34
 ﻴﻤ  ﻣﺎ  ﺭﻫ       :  ﻣﺔﻫﻨ  ۳۱۲  ۳۲۱  ﻭﻧ ﺍﻟ   ﺍﻳ  ۳۸۸

Kasravi - Dardha o Darmanha 3

Embed Size (px)

Citation preview

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 1/34

 

 گفتارهايي از ماهنامة پيمان  يا

احمد كسرواحمد كسروي 

  ۳۲۱تا۳۱۲سالهاي تهرا ماهنامة پيمان:چپا يكم

 ۳۸۸خردا اينترن نشر الكترونيكي

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 2/34

 

 عنوا/صفحة پيما شمار سا صفح فهرست عنوانها

پاك 

خويهاي 

پرستي 

راستي 

٤٤ 

٤ 

٧ 

پاك 

خويهاي 

١ 

 ٢خويهاي پاك ٩ ٤ ٤٧  ـ ٢ ـ  خويهاي پاك

 ٣ خويهاي پاك ١٠ ٤ ٥٣  ـ ٣ ـ  خويهاي پاك

 ١ خويهاي پاك ١ ٥ ٥٧ ..خويهاي نيك و بد از  كجا برخاسته ؟ خويهاي پاك

 ٢خويهاي پاك ٢ ٥ ٦١ ..خويها از چه راه نيرومند  گردد؟ خويهاي پاك

 ٣خويهاي پاك ٣ ٥ ٦٥  ـ ٦ ـ  خويهاي پاك

 ٤خويهاي پاك ٤ ٥ ٧٠  ـ ٧  ـ خويهاي پاك

 دوره هاي ماهنامة پيمان

 ١٣١٨ تا  آبان١٣١٧ آذر: سال پنجم ١٣١٣ تا  آبان١٣١٢ آذر:سال يكم

 ١٣١٩ تا اسفند١٣١٩فروردين:سال ششم ١٣١٤ تا  آذر١٣١٣ديماه:سال دوم

 ١٣٢١ تا خرداد١٣٢٠تير:سال هفتم ١٣١٥ تا اسفند١٣١٤بهمن:سال سوم

 ١٣١٧ تا خرداد١٣١٦خرداد:سال چهارم

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 3/34

 

 خويهاي پاك

ـ 

 بمعني» راستي«در اين  گفتارها . بمعني حق است» داد«حقيقت و

 پيمان

 راستي پرستي

 نآزا هدوتس ياهيوخ ميتفگ  نآزا هديهوكن ياهيوخ و ناور دشاب يم نت .شناور هر چه يمدآ  كي .نيرومندتر خويهايش ستوده تر است

 ناور هك  اهنآ  زا يكيت سـار ي مـدآ  »وري  گت سـاربشيراداو هـ ه بـ و نت شـاد ي مـارا  گر نآ  و ند يـون  آش درست است  ،ردمردي  كه روانش پاك و خ .است»برخاستن و چـ د شـاب يت سـار يا يـوجنار 

 .يرد و به ياريش برخيزد و از زيان نترسد ذدريافت بخرسندي پ 

ه ةچنين  كاري از يك مردي از يكسو نشان . يكي از  گرانمايه ترين ستوگديهاست ناي  كـ  تسيدرخب ايي ةشناخته و از سوي دگير نمون  را ايراستي مـندوخ و يهاو خـدوخ و يـد نو بـز ه كـ  تسا ينوردكاپ 

 . كه شناخته پذيرفته را ايگنرديده و راستي

 .يك  آدمي هر چه روانش نيرومندتر اين خوي در او فزونتر خواهد بود

ودارجتر سود و زيان جهان بسنجيم اين خيم پرگار خيمهاي آدمي را از ديد بـ دهاوخ اهنآ ن

 . اين خوي ستوده بودي نتيدر جهان هر پيشرزيرا 

 نآزا يوخ نياهفاحق رسو پ بلاطيبا نب يلع ١داز وةباطخ ٢ .ريستديس است آازآن.است 

∗∗∗ 

رداختيم پـ 

اك پـ 

اي هـيوخ 

شمردن بـ 

ك نـيا 

تيم شـون 

ه نـيمز 

ن يـا 

در 

ايي هـراتفگ  

ه كـ  

 آن 

از 

پس. 

 . ي راستي پرستي اوست و اينست ما  آن را نخست مي شماريمستوده ترين و پاكترين خوي  آدم 

، دشاب راميب ناور نون چيا ربارب ردو يزوت هنيك  و كشر و ييوجدوس و ييامندوخ و يهاوخدوخ  نآزا هك  اه ييوخ تشز هنوگنيا يتسس زا و ددره  گريد چشاب يم نت زا ار دو خـ جرا ا هـ يت سـار در خـ 

ون دردست دهد و نتيجه  آن شود  كه مردم و چـ دنباين رد يناسآب ار اه يتسار  يشياور ر پـ تـمك  د نـتفا  . كنند و گار يك راستي از راه دگيري پيش رفت از  آن به سود جوييها برخيزند

١و  ـ  ركبوبا  ـ ٢و  ـ  ر مع  ـ 

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 4/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ژگآاه بياباني تنها دردشان ناداني باشد ومردان د.فراوان باشد١ توده  هاي پيشرفتهاين  گرفتاري در

ايي وپيشرفولي مردان.اينست بآساني چاره پذيرد  مـندوخ و يهاو خـدوخ زا ار درد نيدني چرهش 

ست خـن ما ر گـد و ددرن گاوتان تخس اهناور تسنيا و دنزيمآرد مهب نيا دننام و يزوت هنيك و كشر

 راستي پرستي پايمال گردخوي ستود

∗∗∗ 

ودهگار تاريخ را بگنريد همواره. راستي پرستي بوده ة گفتيم در جهان هر پيشرفتي نتيج  بـ نينچ 

د كه يكي براهنماييهايي برخاسته و دگيران  كه او را راست دانسته اند بياريش برخاسته نـاه نـالدكاو پ .پشتيباني نموده اند و بدينسان راهي باز شده و جهان بهره مند  گرديده

تند وم باستان از چه راه بوده؟ نه اينكه در هركدام داناياني برخاو آيا پيشرفت تاريخي يونان و ر سـ آيا شورش فرانسه  كه جهان اينهمه!.راههايي نمودند و دگيران راست پرستانه از ايشان پيروي نمودند؟ 

 راست داشتند و پيب بهره از  آن برده جز از اين بود  كه مردان بخردي سخناني سرودند و دگيران  آن را  ..روان  گردانيدنش افتادند و در راه  آن از جان و دارايي دريغ گنفتند؟

ران زردشت پيغمبر باستان.در جنبشهاي ديني هم همين بوده يـا ار نا مـدرم و ت سـاخرب نو چـ 

 م نيدبدز  يويد ا بـ و دنتساخرب شيرايب و دنديورو  گاب همه لدكان پادرم دناوخ ينس   ـ ينانس ٢ بجنگـ و 

اةپاكمرد عرب چون برخاست امام علي بن ابيطالب و زاد.خونريزي پرداختند طـخ رس و پـ ه فـاحق و باريش  يـب و دنتشاد تسارب ار شياه هتفو  گ دنديورو  گا هب هناتسرت پسار هنيدم و هكم مدرم زا نارگيدان  هـج رد ار دو خـ يا هـمان ناس نـيدب و دندرك  شيرادهگن بهلوب و نايفسوب و لهجوب دنزز  گا هتخادرپ

.ياگدار  گزاردند٣

∗∗∗ 

ار گرديـد مـيب ا هـناور ه كـ تس نـيا قر شـ يرا تـفرن گيرتدب زورماو هنـيا يهو بـنا يا هـ هتـسد 

اند 

هشته 

دست 

از 

را 

خويي 

ستوده.

ج 

همه 

در 

دامو كـ 

ر هـ 

برجسگتان 

و 

پيشرفگتان 

كه 

است 

چنين 

وسخناني را از كتابها و روزنامه ها و زبانها گرفته و چيزهايي از انديش نـ و هنهك و هدوزفا اهنآ رب دوخ 

 پابندش شده كه بهچي راستي گنرايد خودنمايي گرفته و هميبهم درآميخته و آن را سرماي

١هدوت  ـ =هعماج ، تعامج)هقبط اي رشق اجنيا.( تفرشيي پاه هدوته =ناگتفرشيپ=)ناگتسجرب و ناگداتفا شير)پـبارب انامه ،elitesهتفر راكب .اهنيا هك  تسنشورنآ   مجرت رد هك  دناسر يم يياه هژاو زا رتهب ار ينعم هدرب راكب ه دنا .و  ـ 

٢نسيدزم  ـ =تسرا پدخ)تشدرز نيد رد(نسيويد و=و  ـ  تسرت پب٣ م ياه هدس زا اپورا ندمآ  نوريب ايآ   ـ ؟هدوب يمدآ  دنمجرا يوخ نيا ةياس رد زج هناي !هك  ينادنمشناد و نايامنهار ديروايب دايب

 مي  كردند بآتش انكيزيسيون نمي سوختند  ،ولي باك از مگر نكرده بر  گفته هاي خود پافشردند و راه پيـشرفت را» توبه«گار  ـ  و. گشودند

٤٥

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 5/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

وشهمواره دپري ر ف د و خ  هش يـمه و دزادرـر پا تـفگب يا هنيمز ره رد و دنك دربن يتسار ره اب و دشاب

 .شنوا باشنزبانش گويا و گوشش 

گتاري. گفتيم اين بدترين  گرفتاري است سـر هار گن سـ د سـرن يياج چيهب هك  اه هشيدنا نيا اريز

انرين سودي را به تود اينان كه كمت.است هـج را كـ زا ار ي هـرن گيرتكچو كـ و ديناسر دنناوتن دوخ نتوانند گشود و چون چهار تن در انجمني گرد آيند در زمان به پيكار برخيزند و بر سر و روي همدگير

ان  شـالاك و د نـدرگن نات سـادمه و نا بـزمه ه نـيمز ك يـ رد ، دننيشن وگتفگب زور راهه چاگره و دنبوك

گويريسراسر ن  لـج ز يـن دنمدوـس شبنج ره تفرشيز پا ، تسا يشيدنا هدنكارو پ ييامندوخ و يناد

ستند و تة و چون اينان دس خودشان كه براستي گنرايند  ،سگن راه دگيران نيز شوندكنند هـ يهوبنا  . به ايشان مي دهيم»بيمار دالن«ما بارها يادشان خواهيم  كرد  ،اينست نام

د. ن بيماري پيشرفگتان راست اي :دوباره مي  گويم نـرادن ار نآ  هو بـنا يا هـ هدوت .رد هرا بـ ن يـا رد

ة گتوي مشروطه  آغاز شد از تود ف در ايران چون  گ . ايران  گواهي هاي بسيار روشن هست ةتاريخ مشروط  انبوه هركو شنيد و معني  آن را دانست بياريش برخاست ولي از پيشرفگتان  كساني  كه سود خود را در 

ه آن ديدند  گ   نـالدكاه پت سـد ن يـا زا يس كـ  رتمك  و دندرك  اهينمشد هكلب دنداتسيا زاب نارگيد و دندييار د و.مشروطه را پذيرفت و در راه  آن  كوشش  كرد  نـدروآ  ور هطورش مـ ه بـ اهراب هك  يناسك  دندوب ناوارف

 . م ما داستان اينها را يكايك نوشته اي .باگزشتندپسس چون سود خود را در سوي دگير ديدند از  آن

) قمري١٣٢٦(١٢٨٧در سال.بهترين نمونه در اين باره داستان مجاهدان و دشمنان ايشان است

 از ه ـ كـنانآ 

 ي ـ گمـه

 و داخت ـ نـارب

 را شروطه ـ مـ

 اد ـ يـنب

 و ست ـ بـ

 پو ـ تـب

 را س ـ لـجم

 رزا ـ يـميلع

 د ـ مـحم

 ون ـ چـ

 

ان هـني پناس كـ  و د نـتخيرا  گ پوـرا هب يناسك  ، دنتفر رانكب دندومن يم هطورشم زا يراداوه ناگتسجربود.شدند و پاره اي به سفارتخانه ها و قونسولخانه ها پناه بردند  تـ  ان يـم زا يدرم نايم نيا ردةهو بـنا 

اني ة يك  گوش دربهمدستي چند تن دگير غيرت  كرده مـرهق قر يـب و در كـ  يگداتس يـا هنازابناج زيربت بيرق او جا  گرفت و چون انبوه شنيد پاكدالنه بياري شتافت و زيرةاين  كار او را هركو از تود.برافراشت

م.روانها درست بود  كسي اين نكرد  كه خودنمايي  آغازد و راه جدايي  گيرد  هـب ت سـد راوردار بـ ي گمـهستادند  يـا پـيت كي ينوريب و ينورد نانمشد ربارب رد و دنتخادرش پشوكب و دنداد.راد مـان و ما نـمو گ 

تافتنداز شهرهاي دور قفقاز دس .تواگنر و  كچميز هگمي دست يكي  كردند شـ يرا يـب اه هت .رد سپـسدة گيالن و شهرهاي دگير از همان تود  مـآ  د يـدا په شـروش هو بـنا .  نـومن نير تـهب ه كـنآ  نخ سـ ها تـوك ة  

زيرا از يكسو مشروطه.راستي پرستي و پاكدلي را نشان دادند و يك  كار بسيار بزگري را از پيش بردند ايستاگديماه در برابر سياست فشارآميز همساگيانرا دوباره به ايران باز  گردانيدند و از يك سو سيزده 

١ ييامندوخ ، يشورفدوخ  ـ تسريگمشو چ نوزف .شورفدوخةراـبرد وا دنكيم دوخ يالاك  غيلبت يارب هدنشورف كي هك  ار يراك   ـ  و.براي  آن مناسب است بكار ميبرند»تن فروشي«اين وژاه را اين روزها  گاهي به غلط براي معنايي  كه وژاة.خود ميكند

 

٤٦

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 6/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

پيشرفگتان نيز دستگاچره در اين  كارها  كساني از. كرده چون هگمي يك تپي بودند چيزي نباختند . انبوه انجام دادند و بنياد را ايشان نهادندةداشتند ولي بيشتر  كار را برخاسگتان از تود

ر گيـد را بـ و داتفارب ازريميلع دمحم سپسد نـداتفا نا يـمب الض فـ و ا بـدا و نادنمش نـاد و نار يـزو.

