Juni2013

FoliolumG.F.S.V. ‘‘Pharmaciae Sacrum’’ Universitair Centrum voor Farmacie

Jaargang 26 # 5 | Juni 2013

Farmacie en recht

Doping als gezondheids- De farmaceut: probleem bij sporters criminalist of crimineel?Prof. dr. T. Pieters Prof. dr. R.A. Uges

Copyright ©2010 Merck Sharp & Dohme Corp., a subsidiary of Merck & Co., Inc., Whitehouse Station, NJ, USA. All Rights Reserved.

Wij vinden dat het ook onze verantwoordelijkheid is

om onze geneesmiddelen en vaccins bij de mensen te

krijgen die ze nodig hebben, ongeacht waar ze wonen

en of ze er geld voor hebben. Om dit te verwezenlijken

hebben we vele verreikende programma’s en samen-

werkingsverbanden opgezet. Meer informatie vind je

op onze website msd.nl.

Bij MSD werken wij mee aan een gezonde wereld.

Hoe? Door innovatieve geneesmiddelen en vaccins te

ontwikkelen en te verstrekken aan mensen over de

hele wereld. Samen met gezondheidspartners bieden

we toonaangevende oplossingen waarmee we het

leven van miljoenen patiënten verbeteren. We luisteren

goed naar patiënten, artsen en onze andere partners en

anticiperen op hun behoeften.

Not just healthcare.

MSD CorpAdv A4 staand.indd 1 08-08-11 12:29

FoliolumG.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum” in samenwerking met het Universitair

Centrum voor Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen

Foliolum Juni 2013Copyright ©2010 Merck Sharp & Dohme Corp., a subsidiary of Merck & Co., Inc., Whitehouse Station, NJ, USA. All Rights Reserved.

Wij vinden dat het ook onze verantwoordelijkheid is

om onze geneesmiddelen en vaccins bij de mensen te

krijgen die ze nodig hebben, ongeacht waar ze wonen

en of ze er geld voor hebben. Om dit te verwezenlijken

hebben we vele verreikende programma’s en samen-

werkingsverbanden opgezet. Meer informatie vind je

op onze website msd.nl.

Bij MSD werken wij mee aan een gezonde wereld.

Hoe? Door innovatieve geneesmiddelen en vaccins te

ontwikkelen en te verstrekken aan mensen over de

hele wereld. Samen met gezondheidspartners bieden

we toonaangevende oplossingen waarmee we het

leven van miljoenen patiënten verbeteren. We luisteren

goed naar patiënten, artsen en onze andere partners en

anticiperen op hun behoeften.

Not just healthcare.

MSD CorpAdv A4 staand.indd 1 08-08-11 12:29

Jaargang 26 Editie 5 Juni 2013

Redactiecommissie Rick IJpelaar, Myrthe de Boer,Marjolein Deurloo,Annelies Noorlander, Niels Jacobs,Ruben van der Galiën //

Ab-actiaat Myrthe de BoerKorreweg 113a 9714 AG Groningen tel: 06-55358096 [email protected] //

Drukkerij Smeets & Hagenbeck //

Foto voorpagina Written in the Stars //

Slotpagina Redactiecommissie //

Oplage 1100//

Copyright 2013 Redactiecommissie Foliolum ‘Written in the stars’ der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van schrift, druk, fotokopie, micro-film of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de auteurs.

RedactioneelVoorwoord Redactie 4Voorwoord Bestuur 5De noodzaak om doping te zien als een gezondheidsprobleem voor sporters 6Belangenverstrengeling in de farmacie 8 Farmacie en recht – een succesvolle tandem 10De farmaceut als criminalist of als crimineel? 11Zijn weesmiddelen te duur? 13

FacultairKoffietijd 16Student in het Buitenland 18Promovendus 20

Pharmaciae SacrumAlumnus 21Fotopagina 22Carrièredag 24Biercantus 24Buitenland Excursie 25Reglementencommissie 26Sur Sum Scutra 26Eten met de nieuwe redactiecommissie 27P.S. Agenda 29Jaarverslag ab-actis 30Activiteitenlijst bestuur ‘12-’13 34Beleidsplan kandidaat-bestuur 39Slotpagina 42

18 6

27

Colofon

6 Foliolum Juni 2013

RedactioneelRedactiecommissie ´Written in the Stars´

Rick IJpelaarGeachte lezer,

Dit is ‘m dan, de allerlaatste Foliolum van onze commissie en daarmee de laatste keer dat ik mij tot u richt. Zoals zo vaak in het leven, aan al het mooie komt een eind, zo ook aan onze redactionele werkzaamheden. Met man en macht en met veel liefde en plezier hebben wij voor u dit jaar ons uiterste best gedaan om u kennis bij te brengen over diverse onderwerpen binnen de Farmacie, hebben we genoten van de koffiebezoekjes bij de diverse basiseenheden, namen we u mee naar diverse werelddelen en brachten we u op de hoogte van alle ins en outs van P.S.

In ons laatste nummer nemen we u mee naar de wereld van Farmacie en recht. Wat weet u van uw rechten en plichten en waar vindt u dat u of een ander recht op heeft, zomaar twee onderwerpen binnen dit thema. In onze ogen een thema welke binnen de opleiding Farmacie amper belicht wordt, maar wel erg interessant en nuttig is. Prof. Toine Pieters bijt het spits af met de kwestie doping binnen de sport. Vervolgens laten we Dhr. Niels van Steijn, advocaat, aan het woord over de belangenverstrengeling in de farmacie. Hoe onafhankelijk zijn onderzoekers bijvoor-beeld? Prof. Marie-Hélène Schutjens werkt als advocaat en geeft juridisch advies op het gebied van farmacie en zorg. Ze vertelt u over de bijzonderheden van haar beroep en hoe ze hier toe gekomen is. Prof. Donald Uges is betrokken geweest als getuigendeskundige tijdens verschillende farmaceutisch gerelateerde rechtszaken, waarover hij zijn visie openbaart. Als laatste willen Dr. Stefan Vegter en Prof. Maarten Postma u betrekken bij de discussie in hoeverre bepaalde (dure) geneesmiddelen vergoed moeten worden of niet.

Binnen de rubriek ‘Koffietijd’ zijn we op bezoek geweest bij Prof. Wilffert, hoofd van de basiseenheid Farmaco-therapie en Farmaceutische Patiëntenzorg. Evianne van der Kruk neemt ons mee naar de stad van de liefde, waar zij vertelt over haar leven in Parijs en haar masterproject daar. Ook feliciteren we Marlies Schippers met haar promotie. In het P.S. deel tonen we u naast de normale foto’s ook licht gênante foto’s op de fotopagina om het jaar mooi af te sluiten. Arjen Wolterink, alumnus van P.S., vertelt over zijn werkzaamheden na het afronden van zijn studie. We nemen u vervolgens mee naar Krakau en Berlijn, de bestemmingen van de buitenlandexcursie, en laten u genieten van alle verhalen over de biercantus. We stellen u ook weer twee nieuwe commissie voor; de reglementscommissie en de commissie Farmaceutische Wetenschappen Sur Sum Scutra. Zoals de traditie voortschrijft brengen we u verslag van onze spelavond met de nieuwe redactiecommissie en laten we de ab-actis van het bestuur aan het woord met het jaarverslag en de activiteitenlijst van het bestuur. Het kandidaatsbestuur zal vervolgens hun beleidsplan aan u presenteren. We sluiten deze editie af met enkele persoonlijke bedankjes van onze commissie.

Wij hebben u dit jaar met veel plezier vijf edities van het Foliolum gebracht. Ik hoop dat u net zoveel heeft kunnen genieten van onze edities en wil u nu nog veel leesplezier toewensen met ons allerlaatste Foliolum.

Met vriendelijke groet,Namens de 26e redactiecommissie ‘Written in the Stars’

Rick IJpelaarh.t. praeses

7Foliolum Juni 2013

Pharmaciae Sacrum Lotte Šebek

Geachte lezer,

Voor u ligt het vijfde nummer van het Foliolum van dit collegejaar. Ook dit keer heeft de Redactiecommissie weer een mooi thema uitgekozen, namelijk Farmacie en Recht. Dit onderwerp heeft veel verschillende invalshoeken. De eerste invalshoek waaraan ik dacht, is die van Farmacie en Strafrecht. Ook andere invalshoeken, zoals die verderop in dit Foliolum nog behandeld zullen worden, zijn mogelijk. Zo kan men bijvoorbeeld denken aan het recht op geneesmiddelen en het recht op vergoeding: wanneer kan men hierover spreken?

In Nederland heeft iedereen toegang tot geneesmiddelen wanneer iemand ziek is. Dit is iets wat in onze leefwereld als heel normaal wordt beschouwd. Het kunnen gebruiken van geneesmiddelen is echter voor mensen in veel landen nog een luxe. In Nederland kennen wij een goede gezondheidszorg en een goede sociale zekerheid. Er zullen in Nederland weinig patiënten zijn die geen geneesmiddelen kunnen nemen, omdat zij deze bijvoorbeeld niet kunnen betalen. In Amerika ligt dit al heel anders. Doordat er daar minder sprake is van sociale zekerheid en er veel meer mensen onder de armoedegrens leven, zijn geneesmiddelen daar niet vanzelfsprekend. Ze zijn er echter nog wel voor handen. In derdewereldlanden zijn geneesmiddelen slechts voor enkele mensen weggelegd. Veel ziekten die voornamelijk heersen in deze landen kennen nog weinig geneesmiddelen en er wordt hier ook weinig onderzoek naar gedaan.

Zoals ik eerder al schreef is dit het vijfde Foliolum van dit collegejaar en dat betekent dat dit alweer het laatste nummer is van Redactiecommissie ‘Written in the Stars’. De commissie heeft veel interessante thema’s gekozen en mooie nummers uitgebracht en het is voor mij iedere keer een leuke uitdaging geweest een voorwoord te schrijven. Voor dit nummer heb ik ook mijn laatste voorwoord geschreven. Na een jaar lang bestuur te zijn geweest, is het voor ons al bijna ten einde.

In dit Foliolum staan de stukken die ons bestuursjaar afronden en het nieuwe bestuursjaar zullen inluiden, zoals het beleidsplan van het kandidaat-bestuur. Ons jaarverslag en onze activiteitenlijst zijn onder anderen opgenomen in dit Foliolum. Het is een raar gevoel om mij te bedenken dat dit bijna het definitieve einde is van dit jaar vol met mooie gebeurtenissen. Dit jaar heb ik een geweldige band opgebouwd met mijn bestuursgenoten en hebben we vele hoogtepunten meegemaakt, waaronder natuurlijk de Diesweek en de BEC. Ik wens het nieuwe bestuur veel succes en vooral veel plezier toe in het komende jaar!

Als laatste wil ik u nog veel leesplezier wensen met dit Foliolum!

Met vriendelijke groet,Namens het 131e bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”,

Lotte Šebekh.t. praeses


RedactioneelDe noodzaak om doping te zien als een gezondheidsprobleem voor sporters[1]

Prof. dr. Toine Pieters

Al meer dan honderd jaar staat topsport voor grenzen verleggen. Met hulp van de nieuwste ontwikkelingen in wetenschap en technologie presteren sporters steeds een beetje beter. In de jacht op roem, geld en prestige worden alle middelen in de strijd geworpen. Talent, intelligentie en doorzettingsvermogen, maar ook misleiding en omkoping maken hier deel van uit. Spieren en bloed worden opgepept, zenuwen gestaald en kleding wordt gestroomlijnd. Topsport is een aantrekkelijke proeftuin voor wetenschap, industrie en staat. Mondiaal gezien staat sport in de top vijf van sectoren met de grootste economische waarde. Als commercieel uithangbord voor wereldmerken als Coca-Cola, Nike en Samsung en vertegenwoordiger van de olympische droom “Citius, altius, fortius” zijn topsporters vaandeldragers van vooruitgang. Maar hoe ver kunnen en mogen topsporters gaan in de jacht op medailles en nieuwe records? Waar houdt sportief gedrag op en beginnen onsportieve kunstgrepen?

Ontsnappen aan een duivelsdilemmaEen toenemend aantal ethici en sportwetenschappers nemen stelling tegen het huidige op ‘zero tolerance’ gebaseerde anti-dopingbeleid. Wie schoon maakt, zal vuil vinden. De controles hebben veel weg van een intelli- gentietest, zeggen wetenschappers. Het is onderdeel van een kat-en-muisspel tussen atleten en dopingbestrijders. De slimmeriken met toegang tot de meest geavanceerde technologie gaan vrijuit. Dopingbestrijders zitten er dichter op dan ooit, maar ze zullen nooit alles kun-nen opsporen. Doping is onuitroeibaar en onlosmakelijk verbonden met topsport. Sporters zijn nu eenmaal geïnteresseerd in alles wat hun prestatie kan verbeteren. Terwijl oude producten als anabolen, amfetaminen, EPO, groeihormoon en diuretica populair blijven, krijgen ze in hoog tempo gezelschap van de meest geavanceerde nieuwe doping moleculen. Het gaat om amino-imidazole carboxamide ribotide (AICAR), of het wegens bijwerkingen door GSK uit de pijplijn genomen experimentele geneesmiddel GW-501516 tegen metabool syndroom en obesitas. Beide stoffen behoren net als insuline tot de groep van metabole modulatoren (respectievelijk een AMPK agonist en PPARdelta ago-nist) en kunnen het duurvermogen van sporters mogelijk vergroten. Naast deze moleculen zou het ook mogelijk zijn om door middel van genetische therapie de pres- taties van sporters te verbeteren. Deze nieuwste vorm van ‘enhancement’ biedt zoveel ongekende mogelijk-heden dat de ‘wapenwedloop’ in de sport alleen maar

zal intensiveren. Actie leidt tot reactie. In de strijd tussen Goed en Kwaad houden doping en anti-doping elkaar in stand. Ook de invoering van een biologisch paspoort biedt geen garantie op het uitbannen van doping. Vindingrijke begeleiders van sporters zullen altijd manieren vinden om individuele biologische parameters te manipuleren. De recente ontmaskering van sport- iconen als Lance Armstrong en Michael Boogerd laten dit op een onthutsende manier zien. Bovendien blijken opmerkelijke fluctuaties in deze parameters geen water-dicht bewijs op te leveren voor doping.

Een ‘zerotolerancebeleid’ voor doping nodigt uit tot ‘kamikazegebruik’. Als je doping met de harde hand verbiedt loop je net als bij drugsgebruik het risico het gebruik de illegaliteit in te drukken. Eenmaal verbannen naar een schimmig zwart gebied zijn sporters aangewezen op slikken en prikken zonder enige vorm van medische controle. Het beeld dringt zich op van dopingdealers die in smoezelige achterkamertjes hun waar aanprijzen en ‘anonieme’ postpakketjes die via internet bij spor-ters thuisbezorgd worden. Opgejaagd door de doping-jagers grijpen ze naar experimentele, niet opspoorbare stoffen met onbekende, potentieel gevaarlijke, bijwerkingen. En om de pakkans te verkleinen zullen sporters die gezondheidsklachten hebben zich minder snel melden bij medische hulpverleners. Niet alleen vanuit gezondheidsoverwegingen is een ‘zero-tolerancebeleid’ problematisch. Met de keuze voor ‘zero-tolerance’ in de aanpak van doping halen sportautoriteiten een juridisch en maatschappelijk monstrum binnen boord. Bij het huidige systeem van ‘out-of-com-petition-controles’ en ‘where-abouts’ is de menselijke waardigheid en integriteit van het lichaam van de sporter in het geding. Hiermee lopen de sportautoriteiten het risico om met een beroep op ‘fair play’ democratische rechtsbeginselen met de voeten te treden en nemen ze afscheid van de sporter als redelijke mens en burger. Via de achterdeur van ‘zero-tolerance’ transformeert de topsporter in een gladiator aan de ketting. In de publieke discussies over doping wordt door de anti-doping partijen voortdurend teruggegrepen op het antieke ideaal van eerlijk spel en verbroedering door sport. Als retorisch instrument blijkt dit beeld bijzonder effectief om iedere vorm van liberalisering in het dopingbeleid tegen te houden. Het heeft alles te maken met uitstraling naar buiten toe. Op grootschalige sportevenementen is het makkelijk publiciteit scoren. Maar voor het ontwikkelen van nieuwe stimulerende

9Foliolum Juni 2013

visies op sportontwikkeling werkt het contraproductief. Moderne sport is een competitieve onderneming die een integraal onderdeel vormt van bredere technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Het getuigt van een dubbele moraal om winnen en het verleggen van grenzen in de samenleving te belonen en aan de andere kant ditzelfde grenzeloze streven in de sport te muil- korven met een appèl op eerlijk spel.

Het straffen van atleten omdat ze zich niet zouden houden aan traditionele sportwaarden is niet meer en niet minder dan het bestraffen van hun keuze om moderne sport te bedrijven. Net als elders in de samen-leving dienen waarden en normen afgestemd te zijn op sportpraktijken in het heden en niet in het verleden. Eerlijk spel in het tijdperk van genetische technologie verdient in ieder geval een hernieuwde weging van waarden en normen. Het erkennen, herkennen en inventariseren van de risico’s die inherent zijn aan het bedrijven van topsport is een eerste stap in dit afwegingsproces. Topsport gaat niet zozeer over gelijk-heid en broederschap maar over ongelijkheid en com-petitie als uitkomst van een genetische loterij. In het spel van winnen en verliezen wordt alles wat kan ook gepro-beerd. Doping vormt een integraal onderdeel hiervan. Atleten weten merendeels wat ze willen en kennen de risico’s verbonden aan het tot het uiterste van hun kunnen gaan. Mits goed geïnformeerd kunnen ze zelf inschatten of en in hoeverre ze bereid zijn risico’s te nemen. Respect voor de autonomie van individuele sporters betekent in principe dat iedere sporter zelf verantwoordelijk is en blijft voor de gevolgen van zijn of haar risicogedrag. Maar het is zeer de vraag of zelfcontrole in de sport tegen de achtergrond van de grote economische en maatschappelijke belangen haal-baar en verantwoord is. De druk jezelf voortdurend te moeten verbeteren, daar kunnen sporters over struikelen en soms in de letterlijke zin van sterven in het harnas. Het erkennen van een inherent onvermogen tot zelf-controle in de topsport maakt duidelijk dat voor een laat-maar-waaien houding tegenover doping geen plaats is. Ook hier bijt de slang in zijn eigen staart.

