Toch terughalen?Reshoring geeft kansen 34

Reshoringbehoud van het stempel

Metaalverwerker Esteq brengt schip Aluqa op de markt

Honderd procent Dutch design

JA

AR

GA

NG

12

- O

KT

OB

ER

20

15

KENNISMAGAZINE VOOR DE INDUSTRIËLE MARKT

Samen kunnen we de maakindustrie in Nederland houden

M

ADE IN

Holland

VOORWOORDDe wereld is een dorp geworden. En in onze global village

(een term die overigens stamt uit de jaren ’60) communiceren we

altijd en realtime, is informatie vrij toegankelijk, vallen grenzen

weg en zijn historische toetredingsdrempels voor markten

verdwenen. Daarom raakt deze globalisering iedereen en biedt alle

problemen én kansen van wereldwijde concurrentie. onverminderd voort. Reshoring betekent in de praktijk dan ook

winst pakken op vlakken waar dat bij offshoring niet mogelijk

bleek. In een thuiswedstrijd moeten we dus scoren via slim

combinatievoetbal en verbinden we de beste netwerken door te

automatiseren, robotiseren en lean te organiseren.

In deze Signaal over reshoring vindt u voorbeelden van

deze combinaties waarbij begrip van klanteisen, snelle

productlevenscycli, een korte time to market en leverbetrouw­

baarheid centraal staan. Daarbij worden (keten­)processen

met frisse blik bezien. Nick Simonis van Vekon doet dat. Hij

reduceert verspilling en verkort doorlooptijden voor klanten

door modulair te bouwen. Investeringen in volautomatische

machines, integratie van software en logistieke ketenintegratie

(met klanten en itsme) completeren het plaatje.

PIA Service biedt industriële klanten de maximale opbrengst

van hun productielijnen. Dat wordt mogelijk gemaakt door het

op elkaar ingespeelde netwerk van engineering, paneelbouw,

machinebouw en industriële eindgebruikers. Daarbij natuurlijk

ondersteund door itsme, met betrouwbare levering van

producten én diensten, zoals technische helpdesksupport en

training industriële automatisering. Voor PIA Service traden we

zelfs op als huwelijksmakelaar, een prachtige vorm van Making

You Succeed…

Henk Oude Brunink

Onder druk van deze concurrentie, kozen bedrijven voor

offshoring. Ze verplaatsten hun bedrijfsprocessen naar het

buitenland, voornamelijk vanwege beschikbaarheid en lagere

kosten van geschoold personeel. Dat ging natuurlijk vaak

goed, maar lang niet altijd. Vooral omdat personeelskosten

slechts een deel van het totale plaatje zijn. Lokale wetgeving,

tegenvallende kwaliteit en productiviteit en benodigde

management­inspanningen vormen hardnekkige hindernissen

bij offshoring.

En als dat tegenvalt, is het niet verrassend dat reshoring ­ heel

toepasselijk als golfbeweging ­ trending is. Maar in eigen huis

is ook niet alles koek en ei, want de redenen voor offshoring

zijn niet verdwenen: thuis zijn we ook van alle markten thuis

en concurreren onze wereldwijde buren in de global village

34Toch terughalen?

Reshoring geeft kansen

004

010 Metaalverwerker Esteq brengt

schip Aluqa op de marktHonderd procent Dutch design

Samen kunnen we de maakindustrie in Nederland houden

006

Toch terughalen? Reshoring geeft kansen

Samen kunnen we de maakindustrie in Nederland houden

Samen sterk voor kwaliteit

Metaalverwerker Esteq brengt schip Aluqa op de marktHonderd procent Dutch design

Eupen kabel voor missies Defensie

Cursussen Industrial Automation

Cursusnieuws

004

006

008

010

012

014

016

017

018

019

020

022

023

Relux trainingsprogramma najaar 2015

Kennis van productie

Efficiënt produceren met innovatieve automatiseringsoplossingen

Variabele speedstarters, de verbindende schakel tussen energie-efficiëntie, kosten en naleving van de regelgeving

Betrouwbaar RFID-signalen lezen in industriële processen

Duurzame EZ+ draadgoten

004

De wereld verandert in hoog tempo. Consumenten willen maatwerk, meer kwaliteit

en kortere levertijden. Door innovaties volgen nieuwe producten elkaar sneller op.

De time to market wordt steeds korter. Al deze veranderingen dwingen ondernemers

om nieuwe keuzes te maken. Is reshoring het antwoord?

Reshoring is het terughalen van productie

vanuit de lagelonenlanden naar Nederland.

Een trend die in de VS is gestart en nu ook

in Nederland steeds meer zichtbaar wordt.

Wat zijn redenen voor reshoring? Wanneer is

het succesvol? Signaal sprak met Jaap Docter,

directeur dienstverlening, en Alize de Snoo,

senior adviseur ondernemersondersteuning,

beiden van de Kamer van Koophandel.

Maakindustrie staat voor de keuze

Reshoring is een actueel onderwerp dat bij

veel bedrijven op de agenda staat. Dat blijkt

uit onderzoek van de Kamer van Koophandel

onder 1500 ondernemers. Een op de zeven

kleinere bedrijven (tot vijftig medewerkers)

denkt na over reshoring. Bij de grotere

bedrijven is dat zelfs een op de vier bedrijven.

“Bij de Kamer van Koophandel trekken we

het begrip reshoring graag wat breder”,

zegt Jaap Docter. “Naast productie terughalen

naar Nederland is het ook het bewust blijven

produceren in Nederland. Veel bedrijven in de

maakindustrie komen vroeg of laat voor de

keuze te staan: houden we de productie hier,

gaan we verplaatsen naar lagelonenlanden,

of halen we deze juist weer terug. Het is

belangrijk om weloverwogen een beslissing

te nemen.”

Meer dan alleen loonkosten

Het lijkt een simpel rekensommetje: vergelijk

de loonkosten in Nederland en het lagelonen­

land met elkaar en je weet wat de beste plek

is om te produceren. Toch spelen er veel meer

Toch terughalen? Reshoring geeft kansen

"Een op de zeven kleinere bedrijven (tot vijftig medewerkers) denkt na over reshoring. Bij de grotere

bedrijven is dat zelfs een op de vier bedrijven."

EFFICIËNTPRODUCEREN

Alize de Snoo en Jaap Docter

005

factoren een rol dan alleen kosten. Docter:

“Het gaat ook om efficiënt produceren en

meer flexibiliteit. Als de productie dichtbij

plaatsvindt, heeft de ondernemer meer

directe invloed. En dan hebben we het

nog niet over taal­ en cultuurverschillen,

hoge reis­ en transportkosten of onstabiele

politieke situaties. Reshoring betekent ook

dat je moet kijken naar de inrichting van je

eigen productieproces. Efficiënt produceren

is belangrijk. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld

het robotiseren van de bedrijfsprocessen.”

Welke rol speelt de Kamer van Koophandel?

De Kamer van Koophandel wil ondernemers

helpen en ondersteunen bij het maken van

een zorgvuldige afweging. Dat doet zij door

onder andere een gratis Reshoring Potentieel

Scan aan te bieden. Ondernemers kunnen op

de website van de Kamer van Koophandel een

vragenlijst met 34 vragen invullen. Zij krijgen

na afloop een advies over de vraag welke

strategie (offshoring of reshoring) het meest

kansrijk lijkt. Alize de Snoo: “Een belangrijk

doel van deze scan is om ondernemers

bewust te maken en te helpen bij hun keuze.

Alle factoren die van belang zijn zitten in

deze scan: de marktpositie van het bedrijf

en toekomstige succesfactoren, het product

en het productieproces, de wensen van

de ondernemer voor het productieland en

natuurlijk de kosten.”

Verbinding met kennisinstituten

en andere ondernemers

De Snoo: “We brengen ondernemers ook

in contact met kennisinstituten. Zo werken

we samen met TU Delft. Zij startten het

project ‘Factory in a day’. Dit is gericht op

laagdrempelige en flexibele robotisering

in het MKB. Ondernemers kunnen daar

ondersteuning krijgen, onder meer via een

quick scan en workshops.” Ook de Universiteit

Maastricht heeft een methode opgezet

die ondernemers kan helpen: ‘Herontwerp

bedrijfsprocessen’. De Snoo legt uit: “Vaak

is er binnen een bedrijf nog veel winst te

behalen door complexe en eenvoudige taken

te scheiden. De functies met eenvoudige taken

kunnen beter worden ingevuld door goed­

koper personeel, bijvoorbeeld de doelgroepen

van de Participatiewet. De functies met

complexe taken zijn aantrekkelijker voor

gekwalificeerd technisch personeel. Nuttige

informatie voor ondernemers. Reshoring

betekent namelijk vaak ook het anders

organiseren van de organisatie.”

Docter vult aan: “Daarnaast willen we

Nederlandse bedrijven ook zo veel mogelijk

met elkaar verbinden, zodat ze van elkaar

leren. Een mooi voorbeeld is de Dag van de

Innovatie op 1 oktober. Op vijf locaties door

het hele land presenteerden ondernemers

hun innovatieve ideeën aan elkaar. Een groot

succes. Juist door te luisteren naar collega’s in

andere branches kun je veel leren.”

Kostenberekening

De Universiteit Tilburg ontwikkelde een

model waarmee de kosten van wel of niet

uitbesteden van productie grondig kunnen

worden doorgerekend: de Reshoringtool.

