KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚ ÂI VIÏ ÅT 1 · KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚ ÂI VIÏ ÅT 3 Gia Khaánh, Kiïìu Thu Hoa åch, va â Nguyï în Vônh Long, phê ìn ba ãn tha ão naây àûú

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT 1

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

Ca dao cuãa ngûúâi Viïåt hïët sûác phong phuá vaâ coá giaá trõ. Àaä coá nhiïìu cuöën saách ghi cheáp khöëi lûúång thú ca dên gian naây. Kïë thûâa vaâ phaát triïín nhûäng thaânh tûåu êëy, nhoám biïn soaån chuáng töi bûúác àêìu têåp húåp khöëi lûúång ca dao trong caác saách, sûu têìm vaâo möåt cöng trònh nhùçm giúái thiïåu chung vïì ca dao cöí truyïìn ngûúâi Viïåt.

Àïí phaãn aánh àûúåc nhiïìu mùåt giaá trõ cuãa ca dao, àïí giuáp ñch baån àoåc úã nhiïìu ngaânh chuyïn mön theo nhiïìu yïu cêìu, so vúái caác saách biïn soaån trûúác àêy, cöng trònh naây coá nhûäng cöë gùæng múái trong viïåc thu thêåp tû liïåu vaâ trong phûúng phaáp biïn soaån.

Trong saách naây, khöëi lûúång tû liïåu tûúng àûúng vúái söë liïåu vïì dên ca, ca dao cuãa têët caã 37 cuöën saách (göìm 46 têåp) àaä àûúåc biïn soaån tûâ cuöëi thïë kyã XVIII àïën nùm 1975. Têët caã coá 11.825 àún võ.

Nöåi dung saách göìm coá:

1. Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu.

2. Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì

3. Baãng tra cûáu tïn àêët

4. Baãng tra cûáu tïn ngûúâi

5. Mûúâi taác phêím ca dao qua sûå caãm thuå, phên tñch, tranh luêån theo doâng thúâi gian.

6. YÁ kiïën cuãa möåt söë nhaâ thú, nhaâ vùn, nhaâ chñnh trõ, nhaâ nghiïn cûáu vïì ca dao, dên ca

7. Thû muåc vïì caác taâi liïåu sûu têìm, biïn soaån, nghiïn cûáu ca dao, dên ca ngûúâi Viïåt.


Vúái nhûäng nöåi dung trïn, Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt trûúác hïët coá thïí phuåc vuå baån àoåc röång raäi trong viïåc thûúãng thûác, tòm hiïíu thú ca dên gian; nhûng saách naây chuã yïëu laâ saách cöng cuå, laâ núi cung cêëp tû liïåu cho caác nhaâ nghiïn cûáu.

Noái chung, chuáng töi khöng àûa ra nhûäng kïët luêån, nhûäng nhêån àõnh maâ chó trònh baây nhûäng söë liïåu thöëng kï, nhûäng kïët quaã so saánh, chó àöëi chiïëu caác vùn baãn... Caác tû liïåu àoá, tûå noá dêîn àïën nhûäng suy nghô, gúåi ra nhûäng kïët luêån trong viïåc nghiïn cûáu tòm hiïíu thú ca dên gian. Chùèng haån, úã hïå thöëng sùæp xïëp ca dao theo trêåt tûå chûä caái, qua caác tïn saách sûu têìm, ngûúâi àoåc seä thêëy tñnh chêët phöí biïën (söë lêìn xuêët hiïån) cuãa tûâng lúâi; qua viïåc trònh baây baãn chñnh vaâ caác baãn khaác, ngûúâi àoåc seä thêëy roä tñnh dõ baãn cuãa ca dao; qua viïåc xaác àõnh thúâi àiïím cuãa saách sûu têìm, ngûúâi àoåc seä biïët tûâng lúâi ca dao cuå thïí àaä àûúåc ghi laåi súám nhêët tûâ nùm naâo, v.v...

* * *

Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt àûúåc tiïën haânh biïn soaån tûâ nùm 1974 àïën cuöëi nùm 1994. Trong quaá trònh laâm viïåc, Nhoám cöng trònh àaä lêìn lûúåt nhêån àûúåc sûå baão trúå cuãa Viïån Vùn hoåc vaâ Viïån Nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian, àaä nhêån àûúåc sûå quan têm vaâ giuáp àúä cuãa nhiïìu võ (coá ngûúâi àïën nay àaä quaá cöë): Nhaâ thú Hoaâng Trung Thöng, nguyïn Viïån trûúãng Viïån Vùn hoåc; Nhaâ nghiïn cûáu Höì Tuêën Niïåm, nguyïn Phoá Trûúãng ban Ban Nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian (tiïìn thên cuãa viïån nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian hiïån nay).

Àêy laâ möåt cöng trònh têåp thïí, do phoá tiïën sô Nguyïîn Xuên Kñnh vaâ Phoá giaáo sû Tiïën syä Phan Àùng Nhêåt chõu traách nhiïåm àöìng chuã biïn. Saách naây àûúåc töí chûác biïn soaån trong hai khoaãng thúâi gian:

1) Tûâ nùm 1974 àïën cuöëi nùm 1980, caác soaån giaã Phan Àùng Nhêåt, Nguyïîn Xuên Kñnh, Phan Àùng Taâi (àaä mêët nùm 1991) tiïën haânh thu thêåp taâi liïåu, ghi phiïëu tû liïåu, chónh lyá caác phiïëu naây vaâ biïn soaån phêìn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu. Trong thúâi gian naây, coá sûå cöång taác cuãa baâ Vuä Töë Haão. Trong nùm 1981 phêìn baãn thaão naây àaä àûúåc Ban vùn hoáa dên gian töí chûác nghiïåm thu. Sau khi coá sûå thêím àõnh cuãa caác võ Àinh


Gia Khaánh, Kiïìu Thu Hoaåch, vaâ Nguyïîn Vônh Long, phêìn baãn thaão naây àûúåc lûu úã thû viïån Viïån nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian.

2) Trong nùm 1993, caác soaån giaã Nguyïîn Xuên Kñnh, Nguyïîn Thuáy Loan, Àùång Diïåu Trang hoaân chónh thïm phêìn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu. Cuå thïí laâ Nghiïn cûáu viïn Nguyïîn Thuáy Loan trïn cú súã tham khaão nhûäng baãn dõch, baãn phiïn êm àang lûu trûä taåi Viïån nghiïn cûáu Haán Nöm vaâ viïån Vùn hoåc, tiïën haânh phiïn êm haâng nghòn phiïëu tû liïåu tûâ 12 cuöën saách Haán Nöm coá nöåi dung sûu têìm, biïn soaån ca dao; Phoá tiïën sô Nguyïîn Xuên Kñnh vaâ Cûã nhên vùn khoa Àùång Diïåu Trang thay caác yïëu töë xuêët xûá múái vaâ tiïëp tuåc sûã lyá vêën àïì lúâi vaâ baãn khaác, vêën àïì xem thïm giûäa nhûäng lúâi coá möåt söë doâng giöëng nhau.

Trong caác nùm 1993, 1994 caác taác giaã Nguyïîn Xuên Kñnh, Nguyïîn Thuáy Loan, Àùång Diïåu Trang biïn soaån caác phêìn coân laåi: Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì; Mûúâi taác phêím ca dao qua sûå caãm thuå, phên tñch, tranh luêån theo doâng thúâi gian; YÁ kiïën cuãa möåt söë nhaâ thú, nhaâ vùn, nhaâ chñnh trõ, nhaâ nghiïn cûáu vïì ca dao, dên ca; Thû muåc vïì caác taâi liïåu sûu têìm, biïn soaån, nghiïn cûáu ca dao, dên ca cuãa ngûúâi Viïåt.

Ngoaâi ra, Phoá tiïën sô Nguyïîn Xuên Kñnh viïët Lúâi noái àêìu, phaåm vi sûu têåp vaâ quy caách biïn soaån, caác Lúâi dêîn cuãa caác hïå thöëng biïn soaån; Phoá giaáo sû tiïën sô Phan Àùng Duêåt chõu traách nhiïåm chñnh trong viïåc chuá thñch caác àiïín tñch, caác tûâ cöí, caác àõa danh, caác tiïëng àõa phûúng...

Nùm 1994, cuâng vúái böën soaån giaã, Thaåc sô Phaåm Quyânh Phûúng, Cûã nhên vùn khoa Nguyïîn Phûúng Chêm, Thaåc sô Trûúng Minh Hùçng tham gia vaâo viïåc sûãa baãn in thûã. Nùm 1995, vúái sûå giuáp àúä cuãa Nhaâ xuêët baãn Vùn hoaá – Thöng tin vaâ nhaâ vùn Àoaân Tûã Huyïën, Kho taâng ca dao Ngûúâi Viïåt àaä àûúåc cöng böë.

3) Trong caác nùm 1998, 1999 vúái sûå tham gia cuãa Phoá Giaáo sû Nguyïîn Xuên Kñnh, Nhaâ giaáo Nguyïîn Luên vaâ Cûã nhên Phan Lan Hûúng, àaä coá sûå böí sung, sûãa chûäa àïí taái baãn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt. Sûå böí sung, sûå sûãa chûäa naây thïí hiïån úã caác àiïím sau:

a. Böí sung tû liïåu tûâ ba cuöën saách Cêu haát goáp (Huyânh Tõnh Cuãa, xuêët baãn nùm 1897), Nam quöëc phûúng ngön tuåc ngûä bõ luåc (chûa roä soaån giaã, xuêët baãn nùm 1914). Ngaån ngûä ca dao (Nguyïîn Can Möång, xuêët baãn nùm 1936). Trong lêìn xuêët baãn trûúác, söë tû liïåu àûúåc trñch tûâ 37 cuöën saách (46 têåp) göìm coá 11.825 lúâi (àún võ)


ca dao. Trong lêìn xuêët baãn naây, söë tû liïåu àûúåc trñch tûâ 40 cuöën saách (49 têåp), göìm coá 12.487 lúâi ca dao.

b. Coá sûå thay àöíi khi sùæp xïëp möåt söë lúâi ca dao theo trêåt tûå chûä caái. Thñ duå, trong lêìn trûúác, tû liïåu àûúåc sùæp xïëp theo hai phêìn àöåc lêåp laâ C vaâ Ch; úã lêìn naây chó coá phêìn C, sau Ca, Cù, Cê laâ Ch röìi àïën Co, Cö, Cú...

c. Tûâ sûå böí sung úã àiïím a vaâ sûå thay àöíi úã àiïím b dêîn àïën viïåc thay àöíi, böí sung úã Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì.

d. Böí sung, sûãa chûäa möåt söë chuá thñch. Trong lêìn trûúác, viïåc chuá thñch chuã yïëu do Phoá Giaáo sû, Tiïën sô khoa hoåc Phan Àùng Nhêåt àaãm nhiïåm. Trong lêìn naây, viïåc böí sung chuá thñch chuã yïëu do Nhaâ giaáo Nguyïîn Luên thûåc hiïån. Ngoaâi ra, trong lêìn xuêët baãn naây, vïì viïåc chuá thñch, chuáng töi cuäng àaä tranh thuã sûå giuáp àúä cuãa Giaáo sû Àinh Gia Khaánh.

à. Böí sung caác baãng tra cûáu tïn àêët, tïn ngûúâi. e. Böí sung, sûãa chûäa Thû muåc.

* * *

Kñnh thûa baån àoåc! Àêy laâ lêìn àêìu tiïn chuáng töi thûåc hiïån möåt caách laâm múái

trong viïåc biïn soaån ca dao. Do vêåy, mùåc duâ Nhoám cöng trònh àaä hïët sûác cöë gùæng nhûng do cöng viïåc khoá khùn, phûác taåp, chuáng töi rêët khoá traánh khoãi thiïëu soát, sai lêìm...

Nhên dõp Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt ra mùæt baån àoåc, xin trên troång caãm taå caác cú quan, caác caá nhên àaä quan têm giuáp àúä chuáng töi trong hai mûúi nùm qua, xin chên thaânh caám ún Nhaâ thú Quang Huy, Giaám àöëc vaâ öng Nguyïîn Têët Hoâa, Trûúãng ban biïn têåp Nhaâ xuêët baãn Vùn hoáa, àaä taåo àiïìu kõïn cöng böë saách naây.

Haâ Nöåi, thaáng 2 nùm 1995 Nhoám biïn soaån


I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP VAÂ QUY CAÁCH BIÏN SOAÅN


I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP

A. SAÁCH “KHO TAÂNG” CHÓ TÊÅP HÚÅP NHÛÄNG LÚÂI DÊN CA, CA DAO

Trong nhên dên chûa coá nhûäng tïn goåi mang tñnh chêët khaái quaát cao chó caác hiïån tûúång vaâ hoaåt àöång ca haát.

Trong caác nhaâ Nho coá sûu têìm, ghi cheáp ca dao, trong giúái nghiïn cûáu vùn hoåc dên gian, thuêåt ngûä ca dao àûúåc hiïíu theo ba nghôa röång heåp khaác nhau:

1. Ca dao laâ danh tûâ gheáp chó chung toaân böå nhûäng baâi haát lûu haânh phöí biïën trong dên gian coá hoùåc khöng coá khuác àiïåu. Trong trûúâng húåp naây ca dao àöìng nghôa vúái dên ca1.

2. Ca dao laâ danh tûâ chó thaânh phêìn ngön ngûä tûâ (phêìn lúâi ca) cuãa dên ca (khöng kïí nhûäng tiïëng àïåm, tiïëng laáy, tiïëng àûa húi)2.

3. Khöng phaãi toaân böå nhûäng cêu haát cuãa möåt loaåi dên ca naâo àoá cûá tûúác búát tiïëng àïåm, tiïëng laáy, tiïëng àûa húi... thò seä àïìu laâ ca dao. Ca dao laâ nhûäng saáng taác vùn chûúng àûúåc phöí biïën röång raäi, àûúåc lûu truyïìn qua nhiïìu thïë hïå, mang nhûäng àùåc àiïím nhêët àõnh vaâ bïìn vûäng vïì phong caách. Vaâ ca dao àaä trúã thaânh möåt thuêåt ngûä duâng àïí chó möåt thïí dên gian3

Trong saách naây chuáng töi hiïíu ca dao theo nghôa thûá hai. Vúái caác kiïíu naây, caác lúâi àûúåc goåi laâ ca dao seä àûúåc têåp húåp úã àêy; ngoaâi ra phêìn lúâi caác baâi dên ca cuäng seä laâ àöëi tûúång àûúåc têåp húåp vúái sûå haån chïë sau àêy:

1. Taåm thúâi khöng têåp húåp veâ vaâ haát giùåm Nghïå Tônh noái chung. Nhoám biïn soaån chó àûa vaâo saách naây möåt söë ñt baâi veâ trûä

1 (1) vaâ (2) “Ca dao”, Tûâ àiïín thuêåt ngûä vùn hoåc, Lï Baá Haán, Trêìn Àònh Sûã, Nguyïîn

Khùæc Phi chuã biïn, H, Nxb Giaáo duåc, 1992, tr 22-23.

3 Nguyïîn Xuên Kñnh, Thi phaáp ca dao, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1992, tr 56.


tònh, vaâi baâi haát giùåm Nghïå Tônh àùåc sùæc trong söë nhûäng baâi àaä àûúåc in trong saách Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam. Vùn hoåc dên gian (1972);

2. Chûa têåp húåp ca Huïë; 3. Chó têåp húåp möåt ñt baâi àöìng dao. Trong caác hoaåt àöång diïîn xûúáng (noái, haát, kïí, àoåc,...) cuäng nhû

trong khi àûúåc ghi cheáp, dên ca vaâ ca dao àïìu coá tûâng khuác daâi ngùæn khaác nhau tuây theo nöåi dung thöng baáo.

Caác nhaâ nghiïn cûáu àaä tûâng goåi nhûäng khuác êëy laâ cêu (khi thêëy hai doâng thú), laâ baâi (khi thêëy nhiïìu doâng hún), laâ àún võ1, laâ taác phêím ca dao dên ca2. Chuáng töi goåi nhûäng hiïån tûúång tûâng àûúåc goåi laâ cêu, laâ baâi, laâ àún võ, laâ taác phêím êëy laâ nhûäng lúâi dên ca, ca dao. Thuêåt ngûä lúâi vûâa coá tñnh chêët vùn hoåc laåi vûâa khaá quen thuöåc trong ngön ngûä quêìn chuáng:

Húäi anh ài àûúâng caái quan Dûâng chên àûáng laåi em than vaâi lúâi.

Möîi lúâi laâ möåt cú cêëu tûúng àöëi troån veån vïì nöåi dung, vïì hònh thûác nghïå thuêåt. Nöåi dung cuãa lúâi diïîn àaåt möåt tònh caãm, thöng baáo möåt vêën àïì, möåt àiïìu cuå thïí. Hònh thûác cuãa lúâi chñnh laâ tûâ ngûä, nhõp àiïåu, vêìn thú...

Phêìn lúán nhûäng lúâi ca dao àûúåc têåp húåp trong saách naây thuöåc loaåi ca dao trûä tònh. Vïì dên ca, saách naây chuã yïëu têåp húåp loaåi dên ca trong àúâi söëng gia àònh vaâ xaä höåi. Hai loaåi dên ca nghi lïî vaâ dên ca lao àöång chó chiïëm möåt tyã lïå rêët nhoã3. Vò thïë, àa söë nhûäng lúâi dên ca, ca dao trong saách Kho taâng.... mang nöåi dung trûä tònh.

Saách naây cuäng têåp húåp nhûäng lúâi coá caã tñnh chêët cuãa ca dao vaâ tñnh chêët cuãa tuåc ngûä.

Trong quaá trònh biïn soaån. nhoám biïn soaån seä loaåi nhûäng trûúâng húåp laâ vùn hoåc viïët (thú Nguyïîn Du, thú Nguyïîn Cöng Trûá, thú Tuá Xûúng, thêåm chñ caã thú Thúå Reân...) nùçm trong caác saách sûu

1 Nguyïîn Àöìng Chi, “Qua viïåc khoanh vuâng sûu têìm vùn hoåc dên gian taåi möåt xaä thñ

àiïím”. Taåp chñ vùn hoåc, H,1971, söë 6. 2 Àinh Gia Khaánh vaâ Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, in lêìn thûá hai, H, Nxb Àaåi

hoåc vaâ Trung hoåc chuyïn nghiïåp, 1977, Têåp II, tr 165. 3 Vïì nhûäng loaåi dên ca naây, Chu Xuên Diïn àaä phên biïåt trong Vùn hoåc dên gian, têåp

II, sàd, tr 300 – 301.


têåp ca dao trûúác àêy. (Têët nhiïn chuáng töi khöng loaåi nhûäng trûúâng húåp chó sûã duång möåt vaâi doâng vùn hoåc viïët laâm böå phêån cêëu thaânh chùåt cheä cuãa möåt lúâi dên ca, ca dao).

Nhoám biïn soaån cuäng chûa têåp húåp nhûäng saáng taác ca dao múái, coá tïn taác giaã.

Nhoám biïn soaån cuäng loaåi boã nhûäng hiïån tûúång maâ ca dao bõ cùæt (hoùåc hõ chùæp) thaânh nhûäng maãnh khoá hiïíu, chûa troån nghôa, nhûäng lúâi quaá tuåc (caái tûå nhiïn chuã nghôa, caái tuåc khöng bao haâm yá nghôa thêím mô vaâ àêëu tranh), möåt vaâi lúâi nïëu giúái thiïåu seä khöng coá lúåi cho khöëi àoaân kïët dên töåc, khöng coá lúåi trong möëi quan hïå hoâa bònh, öín àõnh vúái caác nûúác laáng giïìng.

Nhûäng hiïån tûúång bõ loaåi nïu trïn chó chiïëm möåt tyã lïå rêët nhoã so vúái söë lûúång 11.825 lúâi dên ca, ca dao coá mùåt trong kho saách Kho taâng... Nhû tïn goåi cuãa noá àaä chó ra, saách naây khöng phaãi laâ möåt têåp chó tuyïín choån chûäng lúâi hay mang nöåi dung tiïu cûåc (mï tñn, baão thuã, chõu aãnh hûúãng cuãa giai cêëp thöëng trõ); bïn caånh nhûäng lúâi maâ nghïå thuêåt ngön ngûä tûâ àaåt àïën trònh àöå mêîu mûåc coân coá möåt söë lúâi möåc maåc àïën mûác dïî daäi, thö vuång. Àiïìu naây khöng coá gò laå. Ngûúâi xûa, bïn caånh nhûäng mùåt tiïën böå, àuáng àùæn, do haån chïë cuãa thúâi àaåi vaâ lõch sûã, coân coá nhûäng mùåt tiïu cûåc. Dên ca, ca dao laâ saãn phêím vùn hoáa tinh thêìn cuãa ngûúâi lao àöång xûa. Vaâ nhû vêåy, dên ca, ca dao seä phaãn aánh toâa böå àúâi söëng têm tû, tònh caãm vaâ sinh hoaåt cuãa nhên dên lao àöång trûúác àêy vúái caã hai mùåt tiïën böå vaâ laåc hêåu, trong àoá mùåt tñch cûåc laâ chuã yïëu. Trong khöëi quaân chuáng laâ lûåc lûúång saáng taác vö cuâng àöng àaão, coá nhûäng ngûúâi khaã nùng coá haån, ñt taâi hoa, ñt thöng minh hún nhûäng ngûúâi khaác. Trong söë haâng vaån lúâi ca, do möåt söë nguyïn nhên nhêët àõnh, coá nhûäng lúâi ñt àûúåc sûå gia cöng, goåt ruäa cuãa nhiïìu thïë hïå, nhiïìu àõa phûúng. Àêy chñnh laâ lyá do àïí laåi nhûäng lúâi maâ trònh àöå nghïå thuêåt coân thö sú, dïî daäi. Trong saách naây, nhûäng lúâi nhû vêåy chó chiïëm möåt tyã lïå nhoã.

B. “KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT” CHUÃ YÏËU TÊÅP HÚÅP NHÛÄNG LÚÂI RA ÀÚÂI

TÛÂ TRÛÚÁC CAÁCH MAÅNG THAÁNG TAÁM (1945)

Viïåc xaác àõnh möåt lúâi ca, ca dao ra àúâi trûúác Caách maång thaáng Taám seä gùåp caã hai trûúâng húåp àún giaãn vaâ phûác taåp.

Nhûäng lúâi àûúåc ghi trong caác saách xuêët baãn trûúác nùm 1945 thò roä raâng laâ thuöåc vïì thúâi gian trûúác Caách Maång.