Naar een nieuwe kijk op dopingGegeven de continuïteit in het aanbod én de vraag naar nieuwe dopingmiddelen ben ik voorstander van een herijking van het huidige dopingbeleid. Nederland moet in mijn ogen niet klakkeloos de internationale regel-geving volgen. Een eigen positie hebben we nu niet. Het wordt hoog tijd om ons internationaal sterk te maken voor een beleid gericht op gezondheidswinst en schadebeperking. Internationaal is overeengekomen om de volgende drie criteria te hanteren bij de beoordeling van een dopingmiddel. Eén: prestatiebevorderend. Twee: schadelijk voor de gezondheid. En drie: in strijd met het

‘fair-play’ beginsel van de sport. Prestatiebevordering lijkt ons het meest omstreden, want moeilijk te bewijzen criterium voor doping. Het is niet voor niks dat de meeste deskundigen in dit boek zich bij Harm Kuipers aansluiten en vraagtekens plaatsen bij dit criterium. Ook hebben we laten zien dat koersen op de authentieke geest van de sport getuigt van weinig historisch besef. Sport is voortdurend in beweging en daarmee ook de normen en waarden die hiermee samenhangen. Ook dit criterium is rijp voor de prullenbak. Blijft over de gezondheid. Wie heeft verstand van gezondheid? De dokter. Die krijgt de plaats die hij verdient. Maar dan wel een sport-arts met een duidelijk herkenbare professionele rol en positie, inclusief een controleerbaar takenpakket. De sportarts doet in overleg met de sporter wat hij nodig acht voor een optimale voorbereiding op de wedstrijd en doet hiervan verslag in medische dossiers. De dossiers zijn ten allen tijden opvraagbaar voor toezichthoudende instanties zoals de gezondheidsinspectie. Tijdens een toernooi of sportevenement onderwerpen de deelnemende sporters zich aan een algeheel gezondheidsonderzoek, in het bijzonder toegespitst op klinisch relevante parameters zoals bloedwaarden. Is bijvoorbeeld de hema-tocriet-waarde boven het toegestane maximum dan wordt de atleet uitgesloten van competitie. Niet omdat hij/zij een dopingregel heeft overtreden en dus gestraft moet worden, maar omdat het voor hem/haar medisch niet verantwoord is mee te doen. Wat mij betreft komt hiermee zo snel als mogelijk een einde aan de geld- verslindende en maatschappelijk ontwrichtende doping-jacht en politieoptredens. Referenties1. Dit is een aangepaste versie van hoofdstuk13 uit: Van der Hoek S. Pieters T. (2009) Supergenen en turbosporters; Een nieuwe kijk op doping. Amsterdam: Nieuw Amster-dam (ISBN 978904680427)

Prof. dr. Toine Pieters (1960) studeerde farmacie met als hoofdvak moleculaire biologie aan de Univer-siteit van Utrecht. Na zijn apothek-ersopleiding was hij als AIO-weten-schapsonderzoek verbonden aan de Faculteit der Cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht (1989-1993). In de periode 1993-1997 is hij als docent werkzaam geweest op het gebied van maatschappelijke en ethis-che aspecten van biotechnologie bij de Faculteit Wijsbegeerte van de Ri-

jksuniversiteit Groningen en bij de Vrije Universiteit. Hij is vanaf 1998 als senior onderzoeker en docent verbonden aan de afdeling Metamedica van het VU medisch centrum. In 2001 is hij be-noemd tot bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Groningen bij de Afdeling Sociale Farmacie en Farmaco-epidemiologie. Hij was en is in verschillende bestuurlijke functies actief binnen het VU medisch centrum. In de periode 2005-2009 was hij voorzitter van de Wetenschappelijke Programmacommissie van de KNMP en vanaf 2007 voorzitter van de Stichting Nationaal Farmaceutisch Museum. Eind 2008 is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de farmacie aan de Universiteit Utrecht.


RedactioneelBelangenverstrengeling in de farmacie Mr. Niels van Steijn

Met enige regelmaat staat het punt van de belangen-verstrengeling in de farmacie in de publieke belang-stelling. Media of politici stellen vraagtekens bij de onafhankelijkheid van een onderzoeker (vooral als de boodschap hen niet aanstaat) of bekritiseren de invloed van de farmaceutische industrie op het voor-schrijfgedrag van de arts. De gedachte hierachter is dat het belang van de patiënt bij de keuze van een geneesmiddel centraal hoort te staan en niet ook een financieel belang.

De oude geneesmiddelenwetgeving maakte al duidelijk dat huisarts en apotheker elkaar niet mogen bevoordelen.[1] In 1992 trad een Europese richtlijn in werking die toezag op de relatie tussen de farmaceutische industrie en de arts/apotheker en het verlenen van gunstbetoon aan banden legde (het aanbieden van geschenken, luxe reizen etc.). De Europese wetgever probeerde daarmee te bereiken dat artsen hun taak bij het voorschrijven van geneesmiddelen volkomen objectief kunnen verrichten zonder te worden beïnvloed door financiële prikkels. Opmerkelijk is dat deze regelgeving ook toeziet op de relatie tussen de farmaceutische industrie en de apo-theker, terwijl de apotheker in de Nederlandse praktijk niet degene is die de geneesmiddelen voorschrijft of daar heel veel invloed op kan uitoefenen. Ik weet niet of ooit gedegen is onderzocht in hoeverre het voorschrijfgedrag beïnvloed wordt door gunstbetoon of financiële banden, maar de wetgever gaat daar wel van uit. Sterker nog: in de meeste gevallen is de mogelijkheid van ongewenste beïnvloeding al voldoende voor het opleggen van juri-dische maatregelen. [2]

De eeuwwisseling stond in het teken van marktwerking in de zorg. Als gevolg daarvan werd de geneesmiddelen-wetgeving opgeschoond. Zo mochten ook anderen dan apothekers eigenaar van een apotheek worden en was er zelfs het plan om de beroepenscheiding tussen huis-arts en apotheek maar helemaal af te schaffen, zodat ook de huisarts geneesmiddelen aan het publiek mocht afleveren.[3] Van dat laatste is het nooit gekomen. In de vernieuwingsdrift werd echter ook een artikel geschrapt op grond waarvan het de huisarts verboden was om financiële banden met een apotheker aan te gaan. De tegenhanger daarvan stond nog wel in de wet: de apo-theker mocht geen financiële banden met de huisarts hebben.[4] Een onderneming sprong in dit gat in de wet en richtte in Boxmeer een apotheek op, waarin een aantal lokale huisartsen participeerden. Zij mochten zich

niet met de bedrijfsvoering bemoeien, maar ontvingen wel een deel van de winst die met de geneesmiddelen- verkoop werd gemaakt. Formeel was het voor huisartsen immers niet meer verboden om financiële banden met een apotheek aan te gaan. De apotheek die werd geconfronteerd met deze nieuwe concurrent, heb ik bijgestaan met de stelling dat hier sprake was van oneerlijke concurrentie. De apotheek ving echter bot bij de voor-zieningenrechter, die wees op de onduidelijkheid in de wetgeving en vond dat dit toch vooral een taak was voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg (“IGZ”). IGZ dacht echter nogal verdeeld over deze kwestie. Aanvan-kelijk was de constructie goedgekeurd, maar later werden daar toch weer vraagtekens bij gezet. IGZ kwam echter niet in actie. Mogelijk werd de constructie, ondanks de bezwaren, binnen het ministerie gezien als een interes-sante nieuwe toetreder die voor een kostenbesparing (meer concurrentie) zou kunnen zorgen. Uiteindelijk had ik met de apotheek bij het hof wel succes. Het hof oordeelde: “de kans dat de huisartsen bedoeld of onbe-doeld de keuze van de patiënt voor een apotheek, welke keuze vrij behoort te zijn, beïnvloeden is objectief niet te verwaarlozen. Daarmee bestaat, dan wel dreigt, een reëel gevaar van belangenverstrengeling”. De Hoge Raad heeft deze uitspraak later bevestigd.[5] Ondertussen werd de nieuwe Geneesmiddelenwet in de Tweede Kamer behandeld en is vanuit diverse hoeken gepleit om de wet aan te scherpen. Deze aanscherping is er uitein-delijk ook gekomen in de vorm van artikel 11 Besluit Geneesmiddelwet: “Het is voorschrijvers en apotheek- houdenden verboden met elkaar rechtstreeks of indirect een overeenkomst of een andere vorm van samenwerking aan te gaan die tot gevolg heeft of kan hebben dat het ter hand stellen van UR-geneesmiddelen aan patiënten door andere overwegingen dan die van een goede genees-middelenvoorziening wordt beïnvloed”.

Betekent dat nu dat huisartsen en apothekers niet met elkaar samen mogen werken? Uiteraard niet. Zolang de “goede geneesmiddelenvoorziening” niet wordt aan- getast is veel mogelijk. De wetgever doelde hiermee aanvankelijk op farmacotherapeutisch overleg of andere professionele samenwerkingsverbanden. Er zijn na invoering van artikel 11 Besluit Geneesmiddelwet vele rechtszaken gevoerd over beweerde belangenverstren-geling, vaak in verband met apothekers in gezondheids- centra. Vrijwel al deze zaken zijn gestrand op het feit dat niet (voldoende) kon worden aangetoond dat de huisartsen financieel beter werden van de samen-

11Foliolum Juni 2013

werking. In een enkel geval werd toegestaan dat het geld dat een apotheker in een gezondheidscentrum bovenop de “gewone huur” zou gaan betalen in een speciale stichting werd gestopt, die dat geld gebruikte voor zorg- gerelateerde projecten en waarvan de huisarts financieel niet beter zou worden. Een geval waarin een huisarts aandeelhouder was van een onderneming die de apo-theek van zijn broer een lening had verstrekt werd door de voorzieningenrechter niet voldoende geacht voor een verbod. Daarnaast heeft de minister van VWS zich in het verleden op het standpunt gesteld dat een reële vergoeding mogelijk zou kunnen zijn wanneer een huis-arts als geneesmiddelen-uitdeelpost fungeert voor een apotheek. De praktijk blijft dus weerbarstig. IGZ lijkt niet de meeste prioriteit te stellen aan de behandeling van klachten over belangenverstrengeling, zolang de patiënt niet direct in gevaar dreigt te komen.

Opvallend is dat veel van dit soort zaken niet worden uitgeprocedeerd. Het is goed mogelijk dat apothekers het erbij laten zitten om financiële redenen of vanwege de relatie met de huisartsen. Daarbij zijn we aangekomen bij een ander belangrijk punt. In veel gevallen was de relatie tussen huisartsen en apothekers om diverse redenen al niet zo goed. Men gaat dan in het uiterste geval naar mogelijkheden zoeken om van de ander af te komen, met soms drastische consequenties. Een bekend voorbeeld uit de farmaceutische rechtspraak is de komst van een tweede apotheek in het kleine plaatsje Ruurlo met steun van de lokale huisartsen en zorgverzekeraar.[6] De zittende apotheker klaagde met succes de huisartsen, nieuwe apotheek en zorgverzekeraar aan. Hij kreeg tot aan de Hoge Raad gelijk en heeft uiteindelijk aanzienlijke bedragen aan schadevergoeding geïncasseerd. De les hieruit is, zoals met veel zaken in het leven, dat een goede relatie een hoop ellende kan voorkomen. Voorkomen is beter dan genezen.

Referenties1. art. 11 van de Wet regelende de uitoefening der geneeskunst (vervallen in 1997); art. 18 Besluit uitoefening artsenijbe-reidkunst2. art. 1 lid 1 zz Geneesmiddelenwet bestraft al het “in het vooruitzicht stellen” van voordelen, zie ook art. 11 Besluit Geneesmiddelenwet3. initiatief voorstel van 6 december 2001 van Tweede Kamer-leden Van Blerck-Woerdman, Oudkerk, Buijs en Van der Vlies (TK, vergaderjaar 2001-2002, 28 158, nr 2)4. art. 18 Besluit uitoefening artsenijbereidkunst5. HR 24 april 2008, LJN: BC1235 (rechtspraak.nl)6. HR 28 september 2007, LJN: BA4127

Niels van Steijn is advocaat en richt zich op het civiele- en bestuursrecht. Daarnaast heeft hij onder andere kennis opgedaan over het gezondheids- en farmaceutisch recht.


RedactioneelFarmacie en recht – een succesvolle tandem Prof. mr. Marie-Hélène Schutjens Lot Het kan raar lopen. Ik wilde Geneeskunde studeren, maar het lot bepaalde drie keer anders. Uiteindelijk ben ik afgestudeerd in het Nederlands recht. Hoe kwam dan toch farmacie erbij? Wederom is het leven een loterij. Veel mensen in mijn omgeving studeerden Farmacie. Mijn juridische scriptieonderwerp ontleende ik aan het Pharmaceutisch Weekblad dat iedere vrijdag op de mat viel: aansprakelijkheid en de bijsluiter. Ik rolde meteen na mijn afstuderen in een groot Europees onderzoek naar regelgeving op het gebied van de farmacie. Een betere start van mijn loopbaan kon ik me niet wensen. Het farmaceutisch recht bleek een zo breed en veelzijdig terrein, nog onontgonnen, interessant én met aan- knopingspunten in de zorg – uiteindelijk toch nog iets met medicijnen. Specialisatie en diversiteit In de jaren daarna ben ik me steeds meer op dit terrein gaan specialiseren. Na mijn promotie op het gebied van octrooirecht en geneesmiddelen ben ik advocaat geworden, daarna manager juridische zaken bij Nefarma, een brancheorganisatie van de farmaceutische industrie, en sinds zes jaar heb ik een eigen kantoor dat juridische adviezen geeft op het gebied van farmacie en zorg. Sinds 2000 ben ik bovendien één dag per week hoogleraar farmaceutisch recht. Inmiddels zijn er tijdschriften op het gebied van het farmaceutisch recht en is er ook een wetenschappelijke vereniging (www.vfenr.nl). Steeds meer studenten Farmacie doen ook rechten en rechten-studenten hebben belangstelling voor farmacie.Mijn les, en dus boodschap is: specialiseer je ergens in waar je hart ligt en doe kennis en ervaring op vanuit diverse perspectieven en posities. De benadering van een probleem – welke dat ook is – vanuit een brede blik op de wereld maakt je werk boeiender en leuker, en meestal ook succesvoller. Niets is zo fnuikend voor vooruitgang als ééndimensionaal denken en doen. Niet procederen maar praten Binnen de farmacie zijn er heel veel juridisch relevante onderwerpen: van octrooirecht tot aansprakelijkheid, van preferentiebeleid tot misleidende reclame, van counterfeit tot handelsvergunning. Diverse partijen zijn betrokken en worstelen daarmee: bedrijven, apotheken, ziekenhuizen, patiëntenorganisaties. Ik probeer daarbij te helpen door uit te leggen, handvatten te geven om met die regels om te gaan en daar waar nodig oplossingen te vinden. Ik werk vanuit de filosofie dat die oplossingen bij voorkeur buiten de rechtszaal moeten worden gevonden;

in dialoog en samenwerking komen tot heldere afspraken waarmee men verder kan. Dingen ingewikkeld maken en elkaar de tent uitvechten lossen vrijwel nooit iets op, omdat men uiteindelijk toch weer verder moet – ook met elkaar. Saai Dit boeiende veld breng ik ook zo veel mogelijk in de studie Farmacie. Een moderne apotheker moet een brede en reële blik hebben op de wereld waarin hij werkt of straks zal werken. De laatste jaren zien we steeds meer aandacht voor regels, over kwaliteit maar zeker ook over kosten. Deze regels komen niet uitsluitend meer uit Den Haag. Zo moet ook steeds meer rekening worden gehouden met contracten en beleid van zorgverzekeraars. Het is voor studenten Farmacie belangrijk om daarom een goede basiskennis te hebben en ogen en oren open te houden. En voor degenen die nog steeds denken dat juridische kwesties saai zijn: ik kom graag een keer een gastcollege verzorgen om het tegendeel te bewijzen. Er is bovendien nog een reden om vanuit Tilburg naar Groningen te komen.

Ik begon dit stukje met de loterij. 33 jaar na dato wil mijn dochter Geneeskunde gaan studeren. Ik vreesde wederom het lot. Maar tijdens het schrijven van deze bijdrage krijgt mijn dochter bericht dat ze niet hoeft te loten maar via decentrale selectie is geplaatst voor Geneeskunde in Groningen.


De farmaceut als criminalist of als crimineel? Prof. dr. Donald R.A. Uges

Een wetenschapper (m/v), zoals de farmaceut, en een criminalist, zoals de rechercheur, zijn beiden bezig met waarheidsvinding. De apotheker zoekt naar het ware geneesmiddel in de optimale kwaliteit, vorm en dosering voor de patiënt met zijn specifieke ziekte of aandoening. De rechercheur en de forensisch jurist onderzoeken of de verdachte de dader is van een criminele daad met daarbij het omschreven slacht-offer. De rechter zal uiteindelijk moeten bepalen of hij de aangeboden “waarheid” wettig en overtuigend vindt.

Hierbij moeten we bedenken dat, al doet iedereen zijn best, hij uitgaat van de kennis en overtuiging van dat moment. De waarheid menen we te kennen, maar volgens Einstein is de werkelijkheid slechts een hypo-these. Onze maximale waarheid zou dus gelijk moeten zijn aan de werkelijkheid. Helaas is echter de waarheid afhankelijk van religie, politiek, kennis en inzicht van dat moment en plaats. Het kan dus zijn dat wanneer de apotheker een geneesmiddel bereidt, aflevert, advi-seert en controleert, hij dat met de kennis van vandaag optimaal doet. Echter een paar jaar later zouden deze handelingen als foutief beoordeeld kunnen worden. Immers velen hebben vroeger penicilline bij griep aan-bevolen en antipsychotica bij een cocaïne-psychose.