Deze tool ondersteunt kleine en middelgrote

bedrijven bij het inschatten van de kosten van

het al dan niet outsourcen of terughalen van de

productie. Niet alleen de ‘harde’ kosten, zoals

die van arbeid, transport, verzekeringspremies

en reizen naar het buitenland, worden daarbij

meegenomen, maar ook de verborgen kosten.

Bij verborgen kosten gaat het bijvoorbeeld

om het risico om gekopieerd te worden en

het verlies van omzet dat daarmee gepaard

gaat. De kostenposten zijn in kaart gebracht

op basis van wetenschappelijk onderzoek en

ervaringen van ondernemers.

Is reshoring een trend of toch een hype?

Beide tafelgasten zijn duidelijk: “Het is zeker

geen hype”, zegt De Snoo. “De veranderingen

die we in de markt zien, zijn structureel.

Time to market wordt steeds korter,

maatwerk en flexibiliteit worden belangrijker

naast betere kwaliteit en betrouwbaarheid

van het product. De markt dwingt de

maakindustrie om na te denken over de

beste plaats van produceren. Belangrijk is dat

bedrijven een duidelijke visie hebben; een

strategie voor de toekomst. Dan kunnen ze

een afgewogen beslissing nemen.” Docter:

“De Kamer van Koophandel gaat voor een

sterke Nederlandse economie en succesvolle

ondernemers. Het is dus belangrijk dat

bedrijven een goed afgewogen keuze maken,

gebaseerd op goede argumenten. Reshoring

geeft de Nederlandse maakindustrie kansen!”

"Belangrijk is dat bedrijven een duidelijke visie hebben; een strategie voor de toekomst. Dan kunnen ze een afgewogen beslissing nemen."

Meer weten?

www.kvk.nl/advies-en-informatie/

innoveren/reshoring

www.kvk.nl/scans/

reshoring-potentieel-scan

www.factory-in-a-day.eu

www.reshoringtool.nl

006

“Als alle partners in de keten optimaal samenwerken, kunnen we in Nederland de

strijd met de lagelonenlanden winnen.” Dat stelt Nick Simonis, directeur van Vekon

Technische Assemblage in Made. Signaal sprak met deze gedreven ondernemer.

Nick Simonis staat samen met compagnon

Judith Vermeulen aan het hoofd van

Vekon. Het bedrijf is gespecialiseerd in het

ontwikkelen, samenstellen en uit voorraad

leveren van besturingskasten en –systemen,

zowel seriematig als op projectbasis.

Klanten zijn voornamelijk machinebouwers

in verschillende sectoren zoals industrie,

transport, maritiem en offshore.

Meer dan alleen kasten bouwen

Nick vertelt hoe Vekon zich onderscheidt:

“We maken het productieproces van onze

klant efficiënter; we ontzorgen de klant in

inkoop en productieplanning. We kijken naar

de slimste manier om systemen modulair te

bouwen. Hierdoor reduceren we verspilling en

verkorten we de doorlooptijd.” Nick geeft een

voorbeeld: “Voor een grote machinebouwer,

hebben wij hier in Made altijd kasten op

voorraad staan. Zodra de voorraad bij die klant

onder een bepaald minimum komt, kunnen

wij binnen één dag leveren. Dat kan alleen als

we optimaal samenwerken met onze partners

in de keten.”

Beloftes aan de klant waarmaken

Een van die partners is ES Elektro. Han Elsen,

Accountmanager ES Elektro Breda: “We

werken al tientallen jaren samen met Vekon.

We leveren logistiek maatwerk, bijvoorbeeld

kitting. Per kast bundelen wij de materialen,

we zorgen ervoor dat er altijd voldoende sets

op voorraad zijn. Vekon kan erop rekenen

dat het werk niet stil komt te liggen en kan

de belofte aan de klant altijd waarmaken.

Samen met de fabrikanten kijken we ook naar

de componentkeuze en geven advies. Als de

kasten worden geredesigned, worden wij om

die reden al in een vroeg stadium betrokken.”

Nick knikt: “Dat ik op itsme kan vertrouwen is

heel belangrijk voor ons proces. Want wat ik

aan de voorkant in de markt zet, moet ik aan

de achterkant wel kunnen borgen. itsme helpt

daarbij.”

Toegevoegde waarde brengen in de keten

In de keten van fabrikant, distributeur,

paneelbouwer, OEM’er en eindgebruiker biedt

Vekon toegevoegde waarde door het leveren

van productie­efficiency en kwaliteit. Het

bedrijf investeerde in automatisering van de

eigen processen. Nick: “Begin dit jaar schaften

we EPLAN Pro Panel aan. Met deze software

zetten we een stap naar meer kennis en kunnen

we onze productie beter aansturen. Daarnaast

kochten we een nieuwe machine: de Perforex

BC1007HS van Kiesling. Hiermee kunnen we

volautomatisch al het plaatmateriaal boren,

tappen, frezen, graveren en ontbramen. Het

verbetert de kwaliteit van het werk aanzienlijk

en versnelt het productieproces.”

Samen kunnen we de maakindustrie in Nederland houden

"Wat ik aan de voorkant in de markt zet, moet ik aan de achterkant wel kunnen borgen."

007

De juiste man op de juiste plek

Nick neemt ons mee naar de machine en

laat zien wat de mogelijkheden zijn. “We

zijn nog aan het kijken op welke manier we

de machine het beste kunnen inzetten”,

legt hij uit. “Gebruiken we hem alleen voor

projecten of gaan we hiermee ook seriematige

toepassingen en dus sterk repeterend werk

doen? Dat heeft namelijk gevolgen voor de

inzet van personeel. Ook dat speelt een rol

bij reshoring: de juiste mensen op de juiste

plek zetten. Laat bijvoorbeeld hoogopgeleid

personeel geen eenvoudig werk doen. Maak

slim gebruik van je mensen. Zeker in deze tijd

waarbij we te maken hebben met vergrijzing

en een tekort aan hooggeschoold technisch

personeel is dit een aandachtspunt.”

Als we verder door de productiehal van

Vekon lopen, valt het op hoe goed alles

georganiseerd is. “We werken op een zo lean

mogelijke manier. Ook dat is Smart Industry.

We richten productieprocessen efficiënter,

flexibeler, duurzamer en meer op maat in. We

kunnen hierdoor het verschil bieden. Door

onze toegevoegde waarde is productie in

lagelonenlanden niet interessant voor onze

klanten.”

Made in China

“Kijk, dit is nou een mooi voorbeeld van het

verschil van productie in China en hier”, zegt

Nick, terwijl we stoppen bij een werkstation

waar aan een groot besturingspaneel wordt

gewerkt. “Dit paneel is gebouwd in China.

Het is bestemd voor de Amerikaanse markt en

moet daarom aan specifieke eisen voldoen.

De klant vroeg ons om hier de laatste hand

aan te leggen. Toen we de kast openmaakten,

bleek er heel veel niet te kloppen. In overleg

met de klant hebben we toen besloten het hele

paneel opnieuw te bouwen vanwege kwaliteit

en doorlooptijd. Dat brengt uiteraard extra

kosten met zich mee. Dit soort ervaringen

zorgen ervoor dat klanten productie weer

gaan terughalen. En terecht.”

‘Do business with people who believe

what you believe.’

“De toekomst? We ervaren steeds vaker

dat er van iedere ketenpartner meer wordt

verwacht, op het gebied van kennis of service

bijvoorbeeld. Bij Vekon spelen we op deze trend

in. Met de nieuwe software kunnen we beter

samenwerken met engineers. En als we in de

ontwerpfase al mee kunnen denken, kunnen

we de ook de assemblage efficiënter inrichten.

Verdere automatisering van de productie gaat

een steeds grotere rol spelen. Daarnaast zal

er meer aandacht komen voor de inzet van

het personeel. Laaggeschoold werk wordt

gescheiden van hooggeschoold werk. Maar

het belangrijkste vind ik de samenwerking

met de partners in de keten. Want we kunnen

samen het verschil maken. Vekon wil daarom

samenwerken met gelijkgestemde partners

die bereid zijn om te delen en te geven.

‘Do business with people who believe what

you believe’, dat is een motto waar ik mij van

harte bij aan kan sluiten.”

www.vekon.nl

Door onze toegevoegde waarde is productie in lagelonenlanden niet interessant voor onze klanten

v.l.n.r.: Judith Vermeulen, Han Elsen en Nick Simonis bij de nieuwe machine

008

“Wist je dat we eigenlijk gekoppeld zijn door ES Elektro?” lacht

Dick Hoekstra, commercieel directeur en voormalig eigenaar van

Add Controls. “De vestigingsmanager van ES Elektro Groningen zei:

‘Jullie zouden elkaar goed aanvullen, drink eens een kop koffie met

elkaar!’ Dat hebben we gedaan. Al tijdens het eerste gesprek was

het duidelijk dat het klikte. Niet alleen tussen John en mij, maar ook

tussen onze vrouwen Carin en Mona, die ook in het managementteam

zitten. Add Controls was vooral actief in de paneelbouw en zocht meer

expertise in engineering. Bij PIA Service was dat net andersom,

zij zochten naar meer capaciteit in paneelbouw. Daarbij was ik ook op

zoek naar iemand die het bedrijf kon overnemen, zodat ik over een paar

jaar rustig met pensioen kan gaan. In John had ik meteen vertrouwen.”

