Kemal-Tahir-Karılar-Koğuşu

8/2/2019 Kemal-Tahir-Karlar-Kouu

1/172


2/172


3/172


4/172


5/172


6/172


7/172


8/172


9/172


10/172


11/172


12/172


13/172


14/172


15/172


16/172


17/172


18/172


19/172


20/172


21/172


22/172


23/172


24/172


25/172


26/172


27/172


28/172


29/172


30/172


31/172


32/172


33/172


34/172


35/172


36/172


37/172


38/172


39/172


40/172


41/172


42/172


43/172


44/172


45/172


46/172


47/172


48/172


49/172


50/172


51/172


52/172


53/172


54/172


55/172


56/172


57/172


58/172


59/172


60/172


61/172


62/172


63/172


64/172


65/172


66/172


67/172


68/172


69/172


70/172


71/172


72/172


73/172


74/172


75/172


76/172


77/172


78/172


79/172


80/172


81/172


82/172


83/172


84/172


85/172


86/172


87/172


88/172


89/172


90/172


91/172


92/172


93/172


94/172


95/172


96/172


97/172


98/172


99/172


100/172


101/172


102/172


103/172


104/172


105/172


106/172


107/172


108/172


109/172


110/172


111/172


112/172


113/172


114/172


115/172


116/172


117/172


118/172


119/172


120/172


121/172


122/172


123/172


124/172


125/172


126/172


127/172


128/172


129/172


130/172


131/172


132/172


133/172


134/172


135/172


136/172


137/172


138/172


139/172


140/172


141/172


142/172


143/172


144/172


145/172


146/172


147/172


148/172


149/172

- olak Ali birka gn gz kulak olsun. Sefer de her akam tayn gnderir. Meraketme. Yarn bir istida yazacam. Hepsini yetimhaneye yerletiririz. Siz ne zamansevk edilirmisiniz?- Bilmem...- Nereye gideceiniz de belli deil mi?- Deil.

-Harln var m? 146

\Kanlar ZKouuAbuzer cevap vermeye lzum grmedi. Ekmein kilosu elli dokuz kurutu. Muratelini cebine atp derhal geri ekti. Cebinde on yedi kuru vard. gndrcigaray falan Abu'dan borca alyordu.- Sen hele karyla konu, dedi, biz harln arkandan yetitiririz.- ocuklar evvela Allah'a, sonra sana emanet beyim... Bunlar benim deil senin,bunlar senin klelerin...- Ne diyorsun... Ulan sen hakiki Mslmanmsn rezil... Bunu fark etmeyenvalinin boynu altnda kalsn...- Adu'u, sert bir ekile babasnn kucandan ald. deta omuzlad. Sefer'e,- Gel arkamdan topal Krt!... diye bard. Asl mahpushaneye geilecek ara kapnnnndeki nbeti gardiyanna. "A unu... " dedi.Yamur yad iin bahe kapalyd. Alt kat, bsbtn karanlk, bsbtnkasvetli grnyordu. Kn ilk gnlerinde insanlarn yreine ken bikeslik velm hissi mahpushanede kat kat ziyadeleirdi. Halbuki kapal ve souk mevsimealmak daha kolayd ve bir kere alnca kn burada mr ok abuk, yaamayavakit bulunamyor hissi verecek kadar acele geiyordu.Murat, sola dnd. Yava yava kendisini toplayp phesiz babasn arkadabrakt iin huysuzlanmaya hazrlanarak ayaklarn sallayan Adu'u ve "Nereyebeyim?" diye soran Sefer;'i ayn zamanda tersledi:- Balarm ha... Uslu durun...Koua girince, Murat' mahpuslar, avn tayan muzaffer bir avc gibi "Ooo..." diye kaba ve sevinli bir ses kararak karladlar. Murat, Adu'u kucanaald:- Merhaba arkadalar... WKemal Tahir- Merhaba bey.- Byle buyur beyim.- Bu tarafa Murat Bey...- Hele gel... Sen nerdesin Mslman?... Murat glerek ban sallad:- Buradaym, dede. Sana misafir geldik. Kzmla beraber.- Bamzda yerin var. Sefer'i de getirmisin. Bu topaldan bizim nelerektiimizi sen bilir misin? Bu namert de gardiyan kesildi. Bizi tersliyor.- Bakkaldan teberi smarlaynca hesaba dikkat ediyorsanz kzar.- Hesaba aklmz ermeyecek mi?- Erse de noksanna bakmayacaksnz.- Neden?...- Gardiyan kesilmi ya... Gardiyan ksm mahpusu soymazsa rahat edemez.- Vay yezit vay...Murat, Kzlba dedesi olan Hseyin Aga'nn kerevetine kt. Sanki olupbitenlerin farkndaym da kalbi szlyormu gibi Adu'u ihtimamla dizlerineoturttu. Kouun ileri gelenleri ve biraz sonra da kar kogutakiler etrafnatoplandlar.ki diz stne gelenler, acele acele sigara sarp Murat'n nnefrlatyorlard.Kilesekli Vahap, on seneye mahkum, ilk mektebi okumu bir delikanl terbiyeliterbiyeli sordu:- Ne var, ne yok beyim?- yilik salk.- Af olmad beyim... Sen haklymsn.- Birisi merakla kafasn uzatt: -- Af m varm? 248ZKanlar 'JCoau,Dede, gsne kadar uzanan krl sakall muntazam yzne hi yaramayan birfkeyle derhal iki dizi stne geldi:

149


150/172

- Hemen kafan uzatrsn sar kulana ettiim... Aff neye vereceklerdi?Oullarn, kardelerini onlar jandarma karakolundan eker, alrlar. Mstantiebile drmezler. erde kimsesi olmayan herif, mahpusu niye dnecek? Sylebakalm... Sen geen Cumhuriyet Bayram'nda mahpuslar dndn m?- Dnmedim. Sahi...- te byle... Onlar da tabii dnmediler. Hem dnmedikleri iyi... Birdenbirefkesi bsbtn azd. Dnya ters ocak olmu. Dnya rezil olmu... Sen dandaalktan gebersen sana bir lokma ekmek verirler mi? Vermezler. Darda hastaolsan, bedava doktor, bedava ila yetiir mi? Ne mmkn... Gnde 600 gram taynalmak iin mutlaka komunu vuracaksn. Crm ileyen herife, "Hak hayat" yok.Halbuysa u tayn, muhta olana danda versen de bizim sar, komusunuvurmasa... Ters ocak.Szn yarsnda koua giren Grnl Hrsz Neet, arpk burnunu elinin tersiylebir svazlad. Noksan olan iki n diinin arasndan slk alar gibi lafyaptrd:- Bizde ters diye hayvan pisliine derler, Kzlba...- yi ya, ben de boktan i diyorum.- Tamam... imana gel...- Ben imandaym... Hrsz herif, size gn dodu.- Tabii bize gn doacak. Ben bu devre kurban olaym. Padiahlk kt diyorlar.Doruymu.- Sus, neden bildin?- uradan bildim ki, padiah birisine kzd m, mahkemesiz falan "Atn u kpeizindana... " dermi. Atarlarm.- Atard ama yalvardn m "Affettim" demesiyle yallah dnya yznekardn.249iemal Takr- te benim deminki szm bu sebepten... Padiahln ktlkleri hep duruyor da,elhamdlillah, ben o sebepten biliyorum. Yoksa benim kerametim mi var dede? Bak ozamann iyiliklerini hi bilebiliyor muyum?- Bilemezsin. Padiah kz olsa mahpusa af verirdi. Bunlar millete aman vermeyeyeminli..- Biz de toptan aman versinler mi dedikti? Bir zaman brakmal, sonra tekrardantutmalyd. O biimi daha tatl olur. Yeniden yreimiz yanard. Karlarmz,ocuklarmz yeniden alard. imdi mahpusa hep altk. Umurlamyoruz. O zaman,"Vah... Yandk" diyen oalrd. Aff neye vereceklermi? Mahkemeleri rvet mialyor, karakolda tahkikat sopayla m yaplyor? Paral adamlar sal mveriyorlar? Byk hrsza dokunduklar var m ki af verile...- Ya bu af sz nedir?- Anan le bele ki, yzn tersine dne de sakaln boazna tkanaKzlba...- Alay, he mi? Hey hrsz aa...- kide bir "Hrsz aa, hrsz aa" deme. Zamane bir ho olmu. Hrszlketmeyeni imdi utandryorlar...- Sen utandndan m demek hrsz oldun?- Utandmdan... Ne zannettin? Anaszlk, babaszlk, ille de paraszlkdemiler. Paraszlk anaszlktan da kt. Paran oldu mu anann halisinibulursun. Hem eski anan gibi buruuk suratlsn da deil. irin cinsinden...Krpe bir ana... Adam eski anasn kullanamaz, lakin evi yaplasca bu yeni anaygeceden geceye kullanmak da var. O sebepten ille paraszlk... lleparaszlk...Murat lafn tekrar dalmasna meydan vermeden "Paraszlk" kelimesini tuttu.slam kardeliine geerek Mslman'n birbi-\Kariar \Kouurine yardm etmediinden bu hallere dtn, herkes gc yettii kadardknlerin imdadna kosayd, ilelerin azalacan anlatt. Nihayet Adu'unbabasn askere aldklarndan ocuunun ortada kaldna geti. Bir Mslmankardee Allah rzas iin el uzatmalarn rica ederek Sefer'e iaret etti. Topalhemen bir tabak yakalad. En hasisler bile ellerini keselerine attlar. Paralarkr kr tabaa toplanrken Murat, somurtarak her tarafa hl din ve Allahnamna dolap evrildiini dnmekteydi. Askerlik ubesi reisiyle vali beyefendi de

150


151/172

kimbilir kimlerin namna Abuzer'i resmen gavur ilan etmilerdi. Murat karkenkapnn nnde durdu:- Sagolun arkadalar... dedi, bir mesele daha kalyor. Ortada anasz, babasz veparasz tane ocuk var. Aranzda konuunuz. Biriniz bunlardan bir tanesiniolsun, babalar askerden gelene, yahut analar hapisten kana kadar evlatlkalacak. Ama yakn kylerden olmal ki biz ocuu kaybetmeyelim. Ayda bir olsun ana-evlat grmeli.- Olur bey...- Bir ey dnrz.- Meraklanma...- Aalar aalklarn gstersinler. Yiitlik vurmakla, aalk vermekle... Murat,Grnl Neet'i de beraber alarak teki koular da dolat. Kimisinde alayl,kimisinde yank nutuklar syleyerek ianeyi toplad. ehnehanl Mistik day bilelesiye hasis olduu halde, tabaa bir eyrek att ve ite o eyrekle Ermenimhtedi-si Abuzer Kl'm askerlik harl on yedi liray be kuru geti.SiCemtA TakirMurat, bu gavur-Mslman davasnn en zor tarafn Abu-zer'e harlk teminisanm, en kolay tarafn da, evde anasz babasz kalan mini mini insan.Ermenilikten ve Trklkten, Ortodoksluktan ve Snnilikten hibirey anlamayan nfus katlaryla Trk, vali ve askerlik ube reisinintelakkisiyle Ermeni olan ocuu, 350 kiilik hapishanede evlatla kabuledecek kii bulabileceini zannetmiti. Halbuki aradan bir hafta getii halde,aalar vaatlerini bir trl tutmadlar. Mevsim ka girmiti. Artk kylerde dlgdecek kk hizmetkarlara ihtiya yoktu. Hem, ancak yedi yandaki Mahmut'tanbiraz istifade edilebilirdi. tekilerin kendileri hizmete muhtatlar.ocuklar mecburen Hamal olak Ali'nin stnde kalmlard. Herif ikayet etmiyorduama, vaziyet malumdu. Sefer'in her gn yollad iki tayn, ii elbettehalledemezdi.Murat'n vilayete hitaben yazd ackl (!) istidaya bir hafta iinde cevapgelmiti; anas, babas hayatta olan ocuklarn yetimhaneye alnmalarndakikanuni imkanszlk Gevre'ye ksaca bildirilmiti. Murat kadna bir ey sylemedi.Zaten Adu'un anas neye uradn kestiremiyor, bir haftadr, mark bir bebekgibi, Murat' her grte hngr hngr alyordu.Murat, o sabah koular bir daha dolam, zenginlerin -bu zenginlerdenekserisinin btn serveti, 943 senesi sonlarnda Ankara Yeniehir'inin herhangiyksek aile toplantsnda bir sayn babann bir saatte prafa oynayarakkaybedebilecei ve glerek masadan kalkaca kadard-hamiyetlerini kmldatmayaalt. En ok gvendikleri mik Aa ile Hac Aa idi. Bunlarn ikisi deverdikleri szde dursalar gene banda bir ocuk kalacakt ama buna ehemmiyetvermiyordu.Sefer, sabahtan beri durmadan yanan sobann zerine byk bir aydanlk koymu,misafirleri kabule hazrlanmt. Gene sa-?S2\Karar [Kouubahtan beri kkler, Murat'n odasndaki tahta srann zerinde yan yana, hikonumadan sanki byk bir dehete kaplmlar gibi siyah gzlerini kocaman kocamanam oturuyorlard. Kyafetleri o kadar periand ki, yzleri o kadar sar vezayft ki Murat, odasn i ift iri siyah gzle azna kadar dolduran bubiareleri kimsenin beenmeyeceini anlyordu. Adu, tabii hibir eyin farkndadeildi. Kardelerinin orada bulunmasyla seviniyor, onlara gsteri yapmakistiyormu gibi, Murat'la biteviye yeni rendii kelimelerle konuuyordu:"Evet efendim", "Merhaba efendim", "Allasmarladk efendim", "Gle gle... "Burann sahibi olduunu, burada bulunan her eye azarlanmadan dokunmaya hakkbulunduunu ispat etmek iin de dolaplarn kapaklarn ayor, kitaplar, resimlimecmualar, hatta kalem ve boya kutularn getirip getirip yabanileregsteriyordu.Evvela mik Aa'nri kars geldi. Bu, uzun boylu, kartal burunlu, kocasndanbaka herkese kar son derece mstebit olduu anlalan huysuz bir kadnd.Meseleyi aadan danda duymu olduu iin, odaya ekinmeden, ltfetmeyeanlan insanlarn biraz pheli fakat son derece marur baklanyla girdi. Bir

