JoshMcDowell - Jezus, więcej niż cieśla

7/27/2019 JoshMcDowell - Jezus, wicej ni ciela

1/70

Josh McDowell

Jezus. Wiecej, ni ciela

www.korespondent.pl

Wolnorynkowy punkt widzeniaA.D. 2004
http://www.korespondent.pl/http://www.korespondent.pl/


2/70


3/70

Spis treci

Rozdzia 1. Co wyrnia Jezusa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Rozdzia 2. Bg, oszust czy szaleniec? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.1. Czy by kamc? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142.2. Czy by szalecem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152.3. Czy by Bogiem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Rozdzia 3. Co na to nauka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Rozdzia 4. Czy rda biblijne s wiarygodne? . . . . . . . . . . . . 23

4.1. Test bibliograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264.2. Test dowodw wewntrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274.3. Test dowodw zewntrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Rozdzia 5. Kto oddaby ycie za kamstwo? . . . . . . . . . . . . . 33

Rozdzia 6. Na co komu martwy mesjasz? . . . . . . . . . . . . . . . 39

Rozdzia 7. Syszelicie, co przytrafio si Szawowi? . . . . . . . . 43

Rozdzia 8. O zmartwychwstaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

8.1. Pogrzeb Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498.2. Pusty grb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508.3. Nie ten grb? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518.4. Teoria omdlenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518.5. Skradzione ciao? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528.6. Dowody zmartwychwstania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Rozdzia 9. Niech si ujawni prawdziwy Mesjasz . . . . . . . . . . . 55

9.1. Adres w historii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559.2. Trzydzieci sztuk srebra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579.3. Sprzeciw: spenienie proroctw byo przypadkowe . . . . . . . . . . . 579.4. Inny zarzut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Rozdzia 10. Czy jest jaka inna droga? . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Rozdzia 11. On odmieni mo je ycie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65


4/70


5/70

Rozdzia 1

Co wyrnia Jezusa?

Niedawno rozmawiaem z grup ludzi w Los Angeles. Zapytaem ich:Kim, waszym zdaniem, jest Jezus Chrystus?. W odpowiedzi usyszaem,e by wielkim przywdc religijnym. Zgadzam si z tym. Owszem, JezusChrystus by wielkim przywdc religijnym. Jestem jednak przekonany, enie tylko.

Od wiekw dziel nas spory zwizane z pytaniem: Kim jest Jezus?

Dlaczego jedna osoba wywouje takie kontrowersje? Dlaczego wanie Jegoimi, w wikszym stopniu ni imiona innych religijnych przywdcw, wywo-uje tyle emocji? Czemu jest tak, e mona rozmawia o Bogu i nikt si niedenerwuje, lecz jak tylko wypowiedziane zostaje imi Jezusa, ludzie czstochc zakoczy rozmow? Albo przyjmuj postaw obronn. Jadc w Lon-dynie takswk powiedziaem co o Jezusie, na co takswkarz natychmiastodpar: Nie lubi dyskutowa o religii, a ju zwaszcza o Jezusie.

Czym Jezus rni si od innych przywdcw religijnych? Dlaczego ludzienie obraaj si syszc imiona Buddy, Mahometa czy Konfucjusza?

Powd jest taki, e ci inni, w przeciwiestwie do Jezusa, nie uwaali si

za Boga. To wanie odrnia Go od innych zaoycieli wielkich religii.Ci, ktrzy znali Jezusa, szybko przekonywali si, e wygasza On na swj

temat zdumiewajce opinie. Jasne stawao si, e wedug Jego wasnych swby kim wicej ni tylko prorokiem i nauczycielem. Jest oczywiste, e zga-sza pretensje do boskoci. Przedstawia siebie jako jedyn drog prowadzcdo Boga, jako jedyne rdo odpuszczenia grzechw, jako jedyny sposb osi-gnicia zbawienia.

Wielu ludziom przeszkadza ta wyczno, czuj si ni zbyt ograniczeni,aby chcieli Mu zaufa. Nie chodzi jednak o to, co chcemy myle lub w cowierzy, lecz raczej o to, za kogo podawa si Jezus.

Co mwi nam na ten temat Nowy Testament? Czsto syszymy wyraeniebosko Chrystusa, ktre implikuje, e Jezus jest Bogiem.A.H. Strong w swojej Systematic Theology (Teologia systematyczna) de-

finiuje Boga jako nieskoczonego i doskonaego ducha, ktry jest rdem,oparciem i kocem wszystkiego [A.H. Strong,Systematic Theology, JudsonPress, Philadelphia 1907, t. 1, s. 52.]. Powysza definicja Boga zadowoliabywszystkich teistw, w tym muzumanw i ydw. Teizm uczy, e Bg jestosobowy i e zaplanowa On i stworzy wszechwiat, ktry nadal kontrolujei ktrym wada. Teizm chrzecijaski do podanej definicji dodaje jeszcze: iktry wcieli si w osob Jezusa z Nazaretu.

Jezus Chrystus to waciwie imi i tytu jednoczenie. Imi Jezus powsta-o z greckiej formy hebrajskiego imienia Jeszua lub Jehoszua, co oznaczaJahwe jest zbawieniem lub Pan zbawia. Tytu Chrystus pochodzi od


6/70

6 Josh McDowell

greckiego odpowiednika sowa Mesjasz (po hebrajsku masziah), ktre znaczypomazany, namaszczony. Z tytuem tym wi si dwa stanowiska: krlai kapana. Ten tytu afirmuje Jezusa jako oczekiwanego krla i kapana zproroctw Starego Testamentu. Ta afirmacja jest jednym z najistotniejszych

punktw pozwalajcych odpowiednio zrozumie Jezusa i chrzecijastwo.Nowy Testament wyranie przedstawia Chrystusa jako Boga. Imiona, kt-rych uywa si w Nowym Testamencie w odniesieniu do Chrystusa, s tegorodzaju, e mogyby one by zastosowane tylko do kogo, kto jest Bogiem. Naprzykad Jezus zostaje nazwany Bogiem we fragmencie: oczekujc bogosa-wionej nadziei i objawienia si chway wielkiego Boga i Zbawiciela naszego,Jezusa Chrystusa (Tt 2,13 [Wszystkie cytaty z Pisma witego zaczerpni-to z Biblii Tysiclecia (wyd. trzecie poprawione), Wydawnictwo Pallottinum,PoznaWarszawa 1982.]; por. J 1,1; Hbr 1,8; Rz 9,5; 1 J 5,2021). Pismowite przypisuje Mu cechy, ktre waciwe s tylko Bogu. Jezus przedsta-wiany jest jako rdo ycia (por. J 1,4; 14,6); wszechobecny (por. Mt 28,20;

18,20); wszystkowiedzcy (por. J 4,1618; 6,64; Mt 17,2227); wszechmoc-ny (por. Ap 1,8; k 4,3955; 7,1415; Mt 8,2627) oraz wieczny (por. 1 J5,1112.20; J 1,4).

Jezus odbiera honory i cze oddawan tylko Bogu. W konfrontacji zSzatanem Jezus powiedzia: Jest bowiem napisane: Panu, Bogu swemu,bdziesz oddawa pokon i Jemu samemu suy bdziesz (Mt 4,10). Ajednoczenie Jezus odbiera cze bosk (por. Mt 14,33; 28,9), a czasem danawet, aby takow Mu oddawano (por. J 5,23; take Hbr 1,6; Ap 5,814).

Wikszo uczniw Jezusa bya pobonymi ydami, ktrzy wierzyli wjedynego prawdziwego Boga. Byli na wskro monoteistyczni, a jednak uznali

Go za wcielenie Boga.w. Pawe, ze wzgldu na swoje gruntowne rabiniczne wyksztacenie, po-

winien by jeszcze mniej skonny do przypisywania Jezusowi boskoci, dooddawania czci czowiekowi z Nazaretu i nazywania Go Panem. Ale Pawetak wanie czyni. Uzna Baranka Boego (Jezusa) za Boga mwic: Uwa-ajcie na samych siebie i na cae stado, w ktrym Duch wity ustanowiwas biskupami, abycie kierowali Kocioem Boga, ktry On naby wasnkrwi (Dz 20,28).

Gdy Chrystus zapyta Piotra kim, wedug niego, jest, ten wyzna: Tyjeste Mesjasz, Syn Boga ywego (Mt 16,16). Jezus nie zdementowa powy-

szego stwierdzenia, lecz uzna jego wano i poda rdo: Bogosawionyjeste, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiy ci tego ciao i krew, leczOjciec mj, ktry jest w niebie (Mt 16,17).

Marta, bliska znajoma Jezusa, zwrcia si do Niego: Ja mocno wierz,e Ty jest Mesjasz, Syn Boy (J 11,27). Jest jeszcze Natanael, ktry uwaa,e nic dobrego nie moe wyj z Nazaretu, a ktry uzna, i Jezus jest SynemBoym, Ty jeste Krlem Izraela (J 1,49).

Gdy kamienowano Szczepana, on modli si: Panie Jezu, przyjmij duchamego! (Dz 7,59). Autor Listu do Hebrajczykw nazwa Chrystusa Bogiempiszc: Do Syna za: Tron Twj, Boe, na wieki wiekw (Hbr 1,8). JanChrzciciel zapowiedzia nadejcie Jezusa mwic: i Duch wity zstpi naNiego, w postaci cielesnej niby gobica, a z nieba odezwa si gos: Ty jestmj Syn umiowany, w Tobie mam upodobanie (k 3,22).

Wolnorynkowy punkt widzenia www.korespondent.pl


7/70

Jezus. Wicej, ni ciela 7

Mamy jeszcze wyznanie Tomasza, zwanego Niewiernym. Powiedzia: Nieuwierz, jeeli nie wo palca w miejsce gwodzi. Identyfikuj si z To-maszem. Powiedzia on: Suchajcie, przecie nie codziennie kto wstaje zmartwych lub uwaa si za wcielenie Boga. Musz mie jaki dowd. Osiem

dni pniej, po tym jak Tomasz podzieli si swoimi wtpliwociami z in-nymi uczniami, Jezus przyszed mimo drzwi zamknitych, stan porodkui rzek: Pokj wam!. Nastpnie rzek do Tomasza: Podnie tutaj swjpalec i zobacz moje rce. Podnie rk i w [j] do mego boku, i nie bdniedowiarkiem, lecz wierzcym!. Tomasz Mu odpowiedzia: Pan mj i Bgmj!. Powiedzia mu Jezus: Uwierzye dlatego, poniewa Mnie ujrzae?Bogosawieni, ktrzy nie widzieli, a uwierzyli (J 20,2629). Jezus przyjuznanie w Nim Boga przez Tomasza. Skarci go za brak wiary, nie za cze,ktr Mu odda.

W tym miejscu mog pojawi si gosy krytyczne twierdzce, e wszystkiepowysze cytaty nie pochodz od samego Chrystusa, lecz od innych, ktrzy

si o Nim wypowiadali. Zwykle pada argument, e wspczeni Chrystuso-wi nie rozumieli Go w takim samym stopniu, w jakim dzisiaj my Go nierozumiemy. Innymi sowy, Jezus tak naprawd nigdy nie twierdzi, e jestBogiem.

No c, ja jednak myl, e twierdzi. Jestem te przekonany, e boskoChrystusa mona wywie bezporednio ze stronic Nowego Testamentu. Od-niesie mona tam znale niezwykle duo i s one jednoznaczne. Pewienbusinessman, ktry analizowa Pismo wite chcc sprawdzi, czy rzeczy-wicie Chrystus twierdzi, e jest Bogiem, powiedzia: Jeli kto przeczytaNowy Testament i nie dojdzie do wniosku, e Jezus uwaa si za Boga, musi

by tak lepy jak czowiek, ktry stoi na dworze w pogodny dzie i mwi, enie widzi soca.

W Ewangelii wedug w. Jana opisana jest konfrontacja Jezusa z grupydw. Wywoana ona zostaa uzdrowieniem przez Jezusa chromego pod-czas szabatu. Jezus kaza mu wzi swoje oe i chodzi. I dlatego ydziprzeladowali Jezusa, e to uczyni w szabat. Lecz Jezus im odpowiedzia:Ojciec mj dziaa a do tej chwili i Ja dziaam. Dlatego wic usiowaliydzi tym bardziej Go zabi, bo nie tylko nie zachowywa szabatu, ale nadtoBoga nazywa swoim Ojcem, czynic si rwnym Bogu (J 5,1618).

Moecie powiedzie: Suchaj Josh, ja te mog mwi Ojciec mj dziaa

a do tej chwili i ja dziaam. I co z tego? Niczego to nie dowodzi. Za kadymrazem gdy badamy jaki dokument, musimy wzi pod uwag jzyk, kontekstkulturowy, a zwaszcza adresata badanych wypowiedzi. W tym przypadkumamy do czynienia z kultur ydowsk, a adresatami s ydowscy przywd-cy religijni. Zobaczmy jak ydzi rozumieli sowa Jezusa 2000 lat temu wkontekcie kultury ydowskiej. Dlatego wic usiowali ydzi tym bardziejGo zabi, bo nie tylko nie zachowywa szabatu, ale nadto Boga nazywaswoim Ojcem, czynic si rwnym Bogu (J 5,18). Dlaczego przedsiwzilia tak drastyczne rodki?