Alle disciplines in huis

John de Krijger, algemeen directeur en eigenaar van PIA Service, knikt:

“Het besef dat we elkaar kunnen versterken, was er meteen. Toch zijn we

niet overhaast aan de slag gegaan. Samen hebben we de fusie nauwkeurig

voorbereid. Een stip op de horizon gezet en onze visie altijd samen

met het hele managementteam naar alle medewerkers uitgedragen.

We kunnen nu wel zeggen dat het bedrijf staat waar we willen.

We hebben, met 23 medewerkers, alle disciplines in huis: engineering,

software afdeling, hardwareafdeling, paneel bouw en assemblage.

We zijn NEN­, VCA­, ISO­ en EPLAN­gecertificeerd. Door onze huidige

bedrijfsomvang worden we als serieuze partner gezien.”

Een jaar geleden fuseerden de industriële

automatiseerders PIA Service en Add

Controls. Onder de naam PIA Service BV

is het bedrijf in Joure nu klaar voor de

toekomst. Hun missie? Kwaliteit in de

branche borgen en zichtbaar maken om zo

de paneelbouw in Nederland te versterken.

Samen sterk voor kwaliteitvlnr: John de Krijger, Dick Hoekstra, Arnoud de Jong, Lennart Hamming

009

Van het eerste idee tot de ingebruikname van de machine

PIA Service ontwerpt en levert industriële besturingssystemen aan

machinebouwers en de industriële eindgebruikers. Het bedrijf wil

daarbij vooral ook ontzorgen. “Niet enkel de besturing leveren, maar

de volledige installatie verzorgen en begeleiden. Dat is waarin we ons

onderscheiden van andere bedrijven”, zegt John. “Onze industrieklanten

zijn vooral geïnteresseerd in de output van hun investering: de

opbrengst van de productielijn. Ze leggen de vraag bij ons neer en wij

verzorgen de rest. Van eerste idee tot en met oplevering, instructie en

inbedrijfstelling van de lijn. We begeleiden het hele project tot een goed

einde. Daarnaast werken we veel voor de grote OEM’ers.”

De concurrentieslag met de lagelonenlanden

Volgens John en Dick is automatisering en optimalisatie van processen

een voorwaarde om de productie en bouw van panelen in Nederland

te houden. Dick: “In Nederland onderscheiden we ons door kennis,

techniek, kwaliteit en innovatie. Allemaal sterke punten waarmee

we de concurrentieslag met de lagelonenlanden zeker aankunnen.

Een voorwaarde is wel dat we zichtbaar en meetbaar toegevoegde

waarde bieden. Het is onze missie om de machinebouwers in heel

Nederland wakker te schudden. Ze zijn verantwoordelijk voor de

installatie en moeten voldoen aan alle eisen en normen. Een goede

machine geeft minder faalkosten en verhoogt de veiligheid. Dat is

een belangrijke toegevoegde waarde. De onderscheidende kwaliteit

die we in Nederland bieden moet zichtbaar zijn. We zijn dan ook sterk

voorstander van een kwaliteitskeurmerk in de branche en willen hierin

een voortrekkersrol spelen.”

De toekomst?

De komende twee jaar staat voor PIA Service in het teken van meer

naamsbekendheid, procesoptimalisatie en verdere uitbreiding van

de engineering. John: “We willen meer kennis in huis halen. De

panelenbouw wordt steeds verder geautomatiseerd. Qua kennis

moeten we bijblijven en vooroplopen. We doen daarom veel aan het

intern opleiden van onze mensen. We tekenen bijvoorbeeld al in 3D,

zo kunnen we het eindproduct op scherm visualiseren nog voordat we

gaan bouwen. Prettig voor de klant, maar het helpt ons ook in onze eigen

efficiencyslag. Het geeft minder kans op fouten. Vanuit EPLAN gaan we

een aantal van onze machines automatisch aansturen. De volgende stap

is robotisering. Ook daar kijken we al met een schuin oog naar. Door het

leveren van kwaliteit en een slimme en efficiënte bedrijfsvoering kunnen

we ons blijven onderscheiden van de rest van de wereld.”

"In Nederland onderscheiden we ons door kennis, techniek, kwaliteit en innovatie."

"De volgende stap is robotisering. Ook daar kijken we al met een schuin oog naar."

De samenwerking met ES Elektro

Arnoud de Jong, Vertegenwoordiger ES Elektro Groningen:

“ES Elektro denkt graag mee bij de projecten en de optimalisatie

van de processen van PIA Service. Zo doen we suggesties

waarmee de interne processen efficiënter kunnen verlopen.

Dat gaat van verwerving tot verwerking van de materialen, maar

ook de afwikkeling van administratieve zaken. Zo ontwikkelen

we een koppeling tussen de systemen van PIA en van ES Elektro.

Doel: de integrale kostprijs reduceren tot een optimaal minimum.

Ook leveren we veel op maat, bijvoorbeeld door projectmatige

leveringen, denk bijvoorbeeld aan kitting. Zo sluiten behoefte en

beschikbaarheid naadloos op elkaar aan.”

Lennart Hamming werkt op de binnen dienst van ES Elektro.

Hij heeft dagelijks contact met de engineers van PIA Service.

“Zij bellen mij met vragen over levertijden, prijzen, technische

zaken. Het is een heel plezierig en no-nonsense contact. We weten

precies wat we aan elkaar hebben.”

John de Krijger, PIA Service: “ES Elektro is veel meer dan een

leverancier. Het is een waardevolle partner waar we zeer prettig

mee samenwerken. Ze denken mee, doen suggesties om zaken te

verbeteren en ons bedrijf succesvoller te maken. Daarnaast hebben

ze een belangrijke signaleringsfunctie in de markt. Ze wijzen ons

op kansen waardoor wij projecten kunnen binnenhalen. Ze kijken

verder dan alleen eigen gewin. We versterken elkaar.”

010

Je verwacht het niet: een metaalverwerkend bedrijf dat een exclusieve en zeer

luxe boot op de markt brengt. Esteq deed het. De Aluqa is dit jaar een van de

meest opvallende nieuwkomers in botenland. En… made in Holland!

Esteq is een allround metaalverwerkend bedrijf

in Twello. Het bedrijf met 17 medewerkers

is gespecialiseerd in metaalbewerking en

reparaties, maar ook in het vervaardigen van

complexe installaties voor machinebouw,

offshore en zware industrie. Hoe komt een

metaalspecialist in de wereld van exclusieve

motorboten terecht? “Het was altijd al mijn

wens om een eigen product op de markt te

brengen”, zegt Karl Haagen, directeur Esteq

BV. “Ook voor de continuïteit en ontwikkeling

binnen het bedrijf. Mijn persoonlijke interesse

voor de watersport bracht me al snel op het

idee om een aluminium boot te ontwerpen

en te bouwen. Een prachtige uitdaging die

de hele organisatie raakt: van het tekenen

tot het afwerken. We zijn vaak als partner

betrokken bij het ontwikkelen van producten

voor anderen, nu doen we het helemaal voor

onszelf.”

Spin-off naar de rest van het bedrijf

Eén ding stond voor Karl vast: het moest

een exclusief schip worden, gemaakt van

kwaliteitsmaterialen en met een zeer

hoogwaardige afwerking. Een varend visite­

kaartje voor het vakmanschap van Esteq.

“In mei 2014 zijn we gestart met tekenen

en een jaar later lag de Aluqa in het water.

Een tender van 8,5 meter. Geheel vervaardigd

uit aluminium. De passie voor watersport én

de kennis van metaalbewerking komen samen

in dit schip. We zien nu al dat het een spin­

off heeft naar de rest van ons bedrijf. Andere

botenbouwers zien wat wij op het gebied van

metaalbewerking kunnen. De eerste orders uit

die branche zijn inmiddels binnen.”

Samenwerking met partners

Bij het ontwerp en de bouw van de Aluqa

schakelde Esteq een aantal partners in.

“We zijn heel goed in metaalbewerking,

maar we kwamen ook zaken tegen waar we

minder ervaring mee hadden. Elektronica

bijvoorbeeld. De tafel in de Aluqa moest met

één druk op de knop elektrisch verstelbaar

zijn, zodat de rondzit snel omgetoverd kon

worden tot loungebank. We wisten niet goed

hoe we dat in de praktijk moesten aanpakken.

Iemand tipte mij om met die vraag contact op

te nemen met ES Elektro.”

Ingebouwde sensoren regelen de positie

van de tafel

Bart van der Ploeg, Vertegenwoordiger ES

Elektro, kan zich dat eerste telefoontje nog

goed herinneren. “Ik was meteen nieuwsgierig.

Voor ons is dit ook een bijzonder project.

Zo vaak werken we niet mee aan de bouw van

een luxe schip. Ik ben bij Karl langsgegaan om te

horen en zien welke problemen hij ondervond.

Metaalverwerker Esteq brengt schip Aluqa op de markt

Honderd procent Dutch design

"De passie voor watersport én de kennis van metaalbewerking komen samen in dit schip."

vlnr: Erwin van Zeelt, Karl Haagen,

Bart van der Ploeg, Eelco Jaegers

011

Nadat we samen ideeën hebben uitge­

wisseld, werd de oplossing duidelijk: de

tafel kon gepositioneerd worden met de

hulp van sensoren. Daarnaast moest de tafel

ook aangestuurd worden om in hoogte

te bewegen; hierin heeft onze afdeling

Industrial Automation een advies gegeven.