Vroeger lagen we weken na een hersenschudding in bed, nu uren. Zelf heb ik in 1978 onder ede in een rechtszaak beweerd dat de zeer hoge concentratie van amitriptyline in het hartbloed van een slachtoffer niet met het leven verenigbaar is. Vijf jaar later stond in de internationale literatuur, dat alle patiënten op amitriptyline post- mortem altijd een zeer hoge concentratie hiervan in hart-bloed hebben door antemortem opslag in de hartspier en dat men dus femoraalbloed (uit de bovenbeen ader) moet nemen. Je ziet dat de apotheker als geneesmiddel- deskundige en als gerechtelijk deskundige, achteraf beoordeeld, fouten kan maken, maar die op het moment van handelen als juist worden gezien. De vraag is of de deskundige had kunnen of moeten weten, dat de interpretatie niet juist was en dit hem kan worden aan-gerekend. Onlangs werd een forensisch arts aangeklaagd, omdat hij het verschil tussen het Cocaïne Geagiteerd Delirium Syndroom (blijft vechten totdat hij erbij neervalt) en een cocaïne intoxicatie niet kende en de patiënt onder zijn toezicht in de politiecel overleed. Dit syndroom was twee jaar daarvoor in het N.T.v.G. beschreven. In de VS is een arts op de spoedpoli aan-geklaagd, omdat hij vergeten was vitamine B1 voor te schrijven aan een alcoholist.

Wat gebeurt er als je als apotheker vitamine-A-zuur aflevert aan een zwangere? Er is nu een discussie gaande tussen medische en farmaceutische gerechtelijke experts of het gebruik van een op recept voorgeschreven SSRI, zoals Prozac®, wel of niet de oorzaak kan zijn of als een verzachtende omstandigheid geldt, wanneer een verdachte iemand heeft vermoord, althans heeft gedood. De arts, apotheker en verpleegkundige kan een iatrogene fout begaan waarvoor hijzelf verantwoordelijk is. Moet dit niet, tuchtrechtelijk, civielrechtelijk en/of strafrechtelijk worden behandeld en wie bepaalt dat? Als een bejaarde Valium® krijgt, daardoor wankel op de benen staat, valt, een heup breekt, vervolgens wordt opgenomen in een ziekenhuis voor een heupoperatie; daarna vele weken in bed moet revalideren, daardoor een longontsteking krijgt en ten gevolge daarvan overlijdt, is dan de voorschrij-ver aansprakelijk? Wat te denken aan de zaak van twee jaar geleden, waarbij de arts ongecontroleerd fenpro- coumon in toenemende doseringen bleef voorschrijven en de apotheker zonder therapeutic drug monitoring deze tabletten ter hand bleef stellen en vervolgens de patiënte met deze tabletten haar moeder vermoordde en haar man vergiftigde. Bij de bekende zaak van Lucia de Berk, werd zij veroordeeld voor moord, mede omdat het NFI een te hoge concentratie kalium in het vitreusvocht (afgesloten oogbolvocht) had aangetoond. Deze uitkomst werd beschouwd als bewijs voor een letale toediening van kalium aan het slachtoffer. Ik heb het Hof er op kunnen wijzen, dat het monster pas vier dagen na de dood van het baby’tje was genomen en dat na de dood de kaliumconcentratie met de tijd stijgt door het ontleden van oogbolcellen. De gevonden kalium-concentratie was, na correctie van vier dagen post- mortem, helemaal niet afwijkend of verhoogd. Apo- thekers, artsen, dierenartsen en tandartsen kunnen natuurlijk met hun specifieke kennis en beschikking over de “juiste” middelen geschikte gifmoordenaars zijn. Hierbij valt te denken aan de “Perfecte Moord® “, waarbij nooit wordt gedacht aan, laat staan bewezen, dat het een gifmoord betreft. Veelal vallen seriemoordenaars nader-hand door de mand, omdat een goede moord naar meer smaakt. >>>


RedactioneelHet is eigenlijk onjuist dat we direct over moord spreken. Een moord is pas wettig een moord, als de rechter heeft uitgesproken dat het wettig en overtuigend een doodslag met voor bedachte rade betreft. Bij de dakgootmoord, heeft de verdachte onder venlafaxine iemand in koelen bloede om het leven gebracht. Was hij wel toerekenings-vatbaar? Was zijn handeling niet een bijwerking van een SSRI? Was het wel in koelen bloede? Was het slachtoffer niet van schrik overleden of door een ongeluk? Zelf werd ik als gerechtelijk deskundige ondervraagd over een mogelijke verkrachtingszaak waarbij het slachtoffer ketamine als “rape drug” had gekregen. De Officier van Justitie wilde weten wat de ketamine bloed- concentratie was op het moment van verkrachting. De advocaat betichtte mij dat ik het woord “verkrachting” uitsprak, immers verkrachting was niet bewezen, slechts seksueel contact.

Zoals ik al zei, kan een (tand-)arts zowel dader als slachtoffer zijn. Tijdens het rijden in een sportauto, slipte de auto en werd door één van de siergaten in het midden van het houten stuur een daar ingestoken vinger van de tandarts afgerukt. Een tandarts kan nauwelijks werken met negen vingers en deed derhalve beroep op zijn arbeidsongeschiktheidsverzekering om hem enige tonnen uit te betalen. In het potje met de afgerukte vinger zat ook lidocaïne, dat hij tijdens een behandeling met verdoving door een collega, toevallig op zijn eigen vinger had gekwijld. Mij als toxicoloog werd gevraagd, farmacokinetisch te berekenen, of dit verhaal überhaupt mogelijk zou kunnen zijn. Dit was absoluut onmoge-lijk. In hoger beroep werd deze tandarts echter alsnog vrijgesproken omdat het potje niet verzegeld was geweest en iedereen de lidocaïne had kunnen toevoegen (chain of custody).

Bij iedere zaak waarbij de apotheker als forensisch deskundige wordt opgeroepen, dient hij gebruik te maken van zijn farmaceutische, bio-analytische, farmaco- kinetische, farmacodynamische, toxicologische maar ook juridische kennis. Hij moet weten welke vergif-ten en verslavende middelen te verkrijgen zijn via de omgeving van de verdachte en op internet. De meeste gevallen zijn uniek (n=1) en vergen dus een zeer crea-tieve aanpak. Meestal zal de dader andere kennis hebben dan de toxicoloog. Sommige zaken zijn zo vreemd, dat je al snel geneigd bent te zeggen dat iets niet mogelijk is of niet voor de hand ligt. Een meisje had vijf bolle-tjes met joint (tabak en hasj) in haar eigen baarmoe-der gestopt en een ander had haar vagina met erwtjes gevuld en daarna dichtgenaaid, beiden om hun vriend aan te klagen. Als toxicologisch deskundige moet men onderscheid maken tussen strafrecht, civiel recht en patiëntenzorg. In strafrecht moet ondubbelzinnig wet-tig en overtuigend en met voldoende zekerheid (>95%)

worden aangetoond dat het om een vergiftiging gaat. Is dat het geval, dan moet hij bepalen waarmee het misdrijf is gepleegd, de hoeveelheid en de te verwachten effecten op dader en/of slachtoffer(s). Bij civiel rechtelijk onderzoek moet de rechter overtuigd zijn, dat een van de partijen voor meer dan 50% gelijk heeft. Dit zijn meestal geheel andere zaken. Een moeder kan haar kind vergiftigen voor aandacht (Syndroom van Münchhausen by proxy). Hoewel het kind een groot risico op schade loopt, hebben we met de moeder te maken als een patiënte en niet met een crimineel. Iemand kan zich vrijwel nooit met succes beroepen op zijn verslaving bij crimineel gedrag (verkeer, agressie, verkrachting) om ontoereke-ningsvatbaar of onschuldig te worden verklaard . Toch heeft men hier vaak te maken met patiënten. Ik denk dat hierbij de oorzaak van de verslaving centraal moet staan. Nog problematischer wordt het als de apotheker of arts zelf verslaafd is. Dit is helaas een niet te onder-schatten probleem, zowel in het aantal (para-)medici, als de directe gevaar zetting voor patiënten. Het moge duidelijk zijn dat ook hier de apotheker een belang-rijke maar prudente rol kan hebben. Denk er wel aan: vermoeden is wat anders dan bewijzen. Weet welke neutrale rol je moet en kan spelen en vooral beseffen wat je niet moet doen of zeggen. Recht en farmaceut, blijft een uitdagende combinatie!u

Prof. dr. Donald R.A. Uges (Arnhem, 1947) behaalde in 1973 het apothekersexamen aan de RuG. Hij ontving daarbij de KNMP-stu-dentenprijs. In 1976 werd hij ziekenhuisa-potheker en hoofd van het laboratorium van de ziekenhuisapotheek van het Universitair Medisch Centrum Groningen.

In 1982 promoveerde hij aan de RuG. Hij behaalde achtereenvolgens de aantekeningen van toxicologisch onderzoeker en klinisch farmacoloog en staat in het Ned-erlands Register Gerechtelijk Deskundigen. Hij doceert Criminalistiek, Bioanalyse, Toxicologie, en Forensische ge-neeskunde aan de RuG en andere universiteiten. In 1997 werd hij gewoon hoogleraar in de klinische en forensische toxicologie. In 2000 werd hij Ridder in de Orde van Oranje Nassau, in 2003 gedecoreerd met the Irving Sunshine Award in Clini-cal Toxicology en in 2012 met de Prof. Jan Glerum Prijs, voor Post Universitair Onderwijs en in 2007 erelid van de KNPSV.In 2012 ging prof dr. Donald Uges met emeritaat, maar blijft colleges geven, promotor en optreden als gerechtelijk deskundige.


Bij het beoordelen van nieuwe geneesmiddelen is doelmatigheid van belang. Maar wat mag een gewonnen levensjaar eigenlijk kosten? Wat mag kwaliteit van leven kosten? Afgelopen zomer kwamen medicijnen voor de ziekte van Pompe en Fabry in het nieuws omdat ze niet kosten-effectief zouden zijn. Dit artikel gaat in op deze discussie. Verdienen wees-geneesmiddelen een “status aparte” in de farmaco-economie?

Grenzen aan zorgDe gezondheidszorg in Nederland wordt steeds beter. Hierdoor stijgen de gezondheid en de levensverwachting, maar ook de kosten [1]. De uitgaven aan zorg zijn de afgelopen jaren geëxplodeerd, van €47 miljard in 2000 tot € 90 miljard in 2011. Dit voelt elke Nederlander in zijn portemonnee: kostte de gemiddelde ziekenfonds-premie in 2005 nog slechts €30 per maand, in 2012 kostte de gemiddelde basisverzekering meer dan €100 per maand (figuur 1). Het wordt steeds duidelijker dat niet alle nieuwe geneesmiddelen “zo maar” in het basis-pakket kunnen. Maar hoe maken we dergelijke keuzes?

Kosten-effectiviteitHet College voor Zorgverzekeringen (CvZ) en haar Commissie Geneesmiddelen (CG) beoordeelt nieuwe geneesmiddelen volgens verschillende criteria. Deze criteria vinden grotendeels haar oorsprong in de “Trechter van Dunning” (figuur 2). Kosten-effectiviteit is één van de criteria voor toelating tot vergoeding. De kosten-effectiviteitsanalyse is ontwikkeld om een objectief en rationeel raamwerk te bieden om de keuzes van de CVZ te ondersteunen.

Bij een kosten-effectiviteits analyse worden de netto kosten per gewonnen levensjaar of per gewonnen “quality-adjusted life year” (QALY) geschat. De basis-formule is simpel, hoe ingewikkeld de onderliggende modellen en statistische rapportages ook zijn:

Kosten B – Kosten A Kosten-effectiviteit = --------------------------- Effecten B – Effecten A

Waarbij B de kosten en gezondheidseffecten van het nieuwe geneesmiddel zijn en A van de vergelijkende behandeling. Vaak is het nieuwe geneesmiddel effec-tiever, maar ook duurder. De kosten-effectiviteit van een nieuw geneesmiddel kan bijvoorbeeld €5,000 per gewonnen levensjaar zijn (erg goedkoop), maar ook €500,000 per gewonnen levensjaar (erg duur).

In het Verenigd Koninkrijk geldt al jaren een drempel-waarde van £30.000 per gewonnen QALY of levensjaar: het winnen van een levensjaar of QALY mag niet meer dan £30.000 kosten. In Nederland bestaat er geen afkap-punt. Er zijn wel suggesties: de Raad voor Volksgezond-heid & Zorg stelde €80.000 per QALY voor en het CBO €20.000 per gewonnen levensjaar. In een recent artikel gaven wij aan dat €50.000 per QALY een goed richtpunt is [2]. Dit komst overeen met het advies van de WHO om het afkappunt te zetten op 1-2 maal het modale inkomen per hoofd van de bevolking. >>>

Zijn weesgeneesmiddelen te duur? Dr. Stefan Vegter & prof. dr. Maarten Postma

Afdeling Farmacoepidemiologie en Farmacoeconomie, Rijksuniversiteit Groningen

Figuur 1. Bron: www.independer.nl

Figuur 2. De trechter van Dunning


RedactioneelWeesgeneesmiddelenEen weesgeneesmiddel is een geneesmiddel bedoeld voor de diagnose, preventie of behandeling van een zeldzame ziekte. In de EU geldt dit criterium ‘zeldzaam’ bij een prevalentie van niet meer dan 5 op de 10.000 personen. Voorbeelden van zeldzame ziekten zijn de ziektes van Pompe en Fabry. Weesgeneesmiddelen zijn vaak erg duur. Alglucosidase alfa voor de ziekte van Pompe kost €550 voor een flesje met 50 mg genees-middel (figuur 3). De dosering is 20 mg/kg lichaams-gewicht, eens in de 2 weken toegediend. De totale jaarlijkse kosten per patiënt liggen tussen de €400,000 en €700,000 per jaar. De kosten-effectiviteit werd geschat op €300,000-€900,000 per QALY voor patiënten met de klassieke vorm van Pompe en rond €15 miljoen per QALY voor de niet-klassieke vorm. Ook andere weesgeneesmiddelen zitten vaak ver boven elk redelijk afkappunt voor kosten-effectiviteit [3].

Ethische overwegingenTen eerste is het belangrijk om te beseffen dat beslissingen nooit alleen op basis van kosten-effectiviteit gemaakt worden. Sildenafil (Viagra) voor behandeling van erectiestoornissen is bijvoorbeeld kosten-effectief, door een aanzienlijke winst in de kwaliteit van leven. Toch wordt het niet vergoed vanwege twijfels of het noodzakelijke zorg betreft en de angst voor misbruik. Vergoedingsbeslissingen zijn uiteindelijk politieke keuzes. Dit is ook een reden waarom er in Nederland geen kosten-effectiviteits drempel is, de politiek brandt hier zijn vingers niet aan.

Ten tweede wordt soms over het hoofd gezien dat kosten-effectiviteit niet alleen bepaald wordt door kosten, maar ook door effectiviteit. Dit speelt onder andere mee bij Alglucosidase alfa. Het is vooral de niet- klassieke vorm van de ziete waar een hoge kosten- effectiviteit opvalt: €15 miljoen per QALY! Bij het bestuderen van het rapport valt op dat het genees-middel bij de niet-klassieke vorm nauwelijks effectief is. Er is geen verbetering in de kwaliteit van leven. Het economische model schatte dat patiënten 15 jaar

behandeld moeten worden om mogelijk 3 maanden langer te leven [4]. Het niet vergoeden van een kosten-ineffectief geneesmiddel mag dan ethische vragen oproepen, het niet vergoeden van een nauwelijks effectief geneesmiddel is wellicht een stuk beter te begrijpen.

Ten derde lijken sommige fabrikanten creatief om te gaan met de regels voor weesgeneesmiddelen. Zo werd in 2011 het geneesmiddel amifampridine (Firdapse) voor de behandeling van het syndroom van Lambert-Eaton (zeldzame spierziekte) opgenomen voor vergoeding. Amifampridine wordt echter al meer dan 20 jaar als ziekenhuisapotheekbereiding gemaakt, tegen aanmerkelijk lagere kosten. De fabrikant van Firdapse, BioMarin, hoefde geen klinische studies te doen; deze waren al gedaan met de magistrale bereiding. Een ander voorbeeld is carglumaatzuur, al jarenlang in Nederland gemaakt als magistrale bereiding. Na registratie door de fabrikant Orphan Europe is het beschikbaar in pilvorm. De kosten zijn echter vele malen hoger, van €3,000 per jaar voor de magistrale bereiding naar €126,000 per jaar voor de geregistreerde pil. Het is de vraag of dergelijke geneesmiddelen hun hoge prijs waard zijn, aangezien de investeringen van de fabrikanten minimaal waren.

Hierboven staan enkele redenen waarom het misschien hard, maar wel noodzakelijk is dat ook dure weesgenees-middelen beoordeeld worden op kosten-effectiviteit. Maar er zijn ook redenen waarom weesgeneesmiddelen wél een ‘status aparte’ verdienen.

Een ethische overweging is dat mensen niet gestraft zouden mogen worden voor hun ongeluk een zeldzame ziekte te hebben. Ontwikkelkosten van nieuw genees-middel zijn hoog, daarom is het logisch dat bij zeldza-mere ziekten de kosten per patiënt hoger zijn. Bovendien is de budget-impact vaak kleiner dan bij vaak voor- komende ziekten.

Een tweede argument tegen stricte regelgeving is dat dit fabrikanten kan weerhouden te investeren in onderzoek naar zeldzame ziekten. Per definitie is van weesgenees-middelen weinig bekend over de pathofysiologie en mogelijke aangrijppunten voor geneesmiddelen. Soepelere regels over vergoeding van weesgeneesmiddelen kunnen onderzoek stimuleren, waardoor er hopelijk in de toekomst steeds betere geneesmiddelen worden ontwikkeld.

Een derde argument is de “rule of rescue”. De samenleving voelt een morele verplichting om mensen te redden van een zekere dood. De “rule of rescue” is niet exclusief voor geneesmiddelen. Voor een drenkeling op zee worden kosten noch moeite gespaard voor een

Figuur 3. Alglucosidase alfa voor de ziekte van Pompe. De totale jaarlijkse kosten per patiënt liggen tussen de €400,000 en €700,000 per jaar.


reddingspoging. Wanneer een kind gevangen zit in een brandend huis wagen meerdere brandweermannen hun leven om het kind te redden. Voor veel geneesmiddelen gaat de rule of rescue niet op: het gaat alleen om gevallen waar een zekere dood kan worden voorkomen. Statines, waarbij de kans op overlijden wordt verlaagd, komt daarom niet in aanmerking. Dialyse wel: zon-der dialyse zal een patient met nierfalen zeker sterven. De hoge kosten van dialyse (±€70,000 per jaar) en de hoge kosten-effectiviteit (>€100,000 per QALY) spelen daarom geen rol. Veel weesgeneesmiddelen vallen mogelijk onder de rule of rescue, het gaat namelijk vaak om zeer ernstige ziekten.

