Jung Psikolojisinde Rüya

7/31/2019 Jung Psikolojisinde Rya

1/21

T.C.ULUDA NVERSTES

LHYAT FAKLTES DERGSCilt: 19, Say: 2, 2010

s. 249-269

Jung Psikolojisinde Rya

zer ETN

Dr., T.C. Z.B. Fen Lisesi Din Klt. ve Ah. Bil. retmeni

zet

Jung ocukluk yllarndan itibaren ryalara kar byk bir ilgiduymutur. Bu ilgi daha sonra bilimsel alanda srmtr. Ryaalmalarnda mitoloji, din ve farkl kltrlerden yararlanmtr.Junga gre ryann kayna bilinddr. Bilindnda bulunanarketipler ryada sembollere dnrler. Ryalarn ieriini an-

lamak iin bu sembollerin anlamlarnn iyi bilinmesi gerekir. Jungryalar byk ryalar, ortak ryalar ve ocukluk dnemi ryala-r olmak zere e ayrr. Ryalarn birok fonksiyonlar olduu-nu savunur. En nemli fonksiyonu ise bilin ve bilind arasn-da dengeleyici olmasdr. Bunun yannda dnleme, kehanet, di-ni mesaj, nevrozlar yanstma fonksiyonlar vardr. Junga grerya analizi iin bir rya yeterli deildir. Rya analizi iin bir dizirya gerekir. Balangta rya analizi iin aktif hayal metodunukullanm, daha sonra ise aktif hayal kurmay da iine alanamplifikasyon yntemini gelitirmitir.

Abstract

Dream in Jungian PsychologyBeginning from his chilhood,Jung had given great importance todreams.This interest went on scientific field. In his studies aboutdreams, he had referred to mythology, religion and different cul-tures. According to Jung, dreams source is uncoscious. Thearchtypes which are uncoscious, are transformed to symbols indream. In order to understand the content of dreams,the meaning


2/21

250

of symbols must be understood well. Jung categorizes the dre-ams into three groups as big dreams, common dreams and chil-hood dreams. He claims that dreams have got a lot of functions.The most important function of the dream is to be a balancebetween conscious and unconscious. Other functions are com-

pensation, prophency, projection of neurosis and religious mes-saje. According to Jung, a dream is not enough for a dreamanalysis. A series of dreams are necessary for dream analysis.At the beginning, he had used active imagine method for dreamanalysis; after years he developed an amplification method thatincludes active imagination

Anahtar Kelimeler: Bilind, arketip, sembol, rya, denge,

aktif hayal, amplifikasyon.Key Words: Unconscious, archetypes ,symbol, dream, balance,active imagine, amplification.

Rya, tarihten gnmze her dnem insanolunun ilgi duydu-u konulardan birisi olmutur. Rya konusunda btn kltrlerde1nemli denebilecek dzeyde bir birikimden sz edilebilir. Ayn durumdinler iin de geerlidir.2 Dinler ve kltrler ryalar anlamlandrmave ondan birtakm sonular karmay salayan formller sunmu-lardr. Kltrel etkileim sonucu rya konusundaki birikimler artmve bir sonraki kuaa aktarlmtr. Bu ileyiin yannda, birok d-nr, bilim insan ve aratrmac rya konusunu ilgi alanlarnaalp, aklamaya alm ve bu konu hakknda teoriler gelitirmi-lerdir. Ryay anlama giriimlerinin bazlar daha kalc ve dikkatekici olmutur. Hi phesiz bu giriimlerden birisi C.G.Junga ait-tir. Jung ryay kendine zg bir tarzda ele alarak analitik ryateorisini gelitirmitir.

Makalenin amac, rya konusunu deiik eserlerinde geni vedank bir ekilde ele alan Jungun bu konudaki grlerini, ryakonusuna katklarn ve ona yneltilen eletirileri ele alp ana hatla-ryla tantmaktr. Bu aratrmada nce Jungun ryaya ilgi duyma

1 Koch-Sheras, Phyllis R., Lemly Amy, The Dream Sourcebook, Second Edition,NTC Contemporary Publishing Group, Los Angeles 1998, ss.26-43; Kilborne,Benjamin, Dreams, The Encyclopedia of Religion, IV, ed. Mircae Eliade,Macmillan Publishing Company, New York 1987, ss. 482-492, s. 487-488

2 Tevrat, Yaratl, 20/6-7, 26/24, 28/12-16, 31/11-13, 37/5-11, 40/5-23,41/1-33; Daniel,1/17, 2/1-47, 4/10-33; Yaremya, 23/28-32; I. Krallar, 3/4-15, Hakimler, 7/13-15; I. Samuel, 28/6, 28/15; Vaiz, 5/3; Zebur, 73/20;126/1; ncil, Matta 2/1-23; Kuran- Kerim, Enfal, 8/43; Yusuf, 12/4, 5, 6,41-49, 100; sr,17/60; Saffat, 37/102-106; Fetih, 48/27


3/21

251

nedenleri ve konunun zorluklar ele alnacak daha sonra ise analitikrya teorisi ana hatlaryla tantlacaktr.

Jungun Rya Konusuna lgi Duyma NedenleriJungun ryalara ilgisi ocukluk yllarna dayanr. Jung ocuk-

luunun gizemli ve korku uyandran tecrbelerle getiini ve bu ko-nuda ryalarn nemli bir yere sahip olduunu belirtir. Hayatnndier evrelerindeki yaantlaryla ocukluk ryalar arasnda balantkurar.3 Ona gre ocukluk ryalar basite alnmayacak kadar nem-lidir. Kendisini dindar olarak alglamasnda ocukluk dnemi rya-larn isel bir neden olarak grr.4 3-4 ya dnemine kadar geri gi-den bu ryalar Jungu derinden etkilemi olup, bu etkilenme sonucuryalara byk bir ilgi duymutur.

16. yzyldan balayp, Jungun yaad dneme kadar batdarya ile ilgili nemli kitaplar yazlm, dnrler ryalar ile ilgilifikirler ileri srmlerdi. Bu durum Jungun dnemi iin de geerliolup, yaad dnemde ryalar birok bilim adamnn da ilgisiniekmekteydi. Fakat bu yaklamlarn ounda ryalar mitolojik, dinve kltrel ieriklerinden arndrlarak kat bir bilimsellikle ele aln-maktayd. Rya insanln tarih boyunca ilgi duyduu bir konu ol-masnn yannda Jungun yaad dnemde de canlln srdrme-si Jungun ilgisini artrmtr. Entelektel birikimi herkese bilinen

Jungun bu konuyla ilgilenmesi olduka anlalabilir bir durumdurfakat daha da nemlisi insan anlamaya alan ve baz fikirlerini

ryalardan esinlenerek temellendiren Jungun ryalarla herkestendaha ok ilgilenmesi gerekirdi. nk ileri srd baz grleriniryalarla ispatlamaya alyordu. Bu nedenle kendi fikirlerini ispat-lamak iin hayat boyunca rya konusunu aratrmaya devam etti.almalarn ve mevcut birikimleri sentezleyerek rya konusundakendine zg bir yaklam gelitirdi.5

Jungu rya konusuyla ilgilenmeye sevk eden bir dier faktrise onun mitolojiye, farkl kltrlere ve dinlere ilgi duymasdr. Builgi kaynaklarnda rya nemli bir yer tutmaktayd. Jung farkl kl-tr sahalarnda aratrmalar yaparken rya konusundaki bilgi vepratikleri derlemi, bunlardaki ortak benzerlikleri tespit etmeye a-lm, rya konusundaki teorisini gelitirirken bunlardan olduka

yararlanmtr. Ayrca her kii gibi Jungun da yetitii kltr orta-mndan etkilenmesi doaldr. Jungun Yahudiliin ve Hristiyanln