Spowodowane to byo tym, i Jezus powiedzia mj Ojciec, a nie naszOjciec, po czym doda dziaa a do tej chwili i Ja dziaam. Uycie przezJezusa tych dwch zwrotw oznaczao, e stawia si na rwni z Bogiem,na jednym poziomie z Jego dziaaniami. ydzi nie uywali okrelenia mj

www.korespondent.pl Wolnorynkowy punkt widzenia


8/70

8 Josh McDowell

Ojciec w stosunku do Boga. A jeli ju, to dodaliby w niebie. Jezus jednaktego nie zrobi. Nazywajc Boga swoim Ojcem Jezus okrela siebie w sposbdla ydw jednoznaczny. Sugerowa take, e podczas gdy Bg dziaa, On,Jego Syn, rwnie dziaa. I znw tym samym sugerowa ydom, e jest Synem

Boym. W konsekwencji tych owiadcze nienawi ydw do Niego wzrosa.Mimo i na pocztku chodzio im tylko o ukaranie Go, z czasem zaczli dydo Jego mierci.

Jezus nie tylko twierdzi, e jest rwny Bogu, Jego Ojcu, zapewnia take,e On i Ojciec to jedno. Podczas obchodw uroczystoci Powicenia wi-tyni w Jerozolimie do Jezusa podeszo kilku ydowskich kapanw, ktrzyzapytali Go, kim jest. Jezus zakoczy swj wywd mwic do nich: Ja iOjciec jedno jestemy (J 10,30). I znowu ydzi porwali kamienie, aby Goukamienowa. Odpowiedzia im Jezus: Ukazaem wam wiele dobrych czynwpochodzcych od Ojca. Za ktry z tych czynw chcecie mnie ukamienowa?.Odpowiedzieli Mu ydzi: Nie chcemy Ci kamienowa za dobry czyn, ale

za blunierstwo, za to, e Ty bdc czowiekiem uwaasz siebie za Boga (J10,3133).

Kto mgby si zdziwi, e sowa Jezusa o Jego jednoci z Bogiem wywo-ay tak silne emocje. Ciekawe znaczenie tej wypowiedzi odkrywa si badajcgrecki orygina. Uczony A.T. Robertson, znawca greki, pisze, e w jzykugreckim jedno ma rodzaj nijaki, a nie mski, i nie wskazuje jednoci wosobie lub celu, lecz raczej jedno w istocie lub naturze. Robertson doda-je jeszcze: To dosadne stwierdzenie jest punktem kulminacyjnym wywodwChrystusa co do Jego zwizku z Bogiem. Wywouj one u faryzeuszy niekon-trolowany gniew [Archibald Thomas Robertson, Word Pictures in the New

Testament, Broadman Press, Nashville 1932, t. 5, s. 186.].Jasne jest wic, e w umysach osb, ktre usyszay to stwierdzenie Jezu-

sa, nie byo wtpliwoci, i uwaa si za Boga. Leon Morris, dyrektor RidleyCollege w Melbourne, pisze wic, e ydzi mogli uzna sowa Jezusa tylko zablunierstwo, po czym przystpili do wymierzenia Mu sprawiedliwoci. Pra-wo przewidywao, e za blunierstwo grozi ukamienowanie (por. Kp 24,16).Ludzie ci nie chcieli jednak dziaa wedle przyjtych zasad procedury praw-nej. Nie wnieli skargi do wadz, ktre mogyby przedsiwzi odpowiedniekroki. Ogarnici wciekoci szykowali si do odegrania rl sdziw i katwjednoczenie [Leon Morris, The Gospel According to John, [w:] The New

International Commentary on The New Testament, William B. EerdmansPublishing Co., Grand Rapids 1971, s. 524.].Jezus stan przed grob ukamienowania za blunierstwo. ydzi z ca

pewnoci rozumieli Jego nauk, moemy jednak zapyta, czy cho przezchwil zastanowili si nad prawdziwoci Jego twierdze.

Jezus stale mwi o swojej jednoci z Bogiem w istocie i naturze. miaozapewnia: Gdybycie Mnie poznali, poznalibycie i Ojca mego (J 8,19);A kto Mnie widzi, widzi Tego, ktry Mnie posa (J 12,45); Kto Mnienienawidzi, ten i Ojca mego nienawidzi (J 15,23); aby wszyscy oddawalicze Synowi, tak jak oddaj cze Ojcu. Kto nie oddaje czci Synowi, nieoddaje czci Ojcu, ktry Go posa (J 5,23) itd. Powysze fragmenty wiad-cz z ca pewnoci o tym, e Jezus uwaa si za kogo wicej ni tylkoza czowieka. Stawia si raczej na rwni z Bogiem. Ci, ktrzy mwi, e



9/70


Jezus by po prostu bliej Boga ni inni ludzie, niech zastanowi si nad twypowiedzi: Jeli nie czcisz Mnie tak jak Ojca, adnego z Nas nie czcisz.

Podczas wykadu, ktry prowadziem na Uniwersytecie Wirginii Zachod-niej dla studentw filologii, jeden z profesorw przerwa mi mwic, e tylko

w Ewangelii wg w. Jana, spisanej najpniej, Jezus twierdzi, e jest Bogiem.Nastpnie zapewni, e w najwczeniejszej Ewangelii wg w. Marka nie maani jednej wzmianki o tym, e Jezus nazywa siebie Bogiem. Pewne jest, eczowiek ten albo w ogle nie czyta Ewangelii wg w. Marka, albo robi toniezbyt uwanie.

W odpowiedzi signem po wspomnian Ewangeli. Jezus twierdzi wniej, e ma moc odpuszczania grzechw. Jezus, widzc ich wiar, rzek doparalityka: Synu, odpuszczaj ci si twoje grzechy (Mk 2,5; patrz take k7,4850). Wedug ydowskiego Prawa tylko Bg ma tak moc. Ksiga Izajasza(por. 43,25) zastrzega ten przywilej tylko i wycznie dla Boga. Uczeni wpimie myleli: Czemu On tak mwi? On bluni. Kt moe odpuszcza

grzechy, prcz jednego Boga? (Mk 2,7). Na co Jezus odpowiedzia pytaniem:C jest atwiej: powiedzie do paralityka: Odpuszczaj ci si twoje grzechy,czy te powiedzie: Wsta, we swoje oe i chod? (Mk 2,9).

Wedug komentarza Wycliffea jest to pytanie, na ktre nie mona od-powiedzie. Oba stwierdzenia s rwnie atwe do wymwienia; eby jednakwypowiedzie te sowa i wcieli je w czyn, potrzebna jest moc Boska. Oszustnie chcc by wykryty uznaby pierwsze stwierdzenie za atwiejsze. JednakJezus przystpi do wyleczenia choroby, aby ludzie mogli si przekona, ejest w mocy usun jej przyczyn [The Wycliffe Bible Commentary, Char-les F. Pfeiffer i Everett F. Harrison (red.), Moody Press, Chicago 1962, s.

943, 944.]. W tym momencie ydowscy kapani oskaryli Go o blunierstwo.Lewis Sperry Chafer pisze, e nikt na ziemi nie ma ani mocy, ani prawaodpuszczania grzechw. Nikt nie moe odpuci grzechu poza Tym, przeciwktremu wszyscy grzeszymy. Kiedy Chrystus odpuci kalece grzech, co z ca- pewnoci zrobi, nie korzysta z ludzkiego przywileju. Skoro nikt oprczsamego Boga nie moe odpuszcza grzechw, tote, jak to zostao ostateczniezademonstrowane, Chrystus jest Bogiem, bowiem odpuszcza grzechy [Le-wis Sperry Chafer,Systematic Theology, Dallas Theological Seminary Press,1947, t. 5, s. 21.].

Przez jaki czas ta sprawa z odpuszczaniem grzechw nie dawaa mi spo-

koju, poniewa nie rozumiaem jej do koca. Pewnego dnia podczas zaj zfilozofii, odpowiadajc na pytanie o bosko Chrystusa, zacytowaem powy-sze fragmenty Ewangelii wg w. Marka. Jeden ze studentw zakwestionowamj wniosek, e przebaczenie Chrystusa dowodzi Jego boskoci. Powiedzia,e on te mgby komu przebaczy i fakt ten nie dowodziby, e jest Bogiem.Zastanawiajc si nad Jego sowami zrozumiaem nagle, dlaczego ydowscykapani wystpili przeciwko Chrystusowi. Owszem, mona powiedzie prze-baczam ci, ale tylko jeli jest si osob, przeciwko ktrej zgrzeszono. Innymisowy, jeli zgrzeszysz przeciwko mnie, mog powiedzie przebaczam ci.Chrystus jednak by w innej sytuacji. Paralityk mia na sumieniu grzechyprzeciw Bogu Ojcu, a Jezus w swoim imieniu powiedzia twoje grzechy sodpuszczone. Owszem, mona wybaczy komu wyrzdzenie szkody osobi-



10/70

10 Josh McDowell

stej, ale w aden sposb nie mona odpuci grzechw popenionych przeciwBogu, chyba e jest si Bogiem. To wanie zrobi Jezus.

Nic dziwnego, e ydzi zaprotestowali, gdy jaki ciela z Nazaretu wy-powiada tak miae sowa. Moc odpuszczania grzechw jest niezwykym

przykadem uycia przez Jezusa przywileju nalecego do samego Boga.Ewangelia wg w. Marka przedstawia take proces Jezusa (14,6064). Jegoopis jest jednym z najdobitniejszych przykadw wiadczcych o przekonaniuJezusa o wasnej boskoci. Wtedy najwyszy kapan wystpi na rodek izapyta Jezusa: Nic nie odpowiadasz na to, co oni zeznaj przeciw Tobie?.Lecz On milcza i nic nie odpowiedzia. Najwyszy kapan zapyta Go ponow-nie: Czy Ty jeste Mesjasz, Syn Bogosawionego?. Jezus odpowiedzia: Jajestem. Ujrzycie Syna Czowieczego, siedzcego po prawicy Wszechmocnego inadchodzcego z obokami niebieskimi. Wwczas najwyszy kapan rozdarswoje szaty i rzek: Na c nam jeszcze potrzeba wiadkw? Syszelicieblunierstwo. C wam si zdaje?. Oni za wszyscy wydali wyrok, e winien

jest mierci.Jezus nie odpowiada na pytania, tote kapan zobowiza Go przysi-

g. Bdc pod przysig Jezus musia mwi (i ciesz si, e to zrobi). Napytanie: Czy Ty jeste Mesjasz, Syn Bogosawionego? odpowiedzia: Jajestem.

Analiza zeznania Chrystusa wykazuje, e uwaa si za (1) Syna Bogosa-wionego (Boga); (2) Tego, ktry bdzie siedzie po prawicy Wszechmocnego i(3) Syna Czowieczego, ktry przyjdzie z obokami niebieskimi. Kade z tychstwierdze ma charakter wyranie mesjanistyczny. Znaczcy jest czny efektwywoany tymi trzema wypowiedziami. ydowski sd, Sanhedryn, zrozumia

je wszystkie, a najwyszy kapan odpowiedzia na to rozdzierajc szaty: Nac nam jeszcze potrzeba wiadkw?. W kocu sami usyszeli to od Niegosamego. Zosta skazany za sowa, ktre przeszy przez Jego wasne usta.

Robert Anderson zauwaa: aden potwierdzajcy dowd nie jest bar-dziej przekonujcy od postawy wrogo nastawionych wiadkw i fakt, e naszPan zgasza pretensje do boskoci, jest bezsprzecznie potwierdzony zachowa-niem Jego wrogw. Musimy pamita, e ydzi nie byli plemieniem nieuczo-nych dzikusw, lecz ludem o wysokiej kulturze i duej religijnoci. Waniena podstawie zarzutu o blunierstwo Jezus zosta jednomylnie skazany namier przez Sanhedryn wielkie narodowe zgromadzenie, w ktrego skad

wchodzili najznamienitsi spord ydowskich przywdcw religijnych, w tymludzie pokroju Gamaliela i jego wielkiego ucznia, Szawa z Tarsu [RobertAnderson,The Lord from Heaven, James Nisbet and Co., Ltd., London 1910,s. 5.].

Jasne jest wic, e takie wanie wiadectwo chcia da o sobie Jezus.Widzimy te, e ydzi przyjli Jego sowa jako twierdzenie o wasnej bosko-ci. Pozostaway dwie moliwoci do rozstrzygnicia: albo Jego wypowiedzibyy blunierstwem, albo rzeczywicie by Bogiem. Jego sdziowie widzielispraw jasno tak jasno, e ukrzyowali Go, a potem szydzili z Niego, ponie-wa Zaufa Bogu (. . . ) Przecie powiedzia: Jestem Synem Boym (Mt27,43).

H.B. Swete wyjania znaczenie rozdarcia szat przez najwyszego kapana:Prawo zabraniao najwyszemu kapanowi rozdzierania szat przy okazji pry-



11/70


watnych sporw (por. Kp 10,6; 21,10), lecz tylko podczas penienia funkcjisdziego; zwyczaj nakazywa mu reagowa w ten sposb na wypowiedziane wjego obecnoci blunierstwo. Oczywista jest wic ulga zakopotanego sdzie-go. Nie zosta przedstawiony wiarygodny dowd winy, lecz konieczno jego

przedstawienia znika w momencie, gdy Wizie sam siebie obciy [HenryBarclay Swete,The Gospel According to St. Mark, MacMillan and Co., Ltd.,London 1898, s. 339.].