151


152/172

sra zerinde oturan kk sefaleti grnce yzn buruturdu. Sefer, -karmilletine metelik vermeyen bu pederahi aile taraftan Krt delikanls- nihayetmteriye nasl muamele edilmesi lazm geldiini insiyakyla bulmu olacak kihanmn altna bir iskemle koturdu. Daha fazla dnmesine meydan brakmamakiin eline ay fincann tututurdu. Kar koca bir mddet Krte konutular.Murat, bu lisan bilmediin halde, Sefer'in yzne bakarak ilerin iyi gitmediinianlyordu. Nihayet bir saat sonra aann kars azametle kalkt. Yalnz kaldklarzaman Sefer, koyu koyu kfretti:3SOCemal Ta/ir- Duydun mu bey?- N'olmu?- Olan karnn gz kesmedi. "Geberir bu... Yaza kmaz." dedi.- Sonra?- Sonras ite o kadar. ocuklara dair baka laf etmediler. Hkmet hissesiniOfis'e daha teslim edememiler. Muhtar kendilerine kar dmanca davramyormu.Bekletmi de havalar bozar bozmaz haydi ekini tayacaksn demi. Sonra budayhl gizli satyorlarm. Dn otuz krat vermi Alacadallara... Krat yirmiliradan... Yalvarmlar da acm... Bahar zeri, budayn krat mutlaka otuz

liraya kacakm. Kar yle diyor.- Demek birisini bile gtrmeyecek mi?- Ne gtrmesi beyim? Gtrecek olsa "Vallah, billah ben vermem. Bu kar kendievladn acndan ldrr."- Haklsn yavrum...- Haklym elbet... Karnn suratm grmedin mi? Domuz gibi.- irkin... irkin insanlarn ou yreksiz olur. Ama Hac Aann kk karsgzeldir. Bakalm o ne yapacak?Hac Aga'mn kk kars, ksa boylu, tkz, henz yirmi yanda olduuzannedilen pek oynak, pek gzel bir kadnd. Bir gn odasna giden aralktakocasyla konuurken stlerine gelmi, ni bir kararla, "Burada ne diyeoturuyorsunuz? Buyrun ieri," diyerek ieri almt. Be dakika sonra bir ibahane edip kar kocay iki saat yalnz brakt. Dnte kapy ierdenkilitlenmi buldu. Karyolann rts de bumburuuktu. Galiba Hac Aa o gndrdnc karsndan on yedinci ocuunu -bunlarn on biri sadr-kazanmt.te o zamandan beri bu kk kadn Murat'a biraz utanarak2S4iarHar iofiafakat pek manal manal bakyordu. Aralarnda sanki bir hususiyet peyda olmutu.Murat ite buna gveniyordu.Halbuki evlatlk alverii hi de umduu gibi cereyan etmedi. Gerek Hac Aa,gerek kadn, her be dakikada bir oday epeevre gzden geirerek, geenki gibiburada yalnz kalmalarna mani olan bu uursuz velete dman dman baktlar.Rahatsz sktlar gittike ziyadeleti. Murat, balad nutku yarda kesmekmecburiyetinde kald. Kendisini bir mehur tablodaki esirciye benzetmiti. Anadandoma bir kzn rtsn kaldrarak, iki bklm mteriye metheden, son derecenamussuz, son derece hain bir kse sakall herif...Hac Aa'mn kars ay budala bir kibirle hprtl hpr-tl iti. Banda, hersene zerine bir siyah yazma dolad iin gittike byyen bir klah vard. Bununazl bir yk gibi kmldatyor, arada srada, -yal kocasndan gizli olarak-Murat'a yeil gzlerinin sabit ve ehvetli baklaryla bakyordu.Giderken, boynunu arptt. Burada el evinde oturduunu, kyde olsa her nde hatr iin alp gtreceim syledi. Her kelimede bir kere kocasna bakyor,tevik ve takdir bekliyor gibi bir hali vard. Ancak o zaman Murat, sabahtan berimik Aa'mn da, Hac Aa'mn da kendisiyle elenmekte olduklarn anlad.Yoksa bunlar karlarna sz geiremeyecek adamlar deillerdi. Demek ki her eydaha evvel darda byle kararlatrlmt. imdi kurnazlk ediliyordu.Halbuki ka gndr bunlara nasl yalvarm, merhametlerini uyandrmak iin nelersylemiti.Seferle baktlar. Topal delikanl olup bitenlerin kabahati hepkendisindeymi gibi ban evirdi:- lmeli bey... Bu namussuz dnyada lmeli...

152


153/172

- lmek kolay yavrum. Marifet yaamal da bunlarn sonunu grmeli. ?5Siemal Tafur- Bilmem ki beyim... Biz grmeyiz... Ummam... Biz, ite byle gebeririz.Gzmz arkada kalr.- Oras belli olmaz. u Nzm Bey yok mu? Bir kitaba ne yazd biliyor musun?"Derya dediin uyur uyur uyanr" yazd. Belli olmaz. "Her iniin bir yokuuvar," demiler. Aldrma...- Ne olacak bey?... Bunlarn ldrecekler mi?- Hemen ylarsn rezil.. Bir de Ahmet Aa gelip bakacakt. uradansesleniver.- Brak ingene'yi beyim... Ahmet Aga'ym... Btn aalarn Allah belasn versin..- Vermez zddna...Mamafih, Sefer, son bir mitle Ahmet Aa'y ard. Bu iman bir adamd.Oynak gzleri hilekar ve utanmaz olduunu derhal meydana koyuyordu. Balamaalar, trk syler, her frsatta yeni ald Arap tayndan, sulu tarladan,gramofonundan ve pulluktan bahsederdi. Hizmetkarlktan yetimeydi. Yanndaortak durduu aa dmanlar tarafndan vurulunca dul kalan karsn nikahlam,bu suretle "aa" snfna gemiti. Anlalan eskiden hizmetkar olduunu bildikleriiin komular bu yeni aay yadrgamlar di. O da ek tarafn unutmayanlara kin

balamt. Bu hislerle de balayan ekime Ahmet Aa'y nihayet sapan hrszolarak buraya kadar getirmiti. Laf arasnda, "Kydeki btn fukaralar gavurniyetine kesmeli... " derdi. Filhakika, alnm sapan gtrp samanlnasaklayan, sonra da "taharri emri" getirip oradan karan Muhtar Sadk Aa idiama, elbet Sadk Aa gece vakti bunu kendisi yapmamt da bir hizmetkarayaptrmt. Zaten ahit olanlar da fukaralard. Ky yerinde insan insanekemiyor, bir kei alsa, gz deiveriyordu.Murat, Ahmet Aa'y ii sklarak, dman gibi karlad. Bu pis heriften yardmistedii iin kendisine kzyordu.?S6jiarar iKtypu- Buyur aa... dedi, meseleyi biliyorsun. unlardan birisini sizevereceiz.- Pek de kkmler bey... Bunlar bir ie yaramaz ki... Maho'ya kt. Kalkbakalm Krt dl..- ocuk Murat'tan gzleriyle yardm istedi ve yerinden kmldamad.- Ahmet Aa daha sertleti:- Trke bilmez mi bu gavur olu...- Bu anda Murat, Ahmet Aa'mn her eyi bildiini anlad. Abuzer onun kyne pekyakn bir kyde bymt. Ne olursa olsun Maho'yu ona teslim etmemeye kararverdii halde neler yapacan merak ederek sesini karmad. Ahmet Aa, ocuusradan ekmi, hayvan muayene eder gibi tartaklayarak gzden geiriyordu.- Dn yle... A azn bakalm... -Askerde shhiydik yapmt- kar dilini...Dilini kar dedim eeolusu... Alt gzka-pagn parmayla aaya bastrd.Bunda sarlk da var bey... Pek zebun... K karamaz. ksr ulan...ksrsene...Murat'n pazs seyirmeye balamt. inden slkla eski bir tangodan bir parattrmek -yani yumruunu bu kpkrmz iman surata yaptrmak-arzusu geliyordu.Dilerini skarak tahamml etti.- ksr yavrum...- Maho ksrd. Ahmet Aa atk kalarn kederle aa indirdi.- Berbat... Kelebek illeti cierini sarm. arbon illeti...- Zannetmem, daha sarmamtr.- Bunlar insan m beyim? Tbe Yarabbi... Kendi hazrcevapln pek beenerekkeyifle gld. nsan m... nsana kurban olsun bunlar... Bana yaramaz ama,dur bakalm, hatrm iin...?S7iemall Am- Ne olacak?- Kyde birisine yuttururuz belki... Birisine haber yollarm. Hatrmz iinkabul eden olur... Syle bakalm, emeden su getirebilir misin?- Su mu?

153


154/172

- Su...- Getiririm day...- imdi getiririm dersin, sonunda haylazla balarsn. Sen hi dana gttn m?- Bizim danamz yok.- Ben sana onu sormuyorum. Zaten nereden olacak kopuklar. Yani komularndanasn...