3 Bahadr, Abdlkerim, Jung ve Din, z Yaynclk, stanbul 2007, s.34,764 Bahadr, Jung ve Din, s.575 Shamdasani, Sonu, Jung and the Making of Modern Psychology, Cambridge

University Press, United Kingdom 2003, ss.104-150


4/21

252

iyi bilindii dindar bir ailede yetimesi,6 dinlerin rya retilerindenhaberdar olmasn salamtr. Dnyann farkl kelerinde inceleme-lerini srdrrken geleneksel dinlerin ryaya bakn inceleme frsa-t bulmu; bunlarla da yetinmemi, aratrmac kiilii onu Yahudili-e ynlendirmi ve bu yneli sonucunda Jung Talmudcurya anla-yndan olduka etkilenmitir

Terapistler, Jungun yaad dnemde ruhsal rahatszlklarnkkenini aratrmada ryalardan yararlanmaktaydlar. Hastalar te-rapistlerine ryalarn anlatyor, terapistler ise bu ryalar zerindeyounlaarak hastann bilinaltndaki rahatszla sebep olan neden-leri bulmaya ve dolaysyla hastay tedavi etmeye alyorlard. Uzunbir sre alan bu tedavi srecinde baz terapistler hastayla ryay

mzakere ederek, bazlar ise hastay dinleyerek ryalardan bir ta-km sonular karmaya almaktaydlar. Hastalarn ryalarndanhareketle tedavilerini bir yntem olarak benimsemi olan Jungunryalarla ilgilenmesi olduka doal bir durumdur. Ona gre ryanevrozun ierii hakknda bilgi veren en nemli kaynaklardan biridir.Nevrozun belirtisi bitkilerin filizleri gibidir. Yer altnda kalan kk veyer stndeki gvde nasl ki bitkinin esasn oluturuyorsa ayne-kilde rya nevrozun zn temsil etmektedirler. Junga gre ryalarruhun yer alt faaliyetlerinin aynas olduklar iin nevrozlar yanst-maktadrlar.7

Jung -yazlaryla 1904te tant,1906 ylnda bir araya geldi-i-Freudla bir dnem yol arkadal yapm, Freudun takdirini ka-

zanm daha sonra eitli nedenlerden dolay bu birliktelik 1914teson bulmutur. Aralarndaki ilk anlamazlk bir rya analizi konu-sunda balamtr.8 Jung Freudla tanmadan ncede ryalara ba-knda mistik yaklam ar basmaktayd. Freud ryalar konusundabalangta Jungu etkilemi fakat zamanla Freudun fikirleri Jungaher konuda olduu gibi ryalar konusunda da dogmatik ve oldukakat gelmeye balamt.9 Onun Freuddan uzaklamasnn bandaFreudun indirgemeci yaklam gelmektedir. Jung insan davranla-rnn indirgemeci yaklamla anlalamayacan, Freudun sihirliformlnn davranlarda olduu gibi ryalarda da yetersiz olduu-

6 Stevens, Anthony, Jung, ev. Ayda ayr, Kakns Yaynlar, stanbul 1999,

s.10-11; Bahadr, Abdulkerim,Jung ve Din, z Yaynclk, stanbul 2007, s.33-347 Jung, C. G., Din ve Psikoloji, ev. Cengiz iman, II. bask, nsan Yaynlar,

stanbul 1997, s.36; Ersevim, smail, Psikanalizin Temelleri zerine, AssosYaynlar, stanbul 2002, s.538; Bahadr, Abdulkerim, Jung ve Din, s.38

8 Stevens, Anthony, Jung, s.479 Kelly, Bulkeley, The Wilderness of Dreams: Exploring the Religious Meaning of

Dreams in Modern Western Culture, SUNY Series in Dream Studies, State Uni-versity New York Press 1994, s.42


5/21

253

nu savunuyordu. Freud ryalar bilinaltna itilmi daha ok libidokaynakl istek ve arzularn uykuda maskelenmiekilde aa ka-rak ikinci elden tatmin olduklar bir telafi mekanizmas olarak gr-yordu. Jung her ne kadar Freudun ryalarn telafi mekanizmasolduu grn kabul etse de ryalarn tek nedene indirgenemeye-cek kadar karmak bir yapya sahip olduunu savunuyordu. Doalolarak Freuddan koparak yeni bir yntem gelitiren Jungun ryakonusunda da farkl bir teori sunmas gerekliydi.

Jungun ryalarla ilgilenmesinin bir dier nedeni ise psikolojiliteratrne kazandrd kolektif bilind ve arketip kavramlarnnispatlanmasnda onlar kullanmasdr. Jung, bilimsel olarak ispat-lanmas zor olduu ynndeki eletirilere ramen ryalar da kulla-

narak bu kavramlar ispatlamaya almtr. leride rya eitlerikonusu incelenirken ele alnacak olan byk ryalar(big dreams)Junga gre kolektif bilindnn varlnn en nemli belirtisi olup,ierikleri ise arketiplerden olumaktadr.

Konunun Zorluklar

Birok konuda olduu gibi Jung ve rya konusu kendi bnye-sinde baz zorluklar barndrmaktadr. Bu problemlerden ilkiJungun yaad dnemdeki bilimsel paradigma ile Jungun kaynak-larnn uyumazlndan kaynaklanmaktadr. Jung dneminde eitliglkler yaamaktayd. Bilindii gibi Jung, dier konularda olduugibi ryalar konusunda da mitleri, dinleri, gerek dneminde yaayan

kltrleri gerekse antik kltrleri kendisine kaynak olarak semiti.Bu kaynaklar rya konusunda almalar yapan bir aratrmacnnuzak kalamayaca kaynaklardr. Fakat bunlardaki rya aklamala-r daha ok spritalist zellikler tamaktaydlar. Ayrca bilimsellikkayglar yoktu. Buna karn batda 18. yzyln sonlarndan itibarenryalar spritalist aklamalardan uzaklaarak naturalistik yakla-mlarla ele alnmaya balamt.10 Zaman zaman mevcut bilimselanlaya ters bir dil kullanma cesareti sergileyen11 Jung, bilimsellikkaygs tamayan kaynaklarla yaad dnemde geerli olan para-digmay badatrma gerei duyuyordu. Bu ise olduka zor bir du-rumdu. Bu sknty hisseden Jung ryay doal sre iinde izahetmeyi tercih etmiti. Junga gre bilin ve bilin d doal olarak

geliip kendilerini dengelerler.12 Bu denge bozulduunda ryalarndengeleyici olarak devreye girdiini savunur. Bu tr aklamalarn

10 Sonu, Jung and the Making of Modern Psychology, s.10711 Serrano, Miguel, C. G. Jung. Jung ve Herman Hesse ki Dostluun Anlar,

ev. B. lhan, lhan Yaynlar, stanbul 1999, s.15412 Jung, C. G., Two Essays on Analytical Psychology,Translated by R. F. C. Hall,

Princeton University Press 1966, s.62 63


6/21

254

doa bilimlerinin rehberliinde yaptn belirtir.13 Her ne kadar doalsre iersinde ryay izah ettiini ileri srse de Jung zaman zamanbilimsellikten uzaklap, ryalar konusunda mitolojiden, dinden vefarkl kltrlerden yararlanr. Bu giriimini ise bat rasyonelliinekar dengeleyici bir yaklam olarak aklar.14