Zaczynamy dostrzega, e nie by to zwyky proces, jak podkrela prawnikIrwin Linton: Proces ten wyrnia si spord innych procesw kryminal-nych tym, i nie rozstrzygano w nim czynw oskaronego, lecz jego tosamo.Oskarenie wniesione przeciw Chrystusowi, wyznanie, zeznanie czy raczejuczynek, ktrego si dopuci w obecnoci sdu, na ktrego podstawie zostaskazany, przesuchanie Go przez rzymskiego namiestnika, a take Jego sowana krzyu podczas egzekucji zwizane s z jednym zagadnieniem, dotycz-cym prawdziwej tosamoci i godnoci Chrystusa. Co sdzicie o Chrystusie?

Czyim jest synem? [Irwin H. Linton,The Sanhedrin Verdict, Loizeaux Bro-thers, Bible Truth Depot, New York 1943, s. 7.].

Sdzia Gaynor, znakomity prawnik z Nowego Jorku, wypowiadajc si natemat procesu Jezusa zaj stanowisko, i wanie blunierstwo byo przed-miotem oskarenia, ktre zostao wysunite przeciw Chrystusowi przed s-dem. Powiedzia: Wszystkie cztery Ewangelie jasno wskazuj, e domnie-man zbrodni, za ktr sdzono i skazano Jezusa, byo blunierstwo: (. . . )Jezus twierdzi, e posiada nadprzyrodzon moc, co w przypadku czowiekauwaane byo za blunierstwo [Charles Edmund Deland, The Mis-Trials ofJesus, Richard G. Badger, Boston 1914, s. 118119.]. Gaynor nawizuje do

utosamienia si z Bogiem przez Jezusa, nie do Jego wypowiedzi o wityni(por. J 10,33).

W wikszoci procesw ludzi sdzi si za ich uczynki, jednak w przypadkuChrystusa liczyo si co innego. Jezusa sdzono za to, kim jest.

Proces Jezusa powinien wystarczy, aby w przekonujcy sposb dowie,e przyznawa si On do swojej boskoci. wiadkami tego byli Jego sdziowie.W dniu ukrzyowania take Jego wrogowie potwierdzili, e Jezus uwaa siza Boga w czowieczym ciele. Podobnie arcykapani z uczonymi w Pimie istarszymi, szydzc, powtarzali: Innych wybawia, siebie nie moe wybawi.Jest krlem Izraela: nieche teraz zejdzie z krzya, a uwierzymy w Niego.

Zaufa Bogu: nieche Go teraz wybawi, jeli Go miuje. Przecie powiedzia:Jestem Synem Boym (Mt 27,4143).



12/70


13/70

Rozdzia 2

Bg, oszust czy szaleniec?

Dobitne stwierdzenia Jezusa na temat Jego boskoci kc si z popu-larnymi pogldami sceptykw, ktrzy uwaaj Jezusa jedynie za dobregoczowieka o wysokich zasadach moralnych lub proroka, ktry mwi duomdrych rzeczy. Jake czsto ten wniosek uchodzi za jedyny moliwy doprzyjcia przez uczonych lub za oczywisty rezultat procesu mylowego. Ko-pot polega na tym, e wielu ludzi zgodnie temu przytakuje i nie zauwaa

bdu takiego rozumowania.Dla Jezusa to, za kogo uwaali Go ludzie, byo niezwykle wane. Powta-

rzajc to, co Jezus mwi o sobie i za kogo si uwaa, nie mona doj downiosku, e by On tylko dobrym czowiekiem o wysokich zasadach moral-nych lub prorokiem. Nie ma takiej moliwoci i Jezus nigdy nie zamierza jejtworzy.

C.S. Lewis, ktry by profesorem na Uniwersytecie w Cambridge oraz kie-dy agnostykiem, rozumia ca spraw bardzo dobrze. Oto co pisze: Pr-buj tu zapobiec mwieniu bardzo gupiej rzeczy, ktr si czsto syszy:Jestem gotw zaakceptowa Jezusa jako wielkiego nauczyciela moralist,

nie akceptuj jednak Jego twierdze o boskoci. Nie wolno nam wygadywatakich rzeczy. Czowiek, ktry by by tylko czowiekiem i mwi to, co Jezus,nie byby wielkim nauczycielem moralist. Byby albo szalecem niczymczowiek, ktry twierdzi, e jest jajkiem na twardo albo samym diabem zpieka. Musisz sam zdecydowa. Albo ten czowiek by i nadal jest SynemBoym, albo szalecem lub kim jeszcze gorszym.

Nastpnie Lewis dodaje: Moesz uwaa Go za gupca, moesz splunna Niego i odpdza niczym zego demona; moesz te pa u Jego stp inazwa Go Panem i Bogiem. Ale nie twrzmy protekcjonalnych bzdur, ja-koby by On wielkim czowiekiem i nauczycielem. On sam nie zostawi nam

takiego wyboru. Nie mia takiego zamiaru [C.S. Lewis, Mere Christianity,The MacMillan Company, New York 1960, s. 4041.].F.J.A. Hort, ktry powici dwadziecia osiem lat studiowaniu tekstu

Nowego Testamentu, pisze: Jego sowa byy w sposb tak kompletny Jegoczci i tak bardzo Jego wypowiedziami, e trac swoje znaczenie, gdybyodczytywa je w oderwaniu jako stwierdzenia wypowiedziane przez Boskwyroczni lub proroka. Jeli pozbawimy kade z tych stwierdze podmiotuw Jego osobie, rozpadn si one na kawaki [F.J.A. Hort, Way, Truth, andthe Life, MacMillan and Co., New York 1894, s. 207.].

Kenneth Scott Latourette, historyk chrzecijastwa na Uniwersytecie Yale,wyrazi to nastpujco: Nie nauka Jezusa decyduje o Jego wielkoci, cho napewno tylko dziki niej zdobyby uznanie. Decydujce jest poczenie osobyz goszon przez ni nauk. Tych dwch czci nie mona rozdzieli. Lato-


14/70

14 Josh McDowell

urette koczy mwic: Dla kadego mylcego czytelnika zapisw Ewangeliimusi by oczywiste, e Jezus postrzega siebie i swoje przesanie jako co nie-rozerwalnego. By wielkim nauczycielem, ale nie tylko. Goszona przez Niegonauka o Krlestwie Boym, o ludzkim zachowaniu i o Bogu bya wana, nie

mona jednak oddzieli jej od Jego osoby bez jej wypaczenia. Takie byote Jego stanowisko [Kenneth Scott Latourette, A History of Christianity,Harper&Row, New York 1953, s. 44, 48.].

Jezus twierdzi, e jest Bogiem. Nie zostawi nam innej moliwoci. Totwierdzenie musi by albo prawdziwe, albo faszywe, trzeba wic dokadnieje rozway. Pytanie Jezusa skierowane do uczniw: A wy za kogo Mnieuwaacie? (Mt 16,15) ma kilka moliwych odpowiedzi.

Zamy najpierw, e Jego pretensje do boskoci byy nieuzasadnione.Jeli byy nieuzasadnione, mamy dwie i tylko dwie moliwoci. Albo wiedzia,e s nieuzasadnione, albo tego nie wiedzia. Rozpatrzymy kady przypadekoddzielnie i zbadamy istniejce dowody.

2.1. Czy by kamc?

Jeli Jezus twierdzc, e jest Bogiem, wiedzia, e Nim nie jest, wwczaskama i umylnie oszukiwa swoich uczniw. Jeli jednak by kamc, bytake hipokryt, poniewa mwi innym, eby za wszelk cen zachowywaliuczciwo, podczas gdy Jego ycie i nauki byy jednym wielkim kamstwem.Co wicej, musia by diabem, skoro kamic namawia ludzi do powierza-nia Mu ich ycia wiecznego. Jeli podtrzymywa swoje sowa i zdawa sobie

spraw z ich nieprawdziwoci, wwczas by niewymownie zy. Wreszcie by tegupcem, poniewa to wanie Jego twierdzenie, e jest Bogiem, zaprowadzioGo na krzy.

Wielu mwi, e Jezus by dobrym nauczycielem moralist. Bdmyjednak realistami. Jak mg by wielkim nauczycielem moralist i wiado-mie wprowadza ludzi w bd co do najwaniejszego punktu swojej nauki wasnej tosamoci?

Musielibycie doj do wniosku, e by dziaajcym z wyrachowaniemoszustem. Ten pogld nie zgadza si jednak z tym co wiemy o Nim oraz oowocach Jego ycia i nauczania. Gdziekolwiek goszone byy sowa Jezusa,

ycie ludzi zmieniao si na dobre, narody zmieniay si na lepsze, zodziejestawali si uczciwi, alkoholicy zostawali wyleczeni, osoby przepenione nie-nawici staway si rdami mioci, niesprawiedliwi zamieniali si w spra-wiedliwych.

William Lecky, jeden z najwybitniejszych brytyjskich historykw i za-wzity krytyk zorganizowanego chrzecijastwa, pisze: Tylko chrzecija-stwo miao prawo do przedstawienia wiatu Ideau, ktry przez osiemnaciewiekw inspirowa ludzkie serca gorc mioci; okazao si, e jest On wstanie oddziaywa na wszystkie pokolenia, narody, niezalenie od tempera-mentu i warunkw bytowania; by zawsze nie tylko najdoskonalszym wzoremcnt, lecz take najsilniejszym bodcem do stosowania ich w praktyce (. . . )Prosty zapis tych trzech krtkich lat czynnego ycia zrobi wicej dla odno-wienia i zagodnienia ludzkoci ni wszystkie rozprawy filozofw i namowy



15/70


moralistw [William E. Lecky, History of European Morals from Augustusto Charlemagne, D. Appleton and Co., New York 1903, t. 2, s. 8, 9.].

Philip Schaff, historyk, mwi: Zeznanie to, jeli nie jest prawdziwe, musiby albo jawnym blunierstwem, albo szalestwem. Pierwsza hipoteza musi

upa w obliczu moralnej czystoci i godnoci Jezusa, ktre mona znale wkadym Jego sowie i kadym czynie i ktre s powszechnie uznane. Oszuki-wanie samego siebie w sprawie tak doniosej przez umys pod kadym wzgl-dem tak czysty i mdry jest rwnie wykluczone. Jak to jest moliwe, eby bywizjonerem lub szalecem kto, kto ani razu nie straci rwnowagi umysu,kto agodnie przemierza morze problemw i przeladowa, niczym socenad chmurami, kto zawsze dawa najmdrzejsz odpowied na podchwytliwepytania, kto ze spokojem i wiadomie zapowiedzia wasn mier na krzyu,zmartwychwstanie trzeciego dnia, zesanie Ducha witego, zaoenie Kocio-a, zniszczenie Jerozolimy przepowiednie, ktre w peni i bez wyjtku sisprawdziy? Posta tak wyjtkowa, tak pena, tak cakowicie spjna, tak do-

skonaa, tak ludzka, a jednoczenie bdca tak wysoko ponad wszelk ludzkwielkoci, nie moe by ani oszustem, ani kim wymylonym. Poeta, jak tokto mdrze powiedzia, musiaby w tym wypadku by wybitniejszy od swo-jego bohatera. eby wymyli Jezusa, trzeba by wikszego geniusza ni samJezus [Philip Schaff,History of the Christian Church, William B. EerdmansPublishing Co., Grand Rapids 1962 (reprint oryginau z 1910 r.), s. 109.].

W innym miejscu Schaff podaje przekonujcy argument przeciw tezie,jakoby Jezus by oszustem: W imi zdrowego rozsdku, logiki i dowiad-czenia, jak mg oszust czowiek zakamany, egocentryczny, zdeprawowany od pocztku do koca wymyli i konsekwentnie podtrzymywa najbar-

dziej szlachetn i najczystsz moralnie posta, jak zna wiat, zachowujcnajdoskonalej wraenie prawdziwoci i rzeczywistoci? Jak mg uoy, anastpnie wcieli w ycie plan o niezrwnanej dobroczynnoci, moralnej po-tdze i wielkoci, po czym powici za niego ycie w obliczu najsilniejszychuprzedze wspczesnych Mu ludzi i czasw? [Philip Schaff, The Person ofChrist, American Tract Society, New York 1913, s. 9495.].

Jeli Jezus chcia, eby ludzie suchali Go i wierzyli, e jest Bogiem, dla-czego dziaa wrd ydw? Dlaczego jako ciela z Nazaretu poszed do takmaego pod wzgldem powierzchni i liczby ludnoci kraju, ktrego miesz-kacy tak lepo wierzyli w niepodzieln jedno Boga? Dlaczego nie wybra

Egiptu czy jeszcze lepiej Grecji, gdzie wierzono w wielu bogw i na rno-rodne sposoby oddawano im cze?Kto, kto y tak jak Jezus, naucza tak jak Jezus i umar tak jak Jezus,

nie mg by oszustem. Czy s jakie inne moliwoci?

2.2. Czy by szalecem?

Skoro niewyobraalne jest, aby Jezus by oszustem, w takim razie moemyla tylko, e jest Bogiem i by w bdzie? W kocu mona nie mie racjii jednoczenie by przekonanym, e si j ma. Musimy jednak pamita, euwaanie si za Boga, zwaszcza w kulturze tradycyjnie monoteistycznej, poczym mwienie innym, e ich los zaley od wiary w Niego, nie jest maym



16/70

16 Josh McDowell

wybrykiem fantazji, lecz rozumowaniem szaleca, w penym tego sowa zna-czeniu. Czy Jezus Chrystus by tak osob?

Kto przekonany o swojej boskoci jest jak kto, kto dzisiaj twierdziby,e jest Napoleonem. Oszukiwaby samego siebie i prawdopodobnie zamkni-

to by go gdzie, eby nie zrobi sobie i innym krzywdy. Lecz u Jezusa nieobserwujemy nienormalnych i niezrwnowaonych zachowa, ktre zwykletowarzysz obkaniu. Gdyby by obkany, Jego rwnowaga i opanowaniebyyby zadziwiajce.