- Komularn da danas yok...- Sahi, siz ehirde oturuyorsunuz. ehre bir kere alan, kye mmkn deilyaramaz. Beyim... ehrin suyu adam rtr. Bakalm hatrn iin... imdibizim ocuklar gelsin... Bir selam yollayaym. Eksik olmasnlar, hatrmzsayan ahbaplar bulunur.- Sefer, az kalsn, ay Ahmet Aa'ya verecekti. Murat gzlerini ksarakbard:- Tamam... ay hazr m? Maho mtr. Ver de isin...- Sefer'in yz birdenbire aydnland. Ahmet'i hi sevmiyordu. ay ocua verdi.- bakalm yeen... Otur yerine... Keyfine bak...- Bereket versin, Ahmet Aa'ya yer gstermemilerdi. Aa, sobann nnde tombulellerini starak ay ien ocua nefretle bakyordu. Uzayan skttan cansklm olmal ki Murat'tan havadis sordu:

- Alman ne lemde beyim?- Kayor aa... 2S8ianlar ioau- Bu kadar kamayacakt. Bunda bir oyun olmasn...- Nasl oyun?- Ne bileyim... eri ekecek de diyorlar... Aynas varm. Bir icat... Tuttu muadam yakarm.- Olur ya... Eer ayna varsa Hitler'i deitirmeli.- Neden?- Hem namussuz, hem aptal. Dmana tutacak yerde, galiba Alman milletinetutuyor.- Alman yiit gvur... Ben yle bilirim...- Alman' kovalayanlar, elbette daha yiit. Ben de yle bilirim aa...- Bunlarn yani Ruslarn dahilisi bozuk derlerdi... u halde yalanm... Rustutkun kt. Lakin bir de Kafkasya'dan vursay-dk yenilirdi. Hem devurmalydk. Bizim hkmet Alman'a kahpelik etti. Alman her daim Trk karde diyekonuuyor. Geen muharebede berabermiiz. Alman'a bu ktlk edilmeyecekti. Rusbir kere kazanrsa gayr nnde mi durulur?- Durulmaz.- te grdn m? Dn benim yanma bir arkada geldi. Byk tccardr. Manifaturazerine i yapar. stanbul'a gitmi de orada duymu. ngiliz el altndanAlman'dan sulh istiyormu. Alman, ngiliz bir de Trk hep birden vuracakmz.Alay buradan kalkm, ver elini Kafkasya... Asker bu sefer de Kafkasya'yadklyor. ngiliz'in verdii toplar anlatyorlar... Akllara hayret... inegvdenle gir de teden k dar. Ankara'da, stanbul'da tayyarenin hesabyokmu.- Demek gaza m edeceiz?- nallah... Rus bizim ezeli eski dmanmz.- Sefer telala ieri girerek:- Mdr bey geliyor... dedi.359Diemal rCahir- Hitler Almanya'snn harbe hazrlanan kardelerinden Malatyal Ahmet Aga'nniman cesareti birdenbire kayboldu. Yerini uuruma bakan kt bir atnyuvalarndan dan frlam kocaman, beyazlar kanl, aptal baklanndakihayvanca korku kaplad.- Aman beni burada grmesin. Gene sylenir, diye etrafna baknd.- Murat, onun aresiz ve titrek sesini taklit ederek,- Karya... apteshaneye giriver. Ben kapy ekince kaarsn... diyefsldad.Ahmet Aa yemenilerinin yumuak ularna basarak kotu. Kardakiapteshaneye sakland.

154


155/172

Mdrn yannda belediye shhat memuru brahim Bey pek ksa boylu, fakat pekgzel bir adamd. Drt ocuk babas olduu ve her akam ziyadesiyleitii halde, gene de liseyi yeni bitirmi krmz yzl bir delikanl kadar tazeduruyordu. Zincirlerinden baka kaybedecek hibir eyi olmadn idrak eden herinsan kadar cesurdu. Murat'la bu sebepten seviiyorlard. Elini uzatarak sordu:- Ziyaretilerinizi rahatsz etmeyelim...

- Hayr... Bilakis... Sizi bana Allah gnderdi. Yetimlerin, kszlerin Allahtabii...Mdr somurtarak sz kesti:- Byle konuursanz vallaha giderim.- Yok mdr bey, pardon... te szm geri alyorum. Allah birdir, eriki venaziri yoktur. Yerleri, gkleri var eden...- Elverir... Bunlar kim?- yi dorusu... Bir haftadr ben neler ekiyorum. Bir de dairenin resen amiriolacak... Dinle Ibrahimcigim... Daha evvel size takdim etmeliyim. Maho Efendi,Mekzar Hanm, Fatma Hanm... Bunlar bizim Adu'un kardeleri. ?6o\Karuar 'DCouuMeseleyi ksaca anlatt. Sabahtan beri burada kurun-i uly yani ilkahatrlatan bir esir pazar -hem de esirlerin bedavadan yalvararak satld menfur

bir pazar- nasl kurduunu, bana neler geldiini hikye etti. brahim Bey,gece gndz hastalarla urat, insanlarn hastalk halindeki en berbatdknln yakndan bildii halde, sefalete, btn kendi tipi adamlar gibi birtrl kamksayama-mt.- yz elli kiide kii bulamadn demek? diye alakaland. Bulunmaz... Benbilmez miyim?- Mdr de mteessir olmutu; fakat daha realistti.- Kimlere mracaat ettin bakalm? diye sordu.- Aalara...- Aalar kim?- Cezaevimizin ileri gelenleri...- Yanl yol tutmusun. Aga kalmad. Bunlar aga msveddesi... Allah beterindensaklasn... Sefer nerde? Bana Sefer'i gndersinler. Ulan -Sefer'in koluna ikikere vurdu- ko... Hemen bana Krt Bekir'in Cuma Ali'yi ar.Sefer gidince Murat'n koluna iki kere vurdu:- Olan bir yere yerletirdik... Bu kolay. Sen Krt Bekir'in Cuma Ali'yesylemedin mi?- Sylemedim.- Cuma Ali kumarbazdr. Evde kars bir dzine ocuu var. te olan ancako kabul eder. Neden? nk hovarda heriftir. Ayyatr. Klhanbeyidir.- Anlyorum. Namaz klmaz; tekiler namaz klyor.- Namaza kurban olaym... Laf nereye gtryor Mslmanlar... Cuma Ali yrekliadamdr. Ben on be senelik hapishane mdrym, insan sarraf olmuum. Senbana niin danmadn?3ZKemtd T/ir- vnme mdr bey... Olan ben de bir yere yerletiririm. Marifet kklerde...unlara bir are?Krt Bekir'in Cuma Ali, ufak tefek, alvarnn ve paltosunun iinde hemen hemenkaybolmu esmer bir adamd.- Karlar burada beyim, dedi, gnderelim gitsin...- Murat, gzlerini yaartan bir muhabbetle Kumarbaz Cuma Ali'nin omzuna elinikoydu:- Allah raz olsun Cuma Ali... Eksik olma...Cuma Ali, siyah gzleriyle Murat'a dikkatle bakt. Sesinden ve yzndenyreine dokunur bir eyler sezinlemi olmal ki birdenbire baklarndan bir slakey geti. Yutkundu. Alt duda ocuk gibi titriyordu:- Ne olmu beyim? Sen gndr pezevenklerin arkasnda bu sebeple mi dolatn...Onlar ben bilirim. Yamur olsalar komu tarlasna yamazlar. Onlar, hahuzurunuzdan, ne peze-venktir onlar...Cuma Ali, szn bir trl bitiremedi. alvarn savurarak dar kt. Murat,demiri tavnda dvmek iin mdre saldrd:

155


156/172

- Ak olsun bay direktr. Haydi bir gayret daha... benim Glizar kzma da bylebir yuva...brahim bey,- Glizar' ben alyorum... dedi.- Sen mi?- Ne sandn. Drt tane var. Bir de bu olsun...

-Altm lira maa... Dar gelirli... Sabit...

- Sabitinden seyyarndan balarm... Geberirlerse, alktan, hep berabergebersinler. Malatya Lisesi mdr muavini beye rnga yapyorum. ki yz kuruabir rnga. Permanganat rngas... Bu dakikadan itibaren permanganatrngas iki buuk li-262iarlar [Kouuradr. Lisenin mdr muavini, jandarma alay kumandan, inhisar fabrikasmuhasibi beyler davransnlar. Hepsi de beisouklu-gunu ayn hanmefendidenaldlar. Beinci iletme memurlarndan sayn bir bayn Macar karsndan...Birdenbire mdre dnd. Sen de Fat'y alrsn.- Fat'y m? Ben mi?- Sen elbette... Fat ne sevimli olur. Ona bir krmz entari yaptr.- Bakalm evden...- Eve balatrsn...- Sus herif, Allah belan versin...- Susmam... Kabul m?- Allah beterinden saklasn... Buna ben mi bakacam, kar bakacak... Razolmazsa...- Olur... Ne haddine... Beni syle... brahim sonra hastalanrsa gelip tedavietmeyecek dersin... Sen gtrmezsen ben gtrrm. Akama kroluyla beraberevinizi basarz. Brakr dneriz.- Allah beterinden...- "Kes... " dedim.. Senin ksr kar bunu cannn iine sokar. Ben yengemibilmez miyim? Murat'a gz krpt. Bunun kars, byle drt erkee bedeldir MuratBey... Asl hapishane direktr olacak insan odur. Adliye vekili, bavekil olacakbir insan...Mdrn ocuu olmuyordu. Memleketin detlerine uyup evlenmeyi de dnmemiti.Bir eyler hesaplayarak en kk ocuun yzne dikkatle bakyordu. Fatma sankiretilmi gibi glverince, ar ar yaklap nne meldi.- Fatma bize gidelim mi? Cevap bekledi. Haa... Gidelim mi? Bana haydi "baba" de.Baba... Ba-ba...- Baba...?6?CKemal lakir- Bir daha syle... ocuun kirli elini tuttu. Anne de bakalm... Anne... Ana...Ana...- Ana...meldii yerden ban evirip akn bir glmsemeyle arkadalarna bakt. Onunda Cuma Ali gibi alt duda titriyordu.

- Murat da alamaktan korktu; Sefer'e keyifle kt:- Ne duruyorsun? Taze ay demlesene eek...ki kk memur, babalar askerde, anneleri mahpusta olan iki ocuu ellerindentutup gtrdler.Malatya Belediyesi Shhat Memuru brahim Bey'in peneli kunduralarnn topuu geneanmt. Merkez cezaevi mdrnn giydii pantolon dizlerinden ve arkasndankendi renginde kumala yamalyd. "Allah beterinden saklasn... " Fukara olmak dagaliba yava yava yegane fazilet haline geliyordu. Fukaralarn yrekleri altnsuyuna batrlmadg iin galiba... Yoksullukla imkanszl derilerinde deil,iliklerinde hissettiklerinden... Birisi "Cesaret bir eit vatandr" demi.Acaba fukaralk da m bir eit vatan?J6413Murat, akam yemeinden sonra, hi hazr olmad halde, "Glistan"myapraklarn evirirken okumaya dalmt. Sadi'nin aa yukar bin sene evvel