Konunun bir dier zorluu ise Jungun konuyu ele alma veyazma tarzndan kaynaklamaktadr. Jung byk bir entelektel biri-kime sahip olduu iin ele ald konuyu olduka derin ve geni birekilde incelerken farkl konulara girerek konular arasnda ilikilerkurmaktadr. Bu durum yazdklarnn anlalmasn gletirmekte-dir. Onu takip etmek ve anlamak zaman zaman zorlat iin, yazla-rn anlamak iin defalarca okuma ihtiyac duyulabilir. Bunun ya-

nnda ak anlalr bir ekilde sistematik olarak yazan birisi olama-dndan Jungtan anladklarmz konuyla ilgili aratrmaclarn an-ladklaryla karlatrmamz gerekebilir.15

Bir dier zorluk ise Jungun lm sonras batda Jung zerinearatrma yapanlarn olduka ok olmasdr. Aratrmalarn okluuJungun daha iyi anlalmasn salad gibi kargaaya da yol a-maktadr. Baz aratrmaclar Jungu kendi anladklarna indirge-mekte, Jung zerinden kendi yorumlarn aktarmakta16 veyaJungun kavramlarnn Jungtaki nem srasn deitirmektedirler.Jung zerine dier konularda olduu gibi rya konusunda da birokaratrma yaplm ve konuyla ilgili baz eserler kaleme alnmtr.17Bu almalar incelendiinde farkllklar hemen gze arpmaktadr.

Bir dier zorluk ise konunun kendinden kaynaklanmaktadr.Rya kolay bir konu gibi grnmesine karn derinlemesine incelen-dike olduka karmak bir yapya sahip olduu hemen grlr. Bunedenle Jung zaman zaman yetersiz kaldn ifade eder. Bu bir teva-zudan deil konunun gerekten karmak olmasndandr.18 Jungocukluundan itibaren ryalarla ilgilenmeye balamtr. Baz kay-

13 Kelly, The Wilderness of Dreams, s.4214 Parman, Susan, Rya ve Kltr Bat Entelektel Geleneinin Antropolojiknce-

lemesi, eviren Kemal Bac, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara 2001,s.174

15 Moorcroft, William H.,Understanding Sleep and Dreaming, Springer ScienceBusiness Media, U.S.A. 2005,s.17516 Bahadr, Jung ve Din, s.23317 Jung ve Rya konusunda yazlm eserler iin bkz. Kelly, Bulkeley,Visions of

the Night: Dreams, Religion and Psychology, SUNY Series in Dream Studies,State University of New York Press 1999, ss.134-137

18 Jane, White-Lewis, Jung Analitik Uygulamasnda Rya Hakknda Dn-mek, ed.Kelly Bulkeley, Ryalar, ev.Dilek Cenkciler, ODT Yaynclk, Anka-ra 2001, s.187-191, s.187-191,s.187


7/21

255

naklarda onun 80.000 rya analizi yapt belirtilse de19 bu say da-ha fazla olmaldr. lm yl olan 1961e kadar ryalara olan ilgisinisrdrm, konuyla ilgili olarak almalarna devam etmitir. Bunaramen ryalar karsnda zaman zaman kendini yetersiz grmesikonunun karmaklndan kaynaklanmaktadr.

Jungun Rya TeorisiJungun rya teorisi drt ana balk altnda ele alnabilir.

1.Rya ile ilgili kavramlar

2.Ryann fonksiyonlar

3.Rya eitleri

4.Amplifikasyon

1. Rya le lgili KavramlarJungun rya teorisinin anahtar kavramlar kiisel bilind,

kolektif bilind ve arketipten olumaktadr.

A. Kiisel Bilind: Kiiye zg olup, bilince hi ulamam ve-ya bilince ulatktan sonra atmaya neden olduu iin bastrlmtecrbelerden oluur. Junga gre yaanan hibir ey psie iindeyok olmaz.20 Bilind zihinsel atklarn topland bir yer olmayp,

bilincin yaratc kaynadr21

ve kendisini sembolik olarak ryalardaifade eder.22 Bilindndaki bilinmeyenler rya, vizyon, kompleks vehayalle ortaya kar.23 Kiisel bilind kaynakl ryalar daha okbireyin zel yaants ile alakal ryalardr.

B. Kolektif Bilind: Kiisel deneyimlere dayanmayp, bilindzeyine kmam, evrimsel bir yn olup atalarmzdan miraslaintikal eden, insanla zg psiik birikim olarak tanmlanabilir.Jung evrimin insann ruhsal yapsn da etkilediini savunur. Bunedenle birey gemiiyle bir yerde tm insanln geirdii evrimleilikilidir. Jung bunu kolektif bilind ile aklar. erii olan arke-tipler bilinte yaanmam olup atalardan aktarlarak sregelir.Junga gre kolektif bilind her dnem bir eylerin ilave edildii

19 Gentan, Engin, Psikanaliz ve Sonras, 9. bask, Remzi Kitabevi, st. 1988,s.197

20 Gentan, Psikanaliz ve Sonras, s.17321 Bahadr, a.g.e., s.9122 Turan, Adnan, ada Sanat Felsefesi,3.Bask, Remzi Kitabevi, stanbul

1999,s.6023 Bahadr, a.g.e., s.82


8/21

256

depo olup tm insanla zg ortak unsurlar tar. Bamsz bir zel-lik tayan kolektif bilind bilince kar duyarszdr. Jung, kolektifbilindnn en iyi ekilde ryalarda tezahr ettiini belirtip, kolektifbilind kaynakl ryalarn daha ok toplumsal ierikler tadklar-n ileri srer.

C. Arketip:Zihinsel prototip, bilindna ait imge olarak tanm-lanabilir.24 Jung, kolektif bilindnn ieriinin arketiplerden olu-tuunu ve bunlarn evrenselliini ileri srer. Arketipler sayca olduk-a fazladrlar. Doum, lm, kahraman, ay, gne, rzgr, anne,daire, yzk, silah, bilge ihtiyar, rmak bunlardan bazlardr. Arke-tipler insann doasna dnmesinde kpr grevi grrler. Doal birbilgi kayna olmalarnn yannda bilimsel toplumda zayflayan in-

sanl doal yapsna dndrerek korumaktadrlar.25 Arketipler biranlam ihtiva etmelerine ramen somut belirtileri yoktur. Junga grebunlar ryalarda sembollere dnrler.26 Ryalarn tahlilinde sem-bollerin hangi arketipten kaynaklandn iyi bilmek gerekir. 27 Arke-tipler iyi bilinmezse ryalarn vermek istedii mesajlar yeterince an-lalamaz.