ه. يكدسته از باغشاه در  آمده به اينان پيوستند.يكدسته از ارپوا باگزشتند  كـ ا هـناور يرا مـيب زا نا نـياار  كـ تفرشيز پج يكي ره نود چندز راكب تسد هكنيمه دندوب هنيك و كشر و ييامندوخ درد راتفرگ

 فريبكاري بودند  ،نخستين بدكرداريشان آن شد كه نتوانستند در برابرخود را نميخواست و باهم از در

داسياست فشارآميز همساگيان يك تپي بايستند و هر يكي به تنهايي در نه يـا په هناخترافسب هار 

كرد و اين بود هگمي افزار دست ايشان شدند و در اندك زماني كشاكش و دسته بندي پديد آوردند و

سگتيبشورانيدند و از شوميكشور آرامي را  يـاشان و يزرو هنيك و ينوردكاپان راز هـ نيدـنن چاش يـا 

 براي كشوريكه جنبش سيزده ماهه آماده گردانيده بود و در آنهگنام بهترين نيرمردان جانباز دلير

 .و شد  آچنه در تاريخ گناشته ايمبشمار ميرفت هگمي نابود شده و از ميان رفت

 . مردان بيماردل پيشرفته خودفروشي ة انبوه و اين ميوةپرستي و داژپدوهي تود راستي ة آن نتيج 

ـ 

اچون از شمارة پيشتر بياد  كردن خويهاي پاك پرداختيم و هـنآ  نيتس خـن»يت سـري پت سـار«ار پاره

 اشمرديم

 دگير

 خويهاي

  آن

 دپري

 داشتند

 چشم

 خواننگدان

 هي بـ

 و بشماريم

 يكايك

 و  كنيم

 ياد

 را انيم .،سانيمپايان ر  سـر نا يـاپب و ميرامشب ، مييامن هدنسب اهيوخ ندرك  دايب اهنت ميراد يمن اور ام يلو 

دخويان زبان .چه اين  كاريست بسيار  كسان  كرده اند و مي  كنند.گبوييم و گبذريم بـ دوخاه نيا بـ نا شـ .شمارش روانتر از دگيرانست

ه و م بكوشيمما در هچي جا گبفتن بسنده نمي  كنيم و هميشه مي خواهي  نـ ، مي هـد ما جـنا يراك  در اينجا نيز  آرزوي ما  آنست  كه هر  گفتاري  كه مي رانيم و يك.  آن نباشيمةاينكه گبوييم و دپري ميو

   جـيتن ه كـ  مييا مـن يگداتس يـا ناد نـن چآ  يور ر بـ مي نـك  يم داي يدبب اي ميياتس يم يكينب ار ميخة 

 .روشني پديدار  گرددايكسانيكه به خيمهاي ناستوده گ جـب  ه كـ تس نـيا و د نـباي ي مـنرد ار دو خـ يرا تـفرد گنراتفر

ازنمودنپرداختن بخويشتن بدگيران مي پردازند  بـ و د بـ و كين ياهيوخ ندرمش زا هك  تساجنيا زا و شمارش هر خويي از آنها چندان سودي بدست نيايد و اين خود يكي از  كارهاي دربايست است  كه در

واهيم.رانيم و دليل  گرفتاريها را ياد  كنيم  آلوگدي مردم بآن نيز سخنةانداز خـيم ا مـ ، ميو گبـ رتنشور . دردها  كوشيم نه اينكه دردها و درمانها را فهرست وار بشماريمةپزشكي  كنيم و چبار

٤٧

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 7/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

سيار)اصلي ترين( هري ترينگناه چنانكه  گفتيم راستي پرستي از  گ  او بـ و ت سـا يمدآ  ياهميخسياري از ن ستوگدي  افسوس  كه چني وباشد گرانمايه مي  بـ ار نو نـك  و هديدرك  گدنا رايسب يياهبنارگ  

 . خدايي  ،بي بهره شده اندةاز  آن داد) پيش افتاگدان و برجسگتان ةبوژيه از دست (مردمان

ر از تـ ير هـم  گي تـفه  گ كـنانو چ دشابيم يتسرد زا زج و يتسار زا زج يهوي ژپتسار تسناد ديابه:انيمسخن را با مثل روشن مي  گرد. آنهاست كـ  تسنيا رايسب يلو تسا هرهب يب يتسرد زا دزد كي 

  بـ ها گرـه و دريذ ا پـرنآ  ، دور يدزد ياهنايز زا نخس يو دزن هاگره و دشابن هرهب يب يهوي ژپتسار زاه ه از.مرد درستكاري برخورد  ،خود را  كچوكتر ازو  گيرد  كـ  د نـراد ار لا حـ نيمه نارادركدب زا يرايسب 

 . نيستندراستي پرستي بي بهره

، دنادره  گرهب يب هزيكاي پوخ نيا زا ار نامدرم هچنآ درد هك  تساهنيا دننام و كشر و ييامندوخ  ناسك  رتشيبدولآ  هداتفا شية پميما نـ ي مـ نالدرا مـيب ام هك  دننانيا و دنشاب نآ  .ردامماد كـره ناگد نـ

 ومي  آن از يك نيروي بسيار  گآاهيهايي  كه از  كهنه و نو و از درست و نادرست فرگارفته  ،بش  هاندك ماي   . گرانمايه بي بهره  گرديده

اريك كسيكه بسخنان پايه داري برخاسته و برسگتاري توده ميكوشد يا در راه پيشرفت كـ ك يـ 

.بزگري جانفشاني مي نمايد  ،آنانكه روان درست دارند بسوي او گرايند و ازو پشتيباني دريغ گنوينـد

ند و ياوري ننمايند  ،ازاليكن بيماردالن نه تنها باو گن.ن راه بود پيشرفتهاي جهان از اچنانكه هم

ود او.درون رنجيده هم مي گردند و از بگدويي باز نايستند و دشمني دريغ ندارند  خـ د هـاوخ يكيره

ماي 

و 

كند 

باز 

پيشراهي 

كه 

يكي 

كه 

نميشود 

اين 

هگچياه 

و 

گيرد 

خودنمايي 

،افتاد 

برخاست 

بكاري 

و شده  ،زشتي)عموماز بس اين بيماري هگماني. همراهي كند و به پشتيباني او برخيزدگيري نيز

 آن از ميان برخاسته و كمتر كسي درمي يابد كه آن از بيماري روانيست

ه. پيمان پر از ايگنونه رفتارهاست ة چهارسال  ةتاريچخ  يـام و ش نـاد زا ه كـ  يماع نادرم هكنآ  دنامبهتهيدست و تنها سرمايه شا  كـنآ  د نـامب و د نـا هت سـاخرب دربن هب ام اب ، تسا يگدنيوو  گ يگدنسيون ن

ا را  مـ يا هـ ه تـفگ  ، يروا يـ و يت سـدمه يا جـب ، دنتسه هشيدنا مه ام اب دوخ نامگب هك  ناسك  اهدصرا.دستاويز پول اندوزي  گرفتند  ا چـر اهييامنهار نيا هك  دنيامن يم ينمشد ام اب هراكشآ  يناسك  اهدص

رق وشايد.مي  كنيد  شـ زا نخ سـ مود و م كـي لا سـ رد نوه چك  دنا هدركن شومارف نامين پاگدنناوخا  مـ يا هـ ه تـفخ  گساد پوخ نامگب هك  تشون اه همانزور زا يكي رد يياهراتفي  گدرم ، ميدنار يم برغ

االترةبود و يكي از عنوانهايي  كه پيش مي  كشيد اين بود  كه گنارند  بـ همه زا ار دوخ ناميي پاهراتفگ   پيمان تاكنون در هچيةگار  كسي جستجو  كند  ،گنارند.د و اين را  گناه بزگري بر ما مي شمردمي  گير

جا يادي از خود بميان نياورده و هگرز نامي براي خود گنزارده  ،خود را باالتر از دگيران  گرفتن او  ،جزس   بـ ياهليلد يور زا ار راكنيا و ديامن يم زاب ار نانآ  ياهشزغل هك  تسين نيا زاو د نـك  ي مـ ن شـور راي 

 دوم شرق و غرب چه در سال يكم وةسخناني  كه ما دربار.هگچياه پيرامون  گفتارهاي بپيايه نمگيردد

٤٨

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 8/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ت سـارب ار ا هـنآ  نا يـبرغ دو خـ ه كـ  ت سـراوتسا ناد نـچ ، م يـا هت شـاگن ني يـآ  شخب ود رد هو چ ناميپ 

 !.نيست؟ آيا اين از بيماري روان!. د؟ ي چرا  آن سخنان را مي نويس :اين بدبخت  آشكاره مگيويد.ميدارند

.»! پيمان بسخنان بسيار بزگر برخاسته«: فرستاده چنين نوشت ايدگيري در همان روزها نامه

تنهركسي سـاخرب گرز بـ نانخس بـ هك  دناد يناسآب نيا ، تسين روجنر شناور و دراد درخ زا هرهب هك ليكن.ا  كه  آغاز  كند پبايان نتواند رسانيد  آنرا نداشته باشد و سخناني ر ةهگنامي نارواست  كه  كسي ماي  

   يـام دو خـ ، تس يـن اورا نـ اهنت هن ، ديناسر ناياپب ارنآ  و تساخرب يگرزب نانخسب يسك  رگاة يزارفر سـ اي ! ي  كه چنين  كسي از ميان ايشان برخيزدم  ك مرد ن  خ  .هگمي است سـ رد هش يـمه نا هـج تفرشيةپ 

 !  كه حوصله اش  آنرا بر نمي تابد بيماردل ة ليكن چه  كند فروماي !سخنان بزگر بوده

دة آري  آچنه ما دربار نـتفريذا پر ا هـنآ  نالد كـاو پ دو بـ يگرزب رايسب نانخس ميتشون برغ و قرش  .»ما چون  آنها را نمي دانستيم  ،شما نيز نبايستي  آنها را باز نمودن«:ليكن اين دردمند مي  گويد

سد فلسفه عنوان نم ةمرد دگيري گنارشهاي ما را دربار يـون يم نيني چدنت نابز اب ، هدو :»ه چـ 

زار: مي  گويم»!..شده  كه چندين هزار فيلسوف نفهميده اند؟ هـ نيد نـد چش هه چكنآ  اب راك  ها چر ام د. شما نوشته هاي ما را بخوانيد!..فيلسوف نفهميده اند؟ يـراگنب خسات پسين تسرد رگا.ت سـرد ر گاـ

ته واست بسيار خرسند باشيد  كه يك رشته نادا  سـاخرب نا يـم زا هلاسرازه نيدني چاهينا مـ هـكنيا زا

شناسيد  بـ كين ار ام راك يراوتسا ميا هدومن زاب ار فوسليف رازه نيدني چاهشزغلرتش يـب ي مـرگلد و ست .،نماييد و بر پشتيباني و ياوري برخيزيد يـن راميب ناتناور رگا ، ديتسه يتسار ير پد رگا هار را كـ 

اينست.

درد از جز

 اين

 مندي رشك شمار

 فزوني

 و تپويد

 ما

 بر

  كه

 بود

 نتواند

 خودخواهي

 و 

راة سوفان لـيف

 

مار.برخ ما  كشيد شـ هكنآ  زا ايآ  ميا هدرك  ادين پافوسليف زا ينشور نآب يياهشزغل ام هكيياج ردةنا نـآ  ذر!..مي باشد  ،زبان بسته و پرده بروي  آن لغزشها بكشيم؟فزون گهـر زا ه كـ  يياهبي سـآ  ه مـهنآ  زا ايآ  

 .!.فلسفه به خردها رسيده چشم پوشيم؟

 )ماضي(  گذشته ة  گونه هاي هشگتان ةاينها بماند ،  گفتاري  كه امسال دربار يـام ز يـن نآ  ، ميدروآ ة  . آزرگدي  كساني شد  جـيتن رد سپـس و هدوب يسراف نابز رد هك  رادجرا ياه ينعم هتشركية  يگتف شـآ  

  كنيم  ،بجاي  آنكه پساس  گزارند و خشنودي نمايند  ،آن  ،از ميان رفته و ما امروز  آنها را يادآوري مي

اينان  آن.تنها از اينكه ببازار خودفروشي يك مشت نادان شكست مي  آورد  ،زبان بگدويي باز مي  كنند خرسندي ندارنبهگرونه زبوني و بازمانگدي خرسندي دارند و بهنرنمايي كشوريده مغزانيند  كه 

اين  گرفتاري ، پ ر زيانتر از  آنست  كه در گناه نخست.رست بشكافيمما مي خواهيم اين زمينه را دبايد ديد  گفگتو از  آفرينش و  آفريگدار و جستجو از راه زنگداني و سخنراني از خويهاي.پديدار مگيردد 

  ةنيكو و بد و راهنمايي بتوده و هم   بـ هت سـدكي هش يـمه هك  اه هنيمز هنوگنيا ه با تـك  و د نـزادرا پ هـنياشود؟نويسند و س   يـم هت سـاوخ نآ  زا يا هجيتن هو چ تسير چهب زا اهششوك  نيا ايآ  ، دنيارس نخ !.ا يـآ 

ردار اينها از بهر  آنست  كه معني جهان و زنگداني شناخته  گردد و مردمان  كـ   هدوت سـ هار زا ا يـ د نـدرگ  

 خودنمايي است؟ گار  آن يكي است  ،در  آنحال  كسي مي بايد  كه معني زنگدي را بهتر شناسد و راه

٤٩

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 9/34

احمد  كسروي دردها و درمانها شنوديس  خـب ار وا يا هـ ه تـفگ  ، دندرك  اديا پر يسك  نانن چوو چ دهد ناشن رتنشور ار يرادرك  هدوت 

دبايد بيش از همه دربند نتيجه باشند و گبفتارهايي  كه هگچيونه نتيجه را دربر.پذيرند نـزادرپن درادن.

 بهم رسيدند نشستيدراينكه هركسي از يك  گوشه اي  گرفته سخن بافي ميكند  ،اينكه گار چهار تن 

 دلتنگـ دگيري پيش مي  آيد  ،ةهريكي از زمين  تي سـار ندين شـ زا گرزـب و در خـ زا سكر هـ هكنيا 

ان مـه نـيا و تس يـن ييا مـندوخ رهب زا زج اه شبنج و اه شوج نيا هك تسا ليلد اهنيا ، دوش يم

 بيماريست كه ما گفتيم

ه در انجمني مردي از  آنانك «:يكي از هواداران پيمان مي  گويد لـان ، دنوش يم هدرمش دنمشناد ه . بنويسم و چپا  كنم»اخالق«ة مي خواهم  كتابي دربار:از بدخوييهاي مردم داشت و چنين مي  گفت 

 پيمان  آغاز  كرده و چنانكه بايد ميكوشد:من  گفتم  د و. اين راه را يـنك  يرا يـ وا بـ ز يـن امش تسا رتهبمبجاي  كتاب نوشتن و چپا  كردن  ،مردم را بخواندن  هـ و دو شـ ي مـ رتشيب شرثا مه هك  ديراد او نآ  

 جنررتمك  ش .ديوي  گم:نو و چـ دسانش يـم ي كـينب ار ناميه پك  تسيناسك  زا هكنآ  اب و هديجنر تخس .پيمان مهنامه است  ،من ميخواهم  كتاب بنويسم: دگيري نداشت چنين پاسخ داد ةبهان 

ابياين از خاميهاي ايشان است  كه مي پندارند راه پيراستن تـك  و درادر بـ ي كـي هك  تسنيا اهيوخ  نهك  ياه هتفو  گ دسيونبدنك  پاو چ دنز بلاقب ار نآ  و نيا .هدرك  ها چهباتك  همه نآ  ديوي  گمن يكي

ش د  كه ن اين نمي دان .است  كه اين يكي  كند؟  شـوك ا بـ و تسين يسيون باتك اب مدرم يوخ نتساريپ

ردم را مي دانند  كه اين ن  چند تني با هم بكار برندپاكدالنه است كه  مـ ير گيـد يا هـيراميب نا مـز ره 

 كوشيد چباره

 راهش

 از و شناخت

 را  آنها

 بايد

  كه

 فرگايرد

.هم 

 از و ةپس

 باشد

 ميان

 در

 راستي

 بايد

 اينها

 

 پاسخي  كه  آن هوادار پيمانكسانيكه باين راه برخاسته اند  ،بيكبار خود و سود خود را فراموش كنندتبه مرد خودخواه داده بسيا سـاجب ر.يوزرآ  رد و دزو سـ ي مـ هدو تـ لا حـب لد يت سـارب ار يس كـ  ر گاـ

 برخيزد چنين  كسي هگراه بيند دگيري پيشييرشته راهنماييهارسگتاري ايشانست و ميخواهد بيك  بايد خشنود  گردد و  كاري  كه ميكند اين باشد  كه بياري  آنكس شتابد و راهنماييها برخاست  ،آناز او ب 

د ومردمان را به پيروي نـك  نار بـج د نـيب ي مـ راك  رد يياه يياسران هاگره و دزيگنارب وا ياهروتسد زا ر. يش باشد و هم به رنج  كم نياز افتدب بهرحال از همراهي او باز نايستد  كه هم پيشرفت  كار گاـ نكي لـ

وي  ،خويشتن جدگاانه بكار برخاست تافت و بجاي همدستي بان اين  كس پيش افتادن  آن دگيري را بر ود رشته سخنان دگيري سرود  ،بگيمان بايد  گفت ديو خودخواهي در درون وي جا دارد وو يك   خـ نيا 

 اوست كه بيش از همه نياز بدرمان دارد

  كشاورزي را نيك نمي دانند و برآنة هي افتد و روستاييان را بينيد  كه شيوي شما گار  گذرتان به دانشويد  كه بنام مردمي ديرزماني در  آنجا نشيمن  گرفته يـم ن يـا رد ي لـو ديهد داي نانآب يزرواشك  ،

دركار  نـا تسد درم نآ  دينيبب ديدرگزاب هيد هب هرابود هك  امش و ديوج يشيا پمش رب راك  نآ  رد يرگيداه ،شده گرـه و د يـراديماو در مـ نآ  زا يور يـه پب ار نايياتسور و دينك  يم يدنسرخ هك  تسنيا هن ايآ  

 پساريد و پساسمند و خرسند به شهر باز ا را نيز بآن مرد ميتخم يا ابزارهايي همراه برده ايد  آنه 

٥٠

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 10/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ك..!مي  گرديد؟ يـب ز يـن ام شـ هنامش چمـه و د يـيامن ي گدـرزآ  در مـ نآ  زا امش هك  دوب دناوت ايآ هت شـر كوششهاي دگيري در ميان روستاييان برخيزيد  كه خود را برنج انداخته و هم  كوششهاي او را بينتيجه 

 .!.ي از يكي سرزد نه اينست  كه نشان  آشفگتي مغز او خواهد بود؟گار چنين  كار..! گردانيد؟

گداني. راهنمايي بمردمان نيز همينستةدربار نـز نيـيآ و نا هـج و ادخ زا وگتفگب هك يناسك نآ 