156


157/172

kard hkmlerden ziyade, teknii gzeldi. Bu kitaptaki padiahlar,vezirler, seyyahlar, kleler, ehzadeler, limler ve airlerle LaFontaine'in kargalar, tilkileri, leylekleri, kurtlar, aylar, karncave kurbaalar arasnda adeta akrabalk vard. Her iki muharrir de kk eylerlebyk iler yapmann yolunu bulmular, ilerinin kolay gibi gelen taraftarylaocuklar, dahiyane tarafyla bykleri kavramlard. Murat, kitab zevkinedoymamak iin kapatp karyolasna arkas st uzand. Soba artk horlamyordu."Demek odunlar kor haline geldi. Gelsin." Bu anda ne mesuttu, ne bedbaht, nehastayd, ne de mutlaka hareket edecek kadar shhatli vcudun ve hislerinkendilerini sahiplerine hatrlatmadklar rahat bir zaman yayordu. Bunudnd halde yadrgamak bile mmkn deildi. Dnyann dndn bilmek vednmek, fakat duruyor olduuna yemin ettiren hareketsizlii yadrgamamak gibi birey...Hafta iinde her yerden mektup alm, hepsine de cevaplarn vakitgeirmeden yazmt. Yani, dnden bugne, bugnden2>S'Jiemal Tuhirtembellik ederek yarma brakt hibir ii yoktu."Bizim Osmanllar neden Sadi gibi bir adam yetitirememi-ler?" Divan edebiyatn,tezkireleri, Evliya elebi'yi, Cevdet Pa-a'ya kadar para para dnd."Sadi Acemcenin en gzel numunesini vermek iddiasnda... Peki ama, Fuzuli,Nedim, neyi vereceklerdi? Arapa m, Acemce mi, Trke mi? Bir airetten ci-hangirne bir devlet karmak kolay ama, stat, cihangir bir lisan karmak zor,anlalan... Terim ile siyamal rezaletini biz bugn ite bu sebepten ekiyoruz."Cihangrne bir lisan karmann da her eyi halle kfi olmadna, memlekettensrlrken cepleri ve bavullar yoklanan ehinah' Cihan Rza Han Pehlevi ahitti.Murat dncesinin burasnda glmsedi. Rza Han', Atatrk'e misafir geldiizaman uzaktan grmt. ok esmer, uzun boylu bir herifti. lk hisle, kzobanna benzetmiti. "obanlarn, halbuki, ne sular var?"Milletleri lisan adam edemiyordu. Bir tarafyla insan hayrete drecek kadarincelmi Arapa, her tarafyla lzumundan fazla yaayan Almanca ite meydanda...Herhalde marifet meramn anlatmakta deildi. Anlalacak, ie yarar bir meramolmaktayd. "Michelange'm lisan talyanca m? Hayr... Leonard ve Vinci'ninlisan? Beethoven'in?... Birisi tala, birisi boyalarla, birisi notalarlakonumu. Cervantes'e spanyolca elvermi ama teki spanyol romanclarna meselaBlasco Ibanez'e o kadar el-vermemi... " e yarar meram istiyordu. nsanlarniine yarar bir meram. "Hangi insanlarn bakalm? nsan da birka trl. mitliinsann iine yarayacak sz. mitli insan... Yani aln teriyle yaayan... lmancak kageldii halde, birka saniye dnmeye ancak vakit bulmu ve btnmrn yalnz yaamaya ve kendisiyle beraber ve kendisinden sonra nesil nesilyaayacakla-266'\Kaxiax Coutra faydal olarak kullanm insana faydal bir meram... Mesela, Piraye'yefaydal bir meram...Yrei birdenbire ferahlad. Yengesini hatrlamak -kadn drt buuk senedirkocasndan cebren uzakta yaad halde-hibir vakit ona keder vermemiti. Buayrlkta ve bu ayrln mthi hasretinde hasta, merhamete layk bir ey yokgibiydi. Belki byle dnmekte Piraye'ye kar, onun ferdiyetine ferdengaddarlk ediyordu. Ama bu gaddarl bile seviyordu. Nzm, ankr Cezaevi'ndeportresini yaparken Murat, daima Piraye'yi dnmt. yi ve mert birdncenin insann yzne, bilhassa gzleriyle azna ne gzel bireyler ilave ediyordu. Nzm hi farknda olmadan bunlar tpatp tabloyageirmiti. Murat, o portrede "yi insan"d.imdi, u anda "Tahliyen geldi," deseler... Ne tuhaf ey... Sevinmeye bilehakkmz yok mu? Kendimi son derece skarm. Ciddileirim. Halbuki, bir serekuu, elimden kurtulsa incecik bir feryatla rpnarak uuverir... Eyalarmburada brakrm. Beni bir gece daha burada yatrmazlar ki... Gider kapyvururum. Mahmut Efendi itedir. "Kim o?" derler. Mutlaka annesi sorar."Mahmut Efendi'nin evi buras m?" derim. Kadn sesimi tanmaz. "Buras" diyecevap verir. "yleyse an bakalm kapy." Yahut, kk sesi tanrlar da lk

157
http://opt/scribd/conversion/tmp/scratch8319/smb://'/Kaxiaxhttp://opt/scribd/conversion/tmp/scratch8319/smb://'/Kaxiax


158/172

la koarlar. Nebahat boynuma sarlr m? Alar m? Byk kederler byksevincin iimizde birletii bir yer var. kisi de baz insanlar alatyor.kisi de ar olmal. Bu arlk altnda kimbilir, belki insan kendisini sonderece yalnz hissettiinden... Murat parmamdaki incecik nian yzn okar gibibirka kere evirdi. Dehetli bir saadeti yava yava, sarholuk gibi duyuyordu.Daha on bir sene cezas olduu halde, Nebahat'le nianlanmlard. Bu neyebenziyor bilir misiniz? Sanki siz bir m-?67[Kemal Tafurteharrik ey zerinde dimdik, kmldamadan durarak on bir senelik bir yolculuakmsnz. Nebahat arkanzdan mtemadiyen kouyor. Yorgunluk ve her ey onaait. Bunu gze almak meseledir azizim... (Dostum Siyau dmsn arslan gibibir karya...) Evet... Dostum Murat... Arslan gibibir kza dtnz.. . . . Nian yzkl sa elini hovardaca sallad. Sonra,yz dudaklarna gtrp pt. Mahpuslukta namuslu eylerin yk byle hafif,pahas byle ard. Namussuz eylerin de yk pek ar, pahas pek hafif olmal.Allah beterinden saklasn. Bir de...Mahmut Efendi'den sonra bagardiyan olan, eski Bagardiyan Muavini Ali Efendiieri girdi:- Yatyor musun bey?- Hayr... Uzun oturuyorum.- Ben yattmd. Lakin uykum kat. Yatacaksan gideyim.- Otur...- Otururum ama, ay piireceiz. Ben ay da ekeri de getirdim.- Bizde yok mu? Aferin sana... Rvetten mi korkuyorsun.- Senin maln bana rvet deildir beyim... imden yle geldi.- Pekala... Murat sobaya odun att. Arkadalardan kim var? Bir hokin oynasak.- Brak hele aylar ielim... Kolay...Bagardiyan Ali Efendi, mahpuslara kar ne kadar mlayim-se gardiyanlara kar dao kadar insafszd. imdi Murat'la beraber, harl harl yanan sobada aykolayca piirebilecekleri halde, bir gardiyan arp hizmet grdrmekte ocukgibi inat etti. Gardiyan Kel Hasan' ard.268Odurlar iofltuKel Hasan, uzun boylu, fevkalade sska, sivri burnuyla tyleri dklm birihtiyar, hasta tilkiye benziyordu. Tyleri dklm hissini veren muhakkak bannkel olmas ve daima seyrek tra uzam gezmesiydi. htiyarl, mdemadigdaszlktan ve st enesinde tane diinin noksan olmasndan ileri geliyordu.Halbuki ya da pek gekin deildi. Evleneli on bir sene olmutu. En by on ikiyanda yedi ocuu vard. Bunlardan iki tanesi fabrikada alyordu.Kel Hasan, Malatya arsna iki keeli borluydu. Bu yzden o kadar skntekmi, o kadar rezil olmutu ki artk daha fazlasna imkan olmad iin ilkmerhaba dedii adamdan derhal bor ister, bunu tabii veremez ve istedikleri zamanfena halde fkelenip dman kesilirdi. Mahpushanenin en umulmaz adamlarndan, enfazlas, lira olmak zere pek tuhaf sebeplerle "bor" ald iin -bunlardanbazs dolandrclk maddesine de pekala girebilirdi ve her ayba sergardiyanabir mkellef alacakl listesi gelirdi- Kel Hasan, iten kovulacagmdan pekkorkuyordu.Sabahtan beri nbet bekledii halde, saat gecenin onuna yaklamasna ramenanahtarlar ancak yeni teslim edebilmiti. Yemek izni almak iin bagardiyanaraya araya Murat'n odasna girdi:- Nbeti Hac'ya teslim ettik Ali Efendi... Msaaden olursak ekmek yemeegideceim.- Bu saat ne saat? Olmaz.- Ben alktan lyorum.Ali Efendi, sa bacan sol dizinin zerine att. Ayan sinirli sinirlisallayarak deti olduu zere gzlerini tavana dikip emretti:- u demlii doldur. Atee koy. Biz ay ieceiz.- Ben alktan... #9DCemal Ta/ir

- Bir kucak da odun getir.- ocuklara ekmek gtreceim...

158


159/172

- u fincanlar temizce ykarsn. Ykarken krma... Ben de senin kafan krarm.- aka etme Ali Efendi...- aka m? k dar... abuk demlii doldur. Mdr bey ne dedi? Fincanlartemizle. Karnn ok asa sana da bir ay veririz. Deil mi beyim?- Bir de veririz, iki de veririz.- ki olmaz. Bir fincan yeter... Sen bu keli bilmezsin. Karnndoyurmutur.- ocuklara ekmek gtrecekmi.- Saat on. Uyumulardr. Kele kt. Kel kafan ne sallyorsun yallah... KelHasan burnunu ekerek demlii ald.- Murat dolaptan eker kartp tabaa ilave etti. Murat gld:- Bu da ne baefendi?- Ben ay da getirdim. Bir de sana m zahmet edeceiz. Hkmet bize veriyor.- Ayp ettin baefendi.- Hele birer cigara saralm.... - Keli bir aralk eve yollasak...- Aldrma... Sanki kel domuzunu evde bekleyen mi var? Evdeki kar gibi kar olsaherifi burada yorgansz yatrr m?- Hl yorgansz m yatyor?- Yorgansz. zne giden arkadalarn yorgann alyor. Hepsi ikayeti. Amanbeyim unu da bir def etsek, rahatlayacam.- ocuklara acyorum.- Ben de ocuklara acyorum. Gene mdre ikayet ettiler. 270AKarlar ZKojuuBerber Kadri'den iki lira alm. Kolonya getirecekmi. Bu dediim mesele iki ayevvel... stemi, istemi... Sonunda mdre km. Kel ne biim adam...Hem dibi kara, hem lafn bilmez. Kadri'ye barm. Mdr beni ard."Mzekkere yaz da unu ataym... " dedi. Yalvardm.- yi etmisin.- yi ettim ama korkuyorum da beyim... Bu rezil, para alr da mahpusun birinisalverir.- Ondan korkma... O kadar cesaretsiz ki...- Haklsn beyim... Bereket versin korkak kpolu...- Kel Hasan bir elinde dolu ibrik, bir elinde ykad fincanlarla ieri girdi.Sanki demin izin alamad iin somurtan kendisi deildi. Glyordu.- ay var m? diye sordu.- Yok neden sordun.- Koulardan alp geleyim mi?- Kimden isteyeceksin?- Kimden olsa isterim. zmitli Ali Bey'den isterim. Memo'dan isterim. VahapEfendi'den isterim. Telgraf Abdurrahim Bey'den isterim.- Abdurrahim dedin de aklma geldi. arolu kz satt m?- Satt. Bir zabit alm. Yzba... ube yzbas...- Abdurrahim ne diyor?- Galiba akl bana gelmi... "Murat Bey'den Allah raz olsun. Ben kzdansoudum," diyor ama ben inanmyorum.- Neden?- u sebepten ki beyim, Gley'i ard, Kavat Gley'i yzbann bir resminiistiyor. On lira verecek.- Resmi ne yapacakm?- Galiba, eyh Yusufa kat yaptracak.iemal Tahir- Kat ne olurmu?- Herif kzdan el eker besbelli.- te meydanda... Hakikaten akl bana gelmi... Vay benim emeklerime... Sz nekepaze hale gelmi. Kabahat Allah'ta... Neden iki tane kulak yapm. Lafbirinden girip birinden kyor.- Sahi bey kabahat Allah'ta...- Bagardiyan, keli tersledi:- Her ne duyarsan tasdik edersin... Ulan rezil, sen Allah' azna alacak herifmisin?

159


160/172

- Gnah vebali Murat Bey'in boynuna...- Murat Bey'i kartrma... Murat Bey syler... Bir kere mahpus bir adam. Mahpusadamn gnah olmaz. Sonra Murat Bey bu laf bakalm ne zerine sylyor? Seninakln erer mi? Haydi srtma... Sobaya odun at... Sen srnecek bir adamsn.- Neden srnecekmiim?- Ulan, belediyede ne i gryordun unuttun mu?

-Kpek zehirliyordum.