2. Ryann FonksiyonlarJung ryalara pozitif olarak bakar. Onlar ruhsal hayatmzn

bir paras olarak grr. Ryalarn bir fonksiyonu olduunu kabuletmekle beraber, ryann kknde olumsuzluklarn bulunduunusavunan, ryalar telafi mekanizmasna indirgeyen yaklamlar ka-

bul etmez. Jung cinselliin ve bastrlm duygularn ryann arka-snda yatan birok nedenden sadece birisi olarak grr.28 Ona greryalar doal olarak ortaya karlar ve nemli birok grevleri yerinegetirirler. Junga gre ryalar arzu ve isteklerin yannda korkular,gerekleri, felsefi ifadeleri, illizyonlar, vahi fantezileri, hatralar, ge-lecee dnk planlar, irrasyonel tecrbeleri, telepatik vizyonlar, ke-hanetleri ve ilahi mesajlar ierebilir.29 Kendi ifadelerinden de anla-laca zere Jung ryalara olduka geni bir perspektiften bakar.Ona gre ryalar insann olumlu olumsuz yanlarn, gemi tecrbe-

24 Bahadr, a.g.e., s.8625

Moorcroft, Understanding Sleep and Dreaming, s.17526 Jung, C. G., The Theory of Psychoanalysis, The Journal of Nervous and Men-tal Disease Pubishing Company, New York 1915, s.64; Jung, C. G. Psychologyof The Unconscious, Dodd, Mead and Company, New York 1949, s.8

27 Broadribb, Donald, The Dream Story in Jungian Psychology; 44, Inner CityBooks, University of Toronto Press, Canada 1987, s.56

28 Jung, C. G., Man and His Symbols, New York, Doubleday 1964,s.2129 Jung, C. G., Modern Man in Search of Soul,Horcourt Brace and World, New

York 1933, s.11


9/21

257

lerini, imdiki tutumlarn, gelecekteki beklentilerini, kiisel ve kolek-tif bilindn yanstrlar.30

Junga gre ryann en nemli fonksiyonlarndan birisi denge-leyici (balancing) olmasdr.31 Jung birok kltrde denge kavramnaverilen nemi biliyordu. nk denge kavram deiik kltrlerdemerkez konuma sahipti. Jungun incelemi olduu in felsesindeyin-yang, Amerikan yerlilerinde ruh-beden, Celtic Mitolojisinde be-yaz-siyah gemi ilikisi denge zerine kurulmutur.32 Denge insannbiyolojik yaps iin de nemlidir. Hemeostatik denge bozulduundaorganizmada ihtiya ortaya kar. Dengenin yeniden kurulmas iinihtiyacn giderilmesi gerekir.33 Tp eitimi alm ve kltrler zerindearatrmalar yapm olan Jung bir psikiyatr olarak denge kavramn

insan psikolojisinde kullanmaya balad. nsann ruhsal yapsndakizt yaplardan oluan bir dengenin varln savunuyordu. Ona grebilin ve bilind arasndaki denge bozulduunda ryalar kanalyladengesizlik bireye hissettirilerek tekrar kurulur. Dengenin bireylemesreciyle ilikisi dikkate alndnda bunun tm hayat kapsadsylenebilir. Denge Jung psikolojisinde nemli olan bireyleme s-reci ile yakndan alakaldr. Doutan potansiyel olarak var olan bi-reyleme insan hayatnn tmn kapsayan bir sretir. nsan do-utan ayrmam olup bir btn olarak dnyaya gelir ve daha son-ra bireylemeye balar. Bireyleme karmaaya, ayrmaya ve farkl-lamaya neden olur. Bireyletike dnya daha ayrntl olarak alg-lanmaya balar. Bireyleme bir yerde dllenmi yumurtann gelierekbir yetikine dnmesi gibidir. Bireyleme bilin ve bilindnnbirlemesi ve bir tr kiiliin btnlemesi olduu iin bu sreteryalar duygusal dengenin salkl olmas iin bilin ve bilindarsnda iletiim grevi stlenirler. Aksayan durumlarda dengeninsalanmas iin doal olarak ortaya karlar. Gnlk hayatta bilincinfark etmedii birok olay ryalarla fark edilir hale gelir.34 Dengeninbireyleme sreciyle ilikisi dikkate alndnda denge insan hayat-nn tm evrelerinde nemlidir. Jung ryalarn denge fonksiyonunabal olarak ruhsal hayatmz restore edici zellii olduunu savu-

30 Cuk, A. M., Dream, New Catholic Encyclopedia, Second Edition, IV,The

Catholic University of America, Washington 2003, ss.903-905,s.904

31 Hall, James A. , Jungian Dream Interpretation:A Handbook of Theory and Pra-tice Studies in Jungian Psychology; 13, Inner City Books, University of TorontoPress, Canada 1983 s.23; Kelly, The Wilderness of Dreams, s.42; Grol, En-der, C. G. Jung, Cem Yaynevi, stanbul 1977, ss.64-65; Stevens, Anthony,Jung, s.107

32 Kelly, Bulkeley, Among all these Dreamers Essays on Dreaming and ModernSociety, State University of New York 1996, s.39

33 Baymur, Feriha, Genel Psikoloji, 7. Bask, nklp Yay., stanbul 1994, s.64-6534 Moorcroft, a.g.e., s.175


10/21

258

nur.35 nk denge bozulduunda ruhsal hayatta tahribat yaanr.Bu tahribatn tamirinde ryalarn nemi byktr.

Junga gre ryalarn bir dier fonksiyonu dnleyici olmalar-dr. Bu tespit ilk defa Freud tarafndan yaplmtr. Jung bu konudaFreudun nemli bir tespitte bulunduunu kabul edip, Freudun hak-l olduunu belirtir. Fakat Jung ryalarn yalnzca telafi mekanizma-sna indirgenmesini yanl bulur ve bu konuda Freuddan ayrlr.36Jung rya gibi karmak bir konunun bir nedene indirgenmesini deyetersiz bulup,37 ryann ardnda saysz denebilecek faktrlerin ol-duunu, bastrlm duygularn ryada aa kp dnleyici roloynamalarn bunlardan birisi olarak grr.38 zetle Jung ryalarndnleyiciliini kabul eder fakat ryalarn tm fonksiyonlarnn

dnleyicilikten ibaret olmadn ve tek bir nedene indirgenemeye-ceini ileri srer.

Jung ryalarn nevrozlar yanstacan ileri srer. Hasta ve te-rapistin ortak almalar sayesinde nevrozlarn nedenlerinin ortayakarlabileceini savunur.39 Bu yntemi hastalarnda kullanm olanJunga gre terapinin salkl yaplabilmesi iin belirli kurallara balkalnmas gerekir. Rya analizinde yalnzca bastrlm arzular ze-rinde durulmasn yetersiz bulur,40 rya analizinde serbest armynteminin zararl olduuna inanr. Serbest arm yntemininkiiyi ryadan uzaklatrarak yanl ynlere sevk edebilecei gr-ndedir.41 Serbest arm yntemi Hitit Kitabelerini zmede nekadar faydal ise rya analizinde de o kadar faydal olabileceini ileri

srerek 42 yetersizliini vurgular. Jung ryalardan yararlanmak iinaktif hayal kurma (active imagination) yntemini kullanmtr. Buyntem ryada grlen bir figrden hareketle gerekletirilir. Amacise arketipik imajlar aa karmaktr.43 Kii ryadaki figr veya

35 Moorcroft,a.g.e., s.17736 Jung, Modern Man in Search of Soul, s.11; Hall,JamesA. , Jungian Dream

Interpretation: A Handbook of Theory and Pratice Studies in Jungian Psycho-logy, s.23

37 C. Cloninger, Susan, Theories of Personality, Understanding Persons, FourthEdition, Pearson Prestice Hall, New Jersey 2004,s.84

38 Jung, Man and His Symbols, New York, s.2139

Jung, Din ve Psikoloji, s. 36; Ersevim, Psikanalizin Temelleri zerine, s.53840 Jung, C. G., Freud and Psychoanalysis, translated by R.F.C.Hull, PanteonBooks, New York 1961, s. 60

41 Fordham, Frieda, Jung Psikolojisinin Anahatlar, ev. Aslan Yalner, SayYaynlar, stanbul 1983, s.138;

42 Jung, C. G, Bilin ve Bilinaltnnlevi, ev. Engin Bykinal, Say Kitap Pa-zarlama, stanbul 1982, s.234; Grol, Ender, C. G. Jung, s.98

