Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TRÂM CAM
Bac si: Trân Thiên Thăng
Bô môn Tâm Thân, Trương Đai hoc Y Dươc Cân Thơ
Khi săc
Dich tê
• Tỉ lệ bệnh: ≥ 10% - 15% người lớn.
• Tuổi phát bệnh: 20 – 50 tuổi.
• Giới tính: nữ > nam.
• Tình trạng kinh tế và văn hóa
– Tình trạng kinh tế vs trầm cảm chủ yếu
– Nông thôn > thành thị (?).
• Tình trạng hôn nhân
– Quan hệ XH kém, ly dị, ly thân, góa bụa.
Nguyên nhân
Nôi sinh: di truyên, thay đôi chât dân truyên thân
kinh (serotonin, Noradrenalin)
Ngoai sinh: Tac nhân tâm ly, xa hôi, sang chân,..
Bênh sinh
Yếu tố sinh hoc – serotonin
Trâm cam serotonin giam manh (con 30%)
Thuôc (SSRI) serotonin tăng chông trâm cam
Di truyền: cung trưng 65-75%, khac trưng 14-19%
Môi trương, mối liên hê văn hóa – xã hôi.
Stress
thay đôi trong chưc năng của não (serotonin,
noradrenalin, dopamin…) dân truyên tín hiệu giữa các
vùng não
Sang chấn tâm lý
– Mât bô (mẹ) trước năm 11 tuôi
– Mât vợ (chồng),
– Thât nghiệp (gâp 3 lân người có việc)
Nhân cach: Ranh giới, phân ly, lệ thuôc…
Triêu chưng
Đặc Trưng
Khi săc Trâm
SIG “E” CAPS
Thương Gặp
Cơ thê
Lo âu
Loan thân
Lo âu: 60% bệnh nhân trâm cam co lo âu
Chân đoan
RL lo âu lan toa…F4
RL hôn hợp lo âu trâm cam (F4..)
RL Trâm cam (F32) + RL lo âu (F4)
Loan thân: Thường găp trong trâm cam
năng, xuât hiên tư tư, âm thâm…
Chân đoan:
Trâm cam năng co triệu chưng loan thân (F32.4)
Phân biêt: Trâm cam sau phân liệt (F21.X)
Phân liệt cam xuc (F25)
Loan thân: SIGECAPS
G: cam giac tôi lôi hoang tương tôi lôi
C: Tâp trung chu y giam manh
P: Tâm thân vân đông giam, bệnh châm chap…
S: Y tương, hanh vi tư sat rối loan hanh vi
RL tri giac: Ao tương, ao giac.
Chân đoan trâm cam
A. Hiện diện ≥ 5/9 cac triệu chưng sau trong > 2 tuân
1. Khí sắc trâm cam
2. Giam đang kể sư thích thu/sơ thích
3. Mât ngon miệng/sụt cân
4. Mât ngủ hoăc ngủ nhiêu
5. Kích đông/châm chap tt vân đông
DSM V
6. Mệt moi hoăc mât sinh lưc
7. Cam giac vô dụng, tôi lôi
8. Giam năng lưc tâp
trung/suy nghĩ
9. Y nghĩ tai diễn vê cai chết
B. Suy giam chưc năng XX-NN.
C. Không do chât/bệnh lý cơ thể (ví dụ, bệnh nhược giáp).
D. Không giai thích tôt hơn bằng tâm thân phân liệt…
E. Không có giai đoan hưng cam nhẹ hoăc hưng cam
Nhe: Vưa đu đê chân đoan
Nặng: Anh hương trâm trong đến chât lượng cuôc sông
Trung binh: Nằm giữa nhe - năng
RL cam xuc: RL lương cưc, tang toc, rôi loan thích ưng.
Rối loan hôn hơp lo âu trâm cam.
Có triêu chưng loan thân
– Trâm cam sau phân liệt
– Phân liệt cam xuc
Test tâm lý
Test Beck
-Dễ sử dụng
-Dùng tầm soát, theo dõi diễn tiến bệnh
Test Beck
-Dễ sử dụng
-Dùng tầm soát, theo dõi diễn tiến bệnh
Test Hamilton
-Dễ sử dụng
-Dùng tầm soát, theo dõi diễn tiến bệnh
Test Hamilton
-Dễ sử dụng
-Dùng tầm soát, theo dõi diễn tiến bệnh
Điều tri
NICE guidelines
- Thuôc chông trâm cam không được khuyến cao như môt phương
phap lưa chon đâu tiên. Trong trâm cam vưa va nhẹ, hướng dân tư
giup đơ, CBT hoăc tâp thể dục được ưu tiên.
- Thuôc chông trâm cam được khuyến cao điêu trị trâm cam tư trung
bình đến năng
- Khi môt thuôc CTC được chon, môt SSRI được khuyến cao
NICE guidelines
- Tât ca bệnh nhân cân được thông bao vê hôi chưng ngưng thuôc
- Trong trường hợp khang trị, co thể kết hợp với lithium hoăc môt thuôc
chông loan thân hoăc môt thuôc CTC khac.