ConclusieMoet de samenleving opdraaien voor de hoge kosten van alglucosidase alfa en andere weesgeneesmiddelen? Zoals bij elke ethische kwestie is hier geen eenduidig antwoord op te geven. De uitkomst van de discussie afgelopen zomer was in ieder geval dat de geneesmiddelen voor de ziekte van Pompe en Fabry vergoed bleven, ondanks de hoge kosten en relatief lage effectiviteit.

Voor weesgeneesmiddelen is een stricte hantering van een kosten-effectiviteits drempelwaarde ethisch wellicht niet wenselijk, onder meer omdat het vaak zeer ernstige ziekten betreft. Een farmaceutisch bedrijf moet de onkosten van de ontwikkeling en productie van een middel tegen deze ziekten redelijkerwijs kunnen terugverdienen. Maar dit is geen reden om fabrikanten een carte blanche te geven. Een ongecontroleerd vergoedingssysteem of mazen in de wet werkt misbruik in de hand. Gezien de almaar stijgende zorg-kosten is dit onwenselijk. Een belangrijke voorwaarde kan transparantie in de ontwikkelingskosten en prijsstelling van weesgeneesmiddelen zijn. Dit is niet één-twee-drie geregeld, omdat de prijs niet altijd rechtstreeks voort-vloeit uit de ontwikkelingskosten voor één specifiek product. Gesteld kan worden: goedkoop als het kan, en alleen duur als het moet.

Referenties1. Pomp M. Gezond en actief ouder worden: de maat-schappelijke baten van healthy aging onderzoek. Rapport i.o.v. het UMCG. 2011.2. Rozenbaum MH, Sanders EA, van Hoek AJ, Jansen AG, van der Ende A, van den Dobbelsteen G, et al. Cost effec-tiveness of pneumococcal vaccination among Dutch infants: economic analysis of the seven valent pneumococcal conjuga-ted vaccine and forecast for the 10 valent and 13 valent vac-cines. Bmj 2010;340:c2509.3. Vegter S, Rozenbaum MH, Postema R, Tolley K, Postma MJ. Review of regulatory recommendations for or-phan drug submissions in the Netherlands and Scotland: fo-cus on the underlying pharmacoeconomic evaluations. Clin Ther;32(9):1651-61.4. http://www.cvz.nl/binaries/live/cvzinternet/hst_content/nl/documenten/rapporten/2012/rpt211-ziekte-van-pompe.pdf.

Facultair

Foliolum Juni 201318

Op een winterse maandagochtend hielden we een interview met professor Bob Wilffert, hoofd van de basiseenheid Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg. Een druk bezette, maar zeker een zeer interessante man die ons met veel plezier en passie voor zijn werk vertelde waar hij zich allemaal mee bezig houdt en hoe dat zo gekomen is.

Professor Bob Wilffert heeft Farmacie gestudeerd aan de Gemeentelijke Universiteit in Amsterdam (tegenwoordig UvA), hij was een van de laatste der Mohikanen die dit nog heeft kunnen doen. Nadat hij zijn studie had afgerond, deed hij een promotieonderzoek in de preklinische farmacologie. Na voltooiing van

zijn promotieonderzoek, werd de studie Farmacie opgeheven. Dat hij zich in bijzonder gezelschap bevond tijdens zijn promotieonderzoek, werd duidelijk toen een copromotor van professor Wilffert de blockbuster Losartan ontwikkelde. Het onderzoek dat professor Wilffert in de onderzoeksgroep in Amsterdam had gedaan, vormde de basis voor deze grandioze vondst.

Naast het studeren was professor Wilffert ook actief als student bij de studievereniging “Luctor et Emergo”, de toenmalige studievereniging van Farmacie in Amsterdam. Ook is hij een jaar bestuurslid geweest. Hoewel hij zich zijn precieze bestuursfunctie niet meer exact kon herinneren, heeft hij er wel een leuke tijd gehad.

Het viel professor Wilffert op dat de studie Farmacie in Amsterdam enigszins verschilde ten opzichte van de studie in Groningen. In Amsterdam was de studie voornamelijk gericht op Fysiologie, Pathologie en Farmacotherapie. Hij ervoer dat tijdens zijn studie onderwerpen als Farmacotherapie en Fytotherapie de overhand hadden en dat er minder aandacht werd besteed aan Farmaceutische Analyse en Technologie.

Het klinisch denken kan hij elke dag nog toepassen

in de praktijk. Door zijn werkervaring in diverse farmaceutische sectoren heeft hij vele facetten van de farmacie kunnen zien. Zo heeft hij bij Pharma Bioresearch mogen ruiken aan het vroege faseonderzoek. Tijdens zijn colleges probeert hij te laten zien hoe voorbeelden uit de kliniek verbonden kunnen worden aan onderzoeken die nu gaande zijn. Professor Wilffert is tevens hoogleraar aan de universiteit van Bonn. Om de titel “Privat-docent” te behouden, gaat hij eens per jaar naar Bonn om daar college te geven over Good Clinical Practice, medisch ethische zaken en basisprincipes van de klinische farmacologie.

Toen professor Wilffert hoofd was van de ziekenhuisapotheek werd de Tjongerschans, heeft een collega hem weten te verleiden om bij de RuG te komen werken, maar alleen op zijn voorwaarden. Dat hij werkzaam kon zijn binnen de ziekenhuisapotheek bij het UMCG om het contact met de kliniek te behouden. Bovendien haalt hij hier inspiratie uit bij het kiezen van bachelor- en masterprojecten voor studenten.

De projecten die momenteel lopen binnen de basiseenheid van professor Wilffert zijn voornamelijk gebaseerd op farmacogenetica. Aangezien hij werkzaam is voor de KNMP waarvoor hij de NHG-standaard met betrekking tot farmacogenetica moet bijhouden, is het van belang dat hiernaar veel onderzoek plaatsvindt, zeker omdat er vrij weinig bekend is over farmacogenetica. In de ziekenhuisapotheek waar professor Wilffert nog steeds werkzaam is probeert hij farmacogenetica meer in de praktijk te brengen.

“Het thuisfront vindt dat ik het te druk heb.”

Het klinkt alsof het leven van professor Wilffert tamelijk druk is. Wanneer je dit aan de familie Wilffert zou vragen, zouden ze dat zeker beamen, alhoewel zijn 16-jarige dochter het niet per se nodig vindt dat haar vader vaker thuis zou moeten zijn. Zo lukt het hem niet om zijn normale vakantiedagen op te krijgen en maakt hij vaak lange dagen. Professor Wilffert beseft ook dat

Koffie...koffie...tijdProf. dr. WilffertFarmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg Redactiecommissie

Foliolum Juni 2013 19

het niet gezond is om zo’n druk leven te hebben. Daarom probeert hij voor de broodnodige variatie in zijn vrije tijd af en toe te badmintonnen. In de vakantie vindt hij het ook plezierig om boeken te lezen. Ook vindt hij het leuk om met zijn aquarium bezig te zijn, te tuinieren en met zijn vrouw aan golf te doen.

‘‘Meer de nadruk op rol van apotheker als zorgverlener’’

Professor Wilffert gaf aan dat er binnen de opleiding meer nadruk op de rol van apotheker als zorgverlener zou mogen komen liggen, vooral in het begin van de studie, zodat Farmaciestudenten een duidelijker beeld kunnen vormen wat het voor hen betekent om later zorgverlener te zijn. Wanneer studenten merken dat communicatie en empathie niet hun sterkste punten zijn, kunnen ze hierna eerder beslissen of ze daadwerkelijk verder willen met de studie om vervolgens iets anders te gaan doen dan openbare farmacie of dat ze beter een volledig andere studie kunnen doen. Aan de andere kant vindt hij het wel van belang dat de studenten een redelijke kennis bezitten over farmaceutische analyse, omdat dit later van pas kan komen bij bereidingsprocessen. Het is dus belangrijk om een goede balans te zoeken.

Masterstudenten tonen vaak interesse in het volgen van een masterproject bij de basiseenheid van professor Wilffert. De boodschap die hij ze vervolgens meegeeft, komt erop neer dat ze vooral een keuze moeten maken die bij de student als persoon past.

Als je uiteindelijk een goede keuze weet te maken, kun je hele plezierige herinneringen over houden aan je masterproject. Als je als student weet dat je later zorgverlener wil worden en als je verder geïnteresseerd bent in communicatie met patiënten, geneesmiddelbijwerkingen en medicatiebeleid, ben je op het goede adres bij Farmaceutische Therapie & Farmaceutische Patiëntenzorg. Er is bovendien veel overlap met de basiseenheid Farmaco-epidemiologie en Farmaco-economie, doordat farmacotherapie vaak epidemiologische onderzoeken vereist. Bovendien wordt vanuit de ziekenhuisapotheek bekeken hoe de therapie door middel van farmacogenetica beter kan worden om uiteindelijk tot een goede geïndividualiseerde therapie te komen. Het is belangrijk dat farmacogenetica steeds meer wordt toegepast bij het individualiseren van de therapie.

Facultair


Student in het buitenland Evianne van der Kruk

Parijs

Bonjour, mes ami(e)s !

Parijs is de stad van de amour, een metropool van wereldniveau en bovendien mijn woonplaats voor vier maanden! Elke ochtend loop ik naar het Metrostation “Charle de Gaulle – Etoile”, oftewel de Arc de Triomph. Vanaf daar reis ik via de Eifeltoren naar het hoofd- kantoor van de “Organisation for Economic Co- operation and Development” (OECD).

Dit is een internationale organisatie die verge- lijkingen maakt tussen landen op gebied van economie, gezondheidszorg, onderwijs, belasting en vele andere ge-bieden. Het OECD produceert voornamelijk rapporten die beleidsmaking in landen kunnen ondersteunen. Bij het OECD verzamel ik gegevens voor mijn masterproject dat ik volg bij de vakgroep Klinische Farmacologie, UMCG. Ik onderzoek of het mogelijk is om de kwaliteit van voorschrijven in de eerstelijnszorg in verschillende landen te meten.

Het is een lastige, maar leuke taak om allerlei data uit 30 landen te verzamelen. Elke dag ben ik bezig met mailen en bellen naar het buitenland. Contact leggen met zoveel landen in één keer is niet gemakkelijk, want niet ieder-een spreekt (goed) Engels of wij hebben simpelweg niet het goede e-mailadres te pakken. Daarom vind ik het fantastisch als ik met een land wel een goed contact kan opbouwen.

Iedereen in het gebouw waar ik werk, loopt tegen dezelfde soort problemen aan. Mijn collega’s hebben gelukkig allerlei nationaliteiten. Zij helpen mij soms met Koreaanse e-mails of Zweedse teksten en ik help hen op mijn beurt als zij wat uit het Nederlands vertaald willen hebben. Ook zijn al die nationaliteiten leuk om meer over een andere cultuur en politieke ideeën te weten te

komen. Een collega uit Chili is tegen abortus en een Italiaanse brengt altijd lekkere koekjes mee uit Venetië.

Het OECD wordt wereldwijd erkend als een belang-rijk orgaan dat betrokken is bij het maken van beleid. Daarom vinden er hier vele seminars en congres-sen plaats die goed bezocht worden. Ook belangrijke politieke figuren van over de hele wereld zijn aanwezig op dit soort bijeenkomsten. Zo heeft François Hol-lande hier gesproken over de economische crisis en Shimon Peres (president van Israël) heeft een speech gegeven voor alle mensen die werken bij het OECD.

De werktijden hier in Parijs zijn anders dan ik gewend was in Nederland. De meesten beginnen om 10.00 uur, hebben om 12.30 uur pauze (tot wel 14.30 uur!) en gaan om 18.30 uur pas naar huis. In de lange pauzes eet ik daarom vaak met andere stagiaires een heerlijke warme maaltijd in de kantine of een groot stokbrood in het park. Deze grote middagmaaltijden zorgen er meestal voor dat ik ’s avonds niet meer zoveel honger heb.

Op donderdagavond na het werk gaan de meeste door naar een fenomeen genaamd “After-work Party”. Zo’n party begint om 19.00 uur en eindigd als de laatste metro niet meer rijdt. Het liefst ga ik naar de Bizz’art, want daar speelt altijd een geweldige soulband. Maar gewoon een drankje doen in de studentenbuurt op Rue de Mouffetard is ook erg gezellig. Met dit heerlijke weer wordt er ’s avonds vaak nog even gepicknicked bij Tracadero waarvan je de Eifeltoren goed kan zien.

Zelf ben ik elke maandagavond te vinden op een dans-school in de wijk Belleville. Hier krijg ik in de Franse taal salsales. Dit is af en toe hilarisch, omdat ik niet altijd begrijp wat de leraar in het Frans bedoelt en hij niet zo goed Engels kan. Een dansvriendinnetje van mij spreekt


gelukkig wel goed Engels en vertaalt af te toe wat de leraar uitlegt. Zij is een echte ‘Parisienne’ waarmee ik vaak op stap ga en wie mij allerlei leuke tips geeft om te doen in Parijs.

Tot nu hoefde ik mij nooit te vervelen in het weekend, want ik heb altijd bezoek uit Nederland gehad. Al mijn vrienden en vriendinnen uit Nederland kunnen zeer gemakkelijk met de Thalys in Parijs komen. Ik laat ze dan vaak de stad zien en de leuke plekjes die ik hier al gezien heb, zoals een internationale marché genaamd “Enfant de Rouges” waar je heerlijk kan eten of de moskee bij “Jardin de Pants” waar je lekker thee kan drinken. Afgelopen weekend heb ik zelfs met vriendinnen heel Parijs door gefietst om de Arc de Triomph, de Sacre Coeur, de Notre-Dame, het Louvre en de Eifeltoren te bewonderen, zonder te verdwalen!

Vanaf nu heb ik nog één maandje de tijd om de laatste dingen in Parijs te bekijken. Er staan nog een paar tentoonstellingen en parken op mijn lijstje van dingen die ik nog wil doen. Misschien nog één keer shoppen op “Rue de Rivoli” en dan zal ik eind mei terugkeren naar Groningen om daar mijn verslag te gaan schrijven over mijn masterproject.

A bientôt a Groningen!


Facultair

Promotie: Ms. A.M.T. Schippers, 14.30 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenPromotor(s): prof. K. PoelstraFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Leverfibroseremmende signaalstoffen wellicht bruikbaar als therapie Het onderzoek van Marlies Schippers geeft verrassende inzichten in het ziekteproces van leverfibrose. Haar bevindingen zijn op termijn goed bruikbaar bij het ontwikkelen van een therapie voor deze ernstige ziekte.Leverfibrose is een chronische ziekte die wordt gekarakteriseerd door een zeer grote ophoping van litteken-weefsel. Dat weefsel ontstaat in de lever als gevolg van schade door toxische stoffen zoals alcohol, virussen, vetten en sommige geneesmiddelen en verstoort de structuur van de lever en daarmee zijn functioneren. Het proces dat hieraan ten grondslag ligt is complex en het duurt vaak jaren voordat de ziekte klinisch tot uiting komt. Vaak is op het moment van diagnose het wegnemen van de oorzaak niet meer voldoende om deze progressieve ziekte te stoppen, wat uiteindelijk zal leiden tot de dood. Tot op heden is er geen therapie beschikbaar en is een levertrans-plantatie de enige mogelijkheid, met alle problemen van dien.Het doel van het onderzoek van Schippers was om de rol van verschillende signaalstoffen in het ziekteproces te onderzoeken. Zij veronderstelde dat het ziekteproces zo lang duurt omdat er veel remmende signalen zijn die het proces in balans houden. Mogelijk zijn deze lichaamseigen signaalstoffen te gebruiken voor therapie.Schippers beschrijft in haar proefschrift hoe bepaalde prostaglandines en cytokines tegengestelde effecten hebben in de verschillende fasen van de ziekte. Prostaglandine E2, Interferon γ en alkalische fosfatase in de zieke lever stimuleren in de vroege fase het wondgenezingsproces, terwijl ze in latere fases de vorming van litteken-weefsel juist remmen. Deze signaalstoffen regelen een fijn samenspel van verschillende celtypen waarbij bepaalde ontstekingscellen (macrofagen) een belangrijke rol blijken te spelen.

Marlies Schippers (Rheden, 1978) studeerde farmacie aan de RUG, waar zij haar promotieonderzoek uitvoerde bij de onderzoeksschool GUIDE. Het werd gefinancierd met een NWO Vici-beurs van haar promotor Klaas Poelstra. Schippers is inmiddels geëmigreerd naar Aruba.

Actors in a dynamic scene. On the interplay between macrophages and local mediators in the fibrotic liver The research of Marlies Schippers has provided new insights into the complex process of fibrogenesis which is very important for the development of a therapy for this serious disease. During liver injury by for instance toxins, autoimmune diseases, or genetic disorders, damaged hepatocytes secrete various mediators that activate other hepatic cells. While a short, inflammatory response is beneficial to restore liver architecture, uncontrolled continuation of this process may lead to liver fibrosis. Liver fibrosis is characterized by an abundant deposition of scar tissue. The signals to terminate this process fail and progressive scarring of the liver leads to hepatocellular dysfunction and finally death. Up to now fibrosis is untreatable, partly due to complex cell-cell interactions. Prostaglandins and cytokines regulate all kinds of biological processes in the body. The thesis of Schippers shows that these mediators are not just ‘good’ or ‘bad’ during fibrosis but they act differently in different phases of disease. Her data show that Prostaglandin E2, Interferon γ and alkaline phosphatase in the liver stimulate wound healing in the acute phase of fibrosis, yet they attenuate this disease is in its chronic phase. This dynamic response might be the result of a different cellular composition in both phases. Most importantly, Schippers found that macrophages appear to be able to transform into different cell types with sometimes opposing activities and this transformation appears to be affected by prostaglandin E2 , interferon γ and alkaline phosphatase. This change in scene appears to affect the activities of all players.

Promovendus

Gefeliciteerd met de promotie!


Hallo allemaal,

Ik ben Arjen Wolterink. In 2009 sloot ik na ruim 7 mooie jaren mijn studententijd in Groningen af. In die tijd werd ik heen en weer gegooid tussen verschillende carrièrepaden binnen de farmacie.

Mijn eerste gedachte was om onderzoek te gaan doen naar nieuwe geneesmiddelen. Het leek me fantastisch om hiermee een bijdrage te kunnen leveren aan de wereld. Het practicum celbiologie maakte echter korte metten met deze gedachte. Het laboratorium was duidelijk niets voor mij.In 2006 kreeg ik de kans om stage te lopen bij Solvay Pharmaceuticals (nu Abbott) waar ik heel veel heb geleerd en ik ervan overtuigd raakte dat de industrie voor mij de juiste plek was. Met name de grote verscheiden-heid aan functies en het werken in een grotere organisatie sprak mij erg aan.Uiteindelijk kreeg ik tijdens mijn laatste stage in Hellevoetsluis een uitdagende baan aangeboden als gevestigd apotheker. Hierdoor kwam ik terecht op de plek waar ik nooit rekening mee had gehouden: de openbare apotheek.