Nhûäng lúâi àûúåc ghi trong saách xuêët baãn sau nùm 1945 thò duâ àûúåc ngûúâi biïn soaån ghi laâ ca dao cöí (trûúác 1945) cuäng coá thïí coá


trûúâng húåp nhêìm lêîn. Àïí xeát àoaán möåt trûúâng húåp cuå thïí, cêìn dûåa vaâo rêët nhiïìu yïëu töë nhû tûâ ngûä, phong caách, thïí thú, nhõp àiïåu.. Ngoaâi ra coân phaão àöëi chiïëu vúái tû liïåu trong nhûäng saách sûu têìm xuêët baãn trûúác Caách Maång thaáng Taám.

Nhû àaä hoái úã trïn, töíng söë saách chuáng töi duâng àïí biïn soaån laâ 37 cuöën (46 têåp). Trong söë àoá, kïí caã saách Haán Nöm vaâ saách quöëc ngûä, nhûäng saách coá thïí xaác àõnh àûúåc laâ xuêët baãn trûúác Caách Maång göìm 14 cuöën. Àoá laâ NPGT, CHG, NQPN, THQP, NGKC, ÀNQT, QPHT, VNPS, NASL, NPNN, KSK, ANPT, THPD, TrCD, PDCD (Xem Baãng chûä tùæt úã caác trang 35, 36).

Múái nhòn qua, ngûúâi ta seä nghô söë tû liïåu nùçm trong 23 cuöën coân laåi laâ tû liïåu cuãa nhûäng saách àûúåc in sau nùm 1945. Trong söë tû liïåu àoá, nhûäng lúâi naâo ra àúâi trûúác Caách maång? Àiïìu bùn khoùn àoá quaã laâ chñnh àaáng. Nhûng ài vaâo thûåc chêët cöng viïåc biïn soaån, chuáng töi thêëy phêìn lúán nhûäng lúâi nùçm trong saách xuêët baãn sau Caách maång àaä coá mùåt trong nhûäng cuöën ra àúâi trûúác nùm 1945. Vò vêåy coá thïí noái saách Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt chuã yïëu têåp húåp nhûäng lúâi ra àúâi tûâ trûúác Caách maång Thaáng Taám.

C. NHÛÄNG SAÁCH DUÂNG ÀÏÍ BIÏN SOAÅN.

Tûâ trûúác àïën nay, nïëu kïí têët caã nhûäng saách bïn caånh nhûäng nöåi dung khaác, coá ghi laåi möåt söë lúâi ca dao, nïëu kïí caã nhûäng saách in úã caác àõa phûúng vaâ nhûäng saách viïët bùçng tiïëng nûúác ngoaâi - nïëu têåp húåp nhû vêåy thò quy caách biïn soaån seä rêët phûác taåp. Thïm möåt lyá do nûäa laâ tònh hònh sûu têìm vûâa qua úã caác àõa phûúng khöng àïìu. Bïn caånh möåt söë núi tiïën haânh cöng taác naây maånh meä laåi coá möåt söë tónh chûa laâm àûúåc bao nhiïu hoùåc bêy giúâ múái bùæt tay vaâo thûåc hiïån.

Do àoá, vúái sûå thêån troång cêìn thiïët, àïí coá sûå nhêët quaán tûúng àöëi, chuáng töi chó sûu têìm tû liïåu tûâ trong nhûäng saách Haán Nöm vaâ viïët bùçng chûä quöëc ngûä vúái nhûäng quy àõnh àöëi vúái tûâng loaåi saách.

. Saách Haán Nöm Nhûäng saách viïët bùçng chûä Haán vaâ chûä Nöm tuy khöng nhiïìu

nhûng laåi khaá phûác taåp. Coá möåt söë cuöën àaä àûúåc khùæc in, coá nhiïìu cuöën múái úã daång cheáp tay. Coá cuöën àaä xaác àõnh àûúåc nùçm vaâ múái ra àúâi, coá cuöën chûa. Möåt söë cuöën, coá nhûäng lúâi bònh giaãi nhiïìu gêëp böåi söë tû liïåu ca dao, nïëu noái thêåt chñnh xaác thò àêy chûa phaãi laâ nhûäng saách sûu têåp.


Tuy vêåy, saách Haán Nöm laåi ra àúâi súám hún. Àiïìu naây giuáp ñch cho viïåc tòm hiïíu lõch sûã thú ca dên gian. Hún nûäa, qua nhûäng saách naây, chuáng ta coá dõp tòm hiïíu quan niïåm cuãa caác nhaâ Nho àöëi vúái dan ca, ca dao: nhûäng lúâi thuöåc loaåi naâo thò àûúåc ghi cheáp nhiïìu, nhûäng lúâi naâo thò ñt àûúåc chuá yá? Cuäng qua saách Haán Nöm, ngûúâi nghiïn cûáu seä chûáng kiïën quaá trònh thay àöíi úã möåt lúâi ca dao cuå thïí: vöën úã trong saách Haán Nöm nhû thïë naâo vaâ khi coá mùåt úã saách quöëc ngûä thò àûúåc thïm, búát, sûãa àöíi ra sao? Chuáng ta thûã so saánh hai trûúâng húåp sau àêy:

An nam phong thöí thoaåi (tr 20a), Àaåi nam quöëc tuyá (tr 81a) Lñ haång ca dao (tr 4b) ghi:

Mang chiïng ài àêëm nûúác ngûúâi Chùèng kïu cuäng thûã möåt vaâi tiïëng chúi.

Tuåc ngûä phong dao, têåp I (baãn in 1957, tr114) ghi:

Àem chuöng ài àêëm nûúác ngûúâi Chùèng kïu, töi vaác chuöng töi, töi vïì.

Chuáng ta thêëy lúâi coá tûâ chiïng úã nhûäng saách cöí hún. Chñnh vò nhûäng lyá do trïn maâ khi choån saách Haán Nöm, Nhoám

biïn soaån àaä khöng aáp duång chùåt cheä caác tiïu chuêín choån saách seä nïu úã phêìn dûúái àêy àöëi vúái caác saách àûúåc in bùçng chûä quöëc ngûä. Sau àêy laâ phêìn giúái thiïåu sú lûúåc tûâng cuöën. Trêåt tûå caác saách xïëp theo thûá tûå thúâi gian biïn soaån, nhûäng saách chûa àûúåc xaác àõnh nùm ra àúâi thò àïí xuöëng cuöëi cuâng.

1) Nam phong giaãi traâo (viïët tùæt laâ NPGT) Àêy laâ saách àem ca dao diïîn giaãi thaânh thú chûä Haán, theo löëi

Kinh Thi cuãa Trung Quöëc. Nhû vêåy, ngûúâi soaån khöng quan têm àïën viïåc sûu têìm, chó cöët thûúãng thûác nhûäng phêìn àùåc sùæc cuãa thú chûä Haán, cuãa möåt löëi mö phoãng. Nhûng muöën thêëy àûúån caái hay cuãa phêìn diïîn giaãi thò hoå buöåc phaãi ghi nhúá nhûäng lúâi ca dao tûúng ûáng. Chñnh vò vêåy, ngaây nay chuáng ta coân àûúåc thêëy nhûäng lúâi ca dao ghi bùçng chûä Nöm trong saách naây.

Vêën àïì taác giaã saách Nam phong giaãi traâo khaá phûác taåp. Àêìu tiïn, khoaãng 1988 - 1789, Trêìn Danh AÁn soaån möåt söë lúâi. Khoaãng tûâ 1827 trúã ài, Ngö Haåo Phu (tûác Ngö Thïë Myä) sûu têåp nhûäng lúâi ca dao àûúåc Trêìn Danh AÁn dõch, àöìng thúâi dõch thïm möåt söë lúâi khaác


vaâ cheáp thaânh saách. Vïì sau, saách naây àûúåc Trêìn Doaän Giaác böí sung, chónh lyá vaâ àùåt tïn laâ Nam phong giaãi traâo. Caã cuöën göìm 68 chûúng.

Saách naây àûúåc Nxb Liïîu Vùn Àûúâng khùæc in lêìn àêìu nùm 1910. Trong möåt baâi khaão cûáu vïì Nam phong giaãi traâo, Kiïìu Thu Hoaåch àùåt dêëu hoãi: baãn in vûâa noái lêëy tûâ nguyïn caão cuãa Trêìn Doaän Giaác hay chó lêëy tûâ möåt vùn baãn trung gian, thêåm chñ möåt baãn cheáp laåi tûâ vùn baãn trung gian naây1.

Toám laåi, NPFT ra àúâi khoaãng cuöëi theá kyã XVIII àêìu thïë kyã XIX; baãn maâ nhoâm biïn soaån sûã duång laâ baãn in tûâ nùm 1910 (àêìu thïë kyã XX).

Baãn NPGT do Nxb Liïîu Vùn Àûúâng in mang kyá hiïåu AB 348 cuãa Thû viïån Viïån nghiïn cûáu Haán Nöm (viïët tùæt TVHN). Ngûúâi dõch vaâ phiïn êm: Àöî Thõ Haão. Taâi liïåu àaánh maáy (baãn dõch vaâ phiïn êm) mang kyá hiïåu D9 cuãa TVHN.

2) Thanh Hoáa quan phong (THQP) Àêy laâ saách viïët bùçng chûä Nöm, sûu têåp ca dao tónh Thanh

Hoáa sùæp xïëp theo àõa phûúng lûu truyïìn (theo tûâng huyïån) do Vûúng Duy Trinh soaån nùm 1903. Khi phiïn êm, Hoaâng Maånh Trñ dûåa vaâo baãn mang kyá hiïåu AB 159 cuãa TVHN.

Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn mang kyá hiïåu DH 424 cuãa TVVH.

ÚÃ miïìn Nam trûúác àêy, Thanh Hoáa quan phong àûúåc Nguyïîn Duy Tiïëu phiïn êm, xuêët baãn nùm 1973 taåi Saâi Goân. Saách naây hiïån coá úã Thû viïån Viïån Vùn hoåc mang kyá hiïåu VL 88.

3) Nam giao cöí kim lñ haång ca dao chuá giaãi (NGCK) Àêy laâ têåp ca dao chûä Nöm, cheáp trong cuöën Võ thaânh giai cuá

têåp biïn do Trûúâng Viïîn Àöng baác cöí thuï cheáp trûúác àêy saách mang kñ hiïåu AB 184 cuãa TVHN.

Ngûúâi soaån àaä chuá troång àïën viïåc sûu têåp vaâ giaãi thñch tûâng lúâi. Coá khi ngûúâi soaån cheáp hai hay nhiïìu lúâi coá nhûäng khña caånh giöëng nhau thaânh möåt cuåm chuã àïì giaãi thñch.

1 Kiïìu Thu Hoaåch, Nam phong giaãi traâo, Lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian, Taåp chñ Vùn hoåc, Haâ Nöåi, söë 6, 1978.


Hiïån nay chûa xaác àõnh àûúåc ngûúâi soaån NGKC, ngûúâi phiïn êm: Nguyïîn Taá Nhñ. Theo lúâi giúái thiïåu trong taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm thò NGKC àûúåc soaån trong khoaãng 1902 - 1905. Taâi liïåu phiïn êm chia laâm hai têåp, kñ hiïåu D511, D512 cuãa TVHN.

4) Àaåi Nam quöëc tuyá (ÀNQT) Saách do Ngö Giaáp Àêåu biïn soaån nùm 1908. Saách naây viïët

bùçng chûä Nöm, chia laâm hai phêìn. Phêìn àêìu sûu têåp tuåc ngûä, thaânh ngûä. Phêìn sau sûu têåp ca dao. Phêìn tuåc ngûä, thaânh ngûä coá phên loaåi. Phêìn ca dao khöng phên loaåi roä raâng.

Baãn chûä Nöm mang kñ hiïåu AB 178 cuãa TVHN. Ngûúâi phiïn êm: Phan Ngoåc.

Taâi liïåu àaánh maáy phiïn êm mang kñ hiïåu Àiïìu kiïån7 cuãa TVHN.

5) Quöëc phong thi têåp húåp thaái (QPHT) Laâ têåp saách cheáp tay, göìm nhûäng lúâi ca dao viïët bùçng chûä

Nöm àûúåc dõch ra chûä Haán coá lúâi bònh bùçng chûä Haán keâm theo. Saách chia laâm böën muåc lúán: Thûâa Thiïn, Tuyïn Quang, Laång Sún, Sún Têy. Saách mang kñ hiïåu AB 182 cuãa TVHN. Ngûúâi phiïn êm vaâ dõch: Höì Tuêën Niïm. Ngûúâi hiïåu àñnh: Nguyïîn Thõ Trang.

Taâi liïåu àaánh maáy baãn dõch mang kñ hiïåu DH 406 cuãa TVVH. Vïì taác giaã saách naây, hiïån coá ba yá kiïën khaác nhau. Coá ngûúâi

cho laâ Nguyïîn Àùng Tuyïín. Coá ngûúâi cho laâ Nguåy Khùæc Tuêìn. Coá ngûúâi cho rùçng khöng phaãi caã hai.1

Vïì nùm soaån, theo lúâi ngûúâi dõch baãn Haán Nöm, saách naây khöng ghi nùm thaáng biïn soaån. Theo sûå khaão cûáu cuãa Kiïìu Thu Hoaåch, saách naây àûúåc Nxb Quan vùn àûúâng khùæc in vaâo muâa àöng nùm Duy Tên, Canh Tuêët (1910)2.

1 Xin xem: + Lúâi giúái thiïåu cuãa ngûúâi dõch, baãn àaánh maáy, kñ hiïåu DH406 cuãa TVVH. + Àinh Gia Khaánh, Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, têåp I, Haâ Nöåi, Nxb Àaåi hoåc vaâ

trung hoåc chuyïn nghiïåp, baãn in lêìn thûá hai, 1977, tr 95. + Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo”, lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian,

Baâi àaä dêîn. 2 Xem: Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo” lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên

gian, baâi àaä dêîn.


6) Viïåt Nam phong sûã (VNPS) Saách göìm 100 chûúng. Trong möîi chûúng coá möåt lúâi ca dao

laâm tiïu àïì, viïët bùçng chûä Nöm, coân phêìn giaãi nghôa, baân baåc viïët bùçng chûä Haán. Nguyïîn Vùn Maåi biïn soaån nùm 1914.

Baãn Haán Nöm mang kyá hiïåu AB 320 cuãa TVHN. Baãn dõch chia laâm hai têåp, têåp I mang kyá hiïåu D15 cuãa TVHN, têåp II mang kyá hiïåu D51 cuãa TVHN.

ÚÃ miïìn Nam trûúác àêy, VNPS àûúåc xuêët baãn nùm 1972 taåi Saâi Goân, baãn dõch cuãa Taå Quang Phaát. Saách naây hiïån coá úã Thû viïån Viïån Vùn hoåc mang kñ hiïåu VV 53.

7) Nam êm sûå loaåi (NASL) Vuä Cöng Thaânh soaån nùm 1925. Saách naây sûu têåp caã tuåc ngûä

vaâ ca dao. Ngûúâi soaån chia laâm böën quyïín, sùæp xïëp tuåc ngûä, ca dao theo chuã àïì vaâ biïíu tûúång. Saách naây mang kñ hiïåu HN249, HN251, HN252 cuãa TVVH.

Ngûúâi phiïn êm: Phan Ngoåc vaâ Trêìn Vùn Thuåy. Taâi liïåu phiïn êm mang kñ hiïåu D246, D247, D248 cuãa TVHN.

8) Nam phong nûä ngaån thi (NPNN) Saách naây chia thaânh tûâng chûúng, möîi chûúng göìm coá phêìn

ca dao Nöm vaâ phêìn thú chûä Haán bùæt chûúác Kinh Thi. Baãn Haán Nöm mang kô hiïåu AB 343 cuãa TVHN, àûúåc dõch vaâ

phiïn êm trong nùm 1978. Baãn phiïn êm mang kyá hiïåu DH564. Theo lúâi dõch giaã Lï Vùn Quyánh, baãn AB 343 naây àûúåc sao cheáp tûâ möåt baãn naâo àoá. Ngûúâi dõch cuäng chûa xaác àõnh àûúåc ngûúâi biïn soaån, nùm biïn soaån, ngûúâi sao cheáp, thúâi gian sao cheáp maâ chó múái xaác àõnh laâ NPNN xuêët hiïån sau NPGT. Nhûäng yá kiïën khaác cuäng chûa ài àïën kïët luêån thöëng nhêët vïì taác giaã saách naây1.

9) Khêíu sûã kñ (KSK) Laâ têåp saách viïët tay bùng chûä Nöm, coá lêîn möåt söë rêët ñt chûä

Haán, sùæp xïëp ca dao theo tûâng chuã àïì. Coá taâi liïåu noái chûa roä taác

1 Xem: + Àinh Gia Khaánh, Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, têåp I, saách àaä dêîn, tr. 95. + Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo” lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian,

baâi àaä dêîn.


giaã vaâ nùm biïn soaån; coá taâi liïåu cho biïët Nguyïîn Hûäu Quñ (àöî cûã nhên nùm 1886) ghi.

Baãn chûä Nöm mang kñ hiïåu AB 417 cuãa TVHN. Ngûúâi dõch: Nguyïîn Àûác Vên, ngûúâi hiïåu àñnh: Nguyïîn Thõ Trang. Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm mang kñ hiïåu DH408 cuãa TVVH.

10) An Nam phong thöí (ANPT) Trong saách naây, bïn caånh nhûäng cêu tuåc ngûä, nhûäng lúâi ca

dao bùçng chûä Nöm, thónh thoaãng coá xen vaâi lúâi chuá thñch bùçng chûä Haán. Phêìn lúán tuåc ngûä, ca dao àûúåc xïëp theo àõa pûúng lûu truyïìn. Taác giaã laâ Trêìn Têët Vùn, chûa xaác àõnh àûúåc nùm soaån.

Baãn chûä Nöm laâ möåt taâi kiïåu cheáp tay kñ hiïåu AB 483 cuãa TVHN. Ngûúâi phiïn êm: Höì Tuêën Niïm.

Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm mang kñ hiïåu D10 cuãa TVHN.

11) Phoãng thi kinh quöëc (PTK) Laâ cuöën saách viïët toaân bùçng chûä Nöm, ghi cheáp ca dao, khöng

xïëp theo möåt trêåt tûå naâo. Saách naây phuå cheáp trong cuöën Lûu Bñnh tiïíu thuyïët, kñ hiïåu Ab479 cuãa TVHN.

Saách khöng àïì nùm soaån vaâ nùm sao cheáp, cuäng khöng ghi tïn ngûúâi soaån vaâ ngûúâi cheáp.

12) Lñ haång ca dao (LHCD)

Saách chia laâm 165 thiïn, sùæp xïëp ca dao theo chuã àïì, TVHN hiïån coá baãn cheáp tay chûä Nöm, kñ hiïåu VNv303. Ngûúâi cheáp baãn naây laâ öng Àùång Duy Ön, cheáp nùm 1964. Khöng thêëy noái àïën nùm soaån, tïn ngûúâi soaån baãn chñnh. Ngûúâi phiïn êm: Phan Ngoåc. Ngûúâi hiïåu àñnh: Haâ Huy Chûúng.

Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm mang kyá hiïåu D68 cuãa TVHN.

Nhû vêåy laâ söë saách Haán Nöm göìm 12 àêìu saách (15 têåp). Trong söë àoá coá 7 saách àaä xaác àõnh àûúåc nùm biïn soaån. Hêìu hïët caác saách naây àïìu do Viïån Nghiïn cûáu Haán Nöm vaâ Viïån Vùn hoåc töí chûác phiïn êm, dõch vaâ hiïåu àñnh.


. Saách vûâa viïët bùçng chûä Haán Nöm vûâa viïët bùçng chûä quöëc ngûä

Thuöåc loaåi naây coá möåt cuöën: Nam quöëc phûúng ngön tuåc ngûä bõ luåc (NQPN) Saách khöng àïì tïn ngûúâi biïn soaån, do Nxb Quan Vùn Àûúâng

khùæc in nùm Giaáp Dêìn niïn hiïåu Duy Tên (1914). Saách in vaán göî trïn giêëy baãn thûúâng, daây 45 túâ (90 tr). Möîi

trang chia thaânh hai têìng: têìng trïn bùçng chûä Nöm, têìng dûúái bùçng chûä quöëc ngûä phiïn êm nöåi dung têìng chûä Nöm.

Saách chuã yïëu têåp húåp thaânh ngûä, tuåc ngûä, coá möåt söë lúâi ca dao.

Saách maång kñ hiïåu R 276 cuãa TVQG, mang kñ hiïåu AB 619 cuãa TVHN.

Tònh traång baãn úã TVHN khöng hoaân toaân töët: möåt söë trang àêìu bõ möëi xöng vaâ raách úã têìng chûä quöëc ngûä, phêìn sau coân khaá nguyïn veån.

Theo nhaâ nghiïn cûá Nguyïîn Khùæc Xuyïn, taåi Thû viïån Viïîn Àöng baác cöí (Pari, Phaáp) coá saách Nam phûúng tuåc ngûä bõ luåc, mang kñ hiïåu AB 619, MF 170, söë 2265 DS. Öng cuäng àûúåc pheáp chuåp laåi ra giêëy vaâ cung cêëp cho Nhoám biïn soaån Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt baãn chuåp naây.

. Saách quöëc ngûä Àöëi vúái nhûäng saách sûu têìm in bùçng chûä quöëc ngûä, Nhoám

ngûúâi biïn soaån chó têåp húåp tû liïåu úã nhûäng cuöën coá ba tiïu chuêín dûúái àêy:

1. Coá nöåi dung chuã yïëu laâ sûu têìm dên ca, ca dao trûúác Caách maång;

2. Xuêët baãn tûâ 1975 trúã vïì trûúác; 3. In úã möåt trong ba àõa àiïím trung têm cuãa nûúác ta laâ Haâ

Nöåi, Huïë, Saâi Goân. Àöëi vúái nhûäng cuöën saách àûúåc xuêët baãn nhiïìu lêìn, chuáng töi

cöë gùæng choån baãn in súám nhêët trong söë nhûäng baãn maâ khaã nùng tòm saách cuãa Nhoám biïn soaån coá thïí àaåt túái àûúåc. Viïåc choån baãn in súám nhêët nhùçm phuåc vuå möåt cöng taác nghiïn cûáu sau naây. Búãi vò


biïët àûúåc nùm ra àúâi cuãa saách laâ xaác àõnh àûúåc thúâi gian ghi trïn giêëy cuãa tûâng lúâi; tûâ àoá bùçng caách phöëi húåp nhiïìu biïån phaáp (chùèng haån àöëi chiïëu vúái vùn hoåc thaânh vùn; dûåa vaâo sûå viïån chûáng cuãa sûã hoåc, khaão cöí hoåc; phên tñch caác kiïíu cêëu truác ngûä phaáp; xeát mö hònh cêu vaâ caách hiïåp vêìn...), tiïën túái xaác àõnh lõch sûã thú ca dên gian - möåt àïì taâi khoa hoåc vö cuâng lyá thuá vaâ cêìn thiïët nhûng laåi coá nhiïìu khoá khùn, phûác taåp.

