 czasopism. Najważniejszym celem CEJSh jest upowszechnianie publikacji naukowych, które ze względu na barierę językową są niedostatecznie znane w środowisku naukowym.

Te i inne bazy dotyczące piśmiennictwa można znaleźć na stronie:• Wirtualna Biblioteka Nauki – http://wbn.edu.plOprócz polskich zasobów znajdziemy tu informację o światowych komer-

cyjnych dostawcach publikacji, pełnotekstowych baz danych. Licencję do tych zasobów (Elsevier, Springer, Wiley-Blackwell, EBSCO, Nature, Science, Web of Knowledge, SCOPUS) wykupiło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wszystkich instytucji akademickich w kraju.

Dobrym uzupełnieniem tego rozdziału jest rozdz. 4.3. Zalecenia wobec bazy danych z Raportu MCIG „Rola instytucji publicznych w tworzeniu zintegrowa-nych ofert informacyjnych dla przedsiębiorców”.

klasYfIkacje bIznesowe

Standardowe klasyfikacje i nomenklatury:Stosuje się je w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej oraz innych bazach danych z zakresu gospodarki (np. niektóre bazy firm i insty-tucji są uporządkowane według PKD).

Klasyfikacje pomagają w opisie procesów gospodarczych i społecznych.

Klasyfikacje polskieNa stronie GUS http://www.stat.gov.pl/Klasyfikacje można znaleźć następujące klasyfikacje:

• PKD – Polska Klasyfikacja Działalności21;• PKWiU – Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług;• PKOB – Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych;• KŚT – Klasyfikacja Środków Trwałych;• KZiS – Klasyfikacja Zawodów i Specjalności;

21 W styczniu 2000 r. Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) zastąpiła Europejską Klasyfikację Działalności (EKD).


• CN – Klasyfikacja CN – Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego22.

Wymienione klasyfikacje opracowywane są przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w porozumieniu z właściwymi naczelnymi organami admini-stracji państwowej oraz wprowadzane w życie w drodze Rozporządzenia przez Radę Ministrów.

Inne klasyfikacje, np.:

Klasyfikacja Składników Wynagrodzeń http://www.epodatnik.pl/index.php/kswStanowi usystematyzowany wykaz składników wynagrodzeń; grupuje je według jednolitych dla wszystkich działów i branż kryteriów uwzględniających charakter wypłat i świadczeń zaliczanych do wynagrodzeń.

Nomenklatura NTSNomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) została opracowana na podstawie europejskiej Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS) obowiązującej w krajach Unii Europejskiej. Nomenklatura NUTS ma zastosowanie w procesie zbierania, harmonizacji i udostępniania danych statystyk regionalnych krajów Unii Europejskiej. Stanowi podstawę roz-woju regionalnych rachunków ekonomicznych, regionalnej statystyki rolnictwa oraz innych dziedzin statystyki regionalnej. W Polsce NTS ma zastosowanie np. w Banku Danych Lokalnych przygotowywanych przez GUS – więcej zob. http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=przewodnik

Klasyfikacje na świecie:

Europejskie:• NACE – Nomenclatures des Activites de Communite Europeene

(Nomenklatura Działalności we Wspólnocie Europejskiej);• NACE Rev. 2 – Statistical classification of economic activities

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/nace_rev2/introduc-tion;

22 Nomenklatura Scalona CN Scalona Nomenklatura Towarowa handlu Zagranicznego (CN) to zasób nazw towarów oraz grup towarowych występujących w obrocie z zagranicą i przyjmowa-nych w ewidencji i statystyce handlu zagranicznego, a także dla potrzeb celnych. Jest poprawiana co roku. Zastosowana w Bazie Danych handlu Zagranicznego GUS.


• CPA 2008 – Statistical classification of products by activity http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/cpa_2008/introduction;

• NUTS – The statistical classification of regions in the European Union (Nomenclature of territorial units for statistics) http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/nuts_nomenclature/introduction.

Międzynarodowe:• ISIC – International Standard Industrial Classification of Economic

Activities (Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Rodzajów Dzia-łalności) stworzona przez ONZ http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regct.asp?Lg=1

Amerykańskie:• NAICS – The North American Industry Classification System

http://www.census.gov/eos/www/naics/ • SIC – Standard Industrial Classification system klasyfikacji działalno-

ści USA (obecnie zamieniany na NAICS, stosowany był w wielu bizneso-wych bazach danych)

Klasyfikacje patentoweW celu wyszukiwania informacji patentowej opracowano różne klasyfikacje patentowe:

• MKP (IPC) – Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa23 Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa jest dostępna w polskiej wersji języ-

kowej w internetowym portalu usługowym (IPU) Urzędu Patentowego http://ipu.uprp.pl/ipcpub/

• ECLA – Klasyfikacja Patentowa Europejskiego Urzędu Patentowego;• UCLA – Klasyfikacja Patentowa Amerykańskiego Urzędu Patentowego;• FI-term – Klasyfikacja Patentowa Japońskiego Urzędu Patentowego.

23 Klasyfikacja MKP ma zasięg ogólnoświatowy, lecz jest mniej dokładna od pozostałych. Np. Klasyfikacja MKP zawiera 70 000 grup, podczas gdy ECLA 129 200 grup.


z jakIch narzędzI korzYstajĄ przedsIębIorcY?

W ramach badań MCIG zapytano przedsiębiorców o wykorzystywanie przez nich technologii i oprogramowania wspierających proces szukania i zdobywania informacji (Raport: Badanie zachowań informacyjnych…). Poniżej prezentowane są wyniki tychże badań.

Po uwzględnieniu wielkości badanego przedsiębiorstwa, widoczna jest znaczna różnica pomiędzy mikro- a małymi i średnimi przedsiębiorstwami, w korzystaniu z nowoczesnych technologii podczas poszukiwania i zdobywania informacji. Wykorzystuje je bowiem jedynie 33% mikroprzedsiębiorstw i 48,9% małych i 46,2% średnich przedsiębiorstw z województwa mazowieckiego.