Noyes i Kolb w swojej pracy [Arthur P. Noyes, Lawrence C. Kolb,ModernClinical Psychiatry, Saunders, Philadelphia 1958 (wyd. 5).] opisuj schizo-frenika jako osob bardziej autystyczn ni realistyczn. Schizofrenik pragnieuciec od rzeczywistoci. Spjrzmy prawdzie w oczy; twierdzenie o wasnejboskoci byoby z pewnoci odejciem od rzeczywistoci.

W wietle innych rzeczy, ktre wiemy o Jezusie, trudno jest uwierzy, eby osob niezrwnowaon psychicznie. Oto czowiek, ktry wypowiedzia

jedne z najmdrzejszych sw, jakie kiedykolwiek zostay spisane. Jego naukiwyzwoliy wielu z umysowego wizienia. Clark H. Pinnock pyta: Czy udzisi co do swojej wielkoci, czy by paranoikiem, nieumylnym oszustem, schi-zofrenikiem? I znw, efektywno i gbia Jego nauk potwierdzaj tylko tezo Jego cakowitej umysowej sprawnoci. Gdybymy wszyscy mieli taki umysjak On! [Clark H. Pinnock,Set Forth Your Case, The Craig Press, New Jer-sey 1967, s. 62.]. Dowiedziaem si od pewnego studenta z Kalifornii, e jegonauczyciel psychologii powiedzia podczas zaj, i wystarczy, e wemie dorki Bibli i przeczyta fragmenty nauki Chrystusa swoim pacjentom. Wieluz nich nie bdzie ju potrzebowa innych porad.

J.T. Fisher, psychiatra, stwierdza: Gdybymy mieli zebra wszystkieco do jednego autorytatywne artykuy, jakie kiedykolwiek zostay napisaneprzez najlepszych psychologw i psychiatrw na temat zdrowia psychiczne-go, gdybymy je wszystkie poczyli, udoskonalili i oczycili z goosowia,gdybymy wydobyli z tego sam istot i gdybymy t czyst, nieskaonnaukow wiedz przekazali najlepszym yjcym poetom do zwerbalizowania,otrzymalibymy niepene i niezgrabne podsumowanie Kazania na Grze. Wporwnaniu z oryginaem strasznie by ucierpiao. Od prawie dwch tysicylat wiat chrzecijaski trzyma w rkach pen odpowied na drczce go,bezowocne tsknoty. Oto (. . . ) instrukcja udanego ludzkiego ycia penego

optymizmu, zdrowia psychicznego i zadowolenia [J.T. Fisher, L.S. Hawley,A Few Buttons Missing, Lippincott, Philadelphia 1951, s. 273.].C.S. Lewis pisze: Wielka jest historyczna trudno innego ni chrzecija-

skie wytumaczenia ycia, sw i wpywu Jezusa. Nigdy naleycie nie wytu-maczono rozbienoci midzy gbi i rozsdkiem (. . . ) Jego nauk moralnycha wybuja megalomani, ktra musiaaby kry si za Jego teologicznymnauczaniem, gdyby rzeczywicie nie by Bogiem. Std wielka liczba niechrze-cijaskich hipotez, ktre przecigaj si w robieniu wody z mzgu [C.S.Lewis, Miracles: A Preliminary Study, The MacMillan Company, New York1947, s. 113.].

Philip Schaff argumentuje: Czy taki umys jasny jak niebo, rzeki jakgrskie powietrze, ostry i przenikliwy jak miecz, cakowicie zdrowy i mocny,zawsze gotowy i zawsze spokojny czy taki umys daby si zwie zasadniczej



17/70


i niezwykle powanej iluzji w stosunku do wasnej osoby i misji? Bzdura![Philip Schaff,The Person of Christ, op. cit., s. 97.].

2.3. Czy by Bogiem?

Osobicie odrzucam wniosek, jakoby Jezus by oszustem lub szalecem.Zatem jedyn moliwoci pozostaje to, e jest Chrystusem, Synem Boym,tak jak twierdzi.

Bardzo interesujce s reakcje wikszoci ydw, z ktrymi rozmawiamna ten temat. Mwi mi zwykle, e Jezus by moralnym, prawym przywd-c religijnym, dobrym czowiekiem lub jakim prorokiem. Wtedy mwi imo tym, za kogo uwaa si Jezus, a nastpnie dziel si z nimi materiaemprzedstawionym w tym rozdziale, dotyczcym problemu: oszust, szaleniecczy Bg. Kiedy pytam, czy uwaaj Jezusa za oszusta, sysz stanowcze

Nie!. Nastpnie pytam: Czy sdzicie, e by szalecem?. Odpowiedzijest: Oczywicie, e nie. Czy uwaacie Go za Boga?. Zanim zd wzioddech, sysz gone: Ale skd. Jake wiele wyborw stoi przed nami.

W przypadku tych trzech alternatywnych odpowiedzi nie chodzi o to, czys moliwe, gdy jest oczywiste, e wszystkie s moliwe. Pytanie powin-no raczej brzmie: Ktra z nich jest najbardziej prawdopodobna?. Roz-strzygnicie przez was, kim jest Jezus, nie powinno by jaowym wiczeniemintelektualnym. Nie mona zaszufladkowa Go jako wielkiego nauczyciela moralist. Jest albo oszustem, albo szalecem, albo Bogiem. Sami musiciezdecydowa. Ale, jak napisa w. Jan, Te za [znaki przyp. red.] zapisano,

abycie wierzyli, e Jezus jest Mesjaszem, Synem Boym, i co najwaniejsze abycie wierzc mieli ycie w imi Jego (J 20,31).Dowody wyranie wskazuj na to, e Jezus jest Bogiem. Niektrzy od-

rzucaj je jednak ze wzgldu na duchowe konsekwencje ich przyjcia. Niechc dwiga odpowiedzialnoci i nastpstw, ktre wynikaj z nazwania GoBogiem.



18/70


19/70

Rozdzia 3

Co na to nauka?

Wielu ludzi stara si nie wiza swojego ycia z Chrystusem twierdzc, ejeli czego nie mona udowodni naukowo, to znaczy, e jest to nieprawdalub co nie do przyjcia. Wspczesny czowiek uwaa, e jest zbyt mdry,aby mg zaakceptowa Chrystusa jako Zbawiciela lub uwierzy w zmar-twychwstanie przecie boskoci Jezusa ani zmartwychwstania nie monaudowodni naukowo.

Czsto studenci historii lub filozofii rzucaj mi wyzwanie: Czy moepan to udowodni naukowo?. Zwykle mwi wtedy: No c, nie jestemnaukowcem. W odpowiedzi sysz chichot i odzywa si kilka gosw mwi-cych: No to nie ma o czym rozmawia albo: Wanie, wszystko sprowadzasi do wiary (maj na myli lep wiar).

Niedawno podczas lotu do Bostonu rozmawiaem z siedzcym koo mniepasaerem o tym, dlaczego osobicie wierz, e Chrystus jest Tym, za kogosi podawa. Pilot, ktry robi powitalny obchd, podsucha cz naszejrozmowy. Jest jeden problem powiedzia. Jaki to? zapytaem. Niemona tego udowodni naukowo odpar.

Mentalno, do ktrej zniya si dzisiaj ludzko, jest zadziwiajca. Otow dwudziestym wieku tak wielu z nas jest zdania, e jeli nie mona czegoudowodni naukowo, nie jest to prawd. To wanie nie jest prawd! Trudnejest udowodnienie czegokolwiek dotyczcego postaci lub wydarzenia histo-rycznego. Musimy zrozumie, jaka jest rnica midzy dowodem naukowyma czym, co ja nazywam dowodem prawno-historycznym. Pozwlcie, e wy-jani te dwa pojcia.

Dowd naukowy polega na wykazaniu, e co jest faktem, poprzez jegozademonstrowanie w obecnoci osoby, ktra kwestionuje ten fakt. W kontro-lowanym rodowisku dokonuje si obserwacji, wyciga wnioski i empirycznie

weryfikuje hipotezy.Metoda naukowa, jakkolwiek bymy j zdefiniowali, zwizana jest z mie-rzeniem zjawisk i eksperymentowaniem lub sta obserwacj [The New En-cyclopaedia Britannica, Micropaedia, t. VIII, s. 985.]. Byy rektor Uniwersy-tetu im. Harvarda, dr James B. Conant, pisze: Nauka to seria zwizanych zesob poj i systemw pojciowych, ktre powstay na drodze eksperymen-tw i obserwacji i ktre owocuj dalszymi eksperymentami i obserwacjami[James B. Conant,Science and Common Sense, Yale University Press, NewHaven 1951, s. 25.].

Jedn z kluczowych technik stosowanych zgodnie ze wspczesn metodnaukow jest ustalanie prawdziwoci hipotezy poprzez przeprowadzanie kon-trolowanych eksperymentw. Na przykad wyobramy sobie, e kto mwi:Mydeko Ivory nie unosi si na wodzie. Zabieram wic t osob do kuch-


20/70

20 Josh McDowell

ni, nalewam do zlewu pi litrw wody o temperaturze 30 stopni i wrzucamdo niej mydeko. Chlup. Dokonuje si obserwacji, wyciga wnioski i hipotezazostaje empirycznie zweryfikowana: mydeko Ivory unosi si na wodzie.

Jeli jednak metoda naukowa byaby jedyn metod udowadniania cze-

gokolwiek, nie mgby udowodni, e poszede rano na pierwsz lekcj lube zjade obiad. Niemoliwe jest powtrzenie tych wydarze w rodowiskukontrolowanym.

A oto co ja nazywam dowodem prawno-historycznym, dziki ktremumona wykaza bez wikszych wtpliwoci, e co miao miejsce. Do werdyk-tu dochodzi si, opierajc si na materiale dowodowym. Chodzi o to, ebynie byo uzasadnionych podstaw do kwestionowania danego wniosku. Mate-ria dowodowy skada si z trzech rodzajw wiadectw: wiadectwa ustnego,wiadectwa pisemnego oraz dowodw rzeczowych (np. bro, kula karabinowa,notatnik). Posugujc si metod prawno-historyczn w ustalaniu tego, co siwydarzyo, mgby udowodni bez wikszych wtpliwoci, e bye rano na

pierwszej lekcji: widzieli ci koledzy, masz zrobione notatki, zapamita cinauczyciel.

Metod naukow mona wykorzysta jedynie do udowodnienia powtarzal-nych zjawisk; nie jest natomiast odpowiednia do udowadniania prawdziwocitwierdze o postaciach lub wydarzeniach historycznych. Metoda naukowa niemoe by zastosowana przy prbie odpowiedzi na pytania typu: Czy Geor-ge Washington y naprawd?, Czy Martin Luther King rzeczywicie byczoowym obroc praw czowieka?, Kim by Jezus z Nazaretu?, CzyRobert Kennedy by ministrem sprawiedliwoci Stanw Zjednoczonych?,Czy Jezus Chrystus zmartwychwsta?. Powyszych pyta nie mona zwe-

ryfikowa posugujc si dowodem naukowym, naley wic posuy si dowo-dem prawno-historycznym. Innymi sowy, metoda naukowa, wykorzystujcaobserwacj, zbieranie danych, stawianie hipotez, dedukcj i weryfikacj eks-perymentaln w celu wykrycia i wyjanienia empirycznych zjawisk w przyro-dzie, nie daje ostatecznych odpowiedzi na pytania takie, jak: Czy moliwejest zmartwychwstanie? lub: Czy Jezus jest Synem Boym?. Gdy chcemyoprze si na metodzie prawno-historycznej, musimy sprawdzi wiarygodnoposiadanych wiadectw.

Jedna rzecz w chrzecijastwie szczeglnie do mnie przemawia, to mia-nowicie, e wiara chrzecijaska nie jest lepa ani ciemna, lecz jest wiar

wiadom. W Biblii za kadym razem, gdy wzywa si kogo do wykazania siwiar, chodzi o uwiadomion wiar. W Ewangelii wg w. Jana w rozdziale8 Jezus mwi: Poznacie prawd, nie ciemnot. Gdy zapytano Chrystusa:Ktre przykazanie jest najwaniejsze ze wszystkich?, odpowiedzia: Ko-chaj Pana Boga caym swoim sercem i caym umysem. Problem wikszociludzi polega na tym, e zatrzymuj si na sercu. Prawda o Chrystusie nigdynie dociera do ich umysw. Obdarzono nas umysem, odmienionym przezDucha witego, ebymy mogli pozna Boga, a take sercem, ebymy mo-gli Go kocha i wol, ebymy mogli Go wybra. Aby cieszy si ywymzwizkiem z Bogiem i wysawia Go, musimy zaktywizowa wszystkie trzyowe dziedziny. Nie wiem jak to jest u ciebie, czytelniku, ale moje serce niemoe radowa si czym, co zostao odrzucone przez umys. Moje serce iumys zostay stworzone do harmonijnego wspdziaania. Poddanie swego



21/70


ycia Chrystusowi jako Zbawicielowi i Panu nigdy nie byo wezwaniem dointelektualnego samobjstwa.

W kolejnych czterech rozdziaach zajmiemy si udowodnieniem zeznanaocznych wiadkw i wiadectw ustnych oraz wiarygodnoci dokumentw

dotyczcych Jezusa.



22/70


23/70

Rozdzia 4

Czy rda biblijne s wiarygodne?