پردازند و اندرگزويي مينمايند  ،هگمي بدرد خودفروشي گرفتارند و باين كار جز بهوس خودنماييمي

ي دپرـي آنبرنميخيزند و اينست هر  كـيچيه و دسيون و ديوي گنانخس نتشيوخ هك تسنآ رسرب يكي

شمناكبكوششنيست كه از دگيري هواداري نمايد و هريكي از آنكه دگيري در آن راه  خـ هت سـاخرب

د آن دگيري بسخنان بزگر و برجسته اي برخيزد كه هچره بيشتر ما گاربوژي.است هـاوخ مش خـ 

 بود

ست ـ يـتفگش س ـ بـ ار  ـ كـ  دو ـ خـ ن ـ يـاه ـ كـ  ار ير ـ گيـمدآ  مي ـ خـ نيرتراد ـ جـرا هكيناس ـ كـ  هت ـ سـدكي ه ـ كـ  

كراستي پرستي باشد  ،از دست داده و بيك شـر و يهاو خـدوخ زا ي نـاور يا هـيراميب نيرتدب زا هتشر داستان اينان داستان  آن ديوانه است  كه! آلوده  گرديده اند  ،براهنمايي توده و پيراستن خويها برخيزند 

 . كي افتد و بهركسي  كه رسد  ،يكرشته سخنان پزشكانه بر زبان راندبزور ديواگني به  آرزوي پزش 

م ةگاچره  گفگتوي ما از زمين  نـاد ي مـ ميدروآ  لثم نآ  ناهاوخدب و ناميز پا نوي چلو دوب يرگيد ر»!..چرا پيمان از  آنان پيروي ننمايد؟! چرا دگيران پيروي از پيمان  كنند؟«: كساني خواهند  گفت گاـ د.يند  ،دگيران خواهند  گفتخواستاران هم گنو نـريي  گم اه هدرخ هنوگنيا زا هشيمه هكنانت. چس نـيا 

گناريم مي

 اينجا

 در

 را  آن

 پاسخ

 يورين پاميم پسري پم تسخنهك  ار  و چ ديامن ه ؟ديامن ار!.ا تـ تسا ربارب رد يزيا چي سك  مادك  د توده شرط بارها  گفته ايم برخاستن برهنمايي !..جاي اين  گفگتو باشد؟ يـاب ه مـه زا شيب و دراد يياه 

خنا در ميان باشد و يراه روشن   سـ سو هـب نا مـزره و دتس يـاب دو خـ ياه هتفي  گور رب امنهر دياب هاگندگيري نراند و به اميد اين و از ترس  آن  گفتار خود را دگير نسازد  ،جز رسگتاري جهانيان را نخواهد و 

پيش  گرفته است و اين چيزيست  كه هركس  آن پيمان چنين  كاري را.جز خدا پرواي  كسي را ننمايد  !. آيا در برابر او دگيري نيز هست تا  گفته شود پيمان از  آن پيروي  كند؟.را مي داند

د يما در اين چند سال هگرز نديديم يكي يا چند تن  نـنك  ير بـارب هنادرخب ام اب .تش مـ ك يـ ز جـ د دگيري درآيد نشنيديم و جز يكر رگنهوسهاي ناداني  كه هرزمان ب  نـكاري پا هـ هشيدنا هتشةهار مـگ  

 درماندهيكدسته نادانان  !را مي نمايد و بر سر  آن ايستاگدي دارد؟ ي كدام  كسيست  كه يك راه .نديديم .  كه هميشه خود را با ما برابر مي سازند ند كه خودشان نيز نمي دانند چه مي خواهند اينان 

ز ن  سخنيما از پيش خود:يم ه ابارها  گفت  گرـه و ميراد نـ هر يـخب يرا تـفر  گ سـ ر بـ ميهاو خـ ي مـ م بياييد: ما مي  گوييم.ايستاگدي نماييم  هـ زا ار ه مـه د بـ و كين و نايز و دوس و ميزاس رواد ار درخ

  كه جهان را فرگارفته چاره نماييمبياييد ب :مي  گوييم.جدا  گردانيم  خودمان. اين پراكنده انديشي ها

٥١

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 11/34

احمد  كسروي دردها و درمانها ان را.داريم و هگرز بهوس نمي  گراييم يز هچي  گامي را بي همراهي خرد بر نمين  مـيه پكيناس كـ  س پـ

 .بر ارج  آدمگيري خود افزوده اند.پيروي نمايند خرد خود را پيروي  كرده اند

 گنارشهاي پيمان ناخرسندي مي نمايند و ما گيانه پاسخي  كه ايبارها  كساني نزد ما  آمده از پاره

رونبرويد و درست بينديشيد:بايشان داريم همينست  كه يـب يدن سـرخان زا ا تـ ديزا سـ رواد ار درخ و  . آييد و هميشه  آزموده ايم  كه رفته اند و برگنشته اند

من با گنارشهاي پيمان صدي نود هم انديشه ام و هميشه:چندي پيش مردي  آمده چنين  گفت.بفرست س و گفتم ايرادهايت را بنوي .در انجمنها  گفته هاي او را رواج مي دهم ولي ايرادهايي هم دارم 

 خرد و دانش دارد شايد ما با شما هم اي از  ،گار پايهي آن صدي ده  كه با ما هم انديشه نيستي باز نما .اين نيز رفت و دگير نيامد.انديشه  گرديم

اري. اين زمينه بسخن درازي نياز دارد تا روشن  گردد،سخن  گو بدرازي انجامد مـيب كييا ه كـ  

شما گار. تر باز نمود تا دريابندروشن  ولي درنمي يابند  ،بايد  آن را هچرهانبوه  كسان  گرفتار  آن هستندرد  مـ نآ  و د يـريش  گو لـجب هزيكا ب پـآ  هساك  كي و ديروخرب تسبآ  بلط رد هك  يا هنشت هب نابايب ردما از در  شـ ا بـ و دش كـ  م هـرد ا هـوربا ، دناشنورف ار يگنشت شتآ  و دريا  گر بآ  هنادنمساپس هكنآ  ياجب

ه و»...! چه شد شما  آب پيدا  كرديد و من نكردم؟«: كهپيكار درآيد  نـاويد يس كـ  نانا چيآ درخرا مـيب 

 ..!شمرده نخواهد شد؟

وداين كسان از شنيد م ي  ما  آشكاره مي بين  خـ نـيا و دنريي گم مشخ يرگيد نابز زا اهيتسار 

است 

ايشان 

بيماري 

بر 

روشن 

بسيار 

دليل 

ديكدسته گار بيماردل نباشند  ،باري باي  نـهاوخب ه جـيتن دو خـ را كـ  زا د .در مـ ك يـدر خـ  ت سـرد 

د .،هچيكاري را جز براي نتيجه نمي  كند  نـيوي  گ مـ و دنسيون يم هك  دوخ ياهششوك  نيا زا نانيا ايآ گار دپري.گار بيازماييد و بسنجيد خواهيد ديد هچي سودي را چشم ندارند!.چه سودي را چشم دارند؟

اد. ستند  كه بايد همدستي نمايندنتيجه اي بودند اين بآساني مي دان   سـ مدر مـ زا ينمجنا بـ ر گاـ امشةه  كـ  اهام شـ زا يكي و ديهد داي يياهزيو چ دييارس يياهزردنا نانآب ديهاوخ نانو چ ديروخرب يياتسور

  يتسارب و دنيوه  گرابود ار نآ  دوخ تبونب نارگيد ، دنار ينخسناگدنون شـ نا مـگيب ، د نـهد يهاون  گآ  

ران از د و در دلهاي خود جا دهند ولي هگراه سخني  كه يكي آن را درست ياد  گيرن  گيـد ، د نـار اهامش ر گيـد نخس بـ دو خـ ت بـونب يكيره و دريه  گدينشان ار نآ  يكيرهيدزادر پـ ، ه بـ ناگدنون شـ نا مـگيب 

گناه از رفتارتان چنين فهمند  كه سخنرانياو.هچيكدام ارج گنزارند و جز پريشاني انديشه بهره گنيرند .دنمايي نيست و  آنان نيز هركدام همان راه را پيش  گيرندجز براي خو

ر هـ تسنيا و دبايرد ار نآ  دراد درخ زا هرهب كدنا هكيسك  ره هك  تسا ينشور رايسب شيامزآ  نياتوار  سـا ار يرا كـمه و يت سـدمه ة يـاه پ مـه زا شي د پـياب دنزيخرب يراك  كيب دنتساوخ هك  ينت دنچ

آن گردانند ولي بآن  كسان گار شما  بـ ز گرـه ه چنـآ  و دنجنريم امش زا نامگيب دينك  يتسدمه داهنشيپ

 .گنرايند همكاريست  كه اين خود  آشكاره مي رساند دپري نتيجه نمي باشند

٥٢

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 12/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

اين بآساني توان دريافت  كه اين دسته  كه بنام راهنمايي.ايگنونه دليلها چندانست  كه بشمار نيايد راه دگيري ميكوشد نه در جستجوي راستيها مي باشندتوده گبفتن و نوشتن برخاسته اند و هريكي از 

يم خـ ه كـ  د نـنانيا و تس يـن ييا مـندوخ يارب زج ناشيا ياهراكنيا و دنهاوخيم ار هدوت يراگتسر هن و

 .اما زيانهاي اين بيماري بايد  آن را در  گفتار دگيري بازنماييم.راستي پرستي را از دست هشته اند

ـ 

 :در چند جمله مي توان  كوتاه نمود آچنه تا اينجا نوشتيم

١تسناشيا يتسري پتسار نايمدآ  يوخ نيرت هيامنارو  گ نيرتيرهگ    ر. ـا مـيب شناور هك  يمدآ  كيباشد و چون بيك راستي برخورد خشنود  گردد و  آنرا پذيرد و)حقايق(نيست هميشه دپري راستي ها 

 .بهواداريش  كوشد

٢  م  ـه ناهج رد ة  جيتن اه تفرشية پ وخ نيا تسا كاي پ. 

٣  ن ـامدرم رتشيب ناو خـزين چاسك  هژيوب   ـ   د  ـ نـا هد شـ هر هـب ي بـ كا ي پـو خـ ن يـا زا .يس كـره . خودخواهي اندةچيزهايي را از  كهنه و نو فرگارفته و  آن سگن راهش  گرديده و بسياري نيز  آلود

٤نت شـون و نت فـگب و د نـراد ييا مـنهار و يياوش يـي پو عـد ه كـ  دنيناس كـ  نآ  ه مـه زا ر تـ هدولآ    ـ  

 . ي پردازندم 

٥و خواهند

 نمي

 نتيجه

 خود

 هاي

 نوشته

 و ها

  گفته

 از اينان

  آنكه

 سخن

 اين

 دليل

   و ـ

 

تي سـدمه 

از 

 و  كاري را  كه انجام دادن ميخواهند گار دگيري پيش افتاد و انجامهمزباني با يكدگير سخت گريزانندميرنجند و زبان ببگدوييداد بجاي  آنكه خشنود  گردند و پساس  گزارند و پبشتيباني و ياوري برخيزند

 .باز مي  كنند

ر.در اين باره در  گفتارهاي پيش دليلها  آورديم و مثالها زديم گيـد ن شـور ل يـلد كي زين اجنيا رد ج تن فراهم نشستند و سخن  آغاز ن گار ديده باشيد در بيشتر انجمنها همينكه چهار و پ :ياد مي  كنيم 

ه از. بميان  آيدشد بيدرگن  گفگتو از بدي رفتار و  كردار مردم  تـفگزاب يت شـذگرس ا يـ يناتساد سكره

  كم  كم بسخن دامنه داده گبفگتو از نيك و بد.بدخويي  آشنايان و دوستان و خويشان خود گبله پردازد  .»ما نميشويم«:توده درآيند و دلسوزيها  كنند و نوميديها نمايند و سرانجام بآنجا رسد  كه  گويند

ردم. تها پيش  آيداين چيزيست  كه در بيشتر نشس  مـ ييوخد بـ زا ه لـا  گ هـراك  نير تـجاور رز پورما خرد و  كالن و دانا و  كانا و نيك و بد اين عادت را دارند و  آنرا يك  گونه دلسوزي بحال جهان.مي باشد

 .مي شناسند

ي: كنون در يكي از  آن نشستها شما بآزمايشي پردازيد مـ ه كـ  اه هلن  گآ ه كـ  اهيزوس لـد و د نـنك  

 هچي دردي بيدرمان«:گبوييد. شما پيشنهاد  كنيد بياييد دست بهم داده چباره  كوشيممي نمايند

٥٣

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 13/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ن. آلوگدي مردم نيز چاره دارد.نيست شـور ياهروت سـد و ددر ه  گـتخانش مه زا دب و كين تسخن دياب.پسس نيز چند  كسي سخن يكي  كنند و  آن دستورها را رواج دهند.براي رفتار و  كردار در دست باشد 

ت  آوردهبي  سـدب ار يياهروت سـد هت شـركي و هدر كـ  يكي نخس اجنيمه زا و ميشاب ام سك  دنن چآ  دييا 

م  يـراداو ا هـنآ  نتسب راكب مه ار نارگيد و ميدنب راكب ار اهنآ  نامدوخ«.ا تـ د يـنك  ار يداهنش يـن پي نـچاش.ببينيد چه پاسخي خواهيد شنيد  خـرو پ هد يـجنر تخ سـ ام شـ نخ سـ ن يـا زا ي نـت دنن چامگيب

ي  آورد؟گمر ميشود اين!اي بابا«:از دگيران نيز يكي خواهد  گفت. د نمود واهن خ  كـين ه بـ ار مدر مـ«

ست؟پيغمبران نتوانستند اين«:دومي خواهد سرود  نـاوت ميهاو خـ ا مـ ا يـآ  دننادرت  گسرد ار مدرم«..

ده ام«:سومي خواهد  گفت  مـآ  هوتسب رگيد و مشوك  يم هار نيا رد تسلاس تسيب نم...«ردنا مـه   لـابند هرا بـود هدروآ  ت سـدب ه نـاهب يكيره زاب دننك  يم اهيديمون و دنهد يم ار اهخسان پيا هك  ماگنهة 

اخت  سـ د نـهاوخ مر ا  گـر هماگنه رگيد راب هتفرا  گر مدرم رادرك  و راتفر زا هلو  گ شهوكن.ماد كـره زا بـ

ديكي خاموش نشده  آ.داستاني خواهند  گفت و شعري و حديثي گبواهي خواهد  آورد  نـلب ر سـ ي كـي نسف . سخن را دنبال خواهد  كرد ةنموده رشت   لـفب نامز نيا و هتفرن  گاديم امش داهنشين پامه زا دياشة 

  آن ةخواهند درآمد و سخن اين فيلسوف و نوشت ) آنانكه مردمان را نيكي پذير نمي شناسند(بدبينان  .پرفسور را گبواهي خواهند  آورد

شنهاد يـه پك  تسينامز همه زا رتدبو د نـهد ما جـنا يرا كـ  ار يت سـار د نـهاوخب ه تـفريذا پر ام شـت.بشمردن خويهاي نيك و بد برخيزند  سـد رد يچيه ناگراچيب دش دهاوخ هتسناد هك  تسماگنه نآ 

ندارند.

شيد كـ  د نـهاوخ

 يش پـ

 را ن هـك 

 رين يـد

 اي هـباتك 

  كساني

 بگيمان

.ة مـجرتب

 از يـن

 روي

 ساني كـ  ي چيز.گنارشهاي بگياگنان خواهند  آورد  كـي رگا ش يـدنا زا ار ييا هـة نار گيـد دو مـن داهنش يـش پيو خـ 

 . ترين نتيجه بدست نخواهد  آمد ك  سان  كچو  ن بدي .بكشاكش خواهند پرداخت

د يـيامزآيب امش رگيد رابكي و هدش هدومزآ  اهراب هك  تسيياهزيم چيسيون يمن راگنا يور زا ار اهنيا.