Niet alleen het bewegen en positioneren van

de tafel was een issue, maar ook de veilig­

heid moest gewaarborgd worden. Om die

reden heb ik leverancier Leuze electronic

erbij gehaald. Eelco Jaegers, Accountmanager

Leuze electronic: “De tafel op het schip gaat

elektronisch omlaag en omhoog. Sensoren

bepalen de juiste positie van de tafel zodat

deze vergrendeld kan worden. Die sensoren

moesten aan een aantal specifieke eisen

voldoen: ze moesten tegen water en zout

kunnen en een speciale inbouwmaat hebben.

Het bleek dat een van onze standaardsensoren

aan alle eisen voldeed. Deze sensoren zijn altijd

op voorraad en dus snel te leveren in het geval

van storing of schade. Ook dat is een voordeel.”

Beter dan verwacht

De Aluqa is inmiddels geïntroduceerd. Hoe is

het schip ontvangen? Erwin van Zeelt, Sales &

Marketing Aluqa: “We zijn een nieuwkomer in

de branche. We denken op een andere nieuwe

manier over bepaalde oplossingen. Dat valt

op. De reacties op de Aluqa waren lovend.

We zijn zelfs genomineerd voor motorboot

van het jaar 2016. Trots? Ja, met uitroeptekens!”

Tevreden

Erwin vervolgt: “Het hele verhaal moet klop­

pen. De boot, de website, de beursstand.

Alles moet dezelfde energie hebben. Daar

zijn we volgens mij prima in geslaagd. Dat het

direct zo’n succes zou zijn, durfden we niet

te dromen. Onze overtuiging: als je iets met

passie, aandacht en vakmanschap maakt en

de juiste partners erbij zoekt, dan ontstaan

er mooie kansen.” Ook die partners zijn blij

met het succes van de Aluqa. Bart: “Het is

inderdaad mooi dat wij als ES Elektro samen met

Leuze electronic een waardevolle bijdrage kon­

den leveren. En inmiddels doet Esteq ook zaken

met ons zusterbedrijf Hoogland­Mennens. Dus

de samenwerking met itsme krijgt een vervolg.”

Dutch design in optima forma

De eerste proefvaarten zijn aangevraagd.

Karl hoopt op de verkoop van ongeveer vijf

à zes boten per jaar. De schepen worden

helemaal klantspecifiek gemaakt. De koper

kan zelf wensen inbrengen en keuzes maken.

Karl: “We bouwen ieder schip hier in onze

werkplaats in Twello. We besteden geen

werkzaamheden uit aan lagelonenlanden en

halen daar ook geen onderdelen vandaan. In

Nederland is veel kennis, expertise en kwaliteit

aanwezig. Dit is een compleet Nederlands

product.”

"Als je iets met passie, aandacht en vakmanschap maakt en de juiste partners erbij zoekt, dan ontstaan er mooie kansen."

metaal & techniek

012

We spreken met kapitein ing. Toon Jansen. Hij is werkzaam als

Vakgroephoofd Energietechniek bij de landmacht. Bij buitenlandse

missies is zijn vak groep mede verantwoordelijk voor het ontwerp,

het programma van eisen, opbouw, onderhoud en het opbreken van het

kamp. Vorig jaar nog werd hij uitgezonden naar Mali. Daar was hij project­

leider van de opbouw van kamp Castor. Hij vertelt dat de opbouw van

een kamp in een sneltreinvaart geregeld moet worden. “Soms hebben we

maar anderhalve maand de tijd. Ontwerpen, materialen inkopen, transport

regelen én opbouwen. Gelukkig kunnen we in veel gevallen aanhaken bij

coalitiepartners die al ter plekke zijn en mogen we tijdelijk gebruikmaken

van hun faciliteiten. In Mali waren dat bijvoorbeeld de Fransen.”

Logistieke uitdaging

De snelheid van leveren en de hoeveelheid materiaal vragen heel wat

van leveranciers en distributeurs. “Dat klopt”, knikt Jansen. “Het is

een logistieke uitdaging voor alle partijen. De organisatie is erg strak.

Als er een transport gepland staat op een bepaalde tijd, dan vertrekt het

ook stipt. We kunnen niet wachten. Naast eisen aan leveringstijden zijn

er speciale voorschriften voor formaat en verpakking. De kabelhaspels

mogen bijvoorbeeld niet te zwaar zijn; ze worden namelijk ook in

helikopters vervoerd.”

Defensie sloot voor de levering van kabel een raamovereenkomst

met ES Elektro af. Mathieu Wielens, Vertegenwoordiger ES Elektro, is

contactpersoon voor de krijgsmacht. “De eisen die Defensie stelt, zijn

leidend voor ons”, zegt hij. “Daar houden we ons aan. Kabelwerk Eupen

is al jarenlang een betrouwbare partner. Zij begrijpen welke belangen

er spelen. Op een bepaalde tijd en manier aanleveren is hierdoor geen

probleem. Samen krijgen we het iedere keer voor elkaar.” Jasper van

Beusekom, Verkoopleider Nederland bij Kabelwerk Eupen, vult aan:

“We zorgen er met ES Elektro voor dat er voldoende kabel op voorraad is,

zodat we snel kunnen schakelen als de vraag van Defensie komt. De kabel

die gebruikt wordt voor de missies is overigens een uitstekende keuze.

Deze kan een hogere belasting aan dan de gemiddelde kabel.”

Zeventig procent van het vermogen gaat naar koeling

Elektriciteit is een van de eerste zaken die bij de opbouw van een

kamp geregeld worden. Kapitein Jansen vertelt hoe: “In Mali werken

we met een aantal centrale powerplants die bestaan uit vijf tot

zeven aggregaten. Deze schakelen automatisch op en af, afhankelijk

van de vraag naar stroom. Het kamp is opgebouwd uit containers.

Zo’n zeventig procent van het vermogen gaat naar koeling van deze

containers. In vierenveertig containers wordt geslapen. Ook de keuken

De Nederlandse krijgsmacht levert een bijdrage

aan tal van missies over de hele wereld.

Wanneer een missie groen licht krijgt, moet er

vaak vanuit het niets een volledig kamp worden

opgebouwd. Onder zware omstandigheden.

Materiaalkeuze speelt een belangrijke rol.

Ook als het gaat om de bekabeling.

Eupen kabel voor missies Defensie Geschikt Ongeschikt

vlnr: Mathieu Wielens, Toon Jansen, Jasper van Beusekom

013

is een grootverbruiker, alles werkt daar elektrisch. Er zijn vijftien koel­

vriescontainers voor voedsel. En natuurlijk hebben we stroom nodig

voor verlichting, onderhoud en beveiliging.”

Geschikt voor extreme omstandigheden

Defensie maakt hiervoor gebruik van de Eucaflex Plus­kabel van

Eupen. Deze neopreenkabel is een soepele rubberkabel, geschikt voor

industriële en zware mechanische toepassingen. Waterdicht tot 50

meter en zelfs tot 10 meter in chemisch verontreinigd water. Met goede

buigeigenschappen, bestand tegen slijtage, inscheuren en druk, uv en

ozon. Eigenschappen die in Mali onmisbaar zijn. “De omstandigheden

zijn extreem”, vertelt Jansen. “Neem de temperatuur; die is ’s nachts rond

de 30 ˚C en kan overdag oplopen tot ver boven de 50 ˚C. We graven

de kabels niet in, maar dekken ze alleen af. Ze moeten dus echt tegen

deze extreme temperaturen kunnen. Deze kabel houdt het uitstekend.

We zien geen uitdroging of scheurtjes.”

Energie van de zon

Ook duurzaamheid speelt een steeds grotere rol bij de opbouw van

de kampen. “We maken gebruik van zonne­energie. In kamp Castor in

Mali staan acht gebouwen met zonnepanelen, hiermee besparen we

voor deze gebouwen ongeveer de helft aan energie. Belangrijk, want de

aggregaten verbruikten gemiddeld zeventig tot tachtig procent van alle

brandstof in het kamp. We kunnen nu de gevaarlijke brandstofkonvooien

verminderen. Bij een volgende missie zijn we van plan om zonneboilers

te plaatsen. Daarnaast ontwikkelden we vergaande maatregelen om

afvalwater zo veel mogelijk te zuiveren en te kunnen hergebruiken. Want

water is uiterst schaars in Mali.”

Als het kamp wordt opgebroken

Wat gebeurt er met de hele infrastructuur als de missie is afgelopen en

het kamp wordt opgebroken? Jansen: “We proberen zo veel mogelijk

mee terug te nemen, maar dat kan niet met alle materialen. De kabels

bijvoorbeeld: het is heel lastig om die terug op te rollen op een haspel.

Die laten we meestal achter of we dragen ze over aan de plaatselijke

bevolking. Deze kabel bevat geen schadelijke stoffen zoals lood en kwik,

dus hij belast het milieu minimaal. Ook met dat soort zaken houden

we rekening.”

Trots? Jansen denkt even na: “Als het kamp staat. We hebben dan met

een heel team samen keihard gewerkt. Maar het meest trots ben ik als

we daadwerkelijk iets kunnen betekenen voor de plaatselijke bevolking.

Want daar draait het uiteindelijk allemaal om.”