- te o hayvanlarn gnah sana yeter.- Hayvanlarn gnah bana deil, belediye reisine... Belediye reisi emretti,doktor ila verdi. Ben de kpeklere attm. Kpek ksm bir kere nasl olsalecek. Sonra kudurmasn ne yapalm?...- Kudurmas Allah'tan... Sen ne karyorsun. Onlara da Rab-bim yle bir illetvermi... Malatya ahalisi, karlar sana az m beddua etti. Beyim, bu rezil,kpeklere ila atard. la yiyen hayvanlar yolun stne der... Etrafna ahalitoplanr. Sven hangisi, beddua eden hangisi... Bunu birka defa dvdler.Yalan m?- Dvdler.. Kafam yardlar. Kar milletinin fkesi pek fena oluyor beyim...Karlar bir gn stme yrd. Kk bir272[Kanlar [Kouukpee ilal et at verdim. Pencereden grmler. Hi phelenmedim. "Heledur efendi karde sana bir hacetimiz var," dediler. Sopalarla bize koyuldular...Halimi grnce belediye doktoru acd. Bana eski elbiselerinden birisini verdi.30 liraya sattm.- Sopay pek ucuz yememisin. Zarar yok...- Kpek zehirlemek gardiyanlktan mkl beyim... Mahalle arasnda birinin itikaybolur. ti arayacana beni arar. Bulunca yakama sarlr. Biz borlu biradamz. O barr. Etraftan dier alacakllar toplanr. Vay bama... Vaybama... Ben yemin ederim. nanmazlar. "Yahu zehirlemedim. art olsun... "derim. "Pezevenk... " diye barrlar. Bereket versin, hkmette bir polisadeti icat etmiler. Beni polisler ok beladan kurtard... Polisler iyi adam...Vay suyu tardk. Hani ay?ay demledi. Eli byle ilere pek yatknd. Fevkalade irkin olduu halde,kurnaz bir glmsemeyle yanan parman emerken adeta sevimli grnyor, Murat'a,en gudubet insanlarn bile bz bz pek irin taraflar olduunu dndryordu.Kel Hasan, aylar fincanlara boaltnca, siyaha boyatt asker biimi ketenceketinin d cephelerinden birer tane ekmek paras kard. Murat'n seyrederkenbile nefesini tkayacak kadar byk lokmalarla yemeye balad. Bu haliyle kabahatyapyor zannedilirdi. nsann acmas geliyordu.Taze ve kuvvetli ay Murat'a hafif bir iki neesi verdi. Dolaptan bir parapeynir ekmek daha kard. Ali Efendi'nin itirazna ramen Kel Hasan'm fincanntekrar doldurdu.- Ye bakalm kel aa... nallah Hubu bacy buldun...- Aman Hubu dedin de beyim, aklma geldi. Sen olanlar duymadn galiba?- Hayr m? Ne olmu?- Hubu dn tahliye edildi ya, Ali Efendi, biz mahkemeci m'Jiemal Takirolduumuzdan bahi alamadk. Ben Hubu'un tahliyesini unutmuum. Arkadalar dngece sylediler. Gece vakti kapsna gidilmez ya... Bugne braktm.- Kapma niin gidiyorsun?- Bahi alacaz...- Senin hisseni Hac'ya brakmtm. Almadn m?- O baka... Hubu'la benim aramda sz verilmi, sz alnm... Ben Hubu'un azm iine yaradm bakalm.- Haberim var... Karnn be lirasn almsn. Dolandrc... Muskayazdrmsn.- Muska yazdrdm. Sevindi de, "karsam ben seni ayrca grrm," dedi. Osebeple bugn gittim. Kapy aldm. Bir kar at. Meseleyi anlattm. "imdizaman deil... Baka gn gel... Hubu Hanm yatyor," dedi.

- Saat kata gittin?- Bugn leden sonra...

160


161/172

- Kar dn sabahtan beri kalkmam m? On drt aylk hasreti mikaryormu. Hekimin olu yand desene...- Bilemedin Ali Efendi... Hubu buradan gidince hekimin olunun yakasn toparlam."Haydi yeni karn boayacaksn. te ben mahpustan ktm," demi.- Gider gitmez mi?- Gider gitmez. Merhaba demeden.

-E... ?

- E si... Hekimin olu, dier ahbaplar akama kadar karya yalvarmlar. "Sabrlol... Her ey dzelir. Meraklanma... " demiler. Onlar yalvar dka Hubuazm. Nihayet hekimin olu toplananlar evden dar karm.- Akll olan... Okayarak yola getirecek. Kalabalkta olmaz bir i.374ZKardar [Kouu- Gene bilemedin Ali Efendi. Hekimin olu, meerse bir gzel kzlck deneihazrlamm. Denei ekip Hubu'u beriye alm. Yer misin, yemez misin.ylesine slatm ki karda iler tutar taraf kalmam.- Tuu... lk gn ha?- lk gn... Sonra da yeni kary evden karm. Elolu bindii ksran huyunubilmez mi? Hubu'un marifetini hesapladndan meer tam kardaki evikiralamm. Karyla imdi oraya yerlemiler. Onlar orada keyiflerinebakadursunlar, Tefi Zhre, Hubu bacnn yaralarna merhem basyormu. Duydun mubeyim?... Dnya delirmi vesselam... Dnya bir kepazelik olmu. Altmyandaki kart karnn yedii halta bak. Krpe kzlar yapsa insan ayplamaz. Sendoru sylersin. Adamn krkndan sonra azann toprak temizler... Vay Hubu Hatunvay... Bir de sslendi ki karken hi grme beyim... ekti srmeleri...Kocakarnn sslenmii de ne kt oluyor.- Kt olur. Lakin fazla sslenmi gen kar kadar deil.- Anlamadm.- Acdm Hubu bacya da... imdi ne olacak Hasan? Demek ki senin bahi yand.- Yand beyim... Bahiin yanmasn aramyorum. Muskalarn foyas meydana kt.Kar bize inanmaz. Benim hesabmda, muskalar daha ok i grecekti.- Sakn, katlar karalayp karalayp fukaraya m yutturdun?- Allah gnah yazmasn... yle bir ey yaptk. Evde, bir gn, ekmek yoktubeyim... Mahpushaneyi taradm. A-ah... Metelik veren kmad. Hubu'a yanatm."Hubu Hatun, Aymtap taraflanndan buraya bir Arap ulemassrmler. Stmaya kat yazyormu. Benim byk kz ktledi. Muskayaptracam. ki275Kemal tilirlira lazm. Sen bilirsin. Yarn derim," dedim. Muska, Arap ulemas laflarnduyunca akl tarumar oldu fukarann, paray pr pr sayd. Ertesi gn dahaaylk almadmz sylemeye dav-randmd, beni kenara ekti. Bir gzelkonutuk. Gittim, geldim, gittim geldim. Arap ulemas, yani, "Ben korkarm.Mbarek kelam kadimi zina ilerine zinhar kartramam," diyesi... Ayak di-reyesi... Bir taraftan da bilenler yemin ediyorlar ki: "Bu Arap ulemas, eyhKazm Efendi'den yukar deilse de, ondan aa da kalmaz. Bir muskada, Franszpaasnn karsn ekip adra getirmi de, o sebepten buralara srgnsrlm." Hubu'u bir dert ald beyim... Elimi brakp ayam pyor. "Tek onlira vereyim. Tek yirmi lira vereyim. Bir are... " diyerek.- Yirmi lira m aldn insafsz...- Yirmi liraya kurtuluyor mu? Biz kn odunu nerden bulacaktk. Otuz lirasnHubu bac verdi. On iki lirasn da Allah bir taraftan yollad.- Dur, imdi anladm rezil. On iki liray da Telgraf Abdur-rahim Bey'denszdrdn... Doru syle...- Telgraf verdi. Bir kat da ona getirdim. Senin katlar uurlu kat bey...u yeil ince katlar...- Yank yank mektup kad istemenin sebebi bu muydu? 42 liraya kar iki kuruverip Abu'dan bir kat da m almadn?- Artk hocala baladk ya... Hoca ksm "Hep bana" diyecek. Bunun da detibyle...- Bagardiyan Ali Efendi, dargn dargn ban evirdi:

161


162/172

- Olur olmaz eyi elence ettiimizden deil mi? Muska da elence olmu. TbeYarabbi. te grdn m? Sonunda bir muska da sana lazm.- Murat merakland.- Ne muskas??76imiar CKojjuu

-Kel Hasan, umursamadan anlatt.

- Bizim kz hastaland.- Nesi var?- Azndan birdenbire kan boanm. Kar ksm, ne olacak, korkmular. Evegittim ki alayorlar. "Hayr'ola, ben mi ldm kroglu?" dedim. "Kzdan kangeldi, kzdan," dedi. Ben baka trl kan sandm. "Bymtr. Fena m? Erge akln bana toplar. Ta ufa deil, insan ufa," dedim. Orasndangelmemi, azndan boanm...- Derhal doktora gtreydin.- Doktora gtrdm. Muayene etti. Fabrika doktoru. ki gn istirahat verdi.- ki gn m?- Benim kz, dokumada alr. Geenlerde, zrsz i yapanlar ayrdlar. Kzbirinci geldi. Makinesine bayrak ekmiler de, akama kadar bayrakl makinedealm. Ustabalar hep sever. Memlekette bez ktl var. Usta iilereistirahati yasak etmiler. Doktor iyi adam. Halden anlyor. K geldi. Evdekibrit p kadar odun yok.- Hastal neymi? Doktor, tabii sylemitir.- ocuk ksmnn hastal ne olur? Souk algnl. Oks-ryor. Ka gndr,gsm aryor diyormu. Anasna syler. Bana sylese arparm amar...Srtna vantuz ekmiler. Lakin, azndan kan boannca biraz rahatlam.- Rahatlamaz m? Kan ferahlk vermitir.- yle... Doktor bey ila yazm. Dur bakalm... Yazd ya-nmzdayd. Frsatbulup eczacya veremedik... Kel Hasan ceplerini aramaya balad. Kk, elkadar bir kat... "ne yazdm," demi. ne de pahaldr. Bakalm da var m,yok mu? Doktor geen gn seni grmeye geldi ya, beyim, giderken yolunu kes-W[Kemal Jurtim. Sordum. Kz aklna bir trl getiremedi. Reeteye bakt, "ilalaryaptr. Lakin ilaca.gvenme. Bol gda ister... Bol gda, anladn mgardiyan... " diyerek omzuma vurdu. Doktor iyi adam. Deil mi beyim?- yi adam. Doktor iyi. yi olmaz m? Kan tkren kz fena...- Yani doktor senin ahbabn da...- Ahbabm olsun... Allah hepsinin belasn versin... Gemii tenekeliler... Bir de"ilim snf midir, deil midir?" diye utanmadan soruyor.- Ne soruyor? Kz m sordu beyim?- Kz... Evet... Dedi ki: "Ben aspirin yazarm. Fukaraya da aspirinyazarm, icabnda zengine de aspirin yazarm. Kr barsak iin bir insannkarnn aarken masadaki adamn zenginlii fakirlii beni alakadar etmez," dedi.Anladn m?- Anladm. Zenginlii, fakirlii vz gelir, demi. Aferin... Doktor ksmite byle olacak.- Byle olmasa, Bankas, Malatya Mensucat Fabrikas'n-daki hastaneye onu sertabipyapmaz ki...- Elbette yapmaz. Usta bir doktor.- Senin kz ka yanda?- On ne girdi.- Ka senedir alyor?- ki senedir.- Ka saat?- On iki saat.- Gecede on iki saat mi?- Gecede on iki saat.- Beton mahzende... plikler krlmasn diye mtemadiyen ieriye hususi tesisatlarutubet verilen, yaz k pencereleri sms-278

162


163/172

ZKarar jioaaki rtl, yanndaki adamn feryadn iittirmeyen rezil bir grlt ortasnda...On iki saat...- On iki saat beyim...- Peki girdiinden ka gn sonra pamuk tkrmeye balad.- On be gn sonra...

-te o sebepten senin kz, iki senedir gerisin geriye yayor Kel Hasan Efendi.