 ارند و تنها  آنرا ميخواهند  كه سخنانييكدسته بدرد خودنمايي  گرفت .اينان بيمارانند:دوباره مينويسيم ند  شـورف يرترب نارگيد رب دشاب مه هقيقد دنر چهب زا و دنيوگب.ت سـا ه نـوه  گ نـوي  گيا مـندوخ:ي كـي

اسب پر بهايي يا بر اتومبيل  آراسته اي نشيند ودگيري بر.رختهاي بسيار زيبا پوشد و بانجمنها درآيد 

 .در خيابانها  گردش  كند  سـ يگنش قـ غا بـ يمو سـد هـد نآ  رد ا هـينامهيم و دزا ...يا هـييامندوخ ا هـنيا راه.بي زيان است نـيا زا ه نـاداهندب و د نـدنب شيوـخب ار يزومآد نـو پ ييا مـنهار ناو نـع ز يـن يناس كـ

 گمراهي مردم شونبخودنمايي برخيزند و ماي

  ةدست  نـا ني مـه و د نـراتفري  گيوگد بـ درد بـ ز يـن نانيا دنرادن ييامنهار يوعد هچرگا يرگيد هزاد بدانسان  كه پيش.تن باهم نشينند و پيپاي بديهاي دگيران را شمارند و  گله  گزارندميخواهند  كه چهار

پاره ايگار باريك بين شويد.اين هم راه دگيري از خودنمايي و برتري فروشي است.از اين باز نموديم 

 سد بيتابانه بسخن پردازند و تااز اينان همينكه بانجمني يا ببزمي در آيند هچمون تشنه اي كه بآب بر

٥٤

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 14/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

دل خود را تهي نسازند خاموش گنردند ولي همينكه گفتند و دل خود را تهي ساختند تو گويي همه

 چيز درست شد دگير از جوش افتند

 درد وارونه گويي

ت درد ةيك نكت  شـون ا جـنيا رد دياب هك  يرگيد »ييو ه   گـ نـوراو «ناس كـ  ن يـا رتش يـب ه كـ  ت سـاريگار. گرفتارند گيـد گـنر نا مـز ر هـ و دنرادن دوخ راتفي  گارب يا هيان پانيا ديد ديهاوخ ديياك پين

 .پاره اي از ايشان در يك نشست وارونه  گوييها  كنند و زشتي  آن را درنيابند.بسخن خود ميدهند

ند شـابن شيوخ لاح رايشوه ناشيا دنوش وگتفم  گرگرس و هتسشن مه اب هك  نت راهر.چ گاـ نكي لـ هوشيار ايشان باشد و  گفته هاي  آنان را يكايك بياد دارد و با هم بسنجد نيك دريابد  كه كسي از  كنار 

اه. هم بر زبان رانند ة دگيري درآيند و سخنان وارون  ةگچونه هرزمان بزمين  جـنو پ هلا سـ ل هـن چادر مـ

زد و در  يـمآرد م هـب ار ه نـيمز نيدنت چعاس كي رد درامش يم لامهيب ياناد ار دوخ كي ره هك  هلاس .هريك سخناني براند و خودنماييها  كند و ناساگزاري  آنها را باهم در نيابد

ار كـ  ه چرـگا د نـيامن ير يـه  گدر خـ و د نـيآرد يگداتس يـا رد زا دندين شـ هچره هك  دننآرب يا هراپ 

اين با بودن  آقايان سلطان زاده و ملك ژناد و مدرسي و فتحي رخ داده  كه مردي.بوارونه  گويي انجامدار در  آغاز ، شهاي پيمان سخن رانده گبمان خود خرده  گيريها ميكرد كه از گنار  تـفگ  ، ار اد خـ يتس هـ 

 رو ـ خـرد ار ـ نـآ  و تفريذ ـ ي پـ ـ مـنهتخا ـ سـ شو ـ مـارف ار ـ نـآ  يكد ـ نـا زا س ـ ت پـخان ـ شـ ي ـ مـن ندر ـ كـ  روا ـ بـ  گشفت   كاري

پاره از  كه

 را ايهايي

 اند

 نوشته

 پيشوايان

 )و شيگنويي يـپ

 و ان گدـرم

 دن يـنادرگ 

 ده نـز

 از ن.راست مي شمرد و بر  كسانيكه  آنها را باور نميدارند سخت ايراد مگيرفت)مانند اين  يـا مي تـفن  گوچ

ر  آفرينش و  آفريگدار ميةسخن با  آچنه در  آغاز  گفتار دربار  سـ هد يـدره  گدنمر شـ د يـآين تسرد يتفگ  .پبايين انداخت

  مـ و د شـاب ي مـ م هـ جيش خـآ  شما جـنا ا بـ نآ  زا غـآ  دننك  ناونع هك  ار ينخس نانيا رتشيبيزور ا  

ي از.نمي  گذرد  كه بيك چنين پراكنده  گويي چدار نشويم كـي ه كـ  هداد ور شي ز پـور را هـه چ سـ نيا نادرمنآ اوهب   رس اونع نينه چدمآ  نم شيد پنرامشيم اناد ار دوخ هك  ندرك  :»يياه شهوكن نياه كـ 

سفه را.فلسفه ميكنيد شايسته نيستبر لـف ر گاـ ا مـ و د نـدوب يگرزب نادرم نافوسليفمي شـاب هت شـادنان»...هچيي نداريم  مـير پد يپا يـي پيا هـراتفر  گد و مراد هفس لـف ر بـ هك  ار يياهداريا مدش ريزگان نم

فلسفه  آن بزگري را ندارد  كه شما اين اندازه«:اين زمان چنين  گفت.نوشته ام از بهر ايشان باز  گويم ا اواز اين نادانيش»...بآن ارج  گزاريد و اينهمه ايراد گبيريد  بـ مدرامش نـ اور ر گيـد و مديجنر هزادنا يب 

 .بسخن پردازم

ستاينها نمونه اي از وارونه نـاسك  نيا ياهييوو. گ ا هـ ه نـيمز ندرو خـ م هـب ل يـلد وس كـي زا ن يـا 

گاون.بي تكيه  گاه  گرديدن انديشه هاست نـون گانخ سـ و هدش اهييوه گدنكارس پب زا يا هتشر ره رد

 كسي در مغز خود در هر باره چندين رگن انديش.كج بهم درآميختبميان آمده نيك و بد و راست و 

٥٥

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 15/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ري گيـد گنر نامز ره و درادد هـد نور يـب ارد يو سـ زا  ييرا مـيب و ا هـدرخ يتس سـ ل يـلد ن يـا ر گـ ساعت.روانهاست كـي ه كـنآ  اب منار يم هك  نخس نيا دبايرد نيا دوخ تسين راميب شناور رگا يسك  كي

 . ود شرمنده  گرديده لب بنددپيش  گفتم ناساگزار است و پيش خ 

∗∗∗ 

ت:نيك  گفته اند سـا ششوك  لاسكي زا رتهب هشيدنا تعاسكي.دو خـ لا حـ رد ي مـد ناس كـ  ن يـاد!بينديشند و درد خود را شناخته چباره  كوشند  نـو چ د نـز شو جـ ييا هـنتب سكر هـ هك  تسين چيا

ه!. اشد؟اين چيست  كه هركسي بكوشد و دپري نتيجه نب !سخن نارسايي بر زبان راند؟  كـ  تس يـن چيا .همه بيماريست.اينها همه  گرفتاريست!..هركس از درد بنالد و هگچياه در  آرزوي چاره نباشد؟

ي از كـيره و د نـا هداتفا يكانميب نابايبب و هدرك  ما  گر هار هك  تسيهورن  گآ  ناتساد نانيا ناتسادد اييي مي زند و گبمان خود چارهأايشان ر  هـد ي مـ ناش نـ .ي كـيچيه ي لـوشو ي  گـر گيـد نخس بـ 

برميدارنددر همان هگنام بي اختيار و توده وار  گام.همه مي  گويند و هچيكدام نمي شنوند.نمي دهد .و بيكسوي ناشناس روان هستند

٥٦

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 16/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ـ 

ارم ةاز چيزهايي  كه ما پارسال دنبال مي  كرديم يكي زمين  هـل چاس ياه هرامش رد هك  دوب اهيوخ 

رداختيمدر پيرامون  آن پنـ نادنه چنيمز دوخب يلو هتشون يياهراتفل.  گا بـند ار نآ  م هـ لا سـ ن يـا رد .خواهيم  كرد و اينك گبفگتو از  آن مي  آغازيم

د.در هر چيزي بايد  گوهر  آن را بدست  آورد بـ و كين ياهيوخ ديد ديابيم تسخن زين هراب نيا ردم دارد؟..از  كجا برخاسته؟  هـ ا بـ ار هت شـر ود يمدآ  تسيز چا..و د شـاب ك يـن ه مـه د نـاوتن تس يـز چا

 ..خويهاي ناستوده را ندارد؟

 .خويهاي نيك و بد از كجا برخاسته ؟

ناخت:براي اين مي بايد معني  آدمي را دانست  ،يا بهتر  گويم شـ ار دوخ دياب يم.يرآ :د يـابيم .خود را شناخت

اخوانند مي كسانيكه پيمان را از سالهاي پيش مي مـ ه كـ  د نـناد»نا جـ«و»ناور«ز يـو چد ارم  يـا هت شـاگن ييا هـراتفه  گرا بـ نيا رد و ميسانشيم اهنآ  يود ره ياراد ار يمدآ  و ، هناگادج.ا جـنيا رد

.پساريم  آن  گفتارها را بخوانندليكن بخواننگدان مي.دوباره بآن نمي پردازيم١نيرت هداس و نيرتنشور 

دربار دة گآاهي

 از بسياري

 و ميباشد

 همان

 روان

 از سياري بـ

 و د يـآ 

 ي مـ

 ت سـدب

 راه

  آن

 از  كه

 انشهاست  گزاريم ،ما بسياري از  گفتارهاي خود را بر روي  آن بنياد مي.تاريكيهاست  كه از  آن راه روشن مگيردد 

 . خويهاي نيك و بد نيز ميبايد از  آن راه پيش  آييم ةو در اين زمين 

يسرشت جاني و سر:چنانكه  گفته ايم  آدمي داراي دو سرشت است نـاور ت شـ.ت شـرس ود ن يـاا و.بهم پيوسته  ،بلكه بهم درآميخته ، چنانكه يكي شمرده ميشود  هـ تفايرد و اهيوخ ار يكي ره يلو

 .دربايست هاي جدگاانه مي باشد

يناج تشرسرتش يـب و تس نـاسكي ا هـنآ  ا بـ ور نـيا زا يمدآ  و دنراد ناروناج هك  تسناج و نت يزا 

  از خودخواهي وخويهاي  آنها را و ـ ي گرـيو چ ي شـورف يرترب و ييامندوخ و كشر و مشخ و يدنمزآ   دارا مي باشد ا  ـهنيا دننام و يرگمتس. 

ن از يـا د نـنام و مر شـ و م هـف و در خـ و تساراد ار نآ  يمدآ  اهنت و يرگيد هاگتسد يناور تشرس .بسگتان  آن مي باشد

داست  كه هركس تنها خود را»خودخواهي« جنبشهاي سرشت جاني ة هم  ةسچرشم  هـاوخيم و د.همه چيز را از بهر خود ميخواهد نـبرد ز گرـه و ت سـا يت سـار و ي كـين نا هـاوخ هش يـمه ناور يلو 

 .نمي باشد»خودخواهي«

١ ـ باتك  دنناوت يم ناگدنناوخناور  نومارير  پد و  ـ  دنناوخب هدروآ  تسدب ار 

٥٧

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 17/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ادمان:ببينيد شـ يها گآـ  ن يـا زا و در يـي  گم ار ناياونيب تسد دنه رد رگناوت نالف ديونشيم امشدميشنويد بهمان مرد مصري راسگتوست و از دروغ سخت.ميشويد يـراديم تسود ار وا و دزيهري پم.

ما.. اينها چيست؟ةاگنيز:گبوييد  شـ يرصم درمكين نيا ييوگتسار زا اي و يدنه رگناوت نآ  يدرمدار زا

 ..!.را چسود است؟ا مه اب نت ود ديونشيمزابن١

ته  ،و  آن  شـاد اور مت سـ و هدو مـن ي گرـيي چر گيـد رب يكي و دنا هدوب .!.گبوييد  ،اين براي چيست؟.ستمديده دلسوزي مي نماييدستگمر را دشمن ميداريد و بر 

ده يـدرن  گامداش و دنيز يم هدوسآ  نآ  رد نامدرم و تسا نميا و دابآ  رايسب روشك  نالف ديونشيم !.. آيا اين از چه راه است؟.  كشورها چنان باشد ة آرزو مي  كنيد هم 

اخته و دل  سـ نامناخيب ار مدرم و هدمآ  ليس دنواهن رد ديونشيمي گنـت رد ار دو خـ و هتخو سـ نا تـ   نانامناخيب يريگتسدب لوه پدرازد گيهاوخيم ار نانآ  دوس دوخ نايز اب و ديزادري پم اجنآ  .ناونع اب نيا

 !..خودخواهي چه سازش دارد؟

خن سـ نو ه چـ كـ  ت سـوا يتسري پتسار يمدآ  ياهيوخ زا يكي ميا هتفي  گرگيد ياج رد هكنانچرواي را شنيدراستي و پـ دورن  گآب د نـكن دو خـ نا يـز و دو سـ .نا هـج ي كـينب ه كـديد ار ي كـي ها گرـه 

 !.. آيا اينها چزه روست؟.مي  كوشد بياري او برخيزد و در  آن راه جانفشانيها نمايد

 .روان خواهان نيكي و راستي است:اينها همه از روانست و ما از اينجا مي  گوييم مـه ا بـ ي مـدآ ة  . دارد  ،و از اينرو ما او را داراي دو سرشت ميخوانيمخويهاي جانوري  كه داراست اين نيرو را هم

نكنند جستجو

 اش

 اگنيزه

 از  آشنايند

  آن

 با و اند

 ديده

 هميشه

  كه

 را  آچنه

 مردم

 بيشتر

 دانست

 و چنين پندارند  كه هچمنان بايستي بود  ،و گار  كسي از اگنيزه  آن پرسيد در گشفت شوند و برو خرده بايدشود و«: ي پبرسيدشما گار از يك عام . گيرند يـم ب شـ يها ت  گـعاس راهو چ تسيب ره رد تسيز چا

ه!.اينهم پرسيدن دارد؟«:از اين پرسش در گشفت شود و پاسخ دهد».. گاهي روز؟  ي چـهاوخيم سپت«:ولي گار  گوييد.»!.بشود؟ سـا زور هرس كـي هامش شـ ه كـ  تس هـ يياج نيمز يور رب«رد تخ سـ ،

 . ا  كندگشفت شده از اگنيزة  آن پرسشه 

د وةدربار نـا ه تـفرو  گ خـ د بـ و ك يـن زا دو خـ ياهراك  و اهيوخب مدرم رتشيب نوز چين اهنخس نيا 

ود بـ يتس يـابن ا هـنيا ز جـ ه كـ  د نـرادنن پي نـو چ دنشيدنين ار اهنآ  ةزيگنا دنيانشآ  اهنآ  اب هشيمه.ا مـ و  .مي بينيم  گاهي  كساني پاسخهاي عاميانه بگنارشهاي ما مي دهند

دي«: ويسيمهگناميكه ما مي ن  نـزن  گو ي چـ كـيب و دنراد يدردمه رگيدكي اب نايمدآ  تسيز چاد»..ليكن جانوران اين همدردي را ندارند؟.رسيد دگيران را دل بدرد  آيد  نـيوي  گ مـ هداد خ سـان پانآ : 

ه»!..  آدمي و چهاپرايان نمگيزاريد؟ ةپس شما جدايي ميان . آدمي چنين باشد« نـايماع نخس نينيچا  . مي  كشندرا برخ ما

١زابنا  ـ =زابمه=و  ـ  كيرش

 ٥٨

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 18/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

مـه ا بـ نا مـدرم زا يرايس بـ هك تساه يراتفرز گا يكي زورماا نـاد ار دوـخ يناد نـ و يگياـميب 

ميشمارند و اينان بهر گفتاري مي رسند نه دپري آنند كه بخوانند و بينديشند و بفهمند  ،بلكه دپري

ري آن ،نويسنآنند كه نافهميده  ،بلكه تا پبايان نخوانده خرده گيرند  ،و بر  تـرب ، دوب هك يسك ره

 . ،و از روي اين هوس نادانيست  كه بدانسان بايرادهاي عاميانه برميخيزندفروشند اين  كارهاي  آدمي نيز بي اگنيزه نتواند بود  ،و ما.هركاري اگنيزه اي دارد:چيزيست بسيار روشن

 زيرا. بس بزگري ميرسيم ةاز اين جستجوي خود بيك نتيج   لـف يا هـ ه يـاز پا ي كـي فس ة ناو نـع يدا مـ ده اي در.  كارها در جهان خودخواهي است ة هم  ةسچرشم : گويندمي.است»خودخواهي« نـبنج ره

  رهب زا ار زيه چمه و دهاوخ ار شيوخ اهنت ناهجدهاوخ شيوخ .ناو نـع ن يـا يور زا هفسلف نآ  ناوريپد  نـناد يمن ناگدنز دربن زج ار يگدنز و دنسانش يمن يهاگدربن زج ار ناهجي كـين د يـما تس نـيا و ،

