BỆNH TIỂU ĐƯỜNG VÀ THAI NGHÉN

những khởi đầu lành mạnh

Kaiser Permanente

DIABETES AND PREGNANCY

Dành cho phụ nữ được cho toa dùng Insulin

Tại sao Tôi cần dùng insulin?

Insulin là một kích thích tố cần thiết để chuyển hóa đường, tinh bột và thực phẩm khác thành năng lượng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày. Lý do mà phụ nữ cần dùng insulin là vì tuyến tụy tạng không tạo đủ insulin cho nhu cầu của cơ thể.

Sau đây là những lý do vì sao cơ thể cần insulin:

• Trong bệnh tiểu đường loại 1, tuyến tụy tạng không sản xuất insulin.

• Trong bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tiểu đường trong thai kỳ, nhau thai hỗ trợ cho thai nhi lớn lên. Kích thích tố từ nhau thai giúp cho thai nhi phát triển. Những kích thích tố này cũng ngăn chận các hoạt động chuyển hóa của insulin trong cơ thể của người mẹ. Vấn đề này được gọi là sự kháng insulin. Sức kháng insulin làm cho cơ thể người mẹ sử dụng insulin khó khăn.

insulin công hiệu bao lâu?Có nhiều loại insulin khác nhau tùy theo tác dụng nhanh chậm như thế nào và công hiệu bao lâu.3 loại insulin thường dùng là:• Tác dụng nhanh: Lispro (Humalog) và Aspart

(Novolog)• Tác dụng ngắn hạn: Regular (Humulin R,

Novolin R)• Tác dụng trung bình: NPH (Humulin N,

Novolin N)

so sánh tác dụng của các loại insulin:loại Tên Bắt đầu

tác dụngTác dụng cao nhất

Thời gian công hiệu

Tác dụng nhanh

Novolog 5– 15 phút

30– 90 phút

< 5 giờ

Tác dụng ngắn hạn

Regular 30– 60 phút

2– 3 giờ 5–8 giờ

Tác dụng trung bình

NPH 2– 4 giờ 4 –10 giờ 10–16 giờ

insulin có 3 đặc tính:• Thời gian bắt đầu tác dụng là khoảng thời gian

trước khi insulin vào đến dòng máu và bắt đầu làm giảm lượng glucose (đường) trong máu.

• Thời gian tác dụng cao nhất là thời gian mà insulin có công hiệu tối đa làm giảm lượng glucose (đường) trong máu.

• Thời gian công hiệu là thời gian insulin tiếp tục làm giảm lượng glucose (đường) trong máu.

Insulin nPH được dùng vào buổi sáng và buổi tối.Liều insulin NPH buổi tối cho phép insulin có tác dụng tốt hơn đối với tình trạng tăng đường huyết vào sáng sớm (5 giờ sáng đến 10 giờ sáng) vì sự bài tiết cortisol và kích thích tố tăng trưởng.

Insulin novolog (tác dụng nhanh) thường được dùng 5-15 phút trước khi bữa ăn để làm giảm lượng đường trong máu sau bữa ăn.

Insulin Regular (tác dụng ngắn hạn) được dùng 30 phút trước khi ăn sáng và/hoặc 30 phút trước bữa ăn để làm giảm lượng đường trong máu sau bữa ăn.

Tiêm THuốc insulininsulin được cho dùng như thế nào?Thuốc insulin được cho dùng bằng cách chích thuốc. Thuốc insulin được chích bằng cây kim thật nhỏ, chỉ xuyên vào da khoảng 1/2 inch. Đa số người ta chích 1 hoặc 2 mũi thuốc mỗi ngày. Một số phụ nữ rất lo lắng về việc tự chích insulin cho mình. Tuy thế, hầu hết mọi người đều học được cách chích thuốc nhanh và dễ dàng. Họ thấy là tự chích thuốc insulin không đáng sợ hay đau nhiều như họ nghĩ. Chuyên viên huấn luyện về bệnh tiểu đường hoặc y tá sẽ chỉ dẫn cho quý vị mọi cách thức chích thuốc insulin cho đến khi quý vị tự chích được cho mình dễ dàng và thoải mái.