On bir yandan on yama doru deil, on yandan on bir yana doru...- Anlayamadm.- Anlayamayacak ne var. Ben hakim olsam da sen kzn yan bytmek iin huzurumagelsen, on yanda olduuna btn dnya ahadet etse inanmam...- nan beyim...- nanmam...- Bereket hakim deilsin bey. Biz, ocuun yan iki sene evvel on drdekardk. Mahkemeye iki ahit gtrdm. Hakim bakmad bile... "Yaaa... " dediyoksa fabrikaya almyorlard.- Dorudur. Sorsan... "Kanun karsnda vatanda msavidir," derler. Anladn mKel Hasan Efendi?- Anlamadm ama, hakimler de vicdanl. Zaten byk adamdan insana hibir vakitzarar gelmez. Geenlerde kk kzn da yan byttk. imdi o da alyorbeyim. Boyahaneye verdiler. "Ablamla beraber ie gidiyorum. Parakazanyorum," diye seviniyor.- Yaknda onun azndan da kan boanacak. Her be senede bir nfusumuz, maallah,iki milyon nasl fazlalayor? Hep bunlardan ite... Kzlar on bir yandafabrikaya, ipee, halya, ttne gidiyorlar. Bir yl sonra kan boanyor.Kyde on iki yama basmadan evlendiriyoruz. Bir dolap canm... "Biz, bizebenzeriz," diye kurmular da gcr gcr eviriyorlar. Peki, mektep ne olacak?J19


164/172

- Kza iyi bakacaksn Hasan. Bol et yiyecek... Bol tatl... St, yourt,yumurta... stirahat edecek. Gnete gezecek. Yorulup terlemeyecek... Sustuuiin mi Kel Hasan glmeye frsat buldu, yoksa n dileri noksan az zddnabasan bir alayl ifadeyle glmeye balad iin mi susuverdi, Murat ard. KelHasan, Bagardiyan Ali Efendi'nin koluna vurarak glyordu.- Duydun mu Ali Efendi... Duydun mu? Yumurtay bulsak biz ieceiz... Eti bulsakbiz... aka m ediyorsun beyim...- yi ama kz lr.- Vadesi bittiyse lr beyim... Vadesi bitmeyen yaar. Her ey Allah'tan...- Allah'tan... Allah'a kurban olaym...- Kzn kan tkrmesi Allah'tan m imdi?- Tbe Yarabbi. Her ey Allah'tan... Allah'a inanan mahrum kalmaz beyim... Allah neyaparsa iyi yapar. Halimize bin kr...- Bin kr m? Sen deli misin herif... Glme sinirime dokunuyorsun. Ulan bundanbeteri olur mu?- Aman tbe de beyim...- Tbe mi? Balarm tbesinden...28iZKemd Tahk- Aman gnaha girme... Tbe Yarabbi... Elbette beteri var.- Beteri neymi? ocuklarmz kpekler gibi lyor.- Ha... Ahir zaman mmetine lm temizlik. Allah'n emriyle lmek herkesin elinemi geer beyim... Beteri mi var? diye sordun. Beteri var elbette... teHaram'm ahvali...- Hanm'a ne olmu?- Daha ne olacak haberin yok mu?Bagardiyan Ali Efendi, Kel Hasan'm szne devam etmesine meydan vermemek iinacemi bir telala gz krpmt. Murat ensesine vurmular gibi biraz ne eilerekikisinin yzne de ayr ayr bakt ve birdenbire phelendi:- Emir geldi mi Ali Efendi?- Ne emri beyim?...- Kadn asacaklar m?- Yok canm... Sen bu serserinin lafna m inandn.- Hayr... Bu gece gtreceksiniz... Doru syle...- Vallaha... Tbe Yarabbi... yle bir ey yok... Benim haberim yok.. Hasan'mdemesi... dam altnda yatmak...- Daha bir eyler sylyordu. Murat, bir saattir Ali Efen-di'nin zerindekiekingenliin -bilhassa, oyun oynamaya bir trl yanamamasmn- sebebini imdianlyordu. Dudaklarn yalad:- Hasan' eve neden yollamadm? Doru syle... Nasl olsa ben reneceim. Bir saatevvel, bir saat sonra fark etmez...- Fark etmez olur mu? zleceksin. O kadar da tembih ettim. Mdr bey de tembihetti. "Duymasn," dedi. Ulan Hasan, dnyada senin gibi boboaz herif olmaz.imdi beendin mi?- Ne bileyim Ali Efendi... Bizim Murat Bey'den gizlimiz, saklmz yok ki... Haberalmtr sandm.- Haber almtr. imdi beendin mi? Allah belan versin...J82ianlar !7Coju$t- Hmla ttn tabakasn eline ald. Cigara sarmaya balad. Murat:- Bugn nedir? diye sordu. Cevap alamaynca hatrladklarn yksek sesletekrarlad. aramba... Ayn yirmi ... imdi uyuyordur. Ml ml... Birde "insana malum olur," derler. Ulan yalan brakmam sylemiler namussuzlar...nsanlar aldatmakta menfaatlar var... Mdr nerde?- Nerdeyse gelir...- Nerde aslacak?- Hkmet Meydan'nda... Buraya gelmeden evvel Hac'y yollamtm. Direkleridikiyorlarm.- Sen mi uyandracaksn?- "Hep onu dnyorum bey... "Git getir... " diyecekler. Bagardiyanolduumuzdan... Vazife...

164


165/172

- Biliyorum. Herkes, elhamdlillah, vazifesini yapyor. Adyaman'daki komiser,mstantik, buradaki mddeiumumi, jandarma kumandan, sulh hakimi, ar cezamahkemesi, Ankara'da temyiz-dekiler, Meclis'tekiler, sonunda sen, en sonunda daingene...- Vallaha beyim...- Tamam... Allah' az kalsn unutuyordum. Tabii Allah da vazifesini yapyor. Bugece, cmleniz el birlii ederek, sabaha kar, Trk milleti namna, gzelbir i ileyeceksiniz... Mkemmel bir marifet... Bagardiyann uzatt cigarayeliyle itti. istemez, imiyorum. Bunlar hep korkaklk Ali Efendi... Hanm'neden amal? Bunun ne faydas var? Kanunu bilmez, taammd, tasavvuru bilmez.Namaz kldna bakma Allah' da bilmez. Ho O'nun da bilinecek bir tarafkalmam ya...- Allah' bilmese beyim, kocasn zehirler mi? Acnacak bir i deil ama insangece acyor. Sen yufka yreklisin. Vicdanl adamsn...#?iemal Tahir- Ben yufka yrekli deilim. Vicdanl da deilim... Ali'ye de kzyorum. Hanm'a dakzyorum. Olanla beraber kasa zinadan aya mahkum edilecekti. Bir buuksenedir yatyor. Bu mddet iinde alt defa resmen zina etmeye, sonunda gene deyaamaya hakk olacakt. Hepimiz kurnazlk ediyoruz. in kolayna gidiyoruz. ay yatmamak iin idam olmak. Hkmet de, insanlar idam olmaktan kurtaracakyerde, idam ediveriyor. O da iin kolayn tutmu. Hepimiz budalayz...Hepimiz...- Kar ahlaksz olmaya ahlaksz bey... imdiye kadar ben sana sylemedim. Seninhatrn iin seslenmedim. Ne halt ettiinden haberin var m?- Ne yapm?- Olan mutfan penceresine aryordu da, tbe Yarab-bi, donunu karp orasngsteriyordu.- Yok canm...- Vallaha... Sylediler de inanmamtm. Gzetledim de gzmle grdm. Utanmazbir kar... Bir marifetini daha duydum. Tzey niin ofrn arkasna takld daMalatya'dan gitti?- Neden?- Hanm mektup yollam.- Sen de hemen kandn m? Tzey, bizim Hanm'm bir mektubuyla eyalarn satpgurbete mi kt?- Gurbete kt. Mektupta neler yazdrm. Sen Hanm' se-viyormusun. Tzeyaraya girmi de, birbirinizden ayrm. "Beni lmden kurtaracakt. Seninyznden iime bakmyor. Ayaklarn peyim Murat'n yakasn brak," diyeyalvarm.- Bunlar nasl i? Sen nereden duydun?- Tzey syledi. Mektubu da gsterdi. Mektubu bizim kar gardiyan efikagtrm. Azla da neler neler sylemi. Tzey alad. te o sebepten fukarageti, gitti beyim...284iariar IKouu- Peki bundan ne kar? Tzey gitti de Hanm ne kazand? Deli mi bunlar?...- Deliden daha bok... Bunlar orospu beyim... Haa, bunlar orospu da deil..Bunlar Tzey'e kurban olsunlar... Birisi kocasnn evinde hovardasyla oturuyor.Tzey st ste iki dost tutmaz. Birisi kocasn zehirlemi. Tzey fareleri bilezehirleyemez...- yi ama o da orospu... Yreinde biraz insanlk olsa, orospuluk yapar m?- Bir kere dm...- Bir kere mi? Her akam ka kere dyor. Bir kere dse kimse ayplamazd. Hepayn soydan Ali Efendi... Bunlarn hepsi... Murat az kalsn svecekti.Bagardiyann niin hl uyumadn bu gece sabaha kar neler olacanhatrlayarak szn deitirdi. Herkes kabahatli de cezay yalnz Hanm, Tzey,Selika ekiyor. Hanm'm olanclk eden kocas, efika'nm eve orospu getirenefendisi, susuz mu? Tzey'i Maho Aa'nm hizmetkarna verdikleri zaman on yandaym. aylk gelinken aa, tarlada stne hcum ederek cebren rznagemi. imdi, kz kerhanede, Aa Akada Belediye reisi...

165


166/172

- Mebuslara yazd mektuplar da fayda vermedi beyim...- Vermedi. Nasl versin? Kocasn zehirlemi bir kadn mdafaa etmek iin yzister... Pis i... Halbuki... Ne faydasz eyler... Bugnk devirde bir tekhata, bir tek kanunsuzluk bu mu? Drt tane tccar memleketin btn nfusuna kastetmi. Onlara kimse bir ey demez. Bir ey demeseler gene canma minnet.Fazladan "Vatanperver Trk tccar" diye methsena ediyorlar. nsan utanmadanHanm' astrr m? Hanm'a insan merhamet etmez mi? arm bir erkek ocuabenziyor. Yryemez sanyorum. Belki de korkudan lr. nallah seni, uykusersemi karsnda grnce geberir...2.85iemal Tahir

- Sahi beyim... Pek korkacak fukara... Sen duydun mu? Mahkemede idam verildiinianlaynca zavall altna ieyivermi.- emi mi?- iemi ya... Oralar berbat etmi... Btn mlevves etmi...- Hakimler, cbbelerinin ve klahlarnn heybetini sidik halinde grncesevinmilerdir. Baz insanlar, ekmeklerini ne pis eylere batrp yiyorlar.- Deminden beri onu dnyordum.- ediini mi?- Hayr. Nasl uyandracamz... Bize bir akl versene...- Ne akl vereyim? "Haydi gezmeye gidelim," dersin. O kadar budala ki belki inanr.- Alay etme beyim...- Alay m? Sahi... Alay oldu bagardiyan... Bak ne diyeceksin. "Arama var. Haydigiyinin bakalm. Srayla aranacaksnz," demeli. Evvela Gevre'yi kaldrpdar kar. Gevre dayankldr. Sonra Sdka'y, arkadan da Hamm'karrsn.- Barrsa...- Sus... diye gzlerini belertirsen eminim ki, korkup susar...- Kalbini krmak olmaz beyim... Gnahtr.- Krlsn aldrma... Aslmaya giderken krk bir kalp kimseye zarar vermez.- Ne yapalm... Bizim elimizden ne gelir? Allah rahmet eylesin.- Murat gzlerini kst. inden "Allah rahmet eylesin... " diye bagardiyannacayip sznn tekrarlad. "Pekala... Doru bir laf. Hanm u anda ne l, nediri." Yava yava kederi dalmt. Buna dalmak da denmez. Aslma gecesinidnmek, bu geceyi yaamaktan phesiz daha mkld. Kederi dalmam,286\KarAar [Kouavarlkla yokluun msavi olduu bir derecede oalp genilemiti. Bunda bireit gaddar sarholuk bile vard.- Cigara yakarken elleri titriyordu. "mit kalmad. Ne korkun saatler...Dostoyevski'nin bedbaht insanlarna kar duyduu mthi eyler hep bir zamanlarhissettii mitsizlikten kalm olmal... Saray belki de bundan dolay o kadarseviyordu biare... "Birdenbire irkildi.Gardiyan Kel Hasan uyuyakalm, boynu bir yana kaydndan horlamaya balamt.Bagardiyan da, Murat'n bakyla kendine geldi. Kelin mnasebetsizliinefkelenerek uyandrmaya davrand. Murat elini kaldrd:- Brak uyusun... Bize bir yardm dokunmaz ki... Sobaya odun at... Ali Efendiarkasn dnnce saatma bakt. Saat: ki.Uzaklarda, dvyorlar. Delikanllar, ihtiyarlar ve ocuklar kobaylar gibi,onlardan daha kolay ldrlyorlar. Ama, aada hl uyuyan kadnn akbetiinsana daha feci geliyor. Orada lenler bilseler de bilmeseler de bir maksadahizmet etmektedirler. Btn o insafsz llerden mutlaka bir baka hayatdoacaktr. Daha erefli, daha doru, daha temiz bir hayat... Bu gece resmenilenecek marifetin ne faydas var.Kel Hasan, odunlarn grltsne, srayarak uyand. Murat'a bakp mahcupmahcup glmsedi:- Dalmz beyim... imiz geivermi. Bir de rya grdm. Bit kryorum.yle yle, parmak parmak bitler... Bit para demektir. Bize bir yerden paragelecek.