Coá möåt ngoaåi lïå thïí hiïån trong viïåc sûã duång cuöën saách cuãa Vuä Ngoåc Phan. ÚŒ nhûäng trang sau, chuáng töi seä coá dõp noái roä àiïìu naây. Theo trêåt tûå thúâi gian ra àúâi cuãa caác saách, dûúái àêy chuáng töi giúái thiïåu sú lûúåc tûâng cuöën.

1. Cêu haát goáp (CHG) Huyânh Tõnh Cuãa biïn soaån, in nùm 1897 taåi Saâi Goân. Saách daây 32 trang, göìm hún möåt nghòn lúâi ca dao, xïëp liïìn

vêìn vúái hònh thûác nhû sau: + Daåo chúi quaán Súã lêìâu Tïì, hûäu duyïn thiïn lñ ngöå ai deâ gùåp

em. + Àöi ta nhû lûãa múái nhen, nhû trùng múái moåc nhû àeân múái

khïu. + Chuöng giaâ àöìng àiïëu chuöng kïu, anh giaâ lúâi noái em xiïu

têëm loâng. Trong khi biïn soaån “Muåc luåc caác taâi liïåu vïì Vùn hoåc dên gian

Viïåt Nam” in trong saách Tòm hiïíu tiïën trònh vùn hoåc dên gian Viïåt Nam (cuãa Cao Huy Àónh, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1974) caác soaån giaã Nguyïîn Quang Vinh, Trêìn Àûác Caác, Vuä Töë Haão chó tòm thêëy úã TVQG baãn in lêìn thûá tû Cêu haát goáp, S. 1910.

Nhaâ nghiïn cûáu Nguyïîn Khùæc Xuyïn àoåc vaâ chuåp àûúåc taåi Thû viïån Quöëc Gia Phaáp baãn in nùm 1897 mang kñ hiïåu 80 YÁ 2140. Öng àaä cung cêëp cho Nbs baãn chuåp naây.

2. Tuåc ngûä phong dao (TNPD) Nguyïîn Vùn Ngoåc biïn soaån. Nxb Vônh Hûng Long in lêìn àêìu

taåi Haâ Nöåi nùm 1928. Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in cuãa Nxb Minh Àûác. Baãn naây cuäng in taåi Haâ Nöåi, nùm 1957.

Saách naây sûu têåp caã thaânh ngûä. Saách göìm hai têåp. Têåp I göìm nhûäng loaåi tûâ “ba chûä” (tûác ba tiïëng) àïën “hai mûúi chûä”. Têåp II


göìm nhûäng loaåi daâi tûâ “böën cêu” (tûác böën doâng) trúã lïn. Trong möîi têåp, úã tûâng loaåi, tuåc ngûä, ca dao laåi àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái.

Nhû vêåy, THPD àaä kïët húåp caã hai tiïu chuêín àöå daâi (söë tiïëng) vaâ trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu àïí sùæp xïëp ca dao.

3. Tuåc ngûä ca dao (TNCD) Phêìn àêìu cuöën saách laâ tuåc ngûä, phaân sau laâ ca dao. Saách do

Phaåm Quyânh biïn soaån, xuêët baãn taåi Haâ Nöåi, nùm 1932. Saách mang kñ hiïåu P. 14116 cuãa TVQG.

4. Phong dao, ca dao, phûúng ngön, tuåc ngûä (PDCD) Tuy saách coá tïn goåi nhû thïë nhûng thûåc ra, theo quan niïåm

cuãa Nhoám biïn soaån thò nöåi dung saách naây chó têåp húåp ca dao. Saách àûúåc in hai lêìn, lêìn thûá nhêët: 1934; lêìn thûá hai: 1936.

Tïn saách, söë trang úã caã hai lêìn in giöëng hïåt nhau. Coá àiïím khaác laâ úã lêìn xuêët baãn àêìu, tïn taác giaã laâ Nguyïîn Têën Chiïíu; úã lêìn xuêët baãn sau, tïn taác giaã laâ Nguyïîn Vùn Chiïíu. Àöëi chiïëu kyä thuêåt thò hai lêìn in coá khaác nhau möåt söë chöî vïì mùåt chñnh taã.

Saách xuêët baãn nùm 1934 mang kyá hiïåu P.16218 cuãa TVQG. Saách xuêët baãn nùm 1936 mang kyá hiïåu Q.8o 208 cuãa TVXH.

5. Treã con haát, treã con chúi (TCH) Soaån giaã: Nguyïîn Vùn Vônh. Lêìn thûá nhêët in trong taåp chñ Tûá

dên vùn uyïín, söë 1 nùm 1935. Lêìn thûá hai in thaânh saách. Nxb Alexandre de Rhodes, Haâ Nöåi, 1943. Baãn in thaânh saách, lûu trûä úã phoâng mi-cú-rö-phim TVQG. Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in trong Tûá dên vùn uyïín.

6. Ngaån ngûä phong dao (NNPD) Soaån giaã: Nguyïîn Can Möång. Lêìn thûá nhêët in trong taåp chñ

Tû dên vùn uyïín, söë 16, 18, 20, 22 nùm 1936. Lêìn thûá hai in thaânh saách, Nxb Alexandre de Rhodes, Haâ Nöåi, 1941. Nbs cheáp tû liïåu tûâ baãn in trong tûá dên vùn uyïín. Àïí coá taâi liïåu naây, Nbs cuäng nhêån àûúåc sûå giuáp àúä cuãa cuå Nguyïîn Khùæc Xuyïn.

7. Hûúng hoa àêët nûúác (HHÀN) Troång Toaân biïn soaån, Saâi Goân, Nxb Dên Chuã, nùm 1949.

Saách sùæp xïëp ca dao theo tûâng chuã àïì vaâ biïíu tûúång. Trong möîi chuã


àïì (hoùåc biïíu tûúång), ca dao coân àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái. Saách mang kñ hiïåu Vv 3176 cuãa TVVH.

8. Tiïëng haát àöìng quï (THÀQ) Saách khöng ghi tïn taác giaã, Haâ Nöåi, Nxb Nguyïîn Du, 1952.

Saách mang kñ hiïåu M 20543 cuãa TVQG.

9. Cöí Viïåt phong giao (CVPD) Saãn Àònh Nguyïîn Vùn Thñch têåp húåp 300 lúâi ca dao (möîi lúâi

hai doâng) liïìn vêìn. Saách khöng àïì nùm vaâ núi xuêët baãn. Theo sûå tòm hiïíu cuãa chuáng töi, CVPD coá thïí àûúåc xuêët baãn úã Huïë, khoaãng nhûäng nùm nùm mûúi.

10. Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam (VNP1) Vuä Ngoåc Phan biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Vùn Sûã Àõa, 1956.

Saách göìm hai têåp, chia laâm nhiïìu chûúng muåc, trong möîi chûúng muåc, sau phêìn tiïíu luêån laâ phêìn sûu têìm. Nhû vêåy, saách naây sùæp xïëp tû liïåu theo chuã àïì.

11. Hoâ miïìn Nam (HMN) Saách khöng àïì tïn taác giaã. Lï Thõ Minh xuêët baãn taåi Saâi Goân

nùm 1956.

12. Haát phûúâng vaãi (HPV) Ninh Viïët Giao biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1961. Saách

naây sûu taâm haát phûúâng vaãi úã Nghïå Tônh. Sau phêìn giúái thiïåu, phêìn sûu têåp sùæp xïëp caác lúâi ca theo trònh tûå cuöåc haát; nhûäng baâi múã àêìu, haát vaâo cuöåc, haát tûâ giaä.

13. Dên ca quan hoå Bùæc Ninh (QHBN) Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1962. Sau ba chûúng tiïíu luêån,

Nguyïîn Vùn Phuá, Lûu Hûäu Phûúác, Nguyïîn Viïm, Tuá Ngoåc àaä sùæp caác lúâi ca theo böën phêìn: nhûäng baâi múã àêìu, nhûäng baâi vaâo giûäa cuöåc, nhûäng baâi tûâ giaä, nhûäng baâi chûa roä gioång, loaåi naâo nhêët àõnh. Trong ba phaân àêìu, lúâi ca laåi àûúåc xïëp theo gioång (laân àiïåu).

14. Haát xoan (HX) Saách khöng tïn taác giaã, Haâ Nöåi, Nxb Êm nhaåc, 1962. Trong

têåp naây, lúâi ca àûúåc giúái thiïåu keâm vúái nhaåc.


15. Dên ca miïìn Nam Trung böå (DCNTB) Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1963. Saách göìm hai têåp. Têåp I do

Trêng Viïåt Ngûä, Trûúng Àònh Quang, Hoaâng Chûúng sûu têìm, Xuên Diïåu giúái thiïåu. Têåp II do Trêìn Viïåt Ngûä, Trûúng Àònh Quang sûu têìm, Xuên Diïåu viïët lúâi baåt. Saách sùæp xïëp dên ca theo tûâng thïí loaåi nhoã: hoâ höë, lñ, haát, baâi choâi...

16. Ca dao Viïåt Nam trûúác Caách maång (CDTCM) Viïån Vùn hoåc, Trûúâng Àaåi hoåc Töíng húåp Haâ Nöåi vaâ Trûúâng

Àaåi hoåc Sû phaåm Vinh töí chûác sûu têìm, biïn soaån Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1963. Saách naây sùæp xïëp ca dao theo chuã àïì.

17. Ca dao sûu têìm úã Thanh Hoáa (CDTH) Nhoám Lam Sún sûu têìm biïn soaån, Vuä Ngoåc Khaánh giúái

thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1963. Saách naây cuäng sùæp xïëp ca dao theo chuã àïì.

18. Haát gheåo (dên ca Phuá Thoå) (HGPT) Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa nghïå thuêåt, 1963. Lúâi giúái thiïåu cuãa

Nxb cho biïët Ngoåc Oaánh laâ ngûúâi ghi êm nhûäng baâi trong têåp naây.

19. Dên ca Thanh Hoáa (DCTH) Nhoám Lam Sún sûu têìm, biïn soaån. Vuä Ngoåc Khaánh giúái

thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1965. DCTH sùæp xïëp dên ca theo tûâng thïí loaåi nhoã: haát gheåo, hoâ söng Maä, haát khuác Tônh Gia...

20. Dên ca Bònh Trõ Thiïn (DCBTT) Trêìn Viïåt Ngûä, Thaânh Duy sûu têìm, biïn soaån, Thanh Tõnh,

Trêìn Viïåt Ngûä giúái thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1967. ÚŒ àêy dên ca àûúåc xïëp theo ba thïí loaåi nhoã: hoâ, haát, lñ.

21. Tuyïín têåp vùn chûúng nhi àöìng, quyïín I: Ca dao nhi àöìng (CDNÀ)

Doaän Quöëc Sô biïn soaån, Saâi Goân, Nxb Saáng taåo, 1969.

22. Thú dên ca dên gian Viïåt Nam (choån loåc) (TCDG) Buâi Vùn Nguyïn, Àöî Bònh Trõ biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Giaáo

duåc, 1969.


23. Thi ca bònh dên Viïåt Nam (TCBD) Nguyïîn Têën Long vaâ Phan Canh biïn soaån, Saâi Goân, Nhaâ

xuêët baãn Söëng múái, Saách göìm böën têåp. Têåp I: xuêët baãn nùm 1969, têåp II: 1970, têåp III: 1971. Trong ba têåp àêìu, ca dao àûúåc xïëp theo chuã àïì, trong möîi chuã àïì, ca dao coân àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái. Trong têåp cuöëi, dên ca àûúåc sùæp xïëp theo tûâng thïí loaåi cuå thïí nhoã.

24. Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam (VNP7) Trong caác lêìn xuêët baãn trûúác, Saách naây mang tïn Tuåc ngûä vaâ

dên ca Viïåt Nam. Lêìn xuêët baãn thûá baãy naây khöng àún thuêìn chó coá viïåc thay àöíi tïn saách.

Trong lêìn xuêët baãn naây, saách göìm möåt têåp vúái söë trang khaá àöì söå (556 tr). Söë lúâi ca dao, dên ca àûúåc böí sung khaá nhiïìu. Ngûúåc laåi, cuäng coá möåt söë ñt lúâi chó thêëy úã lêìn xuêët baãn àêìu, úã lêìn naây khöng coá. Coá möåt söë lúâi tuy àaä coá mùåt úã caã hai lêìn xuêët baãn nhûng úã lêìn naây coá sûå sûãa àöíi möåt söë tûâ ngûä... Tuåc ngûä, ca dao vêîn àûúåc xïëp theo chuã àïì. Khaác vúái nhûäng lêìn in trûúác, lêìn naây dên ca àûúåc taách thaânh möåt phêìn riïng. Trong phêìn naây, dên ca àûúåc xïëp theo tûâng thïí loaåi nhoã: haát xêím, haát tröëng quên, haát ru em...

Vò nhûäng lyá do trïn. Nhoám biïn soaån duâng caã cuöìn saách naây àïí lêëy tû liïåu. Saách xuêët baãn nùm 1971, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi.

25. Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi (CDHN)

Chu Haâ, Taão Trang, Triïu Dûúng, Phaåm Hoâa biïn soaån. Höåi vùn nghïå Haâ Nöåi xuêët baãn lêìn àêìu nùm 1971, lêìn thûá hai nùm 1972. Saách chia laâm hai phêìn, phêìn àêìu laâ ca dao; phêìn sau; tuåc ngûä. Trong möîi phêìn, tû liïåu àïìu àûúåc sùæp xïëp theo chuã àïì.

Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in nùm 1972.

26. Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam. Vùn hoåc dên gian (HT)

Vuä Ngoåc Phan, Taå Phong Chêu, Phaåm Ngoåc Hi biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1972. Saách göìm nhiïìu phêìn. Phêìn ca dao xïëp theo chuã àïì. Phêìn dên ca xïëp theo tûâng thïí loaåi nhoã: haát vui chúi treã em, haát ru em, haát tröëng quên...


27. Haát gheåo (dên ca Vônh Phuá) (HGVP). Nguyïîn Àùng Hoâe sûu têìm vaâ ghi êm, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa,

1974. Trong saách naây, lúâi ca àûúåc giúái thiïåu keâm vúái nhaåc. Vïì saách quöëc ngûä, chuáng töi àaä giúái thiïåu vùæn tùæt tûâng cuöën.

Têët caã göìm 25 àêìu saách (göìm 31 têåp). Nhûäng saách naây àïìu coá nöåi dung chñnh laâ sûu têìm, biïn soaån dên ca, ca dao. Vïì núi xuêët baãn, 20 cuöën àûúåc xuêët baãn úã Haâ Nöåi, 4 cuöën úã Saâi Goân, 1 cuöën úã Huïë(?). Vïì thúâi gian xuêët baãn, nhûäng saách in trûúác nùm 1945 laâ 4 cuöën (göìm 5 têåp), trong söë naây chó coá möåt cuöën in trûúác nùm 1930 laâ Tuåc ngûä phong dao (hai têåp).

II. QUY CAÁCH BIÏN SOAÅN

A. PHÊN BIÏÅT LÚÂI, BAÃN KHAÁC, BAÃN SAI

Möåt lúâi thûúâng coá hiïìu baãn khaác nhau. Hiïån tûúång coá baãn khaác (thûúâng àûúåc goåi laâ dõ baãn) laâ möåt àùåc àiïím cuãa dên ca, ca dao. Möåt lúâi A cuå thïí luön luön àûúåc lûu truyïìn trong khöng gian vaâ thúâi gian. Tûâng nùm thaáng, tûâng àõa phûúng, tûâng nhoám ngûúâi, tûâng caá nhên tiïëp thu, ghi nhúá, diïîn xûúáng, lûu truyïìn möåt lúâi àïìu in dêëu vaâo noá, laâm cho noá biïën àöíi. Sûå biïën àöíi naây laâ liïn tuåc naây vaâ hiïån tûúång coá baãn khaác laâ têët yïëu trong quaá trònh naây: Vêån àöång àïën möåt thúâi àiïím nhêët àõnh, (hoùåc möåt àõa phûúng nhêët àõnh), lúâi A seä thay àöíi vúái möåt trong hai khaã nùng:

1. A thay àöíi vûúåt quaá àöå, trúã thaânh lúâi khaác, laâ B chùèng haån. 2. A thay àöíi chûa vûúåt quaá àöå, vêîn laâ noá nhûng coá thïm sùæc

thaái múái laâ A, chùèng haån. A vaâ B laâ hai lúâi. Coân A vaâ A, laâ hai baãn khaác nhau cuãa möåt

lúâi. (Trong caá saách sûu têìm dên ca, ca dao trûúác àêy, khi trònh baây nhûäng lúâi göìm nhiïìu baãn khaác nhau, ngûúâi soaån saách thûúâng choån möåt baãn laâm baãn chñnh vúái khöí chûä in nhoã hún vaâ coá khi chó ghi nhûäng tiïëng khaác so vúái baãn chñnh).

Caác lúâi vúái nhûäng baãn khaác cuãa chuáng lûu haânh trong dên gian. Nhûäng ngûúâi sûu taâm àaä ghi laåi vúái nhêån thûác chuã quan cuãa hoå. Khi nhêån thûác naây phuâ húåp vúái thûåc tïë khaách quan cuãa möîi lúâi


thò caác baãn khaác trong saách sûu taâm laâ àaáng tin cêåy. Traái laåi, khi nhêån thûác naây laâ sai thò nhûäng hiïån tûúång àûúåc goåi laâ baãn khaác trong saách sûu têìm êëy thûåc chêët laâ nhûäng baãn sai vò chuáng khöng phaãn aánh àuáng nhûäng baãn khaác coá thûåc cuãa möîi lúâi dên ca, ca dao.

Chùèng haån khaá nhiïìu saách àaä cheáp:

Lûún ngùæn laåi chï traåch daâi Thúân bún meáo miïång chï trai lïåch möìm1

Nïëu cheáp thïë naây thò khöng ñt ngûúâi àaä hiïíu trai úã àêy laâ “loaâi àöång vêåt thên mïìm, voã cûáng söëng úã söng höì, vuâi trong caát buân”2. Vaâ coá leä nhûäng ngûúâi cheáp cuäng hiïíu nhû vêåy. Nhûng trong thûåc tïë laâm gò coá con trai lïåch möìm? Chñnh ra lúâi naây noái àïën con caá chai laâ “loaåi caá deåt mònh vaâ lïåch miïång”3. Nhû vêåy, Thúân bún meáo miïång chï Trai lïåch möìm laâ baãn sai, khöng phaãi dõ baãn cuãa Thúân bún meáo miïång chï chai lïåch möìm.

Chuáng ta coân coá thïí dêîn ra nhiïìu thñ duå nûäa. Àêy laâ möåt baãn sai:

Chùèng ngon cuäng baán la dong Dêîu em coá daåi cuäng doâng con quan4.

Àuáng ra laâ: Chaã ngon cuäng baánh laá dong

Tuy rùçng xêëu xñ cuäng doâng con quan.5 Àêy laåi laâ möåt baãn sai:

Chi ngon bùçng goãi caá nhöìng Chi vui bùçng àûúåc tin chöìng vu qui.6

Àuáng ra laâ: Chi ngon bùçng goãi caá nhöìng

Chi vui bùçng àûúåc tin chöìng vinh qui.7

1 Xem LHCD (Sàd)tr 27a, NASLI (Sàd) tr 46a, TNPDI (Sàd) tr180, VNP7 (Sàd) tr 95,

HT (Sàd) tr226. 2 Vùn Tên (chuã biïn), Tûâ àiïín tiïëng Viïåt, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1967. 3 Tûâ àiïín tiïëng Viïåt (Sàd). 4 HHÀN79. 5 NASL I 27b NASL III 7a. 6 TCBDI 604 7 HHÀN 79.


Trong khi biïn soaån, gùåp nhûäng baãn sai, chuáng töi sûãa laåi theo baãn àuáng.

Àûáng trûúác nhiïìu baãn. Nhoám biïn soaån cöë gùæng nhêët quaán theo möåt quy ûúác àïí xaác àõnh àêu laâ nhûäng baãn khaác nhau cuãa cuâng möåt lúâi, àêu laâ nhûäng lúâi khaác biïåt.

Nhû chuáng töi àaä trònh baây, möîi lúâi laâ möåt cú cêëu tûúng àöëi troån veån, coá mùåt nöåi dung vaâ mùåt hònh thûác. Qui ûúác maâ chuáng töi cùn cûá àïí xaác àõnh lúâi vaâ baãn khaác àûúåc thïí hiïån trong ba trûúâng húåp sau àêy:

1. Laâ hai lúâi khaác biïåt khi hai baãn coá nöåi dung khaác nhau Thñ duå:

Con vua thò laåi laâm vua Con saäi úã chuâa laåi queát laá àa.

vaâ: Trúâi mûa cho ûúát laá nem

Mua giêëy, mua buát, mua nghiïn hoåc haânh. 2. Laâ hai lúâi khaác biïåt khi hai baãn coá nöåi dung giöëng nhau maâ

hònh thûác nghïå thuêåt khaác ngau: Thñ duå:

Con vua thò laåi laâm vua Con nhaâ keã khoá bùæt cua caã ngaây.

vaâ: Con quan thò laåi laâm quan

Con nhaâ keã khoá àöët than caã ngaây. Hai lúâi trïn khaác nhau vïì mùåt hònh thûác thïí hiïån úã vêìn thú laâ

hònh aãnh (bùæt cua vaâ àöët than). 3. Laâ möåt lúâi khi hai baãn coá cuâng möåt nöåi dung, nhûng mùåt

hònh thûác khaác nhau vïì chi tiïët. Thñ duå:

Chùèng thúm cuäng thïí hoa nhaâi Dêîu khöng lõch sûå cuäng ngûúâi Traâng An.

vaâ: Chùèng thúm cuäng thïí hoa nhaâi

Dêîu khöng lõch sûå cuäng ngûúâi Thûúång Kinh.