Na een ruim een jaar in de apotheek had ik het eigenlijk wel gezien. Ik wilde meer variatie en ook buiten de dorpsgrenzen van Hellevoetsluis samenwerking zoeken. Bovendien vond ik zorg verlenen een dankbare activiteit, maar gaf het mij niet de energie die ik nodig heb om gemotiveerd te blijven.

Zo kwam ik in 2010 bij Accord Healthcare terecht, waar ik de functie van Manager Intramuraal kreeg. Accord leverde op dat moment nog geen geneesmiddelen aan ziekenhuizen en het was de bedoeling dat ik daar verandering in zou brengen. Je kan je misschien voor-stellen dat een commerciële omgeving niet de meest voor de hand liggende omgeving is voor een apotheker, dus dat was nog een hele uitdaging. Hoewel de meeste taken vanaf het begin af aan goed gingen moest ik erg wennen aan verkoopactiviteiten. Je bent immers apotheker en je wil graag een inhoudelijke discussie aan gaan met je klanten. Een verkoopgesprek is natuurlijk compleet anders.

Om wat commerciëler en klantgerichter te leren denken, ben ik in 2011 begonnen met de cursus NIMA Business Marketing B. Een absolute aanrader voor apothekers die het farmaceutisch bedrijfsleven in willen.

In 2011 en 2012 maakte Accord een professionali- seringsslag. Wij groeiden van 4 naar 25 landelijke kantoren en elk kwartaal werd een Europese vergadering belegd om elkaar op de hoogte te houden van de vorderingen.

Dit was voor mij als jonge apotheker natuurlijk een heel gunstige situatie, want je groeit mee met het bedrijf en krijgt zo kansen die je niet krijgt wanneer je bij een ouder bedrijf aan de gang gaat. Je praat voortdurend met je Europese collega’s, die vaak vele jaren ervaring hebben en die je allemaal kunnen helpen om je te ontwikkelen.De combinatie van internationaal, marketing/sales, inhoudelijk en algemeen management zorgt ervoor dat voor mij geen werkdag hetzelfde is, wat de werkzaam-heden spannend houdt.

Ik hoop dat ik jullie een beetje een idee heb kunnen geven over mijn carrière na de studie farmacie. Voor studenten die nog twijfelen over een functie in de farmaceutische industrie: kijk eens goed naar wat er allemaal mogelijk is. Op elk moment zijn er vele vacatures op het gebied van regulatory en medical affairs, QA en productie, maar ook in marketing en sales. Je kan helemaal los gaan op je eigen specialiteit door voor een grote firma te gaan werken, maar misschien werk je liever voor een klein bedrijf waarin je all-round aan de slag kan. Kortom: voor ieder wat wils!

AlumnusArjen Wolterink


(Gênante) fotopagina


Pharmaciae Sacrum


Dit jaar heeft de carrièredag van Pharmaciae Sacrum haar eerste lustrum gevierd. Vrijdag 22 maart was de dag dat de vijfde carrièredag plaats vond. Alle deelnemers werden ’s ochtends verwacht in congrescentrum ‘Het Kasteel’. De dag werd geopend door de praeses van de commissie. Daarna volgden plenaire praatjes van de praeses van P.S., de directeur van onze opleiding, de Vereniging van Jonge Apothekers (VJA), deVereniging van Apothekers in opleiding tot Ziekenhuisapothekers (VAZA) en de Nederlandse Industrie Apothekers (NIA).

De verschillende verenigingen vertelden over wie zij waren en wat zij voor ons als (aanstaande) apothekers kunnen betekenen. Een leuk nieuwtje was dat er binnen de industrie apothekers een groep is opgericht speciaal voor de ‘jonge’ apothekers, genaamd STIP. Wil jij de industrie in, dan is het misschien idee om je bij deze groep aan te sluiten.

Na alle plenaire sessies was het tijd voor de workshops en bedrijfspresentaties. Ik zelf heb de workshops van de VJA en Flexon gevolgd. Tijdens de workshop van de VJA werd er op een interactieve manier gebrainstormd over manieren om als openbare apotheek vernieuwend te blijven, de patiënt zo goed mogelijk te helpen en ondertussen ook een zo groot mogelijke omzet te draaien. Flexon is een detacheringbedrijf wat zich richt op apothekers en apothekersassistenten in het oosten van dit land. De workshop van Flexon had echter niet veel met het bedrijf zelf te maken, maar ging over wie jij was en hoe jij dit naar anderen toe overbracht. Je kon bijvoorbeeld de ambitie hebben om leiding te geven, maar dit niet uitstralen naar anderen. Tijdens deze work-shop heb ik de nodige zelfkennis opgedaan.

Aan het eind van de middag was er de keuze tussen nog een workshop of bedrijfspresentatie of speeddaten. Mijn keuze ging uit naar de speeddates. Dit houdt in dat je één op één met een bedrijf of keten gaat praten gedurende tien minuten. Ik heb mijn speeddates zeer nuttig bevonden.

De dag werd afgesloten met een Italiaans buffet en een goede borrel. Naast de workshops, speeddates en alle gezelligheid, waren de kledingstijl-stand en de CV check een echte hit. Kortom, het was een geslaagde dag. Ik zou zeggen: ‘op naar de volgende vijf carrièredagen!’

Op 27 maart was het weer zover voor de mannenactiviteit, de biercantus, een avond die in het teken staat voor liederen en bier. Om kwart voor 8 waren de banken in Villa Volonté gevuld met bijna 30 mannen, waarna het Praesidium de traditionele regels uitlegde die bij een biercantus horen.

Dat het Praesidium de regels streng handhaafde werd meteen duidelijk gemaakt door een gepaste straf te geven aan de enkeling die te laat was. Eindelijk konden de pullen gevuld worden en zette de Corona vol trots het P.S-lied in.

Hierna werden tal van andere Hollandse liedjes gezongen waarbij straffen uiteraard niet werden vermeden. Onder de straffen behoorde de koek-koek, met een doos over het hoofd zonder uurwerk de tijd proberen te raden, de Congolees waarbij gestrafte zijn mond volledig rond het volle glas zet en dat achterover kiept en natuurlijk de NSB-er waarbij de corona onder tafel zit en de gestrafte de mannen met een gevulde pul aanwijst aan het Praesidium.

Daarna was het tijd voor een pauze waarbij er gelegen- heid was om een paar worsten achter de kiezen te werken, die werden uitgedeeld door de in stijl geklede dames van het bestuur. Nadat de buiken waren gevuld nam de rivaliteit tussen de tafels toe en wilde men bewijzen dat men aan de beste tafel zat. Het Praesidium legde hiervoor gezamenlijke straffen op om tot een goed besluit te komen.

Na nog de nodige pullen bier en liederen te hebben gezongen kwam er uiteindelijk een einde aan deze onvergetelijke avond.

CarrièredagManon Snels

BiercantusEvert Jan Breman


Op donderdagavond 18 april vertrok er een bus richting Krakau met onze farmaciestudenten. Nadat de commissie hun zelf bedachte lied had laten horen, zagen enkelen het als slaapzang en anderen als startsignaal voor het begin van de slapeloze nachten. Voor beiden was de urenlange busrit voorbijgevlogen. Op de Poolse wegen werden we echter aangehouden met de vraag of we ons tolbewijs tevoorschijn konden toveren. De buschauffeur had zeker niet geprobeerd de tolwegen te mijden en bij toeval de tolpoort gemist. Dit resulteerde dan ook in een situatie zonder tolbewijs. Gelukkig was Claudia mee die als tolk heeft gefungeerd en ons uit de brand heeft geholpen. Met een kleine financiële tegenvaller kon-den we onze reis hervatten richting Krakau. Door het oponthoud duurde de reis wat langer dan de plan-ning toeliet en hebben we op vrijdagochtend het eerste bedrijvenbezoek aan Teva Pharmachemie gemist. Ook een tweede aanraking met de overheid mocht niet ontbreken. Hoe konden wij, naïeve studenten uit Groningen en buschauffeur, nou weten dat er geen bus geparkeerd mocht worden op de Main Square van Krakau.

Nadat iedereen zijn spullen naar het luxe hostel had gebracht kon de rondleiding door Krakau beginnen. Voor de mensen die bevooroordeeld waren, Krakau is zeker een mooie stad. De dagen dat we daar verbleven, stonden we in contact met een paar farmaciestudenten die ons graag de weg wilden wijzen. Later die avond hadden zij ook een feestje voor ons georganiseerd. Hun zelfgemaakte koekjes mochten niet onopgemerkt blijven. Fris en fruitig zijn we met Ernest (Poolse student) de volgende dag naar de Jagiellonische Universititeit gegaan. Na de rondleiding langs de labzalen vertrokken we naar de zoutmijn Wielick-za. Hier startte de rondleiding 150 meter onder de grond, wat ongeveer 400 treden afdalen betekende. De ondergrondse kathedraal was het meest indrukwekkend

om te zien. Na een heerlijk avondmaal zijn we terug-gegaan naar het hostel om ons klaar te maken voor de campusparty. Een feest als deze kan op het Zernike complex met geen mogelijkheid geëvenaard worden, want de swingende en dansende Polen zouden erg gemist worden.

Na een kort maar krachtige nacht stapten we in de bus naar Berlijn om het daar onveilig te maken. Alleen zou een busreis geen busreis zijn geweest als er geen intermezzo had plaatsgevonden met de politie, gelukkig liep het af met een sisser. Eenmaal aangekomen in Berlijn konden de vastzittende heupen, bij sommigen, na de busrit worden losgegooid tijdens de salsacursus.Na een relatief lange nacht werden er op maandag twee bedrijven bezocht. Bij het eerste bedrijf B. Braun, dat zich bezighoudt met de ontwikkeling en verkoop van medische en farmaceutische producn, kregen we een rondleiding van enthousiaste medewerkers. Na een goede lunch bij dit bedrijf, werden we verwelkomd door werknemers van Parexel. Parexel is een bedrijf dat zich bezighoudt met klinische studies, hierbij worden de patiënten 24/7 in de gaten gehouden. Zo mochten wij een patiënt zien die onder begeleiding koffie ging halen, een hele ervaring. Na deze intensieve en studiegerelateerde dag konden we in de avond naar twee verschillende clubs een afzakkertje nemen, of twee. Na een energieke stadstocht door Berlijn van gids Joris, gingen we later die middag een concentratiekamp bezoeken. ’s Avonds hebben we gedineerd bij de karaoke- bar, waarna we ons zangtalent mochten laten horen. Gelukkig hadden we vele nachtegaaltjes onder ons en sloegen we geen modderfiguur. Jammer genoeg was dinsdagavond onze laatste avond en zijn we op woensdagochtend weer richting het hoge noorden vertrokken. Uitgeteld zat iedereen in de bus, maar stuk voor stuk zeer tevreden over de fantastische BEC ’13.

Buitenland ExcursieIris de Jong

Pharmaciae Sacrum


Beste P.S.-er,

Graag stellen wij ons aan je voor als de Reglementen-commissie 2012-2013 van P.S. Deze commissie ziet erop toe dat de Statuten en Reglementen nagestreefd worden. Tevens houdt deze commissie toezicht op het handelen van het bestuur. In de Reglementencommissie zitten de huidige praeses en zijn/haar twee voorgangers. Ieder jaar, tijdens de Jaarvergadering, wisselt deze commissie. Op dit moment bestaat de commissie uit Gwenny Ver-stappen, Sophie Berends en Lotte Šebek. Eén van onze tradities is het organiseren van een 8-gangendiner door de huidige praeses voor de rest. Dit jaar heeft dit diner ook plaatsgevonden en hoewel we de laatste paar gangen nauwelijks nog op konden, was het erg gezellig. Hopelijk zal dit volgend jaar weer zo zijn!

Met vriendelijke groet,

de Reglementencommissie

Beste leden!

Wij zijn als commissie inmiddels al weer toe aan het organiseren van onze laatste activiteit, en hebben er al een drukke periode op zitten. Onze commissie, de Sur Sum Scutra (SSS), heeft dit jaar twee keer een symposium georganiseerd. Hopelijk hebben we je daar mogen begroeten. Binnenkort staat het Binnenlands Bedrijven Bezoek (BBB) op het programma: een leuke tweedaagse reis door Nederland waarbij verschillende bedrijven worden bezocht. De organisatie hiervan is in volle gang en we hopen natuurlijk dat jullie allemaal in augustus van de partij zijn!In onze antwoorden is een hint te vinden over de locatie van de BBB. Succes!

Fianne, Michael, Krista, Marjolijn en Robbert

1. Lievelingseten / beste kokHet super lekkere gerecht van Robbert met vis en rijst en saus2. Mooiste moment tot nu toeOns avontuur in de stroomversnelling in Center Parks3. Favoriete drankspel / grootste zuipschuitDit is duidelijk Marjolijn, met ons spelletje SSS’en4. Grootste blunderHet kwijt maken van een zeer belangrijk pasje tijdens het eerstejaarssymposium door Michael5. Meest serieuze commissielidFianne, zorgt tenminste dat er wordt vergaderd. Zonder Fianne is het alleen maar voetbal kijken.6. Grootste praatjesmakerRobbert, a.k.a. graziaman7. Vaakst te laatVerdwaald………………..Verdwaald ………………Bellen ………………… Michael is er8. Meest sportief en wat voor sport(en) danTENNIS!!!9. Favoriete bezigheidHet Duitse accent van onze sprekers imiteren

Reglementencommissie Sur Sum Scutra


Het is 1 mei 2013, over vijf dagen ligt ons laatste Foliolum bij de drukker, jeetje wat is de tijd snel gegaan. Alweer meer dan een jaar geleden werden wij aangesteld als Redactiecommissie en was het aan ons om een episch spel te gaan verzinnen. Dit epische spel mochten we voor het eerst tot uitvoering brengen samen met de EIK. En nu zijn we hier, negen maan-den, vier spelavonden en vele liters alcohol later. Er stond nog één spelavond op de agenda en wel met de nieuwe Redactiecommissie. Deze avond heeft gisteren plaatsgevonden, 30 april, de allerlaatste Koninginnedag, dubbel feest dus!

De avond begon toen Annelies, Rick en Niels zich bij Myrthe haar huis verzamelden. We waren uitgenodigd bij Anouschka thuis, die woont op kruipafstand bij Myrthe vandaan. Heel handig zo na Koninginnenacht. Met z’n vieren verplaatsten wij ons (kruipend) naar Anouschka toe, waar Anouschka en Britt al druk bezig waren met koken.

Ruben voegde zich niet veel later bij ons, want hij moest die dag nog uit Antwerpen komen. Marjolein kon er helaas niet bij zijn want die kwam pas zeer laat terug uit Kopenhagen. Hoewel we Marjolein zeer gemist hebben op deze heugelijke avond was het ook wel handig want nu was het vijf tegen vijf. Maar we lopen te ver op de feiten vooruit, want het eten moest eerst nog opge-geten worden. Pasta met spinazie en spekjes en als toetje tiramisu (!!!), met liefde gemaakt door Boy. Dit werd door allen zeer geapprecieerd, begrijpelijk natuurlijk.

Na dit heerlijke feestmaal was het tijd voor “Starlight Casino”. Al ver voordat het spel begon gingen de flauwe/seksistische/bitchy opmerkingen al flink over en weer, en dit werd lekker voortgezet tijdens het spel. De boel werd afgetrapt tussen Rick en Boy met een spannende ronde “Steen-papier-schaar”, welke gewonnen werd door Rick

toen hij de schaar van Boy verpletterde met steen.

De eerste challenge was “Rinus/Romana”, Rick koos ervoor om de Rinus uit te gaan voeren verderop in het spel. Dit onder luidt protest van zijn commissiegenoten die zich af vroegen of Rick wel zeker wist dat hij de Rinus uit wou voeren, en niet de Romana. “Sipke Boy” was de volgende challenge, hoewel het een aantal rondes echt heel goed ging, schoot Myrthe op een gegeven moment door onbekende redenen in de lach en daar gingen de eerste punten naar onze tegenstanders. Boy vond het wel een ego-boost om z’n naam zo vaak te horen in vijf minuten tijd.

Myrthe trok de volgende challenge: Ballontrappen, dus iedereen hobbelde naar beneden toe, naar buiten en bond een ballon om z’n enkel heen. Na het startsein begon iedereen wild naar elkaars ballonnen te trappen, het ging allemaal redelijk gelijk, ook al merkten sommi-gen dat hun conditie niet op peil was. Dus na een ruime time-out om weer op adem te komen, ging de chal-lenge verder en begonnen steeds meer mensen van team ‘Written in the Stars’ af te vallen. Totdat alleen Myrthe nog tegenover Boy, Hedy en Britt stond. Ondanks haar ijzeren doorzettingsvermogen, bleek het voor haar onbe-gonnen werk om van drie anderen te winnen. Opnieuw gingen de punten naar de nieuwe Redactiecommissie.

De volgende challenge, getrokken door Hedy, was iets minder intensief, namelijk “Babyfood”. Hoewel het inderdaad minder intensief was, was deze challenge behoorlijk vies, want Annelies en Niels hadden “Oma’s stoofschotel” gehaald. Wat blijkt, dat is niet te haggelen, dus Myrthe ging bijna over haar nek en opnieuw zagen we de punten aan ons voorbij gaan.

Ruben trok vervolgens de “Verval”-kaart dus we zagen al

Eten met... de nieuwe redactiecommissieRedactiecommissie

Pharmaciae Sacrum


wel waar de avond heen zou gaan. Anouschka trok “Flip Cup”, hiervoor moest haar kamer even omgebouwd worden, maar daarna konden we van start. Een cup flippen bleek voor Hedy nogal lastig te zijn, dus toen zij eindelijk haar bekertje rechtop had staan was bij ons iedereen al bijna geweest. Een machtige overwinning voor ons. Eindelijk, het werd wel tijd dat we wat punten binnen gingen halen.