Gwnym historycznym rdem informacji o Jezusie jest Nowy Testa-ment. Z tego powodu wielu historykw w dziewitnastym i dwudziestymwieku kwestionowao wiarygodno tych dokumentw. S one pod staymobstrzaem oskare pozbawionych podstaw historycznych lub takich, ktrezostay ju obalone dziki odkryciom i badaniom archeologicznym.

Kiedy prowadziem wykady na Uniwersytecie Stanowym w Arizonie, po

jednym z wykadw podszed do mnie pewien profesor literatury wraz z gru-p studentw i powiedzia: Panie McDowell, wszystkie swoje twierdzenia natemat Jezusa opiera pan na dokumencie z drugiego wieku, ktry jest prze-starzay. Dzisiaj na zajciach mwiem o tym, e Nowy Testament, napisanytak pno po mierci Chrystusa, nie mg by dokadny w swoim zapisie.

Odparem na to: Paskie wnioski i opinie na temat Nowego Testamentus od 25 lat nieaktualne.

Opinie owego profesora na temat zapisw dotyczcych Jezusa miay swojerdo we wnioskach niemieckiego krytyka F.C. Baura. Baur wychodzi z za-oenia, e wiksza cz Pisma witego Nowego Testamentu zostaa spisana

dopiero pod koniec drugiego wieku po narodzeniu Chrystusa. Wywnioskowawic, e zapisy te wywodziy si gwnie z legend i mitw powstaych wdugim okresie midzy mierci Chrystusa a spisaniem owych opowieci.

Odkrycia archeologiczne jeszcze sprzed dwudziestego wieku potwierdziyjednak dokadno manuskryptw Nowego Testamentu. Odkrycie wczesnychmanuskryptw papirusowych (manuskrypt Johna Rylanda, 130 rok po Chr.;papirus Chestera Beattyego, 155 rok po Chr. i II papirus Bodmera, 200rok po Chr.) zapenio przestrze czasow midzy latami ycia Chrystusa aistniejcymi pniejszymi manuskryptami.

Millar Burrows z Yale mwi: Porwnanie greckiego Nowego Testamentu

z jzykiem papirusw upewnio nas take co do dokadnoci przekazu NowegoTestamentu [Millar Burrows, What Mean These Stones, Meridian Books,New York 1956, s. 52.]. Tego typu odkrycia zwikszyy zaufanie uczonych dowiarygodnoci Biblii.

William Albright, ktry by jednym z najwietniejszych archeologw zaj-mujcych si tematyk zwizan z wydarzeniami opisanymi w Biblii, pisa:Moemy ju z pewnoci stwierdzi, e nie ma adnej solidnej podstawy dotego, by datowa ktrkolwiek z ksig Nowego Testamentu na okres po 80roku po Chr., czyli o dwa pene pokolenia przed latami 130150, podawa-nymi przez bardziej radykalnych krytykw Nowego Testamentu [William F.Albright, Recent Discoveries in Bible Lands, Funk and Wagnalls, New York1955, s. 136.]. Powtrzy ten pogld w wywiadzie udzielonym magazynowiChristianity Today: Moim zdaniem wszystkie ksigi Nowego Testamentu


24/70

24 Josh McDowell

zostay spisane przez ochrzczonego yda midzy pit a dziewit dekadpierwszego wieku po Chr. (najprawdopodobniej midzy okoo 50 a 75 ro-kiem) [Christianity Today, 1963, 18 stycznia, s. 3.].

Sir William Ramsay uwaany jest za jednego z najwybitniejszych arche-

ologw wszechczasw. Wywodzi si z niemieckiej szkoy historykw, ktrzyutrzymywali, e Dzieje Apostolskie to rzekomo produkt poowy drugiego stu-lecia po Chr., a nie pierwszego. Po przestudiowaniu wspczesnej mu krytykiDziejw Apostolskich doszed do przekonania, e Dzieje nie s godnym za-ufania opisem tamtych czasw (50 rok po Chr.), tote nie zasuguj na uwaghistoryka. W konsekwencji, prowadzc badania nad histori Azji Mniejszej,Ramsay prawie wcale nie zwraca uwagi na Nowy Testament. Jednak jego ba-dania zmusiy go w kocu do rozwaenia zapisw w. ukasza. Zaobserwowau niego skrupulatn dokadno co do szczegw historycznych i stopniowojego stosunek do Dziejw Apostolskich zacz si zmienia. Musia wreszciedoj do wniosku, e ukasz jest pierwszorzdnym historykiem (. . . ) jako

autor powinien by umieszczony wrd najwybitniejszych historykw [SirWilliam Ramsay, The Bearing of Recent Discovery on the Trustworthinessof the New Testament, Hodder and Stoughton, London 1915, s. 222.]. Ram-say ostatecznie przyzna, e ze wzgldu na dokadno Dziejw w najdrob-niejszych szczegach niemoliwe jest, aby byy one dokumentem z drugiegowieku, lecz raczej z poowy pierwszego.

Wielu liberalnych uczonych zostao zmuszonych do przyjcia wczeniej-szych dat powstania Nowego Testamentu. Wnioski dr. Johna A.T. Robinsonazawarte w jego ksice Redating the New Testament (Nowe datowanie Nowe-go Testamentu) s zadziwiajco radykalne. Jego badania doprowadziy go do

przekonania, e cay Nowy Testament zosta napisany przed upadkiem Jero-zolimy w 70 roku po Chr. [John A.T. Robinson,Redating the New Testament,SCM Press, London 1976.]

Dzisiaj krytycy formalici (mowa o zwolennikach tzw. Formgeschichte przyp. red.) twierdz, e informacje zawarte w Ewangelii, zanim zostay spi-sane, byy przekazywane z ust do ust. Mimo i okres ten by znacznie krtszyni pierwotnie sdzono, twierdz, e zapis Ewangelii przybra form literaturyludowej (legend, bani, mitw i przypowieci).

Jednym z gwnych argumentw przeciw twierdzeniu formalistw o roz-woju tradycji ustnej jest fakt, e aby dokonay si rzekome zmiany w ust-

nych przekazach, musi upyn znacznie wicej czasu. Nawizujc do krt-kotrwaoci okresu, zwizanego ze spisaniem Nowego Testamentu, profesorSimon Kistenmaker, biblista z Dordt College, pisze: Zwykle uksztatowaniesi folkloru wrd prymitywnych ludw trwa wiele pokole; jest to stopniowyproces, rozoony na wiele stuleci. Zgodnie ze sposobem mylenia formalistwmusielibymy doj do wniosku, e relacje ewangeliczne zostay stworzone izebrane w cigu zaledwie jednego pokolenia. Wedug podejcia formalistwformowanie poszczeglnych czci Ewangelii musiaoby by rozumiane jakoskrcony proces zachodzcy w ostro przyspieszonym tempie [Simon Kisten-maker, The Gospels in Current Study, Baker Book House, Grand Rapids1972, s. 4849.].

A.H. McNeile, byy profesor teologii na Uniwersytecie Dubliskim, kwe-stionuje koncepcj formalistw dotyczc tradycji ustnej. Wskazuje, e for-



25/70


malici nie zajmuj si nazbyt dokadnie tradycj zwizan ze sowami Jezu-sa. Uwane przestudiowanie Pierwszego Listu do Koryntian (por. 7,10.12.25)dowodzi pieczoowitego kultywowania i istnienia prawdziwej tradycji zapisy-wania Jego sw. W religii ydowskiej istnia wrd uczniw zwyczaj zapa-

mitywania nauk rabina. Dobry ucze by niczym zagipsowane naczynie,ktre nie uroni ani kropli (Miszna, Abot, ii, 8). Jeli przyjmiemy teori C.F.Burneya, przedstawion w ksice The Poetry of Our Lord (Poezja naszegoPana), wydanej w 1925 r., moemy zaoy, e wikszo nauki Jezusa miaaform poezji aramejskiej, co sprawiao, e atwiej mona je byo zapamita[A.H. McNeile, An Introduction to the Study of the New Testament, OxfordUniversity Press, London 1953, s. 54.].

Paul L. Maier, profesor historii staroytnej na Uniwersytecie w Michigan,pisze: Argumenty, jakoby chrzecijastwo tworzyo mit Wielkanocy w cigubardzo dugiego czasu lub e rda zostay spisane wiele lat po wydarze-niach, s po prostu niezgodne z faktami [Paul L. Maier, First Easter: TheTrue and Unfamiliar Story, Harper and Row, New York 1973, s. 122.]. Anali-zujc krytyk formalistw, take Albright napisa: Tylko wspczeni uczeni,ktrzy nie stosuj ani metody historycznej, ani perspektywy, mogli wysnutak sie spekulacji, w ktr zwolennicy Formgeschichte zapltali tradycjewangeliczn. Wniosek Albrighta by nastpujcy: okres od dwudziestu dopidziesiciu lat jest zbyt krtki, aby doszo do jakichkolwiek dostrzegalnychzafaszowa pierwotnej treci, a nawet przekrcenia oryginalnych sformuo-wa uytych przez Jezusa [William F. Albright, From the Stone Age toChristianity, John Hopkins Press, Baltimore 1946 (wyd. 2), s. 297, 298.].

Czsto gdy rozmawiam z kim o Biblii, sysz sarkastyczn odpowied, e

nie mona wierzy w to, co Biblia mwi. Przecie napisano j prawie 2000lat temu. Jest pena bdw i niecisoci. Mwi wtedy, e ja jestem jednakprzekonany o jej wiarygodnoci. Przedstawiam nastpnie pewien incydent,ktry zdarzy si podczas mojego wykadu na wydziale historii. Stwierdzi-em wwczas, e moim zdaniem istnieje wicej dowodw wiarygodnoci Pi-sma witego ni jakichkolwiek dziesiciu pozycji literatury klasycznej razemwzitych. Siedzcy w kcie profesor prychn, jak gdyby chcia powiedzie:O rany daje pan spokj. Zapytaem: Co pana tak oburza?. Odpowie-dzia: Czelno, z jak twierdzi pan midzy studentami historii, e NowyTestament jest wiarygodny. To mieszne. C, ceni sobie, gdy kto tak

stawia spraw, poniewa zawsze lubi wtedy zada jedno niewinne pytanie(na ktre zreszt nikt jeszcze nie odpowiedzia pozytywnie). Zapytaem go:Prosz mi powiedzie, jako historyk, jakie stosuje pan kryteria do okrelenia,czy dana pozycja literatury historycznej jest godna zaufania lub wiarygod-na. Zdumiewajce, ale nie stosowa adnych kryteriw. Powiedziaem wtedy:Ja natomiast stosuj. Uwaam, e historyczna wiarygodno Pisma wi-tego powinna by sprawdzana przy zastosowaniu tych samych kryteriw, cowiarygodno wszystkich pozostaych dokumentw historycznych. Historykwojskowoci C. Sanders wymienia i opisuje trzy testy, nalece do podstawhistoriografii. S to: test bibliograficzny, test dowodw wewntrznych i testdowodw zewntrznych [C. Sanders, Introduction to Research in English Li-terary History, MacMillan Company, New York 1952, s. 143nn.].



26/70

26 Josh McDowell

4.1. Test bibliograficzny

Test bibliograficzny polega na zbadaniu procesu przekazu tekstu, dziki

ktremu dokument dociera do nas. Innymi sowy, gdy nie posiadamy orygi-nalnego dokumentu, oceniamy, jak wiarygodne s bdce w naszych rkachkopie, biorc pod uwag liczb manuskryptw i czas, ktry upyn midzypowstaniem oryginau a napisaniem ocalaej kopii.

Moemy w peni doceni ogromne bogactwo rde Nowego Testamentuporwnujc je z materiaem tekstowym innych sawnych dzie staroytnych.

Historia Tukidydesa (460400 przed Chr.) jest nam znana dziki zaled-wie omiu manuskryptom pochodzcym z okoo 900 roku po Chr., powstaymprawie 1300 lat po tym, jak zostaa napisana. Manuskrypty Historii Herodotas rwnie pne i nieliczne, a mimo to, jak konkluduje F.F. Bruce: adenhumanista nie bdzie chcia sucha twierdzenia, e autentyczno Herodota

lub Tukidydesa jest wtpliwa, mimo i najwczeniejsze manuskrypty ich prac,z ktrych moemy skorzysta, s o ponad 1300 lat pniejsze od oryginau[F.F. Bruce,The New Testament Documents: Are They Reliable?, InterVar-sity Press, Downers Grove, Illinois, 1964, s. 16.].

Arystoteles napisa Poetyk okoo 343 roku przed Chr., natomiast naj-wczeniejsza posiadana przez nas kopia pochodzi z 1100 roku po Chr. (prze-rwa ponad 1400 lat i tylko pi istniejcych manuskryptw).

Cezar stworzy swoj Histori wojen galijskich midzy 58 a 50 rokiemprzed Chr., a jej wiarygodno manuskryptowa opiera si na dziewiciu lubdziesiciu kopiach sporzdzonych tysic lat po jego mierci.

Kiedy dochodzi do oceny wiarygodnoci manuskryptowej Nowego Te-stamentu, bogactwo materiau w porwnaniu z innymi pozycjami niemalewprawia w zakopotanie. Po odkryciu wczesnych manuskryptw papiruso-wych, ktre wypeniy przerw midzy czasami Chrystusa a drugim stule-ciem, ujrzao wiato dzienne mnstwo innych manuskryptw. Obecnie zna-my ponad 20 000 kopii manuskryptowych Nowego Testamentu. Iliada z 643manuskryptami zajmuje drugie miejsce pod wzgldem wiarygodnoci manu-skryptowej po Nowym Testamencie.