166


167/172

- Ay banda ayl alacaksn.- Ayl oktan yedik. stne bir maa daha eklemeden f-287ZKemt Takirrinann yanma varlmaz. Bizim evde dokuz can var beyim. En aa yedi ekmekister... yz elli kuru. Ayda yz lira. Byk kzn maan da gtryor.

-Biletin var m?

- Piyango bileti mi? Yok.- yleyse Hasan Efendi, bit deil ya, fil krsan para gelmez...- Gene halimize hamt olsun beyim... Galiba Hanm' asacaklarn yeni hatrlad.Saat ka?- ki.- Bir ey kalmam. Pencereye bakt. Hava ak. Mehtap var. Murat da camlarntesindeki souk mavilii, mrnde ilkdefa grm gibi hayretle seyretti. "Kar. Bu kitabn gecesinde, mehtabseninn yere serdim." Glmsedi. "Sen uak murabba l Sen uak mik'ab. ISatlm uaklarn ua sen... "Ali Efendi, yz ateten kzarm olarak dnd. Gerinip esnedi:- Aldrma beyim, her ey Allah'tan... Mukadderat... nsan amma ne yazldysa onu

grr. Kar ksmna zor bir mesele. Lakin ne fayda. Elimizden ne gelir ki...Biz gidelim de sen de yat... Yoruldun. Benzin sapsar.- Yok, yok... Oturun... Uykum yok...- Sen bilirsin. Aaya iner misin... Yani biz gtrrken... Birka laf syle...Arama iine, sen sylersen inanr...- Ben mi? Ne mnasebet... Bu gece nasl yalan sylerim... Yalnz aklma bir eygeldi. Ali'yi grmek isterse... Son defa... Bir kerecik...- Orasn mddeiumumi bilir. Zannetmem. Gstermezler... Gsterseler iyi ya...Bana kalsa...- Aldrma Ali Efendi... Artk grmese de olur. Bunlar hep288ZKariar [Kouubizim iin mhim eyler... Yaayanlar iin... Bakalm Ali'yihatrlayabilecek mi? Saat :Cmle kaps tekmelenerek alnmaya balaynca Ali Efendi ile Kel Hasan ayaklarnnularna basarak dar kp Murat' odada yalnz braktlar. Elbette bir arabaile gtrlecekti ve araba grlts duyulmamt. Murat, nefes keserek dehetlibir hadise bekledi. Avcunun ii birden terlemiti.Kap hl tekmeleniyor sanki. Azrail gelmi hakkn istiyordu. Aralk kalan kapdanieriye adeta lm esmekteydi. Murat'n kaim yn orapl ayaklar birdenbired.Merdivende ayak sesleri vard. Mdrle karlamak pek zor olacakt. Bir anda,insanlarn hepsine birden son derece byk bir merhamet duyduu iin Murat onadokunacak bir sz sylememeye karar verdi. Buna ramen gene de dvecek gibi,iinin iinden davrand.ok kr, Ali Efendi yalnz bana ieri girmiti. Kapy, arkasndankendisini takip ediyorlarm gibi tehlikeye kar acele kapatt:- Mdr bey... dedi. Mdr bey de uyumam.- Neden kmad?- kmad. Seni sordu. "Uyank" dedim. "Soba yanyor. Buyur," dedim. "Olmaz.Ben Murat'n yzne bakamam," dedi. Sarho. Akamdan beri iiyormu. Karakoldabekleyecek.- avu da karakolda m?- avu da karakolda. Nerdeyse araba gelecek. Direkleri hazrlamlar.Mddeuiumumi, vali, hkmette oturuyorlarm...28g

ZKem "To/ir

Doktor.

- Evet. Doktor da lazm... Kanun byle emrediyor. Kanunu bildin mi? Kksineklerin taklp kaldklar, byk sineklerin delip getikleri rmcek a...

167


168/172

Yahut da Artaki'nin mehur saz'...Ali Efendi, anlam gibi tasdik manasna ban sallyordu. Murat, meseleyiduydu duyal ilk defa yerinden kalkt... Elleri pantolonunun ceplerinde voltayakt. Dilerini skm karmakark bir eyler dnerek dald.Fakat dalgnl bu geceye mahsus, anlalmaz bir ey olmal ki araba grltsn-camlarn kapal olmasna ramen- pek uzaktan sanki sehpann yanndan duymutu.Durup kulak verdi. "Bir, iki, ... be... Yirmi ... Yirmi yedi... " Arabakeyi dnd. "Tamam... Geldiler. Baylar... Vazife her eyden mukaddes... "Ali Efendi, zplayp ayaa kalkt. Cigarasmdan henz iki nefes ektii halde, bunuyere frlatt. Murat'a bakt. Bu bakta bir yere tutunmak ihtiyac vard.Kasketini dzeltti. Kapdan karken durup dnd:- Kusura bakma beyim... dedi. Kapy ak brakt. Murat, olduu yerdekalakalmt. Bir eyler duyuyordu.Ama bunlar insanlara mahsus grltler deildi. Sanki mahpushanenin beton gvdesiatrdyor, inliyor, korkun bir fslt halinde "Kusura bakma beyim...Kusura bakma beyim... " diyordu. Aada cmle kaps ald ve ak brakld.Sonra ayak sesleri... Fsltlar... Skut... Ayak sesleri... Tekrarfsltlar... Mahpushanenin soluyan ve soluduka alp kapanan beton gvdesi..."Kusura bakma... "

Bir hafif kadn l galiba "Allah... " diye bard. "Gitmem...stemiyorum... Beni burada arasnlar Ali Efendi... Ister-390ZKarJar iKoyuulerse donumu karsnlar... Gitmeeeem... "Ve birdenbire Murat'n asla aklna gelmeyen dehet bir ey oldu. Arabaya dorusrklenen Hanm, can havliyle duvarlara, kaplara sarlarak:- Murat aabey yeti... Murat aabey beni asmaya gtryorlar... Murat aabey...diye haykrd.Murat, adnn ilk arlnda yumruunu azna gtrd. kincide, senelerdirunuttuu bir hareketle elini arka cebine, tabanca tad zamanlar, silahnsertliini lezzetle hissettii kalasna att. Sonra, makasl sustalsnn saklbulunduu keye doru bir adm att. Uzayan feryat kesilince durdu.Sessizlik pek az srmt. Artk Hanm sokakta baryordu. Murat bir iskemleekip pencereyi at. Fayton, ay nda kapkara bir hicap halinde, acelehareket etti. Hanm kollarn smsk tutanlara yalvaryordu:- Brakn aalar... Bana otuz sene verin... Boklarnz yiyeyim aalar...Boklarnz...Fayton son kelimeyi sanki yere serili brakp gitmiti. Ses halinde deil, eribr talardan yaplm bir yaz gibi gecenin iinde donmu duruyordu.Murat derin derin nefes ald. nnde ay n ve havay ince buzlar gibi kat katdondurmu gzel gece, arkasnda, daha dorusu srtnda, artk soluyupfsldamayan mahpushanenin beton gvdesi, can iddetle cigara isteyerek birmddet durdu. "Fayton gidiyor. inde Bayram olu. Jandarma sa, jandarmasolu Bayram olunun... lmden teye ky var m? lmden tedeki ky... Vetoprak... Ali uyanmam galiba... Uyanmad iyi... " Avlu duvarnn zerindekinbeti jandarma ksrd.Uzakta, drt ke bir kaya halinde inhisar fabrikas grnyor-WIKemal Ta/trdu. Caddenin elektrii bir kesine san bir izgi gibi vurmutu. Murat, dileribirbirine vurarak cam kapatt. Yere indi. Bir cigara yakp, etrafna bakt.Nzm Hikmet'in portresiyle gz gze gelmeye cesareti yoktu. Halbuki bununaltndaki kzl svari resmine dalmt. Ttne doyunca fotoraftaki kadnayaklat. Adeta yksek sesle "Artk hayvan srnz... dedi, haydi... tegryorsunuz birisini mutlaka almak lazm...Mutlaka... "Srtn szlatan byk bir yorgunlua tutulmutu. Acele soyundu. Yatar yatmaz,vcudunu bir titreme sard. Dileri birbirine vuruyor, akaklarndaki veensesindeki damarlar ekilip sertleiyordu. Biraz sonra derisini ate kaplad.Hafif bir terle sanki yrei yumuad. ini ekti. Uyudu.Sabahleyin uyanr uyanmaz Gardiyan Kel Hasanla yz yze geldi. Hasan, masayadirseklerini dayayarak oturmu kk siyah gzleriyle yzne bakyordu. Surat

168


169/172

her zamankinden daha sar, daha zayft. Zorla glmsedi:- ksrdm de seni uyandrdm beyim..- Hayr. Ben kendim uyandm. Saat ka?...- Yedi buuk...- Sobay neden yaktrmadn? rsn.Kel Hasan "Adam sen de" manasna ban sallad. Murat bir cigara yakt. Dngeceyi, sanki aradan bir sene gemi gibi pek uzak, belli belirsizhatrlyordu. Karanln facialar bytmekte adeta mahareti vard. Yara oktaze olduu halde, Hanm'in aslmas bile, drt saat evvelsinden daha basit birvaka ekline girivermiti. "...ehri hcumla zapt edilmitir, iki bin dmansubay ve eri ldrlm, 6 tank, 8 motorlu top ve mhim miktarda 292ianlar iKouumalzeme ele geirilmitir." Yalnz bir taraftan iki bin insann lmesi havadisimanet yaplmak deerini bile oktan kaybetmiti. Her yerde nefes almaktan kolay,filitle pire, tahtakurusu, sivrisinek imha etmekten kat kat tabiilemi lm.Rehinelere, igal kuvvetlerine, mukavemet hareketi mensuplarna, bombalananehirlerdeki ihtiyarlara, ocuklara, kadnlara, konsantrasyon kamplanndakilere,Norve'ten Girit'e, zlanda'dan Moskova'ya kadar, Urallar'dan Perlharbur'a,Alaska'dan Meksika'ya, Tunus'tan Kaptavn'a, Dakar'dan Cibuti'ye, Suriye'den