Wij mochten dus draaien voor onze tegenstanders, maar omdat wij de beroerdste niet zijn was het tijd voor een adje solidair en wel met skittle wodka. Meerdere mensen hebben hier goede ervaringen mee dus dat werd heel hard toegejuicht…

Na een overwinning voor Annelies tegen Britt bij “Mr. Moustache”, trok Rick de Rinus eindelijk tevoor-schijn. Omdat meerdere leden van de nieuwe Redactie- commissie zeer druk met zichzelf bezig waren verloren ze deze challenge. Britt trok vervolgens “P.S. is mooi”, welke ook verderop in het spel gespeeld mocht gaan worden. Toen was het tijd voor de dropveterrace, Niels

tegen Evert Jan, alles zag er naar uit dat Niels zou winnen, E.J. liet namelijk zelfs nog zijn dropveter op de grond vallen (‘5 seconde regel’ en ‘bij Anouschka kun je van de vloer eten’), maar hij maakte een inhaalslag en versloeg Niels grandioos.

Rick mocht “Eye of the Tiger” uitvoeren, hij liet tijdens zijn uitleg van de challenge aan de rest weten dat ‘het spel gewoon door kan gaan anders komen we nooit klaar…’, oké Rick. Enige challenges later koos Ruben ervoor om ‘één’ het “Verboden woord” te maken. Hele goede keuze van Ruben, dat komt vast en zeker goed. Anouschka trok de “Langste adem” challenge, waar zij een nieuw record van 7.3 sec. neerzette, hier kon Ruben niet tegenop, mede omdat zijn techniek zwaar te wensen over liet.

Toen was het tijd voor “Maak de lyric af ”, Rick koos natuurlijk een liedje van zijn favoriete band One Direction. Wat blijkt, Boy luistert niet naar hun muziek en wist zich geen raad met dit hippe nummer. Gelukkig konden Myrthe en Annelies wel goed laten horen hoe ‘What makes you beautiful’ gezongen diende te worden. Het verboden woord was trouwens nog steeds één, en alle vertalingen daarvan, dus tijdens deze ronde zijn er een aantal rake klappen gevallen. Boy koos vervolgens ‘Satellite’ van Lena voor Rick, dit was ook geen succes dus geen punten in deze ronde. Vervolgens mochten beide preasidi de “Oude kous” uit gaan voeren, de winnaar was Boy. Wat bleek nou, ‘hij weet wel hoe hij vrouwen uit de kleren moet krijgen’, kijk dat had hij niet verteld, unfair advantage…

Tijd voor “Pointing game”, simpele challenge zou je denken, nou dit keer dus niet. Tot twee keer toe was het aantal vingers gericht op Boy en Rick gelijk. Uiteindelijk was er een team die wat slimmer na begon te denken en


toen wezen er opeens vijf vingers naar Boy tegenover vier naar Rick, punten voor ons! Hierna volgde “Beschui-ten en fluiten”, waarbij de manier waarop Myrthe haar beschuit consumeerde als ‘zeer charmant’ werd bestem-pelt. Misschien was dat de reden wel waarom er bij haar geen noot te horen is geweest. De punten gingen dus helaas naar de tegenstanders.

Britt melde hierna dat haar zusje zichzelf buiten had gesloten, zij ging ons dus verlaten, maar niet voordat we een serie aan prachtige groepsfoto’s hadden genomen. Na dit mooie intermezzo was het tijd voor “Snoep- happen”, Rick vond dit schijnbaar zo leuk dat hij zich-zelf als vervanger voor Ruben aanbood. Maar goed ook, want hij hapte negen toffees uit het water in 30

seconden. Hier kon Anouschka niet aan tippen met vijf toffees. De avond werd afgesloten met “Zap de neger”, gewon-nen door team ‘Written in the Stars’ en “Ventje sjouwen”, ook gewonnen door ons. Hoewel het ventje sjouwen niet helemaal evenredig verdeelt was aangezien Niels en Evert Jan degenen waren die moesten sjouwen, maar dat terzijde, want wij hadden de punten hard nodig.Uiteindelijk mocht het allemaal niet baten want we hebben nog steeds verloren met 20 tegen 25. Niet de grootste nederlaag die we ooit geleden hebben, maar toch jammer dat we weer verloren hebben.

Tegen enen hebben we het feestje nog even naar de stad verplaatst, waar Koninginnedag nog lekker doorgevierd werd, een goede afsluiting van een zeer mooie avond.

P.S. Agenda

Juli 30 - t/m 09 - IPSF World Congress

Juni 01 - Eerstejaarsactiviteit der K.N.P.S.V.03 - STOF-vergadering04 t/m 07 - ISCOMS04 - Jaarvergadering P.S.11 - P.S.-borrel

14 - Functionarissenborrel der K.N.P.S.V.15 - Sportdag der K.N.P.S.V.18 - EJC-feest21 t/m 23 - JAK-weekend29 - Alumnidag

Pharmaciae Sacrum


Voor ons zit het bestuursjaar er al bijna weer op, het is voorbij gevlogen. Vijf nieuwe, enthousiaste mensen staan dan ook al te trappelen om te beginnen met hun jaar. Ook wij begonnen vol enthousiasme aan ons bestuursjaar. In dit jaar hebben we veel mogen beleven en hebben we ook veel mogen leren. Een jaar dat niet altijd gemakkelijk is gebleken, maar door goed samen te werken kan er toch veel bereikt wor-den. We hebben ook veel plezier met elkaar mogen beleven en ik kan dan ook niet anders zeggen dan dat ik er drie hele goede vrienden aan over heb gehouden.

In april begon voor ons de inwerktijd. Bestuur Berends leerde ons alle feiten, tradities en gebruiken van Pharmaciae Sacrum. Tijdens het inwerkweekend hebben we ook elkaar beter leren kennen. Tijdens dit weekend werden tevens de eerste kaders van het beleidsplan gezet, met behulp van het 130e bestuur. Een beleidsplan schrijven over een vereniging waar je nog weinig van weet, bleek vrij lastig. Ideeën en idealen zijn niet altijd makkelijk te verwoorden, of blijken niet altijd realistisch te zijn. Toch hebben we een aantal punten in ons beleidsplan gezet die we ook daadwerkelijk waar hebben kunnen maken.

Zo vonden, en vinden wij nog steeds, dat het belangrijk is om eerstejaars in het begin van hun studie enthou- siast te maken voor P.S. In september hebben we dan ook alle nieuwe studenten met zoveel mogelijk enthou-siasme proberen te ontvangen en hebben we ze duidelijk geprobeerd te maken wat P.S. voor hen als student kan betekenen. Het jaar viel vrij klein uit, er waren 119 studenten lid geworden van P.S. Toch hebben we

op verscheidende activiteiten verschillende eerstejaars studenten mogen begroeten. In november was de opkomst voor de Hooghoudt Eerstejaarsexcursie dan ook vrij hoog. Hopelijk zal de opkomst voor de Mediq Eerstejaarsactiviteit die dit collegejaar nog zal plaats-vinden net zo hoog zijn.

Aan het begin van ons jaar hadden we bedacht dat er tijdens de boekverkoop meer of makkelijker promotie gemaakt kan worden middels het verstrekken van maandagenda’s. Er wordt daarom tegenwoordig een maand-agenda bij de boekenverkoop uitgedeeld. Recentelijk hebben we, in samenwerking met de Multi Media Commissie, zelfs een gedrukte maandagenda ontwikkeld, die bij de vorige boekverkoop voor het eerst is uitgedeeld. Op deze manier hopen wij nog meer leden van P.S. te bereiken en te enthousiasmeren voor activiteiten.In ons beleidsplan hebben we tevens geschreven dat er op bepaalde vlakken samen wordt gewerkt met de opleiding, o.a. de Tweedejaars Excursie en de bijlessen. In oktober is opnieuw samengewerkt met de opleiding en is er voor de tweede keer de Tweedejaars Excursie georganiseerd. Deze excursie was geïntegreerd in het vak Organische- en Biosynthese. Naast deze excursie zijn dit jaar ook alle symposia van P.S. geïntegreerd in vakken, wat ten goede is gekomen aan de opkomst voor deze stu-diegerelateerde activiteiten.

Naast deze al bestaande studiegerelateerde activiteiten hebben wij gekeken naar de mogelijkheden voor het aanbieden van lessen voor het verbeteren van de Engelse taalvaardigheid. We hebben helaas geconstateerd dat de

Jaarverslag van de ab-actis der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”Margot van der Zee


lessen vrij duur uitvielen in verhouding tot de animo. De bijlessen voor de vakken Farmaceutische Analyse A en Organische- en Biosynthese waren echter wel een succes. Het aantal studenten dat het hertentamen FA-A heeft gehaald lag aanzienlijk hoger bij de mensen die bijles had gevolgd bij P.S. dan onder de overige studenten. Aange-zien de bijlessen een succes zijn gebleken is besloten om ook komend jaar weer bijlessen te organiseren.In oktober heeft er een speechworkshop, die is opgezet door het 130e bestuur, plaatsgevonden. Een leuke groep heeft meegedaan en de workshop was erg leerzaam. Veel studenten zijn van mening zijn dat dit soort vaar-digheden weinig worden aangeleerd en getoetst tijdens de studie Farmacie. Wij zijn van mening dat dergelijke activiteiten een nuttige toevoeging zijn op het hui-dige activiteitenprogramma. Wellicht kunnen er in de toekomst meer van dergelijke activiteiten worden georganiseerd als er genoeg animo voor is.

Commissies zijn een belangrijk orgaan van de vereniging. We vinden het dan ook belangrijk dat er met betrekking tot het vormen van commissies zoveel mogelijk trans-parantie is. We hebben getracht om mensen die interesse hebben getoond en die niet voor commissies gevraagd zijn, een reactie te sturen. Hierin is de geïnteresseerde bedankt voor het tonen van interesse en is vermeld dat ze niet gekozen zijn voor de commissie, ook is hierin aangegeven dat men zich niet bezwaard hoeft te voelen om opnieuw een interessestrookje in te leveren. Tevens hebben we geprobeerd om opener te zijn over het vormen van het bestuur, door het sturen van een leden-mail met daarin een vermelding dat iedereen met inte-resse voor besturen dit kon laten weten via de e-mail of door het door te geven aan één van ons. Studenten die commissie hebben gedaan of op een andere manier actief zijn geweest krijgen punten voor het Studie Actief Certificaat. Wij zijn van mening dat het SAC een waardevolle toevoeging is aan het CV. Daarom hebben we besloten om actief de punten van

iedereen die deze verdient bij te houden. De aanwezig- heid van symposia is tevens in dit nieuwe bestand verwerkt. Na decharge van commissies en de afloop van symposia wordt het bestand bijgewerkt. Leden zullen in de toekomst niet meer het SAC aan hoeven te vragen, maar het zal actief verstrekt worden bij de masteruitreiking. Tevens hebben we het uiterlijk van het SAC, nadat vorig jaar ook de puntentelling gelijk getrokken was, aange-past en gelijk gemaakt aan het SAC van U.P.S.V. “Unitas Pharmaceuticorum” uit Utrecht.

Op de maart ALV is er een nieuwe Internet- commissie geïnstalleerd. Onder andere door meer invul-ling aan de Internetcommissie te geven hopen wij dat deze deskundig genoeg zal zijn om de verschillende websites van Pharmaciae Sacrum te kunnen beheren en te bewerken. Hierdoor hoeft P.S. geen externen meer in te huren en kan er geld bespaard worden.

Tegenwoordig wordt er veel gebruik gemaakt van ‘social media’. Naast promotie via de ledenmail en het P.S.-log op de website kan er ook gebruik worden gemaakt van Facebook. Met de lancering van de P.S.-applicatie is Pharmaciae Sacrum echter nog mobieler geworden. Met de applicatie kunnen leden elkaar opzoeken in het ledenbestand, foto’s bekijken en toevoegen, de agenda bekijken en het P.S.-log lezen. We hebben geconstateerd dat er over enkele jaren wellicht een nieuwe website moet worden aangeschaft. Zelf hebben we gekeken of er al in ons bestuursjaar mogelijk-heden waren voor de aanschaf van een nieuwe website. Echter blijkt het een grote aanschaf te zijn die momen-teel nog niet nodig is.

Zoals iedereen zal begrijpen voert een bestuur niet alleen de ideeën uit die zij aan het begin van haar bestuursjaar bedacht heeft. In de loop van het jaar hebben wij daar-door meerdere dingen geprobeerd op te pakken. Zo zijn wij begonnen met het schrijven van een meerjarenplan dat tijdens de Jaarvergadering gepresenteerd zal >>>

Pharmaciae Sacrum


worden. Dit meerjarenplan zal een kapstok vormen voor kandidaat-besturen, opdat zij een gestructureerder en meer meetbaar beleidsplan kunnen schrijven. Het beleidsplan zal halverwege en aan het eind van het bestuursjaar geëvalueerd worden tijdens de Algemene Ledenvergaderingen. Het meerjarenplan zal elk jaar bekeken worden en waar nodig aangevuld of aange-past, deze wijzigingen zullen tijdens de Jaarvergadering worden gepresenteerd. Door het realiseren van het meerjarenplan hopen wij ervoor te kunnen zorgen dat besturen niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden en dat zaken die langere tijd in beslag nemen ook uitgevoerd zullen gaan worden, opdat de vereniging zich zal blijven ontwikkelen.

Naast het meerjarenplan hebben wij gemerkt dat het vormen van een nieuw bestuur niet gemakkelijk is. Door het vragen van leden lijkt het alsof er puur gekozen wordt op basis van vriendschappen. Graag zouden wij zien dat het vormen van een nieuw bestuur transparant en voor iedereen gelijk verloopt. Hier-door hebben wij, in samenwerking met het kandidaat- bestuur, een sollicitatieprocedure opgesteld. Komend jaar zullen hopelijk de eerste sollicitaties uitgevoerd worden door een sollicitatiecommissie voor het vormen van het nieuwe kandidaat-bestuur.

Naast deze, voor ons grote en belangrijke punten, hebben we ook punten uitgevoerd of gedaan die minder tijd in beslag hebben genomen. Zo hebben wij de Jaar Afsluitings Kamp Commissie eenmalig geïnstal-leerd en zal er dit jaar dus een weekend georganiseerd worden voor alle studenten Farmacie die daar behoefte aan hebben. Tijdens dit kamp zal tevens de Buitendag plaats-vinden. Ook heeft in ons jaar voor het eerst de Dies Natalis in februari plaatsgevonden, wat ten goede leek te komen aan de activiteiten. Daarom is besloten om ook in het collegejaar 2013-2014 de Dies Natalis in februari te organiseren.

WTijdens de oktober ALV is er een werkgroep opgericht die zich gebogen heeft over het eventueel wijzigen van de Statuten en Reglementen. Op de maart ALV zijn de wij-zigingen door de ALV goedgekeurd en en zal de notaris dit aan kunnen passen.

Sinds dit jaar heeft Stichting Boekenbureau een web-shop op de website van P.S. en kunnen de studieboeken betaald worden met iDEAL. Hierdoor verloopt de verkoop van de boeken sneller en worden er wellicht minder administratieve fouten gemaakt. Ook zullen de artikelen binnenkort niet meer in het bezit zijn van Pharmaciae Sacrum, maar van Stichting Boekenbureau.

Na veel en hard werk van oud-quaestoren en de huidige quaestor wordt de boekhouding van Pharmaciae Sacrum tegenwoordig in het boekhoudprogramma YOB bij-gehouden. Een succes aan de financiële kant van de vereniging dus. Echter blijkt ook dat de recessie nu toch Pharmaciae Sacrum heeft bereikt. Sponsorbijdrages lopen terug, waardoor er meer bezuinigd zal moeten worden door P.S. Het contact met de huidige sponsoren is het hele jaar goed verlopen.

Naast alle directe contacten binnen P.S. en haar sponsoren zijn er ook andere organen binnen de Universiteit waar wij als bestuur deel aan hebben genomen. Zo hebben Lotte en Marc zitting geno-men in een werkgroep over Carreer Services ‘NEXT’. De RuG wil via dit platform zorgen voor meer informatie gericht op beroepsoriëntatie voor studenten en om dit te bewerkstelligen willen ze samenwerken met alle studieverenigingen in Groningen. Ook vindt er elke zes weken een Bètastufvergadering plaats, waar alle lopende zaken van de faculteit FWN worden besproken. Tevens is er het FVOG, een orgaan dat bestaat voor alle studie-verenigingen en opkomt voor de rechten van studieverenigingen.


Zoals te zien is in de activiteitenlijst die ook terug te vinden is in dit Foliolum, hebben we vele activiteiten mogen bijwonen of organiseren. Eén van de hoogtepunten van ons bestuursjaar is naar mijn mening de Buitenland Excursie naar Krakau en Berlijn geweest. Een reis waarin beroepsgerichte activiteiten, culturele activi-teiten en gezellige activiteiten elkaar afwisselen en waar een groep farmaceuten uit verschillende jaargroepen elkaar beter leert kennen. Ook heb ik veel plezier beleefd aan de Dies Natalis. Het wetenschappelijke symposium was een groot succes, waar ook een record aantal apothekers op af zijn gekomen. De week werd feestelijk afgesloten met een goed georganiseerd Gala-diner en Galabal.

In ons jaar hebben we veel mogen samenwerken met andere besturen. Zo is onder andere de samenwerking met de K.N.P.S.V. dit jaar goed verlopen. We heb-ben samen vele activiteiten mogen meemaken en het is leuk om andere (Bio)Farmacie studenten uit andere steden te ontmoeten. Naast het K.N.P.S.V.-bestuur hebben we ook regelmatig contact gehad met het bestuur uit Leiden en Utrecht. Naast onze moeder- en zusterverenigingen hebben we ook contact met besturen uit Groningen. Zo organiseren we in samenwerking met de studievereniging voor geneeskunde, M.F.V. Panacea, dit jaar opnieuw de FaMe-avond. Het belooft een interessante avond te worden.

WZoals wellicht is op te maken uit dit jaarverslag heb-ben we een druk en bewogen jaar meegemaakt. Zeker toen voor ons in augustus een tegenslag kwam en we verder moesten besturen met vier personen. Echter kun-nen we het jaar straks goed afsluiten en ons werk vol ver-trouwen overdragen aan het nieuwe bestuur. We kunnen naar mijn mening met gepaste trots terugkijken op dit geweldige jaar waar we niet alleen elkaar, maar ook ons zelf beter hebben leren kennen. Toch hebben we ook alle vier weer zin om te gaan studeren en verder te gaan met onze studie.