43 Feist, Jess,- Feist, Gregory J. , Theories of Personality, Sixth Edition, McgrowHill, New York, 2006, s.127


11/21

259

sembol zerinde younlaarak kendisini nerelere gtrdn bul-maya alr ve tecrbelerini terapistle paylar. Bu yntemde hastayataa yatrlmayp, terapistle karlkl oturarak terapiye katlr.Jung, hastay pasifletirdii dncesiyle terapide hastalar yataayatrmaz.44

Jung ryann dini bir yn olduunu savunur.45 Kutsal kitap-larda geen Yusuf peygamber kssasn byk ryalar (big dream)olarak adlandrd rya trnden birisi olarak gsterir. Ayrca yap-m olduu seyahatler sayesinde eitli yerel dinlerde ryann ne-mini mahede etmiti. Din konusunda olumlu yaklama sahip olanJung, din- rya ilikisinde Yahudi rya retisi geleneinden olduk-a etkilenmitir. Kendisi Talmudun ryaya getirdii aklamalar

referans olarak alr. Talmudda geen Rya kendisinin yorumu-dur46 ve Yorumlanmam rya okunmam mektup gibidir ak-lamalarn prensip olarak kabul eder. Yahudi rya retisinin olu-umunda etkili olan Yahudi dnrler ryalarn dini boyutuna ol-duka nem vermilerdi. Bunlardan birisi olan Maimonides ryalarinsanlarn ve peygamberlerin grd ryalar olmak zere ikiye ay-rr. nsanlarn grdklerinin hayal kaynakl olup, bilin kaynaklolmad iin yeni bir ey sunmadn, peygamberlerin ryasnn iseTanrdan olduunu insanlarnkinin tersine yeni tecrbeler sunduu-nu savunur.47 Jungun rya konusunda etkilendii sylenen bir di-er Yahudi bilgin Solomon Almoli ryann eitli fonksiyonlarnnbulunmasnn yannda en nemli fonksiyonunun Tanryla kul ara-snda iletiim olduunu ileri srmtr. Ona gre Tanr kuluyla ili-kisini vahy ve ilham olarak asla kesmez. Bu nedenle ryalar kutsa-ln yol gsterici sesidir. sel bir klavuz olan rya Tanrnn insanlahediyesi olup, temel fonksiyonu insana yardmdr.48 Ayrca Hristiyanevrede yetimi olan Jung, rya konusunda Hristiyan teolojisindenetkilenmitir. Zira Hristiyan teolojisinin rya ile ilgili ana fikirlerininoluumunda etkili olan St. Thomas Aquinas, ryalarn ruhsal ihti-yalardan, uyku esnasndaki bedenin fiziksel ihtiyalarndan, evre-sel faktrlerden, Tanr, melek ve eytandan kaynaklandn ileri s-rp,49 Tanr kaynakl olanlar hari dierlerini gereksiz grmtr.50Kilisenin rya konusundaki genel anlay ise ryalarn bir ksmnn

44 Stevens, Anthony, Jung, s.133-13445 Fromm, Erich, Ryalar, Masallar, Mitoslar, ev. Aydn Artan, Kaan H. kten,

Artan Yaynlar, stanbul 2003,s.10246 Jung, Din ve Psikoloji, s.4047 Arzi, Abraham, In Medieval Thought, Encyclopedia Judica, VI, ed. Fred

Skolnik, Keter Publishing House,Jerusalem 2007, ss.8-948 Covitz, a.g.e., s.1349 Cuk, A. M., Dream, s.90450 Koch-Sheras, Phyllis R., The Dream Sourcebook, s.30


12/21

260

Tanr kaynakl olduu ynndedir.51 Jung rya konusunda benzerbir gre sahiptir. Din ierikli ryalarn Tanrdan bir mesaj oldu-unu kabul eder. Ona gre rya ilhi bir ses ve elidir.52 Bu yakla-mn Tanr-insan ilikisinde insana dinamizm getirecei dnlebi-lir. Bu vastayla birey dini ierikli ryalarn Tanrnn mesaj olarakgrdnde benlik saygs etkilenecek ve rya davran ilikisi dahada kuvvetlenecektir.

Junga gre ryalarn bir dier fonksiyonu ise kehanetleri ier-mesi ve gelecekle ilgili bilgiler tamasdr.53 Junga gre ryalar gele-cekle ilgili bir tahmin olmayp vizyonlar sunmaktadr. 54 Bunlar ge-lecekte yaanacak olaylarn kesin habercisi olarak grr. Ona grebu tr ryalar her insan hayatnda en az bir defa yaamtr.

Jungun ryalarn gelecek ile ilgili mesajlarn bireysel ve toplumsalolarak ikiye ayrd sylenebilir. Bu konuda bir rnek vermek gere-kirse daa trmanmay seven bir dostunun ryas rnek verilebilir.Kendisine ryasn anlatan arkadann ryasndaki ifreleri zenJung olabilecek muhtemel olaylar arkadana ak ak anlatamazfakat arkadana dalara gitmemesini tavsiye eder. Arkada bunuyapamayacan belirtince asla yalnz gitmemesini tavsiye eder. Birka ay sonra arkadann bir trman esnasnda dp ldnbelirtir.55 Toplumsal adan kehanet ieren ryalarn byk ryalarolduunu bir veya birok insan tarafndan grlebileceini bireydenok toplumu ilgilendirdiini ve bu ryalara insanlarn ilgisiz kalama-yacan ileri srer.

Dengeleyici, dnleyici, nevrozlarn habercisi ve din mesajfonksiyonlarnn yannda Jung ryalarn baka fonksiyonlar oldu-unu savunur. Ona gre ryalar bilgi ierme, ruhsal sal koruma,bnyesinde bilin dnn bilgeliini barndrma,56 unutulmaya yztutmu baz yaanm olaylar hatrlama, telepati,57 bilincin fark et-medii baz olaylar bilin dzeyine iterek bilince olayn nemini kav-ratma, snrl bir gereklie sahip egonun snrlarn geniletme 58kiiyi ikaz etme59 gibi fonksiyonlar ierdiini belirtir.

51 Geni bilgi iin bkz. Jung, Din ve Psikoloji,s.50-53

52 Jung, a.g.e., s.3353 Fordham, Frieda, Jung Psikolojisinin Anahatlar, s.144-14554 Moorcroft, a.g.e., s.17755 Ersevim, smail, Psikanalizin Temelleri zerine, ss.542-54456 Fromm, Erich, Ryalar, Masallar, Mitoslar, s.10357 Jung, C. G., Modern Man in Search of Soul, s.1158 Broadribb, Donald, The Dream Story in Jungian Psychology, s3759 Moorcroft,a.g.e.,s.175 ; Fordham,a.g.e. ,s.144-145


13/21

261

3. Rya eitleriJung ryalar byk, ortak ve erken dnem ocukluk ryalar

olarak e ayrr.