Rút 1 loại thuốc insulin vào ống chíchSau đây là kỹ thuật rút insulin vào ống chích. Làm theo những chỉ dẫn này nếu quý vị chỉ dùng 1 loại insulin.

• Rửa tay.

• Lấy ra một ống chích sạch từ hộp vật liệu.

• Lấy nắp kim trên ống chích ra.

• Chĩa mũi kim lên trên, kéo pít-tông ống chích xuống cho đến khi đầu pít-tông nằm ngang với đường vạch chỉ đúng số đơn vị insulin quý vị đang dùng. Đâm kim vào nắp cao su đậy chai thuốc insulin.

• Đẩy pít-tông để bơm không khí từ trong ống chích vào chai thuốc insulin.

• Giữ kim trong chai thuốc, lật ngược chai thuốc và ống chích lại, sao cho chai thuốc nằm phía trên của ống chích và đầu kim nằm trong nước thuốc.

• Kéo pít-tông ống chích lại để hút insulin vào ống chích cho đến đường vạch chỉ đúng số đơn vị insulin mà quý vị đang dùng.

• Thuốc insulin trong ống chích không được có bong bóng không khí lớn hơn đầu kim. Nếu quý vị thấy có bong bóng, gõ nhẹ vào thành ống chích cho bọt bong bóng nổi lên trên. Bơm bọt bong bóng ra và điều chỉnh lại số lượng insulin trong ống chích nếu cần.

• Một khi quý vị chắc chắn là đã có đúng số lượng insulin trong ống chích, rút kim ra khỏi chai thuốc. Giờ quý vị sẵn sàng tự chích insulin cho mình.

(xem tiếp trang sau)

những điều cần nhớ về insulin• Cất (các) chai thuốc insulin quý vị đang

dùng ở nhiệt độ phòng (dưới 85 độ) được đến tối đa 1 tháng. Insulin không dùng sau thời gian 1 tháng nên được bỏ đi. Nếu nhiệt độ trong phòng nóng, hãy cất insulin trong tủ lạnh.

• Cất chai insulin không sử dụng trong tủ lạnh cho đến khi quý vị bắt đầu sử dụng.

• Hòa đều insulin trong chai bằng cách lăn chai thuốc trong bàn tay. Không nên lắc chai.

• Insulin Novolog và insulin Regular phải luôn luôn có màu trong, không bị đục. Nếu thuốc không trong, hãy bỏ đi.

• Insulin NPH sẽ trở nên đục khi quý vị hòa thuốc bằng cách lăn chai trong bàn tay. Không dùng insulin này nếu có các hạt nổi trong dung dịch hoặc dính vào thành chai.

healthy beginnings

00900-045 (REV. 3-12) VIETNAMESE, FOR ENGLISH USE -033, SPANISH -043, CHINESE -044

Rút 2 loại thuốc insulin vào ống chíchNếu quý vị dùng cả hai loại insulin Regular và NPH, quý vị sẽ luôn luôn cho thuốc insulin Regular vào ống chích trước.

• Rửa tay.

• Lấy ra một ống chích sạch từ hộp vật liệu.

• Lấy nắp kim trên ống chích ra.

• Kéo pít-tông ống chích lại cho đến khi đầu pít-tông nằm ngang với đường vạch chỉ đúng số đơn vị insulin NPH (màu đục) mà quý vị đang dùng.

• Đâm kim vào nắp cao su đậy chai thuốc insulin NPH (không có insulin).

• Đẩy pít-tông để bơm không khí vào chai thuốc. Rút kim ra khỏi chai (không có insulin).

• Kéo pít-tông ống chích lại cho đến khi đầu pít-tông nằm ngang với đường vạch chỉ đúng số đơn vị insulin Regular (trong) hoặc Novolog (trong) mà quý vị đang dùng.

• Đâm kim vào nắp cao su đậy chai thuốc insulin Regular hoặc Novolog.

• Đẩy pít-tông để bơm không khí vào chai thuốc.