B. VÊËN ÀÏÌ CHÑNH TAÃ VAÂ MÖÅT SÖË QUY ÛÚÁC

Vïì mùåt chñnh taã, chuáng töi cùn cûá vaâo cuöën Tûâ àiïín chñnh taã phöí thöng do Viïån vùn hoåc xuêët baãn, Haâ Nöåi, 1963 vaâ cuöën Tûâ àiïín chñnh taã tiïëng Viïåt cuãa nhoám taác giaã Hoaâng Phï (chuã biïn), Lï Anh Hiïìn, Àaâo Thaãn, - Haâ Nöåi, Nxb Giaáo duåc, 1988. Khi gùåp trûúâng húåp maâ caác saách trûúác àêy khöng theo àuáng caách viïët êëy, Nhoám biïn soaån seä sûãa laåi. Chùèng haån TCBD IV tr 343 - 345 vaâ THPD II tr 140 - 141 àïìu cheáp:

Öng trùèng öng trùng Xuöëng chúi öng Chñnh Öng Chñnh cho moä Xuöëng chúi nöìi troä Nöìi troä cho vung ...

Nhûäng tiïëng troä àïìu àûúåc sûãa laåi laâ choä. Trong nhûäng trûúâng húåp nhû vêåy, àïí khoãi rûúâm, khi sûãa laåi cho àuáng chñnh taã, chuáng töi xin àûúåc miïîn chuá thñch.

Nhoám biïn soaån cuäng boã caác dêëu chêëm (.), dêëu phaãy (,) cuöëi caác doâng thú, trûâ dêëu chêëm hïët möåt lúâi.

Qui tùæc viïët hoa hiïån nay chûa àûúåc thöëng nhêët. Trong saách naây, tïn àêët, tïn ngûúâi àïìu viïët hoa, khöng coá dêëu gaåch nöëi giûäa caác tiïëng. Thñ duå:

+ Haâ Nöåi, Huïë, Nam Haâ, Nghïå Tônh, Nöåi Duïå, Yïn Thïë... + Nguyïîn Vùn Maåi, Nguyïîn Àùng Tuyïín, Lï Thõ Minh, Phan

Canh... Chuáng töi viïët hoa caác tiïëng: Buåt, Phêåt, Tiïn, Nguyïåt Laäo,

(öng) Tú, (baâ) Nguyïåt. Riïng trúâi vaâ trùng, coá khi viïët hoa, coá khi khöng. Viïët hoa

trong nhûäng trûúâng húåp nhû sau: Öng Trùng maâ baão öng Trúâi Nhûäng ngûúâi haå giúái laâ ngûúâi nhû Tiïn Öng Trúâi múái baão öng Trùng: Nhûäng ngûúâi haå giúái mùåt nhùn nhû tûúâu.


Viïët thûúâng trong nhûäng trûúâng húåp nhû sau: Trïn trúâi coá àaám mêy xanh

ÚÃ giûäa mêy trùæng, xung quanh mêy vaâng. Nhûäng tiïëng sau àêy viïët thûúâng: cheâ maån haão, giûúâng taâu,

noán nghïå, mùæm nghïå... Nhoám biïn soaån chó phên biïåt chaã vaâ chùèng, dêìu, dêîu vaâ duâ,

phuång vaâ phûúång trong trûúâng húåp nhûäng tiïëng naây àûáng àêìu möåt lúâi.

Thñ duå: 1. Chaã nïn cúm chaáo gò àêu

Trúã vïì àêët cuä haái dêu nuöi tùçm (NASL IV 55a)

2. Chùèng nïn cúm aáo gò àêu Ta vïì úã baäi haái dêu chùn tùçm. (NGCK 113b, PTK 14a)

Trûúâng húåp trïn thò phên biïåt. Coân trûúâng húåp sau thò coi laâ möåt.

1. Traách cha, traách meå nhaâ chaâng Cêìm cên chùèng biïët rùçng vaâng hay thau. ... (TNPD II 171)

2. Traách cha, traách meå nhaâ chaâng Cêìn cên chaã biïët laâ vaâng hay thau. ... (VNP 1I 121)

Nhûäng trûúâng húåp sau duy trò caã hai caách viïët: biïín=bïí; (luáa) giöî=tröî, röî; àêåu = àöî; Nam vö = Namö, Nam mö; naâng = nûúâng; nhaânh = caânh; phuång (hoaâng) = phûúång; thúâi = thò; vêìng (trùng) = vûâng; (quan) voä = vuä...

C. LÛÚÅC BOÃ TIÏËNG ÀÏÅM, TIÏËNG LAÁY, TIÏËNG ÀÛA HÚI

Àöëi vúái dên ca, khi têåp húåp lúâi ca vaâo cöng trònh naây, Nhoám biïn soaån lûúåc boã möåt söë tiïëng. Thñ duå vïì viïåc boã tiïëng àïåm, tiïëng àûa húi: VNP7 ghi nguyïn vùn nhû sau:


A la khoan öë khoan a, Ö rö tña, baåc haâ cuäng tña.. (aá laâ phaân a) Ngoån lang giêm, ngoån mña cuäng giêm (aá laâ phaân a) Anh thêëy em töët maä anh lêìm (aá laâ phaân a) Bêy giúâ anh roä laåi (aá laâ phaân a) Vaâng cêìm laâ anh cuäng buöng (laâ khoan hoâ khoan).

Khi àûa vaâo saách naây, chuáng töi ghi l aâ: Ö rö tña, baåc haâ cuäng tña Ngoån lang giêm, ngoån mña cuäng giêm Anh thêëy em töët maä anh lêìm Bêy giúâ anh laåi roä, vaâng cêìm anh cuäng buöng.

Thñ duå vïì viïåc boã tiïëng laáy: VNP 7 425 ghi: Nhêët quïë, nhõ lan

Nhêët xinh, nhêët lõch, khön ngoan àuã trùm chiïìu Ai chaã nêng niu Ngûúâi khön ai chaã nêng niu

Hoa thúm ai chaã chùæt chiu trïn caânh Cho hay laâ thoái hûäu tònh Vò hoa nïn phaãi laánh mònh tòm hoa

Cho troån möåt bïì... Baãn maâ Nhoám biïn soaån ghi sau khi lûúåc boã laâ:

Nhêët quïë, nhõ lan Nhêët xinh nhêët lõch khön ngoan trùm chiïìu

Ngûúâi khön ai chaã nêng niu Hoa thúm ai chaã chùæt chiu trïn caânh

Cho hay laâ thoái hûäu tònh Vò hoa nïn phaãi laánh mònh tòm hoa

Cho troån möåt bïì...


BAÃNG CHÛÄ TÙÆT

I

1. ANPT An Nam phong thöí thoaåi 2. CDHN Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi 3. CDNÀ Ca dao nhi àöìng 4. CDTCM Ca dao Viïåt Nam trûúác Caách maång 5. CDTH Ca dao sûu têìm úã Thanh Hoaá 6. CHG Cêu haát goáp 7. CVPD Cöí Viïåt phong dao 8. DCBTT Dên ca Bònh Trõ Thiïn 9. DCNTB I Dên ca miïìn Nam Trung böå, têåp I 10. DCNTB II Dên ca Nam Trung böå, têåp II 11. DCTH Dên ca Thanh Hoaá 12. ÀNQT Àaåi Nam qñöc tuyá 13. HGPT Haát gheåo (dên ca Phuá Thoå) 14. HGVP Haát gheåo (dên ca Vônh Phuá) 15. HHÀN Hûúng hoa àêët nûúác 16. HMN Hoâ miïìn Nam 17. HPV Haát phûúâng vaãi 18. HT Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam. Vùn hoåc dên gian 19. HX Haát xoan


20. KSK Khêíu sûã ky 21. LHCD Lyá haång ca dao 22. NASL I Nam êm sûå loaåi, quyïín I 23. NASL II Nam êm sûå loaåi, quyïín II 24. NASL III Nam êm sûå loaåi, quyïín III 25. NASL IV Nam êm sûå loaåi, quyïín IV 26. NGCK Nam giao cöí kim lô haång ca dao chuá giaãi 27. NNPD Ngaån ngûä phong dao 28. NPGT Nam phong giaãi traâo 29. NPNN Nam phong nûä ngaån thi 30. NQPN Nam phong nûä ngaån thi 31. PDCD Phong dao, ca dao, phûúng ngön, tuåc ngûä 32. PTK Phoãng thi kinh quöëc phong 33. QHBN Dên ca quan hoå Bùæn Ninh 34. QPHT Quöëc phong thi húåp thaái 35. TCBD I Thi ca bònh dên Viïåt Nam, têåp I 36. TCBD II Thi ca bònh dên, têåp II 37. TCBD III Thi ca bònh dên, têåp III 38. TCBD IV Thi ca bònh dên, têåp IV 39. TCDG Thú ca dên gian Viïåt Nam choån loåc 40. TCH Treã con haát, treã con chúi 41. THÀQ Tiïëng haát àöìng quï 42. THQP Thanh Hoáa quan phong 43. TNCD Tuåc ngûä ca dao 44. THPD I Tuåc ngûä phong dao, têåp I 45. THPD II Tuåc ngûä phong dai, têåp II 46. TNPD II Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam 47. VNP1 II Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam,

xuêët baãn lêìn thûá nhêët, têåp II


48. VNP7 Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam, xuêët baãn lêìn thûá baãy 49. VNPS Viïåt Nam phong sûã

II

bàm baãn àaánh maáy BK baãn khaác bk baãn khaác àd àaä dêîn Khd khuyïët danh Nbs nhoám biïn soaån Nxb nhaâ xuêët baãn tlct taâi liïåu cheáp tay tr trang TVHN Thû viïån Viïån Nghiïn cûáu Haán Nöm TVQG Thû viïån Quöëc Gia TVVH Thû viïån Vùn hoåc TVXH Thû viïån Viïån thöng tin khoa hoåc xaä höåi.


KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT SÙÆP XÏËP THEO TRÊÅT TÛÅ CHÛÄ CAÁI

CUÃA TIÏËNG ÀÊÌU


LÚÂI DÊÎN

1) ÀÙÅC ÀIÏÍM VAÂ YÏU CÊÌU CUÃA HÏÅ THÖËNG NAÂY

Phêìn naây laâ kho chûáa dên ca, ca dao cuãa saách Kho taâng ca ngûúâi Viïåt. Têët caã söë lúâi dên ca, ca dao àûúåc sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái.

Qua àêy chuáng töi seä giúái thiïåu vúái baån àoåc: - khöëi lûúång dên ca, ca dao Viïåt Nam nùçm trong 46 têåp saách

àaä giúái thiïåu úã phaåm vi sûu têåp vaâ qui caách biïn soaån; - baãn chñnh vaâ caác baãn khaác cuãa tûâng lúâi vúái xuêët xûá cuå thïí; - söë lêìn xuêët hiïån trïn caác saách cuãa tûâng baãn chñnh vaâ baãn

khaác; - thúâi gian xuêët hiïån trïn caác saách cuãa tûâng lúâi, kïí caã baãn

chñnh vaâ baãn khaác (cùn cûá vaâo thúâi gian ra àúâi cuãa nhûäng cuöën saách ghi lúâi àoá);

- caác phêìn, caác yïëu töë truâng lùåp vaâ öín àõnh cuãa tûâng lúâi; caác yïëu töë khaác biïåt, biïën àöíi trong quaá trònh lûu truyïìn qua caác thúâi kyâ lõch sûã vaâ qua tûâng àõa phûúng.

Do nhûäng yïu cêìu nhiïìu mùåt àoá vaâ trûúác möåt khöëi lûúång dên ca, ca dao àöì söå, cêìn phaãi coá möåt quy caách giúái thiïåu tó mó, vaâ tûúng àöëi nhêët quaán. Sau àêy laâ quy caách cuå thïí.

2) CAÁC KHAÁI NIÏÅM, KYÁ HIÏÅU

a) Tïn goåi cuãa lúâi: göìm chûä caái àûáng àêìu möîi lúâi vaâ söë thûá thûå cuãa lúâi àoá. Thñ duå:

-A1. laâ tïn goåi cuãa lúâi: Ai ùn cau cûúái thò àïìn

Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng.


- B177 laâ tïn goåi cuãa lúâi: Bao giúâ cho gaåo beán saâng

Ch trùng beán gioá cho naâng lêëy anh. - C 380. laâ tïn goåi cuãa lúâi:

Cha àúâi caái aáo raách naây Mêët chuáng mêët baån vò maáy aáo úi.

b) Baãn chñnh, baãn khaác: Khi möåt lúâi àûúåc ghi úã nhiïìu Saách, chuáng ta coá nhiïìu baãn cuãa lúâi àoá. Möåt trong nhûäng baãn naáy àûúåc choån laâm baãn chñnh, nhûäng baãn coân laåi laâ baãn khaác. Coá trûúâng húåp nhiïìu baãn giöëng baãn chñnh thò têët caã caác baãn àoá àïìu laâ baãn chñnh. Viïåc phên ra caác baãn chñnh vaâ caác baãn khaác chuã yïëu nhùçm giuáp cho viïåc biïn soaån, trònh baây àûúåc dïî daâng, tiïët kiïåm vïì mùåt êën loaát. Baãn chñnh seä àûúåc in toaân böå, baãn khaác seä chó in nhûäng doâng coá tiïëng khaác biïåt. Baãn àûúåc choån laâm baãn chñnh coá giaá trõ nhêët àõnh àöëi vúái viïåc nghiïn cûáu, thûúãng thûác nhûng khöng phaãi bao giúâ baãn chñnh cuäng coá giaá trõ hún baãn khaác. Sûå àöëi chiïëu, so saánh giûäa baãn chñnh vaâ caác baãn khaác, trong nhûäng trûúâng húåp cuå thïí, seä àem laåi cho ngûúâi nghiïn cûáu nhiïìu kïët luêån thuá võ.

Baãn khaác thûúâng àûúåc viïët tùæt bùçng hai kyá hiïåu BK (viïët hoa) vaâ bk (viïët thûúâng). BK laâ baãn khaác ruát ra tûâ möåt cuöën saách khaác vúái caác cuöën coá baãn chñnh; bk laâ baãn khaác cuãa möåt BK (trong trûúâng húåp caã hai baãn bk vaâ BK àïìu cuâng úã möåt saách).

c) Doâng: doâng xeát vïì mùåt hònh thûác, khöng xeát theo nöåi dung. Cûá möåt doâng thú laâ möåt doâng. Chûä caái in thûúâng, khöng àùåt trong ngoùåc àún, àïí úã cuöëi doâng, laâ tïn goåi cuãa doâng àoá.

d) Daång: Coá hiïån tûúång möåt lúâi göìm nhiïìu baãn vaâ sûå khaác nhau giûäa caác baãn naây rêët phûác taåp (tuy nhiïn chûa khaác àïën mûác trúã thaânh lúâi riïng biïåt). Gùåp nhûäng trûúâng húåp nhû vêåy. Nhoám biïn soaån seä qui nhûäng baãn gêìn nhau thaânh möåt daång. Chûä caái in thûúâng àùåt trong ngoùåc àún úã caånh tiïëng àêìu cuãa möåt baãn laâ kñ hiïåu cuãa möåt daång.

à) Sûãa laåi vaâ Xem thïm laâ hai kyá hiïåu cuãa nhoám biïn soaån àïí úã cuöëi möåt söë lúâi.

Sau àêy laâ möåt söë thñ duå:


Thñ duå 1: 33. Dao vaâng tiïån àöët mña mûng

Ta chûa quïn baån, baån àûâng quïn ta. HVP 118

Àêy laâ lúâi D33 vaâ laâ trûúâng húåp àún giaãn nhêët. Chó coá möåt baãn àûúåc ghi trong möåt cuöën saách.

Thñ duå 2: Loaåi lúâi phûác hún, coá baãn chñnh laâ BK: 1. Ai ùn cau cûúái thò àïìn a

Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng. b HPV 164 NASL I 22b NGCK 118b TCBD I 199 TNPD I 17

BK a - Ai ùn cau cûúái thò xin AJPT 19a

- Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn LHCD 41a NPNN 7b

b - Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng ÀNQT 104b

- Tuöíi em coân beá chûãa nïn lêëy chöìng ÀNQT NPGT 26b

- Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng LHCD

- Tuöíi em coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng NPNN

Chuáng ta thêëy lúâi A1 naây coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi trong 5 saách (Haát phûúâng vaãi, trang 164; Nam êm sûå loaåi, têåp I, trang 22b; Nam giao cöí kim lñ haång ca dao chuá giaãi, trang 118b; Thi ca bònh dên Viïåt Nam, têåp I, trang 199; Tuåc ngûä phong dao, têåp I, trang 17) vaâ 5 baãn khaác.

Àêy laâ baãn khaác úã ANPT (An Nam phong thöí thoaåi, tr19a): Ai ùn cau cûúái thò xin

Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng. Baãn khaác úã ÀNQT (Àaåi Nam quöëc tuyá, tr 104b):

Ai ùn cau cûúái thò àïìn Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng.

Baãn khaác úã LHCD (Lñ haång ca dao, tr 26b): Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn

Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng.


Baãn khaác úã NPGT (Nam phong giaãi traâo, tr26b): Ai ùn cau cûúái thò àïìn

Tuöíi em coân beáã chûãa nïn lêëy chöìng. Baãn khaác úã NPNN (Nam phong nûä ngaån thi, tr 7b):

Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn Tuöíi em coân nhoã chûãa nïn êëy chöìng.

Nhû thïë laâ lúâi A1 coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi trong 5 saách vaâ 5 baãn khaác àûúåc ghi trong 3 saách. Nam phong giaãi traâo ra àúâi vaâo cuöëi thïë kyã XVIII àêìu thïë kyã XIX. Vêåy trong tònh hònh taâi kiïåu hiïån coá, ta coá thïí kïët luêån lúâi A1 àûúåc ghi laåi súám nhêët tûâ cuöëi thïë kyã XVIII àêìu XIX.

Thñ duå 3: Loaåi lúâi coá kyá hiïåu bk: 909. Chim khön àêåu noác nhaâ quan

Trai khön tòm vúå, gaái ngoan tòm chöìng Xûa nay nhûäng baån maá höìng a Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng tiïíu nhên. b

QPHT 14a

BK a - Xûa nay cuâng baån maá höìng NGCK 106a

- Xûa nay nhûäng keã maá höìng ÀHQT 104a

- Baão cho nhûäng khaách maá höìng bk TNPD II 58

b - Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu

TCBD III 146 THPD II

- Àaä hêìu quên tûã hún chöìng tiïíu nhên PTK 17a

ÚÃ lúâi C 909, ta thêëy coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi úã QPHT vaâ böën BK àûúåc ghi 4 saách (ÀNQT 104a TCBD III 146, THPD II 58, PTK 17a). Hiïån tûúång àaáng chuá yá úã àêy laâ saách TNPD têåp II, cuâng möåt trang 58 coá hai baãn.

Àêy laâ möåt baãn: Chim khön àêåu noác nhaâ quan

Trai khön tòm vúå, khaái ngoan tòm chöìng Xûa nay nhûäng baån maá höìng


Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu. Àêy laâ baãn nûäa:

Chim khön àêåu noác nhaâ quan Trai khön tòm vúå, gaái ngoan tòm chöìng Baão cho nhûäng khaách maá höìng Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu.

Caã hai baãn naây àïìu laâ baãn BK cuãa baãn chñnh in trong QPHT, nhûng baãn dûúái laåi laâ baãn khaác cuãa baãn trïn (cuâng möåt cuöën saách).

Thñ duå 4: Loaåi lúâi coá daång: 1752. (a) Cöí tay em trùæng nhû ngaâ

Con mùæt em liïëc nhû laâ dao cau Miïång cûúâi nhû thïí hoa ngêu Caái khùn àöåi àêìu nhû thïí hoa sen. HHÀN 165 HT 158 THÀQ 3 THPD II 49

VNP1 I 67 VNP7 192

BK PDCD 3:

Cöí tay em trùæng nhû ngaâ

Con mùæt em sùæc nhû laâ dao cau

Miïång cö cûúâi tûåa hoa ngêu

Thïë cö coân àúåi àïën bao lêëy chöìng.

(b) Cöí tay em trùæng nhû ngaâ Con mùæt em liïëc nhû laâ dao cau Miïång em cûúâi nhû thïí hoa ngêu Caái noán em àöåi trïn àêìu nhû thïí hoa sen Noán trùæng em buöåc vúái thao àen Em thêëy chaâng lõch sûå em muöën laâm quen vúái chaâng. HASL II 10a

BK RDCD 10:

Cöí tay em trùæng nhû ngaâ

Con mùæt em sùæc hún àaâ dao cau


Miïång cûúâi nhû caánh hoa ngêu

Noán àöåi trïn àêìu nhû caánh hoa sen

Àêëy vaâng àêy cuäng àöìng àen

Àêëy hoa soái trùæng àêy sen Têy Höì.

Thñ duå 5: Trûúâng húåp Nbs phaãi sûãa laåi: 1720. Cö kia con gaái nhaâ ai

Maâ cö ùn noái döng daâi hûã cö Cö àiïn cö daåi cö röì Cö ra keã chúå cö vöì lêëy trai. Sûãa laåi: Cö àiïu... = cö àiïn...

Thñ duå 6: Trûúâng húåp coá daång vaâ muåc Xem thïm:

95. (a) Caái coâ maây möí caái töm Caái töëm quùåp laåi, laåi öm caái coâ Caái coâ maây möí caái trai Caái trai quùåp laåi laåi nhai caái coâ. HT 268 TCBD IV 335 THPD II 28 VHP1 II 33

(b) Con coâ maâ möí caái trai Caái trai quùåp laåi maâ nhai caái coâ Caái coâ maâ möí caái töm Caái töm quùåp laåi maâ öm caái coâ. NASL IV 35a

Xem thïm C 134

“Xem thïm C 127" nhùæc baån àoåc tham khaão lúâi C 127 coá möåt phêìn nöåi dung gêìn guäi vúái C 92.

134. Caái trai maây haá miïång ra Caái coâ noá möí muöën tha thõt maây Caái coâ maây möí caái trai Caái trai quùåp laåi muöën nhai caái coâ. HHÀN 44 - 45 TCBDI 553

Xem thïm C 95


ÚÃ cuöëi lúâi C 134 cuäng ghi Xem thïm C 95

3) CAÁCH TRÒNH BAÂY

Baãn chñnh àûúåc in àêìy àuã, in chûä ta vaâ in àûáng. Nhòn chung àïí tiïët kiïåm viïåc êën loaát, caác BK (göìm nhûäng doâng giöëng vaâ nhûäng doâng khaác so vúái baãn chñnh) chó in nhûäng doâng khaác baãn chñnh - khaác hoaân toaân hoùåc möåt chi tiïët. Nhûäng doâng naây in nhoã hún vaâ nhûäng chöî khaác biïåt in nghiïng. Muöën phuåc höìi àêìy àuã möåt BK naâo àoá, ngûúâi àoåc seä gheáp nhûäng doâng khöng coá sai biïåt úã baãn chñnh (nhûäng doâng naây khöng coá ghi chuá bùçng caác chûä caái in thûúâng úã cuöëi doâng) vúái nhûäng doâng úã muåc BK (Xem lúâi A1 úã thñ duå àaä dêîn).