A- Byk Ryalar: Bu ryalar sadece rya greni deil gren d-ndaki insanlar da ilgilendirir. Junga gre byk ryalarn dierryalardan fark anlatldnda herkesin ilgisini ekmesidir. Bu ko-nuda Eskimolarn yaad bir ryay, Hz. Yusufun ryasn ve kendigrd bir ryasn rnek olarak verir.60 Gda darl yaayan Es-kimo kabilesinde bir kii ryasnda bol yiyecek olan bir yer ve burayagiderken bazlarnn alktan ldn grr. Grd ryasn ka-bilesine anlatr. Kabilesini ryada grd yere gtrrken gnlercebuz stnde yolculuk yaparlar. Ancak bazlar inanlarn kaybedip

geri dnerken yolda alktan lrler. Daha sonra ryada grlen bolyiyecek ve snak bulunan yere ksa srede ularlar.61Jung, bykryalarn tadklar mesajlar nedeniyle geni kitleleri ilgilendirdiinifakat mesajlarnn herkese anlalamayacan belirtir. Ona gre butr ryalarn mesajlarn ancak bu konuda yetenekli medyumlarnanlayacan savunur.62 Byk ryalar Jung psikolojisinde nemlibir yere sahiptir. Jung psikolojisinin temel kavramlarnn ispatlan-masnda bu tr ryalarn kullanr. O, 1909 ylnda Freudla yapmolduu Amerika seyahati esnasnda grd bir ryasn teorisininen byk delili olduunu ileri srer. Bu ryasnda Roma dnemineait bir eski ev grr. Bu ev iinde dolar, birinci ve ikinci katn ge-zer. Roma dnemini yanstan eski mobilyalarn inceler. Evde bir hole

girer. Burada hayvan kemikleri ve ok eski iki insan kafatas

g-rr.63Bu ryay byk rya olarak nitelendiren Jung ryadaki evinst katn psienin en st kat olan bilin, alt katn bilin d ola-rak grr. Roma dnemine ait eserleri kiisel bilind, iskeletleri isekolektif bilindn olarak kabul eder.64

B- Ortak Ryalar: Herkesin yaad ryalardr. Yalnzca grenkiiyle alakaldr. Bu ryalarda anne-baba, eytan, bilge insan gibiarketipik figrler, doum-lm, ebeveynden kopma, vaftiz, evlilik,uma, maara kefi gibi arketipik olaylar, gne, su, balk, ylan gibiarketipik objeler grlr.65

60 Fordham, a.g.e., s.138-139; C. Cloninger, Susan, Theories of Personality, s.8461 Fordham, a.g.e., s.13962 C. Cloninger, a.g.e. , s.8463 Jung, C. Gustav, Memories, Dreams, Reflections, ed. Aniela Jaff, Vintage

Books, New York 1989, ss.158-159; Jung, C. G., Analytical Psychology: Notesof Seminar given1925, ed. William Mcguire, Bollingen Series XCIX, PrincetonUniversity Press, London,Routledge 1989,s.23

64 Feist, Jess, - Feist,Gregory J. , Theories of Personality, s.12665 Feist, a.g.e., s.126


14/21

262

C-ocukluk Dnemi Ryalar: Jung, ocukluk dnemine ait r-yalarn ieriklerinde evrensel bir boyut olduunu farkl kltrlerdenhareketle ileri srer. Farkl zaman ve kltrlerde yetimi ocuklarnfolklorlarnda ve ryalarnda benzerlikler tespit ettiini belirtir.66 o-cukluk dneminde grlen baz ryalarn ilerleyen yllarda gerekle-ebileceini savunur.67 Kendi hayatyla ilgili olarak drt yanda gr-d bir ryay hatrlayan Jung bu ryasnda karanlk bir hol, yeilperde, krmz hal ve byk bir aa grdn anlatr.68 Jungagre ocukluk dnemi ryalar drt yana kadar uzanp ierikolarak mitolojik ve sembolik motifler ierirler. Birey tarafndan izahedilemeyen bu dnem ryalarnda arketipler daha aktr. erik ola-rak kahraman, yal bilge, aa, balk gibi arketipik semboller ve

motifler grlr.69

Bu ryalar ergenlik dneminde bir miktar deie-rek yallk evresine kadar devam eder.

4. Amplifikasyon

Amplifikasyon; rya gre kiinin ryalarndan hareketle rya-daki sembol ve mesajlar ele alp birey iin ne anlam ifade ettiinitespit etme srecidir. Jung psikolojisinde iki tr amplifikasyon var-dr.

A- Bireysel Amplifikasyon: Birey ryada grd semboller ze-rine younlar. Kendisi iin ne anlam ifade ettii konusunda genibir hazrlk yapar. Bu aamada kiisel bilindna bavurur. rneinryada grlen bir iein tr, rengi ve kokusunun kii kendisi iin

ne anlama geldii konusunda younlar. Jung bu konuda iseldiyalou(interior dialogue) tavsiye eder. Ryay en iyi bilen, grenolduu iin kii kendi ryas zerinde younlamal ve kendisi iinne anlam ifade ettiini bulmaldr.70

B. Objektif Amplifikasyon: Bu aama rya analisti tarafndangerekletirilir. Analist, arketipler zerinde younlap kolektif bi-lindn kullanr. Bu aamada analist rya verileriyle arketipler

66 Bockus, Frank M., Theological Values in Jungs Psychology The Dialogue

Between Theology and Psychology, The University of Chicago and London1969, ss.221-247,s.22467 Jung, C. G., Pyschological Interpretation of Childrens Dreams: Notes on Lectu-

res given by Prof. Dr. C. G. Jung at the Eidgenssiche Technische Hochchule,Autumn-Winter, 1938-1939ed. Lilaane Frey and Rivkah Schrf, translater M.Foote, Privately Published, Zrih tsz., s.1

68 Jung,Memories,Dreams,Reflections,s.1269 Feist, a.g.e., s.12670 Moorcroft, a.g.e., s.178


15/21

263

arasnda balant kurup ryann kii iin ne ifade ettiini ortaya -karr.71 Bu aama evreden oluur.

1.Ryann detaylarnn ok iyi birekilde anlalmas.72

2.Amplifikasyon aamasnda kiisel, kltrel ve arketipik bilgile-rin toplanmas.73

3.Amplifikasyondan gemi ryann bireyin hayatndaki yerinitespit edip yorumlama.74

Jungun rya yorumundaki amac kiisel ve kolektif bilind-ndaki st rtlm faktrleri aa karp, bunlar bilince entegreedip bireyleme srecine katkda bulunmaktr.75 Ryann bilinli birdavrann karl olduu iin onun bireyin hayatndaki anlamn

ortaya karmak iin ryann etrafnda dolamak gerekir.76 Ampli-fikasyon aktif hayal kurmay da ieren bir metottur. Jung, bunu ya-pacak olan rya analistinin nyarglardan uzak, objektif ve esnek birtutuma sahip olmas gerektiini belirtir. Bunlarn yannda analitikrya teorisinde rya analizinin yaplmas iin grlen rya saysnemli bir yer tutar. Yorum iin bir rya yeterli olmayp bir dizi ryagerekir. nk ryalar birbirlerini aydnlatrlar.77Bu ilem yaplrkenbenzer ryalar iindeki benzer semboller zerine younlalmaldr.78

Analitik rya yorumunda en nemli noktalardan birisi arketip-lerin iyi bilinmesidir. nk Junga gre arketipler ryada sembol vefigrlere dnrler.79Kiiliin karanlk ynn oluturan glge ar-ketipi ryada korku sembollerine dnr.80Korku sembolleri ieren

ryalarda glge arketipi dikkate alnmaldr. Hrsz, katil gibi figrlerebrnebilir.81 Glge kadn iin farkl anlamlar ifade ederken erkekiin farkl anlamlar tar. ffetini koruma konusunda olduka hassasolan bir gen kzn ryasnda glge arketipinin etkisi gen kz kova-layan motosikletli bayan bir gangster olarak ortaya kabilir. Selfarketipi iek, hac ve armha dnebilir. Junga gre ryalar gizliolan aa karr, asla saklamazlar(dreams reveal,not conceal).82R-