• Giữ kim trong chai thuốc, lật ngược chai thuốc và ống chích lại, sao cho chai thuốc nằm phía trên của ống chích và đầu kim nằm trong nước thuốc.

• Kéo pít-tông ống chích lại để hút insulin vào ống chích cho đến đường vạch chỉ đúng số đơn vị insulin Regular mà quý vị đang dùng.

• Thuốc insulin trong ống chích không được có bong bóng không khí lớn hơn đầu kim. Nếu quý vị thấy có bong bóng, gõ nhẹ vào thành ống chích cho bọt bong bóng nổi lên trên. Bơm bọt bong bóng ra và điều chỉnh lại số lượng insulin trong ống chích nếu cần. Rút kim khỏi chai thuốc.

sau đây là những việc cần làm khi tự chích thuốc:• Rút insulin vào ống chích như đã trình bày.

• Đặt ngón tay cái và ngón trỏ hai bên của điểm chích đã được lau sạch.

• Bóp nhẹ 2 ngón tay lại để “véo” da lên một chút.

• Cầm ống chích bằng tay kia.

• Với động tác bàn tay và cổ tay nhanh và cả quyết, đâm kim thẳng vào da. Bỏ 2 ngón tay ra cho da trở lại bình thường.

• Đẩy pít-tông ống chích để bơm hết insulin vào dưới da.

• Rút kim và ống chích ra và để xuống một bên.

• Nếu trên da còn lại chút ít nước thuốc, thấm bằng vải ga hay khăn lau sạch. Đừng chà lên chỗ chích.

• Chúc mừng! Quý vị đã thành công!

Vứt bỏ lưỡi trích, ống chích và kim chíchHỏi công ty phụ trách vấn đề chất thải của quý vị xem họ muốn quý vị vứt bỏ những vật liệu này như thế nào.

Quý vị có thể mua hộp chứa chất thải nhọn tại các nhà thuốc địa phương để bỏ kim dơ.

• Đâm kim vào nắp cao su đậy chai thuốc insulin NPH. Cầm chai thuốc và ống chích sao cho chai thuốc nằm phía trên của ống chích và đầu kim nằm trong nước thuốc.

• Kéo pít-tông ống chích lại cho đến khi đầu pít-tông nằm ngang đường vạch chỉ đúng liều insulin tổng hợp.

• Kéo pít-tông chậm, nhẹ để tránh tạo bong bóng không khí trong insulin.

• Một khi quý vị chắc chắn là đã có đúng số lượng insulin trong ống chích, rút kim ra khỏi chai thuốc. Giờ quý vị sẵn sàng tự chích insulin cho mình.

Tự cHícH THuốc insulinBụng là vùng cơ thể chích insulin tốt nhất. Điều này hẵn lạ đối với quý vị vì quý vị đang mang thai. Nên nhớ là cây kim chỉ xuyên vào da một lớp thật nông nên không có cách gì làm hại em bé. Cánh tay là vùng thứ nhì để chích insulin. Đùi cũng có thể là nơi chích insulin. Nếu chích ở đùi, việc quý vị đi bộ tới lui sẽ làm cho insulin hấp thu nhanh hơn. Điều này sẽ làm cho lượng đường trong máu của quý vị thay đổi nhanh chóng.

Quý vị nên chích vào những nơi khác nhau mỗi lần chích thuốc. Cứ nghĩ vùng chích thuốc như một bàn cờ. Dùng từng ô bàn cờ khác nhau mỗi khi chích thuốc. Khi đã dùng hết các ô, quý vị trở lại ô đầu tiên.

Insulin có phản ứng phụ nào không?

Nếu cơ thể có nhiều insulin hơn lượng cần thiết, đường trong máu của quý vị có thể tụt xuống quá thấp. Tình trạng này gọi là “hạ đường huyết”. Tình trạng này là do:• Quá nhiều insulin (hoặc quá nhiều loại thuốc

uống tên là Glyburide trong các trường hợp tiểu đường trong lúc mang thai).