 .بجهان نبسته هر  كوششي را در راه نيكي  آن بيهوده مي اگنارند  نـايم يياد جـ ز يـنة نارونا جـ و ي مـدآ  

 يتسه هكلب ، دنرازي  گمن درخب يجرا هداهنندنراديمن رواب ار درخ .  نـايم ييادجة د بـ و ك يـن يا هـيوخ  . گردانندبلكه هميشه ميخواهند خويهاي ناستوده را فزونتر.نمي بينند

اين  گمراهيها  كه تاكنون بي پاسخ مانده تنها پاسخ درستي  كه دارد همانست  كه ما سرشت روانيشناسانيم و»خودخواهي« آدمي را  كه از  بـ نا نـآب دشاب يم يكين و يتسار ناهاوخ هشيمه و تسدازآ 

 .د را دريابند كارهايي را  كه  آدمي از روي اين سرشت انجام مي دهد يادآوري نماييم تا بيراهي خو

ز: سخن همينست ةدر  گفگتو از نيكخويي و بدخويي نيز پاي  يـگنا هار نـيا زا ه كـنآ  زا هتشذا  گريز ة و نشناسند

 را  آدمگيري

 معني

 تا  كساني

  آيد

 بدست

 بد

 و نيك

 ميان خويهاي

 چهاپرايان ةجدايي

 و  آدمي

 

ا.گنزارند چشم نيكخويي از  آنان نتوان داشتن بـرد يرا تـفو  گ ش شـوك  هنوگرهرةيراگت سـر ا يـ ي كـين  . آدميان بسته بشناختن  گوهر  آدمي مي باشد

  مـه ا بـ نا نـآ  و د نـرادن ا هـنيا نتس نـادب يزا يـن هدا سـ نا مـدرم هك  تسا تسارة يور زا يش نـاديب د ازأدريافتهاي خدادادي اين دانند  كه در جهان نيكي ها و بديها با هم تو نـاوت ا تـ ي مـدآ  دياب و تسا م

انيم و ازبديها دوري  گزيند و ما گا   سـر اه يكينب ار هداس نامدرم نيا ميناوت يناسآب مييآ  رد شهار زا ر سختي اينجاست  كه دسته هاي انبوهي از ساگدي بيرون  آمده و  آن.خويهاي ناستوده رهاشان  گردانيم 

ت  سـا ناس كـ  ن يـا رهب زا و ، دنا هديسرن يياهشنادب يوسنيا زاو دنا هتشه تسد زا ار يدادادخ تفايردشناسانيم كه ما  بـ نا نـآب ار در خـ و ناور و مييآرد هنيمز نياب دب و كين ياهيوخ زا وگتفر  گد ميريزگان.

   نـايم يياد جـ ، د نـراديمن روا بـ ار درخ دنا هدينش ار يدام نافوسليف ياه هتفن  گون چانيا زا يرايسبة دبارها ديده مي شود. آدمي و چهاپرايان نمگيزارند  ،و نيك را از بد باز نمي شناسند  نـيوي  گم »ن مـ

 خويش  آزاد است من ةهركسي در انديش «:يا مي  گويند.»شما  آچننان ميدانيد بدانيد.چنين ميدانم  آدمي هگچياه نيك نشده«:يا مي  گويند.»اين  كار را نيك مي شناسم شما بد مي شناسيد بشناسيد

تاز ايگنونه سخنان بپيايه و زيان  آور هميشه بر سر زب .»و نخواهد شد  سـاهنا .ديجنس بـ ك يـن نو و چـ

 .هگمي از روي  گمراهي و سگرردانيست

٥٩

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 19/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ي ةنتيج :بسخن خود باگزرديم نـاور و ينا جـ تشرس ود ياراد نوي چمدآ  هك  تسنآ  اهنخس نيا  روان و خويهاي بد ازآن خويهاي نيك ازآن :است از اينرو داراي دو رشته خويهاي نيك و بد مي باشد

هتن و جان  ،و اين دو سرشت كـ  ت سـا يما گنـهب ي مـدآ  ييو خـكين و دنشاب يم دربن رد مهاب هشيمه

 .سرشت روانيش نيرومند باشددر شهري بينواياني  كه هستند هركسي دلش بآنان سوخته  آرزو خواهد  كرد دست ايشان:ببينيد

ه  كـ  ت سـاوخ د هـاوخ نا نـه چتفرا  گر ولج هداهن يمدآ  ره داهن رد هك  زآ  يوخ يوسنآ  زا يلو ، دريا  گرت.هركسي هچره دارد از بهر خود گنه دارد  سـا رتد نـمورين و رت هريي چناور تشرس ار يسك  رگا نونك 

ه  چرـه هدرازه  گنسرا  گر دوخ يناسك  اسب هو چ تفرد  گهاوخ ار ناياونيب تسد هدادن زآ  شهاوخب شوگ ازاز  آنسوي  كساني را سرشت جاني چيره درآمده از نيكوكاري به.ميدارند بآنان خواهند داد  بـ ناياونيب

 . نيكيها و بديها ة هم ةهمين حالست دربار.خواهد داشت

ست يـن نتسناد اب ييوخكين هك ددري گم نشور اجنيا زامدر مـ ه كـنيمه د نـرادني پ مـ يرايس بـ خويهاي نيك را شناختند نيكو خواهند  گرديد  ،و اينست بجاي هركاري تنها بشمردن خويهاي نيك و

يخويهاي بد و نكوهش  كردن از  آ  مـ هدنس بـ اهنيا زا ندومن شياتس و اهند نـنك .را كـ  ك يـ ن يـا ي لـو 

ست.بيهوده اي بيش نيست يـن راد يـدن پآ  زا يا ه جـيتن ه كـ  مينيب يم راكشآ  ام اريز.نايوخد بـ دو خـدخويهاي ني   نـيامن ي مـ يزومآدنن پارگيد رب نانآ  دوخ و دنراد يم نابز رس رب ار دب و ك .يو سـ نآ  زا

ا.چنانكه باز نموديم دانستن را اثري در ميان نتواند بود  هـ يرادركد بـ ا يـ اهييوخدب ميتفه  گكنانا چريز

ديه  ةنتيج  بـ آن بـ

 اخواه نـ

 و واه خـ

 ت سـا

 زورمند

 او جاني

 سرشت

  كه

  كسي

 و است

  آدمي

 جاني

 سرشت

  ا  .خواهد برخاست و دانستن جلو  آن را نتواند  گرفت

دزدي نه چيزيست  كه  كسي زشتي  آن.دانند يدزدان نه اينست  كه زشتي  كار خود را نم :ببينيدسازدةبا اينهمه چون پايش افتاد خواه و ناخواه خود را  آلود.را نداند و از  آن نگنش نيآيد  يـم نآ  .غورد

ند!. د؟را  كيست  كه بد نشمارد و ننكوه   شـابيم نآ  را تـفرن  گامدرم همهنيا اب.ه كـ  مييو ي  گـ مـ تس نـياتايش و  سـ نا بـز ا بـ هش يـمه و د نـا ه تـفرش  گيي پرايسب هك  هار نيا و تسين نتسناد اب اهنت ييوخكينه  كـلب ، دراديمن رب رد ار يدوس نادند چنسيون يم باتك  اي دنيامن يم ييوخدب و ييوخكين زا شهوكن

 خويها  آنست  كه در  آدميان سرشت رواني نيرومندتر  گردد نيكي گيانه راه  .داردزيان هايي را با خود مي   .و بر سرشت تن و جان فرمانروا باشد

انروا:خواهيد پرسيد مـرف ناج و نت تشرس رب و ددرر  گتدنمورين يناور تشرس هك  تسهار هز چا .ما پاسخ اين پرسش را در  گفتار دگيري خواهيم داد.باشد؟

٦٠

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 20/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ـ 

 ..يها از چه راه نيرومند گرددخو

  گذشته سخن را باينجا رسانيديم  كه نيكخويي تنها با دانستن نيست و اينكه  كساني هميشه بـستايشةدر شمار يكين هار هناگي و ، درادن يدوس دنزادري پم دب و كين ياهيوخ زا شهوكن ويناور تشرس نايمدآ  رد هك  تسنيا اهيوخ 

 . تن و جان فرمانروا باشد  ،و  گفگتو از اين زمينه را باين شماره گنه داشتيمنيرومندتر  گردد و بر سرشت

ستن و:بايد دانست براي نيرومندي روان سه چيز دربايد نـاد ار يگد نـز و نا هـج ي نـعم تس خـند را. آدمگيري را شناختن  بـ و ك يـن ياهيوخ نايز و دوس مودتس هـ هكناس نـادب   ـ ن ـتس نـاد   ـ م. ـو سـ 

 .ينك يكايك اينها را باز مي نماييما.تكيه  گاهي داشتن

١نتسناد ار يگدنز و ناهج ينعم  ي:ـيو خـكين يار بـ ا مـ ه كـ  دو بـ د نـهاوخ تفگـش رد يناس كـ 

ولي جاي شگـفتي.شناختن معني جهان و زنگدي و دانستن معني  آدمگيري را دربايست مي شماريم  دسگتاه بيهوده اي مي اگنارند وامروز بيشتر بديها از  آن برخاسته  كه انبوه  كسان جهان را يك.نيست

 يشوخب دناوت هكيهار ره زا دياب يسكره هك  دنرامشيمن دربن زج ار يگدنزيا هز يـگنا و ، د شـوك  دو خـ چنين كساني تا از آن گمراهي بيرون نيايند گچونه دربند نيكيها توانند.براي نيك بودن نمي پندارند

ار  گيرم  كه با زبان هواداري از خويهاي!.بودن؟ كـ  ماگنهب تسين هاگآ  نآ  زا ناشنورد نود چنيامن كين  .خواهند درماند

 مادي رواج يافته ة بنام فلسف   ،ي  كه از نيم قرن بازي بدآموزيها.امروز انبوه مردم باين درد  گرفتارند

بسياري از  آنانكه بمردم پند مي  آموزند و خويهاي نيك ياد.دلها را پر  كرده و باورها را سست  گردانيدهشما گار بيازماييد  كسيكه در.رانند از درون باور نميدارند يميدهند باين درد چدارند و  آچنه بر زبان م  

ويش را  خـ يياو هـ رد ا ه پـداد نور يـب ار دو خـ نورد يرگيد ياج رد دنار يم دب و كين زا نخس اجنيارداگار روزنامه ها را بخوانيد  كسيكه امروز  گفگتو از خويهاي.بهمه  آشكار ميسازد  فـ دراد ي مـ هدوت سـ 

 ف و دني پگدوهيب زا نخس هدز هفسلف هارب ار دوختخيهر ١دنار يم. 

براي پيراسگتي خويها بايد مردم بدانند اينجهان دسگتاه بيهوده اي نيست  ،و زنگدي از بهر نبرد

د و  ،بايد بدانند گار زنگدي از راهش پيش رودنمي باشد  بـاي يدن سـرخ و شيا سـآ  زا هر هـب يس كـره از  آ يـن شكاش كـ  و دربنب ار يمدد نـامن ناد نـچ .  شـر يا هـيوخ د نـنادب د يـابك و مش خـ و ه نـيك  و زآ  و 

ا.برتريفروشي و مانند اينها  كه  آدمي راست از سرشت جانوري اوست بـ يس نـجمه زا ه كـ  تسيياهيوخ  . ازدددان و چهاپرايان باو رسيده  ،و اينها  آلوگدي هاي اوست  كه بايد  كوشد و خود را از  آنها پاك س 

ت و روان و.سرشت جانوري همه چيزش بد نيست و نبايد از  آن بيزار بود سـا د بـ اهيوخ نيا يلو .خرد از  آنها بيزار ميباشد و هر  كسي بايد خود را از  آنها پيراسته  گرداند

١نتخيهرف  ـ =و  ـ  ندرك  تيبرت 

٦١

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 21/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

دبايد بدانند  آدميان چون در يكجا زنگدي مي  كنند نـاوتن ناگمه شياسآ اب زج يسكره شياسآ 

ود رار كسي همواره بايد دربند آسايش هگمان باشدبود  ،و اينست ه خـ هك  دوب دناوت يماگنه نيا و ،  . و  كينه و خشم و مانند اينها پاك  گرداند كاز  آز و خودخواهي و رش 

ا ١.اينها يكرشته راستيهاييست  كه ما در جاي دگيري هچره  گشادتر و روشنتر گناشته ايم جـنيا ردستبآنها پنرداخته مگيذريم  ،و اين ا  نـاد ار اهنيا دياب تسخن اهيوخ يكين يارب هك  مييوگيم هزادن.ناور

 ناهاوخ دوخ هك دروآ  ورين هب و دهد ناكت ار نآ  هك  تساهنيا دشابيم يكين . 

ت سـا ت خـيهرف م هـ ي كـي هدا تـفا ا هـنابز رب هك  يياه هملك  زا.ه كـ  تس يـياهزيز چا ز يـن نآ  ي لـو 

ر..ولي از چه راه؟. فرهيخت دربايد آري  آدمي را.مي  گويند و معنايش را نمي فهمند هـ ه كـ  هار نيا زاگدي  نـز و ناهج ينعم همه زا شيد پرازگيم يگدنز نوردب او پ دروآ  يم رب رس نوي چرتخد اي يرسپ

د و ،را باو  آموزند و معني  آدمگيري را فهمانند و  آچنه  آدمي را بايد  نـهد دا يـ واب و يراي شـوه ه بـ ار وا

 زه وادارن نپااكخودداري از خويها

ا.اينست فرهيخت هـلد رد ار نآ  و نيا ناشيرو پ هدنكارن پانخس يكدوك  زا زورما نوچمه هكنآ  هن٢بياكنند

ان  يـمب اه پدنامرد و جيو  گ ، دنريد  گايب دندينش هچره روآ  نايز و دنمدوس و غورد و تسار و ،پايزنگدي  گزارند  ،و از  گام نخست بخودفروشي پردازند  ،و  آچنه ياد  گرفت   يـي پر گيـد ياهگنر اب دنا ه 

 .بيرون ريزند

٢نتخانش ار دب و كين ياهيوخ نايز و دوس  ه:ـ كـنادنچ   ـ   بيشتر مردم زيان خويهاي ناستوده را

نميدانندهست   ـ 

.د نـرود

 سيار بـ

 راستي

 از ولي

 ميدارند

 زبان

 بر

 و اند

 شنيده

 را چيزهايي

 يكي

 هر

.ام گـ   . نيك  گآاه  گرداننده  آنان را از زيان خويهاي ناستوددوم در راه نيرومندي روان ها اينست  كه

دگيرگرفتاريهاي آدميان بيش از همه از رگهذر خويهاي ناستوده است مـه ناجب ار نايمدآ  هچنآ  ر كانداخته خودخواهي و خشم و  كينه و رش  ا پـر يگد نـز ه چنـآ  ، تسا يا هـ يد نـلب و ا هـ يتس ز پـا 

هچمنين دگير.را پيشرفت داده دروغ و دو روييستدغلكاري آچنه ستم و.بي اندازه  گردانيده  آز استد  آورده  يـدي پگد نـز رد ار ير گيـد ياهيتخس مادكره هك  اهيوخ.زا ه كـ  ار ييا هـ ه جـيتن زا ي كـي ن مـ

 :ستوگدي خويها توان برداشت در اينجا بازمي نمايم 

 براستي و درستي وما گار چنين اگناريم  كه يكدسته مردمي از اين خيمها خود را پبيرايند و باهمه مـه ر گيـد ياهتعا سـ و تشاد دنهاوخن زاين ششوكب تعاسكي زا شيب هنازور نانآ  دنور هار يراكوكين

ازند.بآسايش و خوشي بسر خواهند برد  سـ هدامآ  ار يگدنز ياه تسيابرد و دنشوكب دياب نايمدآ  يرآ .