“We zijn als Defensie zeer tevreden over de samenwerking met

ES Elektro. Deze technisch distributeur is een zeer betrouwbare

partner die inspeelt op onze wensen en eisen. De omstandigheden

in Mali zijn zwaar. Ondanks dat hebben we met geen enkele kabel

problemen gehad. Ook de kabel van Eupen heeft zich in Mali

opnieuw bewezen. Er is voor ons geen reden om voor iets of iemand

anders te kiezen.” Kapitein ing. Toon Jansen.

In kamp Castor in Mali staan acht gebouwen met zonnepanelen,

hiermee besparen we voor deze gebouwen ongeveer de helft aan energie

Opbouw van het kamp

014

S7-PCS7PROProcesautomatisering

voor Gevorderden

S7-PCS7Systeemcursus

Procesautomatisering

PRAKTIJK-SILPraktijkdag 62061

(SIL) & PAScal

PRAKTIJK-PLPraktijkdag 13849-1

(PL) & PAScal

PILZ-MODULE 4Ontwerpen

besturingstechnischeveiligheidsmaatregelen

BASIS-SIL/PLBasisdag SIL/PL

Theorie

S7-SCLProgrammeren in Structured Text

S7-300/400

S7-PROG1Programmeren

S7-300/400

S7-GRAPHProgrammeren

S7-300/400

S5-SERVICEStoringzoeken en

inbedrijfnameSIMATIC S5

S7-PROG2Programmeren voor

gevorderdenS7-300/400

S7-SAFETYSafety met SIMATIC

S7-300/400Workshop

WinCC-FlexibleWinCC Flexible en

Windows CE panelen

S7-PROFINET PROFINET/ETHERNET

S7-300/400

S7-PROFIBUSPROFIBUS-DP en MPI

S7-300/400

S7-400HSIMATIC S7-400H

redundancy

TIA Portal UpdateUpdate STEP7 classic

S7-1200/300/400

S7-PCS7SERVServicescursus

Procesautomatisering

S7-PCS7OPEProcesautomatisering

voor operatoren

MODBUSConfiguratie en onderhoud van

Modbus koppelingen

OPC-UAOPC Unified Architecture

.NET-XMLVernieuwde

communicatie-technologieën

BASIS-AUTOMBasiskennisIndustriële

automatisering

INTRO-ROBOTICAIntroductiedag

Robotica

FREQ-VLTDanfoss VLT

WorkshopFrequentieregelaars

FREQ-G120MM400/G120

WorkshopFrequentieregelaars

S7-PCS7NETVoorbereidingscursusProcesautomatisering

PILZ-MODULE 3Ontwerpen

Veiligheidsmaatregelen

PILZ-MODULE 2RisicobeoordelingTheorie & Praktijk

PILZ-MODULE 1Procesflow

Machineveiligheid

MIT-GOT1000Mitsubishi GOT1000Panelen Workshop

TIA SCADA UPDATEUpdate from

WinCC SCADA V7 to TIA Portal WinCC

TIA PORTAL SCADAWinCC Professional

SCADA

TIA PORTAL SCLProgrammeren TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL PROGRAMProgrammeren TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL PANELSWinCC1

HMI Panels

S7-PRAKTIJKPraktijkcursusS7-300/400

CODESYS-2Programmeren volgens 61131-3 met CoDeSys

NIEUW

NIEUW

NIEUW

INTRO-SERVOWorkshop

Servo techniek

MIT-SYSTEEMSysteemcursus

Mitsubishi FX en System Q

FREQ-FC300Danfoss FC300

WorkshopFrequentieregelaars

FREQUENTIE-REGELAARS

PLC’S EN PANELS

BASISKENNISINDUSTRIËLE

AUTOMATISERING

SERVOTECHNIEK& ROBOTICA

BECKHOFFSysteemcursus

Beckhoff PLC enTwinCat software

S5-BASISBasis STEP5 en

SIMATIC S5

S7-BASISBasis STEP7 en

SIMATIC S7-300/400programmeurs monteurs NIEUW

SE-FREQ-ALTIVARSchneider ElectricAltivar Workshop

Frequentieregelaars

WinCC-SCADA2Gevorderden

WinCC SCADA

ATEX-IECExExplosieveiligheid

in praktijk

PROCES-VEILIGHEID

FREQ-MM4/G110MM400/G110

WorkshopFrequentieregelaars

FREQUENTIE-REGELAARS

S7-SERVICEStoringzoeken en

inbedrijfname S7-300/400

TIA PORTAL SERVICEStoringzoeken TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

NIEUW

MACHINEVEILIGHEIDPL & SIL

TIA PORTAL UPDATEUpdate STEP7 Classic

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL BasisBasiskennis TIAPS7-1200/1500 en

S7-300/400

NIEUW

MASTERCLASSMACHINEVEILIGHEID

SE-VIJEO-CITECTSchneider Electric

Vijeo Citect

SE-SOMACHINESchneider ElectricSomachine (OEM)

Basistraining

SE-VIJEO-DESIGNSchneider Electric

Vijeo DesignerHMI software

SE-UNITY BASICSchneider Electric

Unity Basis training

PLC’S & FREQUENTIE-REGELAARS

PLC’S &TWINCAT

SIMATICS7-300/400

weinig PLC ervaring

S7-SYSTEEMSysteemcursus

S7-300/400

WinCC-SCADABasiscursus

WinCC SCADAzie TIAP-SCADA-UPDATE

MIT-IQWORKSSysteemcursus

Mitsubishi iQ-WORKS

SIMATICS7-300/400

ruime PLC ervaring

SIMATICS7-1200/1500S7-300/400

ruime ervaring STEP7 v5

SIMATICS7-1200/1500S7-300/400

weinig ervaring STEP7 v5

SIMATIC-S5- 90/95/100U- 115/135/155U

CURSUSSEN INDUSTRIËLE AUTOMATISERINGCursussen SIEMENS STEP7 Classic V5 Cursussen Aandrijftechniek Diverse cursussen Industriële Automatisering

Cursussen SIEMENS TIA Portal CODESYS-1Inleiding in de PLC-

techniek met CoDeSys

CODESYS

NEN3140-BVNEN 3140

Bedrijfsvoering enherhalingscursus

NEN 3140

STBTSchakel- &

Besturingstechniek

NEN3140-VOPNEN 3140

Voldoend Onderricht Persoon LS

Cursussen Industrial

015

S7-PCS7PROProcesautomatisering

voor Gevorderden

S7-PCS7Systeemcursus

Procesautomatisering

PRAKTIJK-SILPraktijkdag 62061

(SIL) & PAScal

PRAKTIJK-PLPraktijkdag 13849-1

(PL) & PAScal

PILZ-MODULE 4Ontwerpen

besturingstechnischeveiligheidsmaatregelen

BASIS-SIL/PLBasisdag SIL/PL

Theorie

S7-SCLProgrammeren in Structured Text

S7-300/400

S7-PROG1Programmeren

S7-300/400

S7-GRAPHProgrammeren

S7-300/400

S5-SERVICEStoringzoeken en

inbedrijfnameSIMATIC S5

S7-PROG2Programmeren voor

gevorderdenS7-300/400

S7-SAFETYSafety met SIMATIC

S7-300/400Workshop

WinCC-FlexibleWinCC Flexible en

Windows CE panelen

S7-PROFINET PROFINET/ETHERNET

S7-300/400

S7-PROFIBUSPROFIBUS-DP en MPI

S7-300/400

S7-400HSIMATIC S7-400H

redundancy

TIA Portal UpdateUpdate STEP7 classic

S7-1200/300/400

S7-PCS7SERVServicescursus

Procesautomatisering

S7-PCS7OPEProcesautomatisering

voor operatoren

MODBUSConfiguratie en onderhoud van

Modbus koppelingen

OPC-UAOPC Unified Architecture

.NET-XMLVernieuwde

communicatie-technologieën

BASIS-AUTOMBasiskennisIndustriële

automatisering

INTRO-ROBOTICAIntroductiedag

Robotica

FREQ-VLTDanfoss VLT

WorkshopFrequentieregelaars

FREQ-G120MM400/G120

WorkshopFrequentieregelaars

S7-PCS7NETVoorbereidingscursusProcesautomatisering

PILZ-MODULE 3Ontwerpen

Veiligheidsmaatregelen

PILZ-MODULE 2RisicobeoordelingTheorie & Praktijk

PILZ-MODULE 1Procesflow

Machineveiligheid

MIT-GOT1000Mitsubishi GOT1000Panelen Workshop

TIA SCADA UPDATEUpdate from

WinCC SCADA V7 to TIA Portal WinCC

TIA PORTAL SCADAWinCC Professional

SCADA

TIA PORTAL SCLProgrammeren TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL PROGRAMProgrammeren TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL PANELSWinCC1