• Tập thể dục hoặc hoạt động nhiều hơn bình thường sau khi dùng insulin.

• Bỏ bữa ăn chính, hoặc ăn trễ, bỏ ăn vặt, hoặc ăn ít hơn bình thường sau khi dùng insulin hoặc sau khi uống thuốc như thuốc Glyburide.

những dấu hiệu của tình trạng hạ đường huyết:Nói líu nhíu Bồn chồn Đổ mồ hôiTim đập nhanh Môi tê Yếu ngườiĐói Nhức đầu Người run rẩy Đầu óc lẫn lộn

Quý vị có thể tránh tình trạng hạ đường huyết bằng cách:• Không bỏ bữa ăn chính hay ăn vặt.• Luôn luôn mang theo người viên thuốc đường

glucose và thức ăn vặt.• Luôn nhớ ăn một phần chất đạm trong các

bữa ăn chính và ăn vặt trước khi đi ngủ.

những điều cần làm nếu quý vị có những triệu chứng này:Thử đường trong máu.

lưu ý quan trọng:

• Nhớ thử đường trong máu thường xuyên theo đúng chỉ dẫn của ban chăm sóc sức khỏe.

những khởi đầu lành mạnh2

chữa trị tình trạng hạ đường huyết–Quy tắc 15Quy tắc 15 là: dùng 15 gram chất tinh bột, thử đường trong máu lại sau 15 phút và trị số của lượng đường trong máu phải tăng lên ít nhất là 15 điểm.

Đường trong máu > 50 và < 70 và có triệu chứng hạ đường huyết1. Uống 8 oz sữa không chất béo. Thử lại đường

trong máu sau 15 phút2. Uống thêm sữa nếu trị số vẫn < 70 và triệu

chứng vẫn còn3. Thử lại đường trong máu sau mỗi 15 phút cho

đến khi đường trong máu > 70 x 2Ăn nửa miếng bánh mì kẹp nếu quý vị dị ứng với sữa.

Đường trong máu < 50 và có triệu chứng1. Uống 4 oz nước trái cây2. Thử lại đường trong máu sau 15 phút. Nếu

trị số > 50 và có triệu chứng, uống 8 oz sữa không chất béo

3. Thử lại đường trong máu sau mỗi 15 phút cho đến khi đường trong máu > 70 x 2

nếu bị bất tỉnh: nhất là trong các trường hợp bệnh tiểu đường loại 11. Chích một liều GLUCAGON 1 mg ngay lập tức

nếu tôi bị bệnh và không ăn uống bình thường thì sao?Bị bệnh có thể gây khó khăn cho việc chữa trị bệnh tiểu đường. Nếu quý vị không thể ăn uống bình thường, hãy làm theo những chỉ dẫn sau đây:

• Liên lạc thường xuyên với bác sĩ hoặc y tá để được cố vấn và hướng dẫn cách chữa trị chứng bệnh của quý vị.

• Thử đường trong máu mỗi 2 đến 4 giờ. Nếu đường trong máu cao, hãy báo bác sĩ hay y tá. Nếu đường trong máu thấp, hãy uống chút nước trái cây, nước ngọt hoặc sữa.

• Đo thân nhiệt nhiều lần trong ngày.

• Nếu vẫn có thể ăn uống, quý vị cũng nên nhớ uống nhiều chất lỏng không có calorie suốt ngày.

• Nếu quý vị không thể ăn thức ăn đặc, hãy uống nước trái cây, sữa (hoặc nước 7-Up nếu quý vị bị buồn nôn). Thay vì ăn những bữa ăn chính, hãy ăn thức ăn quý vị cảm thấy muốn ăn và dễ tiêu như bánh lạt, bánh mì lát nướng, súp, ngũ cốc ăn sáng nóng, cơm và những thức ăn tương tự.

• Không phải bệnh nhân nào cũng phải thử ketone mỗi ngày – chỉ thử khi được nhà chăm sóc sức khỏe yêu cầu. Gọi cho bác sĩ nếu trị số này vừa phải hoặc cao.

• Dùng các liều insulin như thường lệ.