Jeśli już menedżerowie odpowiadali twierdząco na pytanie o wykorzystywanie nowoczesnych technologii (40% respondentów), wskazywali głównie na Internet, jako tę technologię, na której opierają proces zarządzania informacją w przedsiębior-stwie. Pojawiały się głównie odpowiedzi kierujące do przeglądarek internetowych24 (86% respondentów) oraz dostępnych poprzez Internet książek telefonicznych. 56,2% badanych wskazywało na platformy internetowe dostosowane do specyficz-nych potrzeb przedsiębiorstwa. Większość respondentów nie była w stanie podać żadnych konkretnych nazw oprogramowania lub rodzajów technologii, z których korzystają ich przedsiębiorstwa. Świadczyć to może o niskim stopniu wykorzysty-wania technologii w procesie wyszukiwania i zdobywania informacji przez małe i średnie przedsiębiorstwa w województwie mazowieckim. W wywiadach pojawiły się jednak nieliczne przedsiębiorstwa wykorzystujące złożone technologicznie źródła

– zarówno do wyszukiwania i pozyskiwania informacji, jak i do ich przetwarzania. Wymieniane były takie rozwiązania jak platformy/serwisy Reuters i Bloomberg z wersją Direct, programy XML, SAP oraz smartfony, takie jak iPhone i Blackberry.

58,8% badanych w projekcie „Badanie zachowań informacyjnych” przedsię-biorstw wykorzystuje przede wszystkim tworzone przez siebie, własne bazy klien-tów i przedsiębiorstw. Respondenci twierdzili, że są one najbardziej dla nich wiarygodne i odpowiadające ich specyficznym potrzebom. Istotnym czynnikiem, podawanym często przez respondentów był także stosunkowo niski koszt przygo-towywania takiej bazy. 47,5% badanych przyznało, że ich przedsiębiorstwa wyko-rzystują także dostępne, już istniejące bazy danych przedsiębiorstw i klientów. 42% przedsiębiorstw wykorzystuje dostosowane do potrzeb firmy bazy danych. Jednym z najczęściej podawanych przykładów były internetowe darmowe bazy przedsiębiorstw, takie jak internetowe książki telefoniczne. Równie często (47,8%

24 Chodzi zapewne o wyszukiwarki internetowe, a nie przeglądarki typu Mozilla, Explorer (przyp. KM).


respondentów) badani wskazywali na internetowe katalogi informacji w rodzaju katalogów elektronicznych czasopism i katalogów bibliotecznych. Jedna trzecia przedsiębiorstw czerpie informacje z newsletterów rozsyłanych za pośrednictwem poczty elektronicznej po zamówieniu płatnej lub bezpłatnej subskrypcji. Wskazało na to 34,8% badanych. Jedna piąta zaś (23,7%) z sondaży i ankiet internetowych. Jak już wspomniano, jedynie 2,6% małych i średnich przedsiębiorstw korzystało z roz-wiązań oferowanych przez cloud computing. Jedynie 11,9% mazowieckich małych i średnich przedsiębiorstw wykorzystuje do pozyskiwania informacji dostosowane do potrzeb firmy algorytmy do zbierania i analizy informacji (np. z rynków), zaś wysoce wyspecjalizowane źródła w rodzaju: Reuters, Thomson Reuters, Bloom-berg, Forex – 7,1% przedsiębiorstw.

Il. 3–16.

Źródło: Raport: Badanie zachowań informacyjnych…, s. 28.

Zaprezentowane w rozdziale Poradnika narzędzia wyszukiwawcze powinny przede wszystkim ułatwić przedsiębiorcom dobranie właściwych sposobów dotar-cia do potrzebnej informacji. Być może dla części przedsiębiorców zaskoczeniem jest to, że wyszukiwarka Google to zaledwie pierwszy krok w bardziej szczegó-łowych i rozległych poszukiwaniach informacji w sieci.

Google jest niezłym narzędziem poszukiwania specyficznych informacji, ale często jesteśmy przytłoczeni wielością wyników wyszukiwania i dobrze jest znać alternatywne możliwości docierania do informacji sieciowej. Ponadto


standardowe wyszukiwarki pomijają wiele zasobów ukrytych. Wyszukiwanie specjalistycznych informacji daje lepsze rezultaty w bazach danych niż w stan-dardowych wyszukiwarkach.

DOBIERAJ WŁAŚCIWE RODZAJE NARZĘDZI (I ZASOBóW) POZy-SKIWANIA INFORMACJI W INTERNECIE DLA ROZWIĄZyWANIA

KONKRETNyCh SyTUACJI PROBLEMOWyCh.NIE MA LEPSZEJ METODy POZNANIA NARZĘDZI NIŻ INDyWIDU-ALNE EKSPERyMENTOWANIE ORAZ METODA PRóB I BŁĘDóW

77Iv. ŹródŁa InformacjI dla przedsIębIorców

IV. Źródła informacji dla przedsiębiorców

Niewątpliwie mamy do czynienia z prymatem źródeł internetowych. Jest to ogromna zmiana, która dokonuje się w ostatnich latach. Stawia to nowe zadania zarówno przed grupą dostawców treści dla biznesu i gospodarki, jak i dla samych przedsiębiorców, którzy z niemałym trudem nawigują w powodzi zwiększających się strumieni informacji.

Nie można tracić z pola widzenia faktu, że nadal niezmiernie istotnym źró-dłem są dla przedsiębiorców kontakty osobiste, chociaż zauważalne staje się przenoszenie części kontaktów personalnych do sieci (poczta elektroniczna, fora dyskusyjne dla klientów, strony WWW przedsiębiorstw, strony na Facebooku).

Także media – chętnie wybierane przez przedsiębiorców – zyskują postać inter-netowych serwisów, redakcyjnych blogów. Wiązać to można z coraz powszech-niejszym dostępem do internetowych łączy oraz z dynamicznym rozwojem urządzeń mobilnych (smartfonów, ultrabooków i in.). Bez przerwy podłączony do sieci przedsiębiorca nie czuje ograniczeń czasu i przestrzeni, na bieżąco może odbierać rozmaite sygnały.