HMI Panels

S7-PRAKTIJKPraktijkcursusS7-300/400

CODESYS-2Programmeren volgens 61131-3 met CoDeSys

NIEUW

NIEUW

NIEUW

INTRO-SERVOWorkshop

Servo techniek

MIT-SYSTEEMSysteemcursus

Mitsubishi FX en System Q

FREQ-FC300Danfoss FC300

WorkshopFrequentieregelaars

FREQUENTIE-REGELAARS

PLC’S EN PANELS

BASISKENNISINDUSTRIËLE

AUTOMATISERING

SERVOTECHNIEK& ROBOTICA

BECKHOFFSysteemcursus

Beckhoff PLC enTwinCat software

S5-BASISBasis STEP5 en

SIMATIC S5

S7-BASISBasis STEP7 en

SIMATIC S7-300/400programmeurs monteurs NIEUW

SE-FREQ-ALTIVARSchneider ElectricAltivar Workshop

Frequentieregelaars

WinCC-SCADA2Gevorderden

WinCC SCADA

ATEX-IECExExplosieveiligheid

in praktijk

PROCES-VEILIGHEID

FREQ-MM4/G110MM400/G110

WorkshopFrequentieregelaars

FREQUENTIE-REGELAARS

S7-SERVICEStoringzoeken en

inbedrijfname S7-300/400

TIA PORTAL SERVICEStoringzoeken TIAP

S7-1200/1500 en S7-300/400

NIEUW

MACHINEVEILIGHEIDPL & SIL

TIA PORTAL UPDATEUpdate STEP7 Classic

S7-1200/1500 en S7-300/400

TIA PORTAL BasisBasiskennis TIAPS7-1200/1500 en

S7-300/400

NIEUW

MASTERCLASSMACHINEVEILIGHEID

SE-VIJEO-CITECTSchneider Electric

Vijeo Citect

SE-SOMACHINESchneider ElectricSomachine (OEM)

Basistraining

SE-VIJEO-DESIGNSchneider Electric

Vijeo DesignerHMI software

SE-UNITY BASICSchneider Electric

Unity Basis training

PLC’S & FREQUENTIE-REGELAARS

PLC’S &TWINCAT

SIMATICS7-300/400

weinig PLC ervaring

S7-SYSTEEMSysteemcursus

S7-300/400

WinCC-SCADABasiscursus

WinCC SCADAzie TIAP-SCADA-UPDATE

MIT-IQWORKSSysteemcursus

Mitsubishi iQ-WORKS

SIMATICS7-300/400

ruime PLC ervaring

SIMATICS7-1200/1500S7-300/400

ruime ervaring STEP7 v5

SIMATICS7-1200/1500S7-300/400

weinig ervaring STEP7 v5

SIMATIC-S5- 90/95/100U- 115/135/155U

CURSUSSEN INDUSTRIËLE AUTOMATISERINGCursussen SIEMENS STEP7 Classic V5 Cursussen Aandrijftechniek Diverse cursussen Industriële Automatisering

Cursussen SIEMENS TIA Portal CODESYS-1Inleiding in de PLC-

techniek met CoDeSys

CODESYS

NEN3140-BVNEN 3140

Bedrijfsvoering enherhalingscursus

NEN 3140

STBTSchakel- &

Besturingstechniek

NEN3140-VOPNEN 3140

Voldoend Onderricht Persoon LS

Automation

Alle prijzen zijn exclusief BTW - Een cursus dag duurt van 09.00 tot 16.00 uur

Voor de andere cursussen verwijzen wij u graag naar onze website: www.itsme.eu

Of scan de QR­code en ontdek welke cursussen itsme Industrial Automation u te bieden heeft!

016

Technische Workshop LOGO! Snelle Start

In deze workshop "LOGO! snelle start" leert

u alles over de LOGO! modules en kunt u

deze na afloop van deze workshop succesvol

programmeren en installeren. In de workshop

werkt u met de LOGO! 8.

Onderwerpen

• menustructuur LOGO!

• basis en speciale functies

• programmeren via LOGO! software V8.0

• configureren van het losse LOGO!

tekst display

• toepassen van analoge

rekenkundige functies

• parametreren van de PI­regelaar

Programma

In deze workshop worden de basis functies

van LOGO! behandeld.

Locatie ES Elektro Den Bosch

Datum: dinsdag 8 december 2015

09.00 uur tot 12.30 uur.

Technische Workshop LOGO! Advanced

In deze workshop "LOGO! advanced' leert u

alles over de mogelijkheden van de LOGO! 8

met ethernet aansluiting en kunt u na afloop

van de workshop succesvol alle extra mogelijk­

heden programmeren en toepassen.

Doelgroep

Gebruikers en programmeurs van LOGO!

logica modules die nog meer willen halen uit

hun LOGO! toepassing.

Onderwerpen

• overzicht LOGO! 8 hardware

• Programmeren LOGO! software V8.0

• opbouw ethernet­netwerk

• master/slave communicatie

• communicatiemodule CMR2020

• geïntegreerde webserver

• gegevens registratie (dataloggen)

• LOGO! koppelen aan een HMI Basic Panel

Programma

In de Advanced workshop worden alle nieuwe

mogelijkheden van de LOGO! 8 behandeld.

Locatie ES Elektro Den Bosch

Datum: dinsdag 8 december 2015

13.30 uur tot 17.00 uur

Cursus TIA Portal en HMI Panelen

In deze 2­daagse cursus WinCC TIA Portal en

HMI Panelen leert u de mogelijkheden van de

Siemens HMI panelen en de ontwikkelsoftware

WinCC Comfort onder TIA portal V13.

Naast het maken en aanpassen van schermen

voor Siemens HMI panelen leert u ook om te

gaan met het

• configureren van alarmen;

• loggen van tags;

• maken van trendings;

• maken van gebruikersaccounts;

• migreren van oudere HMI panelen en

vele andere onderwerpen.

Ook in deze cursus is er veel aandacht voor de

praktijkoefeningen.

Voor uitgebreide informatie verwijzen wij u naar

onze website:

www.itsme.eu/opleidingen/opleidingsschema

De eerstvolgende cursus is op 16 en 17 november

te Raamsdonksveer.

De cursus is inclusief lunch en Nederlandstalig

cursusboek welke als naslagwerk kan worden

gebruikt.

Cursusnieuws

017

RELUX Access

Indien u nog in een beginnend stadium bent met Relux of u wilt uw

kennis opfrissen, dan laten wij u zien hoe u efficiënt en moeiteloos

projecten kunt berekenen met ReluxPro en hoe u deze succesvol kunt

presenteren.

RELUX Interior I

Bent u reeds bekend met ReluxPro maar wilt u hier vertrouwder mee

raken? Met behulp van praktijkvoorbeelden die op de huidige normen

in lichtberekeningen voor binnen ruimtes worden gebaseerd, zult u

meer leren over de standaarden NEN EN 12464 en EN 1838 en hoe het

programma u ondersteunt.

RELUX Interior II

U bent bekend met ReluxPro en u wilt aantrekkelijke visualisaties en

projecten creëren met CAD­files. Wij gaan visualisaties creëren met

de Raytracing methode en laten u oefenen met de verschillende

mogelijkheden van importeren en exporteren.

RELUX Road & Exterior

Als u werkt met terrein­ en buitenverlichting en u adviseur voor

gemeentes of stedelijk beleid aangaande verlichting bent, zullen wij de

huidig geldende normen introduceren en zullen samen met u projecten

met ReluxPro creëren.

RELUX Daylight & Energy

Bent u een architect en op zoek naar een programma ten behoeve van

het optimaliseren van de toelating van daglicht of, bent u een engineer

die daglicht afhankelijke controles berekent en wordt er van u verwacht

de economische uitvoerbaarheid van installaties in te schatten?

Wij zullen u met de normen geschikt voor dat doel vertrouwd maken

en zullen noodzakelijke oplossingen die op voorbeelden worden

gebaseerd uitwerken.

RELUX Tunnel

Bent u een expert in het plannen van tunnel verlichting? We presenteren

u de nieuwste generatie software voor dit soort projecten. We zorgen

er voor dat u zorgvuldig vertrouwd raakt met de fundamenten van

ReluxPro, alvorens door te gaan om ons te concentreren op het maken

van lichtberekeningen van tunnel projecten.

Al onze trainingen vinden plaats in Raamsdonksveer, van 09.00 tot 16.00 uur. itsme Lighting

Technology kan ook klant specifieke Incompany trainingen ontwikkelen, deze kunnen in

overleg binnen uw bedrijf plaats vinden. Het volgen van de Relux Access training is vereist vóór

het volgen van één of meerdere van de overige Relux trainingen! Heeft u nog vragen of wilt u

meer informatie, dan kunt contact opnemen met onze helpdesk via relux@itsme.eu of per

telefoon +31 (0)76 578 28 14 of kijk op www.itsme.eu/opleidingen/lighting.

Module Cursus Dagen Prijs Locatie Datum

RELUX Interior I 1 € 445,00 Raamsdonksveer 26/11/2015

RELUX Interior II & Upgrade 1 € 445,00 Raamsdonksveer 27/11/2015

RELUX Daylight & Energy 1 € 445,00 Raamsdonksveer 11/12/2015

RELUX Tunnel 1 Alleen op aanvraag & in overleg

Relux trainingsprogramma najaar 2015

light simulation tools

018

Specialisatie gaat om ondersteuning van u, onze klant, met competent

en ervaren personeel, met hoogwaardige producten die werken onder

omstandigheden die de opgegeven specificaties overtreffen en met

constante aandacht voor uw belangen. Wij bieden oplossingen die

zijn gebaseerd op de behoeften van onze klanten, of die oplossing nu

wordt gebruikt in een eenvoudige of in een zeer uitgebreide en flexibel

inzetbare machine.

Lean

In onze productiefaciliteit Omron Manu facturing Netherlands in

’s­Hertogenbosch hebben wij door een werkelijk klantgerichte

benadering een 'lean' productie­omgeving kunnen creëren. Dat heeft

het mede mogelijk gemaakt dat dit jaar drie productielijnen terug zijn

verhuisd van het Verre Oosten naar Brabant.