Tûâng doâng trong muåc BK àïìu àûúåc ghi xuêët xûá nùçm trong saách naâo, trang bao nhiïu? Trong trûúâng húåp àaä coá möåt doâng chi àêìy àuã caác thaânh phêìn xuêët xûá kïí trïn thò úã möåt doâng khaác sau àoá chó cêìn ghi tïn saách, khöng cêìn nhùæc laåi söë trang àaä àûúåc thöng baáo. Àoá laâ trûúâng húåp caác doâng b khöng dêîn söë trang cuãa saách VNP1 II, vaâ NASL trong thñ duå dûúái àêy:

13. Ai àem con saáo sang söng a Àïí cho con saáo söí löìng noá bay. b THPD I 17

BK a - Ai xui con saáo sang söng HGPT 21

- Ai àem con saáo qua söng HHÀN 43 VNP1 II 116 VNP7 522

- Ai àem con khûúáu qua söng NASL IV 54a

b - Cho nïn con saáo söí löìng bay xa

DCNTB I 113 TCBD I 548

- Nïn chi con saáo söí löìng bay ra CVPD 9

- Àïí cho con saáo söí löìng bay xa VNP1 II

- Àïí cho saáo àoái söí löìng saáo bay QHBN 233

- Àïí cho con saáo söí löìng saáo bay HGVP 30

- Nïn chi con saáo söí löìng saáo bay VNPS 87b

- Àïí cho con khûúáu söí löìng khûúáu ra NASL IV

ÚÃ lúâi B 564, ngûúâi àoåc thêëy möåt tïn saách vúái nhûäng söë trang khöng liïn tuåc, giûäa nhûäng söë trang naây coá dêëu phaãy: VNP7 88, 330. Àiïìu naây coá nghôa laâ VHP7 àaä 2 lêìn ghi möåt BK cuãa lúâi úã hai


trang 88 vaâ 330. Àêy laâ trûúâng húåp phûác taåp hún, trûúâng húåp hai baãn úã hai trang trong cuâng möåt saách maâ coá nhûäng chöî khaác nhau thò Nhoám biïn soaån seä ghi caã kyá hiïåu tïn saách vaâ söë trang keâm theo trong têët caã caác doâng úã muåc BK.

Vïì mùåt biïn soaån, lúâi àún giaãn nhêët chó coá möåt baãn chñnh. Nhûäng lúâi phûác taåp hún coá baãn chñnh laâ BK, söë BK caâng nhiïìu thò viïåc theo doäi caâng khoá hún. Nhêët laâ àöëi vúái trûúâng húåp phaãi duâng kyá hiïåu bk (Xem lúâi C 909 àaä dêîn úã muåc 2). Tuy vêåy, duâ coá phûác taåp àïën àêu, vúái caách phuåc höìi àaä nïu, ngûúâi àoåc vêîn coá thïí nùæm àûúåc àêìy àuã caác BK. Trong trûúâng húåp BK coá söë doâng khaác biïåt nhiïìu quaá nûãa töíng söë doâng cuãa baãn chñnh thò BK naây seä àûúåc in toaân böå (Xem lúâi C 1752 àaä dêîn úã muåc 2).

Nhûäng lúâi phûác taåp nhêët laâ nhûäng lúâi göìm coá daång (trong möîi daång coá baãn chñnh vaâ caác BK), muåc Sûãa laåi vaâ cuöëi cuâng laâ muåc Xem thïm.

Chuáng töi sùæp xïëp caác lúâi theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu. Nïëu tiïëng àêìu giöëng nhau thò cùn cûá vaâo tiïëng thûá hai, nïëu tiïëng thûá hai cuäng giöëng nhau thò cùn cûá vaâo tiïëng thûá ba... vaâ thêåm chñ nïëu caã doâng sau (cuãa hai lúâi) giöëng nhau thò cùn cûá vaâo doâng thûá hai...

Trêåt tûå caác chûä caái àûúåc duâng trong cuöën saách naây laâ: A Ù Ê B C CH D À E Ï G H I K K L M N O Ö Ú P Q R S T U Û V X Y.

Hïå thöëng dêëu gioång laâ: khöng dêëu, huyïìn, hoãi, ngaä, sùæc, nùång. 4) QUI TÙÆC BIÏN SOAÅN

a) Vïì viïåc choån baãn chñnh Coá nhiïìu nguyïn tùæc aáp duång cho tûâng trûúâng húåp cuå thïí: + Trong trûúâng húåp möåt lúâi àûúåc nhiïìu saách ghi. Nhoám biïn

soaån choån baãn nhiïìu saách ghi nhêët laâm baãn chñnh. Söë coân laåi laâ BK. Caách laâm naây aáp duång trong viïåc biïn soaån lúâi A1 (àaä dêîn úã muåc 2).

+ Trong trûúâng húåp caác baãn coá söë lêìn xuêët hiïån trïn saách bùçng nhau thò noái chung baãn naâo in úã saách xuêët baãn súám hún seä àûúåc choån laâm baãn chñnh.

+ Trong trûúâng húåp caác baãn coá söë lêìn xuêët hiïån bùçng nhau maâ trong àoá coá baãn àûúåc ghi roä àõa phûúng lûu truyïìn thò baãn naây àûúåc choån laâm baãn chñnh.


+ Coá trûúâng húåp möåt baãn chó àûúåc möåt saách ghi, nhûng laåi choån laâm baãn chñnh, vò xeát noá coá giaá trõ vïì mùåt naâo àoá: thúâi gian ghi trïn vùn baãn súám hún, hoùåc nöåi dung chñnh xaác hún caác baãn khaác... Theo nguyïn tùæc naây chuáng töi àaä choån baãn ÀNQT laâm baãn chñnh cuãa lúâi C 1888:

Cúm söi caã lûãa thò khï a Sûå lêìm hay hoãng laâ lïì thïë gian. b

ÀNQT 104a LHCD 36a

BK a- Cúm vêìn caã lûãa thò khï NASL III 11a

b - Viïåc laâm hay hoãng laâ lïì thïë gian NASL III NNPD 41

TCBD I 502 THPD 69

- Sûå laâm hay hoãng laâ lïì thïë gian THCD 101

b) Vïì viïåc qui thaânh daång Khi gùåp trûúâng húåp coá möåt lúâi coá nhiïìu baãn khaác nhau, maâ

nhûäng chöî khaác nhau naây chûa àïën mûác thaânh nhûäng lúâi riïng biïåt. Nhoám biïn soaån qui caác baãn àoá vaâo möåt söë daång theo caác nguyïn tùæc sau:

+ Àöëi vúái nhûäng baãn khaác nhau vïì àöå daâi thò Nbs seä giaãi quyïët theo möåt trong hai hûúáng sau àêy, tuyâ tònh hònh thûåc tïë úã caác baãn àùåt ra:

. Nïëu caác baãn daâi laâ nhûäng baãn àûúåc ghi trong nhûäng cuöën saách coá nùm in (hoùåc nùm xuêët baãn) súám hún vaâ nïëu xeát thêëy nöåi dung cuãa nhûäng baãn naây àaä coá möëi liïn hïå húåp lñ, hònh thûác vêìn àiïåu nhuêìn nhuyïîn thò Nbs quy nhûäng baãn naây thaânh daång a. Nhûäng baãn coân laåi ngùæn hún maâ coá thïí laâ do nhûäng baãn daâi bõ vúä ra thò seä àûúåc quy thaânh daång b,c... Trong möîi daång laåi ghi thaânh baãn chñnh vaâ baãn khaác theo nhûäng nguyïn tùæc biïn soaån àaä trònh baây úã trïn.

. Nïëu caác baãn ngùæn àûúåc ghi laåi trong nhûäng saách coá nùm in (hoùåc nùm xuêët baãn) súám hún, vaâ nïëu xeát thêëy nhûäng baãn daâi coá thïí laâ sûå phaát triïín vïì sau tûâ nhûäng baãn ngùæn thò nhûäng baãn ngùæn


àûúåc quy thaânh daång a, coân caác baãn daâi tuyâ theo mûác àöå gêìn guäi vúái daång a seä àûúåc quy thaânh daång b,c...

+ Àöëi vúái nhûäng baãn cuâng àöå daâi nhûng coá sûå khaác biïåt húi xa vïì nöåi dung nghïå thuêåt cuäng àûúåc quy thaânh nhûäng daång riïng.

c. Vïì viïåc sûãa laåi Trong söë haâng vaån baãn àûúåc ngûúâi trûúác biïn soaån khöng

traánh khoãi möåt söë trûúâng húåp nhêìm lêîn. Nhûäng trûúâng húåp naây coá thïí quy thaânh ba loaåi:

+ Trûúâng húåp sai möåt vaâi tiïëng do ghi cheáp, êën loaát. Cuäng coá khi do ngûúâi soaån hiïíu chûa àuáng möåt tûâ khoá, möåt tiïëng àõa phûúng...

+ Trûúâng húåp möåt baãn hoaân chónh bõ ngûúâi soaån taách ra laâm hai maãnh xïëp thaânh hai lúâi riïng biïåt.

+ Trûúâng húåp ngûúâi trûúác chùæp nhiïìu lúâi thaânh möåt lúâi. Àöëi vúái möåt söë trûúâng húåp trïn, Nbs àaä sûãa laåi; khi sûãa chuáng

töi ghi roä baãn sûãa lêëy úã saách naâo, sûãa nhû thïë naâo? Viïåc sûãa laåi chuã yïëu dûåa vaâo nhûäng tiïëng àuáng, nhûäng trûúâng húåp biïn soaån àuáng úã nhûäng baãn ghi trong nhûäng saách khaác. Khi khöng coá BK àïí àöëi chiïëu, so saánh thò dûåa vaâo caác tûâ àiïín vaâ kïët quaã àiïìu tra trong nhên dên.

d) Vïì chuá thñch Phêìn chuá thñch chuã yïëu dûåa vaâo chuá thñch cuãa caác soaån giaã ài

trwocs, thñ duå úã lúâi A 138, nhûäng giaãi thñch vïì phöë Nhöín, phöë Lai, vïì àõa danh Canh laâ sûã duång tûâ saách Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi baãn in 1972, tr 106.

Àõnh chuá thñch tûâ naâo, Nhoám biïn soaån ghi söë (1) hoùåc (2)... vaâo ngay tûâ àoá úã baãn chñnh.

Nhûäng chuá thñch do nhaâ giaáo Nguyïîn Luên thûåc hiïån nùm 1999 àûúåc àaánh dêëu* úã cuöëi. Thñ duå:

633. Anh vïì sùæm böå saâo tûúng Cho anh chung vöën ngûúåc lûúâng cuâng anh.

CDTCM 17

(1) Saâo tûúng: saâo laâ cêy saâo àïí àêíy thuyïìn. Tûúng (chûä Haán0 laâ maái cheâo nhoã (theo

GS Àònh Gia Khaánh)*.


Nhûäng chuá thñch khöng coá dêëu * úã cuöëi laâ do PGS. TS Phan Àùng Nhêåt thûåc hiïån nùm 1994.

à) Vïì thöng baáo Xem thïm Khi gùåp nhûäng lúâi riïng biïåt nhûng coá chöî giöëng nhau, Nhoám

biïn soaån seä ghi úã dûúái nhûäng lúâi àoá kñ hiïåu Xem thïm. Nhûäng trûúâng húåp giöëng nhau laâ:

+ Giöëng nhau úã doâng àêìu hoùåc úã hai doâng àêìu + Trong möåt baãn daâi, coá vaâi doâng úã giûäa giöëng vúái möåt baãn

ngùæn hún. + Hai baãn coá àöå daâi nhû nhau nhûng khaác biïåt möåt vaâi tiïëng

laâm khaác hùèn nöåi dung tûâng lúâi. Thñ du: Thoác böì thûúng keã ùn àong

Coá chöìng thûúng keã nùçm khöng möåt mònh. vaâ:

Döëc böì thûúng keã ùn àong Vùæng chöìng thûúng keã nùçm khöng möåt mònh.

Hai lúâi coá nhûäng chöî giöëng nhau nhû trïn maâ àûúåc sùæp xïëp caách nhau tûâ 5 söë thûá tûå trúã lïn seä àûúåc ghi kñ hiïåu Xem thïm úã cuöëi lúâi.

5. KÏËT LUÊÅN

Phêìn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu göìm tuyïåt àaåi àa söë dên ca, ca dao lêëy tûâ 49 têåp saách (cuãa 40 cuöën), laâ núi têåp húåp àêìy àuã söë lûúång lúâi cuäng nhû söë lûúång cuãa tûâng lúâi.

Ngoaâi ra, qua phêìn naây, ngûúâi àoåc coân thêëy àûúåc söë lêìn xuêët hiïån, thúâi gian àûúåc ghi laåi trïn saách cuãa tûâng lúâi dên ca, ca dao vúái caác yïëu töë öín àõnh vaâ caác yïëu töë biïën àöíi.

Hïå thöëng ca dao sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái seä chûa thoaã maän baån àoåc khi caác baån muöën tòm hiïíu, têåp húåp dên ca, ca dao theo chuã àïì, theo nöåi dung tû tûúãng. Yïu cêìu naây seä àûúåc giaãi quyïët úã Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì. Vaâ troån böå saách Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt seä àem àïën cho baån àoåc möåt cöng cuå giuáp cho viïåc tòm hiïíu, thûúãng thûác dên ca, ca dao úã nhiïìu goác àöå, vúái nhiïìu yïu cêìu khaác nhau.

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT

42

A

1. Ai ùn cau cûúái thò àïìn a Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng. b

HPV 164 NASL I 22b NGCK 118b

TCBD I 199 TNPD I 17

BK a - Ai ùn cau cûúái thò xin ANPT 19a

- Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn NPNN 7b LHCD 41a

b - Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng NPGT 26b

- Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng LHCD

- Tuöíi töi coân nhoã, chûãa nïn lêëy chöìng NPNN

- Tuöíi em coân nhoã, chûãa nïn lêëy chöìng NPNN 2. Ai bò anh coá tiïìn böì

Anh ài anh lêëy baãy cö möåt lêìn Cö hai buön taão baán têìn(1)

Cö ba àoâi núå chöî gêìn chöî xa Cö tû doån deåp trong nhaâ

Cö nùm sùæc thuöëc meå giaâ dûúäng nuöi Cö saáu traãi chiïëu, treo muâng

Möåt mònh cö baãy nùçm chung vúái chöìng CDTCM 197 – 198

(1) Buön taão baán têìn: buön baán taão têìn

3. (a)Ai bûng bêìu rûúåu àïën àoá Phaãi chõu khoá bûng vïì


43

Em àang úã hêìu thaây meå cho troån bïì hiïëu trung. HPV 164

(b) Ai bûng bêìu rûúåu túái àoá thò chõu khoá bûng vïì Keão em àêy àang coân theo chên thaây me

cho troån bïì hiïëu trung CDTCM 15

(c) Öng mai úi! Öng xaách bêìu rûúåu túái àoá Öng haäy chõu khoá öng xaách trúã vïì Töi coân úã nuöi phuå mêîu, cho troån bïì hiïëu trung. DCBTB II 15

(c) Öng mai úi! Öng xaách bêìu rûúåu túái àoá Öng haäy chõu khoá öng xaách trúã vïì Töi coân úã nuöi phuå mêîu, cho troån bïì hiïëu trung DCNTP II 15

(d) Ai bûng trêìu rûúåu túái àoá Chõu khoá bûng vïì Em àêy thiïåt vêîn khöng chï ÚÃ laâm ri nuöi thêìy vúái meå, cho troån bïì hiïëu trung DCBTT 187

4. Ai bûng trêìu rûúåu túái àoá Chõu khoá bûng vïì Em thûúng anh thaãm thiïët trùm bïì Heo vay cau taåm aáo mûúån voäng thuï Thêìy meå bïn em nay nhuán mai trïì Daå khöng núä daå, em khöng daám chï anh ngheâo. DCBTT 17


44

5. Ai coá chöìng noái chöìng àûâng súå Ai coá vúå noái vúå àûâng ghen Túái àêy hoâ haát cho quen Raång ngaây ai vïì nhaâ nêëy, khöng haá dïî ngoån àeân hai tim.

HPV 63 HT 383 TCBD I 548 – 549

Sûãa laåi: khaá dïî ngoån àeân... TCBD = haá dïî ngoån àeân...

6. Ai cuâng gùåt luáa àoã àuöi Chaâng vïì maâ àêåp maâ phúi kõp ngaây Ai vïì giaä gaåo ba chaây Giaä ài cho trùæng, gûãi ngay cho chaâng Sùén tiïìn mua baåc, mua vaâng Sùén tiïìn sùæm aáo cho chaâng trêíy kinh Saáng trúâi chaâng múái têåp binh Em ngöìi voâ voä möåt mònh em lo Ruöång nûúng khöng ai caây cho Trêu boâ heân moån, em lo dûúâng naâo! Ruöång ngûúâi caây cêëy lao xao Ruöång em boã coã moåc cao ngoaâi àöìng Ngûúâi ta coá vúå coá chöìng Ruöång caån maå uáa trong loâng cuäng vui Nhaâ anh coá möåt mònh töi Ruöång caån maå uáa, em ngöìi em lo... VNP1 II 51 – 52

BK a- Ai maâ giaä gaåo ba chaây VNP 7 351

b - Nhaâ chaâng coá möåt mònh em VNP7

7. Ai chùèng ham sang troång Ai chùèng voång sang giaâu Nhûng maâ em xeát laåi cêu:


45

Àöìng thanh tûúng ûáng, àöìng khñ tûúng cêìu1 Vêåy nïn em boã thaãm boã sêìu Àaânh cam chõu cûåc, hún cú cêìu vïì sau.

8. Ai cheâo ghe bñ qua söng Àaåo vúå nghôa chöìng nùång lùæm anh úi! TCBD II 325

9. Ai cho chñn laång khöng mûâng Chó mûâng möåt cöî chöìi xuên non caânh. CDTCM 15

10. Ai cho sen muöëng möåt böìn Ai tûâng chanh khïë saánh cuâng lûåu lï TCBD I 495 TNPD I 17

11. Ai chöìng ai vúå mùåc ai Bao giúâ ra baãng ra baâi seä hay a Bao giúâ tiïìn cûúái trao tay Tiïìn treo rêëp nûúác, múái hay vúå chöìng b TCBD I 199 TNPD II 9 VNP1 I 106 VNP7 247

BK a- Bao giúâ ra baãng ra baâi haäy hay

DNQT LHCD 45a

b- Tiïìn treo laåi mùåt múái hay vúå chöìng

DNQT LHCD

Xem thïm B 484

12. Ai àem con keác2 vö vûúân Cho nïn con keác ùn buöìng chuöëi tiïu HHDN 43 TCBD I 597

BK a- Àïí cho con keác ùn buöìng chuöëi tiïu.

VNP1 II 116 VNP7 522

1 Àöìng thanh tûúng ûáng, àöìng khñ tûúng cêìu: nghôa àen laâ nhûäng vêåt cuâng möåt thûá

tiïëng thò ûáng vúái nhau, nhûäng vêåt cuâng möåt khñ loaåi thò tòm nhau. 2 Keác: loaåi chim veåt lúán.


46

13. Ai àem con saáo sang söng Àïí cho con saáo söí löìng noá bay TCBDI 316 TNPD I 17

BK a - Ai xui con saáo sang söng HGPT 21

- Ai àem con saáo qua söng

HHÀN 43 TCBD I 548 VNP1 II 116

- Ai àem con khûúáu sang söng NASL IV 54a

b - Cho nïn con saáo söí löìng bay xa

DCNTB I 113 TCBD I 548

- Nïn chi con saáo söí löìng bay xa CVPD9

- Àïí cho con saáo söí löìng bay xa VNP1 II

- Àïí cho con saáo söí löìng saáo bay HGVP 30 VNP7 522

- Nïn chi con saáo söí löìng saáo bay VNPS 87b

- Àïí cho con khûúáu söí löìng khûúáu ra NASL IV

Sûãa laåi: VNP7 chùæp thïm A12, Nbs àaä taách ra.

14. Ai àem em àïën chöën naây Thûác khuya dêåy súám mùæt cay nhû gûâng. HHÀN 123 TCBD II 210

15. Ai àem em túái giûäa àöìng Chên buân tay lêëm maâ loâng anh say CDTH 88

16. Ai àem nhên ngaäi xuöëng àöìng Chên buân tay lêëm cûåc loâng anh thay! CDTH 88

17. Ai àem mònh quaåt túái àêy Cho nïn quaåt öëm quaåt gêìy, coân möåt nùæm xûúng Hai bïn giêëy phêët tû lûúng Tay cêìm lêëy quaåt thò vûúng lêëy sêìu. DCNTB I 264


47

18. Ai àem nuái Nñt1 sang söng Giûäa doâng nûúác chaãy bïn àöng coá chuâa. CDTH 48

19. Ai àem töi àïën chöën naây Bïn kia thò nuái bïn naây thò söng Ai àem töi àïën àöìng khöng Àïí töi vú vêín töi mong töi chúâ PDCD 12

Xem thïm A 34

20. Ai ài búâ àùæp möåt mònh a Phêët phú cheáo aáo giöëng hònh phu quên. b CHG 14 HHÀN 211, 265

BK a - Ai ài búâ àöî möåt mònh DCNTB I 182

- Ai ài búâ àêåp möåt mònh TCBD I 121

b- Phêët phú cheáo aáo giöëng hònh lang quên.