Ik wil dan ook graag afsluiten met een bedankje naar mijn lieve bestuursgenoten. Lieve Lotte, Ivo en Marc, bedankt voor deze geweldige tijd! Wat hebben we veel lol gehad met elkaar en wat hebben we veel liefde en leed met elkaar gedeeld. Ik ben blij dat ik dit geweldige jaar met jullie heb mogen beleven.

Aldus naar waarheid opgemaakt,Groningen, 1 mei 2013,

Margot van der Zeeh.t. ab-actis der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”

Pharmaciae Sacrum


Activiteitenlijst als kandidaat-bestuurDatum Activiteit

Maart5 maart 2012 STOF-themavergadering6 maart 2012 P.S.-borrel10 maart 2012 Beroependag der K.N.P.S.V.13 maart 2012 EJC-feest15 maart 2012 Eerstejaars-symposium Commissie Farmaceutische Wetenschappen ‘SSS’20 maart 2012 Algemene Ledenvergadering Pharmaciae Sacrum22 maart 2012 Mediq Workshopavond (1)24 maart 2012 Voorjaarsdag der K.N.P.S.V.27 maart 2012 Mediq Workshopavond (2)29 maart 2012 Spelletjesavond STERC April3 april 2012 P.S.-borrel12 april 2012 Masteruitreiking13-15 april 2012 Inwerkweekend18 april 2012 Raad van Advies20 april 2012 Voetballen met AIO’s24 april 2012 Hooghoudt EerstejaarsexcursieMei1 mei 2012 P.S.-borrel met pubquiz2 mei 2012 Overleg met bestuur3 mei 2012 Vrouwenactiviteit7 mei 2012 STOF-vergadering9 mei 2012 Contractbespreking café ‘De Toeter’9 mei 2012 FaMe-avond10 mei 2012 Afspraak ACI10 mei 2012 Faculteitsfeest11 mei 2012 Reglementenoverleg 15 mei 2012 Contractbespreking ABM AMRO16-19 mei 2012 Congres der K.N.P.S.V. te Apeldoorn17 mei 2012 AV der K.N.P.S.V. te Apeldoorn22 mei 2012 Onderwijsmiddag en ‘Docent van het Jaar’-verkiezing23 mei 2012 Speeddate-middag met T.M.F.V. Archigenes23 mei 2012 Gangfeest24 mei 2012 ABN AMRO-workshopavond26 mei 2012 RijWielPrestatieTocht31 mei 2012 Contractbespreking café ‘De Toeter’

Juni1 juni 2012 Oud-besturenbijeenkomst en –borrel2 juni 2012 Eerstejaarsactiviteit der K.N.P.S.V.4 juni 2012 STOF-vergadering

Activiteiten als bestuurDatum Activiteiten

Juni5 juni 2012 Jaarvergadering G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”6 juni 2012 Offerte P.S.-applicatie bespreking met Koos Dijkstra 6 juni 2012 Constitutieborrel ODIOM6 juni 2012 EHBO-cursus7 juni 2012 Constitutieborrel Professor Francken7 juni 2012 Labrats & Friends8 juni 2012 Overleg met M.F.V. Panacea over Facultaire introductiedag9 juni 2012 Buitendag 11 juni 2012 Jaarvergadering L.P.S.V. ,,Aesculapius”12 juni 2012 P.S.-borrel13 juni 2012 Afspraak met UrgenCie13 juni 2012 Overleg met Diescommissie13 juni 2012 Contract tekenen Villa Volonté13 juni 2012 EHBO cursus14 juni 2012 Jaarvergadering U.P.S.V. Unitas Pharmaceuticorum14 juni 2012 Afspraak met Studystore14 juni 2012 Sponsorgesprek met van Lanschot Bankiers15 juni 2012 Functionarissenborrel der K.N.P.S.V.16 juni 2012 Mediq Sportdag der K.N.P.S.V.18 juni 2012 Overleg Carreer services ‘conNext’19 juni 2012 Constitutieborrel MARUG19 juni 2012 Overleg Eerstejaarscommissie19 juni 2012 EJC-feest20 juni 2012 Lunch met ISCOMS21 juni 2012 Overleg met Liefdadigheids Initiatief Farmacie21 juni 2012 EHBO cursus22 juni 2012 Overleg met Eerstejaars Introductie Kamp Commissie22 juni 2012 Overleg met Studenten

Activiteitenlijst van het bestuur 2012-2013


Overleg Farmacie25 juni 2012 Afspraak met Kim Pilon 25 juni 2012 Eten met Eerstejaars Introductie Kamp commissie26 juni 2012 Constitutieborrel IBM Battuta26 juni 2012 Eten met Vaandeldrager Sven de Krou27 juni 2012 Costitutieborrel bestuur G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”28 juni 2012 EHBO cursus

Juli2 juli 2012 Overleg met Commissie Farmaceutische Wetenschappen ‘SSS’2 juli 2012 Gangbesturen integratiediner3 juli 2012 Afspraak met ABN AMRO3 juli 2012 Overleg met Carrièredagcommissie3 juli 2012 P.S.-borrel 4 juli 2012 Raad van Praesides4 juli 2012 EHBO cursus6 juli 2012 Overleg met Cathy de Haan7 juli 2012 K.N.P.S.V.-VJA Golfdag8 juli 2012 HOI-dag der K.N.P.S.V.10 juli 2012 Overleg met Jeroen Schouten, Rixt Wijma over Almanak/ Dies Natalis onthullingsfeest12 juli 2012 Contractbespreking café ‘De Toeter’13 juli 2012 Afspraak met Kim Pilon24 juli 2012 Sponsorgesprek met MSD Augustus23 augustus 2012 Masteruitreiking23 augustus 2012 Kennismaking kandidaat- bestuur Studiosi Mobilae28 augustus 2012 Kennismakingsgesprek met Mediq29-30 augustus 2012 Binnenlands Bedrijven Bezoek31 augustus 2012 Facultaire Introductiedag31 augustus 2012 Mediq Hockeytoernooi te Utrecht31 augustus 2012 Contract tekenen Villa VolontéSeptember3 september 2012 Officiële opening Academisch Jaar4 september 2012 Overleg met het 130e bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”4 september 2012 P.S.-borrel6 september 2012 Overleg met Diescommissie

6 september 2012 Overleg met Studenten Overleg Farmacie7-9 september 2012 Eerstejaars Introductie Kamp10 september 2012 STOF-vergadering10 september 2012 Verenigings Voorzitters Vergadering11 september 2012 Kennismakingsgesprek VvAA12 september 2012 Kennismakingsgesprek DCA13 september 2012 Overleg met Liefdadigheids Initiatief Farmacie13 september 2012 Constitutieborrel GLV IDUN17 september 2012 Raad van Praesides17 september 2012 Constitutieborrel FVOG17 september 2012 Bètastuf vergadering18 september 2012 Overleg met Student Overleg Farmacie18 september 2012 Overleg met Koos Dijkstra18 september 2012 Constitutieborrel Clio18 september 2012 Constitutieborrel VINTRES19 september 2012 Overleg Kascommissie19 september 2012 Eerstejaars Beroepenmiddag19 september 2012 Constitutieborrel Commotie20 september 2012 Idunnacht24 september 2012 Afspraak bestuur prof. Francken 24 september 2012 Overleg met Sport, Training en RijWielPrestatieTocht Commissie24 september 2012 Afspraak RuG talencentrum24 september 2012 Constitutieborrel TeMa25 september 2012 Afspraak met ABN AMRO25 september 2012 Overleg met Multi Media Commissie25 september 2012 Overleg met Liefdadigheids Initiatief Farmacie25 september 2012 Overleg met Niels van Eck en Koos Dijkstra25 september 2012 Internationale avond Groningen der K.N.P.S.V.26 september 2012 Afspraak Gebouwbeheer26 september 2012 Overleg met Eerstejaars- commissie26 september 2012 Constitutieborrel FMF26 september 2012 Reglementenoverleg28 september 2012 Overleg Commissie Farmaceutische Wetenschappen ‘SSS’Oktober1 oktober 2012 STOF-vergadering1 oktober 2012 Afspraak met Marten Koopmans van SOG2 oktober 2012 P.S.-borrel3 oktober 2012 Afspraak met Milou Peters van Calimero3 oktober 2012 Constitutieborrel ISCOMS

Pharmaciae Sacrum


4 oktober 2012 Constitutieborrel Societas4 oktober 2012 Constitutieborrel Pro Memorie5 oktober 2012 KNMP wetenschapsdag8 oktober 2012 Constitutieborrel EBF9 oktober 2012 Afspraak met mevrouw Inia-Douma9 oktober 2012 Speechworkshop10 oktober 2012 Raad van Advies10 oktober 2012 Hooghoudt Eerstejaars- excursie10 oktober 2012 ALV U.P.S.V. “Unitas Pharmaceuticorum”10 oktober 2012 Constitutieborrel T.M.F.V. Archigenes10 oktober 2012 Constitutieborrel USVA10 oktober 2012 Constitutieborrel Tw!st11 oktober 2012 Raad van Quaestoren11 oktober 2012 Constitutieborrel Groninger Studenten Bond12-14 oktober 2012 Functionarissen Weekend der K.N.P.S.V.12 oktober 2012 Overleg met K.N.P.S.V.- bestuur13 oktober 2012 Algemene Vergadering der K.N.P.S.V.15 oktober 2012 Constitutieborrel ASCI15 oktober 2012 Opfriscursus EHBO16 oktober 2012 Tweedejaars Excursie16 oktober 2012 Constitutieborrel Ubbo Emmius16 oktober 2012 Constitutieborrel Dizkartes16 oktober 2012 EJC-feest17 oktober 2012 M.F.V. Panacea bestuursonthulling18 oktober 2012 Constitutieborrel Studiosi Mobilae19 oktober 2012 Verenigings Voorzitters Vergadering20 oktober 2012 Oud-besturendiner22 oktober 2012 Algemene Ledenvergadering L.P.S.V. ,,Aesculapius”23 oktober 2012 Algemene Ledenvergadering G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”24 oktober 2012 Afspraak met Jochem Pastoor29 oktober 2012 Bètastuf vergadering29 oktober 2012 Villa Volonté BesturenbattleNovember1 november 2012 Sponsorgesprek Mosadex1 november 2012 Faculteitsbezoek FVOG2 november 2012 Overleg Kascommissie5 november 2012 STOF-vergadering6 november 2012 P.S.-borrel11 november 2012 Afspraak professor

J.H.G. Jonkman12 november 2012 Afspraak met Koos Dijkstra13 november 2012 Sponsorgesprek NIA14 november 2012 Overleg Carreer services ‘conNext’15 november 2012 Receptie U.P.S.V. “Unitas Pharmaceuticorum”16 november 2012 Galadiner en Galabal U.P.S.V. “Unitas Pharmaceuticorum”18 november 2012 Ouderbezoek Marc Joosten20 november 2012 Ziekenhuisfarmacieavond20 november 2012 Eindfeest Villa Volonté Besturenbattle22 november 2012 Sponsorgesprek Pharmastep23 november 2012 Afspraak Timo van der Werff23 november 2012 Afspraak ISCOMS23 november 2012 Verenigings Voorzitters Vergadering26 november 2012 Eten met Commissie Farmaceutische Wetenschappen ‘SSS’27 november 2012 Kennismaking f.t. bestuur M.F.V. Panacea27 november 2012 VvAA workshopavond28 november 2012 Afspraak ABN AMRO28 november 2012 Afspraak bijlessen bespreken29 november 2012 PCE voorronde Groningen der K.N.P.S.V.29 november 2012 Een Dag Student29 november 2012 Constitutieborrel Unitas30 november- 1 december 2012 Afspraak prof. dr. C. Neef

December3 december 2012 ‘SSS’ Ouderejaarssymposium4 december 2012 P.S.-borrel 5 december 2012 Afspraak Villa Volonté6 december 2012 Commissie Interesse Avond7 december 2012 Sponsorgesprek MSD10 december 2012 STOF-vergadering10 december 2012 Overleg Carreer services ‘conNext’10 december 2012 Bètastuf vergadering11 december 2012 AlDi-feest12 december 2012 FVOG-besturendag12 december 2012 Faculteitsfeest vergadering12 december 2012 Raad van Praesides13 december 2012 Masteruitreiking13-14 december 2012 Mosadexexcursie14 december 2012 Receptie T.M.F.V. Archigenes17 december 2012 Uitreiking Facultaire Onderwijsprijs17 december 2012 Constitutieborrel SOG18 december 2012 Receptie L.P.S.V. ,,Aesculapius”


20 december 2012 Kerstborrel Facilitaire Dienstverlening UMCG21 december 2012 Galadiner en Galabal L.P.S.V. ,,Aesculapius” Januari 7 januari 2013 Raad van Quaestoren7 januari 2013 Raad van Advies8 januari 2013 P.S.-borrel9 januari 2013 Overleg met Eerstejaarscommissie9 januari 2013 Praesidesoverleg10 januari 2013 Overleg over bijlessen11 januari 2013 Reglementenoverleg14 januari 2013 STOF-vergadering14 januari 2013 Eten met Eerstejaarscommissie15 januari 2013 Overleg met Farmaceutisch Herendispuut ‘Snoeihard’16 januari 2013 Overleg met Jaar Afsluitings Kamp Commissie17 januari 2013 Overleg met K.N.P.S.V17 januari 2013 EJC-feest18 januari 2013 Afspraak met Timo van der Werff21 januari 2013 Bètastuf vergadering22 januari 2013 Algemene Ledenvergadering G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”24 januari 2013 Overleg met Diescommissie24 januari 2013 EHBO cursus25 januari 2013 Sponsorgesprek Mediq26 januari 2013 Algemene Vergadering der K.N.P.S.V.28 januari 2013 Algemene Ledenvergadering L.P.S.V. ,,Aesculapius”29 januari 2013 Afspraak met Marten Koopmans van SOG29 januari 2013 Afspraak met Milou Peters van Calimero29 januari 2013 Van Lanschot Bankiersavond30 januari 2013 Contractbespreking Pharmastep31 januari 2013 Evaluatiegesprek bijlessen 31 januari 2013 Constitutieborrel Panacea31 januari 2013 EHBO cursus

Februari1 februari 2013 Open Dag op Locatie4 februari 2013 Sponsorgesprek Noord Negentig 4 februari 2013 STOF-vergadering4 februari 2013 Eten met de Diescommissie5 februari 2013 Ontbijt met Rector Magnificus prof. dr. E. Sterken

5 februari 2013 P.S.-borrel6 februari 2013 Sponsorgesprek TEVA7 februari 2013 EHBO cursus11 februari 2013 Overleg met Huishoud Commissie Dies Natalis12 februari 2013 Afspraak met dhr. Sijpkes12 februari 2013 Overleg Kascommissie13 februari 2013 Wetenschappelijk symposium Dies Natalis13 februari 2013 Receptie G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”13 februari 2013 Openingsfeest Dies Natalis14 februari 2013 Overleg met Eerstejaars- commissie14 februari 2013 Culturele Avond Dies Natalis15 februari 2013 Sponsorgesprek Van Lanschot Bankiers15 februari 2013 Verenigings Voorzitters Vergadering16 februari 2013 Buitendag Dies Natalis16 februari 2013 Galadiner en Galabal Dies Natalis17 februari 2013 Proseccobrunch met Diescommissie19 februari 2013 Overleg met Liefdadigheids Initiatief Farmacie19 februari 2013 Overleg Kascommissie20 februari 2013 Algemene Ledenvergadering U.P.S.V. “Unitas Pharmaceuticorum”21 februari 2013 EHBO cursus24 februari 2013 Afspraak met mevrouw Inia-Douma25 februari 2013 Eten met de Redactiecommissie26 februari 2013 Finale PCE der K.N.P.S.V.27 februari 2013 Sponsorgesprek DCA27 februari 2013 Overleg met Liefdadigheids Initiatief Farmacie27 februari 2013 Faculteitsfeest vergadering28 februari 2013 Afspraak Marloes Weidema28 februari 2013 EHBO cursus28 februari 2013 Afspraak met Marloes Weidema28 februari 2013 EHBO cursus29 februari 2013 Overleg met Koos Dijkstra29 februari 2013 Kennismaking Villa Volonté bestuurMaart2 maart 2013 Dag van de Farmaceutische Industrie der K.N.P.S.V.4 maart 2013 STOF-vergadering5 maart 2013 Overleg met Multi Media Commissie

Pharmaciae Sacrum


5 maart 2013 Overleg met nieuwe commissie praesides5 maart 2013 Overleg K.N.P.S.V.-bestuur5 maart 2013 P.S.-borrel6 maart 2013 Constitutieborrel Villa Volonté7 maart 2013 Sportdag8 maart 2013 Raad van Praesides8 maart 2013 Tostimiddag tweedejaars8 maart 2013 Tegenprestatie ontvangen van GLV IDUN8 maart 2013 Overleg Kascommissie9 maart 2013 Ouderbezoek Margot van der Zee11 maart 2013 Raad van Quaestoren11 maart 2013 Reglementendiner12 maart 2013 KNMP wetenschapsdag12 maart 2013 EJC-feest13 maart 2013 Reglementenoverleg14 maart 2013 Masteruitreiking14 maart 2013 Overleg over FaMe-avond15 maart 2013 Oud-besturenoverleg16 maart 2013 Voorjaarsdag der K.N.P.S.V.17 maart 2013 Extra Algemene Vergadering der K.N.P.S.V.18 maart 2013 Gangoverleg18 maart 2013 Bètastuf vergadering19 maart 2013 VvAA besturendag 20 maart 2013 ‘SSS’ Eerstejaarssymposium21 maart 2013 Overleg met Koos Dijkstra21 maart 2013 Overleg met externen van de Gang21 maart 2013 Kennismaking kandidaat- bestuur der K.N.P.S.V. 22 maart 2013 Carrièredag23 maart 2013 Assessor II-borrel23 maart 2013 Oud-quaestorenborrel25 maart 2013 Overleg over FaMe-avond25 maart 2013 Algemene Ledenvergadering L.P.S.V. ,,Aesculapius”26 maart 2013 Algemene Verenigings Vergadering van het FVOG26 maart 2013 Algemene Ledenvergadering G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”27 maart 2013 Mannenactiviteit28 maart 2013 Een Dag Student April2 april 2013 P.S.-borrel3 april 2013 EHBO opfriscursus3 april 2013 Raad van Advies3 april 2013 EHBO opfriscursus4 april 2013 Afspraak Marloes Weidema4 april 2013 Pre-BEC-borrel

5 april 2013 Overleg over FaMe-avond7 april 2013 Ouderbezoek Lotte Šebek8 april 2013 STOF-vergadering8 april 2013 Acquisitieworkshop 9 april 2013 Overleg met Studenten Overleg Farmacie10 april 2013 Overleg met Redactiecommissie11 april 2013 Raad van Praesides12 april 2013 Overleg met kandidaat- bestuur15 april 2013 Bètastuf vergadering17 april 2013 Gangdiner18-24 april 2013 Buitenland Excursie Krakau en Berlijn25 april 2013 Ab-actis High-tea

Mei1 mei 2013 Overleg met kandidaat- bestuur1 mei 2013 Overleg Kascommissie3-5 mei 2013 Inwerkweekend6 mei 2013 STOF-vergadering6 mei 2013 Overleg met Almanak- commissie6 mei 2013 Raad van Quaestoren7 mei 2013 Afspraak met StudyStore7 mei 2013 Overleg met Buitenland Excursie Commissie7 mei 2013 Onderwijsmiddag en Docent van het Jaar-verkiezing7 mei 2013 P.S.-borrel met pubquiz8 mei 2013 Besturenfeest9-12 mei 2013 Lustrumcongres der K.N.P.S.V.9 mei 2013 Algemene Vergadering der K.N.P.S.V.14 mei 2013 Reglementenoverleg16 mei 2013 After-BEC-borrel21 mei 2013 Constitutieborrel Dionysos22 mei 2013 Vrouwenactiviteit23 mei 2013 Masteruitreiking23 mei 2013 Gangfeest24 mei 2013 Functionarissenborrel25 mei 2013 RijWielPrestatieTocht27 mei 2013 Eten met Liefdadigheids Initiatief Farmacie28 mei 2013 FaMe-avond30 mei 2013 EHBO cursus31 mei 2013 Landelijk bestuursgala

Juni3 juni 2013 STOF-vergadering4 juni 2013 Jaarvergadering G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”


Geachte leden der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”,

Graag presenteren wij als 132e kandidaat-bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum” ons beleids-plan voor het jaar 2013-2014. De vereniging is al 131 jaar volop in ontwikkeling en besturen, ere-leden en leden hebben de vereniging in al die jaren gevormd tot wat zij vandaag de dag is. Komend jaar zullen wij ons volledig inzetten om deze ontwikkeling voort te zetten en weer een bloeiend jaar toe te kunnen voegen aan de rijke historie van onze vereniging. In dit beleidsplan zijn onze doelen en ideeën voor komend jaar te vinden en wij beogen deze naar beste kunnen te realiseren.