Ooit kozen wij ervoor om de productie juist van Europa naar Azië te

verplaatsen, vooral vanwege de lagere loonkosten. Het zijn vooral

de stijgende loonkosten in Azië die ons hebben doen besluiten de

productie terug te halen. Ook zijn de voorraad­ en transportkosten van

belang en verlaagt lokaal produceren het risico bij wisselkoersen.

Met de drie gereshorede lijnen staan in de Bossche fabriek nu vijftien

productielijnen. Wij verwachten de productieomvang de komende jaren

te kunnen verdrievoudigen en daarvoor het personeelsbestand met

vijftig nieuwe medewerkers te moeten uitbreiden.

In ’s­Hertogenbosch produceren wij onder meer PLC’s, HMI’s en licht­

schermen naast veel printplaten voor andere Omron­divisies wereldwijd.

200.000 producten voor Input, Logic en Output

Wij bieden een compleet portfolio voor machineautomatisering:

componenten voor detectie, besturingssystemen, vision, aandrijvingen,

robots, veiligheid, kwaliteitscontrole en inspectie, regel­ en schakel­

componenten.

Deze naadloze input > logic > output­technologie, die garant staat voor

betrouwbare, snelle en volledig transparante connectiviteit, is uniek in

de markt. Grote prestaties, moeiteloze integratie, totale veiligheid en

de kortste tijd van concept naar de markt.

www.industrial.omron.nl

Kennis van productieDE DEURNAAR DE

TOEKOMST

Al 80 jaar werken wij samen met onze klanten

aan de ontwikkeling van nieuwe en innovatieve

producten. Samen met u en onze toegewijde,

enthousiaste en betrokken medewerkers openen

wij de deur naar de toekomst, waarbij we voldoen

aan de behoeften van mensen over de hele wereld.

Wij gebruiken onze expertise op het gebied van

machineautomatisering om onze klanten te

helpen hun dromen te realiseren. Met machines

en oplossingen van wereldklasse.

019

Mitsubishi Electric biedt innovatieve en

betrouwbare oplossingen op het gebied van

industriële automatisering. Robotica en Servo

aandrijvingen zijn hier een steeds groter

wordend onderdeel van. Dankzij servomotoren

kan sneller, nauwkeuriger en energiezuiniger

geproduceerd worden ten opzichte van

b.v. draaistroommotoren, mechanische of

pneumatische oplossingen. Robots bieden

een flexibele ‘out­of­the­box’ oplossing voor

de meest uiteenlopende pick­and­place,

verpakkings­ en palletiseringstoepassingen.

Door vernieuwende functionaliteiten is het

ook mogelijk om deze technologie optimaal

samen te laten werken met mensen. Daarbij

heeft Mitsubishi Electric betrouwbaarheid en

gebruiksvriendelijkheid hoog in het vaandel

staan wat de total cost of ownership verlaagt.

Mitsubishi iQ Platform

Met behulp van het Mitsubishi iQ Platform

kunnen zowel de robot­ als servo/motion

controllers direct in de machinebesturing

geïntegreerd worden wat zorgt voor

eenvoudige configuratie en supersnelle

dataoverdracht. Uiteraard is het ook mogelijk

de robot stand­alone toe te passen waarbij

vanuit de robotcontroller I/O’s afgehandeld

kunnen worden en 8 extra servo assen

aangestuurd kunnen worden. Bij zowel de

geïntegreerde als de stand­alone situatie

kan de installatie eenvoudig bediend en

gemonitord worden met een Mitsubishi HMI

touchscreen. Vanuit deze HMI, of direct vanuit

de besturing, is het tevens mogelijk om via een

MES interface data te laten synchroniseren

met een SQL, Oracle of Access database.

Hiermee kunnen nieuwe producties centraal

ingevoerd en opgestart worden en kunnen

vanuit de productiedata duidelijke analyses

gemaakt worden ten behoeve van het

verder verbeteren en stroomlijnen van het

productieproces.

www.mitsubishielectric.com/fa

Efficiënt produceren met innovatieve automatiseringsoplossingenSteeds meer bedrijven kiezen

er voor om hun productie uit

lagelonenlanden terug te verplaatsen

naar Nederland. Enerzijds vanwege

de behoefte naar flexibiliteit,

korte levertijden, hoge kwaliteit

en maatwerk, anderzijds vanwege

de stijgende transportkosten

en personeelskosten in het

buitenland. Het auto matiseren

van productieprocessen maakt het

mogelijk om meer te produceren

tegen lagere kosten en daarmee, ook

vanuit Nederland competitief te zijn.

020

Zoals iedereen in de industrie- en engineeringsector inmiddels zou moeten weten, is op 1 januari

2015 de ErP-richtlijn (Energy related Products) 2009/125/EG van kracht geworden. Deze richtlijn

bepaalt, samengevat, dat de minimale motorefficiëntiestandaard voor nieuwe installaties

(van motoren met een vermogen tussen 7,5 kW en 315 kW) IE3 moet zijn, of IE2 mits samen

gebruikt met een variabele snelheidsregelaar. Vanaf 1 januari 2017 zullen ook motoren met een

vermogen tussen 0,75 kW en 7,5 kW in de wetgeving worden opgenomen.

De nieuwe richtlijn streeft ernaar alles simpel

te houden, aangezien er voorheen twee

manieren waren om motoren efficiënt te

beveiligen en te schakelen: de motorstarter

of de frequentieregelaar. Beide methodes

hebben hun eigen voordelen en uitdagingen.

Enerzijds biedt de motorstarter een goed­

kope, eenvoudige oplossing en een hoge

betrouwbaarheid, maar heeft deze een

beperkt aantal functies. Anderzijds biedt

de frequentie regelaar variabele snelheids­

regeling en verschillende functies, maar is

deze zeer complex. Dit vereist dan ook een

grotere investering en gebruikers moeten

over een grondige kennis van aandrijftechniek

beschikken.

Er kan in ieder geval worden gezegd dat

motorstarters de beste en meest energie­

efficiënte oplossing zijn voor toepassingen

met vaste snelheid of lage schakelfrequentie.

Frequentieregelaars zijn echter nodig voor

toepassingen met een variabele snelheid en

zeer variabele belastingen.

Het lijkt er dus weer op dat de nieuwe richtlijn

iedereen een simpele keuze biedt. Als je een

eenvoudige, nieuwe toepassing gebruikt

waarvoor een vaste snelheid is vereist,

dan heb je een IE3­motor met contactoren

of een motorstarter nodig en als je een meer

complexe toepassing gebruikt waarvoor

variabele snelheden zijn vereist, kan je een IE2­

motor met een frequentieregelaar kiezen. Het

enige probleem hierbij is de prijs. IE3­motoren

zijn ­ weinig verrassend ­ duurder dan IE2­

motoren. Frequentieregelaars zijn duurder dan

motorstarters. Welke oplossing u ook kiest, de

algemene kosten zullen stijgen in vergelijking

met 2014, vooral als uw toepassing een

frequentieregelaar vereist en u een maximale

energie­efficiëntie wilt garanderen door te

kiezen voor een IE3­motor.

Hoewel we allemaal begrijpen hoe belangrijk

het is spaarzaam om te gaan met energie­

bronnen, kunnen we niet om het feit heen

dat de hierboven uiteengezette toepassingen

tot hogere investeringskosten zullen leiden,

Variabele speedstarters

De verbindende schakel tussen energie-efficiëntie, kosten en naleving van de regelgeving

021

en dat is een onaangename gedachte voor

iedereen die betrokken is bij de enorm kosten­

bewuste industrie­, productie­, engineering­ en

machine bouwsectoren.

Om de kloof tussen de motorstarter en de

frequentieregelaar te dichten, heeft Eaton

een nieuwe productsoort ontwikkeld die de

voordelen van de motorstarter combineert

met die van de frequentieregelaar ­ een

gloednieuw product dus.

De variabele speedstarter (VSS) combineert de

eenvoud van een conventionele motorstarter

met de mogelijkheid om de snelheid van

de motor te regelen. VSS's bieden een

betrouwbaar en kostenefficiënt alternatief

voor motorregeling dat zeer handig zal zijn om

te helpen de energie­efficiëntie te verhogen

bij toepassingen waar voorheen motorstarters

werden gebruikt.

Eaton biedt momenteel PowerXL DE1 VSS's

aan in twee groottes; de 45 mm brede versie

is geschikt voor gebruik met motoren tot

1,5 kW, terwijl het 90 mm brede model kan

worden gebruikt bij motoren van 2,2 tot 7,5

kW. Beide modellen beschikken over interne

motor beveiligings functies, alsook over motor­

thermistor­ en kortsluitings beveiliging. Er is

geen bijzondere kennis vereist om de nieuwe

VSS's te installeren, in bedrijf te stellen en te

gebruiken, aangezien zij zijn ontworpen voor

een eenvoudige 'direct­uit­de­verpakking'

inbedrijfstelling zonder eerst aanpassingen te

moeten doen of parameters te moeten instellen.

Dit betekent dat ze 80% sneller in bedrijf

kunnen worden gesteld dan conventionele

frequentieregelaars.

Bovendien zijn Eatons VSS's ontworpen om

een maximale beschikbaarheid te bieden.

Ze bieden bijvoorbeeld een trip­free werking

die regeneratieve energieterugkoppeling

van de motor detecteert en dit automatisch

toelaat. Ook voorzien ze in een DC­remfunctie

voor de opstart, wat bijzonder handig is bij

ventilatortoepassingen en kunnen ze de

schakel frequentie verlagen om te verzekeren

dat kritieke temperaturen niet worden

overschreden. Een automatische herstart­

functie verzekert de verdere werking van de

motor na een storing.