Sir Frederic Kenyon, ktry by dyrektorem i gwnym bibliotekarzem wBritish Museum i najwikszym autorytetem w dziedzinie manuskryptw,

stwierdzi: Okres midzy powstaniem oryginau a najwczeniejszym oca-laym dowodem staje si tak krtki, e waciwie nie ma on adnego zna-czenia. Tote ostatnie rdo niepewnoci, czy Pismo wite dotaro do na-szych czasw w formie praktycznie nie zmienionej, zostao usunite. Zarwnoautentyczno, jak i oglna integralno ksig Nowego Testamentu zostay,jak mona sdzi, ostatecznie ustalone [Sir Frederic Kenyon,The Bible andArchaeology, Harper and Row, New York 1940, s. 288, 289.].

Znawca greki, uczony J. Harold Greenlee, zajmujcy si Nowym Testa-mentem, dodaje: Skoro uczeni uwaaj dziea staroytnych klasykw za ge-neralnie godne zaufania, mimo i ich najwczeniejsze manuskrypty pochodzz czasw tak odlegych od napisania oryginaw, a liczba ocalaych manu-skryptw jest w wielu przypadkach tak niewielka, nie ma wtpliwoci, ewiarygodno tekstu Nowego Testamentu nie moe by podwaona [J. Ha-



27/70


rold Greenlee,Introduction to New Testament Textual Criticism, William B.Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids 1964, s. 16.].

Zastosowanie testu bibliograficznego w stosunku do Nowego Testamen-tu utwierdza nas w przekonaniu, e jego wiarygodno manuskryptowa jest

wiksza od jakiegokolwiek innego dziea literatury staroytnej. Dodajc dotej wiarygodnoci ponad 100 lat intensywnych bada krytycznych NowegoTestamentu mona doj do wniosku, e autentyczno tekstu Nowego Te-stamentu zostaa stwierdzona ponad wszelk wtpliwo.

4.2. Test dowodw wewntrznych

Test bibliograficzny ustala tylko, e posiadany przez nas tekst jest takisam jak tekst oryginalnie zapisany. Trzeba zatem jeszcze ustali, czy samzapis oryginalny by wiarygodny i do jakiego stopnia. Zajmuje si tym drugi

test historiograficzny wymieniony przez Sandersa.Na tym etapie krytycy literaccy stosuj cigle zasad Arystotelesa: Do-

kumentowi naley przyzna prawo wtpienia. Krytyk nie moe przypisywatego prawa sobie. Innymi sowy, jak podsumowuje John W. Montgomery:Trzeba da posuch prawdom goszonym przez dokument, ktry analizuje-my, a nie zakada z gry faszerstwo lub zakamanie, chyba e jego autor samsiebie dyskwalifikuje podajc sprzeczne lub niecise dane [John WarwickMontgomery,History and Christianity, InterVarsity Press, Downers Grove,Illinois, 1971, s. 29.].

Dr Louis Gottschalk, byy profesor historii na Uniwersytecie Chicagow-

skim, przedstawia w oglnych zarysach swoj metod historyczn w podrcz-niku uywanym przez wielu naukowcw w badaniach historycznych. Gott-schalk zauwaa, e zdolno wypowiedzenia prawdy przez pisarza lub wiadkajest pomocna historykowi w ustaleniu wiarygodnoci nawet jeli mamy doczynienia z dokumentem uzyskanym przemoc lub nieuczciwie, lub w jaki-kolwiek inny podejrzany sposb, lub gdy oparty zosta na pogoskach [LouisR. Gottschalk, Understanding History, Knopf, New York 1969 (wyd. 2), s.150.].

Owa zdolno wypowiedzenia prawdy jest cile zwizana z bliskociwiadka, zarwno w czasie, jak i w przestrzeni, od opisywanych wydarze.

Nowotestamentowe relacje o yciu i nauce Jezusa pochodz od ludzi, ktrzyalbo sami byli naocznymi wiadkami, albo relacjonowali wypowiedzi naocz-nych wiadkw wydarze lub nauki Chrystusa.

k 1,13 Wielu ju starao si uoy opowiadanie o zdarzeniach, ktresi dokonay pord nas, tak jak je przekazali ci, ktrzy od pocztku byli na-ocznymi wiadkami i sugami sowa. Postanowiem wic i ja zbada dokadniewszystko od pierwszych chwil i opisa ci po kolei, dostojny Teofilu.

2 P 1,16 Nie za wymylonymi bowiem mitami postpowalimy wtedy,gdy dalimy wam pozna moc i przyjcie Pana naszego Jezusa Chrystusa, ale[nauczalimy] jako naoczni wiadkowie Jego wielkoci.

1 J 1,3 oznajmiamy wam, comy ujrzeli i syszeli, abycie i wy mieliwspuczestnictwo z nami. A mie z nami wspuczestnictwo znaczy: mie jez Ojcem i z Jego Synem Jezusem Chrystusem.



28/70

28 Josh McDowell

J 19,35 Zawiadczy to ten, ktry widzia, a wiadectwo jego jest praw-dziwe. On wie, e mwi prawd, abycie i wy wierzyli.

k 3,1 Byo to w pitnastym roku rzdw Tyberiusza Cezara. GdyPoncjusz Piat by namiestnikiem Judei, Herod tetrarch Galilei, brat jego

Filip tetrarch Iturei i kraju Trachonu, Lizaniasz tetrarch Abileny.Ta blisko wydarze w stosunku do czasu dokonania samego zapisu jestnadzwyczaj skutecznym narzdziem upewnienia si, czy wiadectwo zawieradokadne dane. Historyk jednak spotyka si take z naocznymi wiadkami,ktrzy, mimo i znajdowali si blisko relacjonowanych wydarze i wiadomielub niewiadomie mwi nieprawd, mimo i s w stanie powiedzie prawd.

Zapisy nowotestamentowe o Chrystusie byy w obiegu ju za ycia tych,ktrzy pamitali Jezusa. Ludzie ci z pewnoci mogli potwierdzi prawdzi-wo tych relacji lub im zaprzeczy. Przedstawiajc argumenty przemawiaj-ce za wiarygodnoci Ewangelii, Apostoowie odwoywali si (nawet w kon-frontacjii z najzacieklejszymi wrogami) do powszechnej wiedzy o Jezusie.

Mwili nie tylko: Widzielimy to lub: Syszelimy tamto. . . , lecz takeodwracali sytuacj i przed najbardziej wrogo nastawionymi krytykami m-wili: Wy take o tym wiecie. . . Widzielicie to; sami to wiecie. Naleyuwaa, gdy mwimy oponentowi: Sam to wiesz, poniewa, jeli nie mamyracji choby w najmniejszym szczegle, od razu zostanie nam to wytknite.

Dz 2,22 Mowie izraelscy, suchajcie tego, co mwi: Jezusa Nazarej-czyka, Ma, ktrego posannictwo Bg potwierdzi wam niezwykymi czy-nami, cudami i znakami, jakich Bg przez Niego dokona wrd was, o czymsami wiecie.

Dz 26,2426 Tracisz rozum, Pawle zawoa gono Festus, gdy on

tak si broni wielka nauka doprowadza ci do utraty rozsdku. Nie tracrozumu, dostojny Festusie odpowiedzia Pawe lecz sowa, ktre mwi,s prawdziwe i przemylane. Zna te sprawy krl, do ktrego miao mwi.Jestem przekonany, e nic z nich nie jest mu obce. Nie dziao si to bowiemw jakim zapadym kcie.

Co do wartoci zapisw Nowego Testamentu jako materiau rdowegowypowiedzia si F.F. Bruce, profesor na Uniwersytecie Manchesterskim zaj-mujcy si krytyk i egzegez biblijn: Pierwsi gosiciele musieli bra poduwag nie tylko tych naocznych wiadkw, ktrzy byli przyjanie nastawieni.Byli te inni, mniej yczliwi, ktrzy byli rwnie dobrze obeznani z gwnymi

faktami dotyczcymi dziaalnoci i mierci Jezusa. Uczniowie nie mogli ryzy-kowa niecisoci (nie mwic ju o celowym przekrcaniu faktw), byybyone bowiem natychmiast wykryte przez tych, ktrzy z radoci zdemaskowa-liby kady fasz. Jednym z mocnych punktw pierwszych kaza apostolskichjest jednak stanowcze odwoywanie si do wiedzy suchaczy; mwili nie tylko:Bylimy wiadkami tych rzeczy, lecz take: o czym sami wiecie (Dz 2,22).Gdyby pojawia si najmniejsza tendencja do odchodzenia od prawdy podjakimkolwiek zauwaalnym wzgldem, obecno wrogo nastawionych wiad-kw wrd suchaczy spowodowaaby z pewnoci korekt [F.F. Bruce, TheNew Testament Documents. . . , op. cit., s. 33.].

Lawrence J. McGinley z Saint Peters College podkrela jak wane byoistnienie wrogo nastawionych wiadkw w odniesieniu do zapisu wydarze:Przede wszystkim naoczni wiadkowie relacjonowanych wydarze wci jesz-



29/70


cze yli, gdy tradycja przekazu zostaa ju cakowicie uformowana; a wrdtych wiadkw byli take zaciekli wrogowie tworzcego si ruchu religijnego.Mimo to, jak wiemy, opowiadano o synnych czynach i publicznie naucza-nych doktrynach w czasie, gdy faszywe stwierdzenia mogyby by i byyby

zakwestionowane [Lawrence J. McGinley, Form Criticism of the SynopticHealing Narratives, Woodstock College Press, Woodstock, Maryland, 1944,s. 25.].

Robert Grant, uczony, znawca Nowego Testamentu z Uniwersytetu Chi-cagowskiego, pisze: W czasie gdy byy [Ewangelie synoptyczne] spisane lubprzypuszczamy, e byy spisane, yli jeszcze naoczni wiadkowie wydarze,ktrych wiadectwo nie byo cakowicie ignorowane. (. . . ) Co oznacza, eEwangelie naley uwaa za niezwykle rzetelne rdo wiadomoci o yciu,mierci i zmartwychwstaniu Jezusa [Robert Grant, Historical Introductionto the New Testament, Harper and Row, New York 1963, s. 302.].

Will Durant, ktry ksztaci si w dziedzinie bada historycznych i ktry

spdzi cae swoje ycie analizujc staroytne teksty, pisze: Pomimo przy-chylnego nastawienia i teologicznych przekona ewangelici przelali na pa-pier wiele wydarze, ktre przez zwykych oszustw byyby pominite sprApostow o pierwszestwo, ich ucieczka po pojmaniu Jezusa, zaparcie siPiotra, niepowodzenia Jezusa w Galilei przy dokonywaniu cudw [z powoduniedowiarstwa Galilejczykw przyp. red.], wzmianki niektrych suchaczyo Jego rzekomym szalestwie, wczesna niepewno Jezusa co do przyjciaJego misji, przyznanie si do nieznajomoci niektrych elementw przyszo-ci, chwile goryczy, rozpaczliwy krzyk na krzyu. Kady, kto o tym czyta,nie wtpi w prawdziwo tej postaci. To, e kilku prostych ludzi w cigu

jednego pokolenia wymyla tak siln i pocigajc osobowo, tak wzniosetyk i tak inspirujc wizj ludzkiego braterstwa, byoby duo bardziej nie-wiarygodnym cudem ni wszystkie cuda opisane w Ewangeliach. Po dwchwiekach ostrej krytyki opisy ycia, osobowoci i nauk Chrystusa pozostajwyrane i stanowi najbardziej fascynujcy element w historii cywilizacjizachodniej [Will Durant,Caesar and Christ [w:]The Story of Civilization,Simon&Schuster, New York 1944, t. 3, s. 557.].

4.3. Test dowodw zewntrznych

Trzecim testem historiograficznym jest test dowodw zewntrznych. Je-go istot jest sprawdzenie, czy inne materiay historyczne potwierdzaj we-wntrzne wiadectwa samego tekstu, czy zaprzeczaj im. Innymi sowy, jakieistniej rda poza analizowanym tekstem, ktre udowodniyby jego zgod-no z faktami, wiarygodno i autentyczno.

Gottschalk utrzymuje, e zgodno z innymi znanymi faktami historycz-nymi lub naukowymi jest czsto decydujcym testem dowodowym; niewane,czy dowd pochodzi od jednego, czy od wikszej liczby wiadkw [Louis R.Gottschalk, Understanding History, op. cit., s. 161, 168.].

Dwch przyjaci w. Jana potwierdza wewntrzn autentyczno tekstuEwangelii. Historyk Euzebiusz zachowa zapisy Papiasza, biskupa Hierapolis(od 130 r. po Chr.): Starszy [Aposto Jan] zwyk te mwi: Marek, bdc



30/70

30 Josh McDowell

tumaczem Piotra, spisa dokadnie wszystko to, co [Piotr] mwi, czy too wypowiedziach, czy o dokonaniach Jezusa, cho nie w porzdku chrono-logicznym. Nie by bowiem ani suchaczem, ani towarzyszem Pana; ale, jakpowiedziaem, potem towarzyszy Piotrowi, ktry adaptowa swoje nauczanie

tak jak wymagaa tego konieczno, cho nie robi tego tak jakby zamierzaprzygotowa zestaw wypowiedzi Pana. Marek nie mg si pomyli spisujcJego sowa; zwraca bowiem szczegln uwag, eby nie omin niczego ieby nie zawrze adnych nieprawdziwych informacji [Euzebiusz, HistoriaKocioa, ksiga 3, rozdzia 39.].

