Javno preduzeće „Vojvodina šume“Šumsko gazdinstvo „Sremska Mitrovica“

Uvod

Šumsko gazdinstvo „Sremska Mitrovica“ se bavi gazdovanjem šumama sremskog šumskog područja i posluje u sastavu Javnog preduzeća „Vojvodina šume“.

Preduzeće je organizovano u pet radnih jedinica - šumske uprave u Moroviću, Višnjićevu, Klenku i Kupinovu i šumska mehanizacija u Moroviću, koje predstavljaju osnovne jedinice planiranja i organizovanja poslova gazdovanja šumama i direkcije dela preduzeća sa sedištem u Sremskoj Mitrovici, čiju organizacionu strukturu čine službe.

Osnovne delatnosti preduzeća su uzgoj i zaštita šuma, upravljanje zaštićenim prirodnim dobrima, održavanje i obnova šuma, proizvodnja šumskog semena i sadnog materijala i podizanje novih šuma i šumskih zasada, lov i ribolov, poljoprivreda i dr.

Ukupna površina šuma i šumskog zemljišta kojima preduzeće gazduje je 42.644 hektara. Duga tradicija šumarstva na ovim prostorima i trajno gazdovanje, što podrazumeva zadovoljenje socijalnih, ekonomskih, ekoloških i kulturnih potreba društva, dovelo je da na 37.911 hektara šumom obrasle površine trenutno ima 11,6 mil. m3 zapremine šuma, tj. 306 m3/ha.

Najzastupljenije su visoko kvalitetne šume hrasta lužnjaka, koje čine 60 % ukupne površine. Pored njih su veoma zastupljene i šume poljskog jasena, kao i brzo rastuće plantaže klonskih topola. Godišnji prirast svih šuma iznosi 275.000 m3.

Na području kojim gazduje Š.G. „Sremska Mitrovica“ je izdvojeno nekoliko lovišta kao i zaštićenih prirodnih dobara. Preduzeće raspolaže sa preko 585 stručno osposobljenih radnika, kao i tehničkom opremljenošću da odgovori izazovu potrajnosti gazdovanja, tj. da na ovim prostorima poveća i unapredi, kako količinu tako i kvalitet postojećih šuma.

Istorijat

Područje Ravnog Srema, kao i cela Panonska nizija, je bilo Panonsko more. Šume su se nalazile na obalama Panonskog mora koje su ustvari današnje planine Cer, Fruška Gora i dr. i sa kojih su se spustile nakon povlačenja Panonskog mora u ravnicu. Glavne vrste u tim prašumama su bile iste kao i danas. Dominirao je hrast lužnjak, jasen, domaće topole i vrbe, a na gredama grab.

     Šume su, tokom milenijuma i vekova svog postojanja na ovom području, menjale svoju površinsku rasprostranjenost, da bi u Ravnom Sremu početkom XVIII veka stanje šumskih površina bilo priblžno današnjem.

     Organizovano šumarstvo na ovom podrčju se vezuje za organizovanje i definitivno uređenje Vojne krajine u Sremu. Nakon što je pobednik kod Sente, princ Eugen Savojski, naneo Turcima još dva teška poraza, kod Petrovaradina 1716 g. i kod Beograda 1717 g., Požarevačkim mirom 21.07.1718 Srem je pripojen Austro - Ugarskoj. Mirom u Beogradu 1739 god. je definitivno utvrđena granica sa Turcima na reci Savi. 1746 god., po naređenju Marije Terezije (vladala od 1740 - 1780 god.), dolazi do definitivnog uređenja Vojne krajine u čiji sastav je ušao i Srem. Vojna krajina je razdeljena na 11 pukovnija. Sve su pukovnije bile pod neposrednom vojnom upravom, izuzete od vlasti bana i Skupštine. Svaka pukovnija je imala svoju blagajnu i finasijski je bila nezavisna. Krajišnici su bili vojni obveznici od svoje 16 do 60 godine. Dužni su bili da štite granicu od Turaka, ali su se borili i na drugim ratištima Monarhije. Petrovaradinska pukovnija je zauzimala prostor izme|u Save i Dunava (Srem), izuzimajući Frušku Goru, gde je bila civilna uprava. Na zapadu je graničila sa Brodskom pukovnijom po liniji koja spaja sela Ilača - Lipovac - Strošinci, delom koristeći granicu vodotoke reka Bosut, Spačva, Ljubanj i Koritanj. Sedište pukovnije je bilo u Sremskoj Mitrovici.

     Šumama na području Vojne krajine su upravljale Pukovnije, a šume su se uglavnom koristile za potrebe krajišnika i Vojne uprave za podizanje ograda, utvrda, mostova i grejanje

      Da bi se sprečilo uništavanje šuma, u skladu sa tedencijom koja je u to vreme vladala u Evropi, 15.09.1755 god. donesen je "šumski red" za šume Petrovaradinske i ostalih pukovnija. 1769 god. Marija Terezija izdaje "Zakon o šumama" na našem jeziku koji predstavlja početak naučnog pristupa gazdovanju ovim šumama. Prvi pisani dokument su fragmenti šumskih osnova iz 1847 i 1863 god. Iz njih se vidi da su za područje Petrovaradinske pukovnije, uz odlične karte sa tačno označenim šumskim površinama, određivane i količine drvne mase koje će se morati poseći u idućim periodima za potrebe krajišnika i Pukovnije.Razvojačenjem Vojne krajine 1871 god. morao se rešiti i status krajišnika u pogledu njihovih servituta, na koji su imali prava za vršenje vojne službe. U tu svrhu 8.06.1871 god. je donešen "Zakon o ustanovama za otkup prava na drvlje,pašu i u čuvanje šumskih proizvoda, što krajiški stanovnici imaju u državnim šumama u Vojnoj krajini". Izvršena je procena šuma, i one su, u svakoj pukovniji, podeljene na dva dela, od kojih je jedan pripao državi (državne šume), a drugi novoformiranim Imovnim opštinama, (šume imovne opštine). Tim zakonom je formirana Petrovaradinska imovna opština sa sediđtem u Sr.Mitrovici koja je upravljala šumama imovne opštine.

      Definitivna podela je završena 1872/73 god. a u januaru 1874 god. formirane su "šumarije" za Petrovaradinsku Imovnu opštinu, dve u Moroviću (Bosutska i Morovićka) i po jedna u Klenku i Kupinovu. Deo šume koji je pripao državi, državne šume podeljene su na dve šumarije: Morovićka državna šumarija i Jamenska državna šumarija obe sa sedištem u Mortoviću.

       Bilo da se uzme 8.06.1871 god kada je donet Zakon o podeli šuma na državne šume i šume Imovne opštine ili 15.08.1873 god. kad je donet zakon o organizaciji Imovnih opština i završena definitivna podela, 1872/73 god. kao datum osnivanje Šumskog gazdinstva Sremska Mitrovica, od tada organizovano šumarstvo na području Ravnog Srema postoji u današnjem

obliku. Ono je od tada funkcionisalo i gazdovalo šumama Ravnog Srema, bilo kao samostalna organizacija ili u sastavu drugih viših organizacionih celina.