Hindicini'ye, Avustralya'dan Tibet'e kadar topran zerinde, denizde, yerindibinde ve gkyznde lm esiyor, dnya, kanla dolu bir muazzam testiyi banadikmi patlayasya kan iiyordu.- Sen uyumadn m Hasan Aa?- Yok beyim... Sana bir mesele danacam. Biz bir halt kartrdk.- Gene mdre ikayet mi ettiler? Kim? Ka lira borlusun?- Bor meselesi deil... Keke bor meselesi olsa...- Bortan mhim nedir?- Karyla beraber biz de gittik.- Hanmla beraber mi? Birdenbire iin tafsilatn bilhassa bu heriften dinlemekarzular duydu. Allah rahmet eylesin. Kederle glmsedi. Olmu iin ktsolmaz. Baka ey konualm...- Kts olmaz m? Bu kt bir iti beyim... Bak dinle... Beraber arabayabindik. Kollarn tutuyorum. Zapt etmek ne mmkn... Ali Efendi yardm etmesearabadan yuvarlanacaktk. Sen yalan uydurdun. Lakin fukarann yreivesvesede... Karlar kouuna Ali Efendi ile beraber girdik. Uyanp zplad.Uyku sersemi kand sandm. Yzmzden anlamaz m? Bir Ali Efendi'ye bakt, birbana bakt. "Aramaya m geldiler? Aramaya m?" diye 192Otona! Tahirsordu. Elini yastnn altna sokup bir ey ald, gsne saklad. te oald ey her neyse -bana muska gibi gelmiti- zihnini at besbelli karnn,birdenbire yere atlayp kerevetin bacana iki koluyla sarld. Yalvarmaya balad.O sra polis komiseri ieri girdi. "Sryn unu" diye kt. Ne dersin,kerevetin bacana yapm ama, demek ki, arama yaplacan hl umuyor...Komiser olan syle dedi, feryada balad. Seni ard. Polis milletiimansz oluyor beyim... Arkasndan bir itti komiser, "Seni, Murat deil, Allahbile kurtaramaz orospu... " dedi.- Doru sylemi.- te orasn bilmem... Srdk arabaya attk. Yola knca tekrardan yalvaracakoldu. Komiser azna mendili sokuverdi. Biraz sonra artk rpmmyordu.Bagrmazsan mendili alaym, dedim. Koyun gibi ban sallad. Mendili aldm.Bir saa, bir sola bakyor beyim. Gzleri yumruk gibi dar uram, bireyler syleniyor. Bam uzatp dinledim. "Elhamdlillah... Elhamdlillah...Elhamdlillah... " diyor. Hep bu laf... arm fukara... Elham okuyacak dagerisi aklna gelmiyor diye beni bir tela alt. e bak ki Elham'm arkas benimde aklma gelmiyor. Bu srada arkamzdaki araba drtnala bize yaklat. Mdrn"Ali... Hey Ali... " diye seslendiini duyduk. Hanm mdrn sesini iitince birkere "Hhh... " dedi. Sanki azndaki mendili yeni almm. Tekrardan baladyalvarmaya... lm zor mesele beyim... Pek zor... Maniler dzyor bizim mdrbeyin zerine... Manilerle yalvaryor... Nasl maniler... Aklmda birisi bilekalmad. Ben dorusu aladm.- Mdr ne istiyormu?

169


170/172

- Kary yataktan skp almz. Bir don, bir gmlek. Ba da ak. Gevre arkadanentarisiyle bartsn yetitirmi. Mdr bunlar verdi. Arabay yavalattk.Giyindi. Ban balad.294Carar [KojuDoumevinin nne gelince, "Aman Ali Efendi, direkleri grmesin... " dedim. AliEfendi tecrbeli bir adam. Meer kasketini hazrlam. Yzne kapatt. jandarmadairesine girdik. Merdivenleri bir trl kamyor. Her basamaktatkezleniyor. "Hele gayret... Hele gayret... " diyorum. "Elhamdlillah.. . . .Elhamdlillah... " diyor. Dileri birbirine vuruyor. Kar velhasl karlktankt. Bamddeiumumi gelmemi. Mddeiumumi muavini var.- Hangisi?- te o beyaz olan... "Sus Hanm, mddeiumumi bey ite" dedim. Kendisinikaldrp yere att. Kpek gibi yalvaryor beyim, laf da pek anlalmyor ama,ta olsa adam, imana gelir... Demeleri pyor... Derken, Allah'n hikmeticanm, bir ksrk yakalad Hanm'... Ulan kar boulacak... Hani ocuklarbomaca olur. te bomaca gibi ksryor. Horoz gibi tyor. Birdenbireazndan bir kan boansm beyim... Oralar derya gibi kan kaplad. Elim gibi,elim gibi, phtlam kan geliyor karnn boazndan. Ben korktum. Herkeskorktu. Birisi "Kendisini mi vurdu?" diye bard. Omzundan tutacak oldum. kieli zerine geldi. Doruldu. Yere oturuverdi.- "Bana demeyin... " dedi. "Kendimi vurmadm. Canna kyan imansz gider. Benhi canma kyar mym mddei bey... " Artk bilmem, yzne kan m srld,yoksa elektrikten mi bana yle geldi. Yanaklar sanki elma gibi yanyor. Birtaraftan da glyor beyim... Terbiyeli terbiyeli glmsyor. Hepimizin yzne ayrayr bakt. Hepimizi tand. Hitamnda Ali Efendi'ye "Baefendi, msaaden olursaiki rekat namaz klaym," dedi. Ali Efendi mddeiumumi muavinine bakt. "Klsn,"dediler. O zaman, "Beni yalnz brakmazsnz. Hepiniz km. Yalnz Kel Hasankalsn," dedi. Herkes kt m beyim, biz yalnz kaldk m?295ienud Tahirbrikle su getirdiler. Allah kabul etsin, ben dktm, o aptes ald. YoldaElham' bulamayan kar grl grl okuyor, eyh Hazm Efendi okumaktan yana haltetmi. ki rekat namaz kld. Dardakilere, denizdekilere dua etti. Sonra beniyanma ard. Elime bir sustal ak sktrd. "stmde kar da size birsz gelir. Bu ak Ali'nindir. Ona verme ba derde girmesin," dedi. Sanaselam etti. "Hakkn helal etsin," dedi. "Murat aabey elinden geleni yapt.Kaderim byleymi," dedi. "Ben ldkten sonra yemenimi Ali'ye gtr," dedi."Beni ykamadan gmmesinler. p eirdim, amar ykadm, kazak rdm. Kefenparas hazrladm," dedi. "Bunlar onlara syle," dedim. "Onlar imansz. HasanAa'm, sana vasiyetim," dedi.- Vasiyeti tuttun mu?- Ne mmkn beyim. Raz olmadlar. Birazdan bir ukura elbisesiyleatverecekler. Bize vebal gelir mi?- Gelmez, meraklanma... Kolay ld m?- Kolay ld. Hzr avu yok mu beyim, bagedikli olacak rezil. yle insafszherif grmedim. Tutturdu "Elini arkasna balayacam," diye. Kar yalvarr,ben yalvarrm. Dinlemedi. Elerini arkasna evirip skca baladlar.- Hkmetin kapsna knca direkler kardan grnd. Ben gardiyanken ve deerkekliimle armm beyim... dam sehpas deyip geme... Sanki meretlercanl da "Gel, hele gel... " diye kmldyor. "Tamam... imdi baylacak... "dedimdi. Bereket versin baylmad. Deme babayiit erkek yle cesur olmaz...Bizden iyi yrd beyim. Masann bana geldik. Hkm okudular. "Bir diyeceinvar m?" diye sordular. "Yok... " dedi. te orada rezillik balad beyim.- Bayld m?- Ne baylmas? ingene savumu. 39 Aianar- Kim savumu?- Asacak ingene olu.- Neden?- Savumu. Herif hakl. Herifi oraya "Adam asacaksn," diye getirmiler.

170


171/172

Aslacan kar olduunu anlamasyla halkn arasna karvermi. Milletin de iiyok. Gece vakti cambaz seyri varm gibi kar, erkek toplanm. Biz milletdeiliz beyim, illetiz... Jandarmalar dkld. "Burada, ite burada" diyehalk barr. Hzr avu sver... Gler misin, alar msn? ingeneyisrkleyerek getirdiler, alyor, yalvaryor. Sanki Hanm'm yerine o cenabetiasacaklar... Vali yalvard. Laz valinin yalvarmas da bir ho oluyor. Jandarmakumandan yalvard. Mddeiumumi muavini kt.- Vazifeni yap. Yoksa seni tevkif ederim demitir.- Tevkif ederim, dedi.- ingene olu da bu "erefli bir vazife ise sen neden yapmazsn deyyus?." demitir.- Der mi? Dileri birbirine arpyor. Bu sefer, Hzr avu yumrukla giriti miingene oluna... Onu gren jandarmalar da yanatlar. Hanm olmasageberteceklerdi teresi...- Hanm ne yapt?- Balad yalvarmaya... "Benim yzmden fukaraya hakaret etmeyin," diye bard."Elimi zn, ben ipi boazma geiririm. Gnahtr," dedi. Sonunda "Hasan Aaipi geiriversin," demez mi?- Geirseydin... Murat gzlerini nefretle krptrd. Ne olur?- Geirdim.- yi etmisin Hasan Efendi.- Aman beyim, sabah sabah ben sana onu sormaya geldim.397 -ZKemc TahirBir gnaha girdik mi?- Ne gnah? Sevab var budala... Hanm' bizden kurtarmsn. Mddeiumumi bey de"Sevab var," dedi. mam efendi de "Sevab var," dedi. Vali omzumu okad. Bende ipi boynuna geirip masaya tekmeyi vurdum.- Sonra?...- Sonras... Orada durur muyum beyim... Kotum savutum. Vay canna... Milletyarld. Sanki ben itfaiye kamyonuyum... Aralarndan getim. Kimi sver, kimitkrr... Buraya kadar kotum beyim... Doru yanma ktm. saattiruyanman bekliyorum.Murat'n srt rperdi. saattir bu herif yzne bakyordu demek?

- Uykuda taarruza uram da yaralanm gibi gsne bir ac yapt. "Defol.. "diye bagrmamak iin kendisini zor tuttu. Kel Hasan, u anda o kadar acayip birhaldeydi ki merak daha kuvvetli geldi. Bu sska ve hilekar yze Murat hayretlebakakald.- Demek gnaha girmedik mi beyim?- Hayr Hasan Efendi... Bu da bir vazifedir. Sen asmadn ki kanun ast. Hem deHanm rica etmi. lrken bir insana yardmn dokunmu. Fena bir ey deil...Haydi yat artk. Yorgunsun.- Malatya milleti...- Brak Malatya milletini... Sana bir kt syleyen olursa "Ar Ceza Mahkemesireisine gidin. O da yaranza merhem olmazsa Allah'a mracaat, dersin. Hanm'asan, ipi boazna takan, masaya tekmeyi vuran sen deilsin ki... Ben deHanm'a hakkm helal ettim. Yiit lm kadn...

- Evet bey yiit ld. Hasan kalkt. Yznde rahat bir glmseme vard. Gideyim deyemenisini Ali'ye teslim edeyim. Se-398iarliir [Kouuvaptr. Olan sabahtan beri alyormu beyim... Ama nasl agl-yormu...Arkadalar "Bu Ali artk iflah olmaz, lr," diyorlar. Eer azndan kanboanmazsa lr. Bu kan iyi bir ey... Bak Hanm'in haline... Elham'okuyamyordu. Azndan kan boannca akl bana geldi. Rahatlad. Bizim kzda, beyim, ksryordu ama karn yrtlacak gibi, onun da azndan kanboannca ksrk eskisi kadar kalmad. Rahatlad.- Dorudur, Hasan Efendi, insanolunun rahatlamas iin mutlaka biraz kanister...- Kan istiyor beyim... Demek ki kan ierdeki pislikleri temizliyor. Havaborularn falan ykyor... te meydanda bir ey...Gardiyan Kel Hasan, Hanm'm yemesini Ali'ye vermek iin dar kt. Murat kederli

171


172/172

bir glmsemeyle dnd:- "Herkes yava yava kana taraftar oluyor galiba... Malatya Belediyesi'nin sabkkpek zehirleyicisi, Adalet'in otuz liralk gardiyan ve dn gecenin amatrcelld, yedi ocuk babas zavall Kel Hasan bile, 'Kan, ierdeki pislikleritemizleyecek... ' diyor. Bir para kan... "

SON

Documents

Kemal-Tahir-Karılar-Koğuşu