Celem tego rozdziału jest:• Wskazanienajbardziejpreferowanychgrupźródełinformacjiorazocen,

które z tymi wyborami się łączą.• Zwrócenieuwaginacoraztrudniejszeliniepodziałupomiędzytradycyjnie

rozumianymi źródłami formalnymi i nieformalnymi.• Wyeksponowanie instytucji wspierania biznesu jako licznych filtrów

informacji wyspecjalizowanej dla przedsiębiorców (także tej, pochodzącej z Internetu).

• Zaproponowaniekryteriówocenyiselekcjiźródełinternetowych.Środowisko informacyjne się zmienia, a użytkownik informacji wraz z nim.

To wzajemne oddziaływanie musi znaleźć swoje odbicie zarówno w przygotowy-wanej ofercie informacyjnej, jak i kompetencjach informacyjnych przedsiębiorcy XXI w.


medIa czY Internet? preferowane przez przedsIębIorców ŹródŁa InformacjI w bIznesIe

Źródłem informacji może być obiekt (np. dokument, osoba, instytucja), proces lub zdarzenie ekonomiczne, społeczne czy techniczne (np. kontakty nieformalne podczas spotkań biznesowych, konferencje, targi, wystawy, podróże służbowe)1.

Tabele i wykresy w tym podrozdziale – wyselekcjonowane z różnych rapor-tów przygotowywanych w ramach projektu Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej – pokazują w pierwszej kolejności różnorodność źródeł, które mają do dyspozycji przedsiębiorcy. Po drugie, dokumentują realne wybory przedsię-biorców, za którymi kryją się konkretne uzasadnienia.

Media (obecne coraz częściej w Internecie), portale internetowe, instytucje rządowe i publiczne angażują całe sztaby ludzi, którzy chcą pozyskać swoich odbiorców – zbierają informację najbardziej aktualną, „wrażliwą”, selekcjonują ją, komentują, porównują i interpretują. Z powodu możliwości bezpośredniego czerpania z wiedzy i doświadczenia innych osób, wysoko wśród źródeł plasują się także klienci i różnego typu kontakty osobiste, a więc źródła nieformalne, osobowe2. Przedsiębiorcy „skazani” na indywidualne poszukiwania w Interne-cie bynajmniej nie dostali do ręki źródła wiedzy doskonałej (natychmiastowej i profesjonalnie zinterpretowanej), do wielu informacji trzeba się „dokopać”, potrzebny jest czas i umiejętności.

Tabela 4–1. Preferowane źródła informacji badanych przedsiębiorstw [próba ogólnopolska]

Wyszczególnienie Odsetek respondentów

Odsetek wskazań

2 4 Media 9,6% 38,9%

2 9 Klienci 8,6% 34,9%

2 1 Instytucje rządowe i publiczne 6,6% 26,9%

2 11 Kontakty towarzyskie 5,8% 23,4%

2 20 5 Specjalistyczne portale internetowe 5,5% 22,3%

2 20 1 Zasoby internetowe, w tym: 5,2% 21,1%

2 12 Kontakty nieformalne, np podczas spotkań biznesowych (konferencje, targi, wystawy, podróże służbowe)

4,5% 18,3%

1 W Poradniku interesują nas źródła jako obiekty.2 Zob. rozdz. FORMALNE CZy NIEFORMALNE ŹRóDŁA? ŹRóDŁA OSOBOWE s. 84–86.


2 7 Dostawcy i podwykonawcy 4,2% 17,1%

2 18 Pisma branżowe 4,2% 17,1%

2 5 Konferencje, sympozja naukowe 3,8% 15,4%

2 20 6 Strony branżowe 3,8% 15,4%

2 20 2 Oficjalne strony instytucji państwowych, samorządowych, organizacji społecznych

3,4% 13,7%

2 8 Katalogi konkurentów 3,1% 12,6%

2 10 Konkurenci, w tym informacja wewnętrzna konkurencji (z nieformalnych kontaktów z pracownikami innych firm)

3,1% 12,6%

2 20 8 Strony internetowe firm konkurencyjnych 3,0% 12,0%

2 14 Pracownicy 2,8% 11,4%

2 15 Właściciele/inwestorzy 2,3% 9,1%

2 17 Badania rynku 2,3% 9,1%

2 20 4 Strony informacyjne mediów (www gazeta pl, www rp pl, www tvn24 pl itp )

2,3% 9,1%

2 20 9 Newsletter 2,1% 8,6%

2 20 3 Wikipedia 2,0% 8,0%

2 6 Sektor naukowy 1,7% 6,9%

2 3 Jednostki badawcze 1,4% 5,7%

2 20 10 Komentarze internautów, fora internetowe, grupy dyskusyjne 1,3% 5,1%

2 25 Wystawy, targi 1,3% 5,1%

2 19 Sektor naukowy (np dokumenty, publikacje naukowe) 1,0% 4,0%

2 23 Główny Urząd Statystyczny lub inne instytucje statystyki publicznej 1,0% 4,0%

2 2 Izby handlowe 0,8% 3,4%

2 21 Firmy doradcze i szkoleniowe 0,8% 3,4%

2 20 7 Strony stowarzyszeń i organizacji pracodawców 0,7% 2,9%

2 24 Instytucje finansowe 0,7% 2,9%

2 16 Organizacje pracodawców 0,6% 2,3%

2 13 Organizacje konsumenckie 0,4% 1,7%

2 22 Firmy badań rynkowych 0,3% 1,1%

Źródło: Raport: Rola instytucji publicznych…


Tabela 4–2. Preferowane źródła informacji badanych przedsiębiorstw (przed-siębiorstwa woj. mazowieckiego)