TCBD I

21. Ai ài búâ àöî möåt mònh Cha chaã laâ xinh! Bêån aáo maâu àinh2 Quêìn thao caánh kiïën Tay àeo böång giïëng Laåi coá xuyïën vaâng Bõt khùn maâu ngaåi3 Chên laåi mang giaây Anh tûúãng laâ em thuåc nûä àöìng trinh Hay àêu em bêåu4 laåi goaá chöìng Trúâi xui àêët khiïën àem loâng anh thûúng. DCNTB II 39

1 Nuái Nñt: úã tónh Thanh Hoaá 2 Maâu àinh: maâu àoã bêìm 3 Maâu ngaåi: maâu xanh dûúng 4 Bêåu: em, cö em, baån,... (àaåi tûâ ngöi thûá hai, thûúâng chó nûä, thên mêåt)*


48

22. Ai ài àêu àêëy húäi ai Hay laâ truác àaä nhúá mai ài tòm Tòm em nhû thïí tòm chim Chim ùn bïí bùæc ài tòm bïí àöng Tòm bïí àöng thêëy löng chim nhaån Tòm bïí caån thêëy àaân chim bay Höm qua laâ chñn, höm nay laâ mûúâi Tòm em àaä mûúát möì höi Laåi àûát nuát aáo, laåi rúi khùn àêìu Tòm em chùèng thêëy em àêu Löåi söng thò ûúát, quanh cêìu thò xa. TCBD I 121

22. Ai ài àúåi vúái töi cuâng Töi coân dúã möëi tú höìng chûãa xe Coá nghe nñn lùång maâ nghe Nhûäng lúâi anh noái nhû xe vaâo loâng. TCBD I 121 TNPD II 8

23. Ai ài àúåi vúái töi cuâng Töi coân dúã möëi tú höìng chûãa xe Coá nghe nñn lùång maâ nghe Nhûäng lúâi anh noái nhû xe vaâo loâng. TCBD I 121 TNPD II 8

24. Ai ài àúåi vúái töi cuâng Töi coân sùæp sûãa cho chöìng ài thi Chöìng töi quyïët àöî khoa naây Chûä töët nhû rùæn, vùn hay nhû röìng Boä khi xùæn vaáy quai cöìng Cúm niïu nûúác loå nuöi chöìng ài thi. HHÀN 79


49

25. Ai ài àûúâng êëy húäi ai a Hay laâ truác àaä nhúá mai ài tòm BK a - Ai ài àêu àêëy húäi ai? TNPD I 17

26. Ai ài àêu àêëy húäi ai a Hay laâ truác àaä nhúá mai ài tòm

Tòm em nhû thïí tòm chim Chim ùn bïí bùæc, ài tòm bïí àöng. b TNPD II 8

BK a- Ai ài àùçng êëy húäi ai PDCD 15

Ai vïì àûúâng êëy húäi ai PDCD 9

b- Chim ùn bïí bùæc, ài tòm bïí nam PÀC 9, 15

Xïm thïm H 231

27. Ai ài giöëng daång anh ài Giöëng chên anh bûúác, ruöåt em thò quùån àau. DCNTB I 183

28. Ai ài ngoaâi ngoä aâo aâo Hay laâ öng tûúång àaåp raâo öíng vö. DCNTB I 179

29. Ai ài qua àoâ Do1 múái biïët Doâng nûúác trong, xanh biïët laâ bao Gaái thúâi da àoã höìng haâo Mùæt àen lay laáy ngûúâi naâo chùèng yïu. CDTH 29

BK a – Doâng nûúác trong, xanh biïëc laâ bao HT 141

30. Ai ài qua phöë Khoa Trûúâng2 Dûâng chên ngùæm caãnh nuái rûâng xanh xanh Doâng söng uöën khuác chaãy quanh

1 Àoâ Do: thuöåc xaä Hoùçng Phûúng, huyïån Hoùçng Hoaá, tónh Thanh Hoaá. 2 Phöë Khoa Trûúâng: úã xaä Tuâng Lêm, huyïån Tônh Gia, tónh Thanh Hoaá.


50

Trïn àûúâng caái lúán böå haânh ngûúåc xuöi CDTH 25

31. Ai ài trêíy höåi chuâa Hûúng Laâm ún gùåp khaách thêåp phûúng hoãi giuâm Múá rau sùæng1, quaã mú non Mú chua, sùæng ngoåt, biïët coân thûúng chùng?

32. Ai ài Uöng Bñ, Vaâng Danh Maá höìng àïí laåi maá xanh mang vïì. VNP7 363

33. (a) Ai àua söng Trûúác thò àua Söng Sau mùæc miïëu thúâ vua thò àûâng HHÀN 105

(b) Muöën àua söng trûúác thò àua Söng sau mùæc miïîu, mùæc chuâa àûâng ài DCNTB I 202

34. Ai àûa em àïën chöën naây Bïn kia thò nuái, bïn naây thò söng. HHÀN 43 TCBD I 548 TCBD II 210

TNPD I 17 VNP1 I 78 VNP7 201

Xem thïm A 19

35. Ai kïu ai huá bïn söng Töi àang nêëu nûúáng cho chöìng töi ùn. HHÀN 211

36. Ai kïu, ai huá bïn söng? Töi àang sùæm sûãa cho chöìng xuöëng ghe Chöìng xuöëng ghe, quaåt che tay ngoùæt Cêët maái cheâo ruöåt thùæt tûâng cún... HT 197 VNP1 I 140 VNP7 286

1 Rau sùæng: möåt loaåi rau ngoát, coân àûúåc goåi laâ rau böìng ngoåt


51

37 Ai kïu leáo nheáo bïn söng a Töi àûúng vaá aáo cho chöìng töi àêy. b NASL II 15a NGCK 96a

BK a - Ai kïu veo veáo bïn söng TCBD II 418 TNPD I 16

- Ai kïu xeo xeáo bïn söng VNP1 I 440 VNP7 286

b - Töi àûúng sùæm thuöëc cho chöìng töi àêy bk NGCK

- Töi àûúng bùæt öëc cho chöìng töi àêy bk NGCK

Töi àang vaá aáo cho chöìng töi àêy

TNPD I TCBD II

- Töi coân vaá aáo cho chöìng töi àêy VNP1 I VNP7

38. Ai kïu voâi voåi bïn tai Töi àang bùæt chêëy cho ngûúâi tònh nhên. TNPD I 17

BK a – Ta àang bùæt chêëy cho ngûúâi tònh nhên TCBD I 122

39. Ai khön bùçng Tiïët Àinh Sang1 Cuäng coân mùæc kïë naâng Phaân Lï Huï. CHG 16

40. Ai kia möåt maån thuyïìn böìng Keã loan ngûúâi phûúång, mùåc loâng ngûúåc xuöi. DCTH 121

41. Ai laâm baát bïí cúm rúi Àôa nghiïng caá àöí, raä rúâi àöi ta. DCNTB II 23

42. Ai laâm bêìu bñ àûát dêy Chaâng nam thiïëp bùæc, gioá têy laånh luâng. TCBD II 266

1 Tiïët Àinh Sang: tûc Tiïët Àinh Sún, danh tûúáng àúâi Àûúâng (Trung Quöëc), con trai

Tiïët Nhên Quyá. Tiïët Àinh Sún mang quên àaánh nûúác Höì àïí cûáu cha àang bõ vêy haäm, Sún bõ Phaân Lï Huï (tûác Phaân Lï Hoa) nûä tûúáng cuãa àöëi phûúng bùæt söëng. Àïí cûáu cha, Tiïët Àinh Sún àaä phaãi cêìu hön Phaân Lï Hoa. (Thuyïët Àûúâng).


52

43. Ai laâm caá böëng ài tu Caá thu noá khoác, caá loác noá rêìu Luyå rúi höåt höåt, cú cêìu lùæm búá em! DCNTB II 83 HT 447

Xem thïm A 63

44. Ai laâm caái noán quai thao Àïí cho anh thêëy cö naâo cuäng xinh HHÀN 149

45. Ai laâm caách trúã sêm thûúng1 Ai laâm rúâi raä oan ûúng dûúâng naây. CHG 32

46. Ai laâm cho bïí kia àêìy Cho ao kia caån cho gêìy coâ con. TCDG 64

47. Ai laâm cho bïën xa thuyïìn Cho Trùng xa Cuöåi2, cho baån hiïìn xa ta. HT 184

48. Ai laâm cho bïën xa thuyïìn Cho Trùng xa Cuöåi, baån hiïìn xa nhau Cha meå sao nghô chùèng sêu Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho caã hai ta. DCNTB I 266

49. Ai laâm cho biïín caån khö Têìu sang khöng àûúåc Haán Höì3 xa nhau, HPV 154

1 Sêm thûúng: sao Höm vaâ sao Mai, khöng bao giúâ cuâng xuêët hiïån, chó sûå xa caách.* 2 Trùng, Cuöåi: nhûäng àïm trùng troân vaâ trúâi quang ngûúâi ta thêëy möåt hònh lúâ múâ giöëng

nhû cêy àa vaâ hònh ngûúâi ngöìi dûúái göëc êy. Tûúng truyïìn rùçng àoá laâ chuá Cuöåi. Cuöåi laâ möåt chaâng trai ngheâo, giaâu loâng thûúng ngûúâi, àûúåc möåt cêy àa thêìn, laá duâng laâm thuöëc cûáu ngûúâi. Do phaåm àiïìu kiïng kõ, cêy àa phaãi bay lïn mùåt trùng keáo luön caã chuá Cuöåi, maäi maäi Cuöåi vaâ àa phaãi úã cung trùng.

3 Haán Höì: Haán: töåc ngûúâi Haán; Höì: möåt töåc ñt ngûúâi úã Trung Quöëc. ÚÃ àêy chó sûå xa caách.*


53

50. Ai laâm cho bûúám lòa hoa Cho chim xanh núä bay qua vûúân höìng Ai ài muön dùåm non söng Àïí ai chûáa chêët sêìu àong vúi àêìy. HT 175 TCBD I 248, 495 TNPD II 8 VNP1 66 VNP7 190

51. Ai laâm cho caãi töi vöìng a Cho dûa töi khuá cho chöìng töi chï. b NPGT 16a

BK a - Vò ai cho caãi töi ngöìng NASL IV 28a

- Ai laâm cho caãi lïn ngöìng HHÀN 123

- Ai laâm cho caãi töi ngöìng PTK 19a

- Ai laâm cho caãi em ngöìng NPNN 1b

b - Cho dûa höi khuá cho chöìng em chï HHÀN

- Cho dûa em thöëi cho chöìng em chï NPNN

52. Ai laâm cho caãi töi ngöìng a Cho dûa töi khuá, cho chöìng töi chï Chöìng chï thò mùåc chöìng chï Dûa khuá nêëu vúái caá trï ngoåt lûâ. b HT 198 TCBD I 495 TNPD II 8 VNP1 I 142 VNP7 288

BK a - Ai laâm cho caãi töi vöìng

ANPT 18b ÀNQT 113b LHCD-48b NGCK 101a

- Vò ai cho caãi töi vöìng NASL II 2b

b - Caái dûa khuá nêëu caá trï caâng mïìm NASL II

- Dûa khuá nêëu caá trï caâng buâi ANPT NGCK bk TNPD II

53. Ai laâm cho cûåc têëm loâng Caâng nhùæc caâng nhúá, caâng tröng caâng sêìu Hïî vïì nhúá àïën lúâi nhau Bùæc cêìu maâ chaã àûúåc cêìu aái ên Dêìu xa nhñch laåi cho gêìn


54

Laâm thên con nhïån mêëy lêìn vûúng tú Tùçm ûúm tú, nhïån cuäng giùng tú Gan vaâng sao kheáo thúâ ú daå vaâng CDTCM 126

54. Ai laâm cho chó lòa kim Cho beâo giaåt soáng cho em phong trêìn. HPV 154

55. Ai laâm cho daå em buöìn Cho con bûúám luyå, chuöìn chuöìn luyå theo. HHÀN 211

56. Ai laâm cho àoá boã àùng Cho con aáo trùæng boã thùçng aáo àen. CHG 20

57. Ai laâm cho àoá xa àêy Cho chim cheâo beão xa cêy mùng voâi BKa – Cho chim minh liïîu xa cêy ngö àöìng TCBD I 445

58. Ai laâm cho àoá xa àêy Cho trùng xa Cuöåi1, cho mêy xa trúâi Ai laâm cho bïën xa thuyïìn Cho Trùng xa Cuöåi, cho baån hiïìn xa ta. HPV 154

59. Ai laâm cho mùæm em böìng Cho dûa em khuá cho chöìng em chï.

KSK 4b

60. Ai laâm cho nûúác chaãy xuöi Cho thuyïìn xuöi ngûúåc cho ngûúâi nhúá nhau2 Chaâng ài àïí thiïëp sao àaânh

1 Trùng, Cuöåi: xem chuá thñch úã A 47. 2 “Cho thuyïìn lïn ngûúåc cho ngûúâi nhúá nhau” thò àuáng hún.


55

Thiïëp xin khoaá cûãa, buöng maânh thiïëp theo. CDTCM 187

61. Ai laâm cho ngûúåc laái chiïëc thuyïìn tònh Sao em chùèng biïët giûä gòn tiïët trinh - Thöi anh àûâng coá àem daå àöíi dúâi Anh nghe chi thïë sûå, raä rúâi gia cang1 - Chùèng phaãi anh kiïëm àiïìu àùång dûát nghôa lòa tònh Búãi anh thêëy em lùæm sûå bêët bònh nïn phaãi xa. DCNTB I 137

62. Ai laâm chuâa ngaä xuöëng söng Phêåt tröi löím ngöím, chuöng àöìng chòm theo. DCNTB I 137

63. Ai laâm con caá böëng ài tu Con caá thu noá khoác Con caá loác noá rêìu Phaãi chi ngoaâi biïín coá cêìu Em ra em vúát caái àoan sêìu cho anh. CHG 29

Xem thïm A 4a

64. Ai laâm miïëu noå xa àònh Haåc xa hûúng aán, àöi àûáa mònh àûâng xa Lòa cêy, lòa cöåi, ai núä lòa hoa Lòa ngûúâi böåi baåc, chúá àöi àûáa ta àûâng lòa. CDTCM 60

65. Ai laâm nïn nöîi nûúác naây Vúå úã àaâng naây chöìng laåi àaâng kia. CHG 10

66. Ai laâm nöng nöîi nûúác naây

1 Gia cang: tûác gia cûúng: nïì nïëp gia àònh.


56

Chuâa Tiïn vùæng veã, túá thêìy xa nhau. DCNTB II 158

67. Ai laâm Ngûu Chûác1 àöi àaâng Àïí cho quên tûã àa mang nùång tònh Thuyïìn quyïn lêëp loá daång hònh Em àaânh chùèng chõu gúãi mònh cho anh Traách ai núä phuå loâng thaânh Àïm nùçm thöín thûác tam canh ûu sêìu Ai laâm ra cuöåc biïín dêu2 Göëi luöng chùèng àùång giao àêìu tûâ àêy. TCBD IV 37

68. Ai lïn Biïån Thûúång, Lam Sún3 Nhúá Lï Thaái Töí chùån àûúâng quên Minh. CDTH 43 DCTH 51 HT 121 VNP7 119

69. Ai lïn cho túái cung trùng Nhùæn con võt nûúác àûâng ùn caá trúâi Húäi con võt nûúác kia úi Sao maây vuâng vêîy úã núi söng Haâ4 PDCD 10

70. Ai lïn àiïëu daån quai daâi Caái xe bñt baåc

1 Ngûu Chûác: Chûác nûä laâ tïn möåt ngöi sao úã phña Bùæc söng Ngên haâ àöëi diïån vúái sao

Khiïn Ngûu. Theo Kinh súã tuïå thúâi kñ, Chûác Nûä (A Chûác) laâ chaáu Trúâi, laâm nghïì dïåt vaãi rêët siïng nùng. Trúâi àem gaã cho Khiïn Ngûu (chaâng ngûu) laâm nghïî chùn trêu. Hai vúå chöìng quaá êu yïëm nhau khöng giûä àuáng pheáp trúâi. Trúâi phaåt àem àaây möîi ngûúâi úã möåt bïn söng Ngên Haâ. Möîi nùm, Trúâi chó cho pheáp hai vúå chöìng qua söng gùåp nhau möåt lêìn vaâo àïm möìng baãy thaáng baãy êm lõch (thêët tõch), ài qua caái cêìu cuãa chim Ö Thûúác (chim quaå vaâ chim khaách) bùæc (cêìu Ö). Vúå chöìng gùåp nhau than khoác vïì caãnh li biïåt, nûúác mùæt chan chûáa, rúi xuöëng trêìn gian thaânh mûa dêìm têìm taä, tuåc goåi laâ "mûa Ngêu thaáng Baãy". Àiïín tñch naây coân àûúåc duâng laâ: Ngûu Lang, Chûác Nûä, Cêìu ö.

2 Biïín dêu: tûâ cêu chûä Haán thûúng Haãi biïën vi tang àiïìn" nghôa laâ biïìn xanh biïën thaânh ruöång dêu, chó sûå àöíi thay lúán trong thiïn nhiïn vaâ xaä höåi.

3 Biïån Thûúång, Lam Sún: caác àõa àiïím úã miïìn têy Thanh Hoáa. 4 Söng Haâ: coân goåi laâ Ngên Haâ, söng Ngên, àûúåc lêëy tûâ tñch Ngûu Lang, Chûác Nûä (xem

chuá thñch úã A 67).


57

Caái baát göî trùæng Noá kïu canh caách Caái àiïëu bñt vaâng Ngon thêåt laâ ngon. QHBN 313

71. Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu1 Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm thêm. a ÀNQT 9 1b LHCD 9b

BK a - Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm rùng

NGCK 169b

72. Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm thêm Naâo ai ài chúå Thanh Lêm2 Mua anh möåt aáo vaãi thêm haåt giïìn. HT 134 TCBD II 515 VNPL II 162 VNP7 126

Sûãa laåi: Àöìng Tônh TCBD = Àöìng Tónh

73. Ai lïn Hûúng Tñch3 chuâa Tiïn Gùåp cö sû baác, anh khuyïn àöi lúâi Àem thên laâm caái kiïëp ngûúâi Tu sao cho troån nûúác àúâi maâ tu? TNPD II 7 VNP 1 II 44 VNP7 110

74. Ai lïn nhêën chõ haâng cau a Chiïëu buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho tûúi. b ÀNQT 91a LHCD 9b TCBD I 597 TNPDI l?

BK a - Ai vïì nhùæn nhuã cö haâng cau KSK 6b

- Ai vïì nhùæn nhuã haâng cau NGOK l01b

1 Àöìng Tónh, Huï Cêìu: caã hai núi naây trûúác thuöåc tinh Bùæc Ninh sau thuöåc tmh Hûng

Yïn. 2 Chúå Thanh Lêm: möåt àõa àiïím thuöåc tónh Haãi Dûúng. 3 Hûúng Tñch: nùçm trong khu vûåc thùæng caãnh Hûúng Sún, thuöåc xaä Hûúng Sún, huyïån

Mô Àûác, tmh Haâ Têy.


58

- Ai vïì nhùæn chõ haâng cau VNP7 183

b - Chiïëu buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho anh KSK

- Chiïëu buöìm sêëp nûúác, giûä maâu cho anh NGCK

- Giùåt buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho tûúi VNP7

Chiïëu buöìm thêëm nûúác, mûúån maâu cho tûúi THQP 5b

75. Ai lïn nhùæn gûãi lúâi lïn Lúâi chung thùm thêìy meå lúâi riïng thùm chaâng. CDTCM 15

76. Ai lïn nhùæn nhuã haâng böng a Coá muöën lêëy chöìng thò xuöëng Nguyïåt Viïn1 Nguyïåt Viïn lùæm luáa nhiïìu tiïìn b Laåi coá söng liïìn tùæm maát nghó ngúi c Chiïìu chiïìu ba daäy caá tûúi Chùèng ùn thúâi thiïåt, chùèng chúi thúâi heân d THQP 6a

BK a - Ai lïn nhùæn chõ haâng böìng

HT 139 TCBD II 478 TNPD II 9 VNPL II 162 VNP7 126

b - Nguyïåt Viïn lùæm thoác nhiïìu tiïìn ÀNQT l07b

HT TBCD II TNPD II VNPL II VNP7

Nguyïåt Viïn nhiïìu thoác lùæm tiïìn L'HCD 44b

c Coá söng tùæm maát coá miïìn nghó ngúi VNPL II VNP7

d - Chùèng ùn cuäng thiïåt, chùèng chúi cuäng hoaâi

HT TCBD II TNPD II VNPL II VNP?

Chùèng ùn cuäng thiïåt, chùèng chúi cuäng heân ÀNQT

77. Ai lïn nhùæn vúái trùng giaâ Nhuã trùng khoan lùån, nhuã gaâ khoan kïu. HPV 169

78. Ai lïn Phuá Thoå thò lïn

1 Nguyïåt Viïn: thuöåc xaä Hoùçng Quang, huyïån Hoùçng Hoáa, tónh Thanh Hoáa.


59

Lïn non Cöí Tñch, lïn àïìn Huâng Vûúng Àïìn naây thúâ töí Nam Phûúng Quy mö trûúác àaä sûãa sang roä raâng Ai úi nhêån laåi cho tûúâng Löëi lïn àïìn Thûúång sùén àûúâng xi mùng Lïn cao chùèng khaác àêët bùçng Àua nhau luä lûúåt lïn lùng vua Huâng CDTCM 280

79. Ai lïn ta gûãi lúâi lïn Lúâi chung kñnh meå, lúâi riïng thùm thêìy Coân lúâi ta gûãi cö bay Söng sêu chúá löåi àoâ àêìy chúá ài Phoâng xa sêíy bûúác nhúä khi Cha sêìu meå tuãi, khaách nam nhi cuäng buöìn DCTH 114

80. Ai maâ àaánh tröëng phuå keân Àùång chuöng phuå moä, àùång àeân phuå trùng CVPD 19

81. Ai maâ ài àaánh traã Trúâi? Ai maâ giïët giùåc lïn ngöi trõ vò Ai maâ möåt chên biïët ài? Ai maâ hoáa pheáp giùåc thò súå kinh Ai maâ quyïët chñ tung hoaânh Ai maâ baán mònh chuöåc töåi cho cha Ai maâ baán nguyïåt buön hoa Buön ài baán laåi àaâ ba böën lêìn Àaåi Thaánh1 ài àaánh traã Trúâi

1 Àaåi Thaánh (tûác Tön Ngöå Khöng): nhên vêåt trong taác phêím Têy du kñ cuãa Ngö Thûâa

Ên (1500 - 1581) (Trung Quöëc).