Ireneusz, biskup Lyonu (od ok. 180 r. po Chr.; w modoci Ireneusz byuczniem Polikarpa, biskupa Smyrny, ktry by chrzecijaninem przez osiem-dziesit sze lat i uczniem Jana Apostoa), napisa: Mateusz opublikowaswoj Ewangeli wrd Hebrajczykw [tzn. ydw] w ich wasnym jzyku,podczas gdy Piotr i Pawe nauczali w Rzymie i zakadali tam Koci. Po ichodejciu [tzn. mierci, ktra tradycyjnie przypisywana jest na okres przela-

dowa za Nerona w 64 r. i latach nastpnych] Marek, ucze i tumacz Piotra,sam przekaza nam w formie pisemnej zasadnicz tre nauk Piotra. ukasz,towarzysz Pawa, spisa Ewangeli goszon przez swojego nauczyciela. Tak-e Jan, ucze naszego Pana, ktry take spoczywa na Jego piersi [jest toodniesienie do J 13,25 i 21,20], sam napisa wasn Ewangeli mieszkajc wEfezie w Azji [Ireneusz, Przeciw Herezjom, 3. 1. 1.].

Czsto rdem znaczcych dowodw zewntrznych jest archeologia. Wno-si ona duy wkad do studiw biblijnych, moe nie w sferze inspiracji czy obja-wienia, lecz poprzez dostarczanie dowodw potwierdzajcych autentycznoopisywanych wydarze. Joseph Free, archeolog, pisze: Archeologia potwier-

dzia wiarygodno niezliczonych fragmentw Biblii, ktre krytycy odrzucilijako niehistoryczne lub sprzeczne ze znanymi faktami [Joseph Free,Archa-eology and Bible History, Scripture Press, Wheaton, Illinois, 1969, s. 1.].

Wspomniaem ju, w jaki sposb archeologia spowodowaa, e sir Wil-liam Ramsay zmieni swoje pocztkowo negatywne stanowisko co do zapiswdokonanych przez w. ukasza i doszed do wniosku, e Dzieje Apostolskie sdokadne w opisie geografii, ycia codziennego i spoeczestwa Azji Mniejszej.

F.F. Bruce zauwaa, e w miejscach, w ktrych podejrzewano ukasza oniecisoci, jego wiarygodno zostaa obroniona dziki pewnym inskrypcjom[dowody zewntrzne], mona wic bez wahania uzna, e archeologia potwier-

dzia zapisy Nowego Testamentu [F.F. Bruce, Archaeological Confirmationof the New Testament, [w:] Revelation and the Bible, red. Carl Henry, BakerBook House, Grand Rapids 1969, s. 331.].

Historyk A.N. Sherwin-White, specjalizujcy si w historii staroytnej,pisze: co do Dziejw Apostolskich, potwierdzenie ich historycznoci jest po-za wszelk wtpliwoci i jakiekolwiek prby obalenia ich historycznoci,nawet w kwestii szczegw, musz wydawa si dzisiaj absurdalne. Histo-rycy zajmujcy si staroytnym Rzymem ju dawno przyjmuj to za rzeczoczywist [A.N. Sherwin-White,Roman Society and Roman Law in the NewTestament, Clarendon Press, Oxford 1963, s. 189.].

Po tym, jak osobicie prbowaem obali historyczno i wiarygodnoPisma witego, doszedem do wniosku, e jest ono historycznie godne za-ufania. Jeli kto odrzuca Bibli jako nierzeteln pod tym wzgldem, musi



31/70


te odrzuci prawie ca literatur staroytn. Problem, z ktrym stale sispotykam, polega na tym, e wiele osb chciaoby stosowa inne normy lubkryteria do wieckiej literatury staroytnej, a inne do Biblii. Musimy stosowaten sam test bez wzgldu na to, czy badany tekst ma charakter religijny, czy

te nie. Zrobiwszy to, uwaam, e moemy powiedzie: Biblia jest godnazaufania i historycznie rzetelna w swoim wiadectwie o Jezusie.Dr Clark H. Pinnock, profesor teologii systematycznej w Regent College,

stwierdza: Nie ma innego dokumentu bdcego wytworem wiata antycz-nego, ktry byby powiadczony tak wspaniaym zestawem tekstowych i hi-storycznych dowodw i ktry przedstawiaby tak znakomite rdo danychhistorycznych, ktre mona rozumnie wykorzysta. Uczciwy [czowiek] niemoe odrzuci takiego skarbu. Sceptycyzm dotyczcy historycznych listwuwierzytelniajcych chrzecijastwa opiera si na irracjonalnym uprzedze-niu do nadprzyrodzonoci [Clark Pinnock,Set Forth Your Case, The CraigPress, New Jersey 1968, s. 58.].



32/70


33/70

Rozdzia 5

Kto oddaby ycie za kamstwo?

Krytycy chrzecijastwa chtnie pomijaj spraw przemiany uczniw Je-zusa. Odmienione ycie Apostow dostarcza rzetelnego dowodu wiadczce-go o prawdziwoci twierdze Jezusa. Skoro wiara chrzecijaska ma charakterhistoryczny, naley j bada opierajc si na wiadectwach zarwno pisem-nych, jak i ustnych.

Istnieje wiele definicji historii, moja ulubiona brzmi nastpujco: wie-

dza o przeszoci oparta na wiadectwach. Jeli kto mwi: Nie uwaam,eby to bya dobra definicja, pytam: Czy wierzysz, e y Napoleon?.Prawie zawsze odpowied jest twierdzca. Czy widziae Go? pytam, poczym sysz, e nie. No to skd wiesz, e y?. Nasza wiedza opiera si naistniejcych wiadectwach.

Powysza definicja historii ma jedn wad. wiadectwa musz by wiary-godne, w przeciwnym razie odbiorcy zostan wprowadzeni w bd. Chrzeci-jastwo zwizane jest z wiedz o przeszoci opart na wiadectwach, musimywic zapyta: Czy oryginalne wiadectwa ustne dotyczce Jezusa s godnezaufania? Czy mona przyj, e bezbdnie przekazuj sowa i czyny Jezu-

sa?. Uwaam, e tak.Ufam wiadectwom Apostow, poniewa spord tych dwunastu m-

czyzn jedenastu zgino mierci mczesk, ktrej powodem byo rozgasza-nie zmartwychwstania Jezusa i wiara, e jest On Synem Boym. Torturowanoich i chostano, a wreszcie ukarano mierci zadan najbardziej okrutnymimetodami, jakie wwczas znano:1. Piotr ukrzyowany,2. Andrzej ukrzyowany,3. Mateusz city mieczem,4. Jan mier naturalna na zesaniu,

5. Jakub, syn Alfeusza ukrzyowany,6. Filip ukrzyowany,7. Szymon ukrzyowany,8. Tadeusz zastrzelony z uku,9. Jakub, syn Zebedeusza city mieczem,10. Tomasz przebity wczni,11. Bartomiej ukrzyowany,12. Jakub, brat Jezusa1 ukamienowany.

1 Jakub, brat (w jzyku biblijnym moe rwnie oznacza kuzyn) Jezusa, nie nalea

do Dwunastu. Dwunastym Apostoem by Judasz; po zdradzie Jezusa popeni samobj-stwo. Po wniebowstpieniu Jezusa Apostoowie przyjli do swego grona jednego z Jegouczniw, Macieja przyp. red.


34/70

34 Josh McDowell

Odpowied, ktr czsto sysz, brzmi: No i co z tego, e tylu ludzioddao ycie za kamstwo; niczego to nie dowodzi.

Owszem, wielu ludzi oddao ycie za kamstwo, mylc przy tym, e umie-ra za prawd. Nie znalazem jednak adnej moliwoci wykazania, e tych

jedenastu zostao zwiedzionych. Gdyby zmartwychwstanie nie miao miej-sca, uczniowie wiedzieliby o tym. Tak wic tych jedenastu ludzi nie tylkozginoby za kamstwo, ale i w tym sk mieliby wiadomo, e jest tokamstwo. Trudno byoby jednak znale w historii jedenastu ludzi, ktrzychcieliby odda ycie wiedzc, e umieraj za kamstwo.

Musimy zda sobie spraw z kilku czynnikw, aby w peni doceni ichpowicenie.

Po pierwsze, za kadym razem, gdy Apostoowie wypowiadali si pisem-nie lub ustnie, robili to jako naoczni wiadkowie opisywanych przez siebiewydarze.

Piotr powiedzia: Nie za wymylonymi bowiem mitami postpowalimy

wtedy, gdy dalimy wam pozna moc i przyjcie Pana naszego Jezusa Chry-stusa, ale [nauczalimy] jako naoczni wiadkowie Jego wielkoci (2 P 1,16).Apostoowie niewtpliwie wiedzieli jaka jest rnica midzy mitem lub legen-d a rzeczywistoci.

Jan podkrela fakt, e ich wiedza opiera si na naocznym wiadectwie:[To wam oznajmiamy,] co byo od pocztku, comy usyszeli o Sowie ycia,co ujrzelimy wasnymi oczami, na co patrzylimy i czego dotykay nasze rce bo ycie objawio si. Mymy je widzieli, o nim wiadczymy i gosimy wamycie wieczne, ktre byo w Ojcu, a nam zostao objawione oznajmiamywam, comy ujrzeli i syszeli, abycie i wy mieli wspuczestnictwo z nami.

A mie z nami wspuczestnictwo znaczy: mie je z Ojcem i z Jego SynemJezusem Chrystusem (1 J 1,13).

ukasz powiedzia: Wielu ju starao si uoy opowiadanie o zdarze-niach, ktre si dokonay pord nas, tak jak nam je przekazali ci, ktrzy odpocztku byli naocznymi wiadkami i sugami sowa. Postanowiem wic ija zbada dokadnie wszystko od pierwszych chwil i opisa ci po kolei. (k1,13).

Nastpnie w Dziejach Apostolskich ukasz opisa czterdziestodniowy okrespo zmartwychwstaniu Jezusa, kiedy to Jego uczniowie mogli Go widzie zbliska: Pierwsz Ksig napisaem (...) o wszystkim, co Jezus czyni i czego

naucza od pocztku a do dnia, w ktrym udzieli przez Ducha witegopolece Apostoom, ktrych sobie wybra, a potem zosta wzity do nieba.Im te po swojej mce da wiele dowodw, e yje: ukazywa si im przezczterdzieci dni i mwi o krlestwie Boym (Dz 1,13).

Jan rozpocz ostatni cz swojej Ewangelii od stwierdzenia, e wie-le innych znakw, ktrych nie zapisano w tej ksice, uczyni Jezus wobecuczniw (J 20,30).

Wypowiedzi naocznych wiadkw dotycz gwnie zmartwychwstania. Apo-stoowie byli wiadkami ycia zmartwychwstaego Jezusa; por.: k 24,48; Dz1,8; Dz 2,24.32; Dz 3,15; Dz 4,33; Dz 5,32; Dz 10,39; Dz 10,41; Dz 13,31; 1Kor 15,49; 1 Kor 15,1415; 1 J 1,2; Dz 22,15; Dz 23,11; Dz 26,16.

Po drugie, Apostoowie musieli zosta sami przekonani, e Jezus powsta zmartwych. Na pocztku nie wierzyli. Uciekli i ukryli si (por. Mk 14,50). Nie



35/70


wahali si wyraa swoich wtpliwoci. Uwierzyli dopiero po przedstawieniuwystarczajcej liczby przekonujcych dowodw. Tomasz przecie powiedzia,e nie uwierzy w zmartwychwstanie Jezusa, dopki nie dotknie Jego ran.Pniej Tomasz sam zgin mczesk mierci dla Chrystusa. Czy oszukano

go? Odda swoje ycie, by zawiadczy, e nie.By te Piotr. Podczas procesu wypar si Jezusa kilkakrotnie. W kocuopuci Go. Co jednak odmienio tego tchrza. Niedugo po ukrzyowaniui pogrzebie Chrystusa Piotr pojawi si w Jerozolimie i miao, z narae-niem ycia gosi, e Jezus jest Chrystusem, ktry zmartwychwsta. Wreszcieukrzyowano go gow do dou. Czy oszukano go? Co mu si przydarzyo? Cotak dramatycznie przemienio go w odwanego lwa? Dlaczego z wasnej woliodda za Niego ycie? Jedyna odpowied, ktra mnie zadowala, znajduje siw Pierwszym Licie do Koryntian (15,5): i e [Jezus] ukaza si Kefasowi(Piotrowi; por. J 1,42).

Klasycznym przykadem czowieka, ktrego przekonano wbrew jego woli,

jest Jakub, brat Jezusa (por. Mt 13,55; Mk 6,3). Mimo i Jakub nie naleado pocztkowej dwunastki (por. Mt 10,24), pniej zaliczono go do gronaapostow [Chodzi o apostow w znaczeniu szerszym, tzn. misjonarzy, po-sacw Kocioa, nie o Dwunastu wybranych przez Jezusa uczniw (przyp.red.)] (por. Ga 1,19), tak jak Pawa i Barnab (por. Dz 14,14). Za ycia JezusaJakub nie wierzy, e jest On Synem Boym (por. J 7,5). Niewykluczone, epodobnie jak inni Jego krewni wymiewa si z Niego. Chcesz, eby ludziew ciebie wierzyli? Czemu wic nie pjdziesz do Jerozolimy i nie dokonasztego tam?. Jakubowi musiao si wydawa poniajce to, e Jezus wszdzieomiesza rodzin swoimi niedorzecznymi twierdzeniami (Ja jestem drog i

prawd, i yciem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie J 14,6; Ja jestem krzewem winnym, wy latorolami J 15,5; Ja jestemdobrym pasterzem i znam owce moje, a moje Mnie znaj J 10,14). Co tyby pomyla, gdyby twj kuzyn wygadywa takie rzeczy?