Wyszczególnienie Odsetek respondentów

Odsetek wskazań

2 4 Media 10,5% 50,0%

2 20 1 Zasoby internetowe, w tym: 7,0% 33,3%

2 20 5 Specjalistyczne portale internetowe 6,4% 30,6%

2 1 Instytucje rządowe i publiczne 5,8% 27,8%

2 9 Klienci 5,8% 27,8%

2 20 6 Strony branżowe 5,8% 27,8%

2 5 Konferencje, sympozja naukowe 5,2% 25,0%

2 20 2 Oficjalne strony instytucji państwowych, samorządowych, organizacji społecznych

5,2% 25,0%

2 7 Dostawcy i podwykonawcy 4,1% 19,4%

2 11 Kontakty towarzyskie 3,5% 16,7%

2 12 Kontakty nieformalne, np podczas spotkań biznesowych (konferencje, targi, wystawy, podróże służbowe)

3,5% 16,7%

2 17 Badania rynku 3,5% 16,7%

2 8 Katalogi konkurentów 2,9% 13,9%

2 20 8 Strony internetowe firm konkurencyjnych 2,9% 13,9%

2 10 Konkurenci, w tym informacja wewnętrzna konkurencji (z nieformalnych kontaktów z pracownikami innych firm)

2,3% 11,1%

2 14 Pracownicy 2,3% 11,1%

2 18 Pisma branżowe 2,3% 11,1%

2 20 3 Wikipedia 2,3% 11,1%

2 20 4 Strony informacyjne mediów 2,3% 11,1%

2 3 Jednostki badawcze 1,7% 8,3%

2 6 Sektor naukowy 1,7% 8,3%

2 15 Właściciele/inwestorzy 1,7% 8,3%

2 20 9 Newslettery 1,7% 8,3%

2 24 Instytucje finansowe 1,7% 8,3%

2 2 Izby handlowe 1,2% 5,6%

2 23 Główny Urząd Statystyczny lub inne instytucje statystyki publicznej 1,2% 5,6%

2 25 Wystawy, targi 1,2% 5,6%

2 13 Organizacje konsumenckie 0,6% 2,8%

2 16 Organizacje pracodawców 0,6% 2,8%

2 19 Sektor naukowy (np dokumenty, publikacje naukowe) 0,6% 2,8%

2 20 7 Strony stowarzyszeń i organizacji pracodawców 0,6% 2,8%


2 20 10 Komentarze internautów, fora internetowe, grupy dyskusyjne 0,6% 2,8%

2 21 Firmy doradcze i szkoleniowe 0,6% 2,8%

2 22 Firmy badań rynkowych 0,6% 2,8%

Źródło: Raport: Rola instytucji publicznych…

Il. 4–1. Formalne źródła informacji

Źródło: Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…

Il. 4–2. Formalne źródła informacji w Internecie



Dodać można, że najbardziej miarodajnym wyznacznikiem tego, co decyduje o wiarygodności formalnych źródeł informacji jest to, że źródło reprezentuje organ władzy, cieszy się dużym zaufaniem w branży, a w dalszej kolejności zaufa-niem powszechnym, społecznym.

Na konkretne wybory przedsiębiorców i stopień wykorzystania źródeł informacji wpływa bardzo wiele czynników – np. dostępność informacji, ocena jej zawartości (rzetelność, aktualność, użyteczność), sposób skonstruowania (przejrzystość, zrozumiałość), wiarygodność źródła, ale także stopień przygo-towania przedsiębiorcy do odbioru informacji (wykształcenie, umiejętności informacyjne), indywidualna potrzeba przedsiębiorcy w danej sytuacji i w kon-kretnym momencie, motywacja i zaangażowanie przedsiębiorcy, wiek, czas jakim dysponuje, czasami nawet chwilowa moda. Wybory uzależnione są także od kosztów uzyskania informacji – im taniej, tym lepiej. Z analizy zachowań informa-cyjnych wynika jednak, że przedsiębiorcy inaczej postrzegają źródła komercyjne i niekomercyjne. W opinii znacznej części badanych źródła płatne są bardziej szczegółowo i rzetelnie przygotowane, są bardziej wiarygodne, kompletne, cechują się wyższym poziomem merytorycznym i lepszą jakością3. Niestety, kosztują.

W innym miejscu Poradnika wspominaliśmy już, że nawet najbardziej wiary-godne i najwyższej jakości źródła informacyjne mogą być w danym momencie dla użytkownika bezużyteczne.

Chodzi jednak o to, by ten wybór zawsze był i by dokonywał się spośród źródeł, które nie tylko są odpowiedzią na aktualną sytuację i potrzeby, ale także by źródła dla biznesu stymulowały do myślenia o przyszłości, gdyż to właśnie przyszłość jest źródłem największych wyzwań dla przedsiębiorców.

3 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…


Il. 4–3. Ocena źródeł informacji



formalne czY nIeformalne ŹródŁa InformacjI? ŹródŁa osobowe

Różnego rodzaju podziały źródeł, które spotkać można w literaturze, stają się coraz bardziej niespójne, nieprzystające do nowej rzeczywistości.

Klarowny do niedawna podział na źródła formalne (zapisane na papierze, taśmie, w komputerze itd.) i nieformalne (wszystkie inne, głównie te podawane w formie ustnej, a więc do pewnego stopnia ulotne) za główne kryterium roz-różnienia przyjmowały utrwalenie (bądź nie) informacji na nośniku fizycznym. Oznaczałoby to więc zrównanie źródeł osobowych ze źródłami nieformalnymi.

Czy wymiana komentarzy internautów (np. klientów) w serwisie społecz-nościowym, fora dyskusyjne, rozmowy prowadzone poprzez call centers, kore-spondencja mailowa itd. to informacja osobowa czy dokumentalna? Formalna czy nieformalna?