شنداينكه اكنون  آدميان ا. روزانه بيش از يكساعت نيست ،ولي اين  كوشش  شـوك  و ج نـر راتفره  گمهني خواهد بر دگيرانهر  كسي  آزمندانه مي.  آز و رشك و خودخواهي و دروغ و نيرگن نيست ةنتيج جز

١ ـ ناميي پاهراتفز  گا هتشذگ  ، ياه باتك  نييآ  و يراگتسر  هار دوش هديد . ٢ندن كآ   ـ =و  ـ  ندرك  رپ

 ٦٢

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 22/34

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 23/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

اي.نمگيويم همه از اين راه بوده هـرنه و يرو هـمج ياهنوناق نايمور يزوريف و يگرزب رد نامگيبزيرا  آن قانونها و.ليكن ستوده خويي بيش از همه  كار  كرده.ميان داشتهجگني و چيزهاي دگير پا در 

١هنرها را  كارتاجيان انيز  كه يكي از دشمنان بزگر روم بودند مي داشتند و ما  بـ گـنج رد مي نـيب يم 

وده ةروم زبون  گرديده و از ميان رفته اند و اين جز در ساي  بـن نا نـآ  د بـ يا هـيوخ .ياهنات سـاد دو خـ زا .جگني نمونه هاي نيكي از خويهاي دو مردم در دست است و ما را نيازي بجستجو در  كتابها نيست

ر يـزج رد نوه چك  تسنيا نايمور يناشفناج زا هنومن كية گنج ليس يـس   نـايم يتخ سـ يا هـ ة ود تي و شـآ  يو گتـفي  گارب مورب يناگدنيامن نايجاتراك    ـ    كشور ميرفت و هردو سو  گزند سختي ديده بود

ي  گنـج رد و دو بـ مور نارادر سـ و اهلوس نـوك  زا ه كـ  ار يمان سولگر و هداتسرف ناگدش ريگتسد يدازآ يرفتن پيشنهاد  آشتي نزديكبدست  كارتاجيان افتاده بود همراه ساختند  كه بكوشد و سناي روم را پبذ 

گتيري گرداند  ،و ازو پيمان  گرفتند  كه هگراه  آشتي سر  سـد رد و ددرگزا بـ جا تـراكب ر گيـد را بـ تفرگن

وس.بماند لـگر زا ان سـ ناگدنيامن دندرك  يتشآ  داهنشيج پاتراك  ناگداتسرف و دنديسر مورب نون چانياگتير:شور خواستند و او چنين پاسخ داد  سـد و  ودمندتر آشتي  كردن سـ جا تـراكب نتخا سـ ا هـر ار نا

سيليا هخواهد بود تا ب   يـس زا ار نايجاتراك  و دمآرد دنهاوخ زوريف نايمور دوش لابند گنج رگا و ، مورد  ،و از گفـتنبدينسا.بيرون خواهند راند  يـزگرب دو خـ يگدوسآ و يدازآب ار روشك دوس وخكين درم

شت و و چونراستي كه بهاي جانش بود باز نايستاد  گزـاب جاتراكب ناگداتسرف هارمه تفرگنرس يتشآ   .چنين مي  گويند در  آنجا بشكنجه نابودش ساختند

 كارتاجيان  آلوگدي

 از اي

 نمونه

 اما

:هانيبال

 داستان

٢

لش  وان ك و خـ

 تاريخ

 هر

 روم

 سر

 بر

 را او بردن

  ر ي.ميداند كـي دنا هتشون شا هراب رد اهباتك  و دننك  يم وگتفه  گك  يگنج ياهرنه زانآ  ياهراكها شـ زا 

د و  آن را. ركشي هانيبال ميباشد ك اين لش  نـنك  ناربج ار جاتراك  تسكش هكنآ  يارب شنادناخ و درم نياان  يـموب زا و هدي شـوك  شيبا مـك  لا سـ تسيب و هتساخرب يگرزب رايسب ياه يناشفناجب دنرادرب كاخ زا

 يمانند از  كوههاي  آپل سرازير شدهاپسانيا پساهيان ورزيده پديد  آورده بودند و هانيبال با يك دليري ب  رين  تـ تخسب ار نايمور و هتسكش مهرد ار مور ياهنويگل يپايگن پج راهر چد و هدمآ  رد مور كاخب و

هةهركسي ميخواهد انداز.تگننا انداخته بود  كـ  ار يياهش يـاتس دنادب ار خيرات مانب رادرس نيا يدنمرنه 

رياينمرد پا.خود روميان ازو نوشته اند بخواند بـارب وا ا بـ نا يـمور و تس شـن مور كا خـ رد لا سـ هدزنه.نتوانستند كـ  تفر يم رايسب ديما و داتسيا يم وربور دوخ نيريد دروامه اب و هتفرا  گه پرابود جاتراك 

د  نـرب رس بـ شيا سـآ  اب هشيمه روشك  ود و ددرر  گيزگان يراوتسا ناميك پي هب مور.زا نا يـجاتراك  ي لـو 

 .شتند و چنان فرصتي را فداي نپااكدروني پيشروان خود ساختندبدخويي اين شايسگتي را ندا

١ ـ Carthageسنوت ينونك  رهش نوماريي پنيمزرس ، )سنوت روشك  تختياد)پصـتشه دودـح رد ناـيقينيف زا يا هتـسد هك  ،

 ـ  و. به  آنجا  كچويده و  آباد  كرده و بنام  كارتژا يا  كارتاج خوانده شدهسال پيش از ميالد٢ ـ Hannibal)۱۸۳ات ۱۸۱ ـ  ۲۴۷داليم زا شيو) پ  ـ  

٦٤

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 24/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

هانيبال در خاك روم دربايست ها داشت و مي بايست  كارتاج پشتيباني و ياوري ازو دريغ گنويد ورد  كـ  جا تـراك  يان سـ زا ينابيتشش پهاوخ لابيناه اهراب و دتسرف وا يارب رابوراوخ و هاپس و لوي.پ لـو

 چون  كساني از نماينگدا  شـر ور بـ ينورد كـاپان زا هتفاتنرب لابيناه زا ار تفرشيو پ يزوريف نآ  انس نك 

مي بردند هرزمان  كه او خواهش پول يا پساه  كرد اينان بهانه اي پيش  كشيده خواهش او را پنذيرفتند د و  نـا هت شـاگن ا هـخيرات رد هچنآ  دش و دربن شيز پا يراك  و هديدرن  گاوتان لابيناه هك  دش نآ  هجيتن و

 .تاج زير پاي روميان گلدمال  گرديد كار

ـ 

  گذشته سخن را بآنجا رسانيديم  كه براي نيكي خويها بايد روان را نيرومند  گردانيد و بـراي نيرومنـديةدر شمار

روان چيزهايي مي بايد  كه يكي از  آنها سود و زيان خويهاي نيك و بد را چنانكه هست شناختن اسـت و در ايـن بـاره . دنبالة  آنرا باين شماره گنهداشتيمسخناني رانده و

 ٭٭٭

ران يـا ك يـدزن يا هـنرق خيرا تـ رد يكين سب يهاوه  گدوتكي تفرشير پد نآ  رثا و اهييوخكين يارب .هست  كه ما روا نمي شماريم  آن را در اينجا ياد نكنيم

د نـا هد نـاوخ ار وا خيرا تـ يناس كـ  رايس بـ و هدينش ار هاشردان مان يسك  ره.ر وا ه كـنانآ  ي لـوك يـن ا اينمرد بزگرتر از  آنست  كه مردم ميشناسند و  آچنه ما ميدانيم هميشه  كساني.شناخته اند  كم ميباشد

  خ ار وا دنا هتساوخ ناگناگيب زانايناريا دزن شجرا زا و دنهد ناشن در  ك دنها .دوخ دوسب هشيمه ار نيا .دانسته اند

 ما در اينجا  گفگتو از  كارهاي نادر نميداريم و اين اند بـ نا نـاغفا نو ه چـك  مييوي  گم هزاه ناهپـسا آذربايجان و  كردستان واز يكسو عثمانيان بر:  كارهاي ايران از هم  گسيخت ةدست يافتند بيكبار رشت  

ت كرمانشاهان و همدان دست يافتند  ،و از يكسو روسيان بر  سـدب ار ا هـاجنآ  و هتفات شـ ناليو  گ زاقفقاناينان ايران را از ميان رفته. گرفتند مـير پگيدكي اب و دندرك  شخب هسب دوخ نايم ار نآ  و دنتشادنپيواز  آن سوي در خراسان و خوزستان و لرستان و بنادر.بستند كـي ر هـ رد ت سـدرود يا هـاج ر گيـد

گار  كسي  كتاب ميرزا مهدي خان را خوانده ميداند گچونه قلندراني در اينجا.سركش دگيري برخاست رق وناميده»سام ميرزا«يا»صفي ميرزا«و  آنجا برخاسته و خود را  يـب هدناوخ يوفص ناگدنامزاب زا 

مال و.فرمانروايي بلند مي  كرده اند شـ رد د نـاديم هدناوخ ار نيزح يلعدمحم ياه هتشون يسك  رگا اي .غرب ايران چه  آشفگتيها بوده و چه خون ها مي ريخته است

بنام مردان

  آنهمه

 از و  گذشت

 بدينسان

 سال

 وچندين

 ورده خـ

 ان نـ

 صفوي

 دسگتاه

 از ها

 سال

  كه

 

 شاه.شكوه و دارايي اندوخته بودند يكي نتوانست بداد  كشور رسد و  آن  آشفگتي را پبايان رساند

٦٥

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 25/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

 سر و با صد تن از مردان بنام درباري در پيرامون خويش بهر  كجا رو گرد طهماسب با  آن همه پساه بري درآورد واي . آورد جز شكست و فرومانگدي بهره گنرفت گنـادرم نيت سـآ  زا ت سـد هك  دوب ردان اهنت ن 

 از يكسو افغانان را به جاگياه خودشان بگرردانيد و دستهچندين سال از خواب و  آرامش چشم پوشيد 

ز. از يكسو هم شوريگديهاي درون  كشور را پبايان رسانيد ،عثماني و روس را از ايران برتافت يـن سپسسر هندوستان برد و خوارزم و بخارا را گبشود و در اندك زماني ايران ر بر ك باين اندازه بسنده نكرده لش  

 .را گيانه دولت نيرومند  آسيا  گردانيد

ي را كـي ن تـ هد زا ت فـاي ي مـ ت سـد هكيناس كـ  و دو بـ يدرس نـوخ و شيد نـارود رايس بـ در مـ ردان 

گار. آنان سود جويد ته همواره مي  كوشيد از تواناييخ نمي  كشت و ارج دليري و  كارداني مردان را شنا كسي داستان جگن هاي او را با هراتيان خوانده نيك ميداندكه چندين بار افغانان بتگني افتاده از نادر 

نادر چون دليري افغانيها را ميديد. شكسته و از در ستيز درآمدندرزينهار خواستند و چندين بار زينها 

د ازو در دل همي خواست  آنان را رام خويش سازد و در جن   يـوج دو سـ نانآ  يناشفناج و يياناوت زا اهگ ي داداينرو هگچياه بر  مـن رفيك  ريشمش اب نتفاي تسد زا سو پ تفرگيمن مشخ نانآ .نات سـاد ه كـنانآ 

د  نـهاگآ  ا هـگنج نآ  رد ناناغفا ياه يناشفناج زا و دنا هدناوخ اهاج رگيد و دادغب رد ار ردان ياه گنج .ده نبوده استبايد بدانند  كه  آن خونسرديها بيهو

ت ك  لش ةدربار سـا رايسب نخس ياج وا يدنمرنه و ردان ياهيشكر .ي نـعم د نـهاوخيم يناس كـ  ر گاـ .هنرهاي جگني را بشناسند چه بهتر  كه تاريخ نادر را نيك خوانند

ببينيد:

ين نـچ و ت سـاريپ

 منان شـد

 از را ران يـا

 ون چـ

 ه كـ 

 ت سـا

 وده بـ

  كجا

 تا مرد

 اين

 د وخواست  كه تاج شاهي بسر نيكهادي نـاوخ نا غـم تشدب ار مدرم هكلب و تساخنرب راك  نياب هناشكندرد  گرازگ 

ود.در  آنجا از  آنان شور طلبيد  بـ يتس يـابن نيا زج و دوش هاش وا دوخ دياب هك  تسناديم يسكره.ن يـا.خود بسيار خطاست  كه يكي بكاري برخيزد و رنج برد و چون  آماده  گرديد  آن را بدست دگيري پسارد 

سيك«:اينكه محمدعلي حزين نوشته.در پرده گنه داشت و از مردم شور خواستبا اينهمه نا  كـ  ودخن  سـ ب يـهم عمجم نآ  رد و تخاس ره  گولج تسايس تاودا و بابسا هدروآ  لتقب هناهبب ار ريهاشم زا

از»...در امر سلطنت  آغاز نهاد  بـ ي كـروز راك  كي ار ردان يهاشداه پك  هتساوخ نينو چت سـرد د يـامن

 .نيستردازد و در ر پـداـن زا وـگتفگب نيزـح يلعدمحم خيش نوچمه يا هراكيب هك تسيهودنا دوخ نيا

سگتي!..شاه نشدي  كه خواستي شد؟ گار در  آن روز نادركارهاي او بداوري برخيزد  يـاش مادك  نارگيد .!.را نشان داده بودند  كه پادشاه شوند؟

 ة يافت به  آسايش و خوشي پنرداخت و رشت  نادر  آنكه چون پادشاهي نيكنهادي دگير از ةيك نمون ود در. كوشش را از دست نهشت و رفتار و  كردار دگير نكرد  بـيم ي گرـزب روش كـ  كي هاشداه پكيياج رد

 .  كارها و جگن ها خود پيگشام ميشد و از اينرو بود  كه هميشه فيروز مي  گرديد ةهم 

٦٦

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 26/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

يا آن روز  كه نادر از سفر هند و بخارا و خوارزم باگزشت ايران ب  سـآ  تلود نيرتدنمورين و نيرتگرز ادر.ولي  آنحال پايدار نماند.گار  آنحال پايدار ماندي بگيمان تاريخ شرق براه دگيري افتادي.بود نـ اريز

ردم  مـ ا بـ يشيدنارود و شياشخب ياجب ماگنه نيا و درك  رگيد ار دوخ راتفر، نيت سـآ  زا مت سـ ت سـد 

 .جان خود ترسيدند و او را نابود  كردند كانش برچندانكه نزدي .برآورد و خون هاي بسيار ريختد يـيوگب دياش:؟داد خر ار ل چـا حـ ن يـا..!؟در كـ  ر گيـد ار ا چـر شيو خـ را تـفر ها شـردان..!زا ن يـا

رازش پي برده ايم و همين هولي ما  آن را نيك جسته ايم و ب .چيزهاييست  كه در تاريخ پوشيده مانده  :ييمنكته است  كه ميخواهيم در اينجا باز نما

شناسي جـرا مش ن چـايناريا زا دينادرگر  گزب و دروآ  ناماسب ار ناريا و درك  هك  يياهراك  نآ  اب رداندمي شـاب هتشاد يتسياب مه و تشاد.رد زا ييا هـ هت سـد و هدو مـنن يسانش جـرا ناد نـم چدر مـ ي لـو 

 .نمك ناشناسي درآمدند

بران بجاي آنكهر.بيماريهاسدر آنروز هم ايرانيان گرفتار رشك مي بودند و اين از پليدترين

د  نـزيخرب ينابيتش و پـ يرا يـب و دن سـانش جرا و دندرن گامداش گرزب ياهراك و گرزب نادرم نديد زا

اريسخت خشمناك گردند و زبان بگدويي باز كنند و بكارشكني برخيزند  مـيب ن يـا ه كـ  هدوت ره رد   كه دامن بكمر زند و برهايي  آن  كوشدزيرا هركسي. ي رسدي فزون شد  آن توده  كمتر رهايي يابد و بجا

كني ـ شـراك  رد زا ينابيتش ـ و پـ يرا ـ يـ يا ـ جـب و د ـ نـباتنرب ار وا مدر ـ مـ د ـ هـد ما ـ جـنا ي ـ گرـزب يا ـ هـراك  و 

 ناميده شون»بيمار پزشك ك«اين گونه توده است كه.در  آيند و او را از پا اندازند

 گرانب  اي هـيزوريف

 از ه كـنآ 

 اي جـب

 انبوهي

  كسان

 نيز

 نادر

 ودربارة

 اري يـ

 و د نـدرگ 

 شنود خـ

 او اي هـ  دنتفات يمن رب ار وا گرزب ياهراك  و دندشيم ريگلد تخس هناربكشر دنيوگن غيرد يهارمه.هك  يماگنه

  نادر مـ ناراز هـ دش راديدن پاريا رد يگتفشآ  نآ  و دندمآرد ناهپسا هب ناناغفاار دو خـ ي كـي ر هـ ما نـب ، دنتسشن شوماخ هدنامرد و نوبز و دنديشك  يا هشوگبو ج نـر نامز ات تساخرب ششوكب ردان نوو چ

د و.تالش مي بود هچمنان خاموش ماندند و تكاني از خود نشان ندادند  شـ يرپس نامز نآ  نوي چلوهگنام شكوه و برخورداري رسيد اينزمان بيرون  آمدند و به نادر و نزديكان او رشك برده به زبان درازي 

 .پرداختند و مردم را برو شورانيدند

ن  آن را برنميتافتند  كه نادر  كه بيست سال پيش از شمار دگيران مي بوده اكنون پادشاه ايراناينااي   سـ رد ها گيـاج نيا بـ وا ه كـ  د نـدروآ  يمن دايب چيه و دشابة   ـ   يده سـر ييا هـبنارر  گايس بـ ياهش شـوك  

 . زنگدي ايران  گرديده ة كوششهايي  كه ماي 

ذيرفت و سپـس  آن رادر دشت مغان چون  گفگتوي پادشاهي نادر پيش  آمد و او ي پـ مـن تسخن ود بـ يوف صـ نهك  نادناخ زا نديشوم پشي چكي هك  درك  مدرم اب يياهطرش تفرن  گدرگب.طر شـ ن يـا

 .بسيار بجا بود  يـام ز جـ و هدا تـفا يگتسياش زا نايوفص اريزة د نـدوبن نار يـا ي نـاريو .نات سـاد ه كـنانچ 

 .سلطان حسين و پسرش طهماسب بهترين  گواه اين  گفته مي باشد

٦٧

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 27/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

رزا و ،ولي رشكبران براي  كارشكني يـم ماس مانب ار يسك  رگا و دنتفري  گم زيواتسد ار نادناخ نآ  فوي صـ ناد نـاخب ار دو خـ غورد بـ و دو بـ ي مـ يدر گلـيو رد نـلق ه كـ  و گـ  ، دندركيم اديا پزريم سابع اي 

 كه درمرداني .  گرد او را  گرفته درفش شورش مي افراشتند و همه جا را پر هياهو ميساختند ،مي بست

اخته  سـ ه نـاهب ار نايوفص زا يراداوه دندوب هتفاي يياورنامرف وا تسد زا و هديسر يياون هب ردان نوماريپاخت و او را.نمك ناشناسانه گبردنكشي برميخاستند  سـ نو گرـگيد ار ردا نـ لا حـ اهد مـآ  شي ن پـيمه 

 .بخونريزي واداشت

ريكدسته مردمي  كه خود هچي  كاري نتوانند و با اينهمه برخاس  بـ و د نـباتنرب ار گرز بـ نادر مـ نت د؟ ك  آنان رشك برند و پست نهادانه از در بگدويي و  كارشكني درآيند جز  نـراد ر گيـد يازس هن چتش !..