60

Vua Lï giïët giùåc lïn ngöi trõ vò Àûác thaánh Àöåc1 möåt chên biïët ài Phuâ Àöíng2 hoáa pheáp giùåc thò súå kinh Tûâ Haãi3 quyïët chñ tung hoaânh Thuáy Kiïìu3 baán mònh chuöåc töåi cho cha Tuá Baâ4 buön nguyïåt baán hoa Buön ài baán laåi àaä ba böën lêìn DCTH 169 – 170

82. Ai maâ àöåi àaá vaá trúâi Mûúâi ba mêîu ruöång tiïëng cûúâi àïën nay? - Baâ Nûä Oa4 àöåi àaá vaá trúâi Mûúâi ba mêîu ruöång tiïëng cûúâi àïën nay HPV 90

83. Ai maâ noái döëi cuâng ai Thò Trúâi giaáng haå cêìy khoai giûäa àöìng. a TCBD I 549 TNPD I 17

BK a Thò Trúâi giaáng hoåa cêy khoai giûäa àöìng NGCK 98b

84. Ai maâ noái döëi vúái ai Thò Trúâi giaáng hoåa cêìy khoai giûäa àöìng

1 Thaánh Àöåc: tûác thêìn Àöåc Cûúác úã Sêìm Sún (Thanh Hoáa) coá àïìn thúâ thêìn naây (goåi laâ

àïìn Àöåc Cûúác).* 2 Phuâ Àöíng: tûác Thaánh Doáng, möåt nhên vêåt trong thêìn thoaåi vaâ truyïìn thuyïët Viïåt

Nam.* 3 Tûâ Haãi, Thuáy Kiïìu, Tuá Baâ: caác nhên vêåt trong Truyïån Kiïìu cuãa Nguyïîn Du. Toám tùæt

truyïån: Gia àònh Vûúng öng coá hai cö con gaái laâ Thuáy Kiïìu, Thuáy Vên vaâ möåt con trai laâ Vûúng Quan. Thuáy Kiïìu rêët xinh àeåp vaâ taâi hoa. Naâng yïu möåt vùn nhên laâ Kim Troång. Cuöåc tònh duyïn àang nöìng thùæm thò Kim Troång phaãi vïì Liïu Dûúng höå tang chuá. Giûäa luác àoá, gia àònh Vûúng öng gùåp tai biïën, Thuáy Kiïìu phaãi baán mònh chuöåc cha vaâ em. Àûúåc Thuác Sinh chuöåc vïì laâm vúå leä, naâng laåi bõ vúå caã laâ Hoaån Thw haânh haå. Tröën khoãi nhaâ hoå Hoaån àïën tu úã chuâa cuãa Giaác Duyïn thò laåi rúi vaâo caåm bêîy Baåc Haâ, Baåc Haånh. Àûúåc ngûúâi anh huâng Tûâ Haãi cûáu khoãi lêìu xanh, àïìn ún baáo oaán, Kiïìu laåi mùæc lûâa Höì Tön Hiïën àïí Tûâ Haãi bõ haåi. Cuâng àûúâng naâng phaãi nhaãy xuöëng söng Tiïìn Àûúâng tûå vêîn. Nhúâ Giaác Duyïn cûáu, Kiïìu àûúåc àoaân tuå vúái gia àònh vaâ chaâng Kim.*

4 Nûä Oa: Nhên vêåt thêìn thoaåi cöí, nûä giúái, coá cöng taåo dûång nïn àêët, trúâi, vuä truå. Cuäng nhû caác nhên vêåt cuâng loaåi, baâ coá möåt thên thïí khöíng löì, coá têìm voác vuä truå. Nûä Oa thûúâng ài vúái möåt nhên vêåt khöíng löì thuöåc nam giúái laâ Tûá Tûúång.


61

Ai maâ noái döëi vúái chöìng Thò Trúâi giaáng hoåa cêy höìng búâ ao. VNP7 100

85. Ai maâ noái döëi cuâng chöìng Thúâi Trúâi giaáng haå cêy höìng búâ ao. TCBD I 5ä48 TNPD I 17

86. Ai maâ úã löîi lúâi nguyïìn a Xuöëng ghe ghe uáp, xuöëng thuyïìn thuyïìn tröi. DCNTB II 22

BK a - Ai maâ sai heån löîi nguyïîn bk DCNTB II

87. Ai maâ phuå nghôa quïn cöng Thò àeo trùm caánh hoa höìng nhung thúm. NGCK 98b TCBD I 45(J TNPD I 17

88. Ai mua con quaå baán cho Àen löng àen caánh, böå gioâ cuäng àen. a DCNTB I 113 HRÀN 43, 105 TCBD I 316

TCBD II 490 TCBD III 222 TNPD I 17

BK a - Àen löng àen laá böå gioâ cuäng àen VNPS 48a CVPD 20

89. Ai noái vúái anh, em laåi chûa chöìng Anh àaâ chó saá bùng àöìng túái àêy DCBTT 125

90. Ai núä löng naâo vaác saâo thoåc caá Ai núä loâng naâo lêëy naá bùæn chim Xûáng àöi maâ chùèng xûáng duyïn Gaái trau phêån gaái, trai phiïìn phêån trai. DCNTB II 127

91. Ai ngúâ baåc laåi sêëp ba Àïí cho quan tûúáng dúã ra vïë trêìn. NASL III 38b


62

92. Ai ngúâ mêåt sûáa gan huâm Rùæp toan gaâ luöåc rûúåu tùm thoãa loâng Khaác naâo nhû nhïån àaánh voâng ÏËch kia trong giïëng coân tröng keã doâ Àoái thò àêìu göëi biïët boâ No cúm êëm cêåt coân lo lùæng gò. TCBD I 597

93. Ai nhêët thò töi thûá nhò a Ai maâ hún nûäa töi thò thûá ba. TCBDI 316 TCBDII 490 TNBDI 17

BK a -Ai nhêët thò töi chõu nhò NGCK 148b

94. Ai úi! Ùn baát cúm rau Coân hún chöën khaác mêm thau chêåu àöìng. CDTH 70

95. Ai úi ? Bûng baát cúm àêìy Deão thúm möåt höåt, àêëng cay muön phêìn. TCBD II 453 TNPD I 16

Xem thïm L 53

Sûãa laåi: .... àùæng cay möåt phêìn TCBD = ... àùæng cay muön phêìn

96. Ai úi coá biïët cho khöng Chùn loan coân àúåi, göëi huï phong coân chúâ. HPV 108

97. Ai úi coá cêu thú rùçng: "Gûãi thû röìi laåi phong thû "Laá thùæm caânh xanh "Lïnh àïnh nöíi giûäa doâng nûúác chaãy "Nhaác tröng lïn bûác gêëm àïì thû "Sao thêìy meå ngûúâi chaã thûúng keã àaâo tú liïîu yïëu "Sao thêìy meå ngûúâi chaã kheáo liïåu kheáo lo


63

"Àïí cho ngûåa Höì chim Viïåt1 “Chim Viïåt àuã àöi "Chim Viïåt àöi núi "Gêìn chaã nïn gêìn "Xa chaã nïn xa "Nhúá khaách trùng giaâ "Dan dñu chi maäi "Biïët bao giúâ cho nïn danh phêån". QHBN 265

98. Ai úi cûá úã cho laânh Tu nhún tñch àûác àïí daânh vïì sau. HKÀN 75 1

99. Ai úi chúá lêëy hoåc troâ Daâi lûng töën vaãi ùn no laåi nùçm Muâa àöng trúâi reát cùm cùm. Ài cêëy àûúåc ba mûúi saáu àöìng keäm vïì, noá laåi nùçm noá ùn. TCBD III 142 TNPD II 9

Xem thïm T 546, 547

100. Ai úi? Chúá lêëy hoåc troâ Daâi lûng töën vaãi ùn no laåi nùçm Ngaây thúâi cêëp saách ài rong Töëi vïì laåi giûä àeân chong möåt mònh. TCBD I 199 VNPL I 110 VNP? 254

Xem thïm T 546, 547

101. Ai úi Chúá phuå Cöìn Haâu2

1 Ngûåa Höì, chimViïåt : Tûâ cêu chûä Haán “Viïåt àiïíu saâo Nam chi, Höì maä tï Bùc phong”

nghôa laâ con chim Viïåt (quï phûúng Nam) laâm töí úã caânh cêy phña Nam, con ngûåa Höì (quï phûúng Bùæc) hñ möîi khi gioá Bùæc thöíi.

2 Cöìn Haâu: úã laâng Vên La, Lïå Ninh (nay thuöåc Àöìng Húái) tónh Quaãng Binh.


64

Laâm cho hai huyïån caã giaâu caã sang. DCBTT 291.

102. Ai úi chúá phuå àeân chai Thùæp trong Cêìn Chaánh1 raång ngoaâi Ngoå Mön2. DCBTT 219

103. Ai úi! Chúá vöåi cûúâi nhau Cêy naâo laâ chùèng coá sêu chaåm caânh. HT 266 TCBD I 597 TNPD I 16

Xem thïm B 270, C 1991

104. Ai úi! chúá vöåi cûúâi nhau Ngêîm mònh cho toã, trûúác sau seä cûúâi. a NASL II 42b

BK a - Ngùæm mònh cho toã, trûúác sau haäy cûúâi


- Gêîm mònh cho kô`, trûúác sau haäy cûúâi TNPD I HT 226

- Ngêîm mònh cho toã, trûúác sau haäy cûúâi

VNPL II 84 VNP7 86

- Ngêîm mònh cho troát, buöíó sau ai cûúâi LHCD 27a

- Ngêîm mònh cho troån, mai sau ai cûúâi ÀNQT 100a

- Ngùæm mònh cho toã, trûúác sau seä cûúâi KHÀN 259

Xem thïm B 270, C 1991

105. Ai úi! Chúá vöåi khoe mònh Giang höì lùæm keã taâi tònh hún ta. TCTH 105

Xem thïm C 1042

106. Ai úi? Chúá lêëy keão chêìy Xem hoa böën mùæt, ài giaây ba chên

1 Cêìn Chaánh: àiïån Cêìn Chaánh laâ möåt trong nhûäng núi laâm viïåc cuãa vua thuöåc nöåi

thaânh Huïë. 2 Ngoå Mön: cûãa chñnh cuãa thaânh Huïë, dûúái múã 5 cûãa, trïn coá lêìu nguä phûúång.


65


BK a Xem hoa böën mùåt ài giêìy ba chên LHCD 37a

107. Ai úi chúi lêëy keão giaâ Mùng moåc coá lûáa àöi ta coá thò. a ANPT 18b ÀNQT 104b LHCD 37a NGCK 100b

NPGT 16a NPNN 1b

BK a - Mùng moåc quaá lûáa àöi ta coá thò PTK 19a

108. Ai úi chúi lêëy keão giaâ Maäng moåc coá lûáa ngûúâi ta coá thò Chúi xuên keão hïët xuên ài Caái giaâ soâng soåc noá thò theo sau. THÀQ 1 TNPD II 7

109. Ai úi! àaä quyïët thò haânh a Àaä àan thò lêån1 troân vaânh múái thöi. HT 222 TCBD II 467 TNPD I 15 VNPL II 95 VNP7 97

BK a - Àöi ta àaä quyïët thò haânh HPV 122

110. Ai úi! àê quyïët thò haânh a Àaä àùén thò vaác caã caânh lêîn cêy. HT 222 TNPD I 15 VNPL II 95 VNP7 9?

BK a - Loâng ta àaä quyïët thò haânh TCBD II 469 TNPD I 179

- Àaä quyïët thò haânh ÀNQT 96a LHCD 55a

111. Ai úi àúåi mêëy töi cuâng a Töi coân àöët maä cho chöìng töi àêy Chöìng töi múái àûúåc ba ngaây Ai úi coá àúåi töi raây hay khöng. PDCD 12

BK a - Ai úi àúåi vúái töi cuâng CDTCM 267

Xem thïm A 449

1 Lêån: möåt thao taác trong cöng viïåc àan caác àöì duâng nhû röí raá, thûâng...


66

112. Ai úi àúåi mêëy töi cuâng Töi cön gúä möëi tú höìng1 chûa xong Tú höìng höì gúä àaä xong Ai àem caái böëi boâng bong buöåc vaâo. PDCD 12

Xem thïm C 177

113. Ai úi àúåi vúái töi cuâng Töi coân dúã möëi tú höìng2 chûa xe KSK 10b BK a- Töi coân gúä möëi tú höìng chûa ra TCBD II 268 NGCK 122a :

Anh úi àúåi vúái töi cuâng

Töi coân gúä möëi tú höìng chûa xong.

Xem thïm C 177

114. Ai úi àûâng lêëy laâm lo

Boáng son röìi cuäng soi cho gûúng múâ. a

ÀNQT 79a LHCD 4a TCBD I 597 TNPD I 16

BK a - Boáng son thò cuäng soi cho gûúng múã ANPT 14a

115. Ai úi! àûâng lêëy laâm lo

Dûúng xuên röìi cuäng soi cho êm haân.

1 Tú höìng, öng Tú, Nguyïåt laäo: theo Tuåc u quaái luåc, Vi Cöë, ngûúâi àúâi Àûúâng, nhên qua

chúi Töëng Thaânh, gùåp möåt öng giaâ ngöìi dûúái boáng trùng àang kiïím söí saách (Nguyïåt Laäo) trong

tuái coá möåt cuöån dêy àoã. Vi Cöë hoãi chuyïån öng giaâ cho biïët: "Cuöën saách laâ söí hön nhên vaâ cuöån

dêy àoã duâng àïí buöåc nam nûä laåi vúái nhau. Dêìu cho hai bïn coá thuâ hêån vúái nhau hoùåc duâ úã caách

xa nhau, àaä lêëy dêy àoã buöåc àöi nam nûä laåi thò têët seä thaânh vúå chöìng. Do àiïín naây maâ nhûäng

tûâ Xñch thùçng, Tú höìng, chó höìng, chó thùæm v.v... àïìu chó tònh vúå chöìng, vaâ Nguyïåt laäo, Trùng

Giaâ, öng Tú... àïìu chó ngûúâi laâm mai möëi trong viïåc hön nhên. 2


67


Xem thïm M 143

116. Ai úi àûâng phuå baát àaân Nêng niu baát sûá bïí tan coá ngaây. a HPV 154

BK a - Nêng niu baát sûá vúä tan coá ngaây TCBD II 232

117. Ai úi! àûâng vöåi chúá lo Khùng khùng giûä lêëy trûúång phu cho bïìn Ai úi! giûä lêëy àaåo hiïìn Tröìng cêy lêëy àûác, xêy nïìn lêëy nhên. CDTH 70

118. Ai úi àûáng laåi maâ coi Kòa öng quaãn tûúång cûúäi voi àaánh cöìng. NASL IV 44b

119. Ai úi àûáng laåi maâ tröng Kòa nuái Thaânh Laång, kòa söng Tam Cúâ.1 TCDG 48

120. Ai úi àûáng laåi maâ tröng Kòa vaåc nêëu àoá, kòa söng àaäi bòa Kòa giïëng Yïn Thaái2 nhû kia Giïëng sêu chñn trûúång nûúác thò trong xanh Àêìu chúå Bûúãi coá àiïëm cêìm canh Ngûúâi ài keã laåi nhû tranh hoåa àöì Cöíng chúå coá miïëu thúâ vua Àûúâng caái chñnh xûá lïn chuâa Thiïn Niïn3 Chuâa Thiïn Niïn coá cêy voång caách

1 Thaânh Loång, söng Tam Cúâ (Tam Kò): úã tónh Laång Sún. 2 Yïn Thaái: thuöåc vuâng Bûúãi, quêån Ba Àònh, Haâ Nöåi. Yïn Thaái coá giïëng xûa kia nöíi

tiïëng laâ giïëng nûúác trong, úã àêìu laâng. 3 Chuâa Thiïn Niïn: ngöìi chuâa núái tiïëng Ö vïë phña têy Höí Têy, chúå Bûúãi ài lïn.


68

Chuâa Baâ Saách1 coá cêy àa löng Cöíng laâng Àöng2 coá cêy khïë ngoåt Con gaái Keã Coát3 thò ài buön xïì Con trai laâng Ngheâ4 dïåt cûãi keáo hoa An Phuá5 nêëu keåo maåch nha Laâng Voâng6 laâm cöëm àïí maâ tiïën vua Hoå Laåi7 laâm giêëy sùæc vua Laâng Laáng8 múã höåi keáo cúâ huâng ghï. CDHN 102, 103

121. Ai úi, àûúåc ngoåc àûâng cûúâi Ta àêy mêët ngoåc ruång rúâi chên tay. CNTCM 253

122. Ai úi gûúng bïí khoá haân Chó àûát khoá nöëi ngûúâi ngoan khoá tòm. HPV 108

123. Ai úi, giûä chñ cho bïìn a Duâ ai xoay hûúáng àöíi nïìn mùåc ai. b

1 Chuâa Baâ Saách: cuäng goåi laâ chuâa Têy Saách, möåt ngöi chuâa nöíi tiïëng úã vïì phña Höì Têy,

chúå Bûúãi ài lïn. 2 Laâng Àöng: tûác Àöíng Xaä, xûa kia laâ möåt trong ba thön cuãa xaä Yïn Thaái nay thuöåc

quêån Ba Àinh, Haâ Nöåi. 3 Keã Coát: tïn nöm Laâng Haå. Yïn Quyïët, laâng naây coá nhiïìu ngûúâi ài buön, xûa thûúâng

ài buön “xïì” tûác laâ nhûäng maãnh àêìu mùåt cuãa têëm voã doá (tûác laâ loaåi nguyïn liïåu thûá phêím) àïí baán cho laâng Giêëy tûác laâng An Hoâa àïí laâm loaåi giêëy xêëu goåi laâ giêëy' xïì" keám hún giêëy moi. Coá ngûúâi cho rùçng Keã Coát laâ tïn chung cho caã Thûúång Yïn Quyïët (coá tïn chñnh laâ laâng Coát) vaâ Haå Yïn Quyïët (tïn cuä cuãa laâng An Hoâa tûác laâng Giêëy) vaâ "Keã Coát ài buön xïì” trong cêu naây yá bao göìm caã laâng Coát vê laâng Giêëy khöng phên biïåt.

4 Laâng Ngheâ tûác laâ laâng Trung Nha, xaä Nghôa Àö, huyïån Tûâ Liïm, Haâ Nöåi cöì nghïì dïåt lônh vaâ nghïì laâm giêëy.

5 An Phuá: tïn möåt laâng xûa nay thuöåc xê Nghôa Àöì, huyïån Tûâ Liïm. Haâ Nöåi. 6 Laâng Voâng: àêy laâ laâng Dõch Voång Hêåu, huyïån Tûâ Liïm chuyïn nghïì laâm cöëm nöíi

tiïëng goåi laâ cöëm Voâng. Àuáng ra tïn Voâng chó toaân töíng Dõch Voång tûác laâ töíng Voâng xûa kia. 7 Hoå Laåi: möåt hoå úã laâng Trung Nha, xaä Nghôa Àö, xaä chuyïn laâm giêëy lïånh cho triïìu

àònh phong kiïën viïët sùæc chó. 8 Laâng Laáng: Tïn nöm laâng Yïn Laäng thuöåc huyïån Tûâ Liïm, Haâ Nöåi. Laâng Laáng thúâ

Tûâ Àaåo Haånh vaâo nhûäng nùm múã höåi laâng coá rûúác thêìn vaâ diïîn laåi tñch Àaåo Haånh àaánh nhau vúái sû Àaåi Àiïn, khi àaám rûúác ài qua núi thúâ sû Àaåi Àiïn úã Dõch Voång thi keáo cúâ vaâ àöët öëng lïånh.


69

DCBTT 294 HT 220 TNPD I 15 VNPL II 94 VNP7 96

BK a - Khuyïn ai giûä ehñ cho bïìn CVPD 9

b - Dêìu ai àöíi hûúáng xoay nïìn mùåc ai CVPD

- Mùåc ai xoay hûúáng àöíi nïìn mùåc ai TCBD IV 17

Xem thïm R 71

124. Ai úi khöng nghô thên sau a Àêët luön coân lúã huöëng cêìu bùæc ngang. b DCBTT 238

BK a - Ai úi khöng nghô trûúác sau HT 22 1

b - Àêët liïìn coân lúã huöëng cêìu bùæc ngang HT CVPD 5

125. Ai úi khöng nhúá khi ngheâo Buöìm bï laái gaäy ai cheâo anh qua.

126. Ai úi möìng chñn thaáng tû Khöng ài höåi Doáng cuäng hû mêët àúâi. CDHN 134

xem thïm H 256

127. Ai úi nghô laåi cho mònh Giang sún nghòn dùåm cöng trònh biïët bao? HPV 154

128. Ai úi! Nhúá lêëy lúâi naây: Tùçm nuöi ba lûáa, ruöång caây ba nùm Nhúâ trúâi hoâa cöëc phong àùng Cêëy luáa luáa töët, nuöi tùçm tùçm tûúi Àûúåc thua duâ coá taåi trúâi Chúá thêëy soáng caã maâ rúâi tay co. HT 112

129. Ai úi, phaãi nghô trûúác sau Àûâng tham lùæm cuãa nhaâ giaâu laâm chi Laâm thò xem chùèng ra gò


70

Laâm têët laâm taã noái thò àiïëc tai Ài nguã thúâi hïët canh hai Thûác khuya dêåy súám mònh ai daäi dêìu Súám ngaây ài cùæt coã trêìu Trûa vïì laåi baão: ngöìi àêu, khöng àêìy? Hïët meå röìi laåi àïën thêìy Gaánh coã coã àêìy, vêîn noái rùçng vúi Noái thò noái thêåt laâ dai Lùæm cêu chua caånh, àùæng cay trùm chiïìu Phêån em laâ gaái nhaâ ngheâo Lêëy phaãi chöìng giaâu, ai thêëu cho chùng Noái ra àau àúán trong loâng Chõu khöí, chõu nhuåc suöët trong möåt àúâi. CDTCM 208

130. Ai úi sao chùèng ài vïì Ruöång ta ta àïí, cêëy thuï sao àaânh Töí tiïn di saãn àïí daânh Ta khöng nhòn nhúã, vö tònh thïë chi? TCBD II 386

131. Ai úi thûúng lêëy cho ta Möåt niïìm àúåi baån nay àaâ mêëy àöng. CDTCM 15

132. Ai úi thûúng lêëy luác ni Nhõp cêìu keã àûáng ngûúâi ài sao àaânh. CDTCM 15

133. Ai úi thûúng lêëy nhau cuâng Àöî ngêm ra giaá àaäi àuâng nhau chi. HPV l07

134. Ai úi treã maäi ru maâ!


71

Caâng so saánh lùæm caâng giaâ mêët duyïn. HHÀN 149 TCBD I 597 TNPD I 16

BK a - Caâng ào àùæn lùæm caâng giaâ mêët duyïn

HT 184 VNPL II 83

- Caâng ào àùæn maäi caâng giaâ mêët duyïn VNP7 84

Sûãa laåi: ... so sùæn TCBDI = so saánh...