Nie rozstrzygając tutaj tej kwestii, gdyż wymaga ona znacznie szerszego komentarza, ważne jest to, że w grupie nieformalnych źródeł informacji4 mamy:• Osoby–m.in.klientówidostawców,podwykonawców,kooperantów,

a także konkurentów – tj. osoby z otoczenia firmy, ale także współpra-cowników z własnego przedsiębiorstwa. Czasem źródłem informacji są osoby niepowiązane z przedsiębiorcą zawodowo – członkowie rodziny, znajomi;

• Sytuacje,zdarzenia–awięcnp.spotkaniabranżowe,konferencje,targi,wystawy, podróże prywatne i służbowe;

• Procesy–rozmowyzklientami,partneramibiznesowymi,rozmowyz własnymi pracownikami (a więc może dochodzą tu rozmowy zapośred-niczone przez nowe media, takie jak fora internetowe, grupy dyskusyjne).

Nieformalne kanały komunikacji cechuje niski stopień instytucjonalizacji (oficjalności), wysoka interakcyjność/interaktywność – treści powstają w wyniku współpracy/wymiany zainteresowanych osób. W komunikacji nieformalnej może być miejsce na emocje (stąd w odbiorze ważna jest obserwacja nadawcy – liczy się język ciała, tembr głosu, a także informacja może być przekazywana bez słów). Czasami stopień emocjonalności (zaangażowania) podnosi nasze zaufanie do rozmówcy, taka osoba staje się bardziej wiarygodna.

W świetle zasygnalizowanych problemów nie jest więc dziwne, że w prowa-dzonych badaniach w projekcie MCIG pojęcia źródeł formalnych i nieformalnych sprawiły respondentom kłopot. W swobodnych wywiadach badani przedsiębiorcy

4 Przypomnijmy, że źródłem informacji może być obiekt (np. dokument, osoba, instytucja), proces lub zdarzenie ekonomiczne, społeczne czy techniczne. W Poradniku interesują nas źródła jako obiekty istniejące w rzeczywistości i informujące o tej rzeczywistości.


nie potrafili jednoznacznie zidentyfikować tych źródeł informacji i dokonać ich właściwego podziału. Mylili źródła formalne z oficjalnymi, za źródła nieformalne brali te, które nie pochodzą ze źródeł „oficjalnych”.

Warto tu zaznaczyć, że np. w odniesieniu do informacji w Internecie często nie jesteśmy w stanie rozstrzygnąć czy zamieszczona informacja to wersja wstępna, poddana konsultacjom, zaakceptowana, opublikowana (a więc nie wiemy, czy jest oficjalna czy nieoficjalna).

W wielu badaniach przedsiębiorców pod kątem wykorzystania źródeł infor-macyjnych na główny plan wysuwają się źródła nieformalne.

Być może powodem jest kwestia osobistego zaufania do źródła informacji, a być może fakt, że tego typu informacje zawierają od razu istotną – z punktu widzenia badanego – interpretację przedstawianych danych i faktów. Typową sytuacją może być rozmowa z księgowym, zamiast samodzielnej analizy doku-mentów księgowych. Jeden z badanych opisuje to w ten sposób: „[…] najlepsze informacje uzyskuje się poprzez wywiad z kimś, kto się po prostu zna na rzeczy. Z kimś, kto ma wykształcenie, doświadczenie praktyczne, a przez to jest wia-rygodny – a takie osoby to najczęściej współpracownicy czy pracownicy firm z nami współpracujący”, inny podkreśla: „[…] uważam, że najlepsze informacje uzyskuje się od znajomych i współpracowników – czy to wewnątrz firmy, czy to w firmach współpracujących”5.

Oczywiście nie można mówić o samych zaletach źródeł nieformalnych. Za najważniejsze czynniki stanowiące utrudnienie w korzystaniu ze źródeł niefor-malnych można uznać zniekształcenia wynikające z braku wiedzy i doświadczenia rozmówcy, pewnego rodzaju cenzurę dostarczanych informacji, ich niekomplet-ność, co skutkuje w niektórych przypadkach brakiem zaufania do źródła. Do wymienionych mankamentów nierzadko dochodzi słaba dostępność informatora i to, że trzeba o niego zabiegać. Zdobywanie informacji z tego typu źródeł (nie-formalnych) „wymaga osobistego zaangażowania. Trzeba być w kontakcie, tzn. podróżować, bywać, umieć słuchać, odczuwać, dostrzegać itp.”6.

Wśród nieformalnych źródeł informacji dla przedsiębiorców zdecydowany prym wiodą klienci (zob. il. 4–4). Najwyższe notowania klienci dostali także jako źródło pomysłów do tworzenia innowacji7.

5 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…6 B. Martinet, y-h. Marti. Wywiad gospodarczy. Pozyskiwanie i ochrona informacji. PWE.

Warszawa 1999, s. 46.7 Raport: Wykorzystanie formalnych i nieformalnych…


Il. 4–4. Wykorzystanie nieformalnych źródeł informacji przez przedsiębiorców


Wśród najwyżej notowanych i preferowanych źródeł informacji dla przed-siębiorców są klienci.

Zwraca uwagę to, że wśród wymienianych źródeł osobowych brakuje eksper-tów, doradców. Przedsiębiorcy wiążą ich w firmami doradczymi, konsultingo-wymi, a więc ze zinstytucjonalizowanymi źródłami formalnymi.

Ogólnie wysoka ranga źródeł osobowych zdecydowanie sugeruje, że Internet nie zabrał pracy fachowcom – powódź internetowej informacji generuje rosnące zapotrzebowanie na rzetelną wiedzę konsultantów i ekspertów dziedzinowych Nikt przecież nie odważy się podejmować strategicznych i ważnych finansowo decyzji na podstawie anonimowych internautów z Facebooka czy innych forów społecznego Internetu (stąd ważne dla przedsiębiorców są bazy doradców, kon-sultantów, ekspertów, ludzi nauki…).

Warto wykorzystywać i źródła formalne, i nieformalne. Obydwa typy źró-deł znakomicie się dopełniają – wykorzystanie obydwu typów daje najlepszą podstawę do pozyskania i zweryfikowania informacji naprawdę potrzebnej przedsiębiorcy.