- Đôi với bệnh nhân đa co hơn 2 giai đoan trâm cam hoăc anh hương
chưc năng nên được điêu trị tôi thiểu 2 năm.
- Choang điện (Electroconvulsive Therapy - ECT) được sử dụng trong
trâm cam năng va trâm cam khang trị
Điều tri tâm ly
Tri liêu hanh vi
Nhận thưc hanh vi
Tri liêu hê thống
Phân tâm hoc
Tri liêu hanh vi
Dùng hành vi để thay đổi hành vi.
Thường dung Trẻ em, người nghiện rượu, trầm cảm
Nhận thưc hanh vi (CBT – Cognitive Behavioral Therapy)
Can thiệp vào suy nghĩ, làm thay đổi nhận thức và hành vi.
Dựa trên cơ sở các mô hình tâm lý
Hoàng Long – Lớp trương, hoc gioi, nhiệt huyết, hơi nong tanh đôi
luc ngơ ngơ hay quên trước quên sau.
Trúc Anh – Dễ thương, hơi đa nghi hay giân hờn vu vơ cac kiểu,
đôi luc cũng … dễ cau!
Trà Mi – Ban thân cung quê của Truc Anh
Những ngay đâu năm, Trúc Anh tình cờ găp lớp trương Hoàng
Long đi môt mình trong siêu thị thì lịch sư chao <<mĩm cười>>
Nhưng lớp trương không chao lai thâm chí con không thèm nhìn qua.
Truc Anh kho chiệu, cam thây bị… xem thường. Hôm sau Truc Anh
kể lai với Trà Mi.
Tra Mi: “uhm! mây đưa hoc gioi, ơ thanh phô hay chanh chanh vây”
Truc Anh: uhm! Thì nhờ nha giau ơ thanh phô nên được vây thôi, chư
chưa chắc ai hoc gioi hơn ai!
Sự kiên:
Ban lớp trương
bo đi, Không
chào thèm
chao lai
Kết qua:
Bưc bôi,
Không ưa
thằng lớp
trương
Những ngày đẹp trời năm thư 5 đai
hoc, Trúc Anh và Hoàng Long thành
môt đôi, môt chiêu thư bay no Trúc
Anh vê quê tân Bac Liêu, đến nhà lâp
tưc nhắn tin cho Long “em về đến nhà
rồi nha, a đang làm gì rồi?”. Long mơ
điện thoai đoc tin nhắn chưa kiệp tra
lời thì bân Combat nên dưng lai rồi
quên luôn. Đến 7 giờ tôi chợt nhớ tra
lời tin nhắn…
Sự kiên:
Ban trai đa đoc
tin nhắn nhưng
tra lời rât muôn
Kết qua:
Bưc bôi, Hai
người cai
nhau. Muôn
chia tay
Phân tích tâm lý
Sự kiên:
Ban lớp trương
bo đi, Không
chào thèm
chao lai
Kết qua:
Bưc bôi,
Không ưa
thằng lớp
trương
Suy nghi: lớp trương chanh
chẹ, xem thường
người khac, xem
thường mình,
banh thân cam
thây bị xuc pham
Suy nghi:
Ban lớp trương
không thây mình,
không có duyên
rồi!
= ))
Kết qua:
Moi người
đêu vui vẻ
Sự kiên:
Ban trai đa đoc
nhưng không
tra lời tin nhắn
Kết qua:
Bưc bôi, cai
nhau, muôn
chia tay
Suy nghi: Thiếu quan tâm,
không thèm để y…
suôt ngay lo chơi
bời, ban bè… co
người khac …
Suy nghi:
Thằng quỷ nay
tăm hơ, không biết
đang lam gì, hay
không co tiên nap
card nữa đây…
Kết qua:
Ca hai vui vẻ
Sự kiên:
Ban trai đa đoc
nhưng không
tra lời tin nhắn
Kết qua:
Bưc bôi, cai
nhau, muôn
chia tay
Suy nghi: Thiếu quan tâm,
không thèm để y…
suôt ngay lo chơi
bời, ban bè… co
người khac …
Sự kiên:
Ban lớp trương
bo đi, Không
chào thèm
chao lai
Kết qua:
Bưc bôi,
Không ưa
thằng lớp
trương
Suy nghi: lớp trương chanh
chẹ, xem thường
người khac, xem
thường mình,
banh thân cam
thây bị xuc pham
Tư duy
tự đông
tiêu cực
Tư duy
tự đông
tiêu cực
Hê thống
niềm tin
cốt lôi
Thai đô, cam xuc, hanh vi…
Hệ thông niêm tin
cô lôi
Tư duy tư đông tiêu
cưc
Trị liệu hệ thống
Thành lập liên mình trị liệu.
Tác động lên cả người thân trong gia đình, xung quanh
Phân tâm
…
Vô thức!
Chi đinh nhập viên
Y định va hanh vi tư sat.
Không hợp tac, phủ định bệnh.
Không đap ưng với điêu trị trâm cam.