ToegankelijkheidPharmaciae Sacrum heeft vele actieve leden die een sterke band met de vereniging hebben. Wij hechten veel waarde aan deze band en willen deze dan ook zeker behouden. Tegelijkertijd zien wij dat door deze sterke onderlinge band de vereniging gesloten kan lijken voor minder actieve leden. Wij vinden het belangrijk om de drempel voor toe- nadering richting de vereniging voor minder actieve leden te verlagen. Dit sluit aan bij het speerpunt ‘Pharmaciae Sacrum is toegankelijk’ uit het meer-jarenplan van de vereniging. Hiervoor hebben wij de volgende plannen:Na de Jaarvergadering willen wij ons in september voltallig voorstellen in de colleges bij de bachelor-studenten Farmacie. Hierbij willen we aangeven wie wij zijn en wat we voor hen kunnen betekenen. Bij het voorstellen in de verenigingsmail willen wij deze informatie ook toevoegen.

Binnen de eerste maand van het collegejaar willen we in de pauzes van de colleges van de eerstejaarsstudenten een praatje met zoveel mogelijk van hen gaan maken. We willen dit op ten minste vier verschillende momenten doen met minstens twee bestuursleden. Hierbij zal altijd minimaal één iemand van het assessoraat aanwezig zijn.

Tot slot willen we ook twee activiteiten organi-seren die plaatsvinden op het P.S.-hok. De eerste activiteit zal specifiek op eerstejaarsstudenten zijn gericht en plaatsvinden in de eerste drie maanden

van het collegejaar. De tweede activiteit zal speci-fiek op tweedejaarsstudenten zijn gericht en plaatsvinden tussen de genoemde activiteit voor eerste-jaars en de kerstvakantie.

Wij willen de toegankelijkheid meten door het aan-tal inschrijvingen van minimaal vier verschillende activiteiten in het jaar 2013-2014 te vergelijken met het jaar 2012-2013. Hierbij willen we ook kijken naar de verdeling van inschrijvingen over de jaren. Daarnaast willen we kijken of het aantal studenten dat aanwezig is op de borrel toeneemt.

Sollicitaties bestuurAl jaren worden nieuwe bestuursleden voor de vereniging door het huidige bestuur gevraagd. Deze manier van bestuursvorming kan worden beschouwd als te subjectief en gesloten. Er is een procedure ontwikkeld om sollicitaties voor het bestuur te houden. Dit sluit aan bij het speerpunt ‘Pharmaciae Sacrum is toegankelijk’ uit het meer-jarenplan.

Wij vinden het belangrijk dat deze sollicitaties in ons jaar worden verwezenlijkt. Komend jaar willen wij de sollicitaties gaan implementeren voor de praeses, ab-actis en quaestor van het bestuur. Na uitvoering willen wij de gang van zaken gaan evalueren. Eventueel willen wij de sollicitatieprocedure uitbreiden naar meer functies binnen het bestuur.

Contact met de opleidingGoed contact met de opleiding Farmacie vinden wij een belangrijk aspect van onze vereniging. Dit sluit eveneens aan bij het meerjarenplan, bij het speer-punt ‘Pharmaciae Sacrum zorgt voor aanvulling van de opleiding’. Sinds kort is er voor de vereniging een vast contactpersoon vanuit de opleiding: dr. L. Westers. Om het contact met de opleiding goed te onderhouden, hebben wij de volgende plannen:Wij willen maandelijks een contactmoment met de contactpersoon. Eén van de zaken die hierbij aan bod zal komen is de jaarplanning van de vereniging, om zo mogelijk meer integratie van activiteiten in vakken of vrijroostering voor activiteiten te bewerk-stelligen. >>>

Beleidsplan 2013-2014Kandidaat-bestuur

Pharmaciae Sacrum


Zodra er een datum verandert of er een nieuwe datum wordt vastgelegd voor een activiteit, willen we dit bespreken met de contactpersoon. Tevens willen wij de overleggen die minstens viermaal per jaar plaatsvinden met de opleidingsdirecteur, de contactpersoon, de praeses van het STOF en de studentvoorzitter van de OC komend jaar voort-zetten. Wij vinden het belangrijk dat het contact met de contactpersoon en dus de opleiding altijd via het bestuur verloopt. Commissies zullen hiervan op de hoogte worden gesteld.

Studiegerelateerde activiteitenEen ander punt dat wij belangrijk vinden, is het aanbod van studiegerelateerde activiteiten vanuit de vereniging. Op dit moment is het aantal studiegerelateerde activiteiten ongeveer gelijk aan het aantal sociale activiteiten. Wij vinden, aanhakend op het speerpunt ‘Pharmaciae Sacrum zorgt voor aanvulling van de opleiding’ uit het meerjaren-plan, dat een studievereniging in verhouding meer studiegerelateerde activiteiten moet aanbieden. Op dit gebied hebben wij de volgende plannen:Wij willen tenminste twee nieuwe studiegerelateerde activiteiten aanbieden. De plan-nen voor deze activiteit willen wij uiterlijk in oktober hebben uitgewerkt. Mogelijkheden voor deze activiteiten zijn bijvoorbeeld een of meerdere lunchlezingen of tweemaandelijks een uur ‘college’ over actualiteiten binnen de farmacie.Ook zouden wij graag de Eerstejaars Beroepen-middag uitbreiden door hier sprekers over andere beroepsperspectieven dan openbaar apotheker, ziekenhuisapotheker en de industrie te laten spreken.

CommissieledenwervingKomend jaar zal in het studieprogramma de druk voor studenten wederom toenemen en is het lastiger om tijd te vinden voor commissiewerk. Toch vinden wij dat het voor studenten een meerwaarde in hun ontwikkeling is om zitting te nemen in een van de vele commissies die Pharmaciae Sacrum telt. Om de commissies gevuld te houden en om ook nieuwe gezichten toe te voegen aan onze grote groep commissieleden, hebben wij de volgende plannen:Voor elke Algemene Leden Vergadering willen we eenmaal bij elk jaar uit de bachelor langsgaan om aan te geven welke commissies er gevormd gaan worden, tenzij de betreffende studenten dan

practicum volgen. Hierbij leggen we uit om welke commissies het gaat en wat een lid moet doen om in aanmerking te komen voor een plek in een commissie.

De afgelopen jaren zijn er Commissie Interesse Avonden georganiseerd om nieuwe mensen te betrekken bij de commissievorming. Dit vinden wij een zeer goed initiatief en wij willen volgend jaar een soortgelijke activiteit organiseren. Dit willen wij éénmalig doen voordat de commissies die op de maart Algemene Leden Vergadering worden geïnstalleerd, worden samengesteld.Tot slot willen wij op eerdergenoemde activiteiten voor eerste- en tweedejaarsstudenten ook informatie geven over commissiewerk bij Pharmaciae Sacrum.Wij willen meten of we meer nieuwe studenten in commissies hebben betrokken door de verhou-ding tussen het aantal nieuwe commissieleden en studenten die al eerder commissie hebben gedaan te vergelijken met het jaar 2012-2013.

Aansturing commissiesPharmaciae Sacrum telt vele commissies waarin leden zitting nemen. Deze commissies beteke-nen veel voor de vereniging en zonder deze zou de vereniging niet kunnen functioneren. Wij vinden het belangrijk dat deze commissies goed worden aangestuurd en worden begeleid bij hun taken en dat het bestuur goed op de hoogte is van de vorderingen van een commissie. Hiervoor hebben wij de volgende plannen:Afgelopen jaren hebben er praesidesoverleggen plaatsgevonden. Ook wij zien de waarde van dit soort overleggen in en willen deze komend jaar weer organiseren. Het praesidesoverleg willen wij twee-maal per jaar laten plaatsvinden voor alle commissie- praesides op dat moment. Dit overleg zal worden geleid door de praeses van het bestuur en zal plaats-vinden in november en april.

Het kennismakingsgesprek tussen nieuwe commissies en het bestuur willen wij uitbreiden. Na installatie van een commissie op een Algemene Leden Vergadering willen wij binnen een maand dit gesprek houden. Wij willen dit gesprek met de gehele commissie en zo mogelijk het gehele bestuur houden, in ieder geval dient de assessor I van het bestuur hierbij aanwezig te zijn. Dit gesprek willen wij uitbreiden door in te gaan op de rollen van


verschillende functies binnen de commissies, hoe notulen kunnen worden opgebouwd en wanneer een commissie naar het bestuur kan komen. Na dit kennismakingsgesprek volgt er een tweede gesprek met tenminste de commissiepraeses en de assessor I van het bestuur over de voortgang. Hier wordt ook gekeken of de commissie belangstelling heeft om vaker zo’n gesprek te voeren. Met commissies die voor aanvang van ons bestuursjaar al zijn geïnstal-leerd, maar die wel nog een activiteit in ons bestuur-sjaar hebben, willen wij ook een kennismakingsge-sprek.Tot slot willen wij een commissie-informatiepagina opstellen die in de commissiewitboeken komt. Deze pagina zal zaken bevatten waarvan iedere commis-sie op de hoogte dient te zijn, zoals informatie over Algemene Leden Vergaderingen, voorschriften voor de receptie, postvakje op het P.S.-hok, afschrif-tenmap op het P.S.-hok en gebruik van het com- missiehok. Tevens willen wij hier promotiericht-lijnen aan toevoegen. Hier zal in staan wat een commissie wanneer aan promotie moet doen en hierin zullen alle media voor promotie worden meegenomen. Wij willen dit uiterlijk in september opstellen. Deze zal worden verstrekt aan de ab-actis van alle commissies om te worden toegevoegd aan het commissiewitboek.

PromotieDe leden van de vereniging kunnen op verschillende manieren informatie verkrijgen over nieuws en activiteiten. De afgelopen jaren zijn er nieuwe media bijgekomen om leden te informeren, zoals Facebook® en de P.S.-applicatie. Wij willen zoveel mogelijk leden bereiken voor nieuws en promotie-doeleinden en hebben het volgende plan:De Facebook®-pagina van de vereniging willen wij een besloten groep voor leden maken. Hierdoor blijven meldingen van nieuwe berichten altijd in beeld. In deze groep worden promotiestukjes geplaatst door het bestuur. Daarbij willen wij op deze pagina belangrijke ontwikkelingen of links naar de site voor bijvoorbeeld nieuwe fotoalbums plaatsen.Wij willen meten bij welk deel van onze activiteiten er op deze manier een bericht wordt verspreid.

WebsiteDe website van de vereniging zien wij als een belangrijk medium om leden en andere geïnteres-

seerden inzicht in onze vereniging te verschaffen. Om aan te sluiten bij het speerpunt ‘Pharmaciae Sacrum gaat met haar tijd mee’ uit het meerjaren-plan, hebben wij het volgende plan:Wij willen de homepage van de website actiever maken door nieuws van de vereniging hierop te plaatsen. Ook willen wij zorgen dat er na inloggen altijd een directe link naar het P.S.-log in beeld is, zodat studenten deze makkelijker kunnen vinden.

Wij vinden het een grote eer om komend jaar met onze plannen aan de slag te mogen gaan. Hopelijk zal de vereniging ook onder ons de florerende vereniging blijven die leden al jaren kunnen ervaren. Wij willen dat leden zich thuis voelen bij de vereniging en hopen vele leden komend jaar vaak te mogen treffen.

Hopende de verwachtingen waar te kunnen maken,

Het 132e kandidaat-bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”,

Rik Beernink PraesesFianne van Loveren Ab-actisJoris Reijneker QuaestorAnneke Schrik Assessor INick Meijer Assessor II

Pharmaciae Sacrum


Pharmaciae SacrumLieve Myrthe,

Als lief , onschuldig meisje begon jij dit jaar als ab-actis. Al snel bleek dat er meer in je zat. Je kwam steeds iets meer los en ‘promoveerde’ jezelf al snel tot vice-

voorzitter. Er moest tempo in de vergaderingen, maar ondanks het tempo stond wel alles netjes in je notulen, die wel vaak pas aan het eind van de week werden

gemaild. Gezelligheid stond voorop, het was vaak alles of niets, daar ging dan ook je onschuldige imago. Lieve Myrthe, bedankt voor alles wat je hebt geregeld, je

hebt je tweede taak als vicevoorzitter verdiend!

Lieve Marjolein,Een mailtje hier, een belletje daar, jij geregelde het zonder dat ik ook maar iets

hoefde te zeggen. Blij vertelde je dan dat je een alumnus en/of schrijver had gevonden die had toegezegd. Vaak kreeg je ook een nee als respons, maar zoals een goede quaestor betaamt, hield jij je hoofd omhoog en bleef je altijd vrolijk. Vrolijk

en behulpzaam, dat ben jij, dat is Marjolein. Lieve Marjolein, bedankt voor je goede inzet en vrolijkheid!

Beste Niels,Als jongste van het stel heb jij je niet laten kennen. Als Appie II heb jij ken-

nis gemaakt met het commissieleven binnen P.S. en met veel plezier. Je bracht gezelligheid (en bier!) mee naar onze commissieavonden, maar kon ook serieus bezig zijn. Je wilde overal wel bijspringen, maar maakte soms hier en daar een foutje in de mailtjes, maar ach, foutje moet kunnen. Bedankt ook voor je tour

dor het mooie Zaandam, dat was een mooie dag! Beste Niels, veel plezier met de EIK en vergeet vooral niet te genieten. Bedankt voor je hulp en gezelligheid!

Lieve Annelies, jij was mijn rots in de branding als het ging om lay-outen! Je begon onwetend, maar ontpopte je al snel tot super lay-outer. Samen hebben we heel wat uurtjes doorgebracht om alles op en top in orde te krijgen, met geweldige resultaten.

Moest er iets gedaan worden, dan nam jij het ook vaak op je, dat ik met je was, mag wel duidelijk zijn! Gelukkig was je ook kritisch waar nodig en was je altijd erg nieuwsgierig naar al onze nieuwtjes. Lieve Annelies, je bent een leuke meid

en ik ben je enorm dankbaar voor je inzet! Vergeet niet, altijd blijven lachen, dan komt het allemaal goed!

Beste Ruben,Na mij was ij toch wel een van de serieuzere binnen onze commissie. Als druk

bezet mannetje, naast je werk, studie en vriendin, vond je het leuk om onze commissie te steunen. Je vergat soms nog wel eens wat te doen, maar wanneer je het dat deed, was het wel goed. Een belletje hier, een mailtje daar, je bleef altijd

netjes en kreeg het vaak ook nog allemaal voor elkaar. Schrijven ging je ook goed af, het liefst zo uitgebreid mogelijk. Beste Ruben, bedankt voor je inzet, maar natuurlijk ook voor de heerlijke koffie en goede zorg tijdens de com-

missieavonden bij jou thuis.

Lieve El Presidente/Jezus de Praeses,

We begonnen vorig als een stelletje ongeregeld, maar je hebt ons in het gareel weten te houden. Af en toe ging het toch nog weleens mis, omdat jij afgeleid werd door je telefoon. Maar met een liedje van One Direction hadden we gelijk weer jouw volle aandacht. Serieus was je als het ging om het perfectioneren van de lay-out: “beetje naar links, stukje omhoog, nee toch maar iets naar rechts”.Rick, je bent een goeie gozer uit het gezellige Brabant. Dat is goed te merken aan je accent, uitbundigheid en eeuwige geklets. Ondanks je onnodige gestress zijn het vijf mooie Foliola geworden en wist je ons altijd te motiveren om dit voor elkaar te krijgen. Terwijl wij dit schrijven, tikken de laatste minuten van ons productieve commissiejaar voorbij. We gaan de mooie commissieavonden met deze top-commissiegenoten ontzettend missen! We hebben een onvergetelijk jaar gehad met prachtige momenten en veel gelach, mede dankzij jou.Bedankt lieve praeses.

Liefs, je commissiegenootjes

Het was mooi!!!

Betrokken en deskundig

Mr. J. HeukerG.M. RonnerMr. R.A. Veening FB

AN90 advertentie FC A4 v1.indd 1 25-04-12 14:07

Documents

Juni2013