InstYtucje otoczenIa bIznesu – ŹródŁa do zadaŃ specjalnYch

Wśród wielu źródeł użytecznych dla przedsiębiorców warto wyeksponować instytucje otoczenia biznesu. Dają one to, czego oczekują przedsiębiorcy, a więc możliwość kontaktów interpersonalnych. W Internecie mają swoje strony, na których można znaleźć dane teleadresowe, zakres oferowanej pomocy i inne przydatne informacje.

Instytucje otoczenia biznesu (IOB, instytucje okołobiznesowe, instytucje wspierania przedsiębiorczości) – wspomagają rozwój przedsiębiorstw i przed-siębiorczości nie działając dla zysku (lub przeznaczając zysk na cele statutowe zgodnie z zapisami w statucie lub równoważnym dokumencie).

Posiadają bazę materialną, techniczną, zasoby ludzkie i kompetencje nie-zbędne do świadczenia usług na rzecz sektora MSP. Oferują przedsiębiorcom (oraz osobom pragnącym rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodar-czej) pomoc związaną z tworzeniem, prowadzeniem i rozwojem przedsiębiorstwa, udzielają informacji, prowadzą szkolenia, usługi B+R, pomagają w nawiązaniu kontaktów między przedsiębiorstwami i sferą nauki. Wspomagają rozwój przed-siębiorczości w regionie poprzez inicjowanie i realizowanie programów, wdraża-nie nowych technologii i form zarządzania oraz doradztwo ekonomiczno-prawne.

Zaliczamy do nich np.: • stowarzyszeniaprzedsiębiorców;• izbygospodarcze;• samorządyprzedsiębiorców;• agencje;• fundacje;• centradoradztwa;• instytucjepaństwoweiurzędy;• centrawspieraniaprzedsiębiorczości;• inkubatoryprzedsiębiorczości;• centraiośrodkitransferuwiedzyitechnologii;• instytucjesferybadawczo-rozwojowej;• parkinaukowo-technologiczneiprzemysłowe;• funduszepożyczkoweiporęczeniowe.Poniżej zamieszczono wskazania do przykładowych wykazów IOB. Niestety,

nie można ich odnaleźć jednym wpisem do wyszukiwarki Google. Wyszukiwanie było wieloetapowe, z wykorzystaniem różnych sformułowań na oznaczenie tej


kategorii instytucji (instytucje otoczenia biznesu, IOB, instytucje okołobiznesowe, instytucje wspierania przedsiębiorczości).

Wykazy ogólnopolskieKrajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (PARP) – zakładka: Oferta KSU dla przedsiębiorców > Lista ośrodków KSU http://ksu.parp.gov.pl/pl/oferta_ksu/osrodki_ksu?first=y

Il. 4–5. Krajowy System Usług dla MSP – wyszukiwarka Punktów Konsultingowych

Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa – zakładka: Polecamy > Instytucje i organizacje wspierające przedsiębiorczość ludzi młodych na wsi > Ośrodki wspierania przedsiębiorczości (84 poz. – luty 2013 r.) http://www.fdpa.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=32&Itemid=42&lang=pl


Ogólnopolska Baza Fundacji Pozarządowych (http://bazy.ngo.pl/)Wyszukiwarka oferuje wybranie rodzaju działania, miejscowości oraz woje-wództwa (il. 4–6)8 http://bazy.ngo.pl/search/wyniki.asp?&szukanie=zaawans1&kryt_typ_instyt_multi=17&baza=1

Il. 4–6. Organizacje pozarządowe (bazy.ngo.pl)

Województwo mazowieckie9

Urząd m. st. Warszawy – zakładka: Organizacje i instytucje wspierające MSP [dotyczą Warszawy] http://www.um.warszawa.pl/dla-firm-i-inwestorow/artykuly-dla-firm-i-inwestorow/organizacje-i-instytucje-wspierajace-msp

8 Wybranie kryteriów: 1. działania – „działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości” oraz 2. województwo: „mazowieckie” powoduje odszukanie ponad 1200 podmiotów. „Przeklikanie” tak dużego zbioru nie wydaje się efektywnym sposobem wyłowienia potrzebnych informacji.

9 Wyróżniono województwo mazowieckie ze względu na regionalność projektu Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej, w ramach którego przygotowano ten Poradnik.


Mazowieckie Centrum Informacji Gospodarczej – zakładka: Bazy danych > Instytucje okołobiznesowe na Mazowszu (ponad 230 instytucji – luty 2013 r.) http://www.mcig.pl/index.php/bazy-danychRadom – oficjalna strona miasta – zakładka: Dla inwestorów > Instytucje okołobiznesowe http://www.radom.pl/page/285,instytucje-okolobiznesowe.html

Wrota regionalneWrota Podlasia – zakładka: Gospodarka > Twoja firma > Instytucje otoczenia biznesu http://www.wrotapodlasia.pl/pl/gospodarka/twoja_firma/instytucje_biznesowe/Wrota Małopolski – zakładka: Przedsiębiorca > Otoczenie biznesu http://www.malopolska.pl/Przedsiebiorca/OtoczenieBiznesu/Strony/default.aspxWrota Świętokrzyskie – zakładka: Gospodarka > Instytucje otoczenia biznesu http://www.wrota-swietokrzyskie.pl/instytucje-otoczenia-biznesu

Inne portale (serwisy) regionalneŚląski Portal na Rzecz Innowacji – zakładka: Student ma biznes > Instytucje otoczenia biznesu http://slaskie-innowacje.pl/artykuly/student-ma-biznes/instytucje-otoczenia-biznesu/Centrum Obsługi Inwestora Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. – zakładka: Przewodnik Inwestora > Instytucje okołobiznesowe w regio-nie http://www.coi.rzeszow.pl/pl/przewodnik_inwestora/instytucje_okolobiznesowe_w_regi/Transgraniczny Portal Gospodarczy – zakładka: Dla biznesu w Polsce > Instytucje wsparcia biznesu w Polsce http://www.miastomozliwosci.eu/pl/page/instytucje-wsparcia-biznesu-w-polsceWojewództwo kujawsko-pomorskie (strona Urzędu Marszałkowskiego) – zakładka: Przedsiębiorczość > Instytucje otoczenia biznesu http://www.kujawsko-pomorskie.pl/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=186&Itemid=502