Co jednak stao si z Jakubem. Po owych pamitnych wydarzeniach wJerozolimie zacz naucza. Gosi, e Jezus umar za grzechy, zmartwych-wsta i e yje. W kocu Jakub sta si jednym z zaoycieli Kocioa wJerozolimie i napisa list apostolski. Rozpocz go od sw: Jakub, sugaBoga i Pana Jezusa Chrystusa. Wreszcie Jakub zgin mierci mczeskukamienowany z rozkazu arcykapana Ananiasza. Czy Jakub zosta oszuka-

ny? Nie, jedyne moliwe wytumaczenie znajduje si w 1 Kor 15,7: Potemukaza si Jakubowi.Gdyby zmartwychwstanie byo kamstwem, Apostoowie wiedzieliby o

tym. Czyby odgrywali wielk mistyfikacj? To przypuszczenie kci si znasz wiedz o moralnej jakoci ich ycia. Osobicie potpiali kamstwo ipodkrelali wag uczciwoci. Zachcali ludzi do poznawania prawdy. Histo-ryk Edward Gibbon w swojej synnej pracy The History of the Decline andFall of the Roman Empire (w Polsce wydanej pt. Zmierzch cesarstwa rzym-skiego przyp. red.) podaje, e czysta, cho surowa moralno pierwszychchrzecijan bya jednym z piciu powodw szybkiego rozprzestrzenienia si tejreligii. Michael Green, dyrektor St. Johns College w Nottingham, zauwaa,e zmartwychwstanie byo tym, co zmienio grup zaamanych zwolennikwukrzyowanego rabbiego w odwanych wiadkw i mczennikw wczesnego



36/70

36 Josh McDowell

Kocioa. Ono to oddzielio zwolennikw Jezusa od reszty ydw i stworzyoz nich spoeczno zmartwychwstania. Mogli by wizieni, chostani, zabija-ni, lecz nikt nie mg jednak sprawi, e trzeciego dnia zmartwychwsta[Michael Green,Przedmowa, [w:]George Eldon Ladd, I Believe in the Resur-

rection of Jesus, William B. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids 1975.].Po trzecie, odwane wystpienie Apostow natychmiast po tym, jak zo-stali przekonani o zmartwychwstaniu Jezusa, czyni nieprawdopodobn myl,e to wszystko byo oszustwem. Stali si odwani niemale z dnia na dzie.Piotr, ktry wypar si Chrystusa, teraz naraajc swoje ycie gosi, e Jezuszmartwychwsta i yje. Wadze aresztoway naladowcw Chrystusa, bito ich,a ci, gdy tylko znaleli si na wolnoci, znw mwili ludziom o Jezusie (por.Dz 5,4042). Przyjaciele zauwaali ich pogod ducha, a wrogowie odwag.Nie nauczali te w jakiej zapadej dziurze, lecz w Jerozolimie.

Niemoliwe, eby naladowcy Chrystusa naraali si na tortury i mier,jeli nie byliby pewni Jego zmartwychwstania. Jednomylno ich wiadectwa

i zachowanie s zdumiewajce. Szansa, by jakakolwiek dua grupa ludzi sizgadzaa ze sob jest niewielka, a jednak oni wszyscy zgadzali si, co dofaktu zmartwychwstania. Gdyby byli oszustami, trudno byoby wytumaczy,dlaczego aden z nich nie zama si pod presj.

Pascal, francuski filozof, pisze: Twierdzenie, jakoby Apostoowie bylioszustami, jest absurdalne. Sprbujmy jednak przeledzi logiczne konse-kwencje takiego pogldu. Wyobramy sobie tych dwunastu mczyzn, ktrzyspotykaj si po mierci Jezusa Chrystusa i knuj spisek, e bd gosi Jegozmartwychwstanie. Stanowiliby w ten sposb zagroenie zarwno dla wadzcywilnych, jak i religijnych. Mona by wic spodziewa si reakcji wadz.

Serce czowieka charakteryzuje si zmiennoci i niestaoci; atwo go sku-si obietnicami dbr materialnych. Gdyby chocia jeden z nich podda sitak nccym pokusom lub da posuch bardziej przekonujcym argumentomwizienia i tortur, wszystko wydaoby si [The Essential Pascal, red. RobertW. Gleason, MentorOmega Books, New York 1966, s. 187.].

Jak dosownie z dnia na dzie pyta Michael Green Apostoowiezamienili si w grup nieugitych entuzjastw, ktrzy nie zwaajc na opr,cynizm, kpiny, ndz, wizienie i mier nauczali o Jezusie i zmartwychwsta-niu na trzech kontynentach? [Michael Green,Man Alive!, InterVarsity Press,Downers Grove, Illinois, 1968, s. 2324.].

Pewien nieznany autor bardzo obrazowo przedstawia zmiany, ktre doko-nay si w yciu Apostow: W dniu ukrzyowania przepenieni byli alem;a w pierwszy dzie tygodnia radoci. Podczas ukrzyowania pozbawieni bylinadziei; pierwszego dnia tygodnia ich serca janiay pewnoci i nadziej. Gdypo raz pierwszy dotara do nich wie o zmartwychwstaniu, nie dowierzali itrudno byo ich przekona, gdy jednak upewnili si, ju na zawsze przestaliwtpi. Co mogoby wytumaczy tak zdumiewajc odmian, ktra doko-naa si w nich w tak krtkim czasie? Samo usunicie ciaa z grobu nigdynie wpynoby tak znaczco na ich ducha i charakter. Trzy dni to za mao,eby powstaa legenda, ktra mogaby na nich podziaa. Proces formowaniasi legendy potrzebuje duo czasu. Mamy tu raczej do czynienia z faktempsychologicznym. Wemy pod uwag charakter tych wiadkw, ludzi, ktrzydali wiatu najwzniolejsz lekcj etyki w jego historii i ktrzy realizowali



37/70


j wasnym yciem, jak wynika z wypowiedzi nawet ich wrogw. Pomyl jakpsychologicznie niedorzeczne jest wyobraenie sobie maej bandy pokonanychtchrzy, ukrywajcych si gdzie na strychu, ktrzy kilka dni pniej prze-ksztacaj si w ludzi, ktrym adne przeladowania nie s w stanie zamkn

ust, a nastpnie tumaczenie tej dramatycznej zmiany jedynie prb nieudol-nej mistyfikacji, ktr chcieli narzuci wiatu. To nie ma adnego sensu.Kenneth Scott Latourette pisze: Wpyw zmartwychwstania i zesania

Ducha witego na uczniw by (...) niezwykle silny. Ze zniechconych, roz-czarowanych ludzi, ktrzy z alem wspominali dni, kiedy mieli nadziej, e Je-zus jest tym, ktry wyzwoli Izrael, powstaa grupa zagorzaych wiadkw[Kenneth Scott Latourette, A History of Christianity, Harper and BrothersPublishers, New York 1937, t. I, s. 59.].

Paul Little zapytuje: Czy ci ludzie, ktrzy przyczynili si do przemianystruktury moralnej spoeczestwa, byli skoczonymi kamcami lub wprowa-dzonymi w bd szalecami? Trudniej uwierzy w tak moliwo ni w fakt

Zmartwychwstania, i nie istnieje nawet strzp dowodu na poparcie takiej te-zy [Paul Little,Know Why You Believe, Scripture Press Publications, Inc.,Wheaton, Illinois, 1971, s. 63.].

Nie mona inaczej wytumaczy odwanej postawy Apostow, ktrzypozostawali nieugici nawet w obliczu mierci. Wedug Encyclopaedia Bri-tannica Orygenes zapisa, e Piotra ukrzyowano gow do dou. Jego mieropisuje Herbert Workman: Tak wic Piotr, jak przepowiedzia nasz Pan,zosta opasany i poprowadzony na mier Drog Aureliana do miejsca wpobliu ogrodw Nerona na Wzgrzu Watykaskim, gdzie tak wielu spordjego towarzyszy zgino straszliw mierci. Na jego wasn prob ukrzyo-

wano go gow do dou, uwaa bowiem, e niegodny by umiera tak samo jakjego Pan [Herbert B. Workman,The Martyrs of the Early Church, CharlesH. Kelly, London 1913, s. 1819.].

Harold Mattingly pisze w swoim podrczniku historii: Apostoowie w.Piotr i w. Pawe przypiecztowali swoje wiadectwa krwi [Harold Mattin-gly, Roman Imperial Civilization, Edward Arnold Publishers, Ltd., London1967, s. 226.]. Tertulian napisa, e aden czowiek nie zgodziby si nawasn mier, chyba e oddaje ycie za prawd [Gaston Foote, The Trans-formation of the Twelve, Abingdon Press, Nashville 1958, s. 12.]. Profesorprawa z Uniwersytetu im. Harvarda Simon Greenleaf, czowiek, ktry caymi

latami uczy, jak rozgry wiadka i ustali, czy mwi prawd, stwierdza:Kroniki wojenne nie dostarczaj przykadw tak heroicznej staoci, cierpli-woci i niezachwianej odwagi. Mieli oni (Apostoowie) wszelkie motywy kutemu, eby ponownie rozway podstawy swojej wiary oraz dowody wielkichwydarze i prawd, przy ktrych obstawali [Simon Greenleaf, An Exami-nation of the Testimony of the Four Evangelists by the Rules of EvidenceAdministered in the Courts of Justice, Baker Book House, Grand Rapids1965 (reprint wydania z 1874 r.), s. 29.].

Apostoowie przeszli test mierci, eby udowodni prawdziwo tego, cogosili. Jestem przekonany, e mona zaufa ich wiadectwom bardziej niwiadectwom wikszoci wspczesnych ludzi, ktrych spotykam, a ktrymnie chce si kiwn palcem dla swojej wiary, nie mwic ju o oddaniu za niycia.



38/70


39/70

Rozdzia 6

Na co komu martwy mesjasz?

Wielu ludzi oddao ycie za suszn spraw. Chociaby w student z SanDiego, ktry spali si na znak protestu przeciw wojnie w Wietnamie. W la-tach szedziesitych wielu buddystw dokonywao samospale, aby zwrciuwag wiata na poudniowo-wschodni Azj.

Problem Apostow polega na tym, e ich suszna sprawa skonaa nakrzyu. Wierzyli, e Jezus jest Mesjaszem. Nie sdzili, e umrze. Byli prze-

konani, e to wanie On ustanowi krlestwo Boe i e bdzie rzdzi nadludem Izraela.

Aby zrozumie, na czym polega zwizek Apostow z Chrystusem i dla-czego krzy by dla nich tak niepojty, trzeba pozna jakie byo mylenie ijakie oczekiwania wobec Mesjasza w czasach Jezusa.

ycie i nauka Jezusa byy w wielkim konflikcie z ydowskimi poglda-mi mesjanistycznymi tamtego okresu. Od dziecka uczono yda, e po swymprzyjciu Mesjasz bdzie panujcym, zwyciskim przywdc politycznym.Wyzwoli ydw z niewoli i przywrci Izraelowi jego prawowit pozycj. Cier-picy Mesjasz by zupenie obcy ydowskiemu pojciu mesjastwa [Encyc-

lopaedia International, 1972, t. 4, s. 407.].E.F. Scott tak opisuje czasy Chrystusa: (...) by to okres wielkiego

poruszenia. Przywdcy religijni nie byli w stanie powstrzyma zapau ludzi,ktrzy wszdzie oczekiwali pojawienia si Wybawiciela. Ta atmosfera wy-czekiwania niewtpliwie podgrzana bya poprzedzajcymi j wydarzeniamihistorycznymi.

Mino ju wicej ni jedno pokolenie, odkd Rzymianie zaczli ograni-cza wolno ydw, a rodki represji poruszyy w Izraelu ywsze uczuciapatriotyczne. Marzenie o cudownym wyzwoleniu i krlu-Mesjaszu, ktry do-prowadzi do powstania przeciw Rzymowi, nabray w tamtym okresie nowego

znaczenia. Samo w sobie nie byo to jednak nic nowego. Wzburzenie, ktregodowody obecne s w Ewangelii, poprzedzone byo dugim okresem wzrasta-jcego oczekiwania na przyjcie Mesjasza.

Dla szerokiego ogu ludzi Mesjasz pozostawa tym, kim by dla Izajasza ijego wspczesnych Synem Dawida, ktry przyniesie narodowi ydowskiemuzwycistwo i dobrobyt. W wietle informacji zaczerpnitych z Ewangelii trud-no byoby wtpi, e w powszechnym rozumieniu koncepcja Mesjasza miaacharakter gwnie narodowy i polityczny [Ernest Findlay Scott, Kingdomand the Messiah, T.&T. Clark, Edinburgh 1911, s. 55.].

ydowski uczony Joseph Klausner pisze: Mesjasz stawa si w corazwikszym stopniu nie tylko wybitnym przywdc politycznym, lecz takeczowiekiem o wybitnych cechach moralnych [Joseph Klausner, The Mes-sianic Idea in Israel, The MacMillan Co., New York 1955, s. 23.].


40/70

40 Josh McDowell

Jacob Gartenhaus odzwierciedla ydowskie nadzieje panujce za czaswChrystusa: ydzi oczekiwali przyjcia Mesjasza jako tego, ktry wyzwoliich z