71 Hall, Jungian Dream Interpretation, s.3572 Hall, a.g.e., s.3473 Stevens, Jung,s.110-115; Hall, a.g.e.,s.3474 A.g.e., s.34

75 Feist, a.g.e., s.12576 Jane, Jung Analitik Uygulamasnda Rya Hakknda Dnmek,s.18977 Gentan, a.g.e, s.196-197; Moorcroft, a.g.e., s.17878 Hall, a.g.e., s.3779 Broadribb, The Dream Story in Jungian Psychology,s.4480 Moorcroft, a.g.e., s.17681 Koch-Sheras, The Dream Sourcebook, s.58-5982 Moorcroft, a.g.e., s.176


16/21

264

yadaki doruluk sembolleri anne arketipinin neden olduu sembol-lerdir. Kadnlarn ryalarnda grdkleri erkeksi semboller animus,erkeklerin ryalarnda grdkleri kadns figr ve semboller animaarketipinden kaynaklanmaktadr. Bunlarn ryada ortaya kmalardengenin bozulduunun belirtisi olup ruhsal yapy tamir amal-dr.83

Sonu ve DeerlendirmeHerhangi bir dine ait kutsal metinler o dine mensup kiilerin

duygu, dnce ve davranlar zerinde etkilidir. lahi dinlerin t-mnn kutsal metinlerinde ryalarla ilgili ayetler bulunmakta, pey-gamberlerinin yaantlarnda ise ryalar nemli bir yer tutmaktadr.Bu nedenle din hayat ile ryalar arasnda dzeyi kiiden kiiye gredeien bir iliki vardr. Bu iliki kiinin din hayatna dair nemliipular sunabilir. Din Psikolojisi alannda ryalar ile ilgili yaplacakolan almalar olduka nem arz etmektedir. Jung bunu grm vebu konudaki nclerden birisi olmutur.

Jungun rya almalarna katklar rya ve din ilikisini gr-mesi ile snrl olmayp olduka genitir. O, ryalarn bir nedene in-dirgenerek ele alnmasn yetersiz bularak ryalarn arkasnda birokfaktr olduunu ileri srm, insann ruhsal hayatnda ryannnemli fonksiyonlar olduunu belirtip, ryaya olumlu yaklamtr.Ryalar incelerken bireysel ve toplumsal ynlerinin dikkate alnma-sn vurgulamtr. Kiinin hayatnda ryann yerini ele alrken bire-

yin hayatn, iinde yaad kltrel ortamla birlikte ele alan Jung,ryalar incelerken esnek bir yaklam tarzn benimsemi kat bilim-sel anlayn yerine din, mitoloji ve antik kltrlerden yararlanmaytercih etmitir. Bu alanlardaki benzerliklerden hareketle ryalarnevrensel bir yn olduunu ileri srmtr. Ryalar bir enerji kay-na olarak grmesi insann ne kadar geni boyutlu bir varlk oldu-unu gstermesi asndan dikkat ekicidir.

Jungun rya ile ilgili almalarn yrtt dnem ryalarnbilimsel olarak ok deer grmedii bir dnemdir. Zira bu dnemdepsikolojiye hkim olan anlay rya gibi konulara souk bakmaktay-d. Davran psikologlarn estirdikleri rzgra kar durmak olduk-a zordu.84 Jung yntemlerinden ve ele ald konular aratrmaktan

ekinmedi. O her eye ramen rya almalarn srdrd. Bu onunkararl olmasnn yannda ryalarn nemini kavramasndan kaynak-lanmaktayd.

83 Koch-Sheras, The Dream Sourcebook, s.58-5984 Cornoldi,Cesare-Logie,Robert, Counterpoints in Perception and Mental ma-

gery:Introduction,editors Cornaldi Cesare and at all, Streching the Imagina-tion, Oxford niversity Press,New York 1996,pp.3-30,p.4;Bahadr,a.g.e.,s.240


17/21

265

Herhangi bir konuda ileri srlen teoriler konunun daha iyianlalmasna, bilimsel adan tartlmasna ve konunun nem ka-zanmasna katk salarlar. Teoriler ilgili olduklar konuyu aydnlat-malarnn yannda, bnyelerinde baz yetersizlikler bulundurlar.Analitik rya teorisi ryaya ok olumlu yaklaarak onun ruhsal ha-yatmzn saln koruma gibi bir fonksiyonu olduunu ileri sr-mtr. Analitik rya teorisinin ryalarn ruh saln koruduutezi tmyle doru deildir. Korku motiflerinin youn olduu bazryalar ruh saln tehdit etmekte, kiiyi uykudan uyarmakta veuyku kalitesini azaltmaktadr. Bunun yannda halk arasnda haberciryalar olarak bilinen ryalar ierik olarak kiileri sevindirdii gibikayg uyandrp tedirgin etmektedir. Bu nedenle ryalarn ruh sal-

n

koruduu gibi tehdit ettiklerini de gzden ka

rmamam

z gerekir.Jung bireysel olduu kadar ryalarn toplumsal ynn vurgu-

lamtr. Bu yaklam beraberinde baz tehlikeler getirmektedir. R-yalara duyulan gven toplumsal hayatta baz kt niyetli insanlarcakullanlabilir. Bunun yannda toplumda nfuz sahibi insanlarn r-yalar olduka nem kazanaca iin, ryalar hayata yn verici ko-numa geip, toplumsal hayatta kargaaya neden olabilirler.

Jung, ryalarn ergenlik dneminde kalc hale geldiini, hayatboyu ayn ierik ve ileyile devam ettiini ileri srerek ryalarnieriinin geliim evrelerine gre deiebilecei konusunu ihmal et-mitir. nsanlarn cinsiyeti, ya, ilgi alan, yaad kltr evresigibi faktrler ryalar zerinde etkilidirler. Yaplan bir aratrmada

kadnlarn menopoz sonras ryalarnn menopoz ncesine gre farklierikte olduunu ortaya kmtr.85

Jungun yaad bir dier sknt ise ryalarn sembolik yap-sndan kaynaklanmaktadr. Semboller ok anlaml, ok ynl, esnekve deiken olduklar iin birok anlam tarlar. Ayrca kltrleregre anlamlar deiir. rnein su bir kltrde yaratc anlamtarken baka bir kltrde sembolik olarak ykc anlam tamak-tadr.86 rnekte grld gibi rya yorumlarnn olduka fazla ol-mas anlalabilir bir durumdur. Bu nedenle tm kltrleri iinealacak ortak bir rya dili oluturma abalar yetersiz kalabilir. Herne kadar Jung bu gerei kabul etse de bir yerde ryalarn yorumuiin ortak bir yaklam getirmekte ve bu yaklamyla konuyu snr-

landrmaktadr.Jungun ortaya koyduu analitik rya teorisinde bir dier s-

kntl durum ise ryalarn kehanetler ierdiini ileri srmesidir. Bu

85 Abel, B., The Dream Content of Menopausal Women: An Exploratory Study,(unpublished doctoral disertation) USA International University, San Diago1994, s. 146, 147

86 Tokat, Latif, Dinde Sembolizm, Ankara Okulu Yaynlar, Akara 2004, s.19


18/21

266

gr desteklemek iin birok rnek verilebilir fakat bu anlay z-grlk problemi asndan ele alndnda bizleri kaderci bir sonucagtrebilir.