Portale prowadzone przez miastoGdańskie Centrum Obsługi Przedsiębiorców –zakładka: Instytucje otocze-nia biznesu > Instytucje wspierające przedsiębiorczość http://www.asystent.gdansk.gda.pl/instytucje-otoczenia-biznesu/instytucje-wspierajace-przedsiebiorczoscGdyńskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości – zakładka: Instytucje otoczenia biznesu http://www.gdyniaprzedsiebiorcza.pl/x.php/1,1473/Instytucje-otoczenia-biz-nesu.htmlUrząd Miejski w Elblągu – zakładka: Wsparcie dla biznesu > Instytucje oto-czenia biznesu http://www.inwestycje.elblag.pl/s/instytucje-otoczenia-biznesuInformator dla przedsiębiorców (www.msp.krakow.pl) – serwis przygoto-wany przez Urząd Miasta Krakowa – zakładka: Baza danych dla MSP > Insty-tucje otoczenia biznesu [działające w Krakowie] http://www.msp.krakow.pl/article/id/4016,6,Instytucje+otoczenia+biznesu

Inne:Portal Innowacji (http://www.pi.gov.pl/iob) – znajdziemy tu szereg interesują-cych informacji nt. parków technologicznych, inkubatorów technologicznych. Można tu skorzystać z wyszukiwarki dobrych praktyk działalności IOB http://www.pi.gov.pl/bin-debug


Il. 4–7. Wyszukiwarka dobrych praktyk działalności IOB (http://www.pi.gov.pl/bin-debug/)

jak ocenIać I selekcjonować ŹródŁa?

Trzeba zauważyć, że jakość informacji mylona jest czasami z wartością infor-macji. Nie są to pojęcia tożsame. Zdarza się, że informacja wysokiej jakości (kompletna, wolna od błędów, pochodząca z wiarygodnego źródła itp.) nie ma w danym momencie żadnej wartości dla firmy czy użytkownika indywidualnego (nie jest dla nich użyteczna) i odwrotnie. Czasami błaha, sygnalna, niepotwier-dzona informacja (np. ze źródeł nieformalnych) może stać się źródłem twórczej inspiracji, nowych zasad funkcjonowania firmy itd., może być satysfakcjonująca.


O wartości docierającej do nas informacji stanowi nasza na nią reakcja (E. Kowalczyk)

Zasadniczo należy jednak przyjąć, że odpowiedzialne decyzje podejmuje się na podstawie rzetelnej informacji. W wynikach wyszukiwania wyszukiwarki nie są rozróżniane fakty od zwykłej plotki, profesjonalne porady od niepotwierdzo-nych opinii, wiadomości najnowsze od tych sprzed lat, obok stron poważnych są także te, tworzone dla żartu lub celowo wprowadzające w błąd. Najgroźniej-sze zniekształcenia informacji to takie, które noszą wszelkie znamiona prawdy, ponieważ są najtrudniejsze do wykrycia.

W związku z łatwością publikowania w Internecie i generalnym brakiem tradycyjnych form wstępnej weryfikacji treści (redakcja, korekta, recenzja) w świecie hiperpodaży danych, to na odbiorcę informacji spada obowiązek należytej akredytacji (oceny) informacji przed jej wykorzystaniem i dalszym rozpowszechnianiem.

To samo dotyczy dbałości o jakość informacji, w przypadku, gdy jesteśmy jej twórcami.

Ocena i selekcja treści w Internecie jest problemem złożonym, czasem subiek-tywnym (podyktowanym przez cel, dla którego informacje są zbierane). Wymaga zdrowego rozsądku i krytycyzmu, a także chęci i umiejętności potwierdzania wiarygodności, także w innych źródłach. Im bardziej strategiczną wiedzę chcemy uzyskać z Internetu, tym bardziej istotna staje się konieczność jej potwierdzenia w dwóch, a nawet trzech zaufanych i wiarygodnych źródłach (książki, czasopisma fachowe, specjaliści w danej dziedzinie).

Podpowiedzią w ocenie rzetelności źródeł sieciowych (poza zawartością mery-toryczną, tematyczną) mogą być następujące kryteria:

Kryterium własnościKto jest właścicielem witryny i jaki jest jego charakter prawny? Inaczej bowiem ocenimy treści prezentowane w serwisie rządowym, korporacyjnym lub prywat-nym (amatorskim).

Kryterium autorytetu i zaufaniaCzy witryna jest powszechnie znana i cieszy się prestiżem, uznaniem środowiska? Czy publikowane treści są anonimowe, czy podpisywane nazwiskiem konkret-nego (znanego) autora? Czy autor jest specjalistą w dziedzinie, której dotyczy informacja? Czy do strony prowadzą linki z innych serwisów w sieci? Kryterium trwałości


Od kiedy dane źródło istnieje w sieci? Istnienie kilka lat na niezwykle dynamicz-nym rynku internetowym jest świadectwem „historii” (weryfikalności) i trwałości serwisu. Te, które się nie sprawdzą, po prostu znikają.

Kryterium wizerunkuJednym z wyznaczników wartości strony jest jej pozycjonowanie, tzw. obserwa-cja jak wysoko znajduje się ona na listach wyników. W wyszukiwarce Google pozycję tę określa tzw. współczynnik PageRank, którego istota tkwi w tym, że za wartościową i godną polecenia (a więc wysoko umieszczaną na liście wyników) wyszukiwarka uznaje tę stronę, którą cytuje (do której odsyła) najwięcej innych witryn www.Oczywiście, na wizerunek składają się także strona wizualna i przyjazność (intu-icyjność) serwisu, ale także domena internetowa (zarówno nazwa adresu WWW, jak i jego rozszerzenie: gov, com, prv, pl, ue) i inne.