Hoewel de standaardinstellingen zullen vol­

staan in het grootste deel van de gevallen,

biedt Eaton voor speciale toepassingen een

universele plug­in configuratietool waarmee

belangrijke parameters, inclusief aanlooptijd,

motorbeveiliging en functionaliteit van de

ingangen, kunnen worden ingesteld met

enkel een schroevendraaier. De PowerXL DE1

VSS's kunnen ook worden geconfigureerd via

externe toetsenborden met een LED­ of OLED­

display en knoppen, of met de software voor

regelaars van Eaton. De parameters kunnen

ook via de Bluetooth communicatiestick

worden gekopieerd van en naar een ander

toestel.

We kunnen concluderen dat er aanzienlijk

meer variabele frequentieregelaars nodig

zullen zijn als gevolg van de ErP­richtlijn en de

toenemende automatisering van machines.

Voor veel toepassingen, zoals pompen of

ventilatoren, is de frequentieregelaar echter

vaak overontwikkeld wat betreft complexiteit

en functionaliteit. Conventionele motor­

starter onderdelen zoals contactoren en

motor beveiligings stroom onderbrekers gelden

nog steeds als een goedkope en energie­

efficiënte oplossing, vooral voor toe

passingen met een vaste snelheid of lage

schakelfrequentie. Maar hun geschiktheid voor

IE3­motoren moet worden nagegaan en hun

functionaliteit is beperkt, aangezien ze geen

mogelijkheden voor snelheidsregeling bieden.

022

Steeds meer goederen die de wereld overgaan,

met name als ze na reshoring weer in Europa zijn

gefabriceerd, worden via RFID geïdentificeerd.

Er zijn internationale afspraken over de toe

te passen frequenties bij RFID­systemen

(LF: 30­500 kHz, HF: 3­30 MHz of UHF: 868, 91

of 950 MHz), maar het zijn de producenten

van die systemen die er voor zorgen dat ze

ook daadwerkelijk wereldwijd toepasbaar zijn.

Zo ook Pepperl+Fuchs, dat haar inmiddels

meer dan 20­jarige expertise in RFID vorm

heeft gegeven in het IDENT Control systeem.

Dit systeem kan plug­and­play overweg

met zowel LF­, HF­als UHF­technologie en

combinaties ervan. Bovendien kan IDENT

Control worden aangesloten op de meest

gangbare veldbussystemen, zoals Profibus,

Ethernet, EtherCAT, ProfiNet, DeviceNet

Interbus en CC­Link. Dit zorgt voor wereldwijde

toepasbaarheid die nog eens wordt versterkt

door het gebruik van identieke functieblokken

bij het programmeren van het systeem voor

zowel de LF­, HF­ als UHF­antennes.

Selectief

Toepassing van RFID in de productie­ en

assemblagelijnen vergt werkafstanden die

precies tussen die van LF (enkele centimeters)

en HF (twee meter) in liggen. De IP67­behuisde

F190 UHF lees­/schrijfkop vult dat gat met een

aanpasbare werkafstand van 20 cm tot 1,5 m.

Omdat er vaak meerdere transponders tegelijk

moeten worden uitgelezen (bijvoorbeeld

onderdelen in een doos) kan de F190

gemakkelijk worden geparametreerd om de

individuele transponders (tot wel 40) selectief

uit te lezen. Hiervoor kan de in de reader

geïntegreerde antenne automatisch wisselen

tussen horizontaal­, verticaal­ en circulair

gepolariseerde transmissie. Hierbij worden alle

transponders uitgelezen die respectievelijk

in een bepaald vlak zitten, gestapeld zijn of

in het werkgebied aanwezig zijn. Software

zorgt er voor dat ongewenste overlappingen,

bijvoorbeeld meerdere uitlezingen door

naburige productielijnen, worden vermeden.

Betrouwbaar

De F190 UHF lees­/schrijfkop is ook nog

eens immuun tegen signaalverliezen door

wisselende omgevingsomstandigheden. Het

slimme ontwerp voorziet niet alleen in het

variëren van de uitgezonden signalen om

reflectie te minimaliseren, maar verandert

ook de polarisatie van de UHF­signalen.

Dat gebeurt razendsnel, in een tijdsbestek

van enkele milliseconden en heeft als effect

dat interferentie en de daarmee gepaard

gaande ‘scanning gaps’ niet optreden,

wat de betrouwbaarheid verder vergroot.

Tegelijkertijd analyseert de reader de RFID­

signalen en geeft diagnostische feedback

over hoe goed de transponders het doen. Dat

levert waardevolle informatie voor zowel de

ingebruikname als de productie.

Met de F190 UHF lees­/schrijfkop faciliteert

Pepperl+Fuchs geïntegreerde automatisering

en reshoring.

www.pepperl-fuchs.nl/F190

Betrouwbaar RFID-signalen lezen in industriële processen

De kans op succesvolle reshoring wordt aanzienlijk vergroot

door geïntegreerde automatisering, zowel in de productie- en

assemblagelijnen als in intralogistieke processen. RFID speelt daarin

een essentiële rol. Pepperl+Fuchs anticipeert op deze trend met de

robuuste F190 UHF reader, die door een innovatief antenne ontwerp

in iedere situatie snel en betrouwbaar de RFID-signalen kan lezen.

WERELDWIJDTOEPASBAAR

023

Kenmerken EZ+:

• Geen “ruwe” afwerking, zoals thermisch

verzinkt (THVZ). EZ+ is zeer glad afgewerkt,

minder kans op beschadigingen aan kabels

en handen van monteurs.

• Herkenbaar door zwarte beschermlaag.

• Alle relevante accessoires voor draadgoten

EZ+ zijn te combineren met accessoires

thermisch verzinkt (THVZ).

• Montage­instructie EZ+ draadgoten is

gelijkwaardig aan THVZ draadgoten.

De draadgoot is ook verkrijgbaar in een trans­

parante uitvoering (grijs). Kijk voor meer

informatie op www.legrand.nl/draadgoten.

Geschikt voor:

• tunnels,

• luchthavens,

• elektriciteitscentrales,

• winkelcentra en

• zonne­installaties.

Duurzame EZ+ draadgoten De Cablofil EZ+ draadgoten van Legrand Nederland zijn

duurzaam en een strak afgewerkt alternatief voor thermisch

verzinken. Het is een milieuvriendelijkere oplossing voor

buiten installaties. Het kan uitstekend toegepast worden op

vliegvelden, in tunnels en solar installaties.

Goed tot zeer goed (getest conform Klasse 6).

Standaard EZ+: geen rood stof na 550 uur

(transparante finish: geen rode roestvorming na 850 uur).

EZ+ biedt corrosie Klasse 6 volgens tabel 1 van IEC 61537.

UV-bescherming:

Zoutspraytesten

EN ISO 9227/ ISO 2081:

Corrosievastheid:

VESTIGINGEN

BreemesVogelsancklaan 260 3520 Zonhoven BelgiëTelefoon: +32 11 399 499Fax: +32 11 399 498E­mail: info@breemes.be

ES Elektro Romania No 12, Muncii Blvd. RO ­ 400641, Cluj­NapocaRoemeniëTelefoon: +40 364 41 63 33Fax: +40 364 41 73 33E­mail: info@eselektro.com

Schultz+ErbseFeldmühlenstraße 4158099 HagenDuitslandTelefoon: +49 2331 36 10Fax: +49 2331 36 11 23 E­mail: service@erbse.de

Oplage: 20.000 stuks

SIGNAAL verschijnt vier keer per jaar

SIGNAAL Redactie: Postbus 128 - 4940 AC Raamsdonksveer

tel. +31 162 58 22 00 - E-mail: redactie@itsme.eu

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen mogelijk na

schriftelijke toestemming van de redactie.

Vormgeving: dBOD – Amsterdam

Grafische adviezen en productie: SITNO – Bergen op Zoom - www.sitno.nl

Wilt u in het vervolg geen uitgave van SIGNAAL meer missen?

Stuur dan een e-mail met als onderwerp ‘aanmelding’ naar redactie@itsme.eu.

Vergeet dan niet uw gegevens in de e-mail te vermelden.

Wenst u Signaal niet langer te ontvangen of wilt u een wijziging doorgeven?

Laat het ons weten op www.itsme.eu/signaal

SIGNAAL is een uitgave van itsme

COLOFON

itsme - HoofdkantoorSteurweg 2 ­ 4941 VR RaamsdonksveerPostbus 128 ­ 4940 AC Raamsdonksveer NederlandTelefoon: +31 162 484 200Fax: +31 162 484 299E­mail: info@itsme.eu

ES ElektroSteurweg 2 ­ 4941 VR RaamsdonksveerPostbus 128 ­ 4940 AC Raamsdonksveer NederlandTelefoon: +31 162 484 200Fax: +31 162 484 299E­mail: info@eselektro.nl

Hoogland-MennensSteurweg 2 ­ 4941 VR RaamsdonksveerPostbus 128 ­ 4940 AC Raamsdonksveer NederlandTelefoon: +31 162 484 200Fax: +31 162 484 299E­mail: info@hooglandmennens.nl

ElektresCrta. Santa Coloma, 82 pis 217005 GironaSpanjeTelefoon +34 972 237 883Fax: +34 972 239 604E­mail: info@elektres.es