منكه گچوگني را نيك فهميده ام.تاريخگناران  آدمكشيهاي نادر را مي گنارند و از ستم هاي او مينالند وزد آن مرد بزگراو را ستمديده مي بينم و دلم بر  سـ ي مـ .ما جـناب ار ا هـراك  نآ  و هت سـاخرب هكيس كـ 

االتر  بـ يمتس ها چيآ    ـ   رسانيده و از مردم بجاي ارجشناسي و پشتيباني جز  كارشكني و دشمني نديده !..از اين خواهد بود؟

شما داستان كنون.نادرشاه با پتر بزگر اپمراتور روس و با شارل دوازده پادشاه سوئد نزديك بوده

د از ايشان نمودند گآاه شويد و آن را كه مردم روس و س ااه را بخوانيد و از ارجشناسآن دو پادش

تا بدانيد. بدبختي اين كشور چيستبا داستان نادرشاه و ارج ناشناسي ايرانيان بسنجيد تا بدانيد ما 

 اثر نيكخويي و بدخويي يك توده در پيشرفت و پسرفت تا كجاست

درپتر  كه

 را رزمينروسيان سـ

 ه كـ 

 ستان سـور

 از و  آورد

 پيش

 بودند

 افتاده

 پس

 بسيار

 زنگداني

 راه ان را ازةپراكند نـآ  ه تـخومآ  رايسب ياهزين چايسورب و دروآ  ديدا پناوت و دنمورين روشك  كي دوب يناوتان 

ديهاگآ١ژ  ةروسيان نيز با هم .بيرون  آورد  جـيتن نو د چـندركيم اديو پا ياهراك  زا هك  يشجنر ة ار ا هـنآ  

ستادند  ،و.ند ارجشناسي  كردندديد يـان زا بـ ينابيتش ز پـا نا يـاناد دنتساخيمرب وا ينمشدب نانادان رگا  م وا نورچابرد هك  ار يياهوزرآ  و دنتشاد هگن ار شنادناخ در ةو دنتسب راكب همه تشاديم روشك  يگرزب 

 .اپمراطوري تا ميبود در خاندان او ميبود

 گجو بود و غيرت و مرداگني او درخور ستايش بسيار است  ،بسيار دلير و جن ]ي[شارل دوازده مرد

د و ك و چون از شانزده ساگلي به لش   يـچيا پ پوـرا ر سـارس رد وا زاوآ  در كـ  يياشگرهش و هتساخرب يشكر ر.با اينهمه شارل جز زيان سودي بكشور خود نرسانيد.مردمان در همه جا او را بزگر داشتند  گاـ اريز

٢چه پولند اك ةرا گبشود و رشت   خـب ركش لـ نو ن چـكيل دوب يگرزب راك  دوخ نيا و تفرت  گسدب ار اجنآ 

٣روس برد در جگن خونين پالتاوا    مـه رابكيب و تفاي تسكش گرزب رتز پا ة ت سـد زا ار دو خـ يور يـن 

 .هشت

١ ـ ]هاگآژد=ناميگن پهرف  ـ  يشحو[

٢و  ـ  ناتسهل  ـ ١ ـ Poltavaو  ـ  

٦٨

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 28/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

»ة كارزارهاي برند«اين جگن پالتاوا يكي از١

شتادهزار  هـ رفس نيا رد لراش و تسا رامشب خيرات و گرد سر و دپساه بر سـ ريلد نايوجگنج ناشيا رتشيب و تشاديم دوخ رس تشر پ ئ  مـه ه كـ  د نـدوب د ة 

د ةشارل هم .ارپواييان دليري و  آزموگدي ايشان را مي شناختند  صـ د نـا چب زج و داد تسد زا ار اهنيا 

وده.تني از خاك روس بيرون نرفت هـيب اجنآ  رد لاسجند پش هدنهاني پنامثع ردنب هب نوز چين سپس د بخش بزگري از خاك خود را از دست هشت و  كشوري  كهئ  اين  كارها  آن شد  كه سو ةنشست و نتيج  

   جـيتن رد دي سـرت ي مـ نآ  زا ا پوـرا رسارس و تفر يم رامشب اهروشك  نيرتدنمورين زا نامز نآ  اتة ن يـا  .  گرديد ك گزندها يكي از  كشورهاي ناتوان و  كچو 

وئديان سـ تس شـن ينامثع كاخ رد لاس جنل پراش نوه چمهنيا ابنآ  ا بـ و دندي شـوپن وزا مش چـا  هـنت و نا هـگان لرا شـ لاس جنز پا سن پوو چ دنديزگرب وا ياجب ار يرگيد دنديديم هك  يگنت و راشف

د وئ  د رسيد سوئ بخاك سو  نـتفگن غ يـرد ينابيتش و پـ شزاو نـ دنتسناوت يم هچنآ  و دندومن اهيداش نايد 

د ر و پول باو دادند و دوباره در زير درفش او جگن ك دوباره لش   شـ هتش كـ  لرا شـ نو س چـپس و دندرك  .خواهرش را پبادشاهي برداشتند،خاندانش را گنه داشتند 

د و نـا هدر كـ  يمتس هو چاب هك  دينادب ات ديجنسب دندرك  ردان اب ناريا رد هك  يراتفر اب ار اهنيا امشه:مي  گويند.چه بدنهادي درباره اش روا داشته اند  نـاويد د نـك  ار شرس ي پـاهمشن چور چدانو د شـ  .ولي چننانست.بيباكانه بريختن خون مردم پرداخت

داد  ،و يـم ما جـنا ار ي گرـزب ياهراك  و دوبيم هدنز رگيد لاس دنر چدان ناخيلقاضر ناتساد زا سپ

شد نمي

 ديده

 او رفتار

 و  گفتار

 در

 نابساماني

 هچي

ادي آچنه نادر را از جا دربرد و بآنحال انداخت ارج ناشناسي ا:دوباره مي  گويم هـن تسو پ نايناريه از در ك كساني بود  كه بآن مرد بزگر رش   تـفاي ت صـرف ا يـ و ، دندومن يم ينكشراك  وا اب و دندرب يم 

ان. شي در مي  آمدند ك  گردن  مـدرم نآ  ندر گبـ ار نار يـا ي گرـزب و هداش ا  گـر مزراوخ و اراخب و دنه ردانسل  ة ر بعثماني  كشد و در نام  ك  گزارده اين زمان ميخواست لش   بـ دو خـ ت شـون ي مـ ينا مـثع ناط :»ردت»استانبول  آماده پذيرايي باشيد  سـاخرب شرو شـ ا جـ د نـز چا ناريا نورد زا يماگنه نينر چد.ار يـز

ارس گبردن   فـ رد دو بـ هدرامگرب نامع و سراف يرگيلاو هب ار وا ردان هك  ناخيقتدمحم  كـ و ت خـادري پش 

 علي خان  آن ناتواني و درمانگدييكي از خويشان نادر را  كشت و محمدحسنخان قاجار  كه پدرش فتح  ا  بـ دو بـ هت سـراين يرا كـ  چي هـ نا يـنامثع و نا نـاغفا ر بـارب رد و هداد ناشن بسامهط هاش نومارير پد اررزا  يـم ماس و هتشك  ار دوخ ياورنامرف نايناوريش و ، دروآ  ديدش پروش دابآرتسا رد نانامكرت يتسدمه

 .نامي را دستاويز ساخته هياهو براگنيختند

١ ـ درو  گ هتشاد رس تشا پر يگرزب ياه هجيتن يكي ره نوه چك  هداد يور يياهگنج هتشركيهدينادرگرب دوخ هار زا ار خيرات شولي چون در عربي  آنها.ترجمه نمود»پچي تاريخسگنهاي سر«تاريخگناران ارپوايي نامي بآنها داده اند  كه مي توان در فارسي 

 تاوا يكـي آن جگنها را تا بيست مي شمارند و جگن پال .ناميده اند ما نيز پيروي از نويسنگدان عرب  كرديم»جگنهاي برنده«را 

 .نپالئون هگناميكه در سنت هلن بوده و يادداشتهايي  كرده يكي هم از اين جگن سخن رانده است.از  آنهاست

٦٩

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 29/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

ت  دنهادي ها در چنان هگنامي بر ن ب ي ا شـر و دا تـفا راوگا نـ ردانة زا ار يرادنتش يـوخ و يدرس نـوخ نادر رشك ميبرده اندگار  كسي  كتاب حزين را خواند پيداست  كه انبوهي از ايرانيان بر.دست او  گرفت

د.و از  كارهاي بسيار  گرانبهاي او بجاي خشنودي رنجيگدي مي نموده اند  يـوي  گ مـ:  گبـاوخ ردا نـيها 

و«:براي خويش در مشهد ساخت و يكي بر ديوار  آن شعري نوشت  تـ ياج تسيلاخ و وت زا رم پلاع«ببينيد با مرد چنان بزگري چه پستي ها مي نموده اند و گچونه اين بيفرهگنيها زبان بزبان مي  گرديده 

 . كه گبوش حزين رسيده و  آن را در  كتاب خويش  آورده است

ايي رار رشكدنااز  كسانيكه بر هـراك  وا و تساديش پنانخس زا هك  هدوب نيزح دوخ يكي هدرب يم  . كه نادر انجام داده بنام شاه طهماسب گناشته و ستايشها از شاه طهماسب  كرده

عرةيكمرد بيكار شـ و يرهش بـ يره شـ زا نديدرز  گج ناريا يگديروش ماگنهنآ  رد هك  يدره  گزره دسرودن و معما ساختن  كاري نميتوانسته خود ر نـك  ي مـ ه لـر  گدان زا و درامشيم يياناد درم ا]و[وزا 

 .اين يكي از هزاران  كسانيست  كه بوده اند و هگمي اين رفتار را داشته اند.نكوهش مي نويسد

ه يكمرد:از سخن خود نتيجه گبيريم كـ  تسا هنومن نيرتهب نيا  مـه ي چـگدو لـآ  و ييوخد بـ زا ي با دلي پر درد زير خاك  كنند و  آن شكوه و نيروي بيمانندمرد بزگري هچمون نادر را:زيانهايي بينند 

نوبز و راوخ هداد تسد زا اردننك  يگدنز . 

هة كسانيكه ميخواهند انداز كـ  د نـناوخب ار ينا مـثع خيرات دنسانشب ار وا ياهراك  جرا و ردان يگرزب س  نـياب و دراز ي  گـم ار نايراجاق داينب ناخدمحماغآ  هكيماگنه لاس دنا و لهز چا سش پ لـ وس نـآ  و و  ك ر  

د نـدوب رده كـن

 وش مـارف

 را او اي هـگنج

 و ادر نـ

 زمان

 چون

 ولي

 بودند

 ناخشنود

 ازو

 عثمانيان

  كشيد

 د  ،و مي نـدمآ  ي مـ رد يرا بـدرب و يمرن رد زا ناخدمحماغآ  اب و دندرامش يمن دوخ دوسب ار ناريا اب گنج

 خ ناشيا ناراگنخيرات دوخ هك  تسيزين چيا س   ت ناو ١دنا هدش. 

ـ 

 خويها بايد روان هـا را نيرومنـد  گردانيـد  ،و شماره هاي  گذشته سخن را تا اينجا پيش  آمديم  كه براي نيكي دربراي نيرومندي روانها چيزهايي بايد  كه يكي از  آنها معني جهان و زنگدي را شناختن و دگيري سود و زيـان خويهـاي

 .ين شماره مي  آوريم سخن را در ا ة كه هست دانستن است و دنبال ن بد را چنانيك و

 ٭٭٭

١نديو  ت س خ  ـ )نديزگرب نوچمه= (ندرك  رارقا ، ندرك  فارتعا.ناوتسخ=و  ـ  فرتعم ، رق م 

٧٠

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 30/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

٣نتشاد يهاه گيكت  زـا تسناد دنهاوخن يناسك  »هاه  گيكت«ه نـوو گچ ميهاوخيم ها چجنيا رد يكين ياربميرامشيم تسيابرد يهاه  گيكت اهيوخ .مينادرن  گشور كين ار نآ  ديابيم: 

  از خشم و  كينه و ستم و  آز و رش  د  ـب ياهيوخ ميتفه  گكنانكچ د و يراكلغد و د نـنام و ييوگغور

د  شـاب يم ينت تشرس ياهتساوخرد زا و هداهن يمدآ  داهن رد اهنيا.و ت سـا راز يـب ا هـنآ  زا ناور ه چرـگا انبوه مردم تنها پندآموزي روان و خرد بس نباشد ،ةهميشه  آدمي را بدوري از  آنها خواند  ،ليكن دربار 

 .ياور دگيري نياز دارند هو براي دوري از بدخويي ها ب 

ه اي زمانها رواج يابد و انبوه مردم ستوده خو  گردند  ،و در پار ايمي بينيد نيكخويي در پارهشما  گبوييد  كه اگنيز  ـ    آيا سرشت مردم..  آن چيست؟ةزمانها از رواج افتد و انبوه مردم  آلوده و بدخو باشند

 .. دگيري پيدا شود؟ةبهر زماني دگير  گردد و يا چه اگنيز

اهيگار نيك انديشيد خو و  گـ د يـازفا جاور بـ ور نـيا زا و دراد ينابيتش ي پـراكوكين يهاد  گيد ديها 

 .بي پشتيبان باشد و رواج خود را از دست دهد

اره در:ببينيد بـ ره زا روشك  و تخوس يم ينمياان و يناماسبان شتآ  رد ناريا شيل پاس لهر چدتبا اينهمه خوي هاي ستوده ميان ايرانيان رو.حال بسيار بدي بود  شـاد ي مـ ناوارف جا.يس كـ  ر تـمك 

 .بدغل  گراييدي و يا دروغ  گفتي و يا دست بدارايي دگيري يازيدي

يدندي.دزدي را هركسي نگن دانستي سـر نادنمتس مـ دادب و يدنتفرن  گاياونيب تسد نارگناوت، دي نـداهن دا يـنب رابنا بآ  و ارسناوراك  و لو پ ، يدنداد اهينامهيم هشيمه. يرواد ه كـنيا ا بـ  سـرد رد يت 

 ر تـمك 

 ال حـنيا

 با ، نميداشت

 چنداني

 رواج

 بازگرانان

 ميان

 گناهداشتن

 دفتر

 و نوشته

 و ، بود

 نمي

  . دگيري چشم دوختي  ،و يا از پرداختن وام خويش باز ايستادي ةيكي از ايشان پبول يا خواست ميان