Kryterium aktualnościCzy informacje podawane na stronie są aktualne? Czy łatwo można sprawdzić datę publikowanych treści? Brak oznaczeń czasu na stronie sprawia, że nie wiemy, co oznacza stwierdzenie „ostatnio odbyła się…”; „w ubiegłym miesiącu ukazał się…”.

Kryterium kompletności (wystarczalności)Czy informacje na stronie są wystarczające? Czy zaspokajają Twoje potrzeby informacyjne? Porównaj je z informacjami na innych stronach lub w innych źródłach. Oceń, czy informacje tworzą logiczną całość, czy są nagromadzone w sposób przypadkowy, bez odpowiedniej selekcji i analizy (np. pewne pojęcie jest opisane bardzo dokładnie, na temat innego, równie ważnego, znajdziemy tylko pobieżne określenie lub nie znajdziemy żadnych wyjaśnień). Zobacz, czy autor stosuje linki do innych stron internetowych w przypadku informacji, których nie wyjaśnia lub gdy ich zakres wykracza poza prezentację przewidzianą w serwisie.

Kryterium obiektywizmuNajpierw rozstrzygnij, jaki jest główny cel serwisu: informowanie, wyjaśnianie, porady, promowanie czegoś lub kogoś, sprzedawanie towarów, zwabienie klientów itp. Niektóre strony z definicji nie są obiektywne, mają promować (zachwalać) produkty i usługi. Czy na stronie są odnośniki do innych stron o podobnej tema-tyce? Dobrze świadczy o autorze strony obiektywny komentarz do innych źródeł. Czy autor – oceniając pewne fakty, źródła – prezentuje różne punkty widzenia, czy tylko własne poglądy?


Dodatkowymi kryteriami, które skłaniają nas, bądź nie, do korzystania z danego źródła jest np. przyjazność serwisu (wygląd i struktura, łatwość poru-szania się po stronie), cena oraz dostępność. Ograniczenia w dostępie do źródeł informacji mogą mieć różny charakter: techniczne, prawne10, czasowe, organi-zacyjne, ekonomiczne, psychologiczne, metainformacyjne.

Kryteria oceny mogą i powinny być modyfikowane, zmieniane tak, aby zna-lezione informacje jak najlepiej zaspokajały potrzeby przedsiębiorców. Inne kryteria będą brane pod uwagę przy ocenie źródeł finansowych, prawnych czy eksperckich, a inne np. przy ocenie portali informacyjnych, edukacyjnych, źródeł wizualnych czy dźwiękowych. Nie bez znaczenia jest też charakter problemu i specyfika firmy, które narzucają pożądane cechy informacji.

STARAJ SIĘ WERyFIKOWAć ZNALEZIONE (ZDOByTE) INFORMACJE.

STOSUJ TEChNIKĘ POTWIERDZANIA INFORMACJI.KORZySTAJ Z ZAUFANyCh ŹRóDEŁ.

DyWERSyFIKUJ ŹRóDŁA (KORZySTAJ ZE ŹRóDEŁ FORMALNyCh I NIEFORMALNyCh).

Krytycznym zadaniem nie jest […] generowanie, przechowywanie lub przekazywanie informacji, lecz jej filtrowanie.

(h.A. Simon)

10 Czasami ograniczenia w dostępie do informacji wynikają z prawa. Zob. np.:– Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dz.U. 1994 Nr 24

poz. 83, tekst ujednolicony http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940240083 – Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Dz.U. 1997 Nr 133 poz. 883,

tekst ujednolicony http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971330883 – Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych. Dz.U. 1999 Nr 11 poz. 95,

tekst ujednolicony http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990110095


ZWIĄZEK PRACODAWCÓW WARSZAWY I MAZOWSZA


MAZOWIECKIE CENTRUM INFORMACJI GOSPODARCZEJ

www.mcig.pl [email protected]

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Dr hab. Katarzyna Materska prof. uw – badaczka problemów infor-macji i wiedzy w organizacjach różnego typu, specjalistka w zakresie wyszukiwania informacji w systemach tradycyjnych i elektronicznych, autorka kilkudziesięciu artykułów i kilku książek (m.in. Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa 2007), nauczyciel akademicki w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicz-nych uw, kierownik Podyplomowych Studiów Zarządzania Informacją i Technologii Informacyjnej na uw, ekspert m.in. Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Związku Pracodawców Warszawy i Mazowsza.

Żyjemy w świecie informacji. Informacja jest wszędzie wokół nas. Się-gamy po nią surfując w Internecie na ekranie komputera, tabletu czy smartfonu. Otacza nas gęstą siecią po włączeniu radia lub telewizora. Coraz gorzej radzimy sobie w tym gąszczu newsów, gorących wia-domości, analiz, skrótów, opinii i komentarzy. A przecież właściwe wykorzystanie tego, co do nas dociera, staje się jednym z kluczowych procesów w biznesie. Kto poradzi sobie z wykorzystaniem i zarządza-niem informacją gospodarczą, zdobędzie lepszą pozycję na rynku.Poradnik prof. Katarzyny Materskiej „Jak szukać w oceanie informacji?” to najlepsza obecnie na ten temat pozycja na rynku adresowana głównie do małych i średnich przedsiębiorców. Dzięki swojemu uniwersalne-mu charakterowi, przejrzystej konstrukcji wypełnia lukę wydawniczą i stanowi praktyczną odpowiedź na zapotrzebowanie świata biznesu. Pozwala zrozumieć, czym jest wiedza, informacja i jaką pełni rolę w fir-mie, jak nią zarządzać, z jakich narzędzi korzystać przy przeszukiwaniu mniej lub bardziej wiarygodnych źródeł.Przygotowanie i wydanie poradnika jest owocem realizacji i doświad-czeń wynikających z projektu utworzenia Mazowieckiego Centrum Informacji Gospodarczej przez Związek Pracodawców Warszawy i Ma-zowsza.

dr Jerzy Kwieciński

Education

Jak szukać w_oceanie_informacji