Bệnh cơ thể nghiên trong kết hợp.
Điều tri thuốc
1952 đa co cac thuôc nhom MAOI
Mono Amino Oxydase Inhibitor.
1957 xuât hiện cac CTC 3 vòng TCAs
Tricyclic antidepression
1987 thuôc chông trâm cam nhom SSRI
Selective Serotonin Reuptake Inhbitor
1996 co thuôc CTC mới ra đời la SNRIs
Serotonin – Noradrenaline Reuptake Inhibitors
1996 co thuôc CTC nhom NASSA
Noradrenergic And Specific Serotonergic Antidepressant
Tác đông Chống chi đinh
TCAs Norepinephrin,serotonin,
cetylcholin, histamin,
epinephrin, dopamin,
muscarin…
Block A-V, TMCBCT, ts NMCT…
Glaucom goc đong.
U tiên liệt tuyến.
Bệnh nhân cao tuôi (trên 60 tuôi).
Dị ưng với thuôc CTC 3 vong.
Không phôi hợp MAOI, rượu.
SSRI Serotonin Không phôi hợp MAOI
Hoat chất Chi đinh Liều dung ADR 1/2T
Amitriptyline Trâm cam
Đai dâm vê
đêm ơ trẻ
em
50-200mg/ngày
7-10t: 10-20 mg
11-16t: 25-50 mg
< 3tháng
30p trước đi ngủ
An thân, ha ap tư thế,
nhịp nhanh/loan nhịp,
khô miệng, mắt mờ, tao
bon, bí tiểu.
Liêu thâp ít xuât hiện tac
dụng phụ hơn.
9-25h
18-96h
(Nortriptyline
DD)
Clomipramin
e
Trâm cam
Ám anh
cương chế
30-250 mg/ngày
100-150 mg/ngày
Tương tư Amitriptyline 12-36
Hoat chất Chi đinh Liều dung ADR 1/2T
Fluvoxamine Trâm cam
OCD
100-300 mg/ngày
100-300 mg/ngày
(khơi đâu 50mg)
8-18 tuôi: 100-200
mg/ngày
Giông Citalopram nhưng nôn oi phô
biến hơn
17-22
giờ
Paroxetine Trâm cam
OCD
RL hoang
loan ±
Agoraphobia
Ám anh sợ
xa hôi
PTSD
RL lo âu
lan toa
20 – 50 mg/ngày
20 – 60 mg/ngày
10 – 60 mg/ngày
20 – 50 mg/ngày
20 – 50 mg/ngày
20 – 50 mg/ngày
Giông Citalopram nhưng tac dụng
an thân thường găp hơn
Hôi chưng ngưng thuôc phô biến
=> giam liêu tư tư
24 h
Hoat chất Chi đinh Liều dung ADR 1/2T
Citalopram
Trâm cam
RL hoang loan
± Agoraphobia
20 – 40 mg/ngày
(10mg trong tuân
sau đo tăng dân)
20 – 40 mg/ngày
Buồn nôn, nôn ói, khó tiêu, đau
bụng, tiêu chay, phat ban, đô mồ
hôi, kích đông, lo lăng, nhưc đâu,
mất ngủ, run, rôi loan chưc năng
tình dục, ha natri mau, rôi loan
chay mau.
Co thể xuât hiện hôi chưng ngưng
thuôc
33h
Sertraline Trâm cam
± Lo âu
RL hoang loan
± Agoraphobia
Ám anh sợ xa
hôi
OCD
PTSD
50 – 200 mg/ngày
25 – 200 mg/ngày
25 – 200 mg/ngày
Người lớn: 50 – 200
6 – 12 tuôi: 25 – 50
25 – 200 mg/ngày
Như citalpram 24h
- Thảo luận về việc chọn một thuốc điều trị với bệnh nhân
- SSRI được lựa chọn đầu tiên; mirtazapine nếu cần thiết sự an thần
Chỉnh liều (nếu cần thiết) đến liều điều trị được công nhận.
Đánh giá sau 2 tuần
Đánh giá hàng tuần sau 1-2
tuần nữa. Nếu không có
đáp ứng, xem xét tăng liều
Tiếp tục điều trị 6-9 tháng ở liều điều trị
Xem xét điều trị lâu dài nếu là TC tái diễn
Chuyển sang một thuốc khác.
Hiệu chỉnh liều, đánh giá
sau 3-4 tuần
Có tác dụng
Không
tác dụng Không
chiệu đựng được
Chuyển sang một thuốc khác
Hiệu chỉnh đến liều điều trị
Đánh giá sau 3-4 tuần
Xem xét sự lựa chọn thứ ba
Mirtazapine (nếu chưa được dung trước đó), Vortioxetine, Agomelatine
Tham khảo điều trị trầm cảm kháng trị
Không tác dụng
Không tác dụng
Không tác dụng
Tóm
lược
điêu
trị
trâm
cam
kháng
trị
CẢM ƠN CÁC BẠN
ĐÃ LẮNG NGHE!
: )