ت  شـر و يدنتخا سـ يراد نـ و يت سـدگنت ا بـ ناس كـ  نارازهة د زا ار ينماد كـاو پ يرا كـزيهرت پ سـ .ندادندي

رده..اينها از چه بودي؟ كـ  روا بـ ر گيـد نا هـج و ادخب و دنتشاديم نيد مدرم هوبنا هك  يدوب نآ  زاه.مردم پباكدامني ارج مي گزاردند و دزدي و دغلكاري را نگن مي شماردنو  آگناه.بودند كـ ار يسك

را از بهر رختهاي گرانبها كه پرهيزكاري نادار ميشد خوار نمگيرفتند و دغلكاران و ستگمراندر سا 

 مي پوشيدند گرامي نميدانستند

شمان او از چمـه يلو ، دروآ  بات يناگدنز راشفب و ديز نمادكاي پكي هك  تسا يتخس سب راك  نياليكن مردم  آن را مي پذيرفتند و به.چنين پاكدامني بسيار تلخ باشد.دغلكاري شكوه و دارايي اندوزند 

توارتلخيش شكيبايي نشان مي   سـا لد اد خـ دا يـ ا بـ دروآ  يم ور يناگدنز راشف هك  نامز ره اريز ، دنداد  ساگدي و كهگني رخ  گراميشان مي  گرفتند ومردم پباكدامنان ارج مگيزاردند ونيز چون.ميداشتند

٧١

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 31/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

 دزدان و دغلكاران گار هم تواگنر ميبودند مردم آنان را خوار ميداشتند از جاگياه كسي نمي كاست  ،و

ا خود ماية دلداري دگيري از بهر پاكدامنان ميبواينه

  هاه  گيكت ام هچنآ  تسنياميمان يم ييوخ هدوتس .و ك يـنب و ، د نـرادن نيد مدرم هكيياج رد نكيل

   مـه يناگد نـز رد و ، دنسانش نـ يها گدـربن زج ار ناهج هنادرخيب و ، دنرازگن جرا دبة يا هـتخرب ار جرا اساية پاكدامني دارايي نيندوخته خوار  گيرند و گرانبها  گزارند و يكي را  كه در هـيكاپان ا بـ ه كـ  ار ي كـي

..درستكاري چيست؟«  ،و دو تن چون با هم نشستند سخنشان اين باشدشكوه اندوخته  گرامي دارند 

د  ،آنانكه با زبان خويهاي نيك و» آدمي بايد زيرك باشد و پول پيدا  كند  نـم پدرمب و دنرامش يم ار دبين و خودشان از  آلوده  ،در دل  كچوكترين بهايي به  آنها ندهندمي  آموزند  نـر چد   دـنشاب ناسك  نيرت

 .جاييست  كه نيكخويي بي تكيه  گاه است و هگرز رواجي پيدا نخواهد يافت

د و:ما اين را بارها نوشته ايم  كه مردمان بسه  گروهند نـراد دو خـ دا هـن رد ار يدب هكنانآ  يهورگ 

د  گروهي  آنانكه نيكي را در نهاد خود دارند وهگچياه نيك گنردند  ،و  نـدرگن د بـ زگره.هور و  گـد ن يـادن  هميشه انبوه مردمان  كسانيند  كه گار راهي برويشان باز باشد نيك  گرد.بسيار  كم باشند  بـ هنرگو ، د 

 .باشند

اةدربار.در اينجا هم سخنمان از اين  گروه انبوه مي باشد ه  گـ يـكت ييوخكين هك  مييوي  گم نانيا ه .گورنه هستند نيكاني  كه هميشه نيكند و بداني  كه همواره بدند.خواهد

 :براي  آنكه معني تكيه  گاه و اثر  آن نيك شناخته شود يك مثال  كچوكي ياد ميكنيم

 آن الها سـ

 از و پردازند

 مي

 راهزني

 به

  آنجا

 مردم

 از  گروهي

 و نهاده

 راهي

 برسر

 ديهي

 اگناريد

 ون از خود مي دارند  ،و ةرا پيش  چنين و چـ ، در يـي  گ مـ نميش نـ و هدمآرد هيد نآب يدنمتريغ و اناد درمكي  يراكدبار ي نـزهار هدر كـ  زا بـ نا بـز و ، دز يـخيمرب يريگولجب هتشارفا الاب هنادرم دوشيم هاگآ  هورن  گآ  

كاره شـآ  هدر كـن نآ  و ن يـا ياورو پ هدادن هار دوخب سرت و ، دياتس يم ار يتسرد و يتسار و دهوكن يمزشتي دزدان و راهزنان را برخشان مي  كشد  ،و اين  كار را از روي راستي مي  كند و خود مردپستي و 

  بگيمان اين  كوششهاي پاكدالنه و مردان   د  ـشابيم يلدكاةپ زاوآ  م هـ وا ا بـ نادر مـكين و د تـفا رگرا كـ  وا  دگيري ة گردند و راهزنان از زشتكاري هاي خود شرمنده  گرديده دست بردارند و پي برگزري و يا پيش 

گار برخي از ايشان خيره رويي  كنند و دست از دزدي برندارند باري پرده بروي  كار خود  كشند و.روندت.دگير نتوانند  آشكاره بآن برخيزند  خـر و دور نور يـب ه يـد زا لدكاد پرم نآ  ميراگنا نينر چگا سپس

 ن دوباره به زشتكاريبجاي دگيري  كشد و پس ازو  كسي بنكوهش دزدان پنردازد بگيمان بيشتر دزدا

١ ـ هدوت يناگدنز زا و دشاب هتشاد هدنيآب يديما يا هدوت ره دياب زين يتفرشيچي په ديما هنرگو ، دنك  لابند ار يا هجيتن دوخ يا  بس ارجدار بزگريست و ما در پيمان تاكنون سخن از اين باره نرانده ايم اينست در اينجـا ةباو نتوان بست و چون اين خود زمين 

ن شـدهليكن پسس در  گفتارهاي سالهاي باپزسين پيمان و نيز روزنامة پچرم ا[.نيز بياد  آن پنرداختيم شـور و زاـب راتسـج ني.

 .]چنانكه ما اميدمنديم بزودي در بخشهاي دگير اين نوشتار  آنها را نيز  گرد  آورده به خواننگدان برسانيم

٧٢

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 32/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

بگرردند و باز براهزني پردازند ، چرا  كه درستكاري تكيه  گاه خود را از دست داده ، چرا  كه دگير  كسي .پشتيباني از نيكخويي نمي نمايد

ت.چنانكه  گفتيم اين يك مثال  كچوكيست سـا هداد خر يناتساد نينا چهراب يلو.هداد خر ا هـراب

١. رسگتاري هزاران  كسان  گرديده ة كه يك مرد بخرد استواري ماي 

 :سخن  كوتاه ميكنم  شـر و زآ  و ه نـيك  و مشخ و يهاوخدوخ هك  ار دب ياهيوخ يمدآ ك و يدزد و ست.دغلكاري و نيرگن و دروگغويي و دورويي و جز اينها باشد از سرشت تني خود دارد يـياهيوخ اهنيا

هچيزيكه هست.نباز باشدا كه جانوران دارند و  آدمي با  آنها  كـ  تسه زين يرگيد تشرس ياراد ، يمدآ  خواهان راستي و نيكي و غمخواري است  ،و ازروان و خرد باشد و اينها از  آن خويها بيزار است و خود

ا  هـناور ه كـ  تس نـيا هار ه نـاگي ا هـيوخ يگت سـارآ  يارب و ، دشاب ود نيا شكاشك  رد يمدآ  هشيمه ورنيا يز سه چيز بايد  كه يكي معني جهان و زنگدي را دانستن  ،ونيرومند  گردند و از بهر نيرومندي روانها ن  

 .دو دگير سود و زيان خويها را چنانكه هست شناختن  ،و سه دگير تكيه  گاهي داشتن است

دمي مـآرد م هـ يرگيد هار زا هنيمز نياب ناوت.نات سـاد ه كـنيا نآ  وز يـي چيوخدـب و ييو خـكين

 يوسته است كه تا آنها درست نشود و يك بنياد استواريجدگاانه اي نيست  ،بلكه با دين و آيين بهم پ

ه كوشـش در چرـه و نتشاد ناوتن ييوخكين مشم چدرم كياكي زا دشابن نايم رد هدوت يناگدنز يارب

 اين باره شود بيهوده خواهد بود

تكاري و سـرد زا نخ سـ ن مـجنا نآ  و ن مـجنا ن يـا رد يناس كـ  من يـب ي مـ هك  دتفا يم تفگش ارم ني 

 و سندراسگتويي يـونيم

 ا هـنآ 

 ون مـاريپ

 در

  گفتار

  گرفته

 بدست

 خامه

 يا و ، رانند

 مي

  كوكاري

.ه چرـگا يك  ةبيشتر اينها به هوس خودنمايي است و نتيج   لـ ، دوش يمن هتساوخ اهنآ  زا يرگيد ن زا ز يـن ي خـرب 

چو  كـ  اهششوك  نيا زا هكيياج رد ، دنشابيم مدرم يكين ناهاوخ يتسارب و دنرودب سوه ك يدو سـ نيرت اين. نتواند بود و زيانها نيز خواهد برخاستدر دست  بـ دب و كين ياهيوخ زا وگتفه  گكنآ  زا هتشذا  گريز

در يكتوده تا راهي براي زنگداني آساني نيست و  كار هركسي نمي باشد  ،اين نكته هم در  كار است  كه 

 نيكي مردم هدر باشباز نباشد و مردم اميدي را دنبال نكنند هگرونه كوشش دربار

اي درازي.روزي يكي با من  گفگتو مي  كرد جـيب نانخس و درك  مدرم ياه يگدولآ  زا اه هلن  گوچ

چون از  آشنايان بود و از من»مي بايد  كتابي در اخالق نوشت و چپا  كرد«:راند  آنزمان چنين  گفت اينهمه!. آن  كتاب را نوشته و چپا شده  گير   ،آيا چه سودي خواهد داشت؟«:پاسخ ميخواست  گفتم 

 چون خواست مرا درنيافت نگازير شدم بسخن  گشاده تري.» كتابها نوشته اند يكي هم  آن خواهد بود

١دشاب هارمه هنادرخب يرواد اب هك  يياه خيرات يرگيد و تسا داهنكاو پ يمان نانز و نادرم تشذگرس اه هاه  گيكت نيا زا يكي  ـ .

. داستان دليري و  گذشت و فداكاري مردمانشان را نچايز نمي  گيرند و از  آنها فيلم و  كتاب پديـد مـي  آورنـد»زنده«توده هاي 

 براي قهرمانان خود بديده مي  گيرند و در رسانه ها و انجمنها جلوي چشمها مي  آورند و احساسات پـاكي و جشنمدال و نشان 

 .از خود مي نمايند  ـ  و!دانسته  گردداگنيزة  كسروي از نوشتن تاريخ مشروطهارجدارترينتااين زمينه هچمنين راهي مي  گشايد

٧٣

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 33/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

شي در  آن جهان را يك ، گفتم امروز انبوهي از مردم.پردازم نـاد و ناماسب و دنرامشيم هدوهيب هاگتسدگدان  آدميان با چهاپرايان و ددان جدايي گنزارده بزنگدي ةباور نميدارند و ميان   نـز شكاشك  و دربن زج 

وانيم!. آيا از چنين  كساني مي توانيم چشم نيكوكاري داشت؟.معناي دگيري نميدهند تـ يمن نامگيب.

ت،گار برخي از  آنان با زبان دم از نيكي زنند  شـاد د هـاوخن يها گآـ  نآ  زا ناش نـورد .ني نـن چا يـم رد . نيز بسختي افتندمردمي گار چند تني دربند نيكوكاري و راسگتويي باشند  آنان

ردم:معنايي كه شما مي فهميـد نمگيـويمدين را بآن.يك توده نخست بايد دين دارد مـ دـياب

امان و  سـ يور زا و تس يـن يا هدو هـيب هاگتسد ناهج نيا هك دننادب هتخانش ار يگدنز و ناهج ينعم

 آفريگدار استگرزينيز معني آدمگيري را شناخته بدانند كه آدمي .دانشي پديد آمده و مي گردد 

ز.و هگرز نبايد خود را پباي چهاپرايان و ددان برد و معني روان و خرد را دانسته هوادار آنها باشد يـن

د  نـبرد نا نـآ ك يـاكي دـياب دنك يم يگدنز يياج رد هك هدوت كي هك دنادب نيا هتخانش ار يگدنز زار

 هره مندي توده گنيرآسايش هگمان باشد و هگچياه بهره مندي خود را جلوتر از ب

بايد قانونها و آيين زنگداني نيز بر روي اينها باشد و درستكاري و راسگتويي و نيكوكاري نزد انبوه

  دتوده ارج دارد و هگراه كسي از راه پرهيزكاري به شـابن راوـخ مدرم شيي پراب داتفا يرازا س پـ ويي داد خـكين داي مدرمب ناوت يم هك  تساهنيا.زا ه كـ  ام شـنآ بـ ا هـنت د يـراديمن يها گآـ  چي هـ ا هـنيا 

 .مي  كوشيد  كه سخناني بهم بافته بيرون ريزيد

ه تـخيمآ  رد م هـب زين چيدنن چاريا رد زورما:، د شـاب ي مـ مدر مـ نير يـد شي كـ  ه كـ  يرگيعي شـ ه كـ 

 اتگيري بـارخ

 ، شود يـم

  كوشيده

  آن

 برواج

 اينهمه

 و دستهاست

 در

  آن

 از  كتاب

 صدها

  كه

 ١  آنها راه انداخته اندةدر دست است و اينهمه هياهو دربارچندين  كتاب از  آن صوفگيري

ه ةفلسف . كـ  ا پوـرا يدام  .روزانه  گفتارها در پيرامون  آن پراكنده مي  كنند يـورب ار يمدآ  اهنيا زا يكي رهة ٢

د و  هـاوخيم ير گيـد ر.دستورهاي دگيري براي خويها مي دهد هـم يس كـره ه كـ  د هـاوخيم ار نيا همه زا رتشيي پرگيعيش

ان رودچند نـآ  ها گرـاب ند يـدب در كـ  اد يـل پون پامز ره و دهد اج دوخ لد رد ار نت.ار نآ  يرگيفو صـا  هـنآب ز جـ و دراپـس هنيس بـ نآ  دننام و يولوم و ديزياب و يلبش زا ار يياه هتفس  گك  كي هك  دهاوخيم

ته وخراباتگيري  آن ميخواهد  كه هركس از  گ .پنردازد و يكي را هم به پيري شناخته نان او را دهد  شـذ 

رد  بـ رس بـ يراسگيم اب زور هتسناد تمينغ ار مد و دشابن يزيچي چه يپرد زگره و دشوم پشه چدنيآ .دان ارپوا جهان را پچو و هچي شناخته جز اين نمي  آموزد  كه هركسي زنگداني را يك مادي  ةفلسف  يـم

 . زارده خويشتن جلو رود گ نبردي شناخته و تا بتواند همه را زير پا 

١هراشا  ـ تسيا  يوهايه هب ةهد زا هك  ي ۱۳۱۰نومارير پد »تايبدا«هژيوب وظفاحومايخ زا سـي پاهلاس رد هك  دنتخادنا هارب ۱۳۳۲هب »يسانش ظفاح«ديماجنا اهراك  هنوگنيا و مايخ تشادگرزب و.تخانش يارب ب شي نآ  زا هك  ييوهايه و يرگيتابارخ زا رت 

 ـ  و. ديده شود در  پيرامون   ادبياتنام رفت  كتاب ٢هيور  ـ )هيوم نوچمه= (و  ـ  تروص

 ٧٤

8/14/2019 Kasravi - Dardha o Darmanha 3

http://slidepdf.com/reader/full/kasravi-dardha-o-darmanha-3 34/34

احمد  كسروي دردها و درمانها 

واهية ميخواهي  كتاب درباراكنون تو  كه خـ يور يـا پر ي كـي ماد كـ  من يـبب و گبـ يسيون ييوخكين  !.. كرد؟

دازه ،آن بچياره  كه اينها را نميدانست تا بتواند پاسخي دهد و شايد  آچنه  گفتم نفهميد نـا ني مـه 

د؟:پرسيد نـنك  ي مـ ه د چـنس يـون يم باتك  هك  نارگيد سم!..پت فـي: گيا هـماه  گتس نـادان ز يـن نا نـآ ه.ارند و چند سخني از اينجا و از  آنجا برداشته بهم مي بافندبرميد كـ  تسا مهف يور زا اهراك  نيا رگم

 ! كسانيكه خود  كور و درمانده اند بدگيران راه مي نمايند!.شما راه  آنرا پرسيد؟