Analitik rya teorisi metodik adan bnyesinde baz yetersiz-likler bulundurmaktadr. Metodik adan 3-4 ya dneminde grlenryalara ok fazla gvenip, bunlarn yorumlarndan elde edilen ka-rmlar referans olarak grmek87 bilimsel olarak salkl bir yntemdeildir. Ayrca ispat aklla yaplamayan konular ryalarla ispatetme giriimi bilimsel adan skntl bir durumdur. rnein Jungkolektif bilind ve arketiplerin ispatnda yaad glkleri amakve boluklar doldurmak iin ryalar kullanmtr.

Jung ryalar indirgemeci bir yaklamdan kurtarmak isterken

ryalarn snrlarn gereinden fazla geni tutmutur. Evinin deko-rasyonlarna varncaya kadar ryalardan yararlanm, kararlarndaryalarnn etkisinde kalmtr. Onun hayatnda ryalarn yeri ol-mas gerekenden daha fazladr. rnein bir Afrika seyahatinde Tu-nusda grd ryadan olduka etkilenmitir. Ryasnda zenci birberberinin kendisine kabarck ve kvrck sa yapmaya almasn-dan olduka rkm,88 bu ryann koruyucu bir ikaz anlam tadsonucunu kararak Afrika gezisini ksa kesmitir.89

Sonu olarak; insanln ilgisini ekmeye devam eden ryalaranlamak iin gelitirilen teoriler arttka ryalar konusundaki karan-lk noktalar aydnlanacaktr. Ryalarn farkl ynlerinin aydnlanma-s ryalar anlama giriimlerimizde daha gvenli bilgilerle yolumuza

devam etmeyi salayacaktr. Bu konuda analitik teori misyonunugerekletirmi olup, bizlere deerli bilgiler sunarak ryalarn anla-lmasna nemli katklar salamtr.

87 Bahadr,a.g.e., s.20688 Jung, Memories, Dreams, Reflections, s. 242-24589 Parman, Susan, Rya ve Kltr Bat Entelektel Geleneinin Antropolojiknce-

lemesi, s.175


19/21

267

KaynakaAbel, B., The Dream Content of Menopausal Women:An Exploratory Study,

(unpublished doctoral disertation)USA International University,SanDiago 1994

Arzi, Abraham, In Medieval Thought, Encyclopedia Judica, VI, ed.FredSkolnik,Keter Publishing House,Jerusalem 2007,ss.8-9

Bahadr, Abdulkerim, Jung ve Din, z Yaynclk, stanbul 2007

Baymur, Feriha,Genel Psikoloji,7.Bask,nklp Yay.,stanbul 1994

Bockus, Frank M., Theological Values in Jungs Psychology,The DialogueBetween Theology and Psychology,The University of Chicago andLondon 1969, ss.221-247

Broadribb, Donald, The Dream Story in Jungian Psychology;44, Inner CityBooks,University of Toronto Press,Canada 1987

C. Cloninger, Susan, Theories of Personality,Understanding Persons,FourthEdition,Pearson Prestice Hall,New Jersey 2004

Cornoldi, Cesare-Logie,Robert, Counterpoints in Perception and Mentalmagery:Introduction,editors Cornaldi Cesare and at all, Strechingthe Imagination, Oxford niversity Press,new York 1996, pp.3-30,p.4

Covitz, Joel, Visions in the Night:Jungian and Ancient Dream Interpreta-tion,Inner City Books,Canada 2000

Cuk, A. M., Dream, New Catholic Encyclopedia,Second Edition, IV, TheCatholic University of America,Washington 2003, ss.903-905

Ersevim, smail, Psikanalizin Temelleri zerine, Assos Yaynlar, stanbul2002

Feist, J ess,-Feist,Gregory J. Theories of Personality,Sixth Edition,McgrowHill,New York 2006

Fordham, Frieda,Jung Psikolojisinin Anahatlar,ev.Aslan Yalner,Say Ya-ynlar,stanbul 1983

Fromm, Erich, Ryalar, Masallar, Mitoslar, ev. Aydn Artan, Kaan H.kten,Artan Yaynlar, stanbul 2003

Gentan, Engin, Psikanaliz ve Sonras,9.bask, Remzi Kitabevi, st. 1988

Grol, Ender, C.G.Jung, Cem Yaynevi, stanbul 1977

Hall,JamesA. , Jungian Dream Interpretation:A Handbook of Theory and Pra-tice Studies in Jungian Psychology;13,Inner City Books,University of

Toronto Press, Canada 1983

Jane, White-Lewis, Jung Analitik Uygulamasnda Rya Hakknda Dn-mek, ed.Kelly Bulkeley,Ryalar, ev.Dilek Cenkciler, ODT Yaync-lk,Ankara 2001


20/21

268

Jung, C. G., The Theory of Psychoanalysis, The Journal of Nervous and Men-tal Disease Publishing Company, New York 1915

., Freud and Psychoanalysis, translated by R. F. C. Hull, Panteon Bo-oks, New York1961

., Psychology of The Unconscious, Dodd, Mead and Company, New York1949

.,Bilin ve Bilinaltnn levi,ev.Engin Bykinal,Say Kitap Pazarla-ma,stanbul

,Analytical Psychology:Notes of Seminar given 1925, ed. William Mcgui-re, Bollingen Series XCIX,Princeton University Press, London, Rout-ledge 1989

.., Din ve Psikoloji,ev. Cengiz iman, II. bask, nsan Yaynlar, s-tanbul 1997

.., Man and His Symbols,New York,Doubleday 1964

.., Modern Man in Search of Soul,Horcourt Brace and World, New York1933

..,Pyschological Interpretation of Childrens Dreams:Notes on Lecturesgiven by Prof.Dr.C.G. Jung at the Eidgenssiche Technische Hochchu-le,Autumn-Winter,1938-1939 ed. Lilaane Frey and RivkahSchrf,translater M.Foote,Privately Published, Zrih tsz.,

., Memories,Dreams,Reflections,ed.Aniela Jaff,Vintage Books, NewYork 1989

, Two Essays on Analytical Psychology,Translated byR.F.C.Hall,Princeton University Press 1966

Kelly, Bulkeley,Among all these Dreamers Essays on Dreaming and ModernSociety,State University of New York 1996

.,The Wilderness of Dreams:Exploring the Religious Meaning of Dreamsin Modern Western Culture,SUNY Series in Dream Studies,State Uni-versity New York Press 1994

.,Visions of the Night:Dreams,Religion and Psychology,SUNY Series inDream Studies,State University of New York Press 1999

Kilborne, Benjamin, Dreams,The Encyclopedia of Religion,IV,ed.MircaeEliade,Macmillan Publishing Company,New York 1987,ss.482-492

Koch-Sheras, Phyllis R.,Lemly Amy, The Dream Sourcebook,Second Edition,NTC Contemporary Publishing Group,Los Angeles 1998,

Moorcroft, William H.,Understanding Sleep and Dreaming,Springer ScienceBusiness Media,U.S.A. 2005


21/21

269

Parman, Susan, Rya ve Kltr Bat Entelektel Geleneinin Antropolojikncelemesi, eviren Kemal Bac, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara2001

Serrano, Miguel,C.G.Jung.Jung ve Herman Hesse ki Dostluun Anlar,ev.B.lhan,lhan Yaynlar,stanbul 1999

Shamdasani, Sonu, Jung and the Making of Modern Psychology, CambridgeUniversity Press, United Kingdom 2003

Stevens, Anthony,Jung, ev.Ayda ayr, Kakns Yaynlar,stanbul 1999

Tokat, Latif, Dinde Sembolizm, Ankara Okulu Yaynlar, Ankara 2004

Documents

Jung Psikolojisinde Rüya