135. Ai úi, treã maäi ru maâ Caâng so saánh lùæm, caâng giaâ mêët duyïn Coân duyïn nhû tûúång tö vaâng Hïët duyïn nhû töí ong taân ngaây mûa Coân duyïn àoáng cûãa keán chöìng Hïët duyïn ngöìi göëc cêy höìng lûúåm hoa Coân duyïn keán caá choån canh Hïët duyïn cuã raáy dûa haânh cuäng tröi Coân duyïn keán nhûäng trai tú Hïët duyïn öng laäo cuäng vú laâm chöìng Coân duyïn àoáng cûãa keán chöìng Hïët duyïn baán quaán ngöìi tröng böå haânh. THÀQ 21

Xem thïm C 1679

136. Ai úi Trúâi chùèng theo nguyïìn Tuái thú àuãng àónh daåo miïìn thuá quï. ÀNQT 94a LHCD 13a

137. Ai qua nuái Taãn1 söng Àaâ2 Gheá qua Tu Vuä3 mùån maâ tònh thûúng. CDTCM 278 HT 125

1 Nuái Taãn: coân goåi laâ Taãn Viïn Sún hoùåc nuái Ba Vò, úã tinh Haâ Têy coá ba ngoån, ngoån úã

giûäa phña dûúái thùæt cöí böìng, trïn xoâe ra nhû caái taán. Nuái cao 1281m coá àïìn thúâ Sún Tinh. 2 Söng Àaâ: chaãy tûâ Trung Quöëc qua caác tónh Sún La, Hoâa Bònh, Vônh Phuá, Haâ Têy vaâ

nhêåp vaâo söng Höìng úã Viïåt Trò. 3 Tu Vuä: tïn laâng thuöåc huyïån Thanh Thuãy, tónh Phuá Thoå.


72

138. Ai qua phöë Nhöín1 phöë Lai2 Dûâng chên ùn miïëng chaã àaâi thúm ngon Ngoåt thay caái quaã cam troân Vûâa thúm vûâa maát haäy coân úã Canh.3 CDHN 106

139. Ai qua quaán Chaáo, Àöìng Giao4 Maá höìng àïí laåi, xanh xao mang vïì.

140. Ai qua quaán Trùæng, phöë Nhoi Àïí thûúng, àïí nhúá cho töi thïë naây! Treâo lïn cêy khïë nûãa ngaây Ai laâm chua xoát loâng maây khïë úi? Bêy giúâ töi àûáng ngûúâi ngöìi Con dao laá truác bònh vöi tïm trêìu. QHBN 189

141. Ai ra keã Chúå 5 Nhùæn öng haâng hûúng Thúm tho giûä lêëy àaåo thûúâng Àûâng chêm lûãa àuöëc khoá àûúâng bïìn lêu. CDHN 120

142. Ai ra ngoaâi Saäi ngoaâi Soâng Nhùæn o baán bûúãi baán boâng vö àêy. CVPD 27

143. Ai rùçng ta chùèng khön naây

1 Phöë Nhöín: cuäng goåi laâ ngaä tû Nhöín chöî gùåp nhau giûäa àûúâng Cêìu Giêëy ài thõ xaä Sún

Têy vaâ àûúâng thõ xaä Haâ Àöng ngûúåc lïn khu vûåc Thûúång Caát, Àaåi Caát úã búâ àï söng Höìng. 2 Phöë Lai: thuöåc laâng Lai Xaá caách Nhöín hún 1km trïn àûúâng ài thõ xaä Sún Têy. 3 Canh: chó nhûäng laâng Phûúng Canh vaâ Vên Canh cuä nay thuöåc xaä Xuên Phûúng

huyïån Tûâ Liïm (Haâ Nöåi) vaâ xaä Thoå Nam nay thuöåc huyïån Hoaâi Àûác (Haâ Têy). 4 Quaán Chaáo, Àöìng Giao: thuöåc huyïån Yïn Mö, Ninh Binh, ngaây xûa laâ rûâng rêåm. 5 Keã Chúå: tïn cöí lûu haânh trong dên chuáng chó kinh thaânh Thùng Long cuä tûác Haâ Nöåi.

Nhûäng baãn àöì cuä cuãa ngûúâi phûúng Têy vaâo thïë kó thûá 16, 17 àïìu ghi Keã Chúå àïí chó thaânh Thùng Long.


73

Àïën khi noái daåi, mùåt ngay caán taân. TCBD I 348 TCBD II 478 TNPD I 17

144. Ai sang àoâ êëy bêy giúâ Ta coân úã laåi ta chúâ baån ta Mûa nguöìn chúáp biïín xa xa

ÊËy ai laâ baån cuãa ta ta chúâ. CDTCM 60 HHÀN 95 TCBD II 351 VNP7 218

145. Ai sang Haâ Nöåi Nhùæn nhuã haâng hûúng Giûä lêëy àaåo thûúâng a Chúá àaánh lûãa maâ àau loâng khoái Coá àiïìu chi xin ngûúâi cûá noái Coá àiïìu gò àaä coá chuáng töi àêy. bka - Giûä lêëy àiïåu thûúâng

QHBN 318

146. Ai sinh ra baäi caát böìi Àïí em lo thuyïìn caån cho ngûúâi keám xinh. DCTH 121 HT 371

147. Ai tûâng con cuá noá moåc sûâng Ngaây sau hoaá ra caái gaåc, caái gaåc laåi tûâng laâm mûa Chùæc rùçng traánh khoãi nhau chûa Vùæt tay lïn buång, noá múái nhuác, noá múái nhaác Noá múái chõu chùèng àûúåc, laåi lûâa nhau ra. TNPD II 9

148. Ai thûúng ta thúâi noái vúái ta Keão maâ nùm têån thaáng qua ài röìi. HPV 108

149. Ai trao lúâi giuåc giaä em mï AÁo em àùæp coá chöën em dûåa kïì núi mö. DCBTT 274


74

150. Ai trao theã baåc àûâng cêìm Loâng àêy thûúng àoá thêm trêìm àoá úi Loâng àêy thûúng àoá nguâi nguâi Ai trao theã baåc cuäng chuâi theã ài. HPV 108

151. Ai trùæng nhû böng, loâng töi khöng chuöång Ngûúâi àoá àen gioân, laâm ruöång töi thûúng Biïët rùçng daå coá vêën vûúng Àïí töi cêåy möëi tòm àûúâng sang chúi. DCNTBI 104 HT431 VNP7 465

Xem thïm T 1573

152. Ai treo àeân lïn cöåt àaáy, cho nûúác chaãy cöåt àeân rung Biïët cha vúái meå coá bùçng loâng hay khöng. DCNTB I 182

153. Ai tröìng cêy sen cho naâng ùn quaã Ai tröìng cêy vaã cho naâng haái hoa TCBDI 548

154. Ai tûâng bêån aáo khöng bêu1 Ùn cúm khöng àuäa, ùn trêìu khöng vöi

155. Ai uöën cêu cho vûâa miïång caá Töi nghô nhû chaâng chùèng khaá hún ai. CDTH 125

156. Ai vïì ai úã laåi àêy Chiïìu höm vùæng veã súám mai laånh luâng Laånh luâng ai àùæp aáo cho Nghe lúâi ai döî, vêìy voâ aáo ài. CDTCM 598

157. Ai vïì ai úã mùåc ai

1


75

AÁo daâ úã laåi ngaây mai seä vïì a CHG 14

BK a – AÁo giaâ úã laåi àïën mai seä vïì HHÀN 211

158. Ai vïì ai úã mùåc ai Ta nhû dêìu àûúåm thùæp hoaâi nùm canh. HT 173 TCBDI 291 TNPDI 16 VNP1 II 96 VHP7 97

159. Ai vïì ai úã mùåc ai Töi ài daâu àûúåm bêëc daâi nùm canh Àêìu laâng coá caái chim xanh Bay vïì nam ngaån àoán anh bùæc cêìu Anh dùån em tûâ trûúác àïën sau Möìng mûúâi thaáng taám àûáng àêìu giúâ son Raång ngaây àûáng göëc cay böì hoân Mùåt tuy thêëy mùåt daå coân xön xao Bùæc Àêíu saánh vúái Nam Taâo1 Sao Mai saánh vúái Sao Höm chùçng chùçng Em liïåu rùçng em tröën khoãi anh chùng Anh nhû lûúái veát anh quùng giûäa trúâi. NGCK 138a

Sûãa laåi: dêìu dùåm = dêìu àûúåm

bùæc daâi = bêëc daâi

160. Ai vïì anh dùån lúâi naây Phûúång hoaâng chó quyïët àêåu cêy ngö àöìng Song le coân chuát ngaåi nguâng Biïët rùçng thêìy meå thûúng cuâng cho chùng? Neão xa thêëp thoaáng boáng trùng Cuäng mong nhúâ gioá caát àùçng1 dûa dêy

1 Nam Taâo Bùæc Àêíu: Tïn hai vò sao àöìng thúâi laâ tïn hai võ quan trïn trúâi lo viïåc söëng

chïët cuãa ngûúâi trêìn gian.


76

Quaãng Haân2 caách mêëy lêìn mêy Àïí cho duyïn hiïåp àêëy àêy cho gêìn. TNCD 105

161. Ai vïì bïn êëy bêy giúâ Cho töi gúãi möåt bûác thû thùm chöìng HHÀN 211 TCBDII 324

162. Ai vïì Cêìu Ngoái, Gia Lï Cho em vïì vúái, thùm quï bïn chöìng. DCBTT 279

163. Ai vïì cheã nûáa phïët höì Àïí töi nhùæn nhuã àöi cö haâng vaâng. NGCK 158b

164. Ai vïì cho em vïì theo Ngoá truöng, truöng rêåm; ngoá àeâo, àeâo cao. VNP1 I 60 VNP7 183

165. Ai vïì chúå vaån thò vïì Chúå Vaån coá nghïì àùåt rûúåu nuöi heo HHÀN 105 TCBDII 515

BKa- Chúå Vaån coá nghïì cêët rûúåu nuöi heo

VNP1 II 165 VNP7 129

166. Ai vïì àùçng êëy höm mai Gûãi dùm caái nhúá, gûãi vaâi caái thûúng Gûãi cho àïën chiïëu àïën giûúâng Gûãi cho àïën têån quï hûúng chaâng nùçm Vùæng chaâng em vêîn hoãi thùm

1 Caát àùçng: loaâi dêy leo phaãi baám vaâo nhûäng cêy to khaác. TRong vùn hoåc cöí thûúâng

duâng caát àùçng àïí chó sûå phuå thuöåc, leä moån. 2 Quaãng Haân: nghôa göëc laâ röång vaâ laånh leäo, theo Long thaânh luåc, vua Àûúâng Minh

Hoaâng, nhên àïm rùçm thaáng taám, àûúåc nhaâ thuêåt syä laâm pheáp laå àûa lïn mùåt trùng chúi, thêëy cûãa vaâo cung trùng coá biïín àïì “Quaãng haân thanh hû chi phuã” (caái phuã tröëng röîng, trong suöët, laånh vaâ röång) do àoá Quaãng Haân, Cung Quaãng Haân, Cung Quaãng, Cung Haân v.v àïìu duâng àïí chó mùåt trùng.


77

Núi ùn àaä vêåy, núi nùçm laâm sao? CDTCM 108

167. Ai vïì àïën huyïån Àöng Anh1 a Gheá thùm phong caãnh Loa Thaânh Thuåc Vûúng2 b Cöí loa hònh öëc khaác thûúâng Traãi bao nùm thaáng neão àûúâng coân àêy. c HT 128

BK a- Ai vïì thùm huyïån Àöng Anh CDHN 31-35

b- Gheá xem phong caãnh Loa Thaânh Phuåc Vûúng

CDHN VNP7 131

c - Ngaân nùm dêìu vïët chiïën trûúâng coân àêy CDHN

168. Ai vïì Àöìng Húái3 cho töi gûãi möåt lúâi a Cho khöng àûâng coá, cho coá àûâng khöng Coá mua nöìi, phaãi nhúá àïën vung Dùng tú phaãi nhúá ngaäi con tùçm ngaây xûa. b VNP1 I 93 VNP7 223

BK a- Ai vïì Àöìng Húái cho töi gûãi möåt àöi lúâi HT 422

- Dùng tú phaãi nhúá ngaäi tùçm ngaây xûa HT

169. Ai vïì Àöìng Tónh, Huï Cêìu a Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho ai Àïí sêìu cho khaách vaäng lai Àïí thûúng àïí nhúá cho ai chõu sêìu. b ANPT 3a TCBDI 121 TCBDII 515

NGCK 132 b TNPD II 7

BK a- Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu

1 Àöng Anh: trûúác thuöåc tónh Phuác Yïn cuä, sau laâ ngoaåi thaânh Haâ Nöåi. 2 Loa Thaânh Thuåc Vûúng, Cöí Loa: Cöí Loa laâ kinh àö nûúác ta dûúái thúâi Thuåc An Dûúng

Vûúng khoaãng nûãa sau thïë kyã thûá ba trûúác cöng nguyïn, nay coân dêëu vïët úã xaä Cöí Loa huyïån Àöng Anh, Haâ Nöåi vaâ laâ möåt di tñch lõch sûã nöíi tiïëng.

3 Àöìng Húái: Thõ xaä caách Haâ Nöåi vïì phña Nam 491 km, theo àûúâng söë 1A vaâ 522km theo àûúâng sùæt, thuöåc tónh Quaãng Bònh.


78

b- Àïí thûúng àïí nhúá cho ngûúâi tònh chung NGCK

170. Ai vïì Àöìng Tónh, Xuên Cêìu Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho ai. NASL II 26a

171. Ai vïì àúåi vúái em cuâng Thên em nay bùæc mai àöng möåt mònh Chi bùçng ruöång töët rûâng xanh a Vui cha vui meå, vui anh em nhaâ. TCBDII 232 TNPDII 8

BK a- Chi bùçng ruöång töët àöìng xanh

HT212 VNP1I 150 VNP7 308-309

172. Ai vïì àûúâng êëy höm mai Gúãi dùm àiïìu nhúá gúãi vaâi àiïìu thûúng Gúãi cho àïën chiïëu àïën giûúâng Gúãi cho àïën chöën buöìng hûúng em nùçm. HT 171 TCBDI 122 TNPD II 9

173. Ai vïì àûúâng êëy höm nay Ngûåa höìng ai cúäi, duâ tay ai cêìm - Ngûåa höìng àaä coá tri êm Duâ tay àaä coá ngûúâi cêìm thò thöi. TCBDI 248, 495 TNPD II 9

BK a- Anh vïì àaä mêëy súám nay NGCK 196 b

174. Ai vïì àûúâng êëy mùåc ai Ta vïì caây ruöång tröìng àöìi ta ùn Àónh chung1 laâ miïëng núå nêìn Hay chi boá buöåc maâ lùn lûng vaâo Muâa xuên phúi phúái vûúân höìng Ta vïì àùæp àêët maâ tröìng lêëy cêy

1


79

Tröìng lêëy cêy mong ngaây ùn quaã Can chi maâ vêët vaã ai úi Long àong nay ngûúåc mai xuöi Àónh chung laâ caåm trïn àúâi hay chi Ai giaâu thò mùåc ai giaâu Ta vïì ta úã haái dêu nuöi tùçm Ta chùn tùçm lêëy tú ta dïåt May quêìn aáo khoãi reát ai úi! Tham chi têëm aáo cuãa ngûúâi Hoå cho ta mùåc hoå àoâi laåi ngay. TCBDI 291

175. (a) Ai vïì àûúâng êëy mêëy àoâ Mêëy cêìu mêëy quaán cho ta mûúån tiïìn a Ûúác gò quan àùæp àûúâng liïìn Keão ta ài laåi töën tiïìn àoâ ngang. b ÀNQT 95b

BK a- Mêëy cêìu mêëy quaán anh cho mûúån tiïìn

LHCD 29a THÀQ 3 TNCD 104

b- Àïí ta ài laåi khoãi tiïìn àoâ giang TNCD

- Àïí ta ài laåi khoãi phiïìn àoâ giang THQÀ

- Keão ai ài laåi töën tiïìn àoâ ngang LHCD

(b) Ai vïì àûúâng êëy mêëy àoâ Mêëy cêìu mêëy quaán, anh cho mûúån tiïìn a Ûúác gò quan àùåt àûúâng liïìn b Keão ta ài laåi töën tiïìn àoâ ngang c Em vïì doån quaán baán haâng Àïí anh laâ khaách ài àaâng truá chên. d TCBD I 121-122 TNPD II 9-10 VNP1 I 81

BK a- Mêëy cêìu mêëy quaán ta cho mûúån tiïìn THQP 5a


80

b - Ûúác gò quan àùæp àûúâng liïìn THQP

c - Àïí anh ài laåi khoãi tiïìn àoâ ngang bk TNPD II

d - Àïí anh laâ khaách qua àaâng truá chên VNP7 204

Xem thïm A 546

176. Ai vïì em gúãi bûác thû Hoãi ngûúâi baån cuä, bêy giúâ núi nao Non kia ai àùæp maâ cao Söng kia, biïín noå ai àaâo maâ sêu? TCBDI 121 TNPDII 8

Xem thïm N 947, 948, 949

177. Ai vïì em gûãi bûác tranh Coá con chim saáo àêåu nhaânh lan chi a Ai laâm nïn bûúác phên li Caám cöng mûa nùæng keã ài, ngûúâi vïì BK a – Tö con chim saáo àêåu caânh lan chi VNP1 I 87 VNP7 217

178. Ai vïì giaä gaåo ba giùng Àïí anh gaánh nûúác Cao Bùçng vïì ngêm. NASL I 20b

179. Ai vïì Giöìng Dûáa qua truöng Gioá day böng súåi, boã buöìn cho em. a HHÀN 211 HT 452 TCBD II 324

BK a- Ai vïì Vöìng Dûáa qua truöng TCBSII 515

180. Ai vïì Haâ Nöåi, ngûúåc nûúác Höìng Haâ Buöìm giong ba ngoån, vui àaâ nïn vui! a HT 129 VNP11 II 166 VNP7 131

BK a- Buöìm giùng ba ngoån, vui àaâ nïn vui CDHN 11

181. Ai vïì Haâ Tônh thò vïì Mùåc luåa chúå Haå, uöëng nûúác cheâ Hûúng Sún. HT 144


81

182. Ai vïì Haâ Thuãy xûá Duöìng Cho töi nhùæn gûãi möåt luöìng thú duyïn Thú rùçng töi nhúá baån hiïìn Nhûng buöìn vò nöîi hai miïìn caách xa. TCBDII 516

183. Ai vïì Hêåu Löåc Phuá àiïìn1 Nhúá àêy baâ Triïåu trêån tiïìn xung phong. CDTH 45 HT 120 TCDG 50

184. Ai vïì Hoùçng Hoaá2 maâ coi Chúå Quùng3 möåt thaáng ba mûúi phiïn chiïìu Trai mô miïìu buát nghiïn àeân saách Gaái thanh tên chúå buáa cûãi canh Trai thò nhêët baãng àïì danh Gaái thúâi dïåt cûãi vûâa lanh vûâa taâi. CDTH 29-30

185. Ai vïì Keã Nûáa, Àöng Höì Àïí töi nhùæn nhuã àöi cö haâng vaâng Cheã laåt buöåc vaâng Tre non àuã laá, àan saâng nïn chùng? Em dùån ngûúâi rùçng: Àêu hún ngûúâi lêëy, àêu bùçng àúåi chuáng em àêy. QHBN 333

186. Ai vïì Keã Rêåy4, nhùæn chõ haâng thûâng Thûâng buön coá löî, xin àûâng quïn nhau. CDTH 33

1 Phuá Àiïìn: nay laâ xaä Triïåu Löåc thuöåc huyïån Hêåu Löåc, tónh Thanh Hoáa. Hiïån nay úã

àêy coân coá lùng vaâ àïìn thúâ Baâ Triïåu. 2 Hoùçng Hoáa: möåt huyïån thuöåc tónh Thanh Hoa 3 Chúå Quùng: thuöåc xaä Hoùçng Quang, Hoùçng Hoáa, Thanh Hoáa. 4 Keã Rêåy: laâ laâng coá nghïì àuác nöìi vaâ àaánh thûâng úã Thiïåu Hoáa, Thanh Hoáa.


82

187. Ai vïì khe Moå1 cuâng ài Àöìng bùçng thò ñt, ruá ri thò nhiïìu. HT 143

188. Ai vïì ngoä êëy ai úi Cêu sêìu ta àïí chia àöi cho àöìng CDRCM 15

189. Ai vïì nhùæn hoå Hi Hoaâ2 Nhuêån nùm sao chùèng nhuêån vaâ tröëng canh. TCBDII 538 TCBDIII 222 TNPDI 16

190. Ai vïì nhùæn hoãi cö Ba Nùm nay mûúâi taám hay laâ àöi mûúi? Àïí ta so thûã hai ngûúâi Thûã xem coá àûúåc töët àöi chùng laâ? CDTCM 59

191. Ai vïì nhùæn khaách biïn thiïìm Hoãi thùm àaá luöåc àaä mïìm hay chûa? HHÀN 256

192. Ai vïì nhùæn nhuã cö hay Coá thûúng anh, thò àúåi cho àêìy ba àöng Hay laâ cö vöåi lêëy chöìng Mùåc yá tuây loâng anh chùèng daám ngùn. CDTH 121

193. Ai vïì nhùæn nhuã chuáa nhaâ Coá nhúá ngûúâi cêëy hay laâ boã quïn? CDTH 67

1 Khe Moå: thuöåc xaä Thanh Hûúng, huyïån Thanh Chûúng, tónh Nghïå An. 2 Hi Hoâa: theo thêìn thoaåi Trung Quöëc, Hi Hoâa laâ meå cuãa ngûúâi mùåt trúâi. Khi múái sinh

con, baâ duâng nûúác trong suöët vaâ ngoåt cuãa vûåc Cam Uyïn àïí tùæm cho mûúâi mùåt trúâi. Baâ tùæm nhû vêåy laâm cho caác con àïìu saåch seä, saáng suãa. Baâ coân chó baão cho caác mùåt trúâi caách thûác luên phiïn nhau ài chiïëu saáng cho nhên dên. (Xem: Àinh Gia Khaánh Thêìn thoaåi Trung Quöëc, H, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1991, tr,122.


83

194. Ai vïì nhùæn nhuã meå cha a Mua heo thò traã, trûúâng ba1 con hoãng röìi. b TCBDII 478

BK a- Ai vïì nhùæn vúái meå giaâ CVPD 22

b- Mua heo traã laåi trûúâng ba hoãng röìi CVPD

195. Ai vïì nhùæn nhuã öng cêu Caá ùn thò giêåt àïí lêu mêët möìi a - Mêët möìi naây ta cêu möìi khaác Caá biïín höì sao xaác thiïëu chi. b HPV 164

BK a- Caá ùn khöng giêåt, àïí lêu mêët möìi DCNTBI 137

b- Caá biïín nhiïìu xao xaác thiïëu chi DCNTBI

196. Ai vïì nhùæn nhuã öng sû Àûâng nhang khoái nûäa maâ hû mêët àúâi. CDTCM 296

197. Ai vïì nhùæn vúái baâ cai Giaä gaåo cho trùæng, àïën mai dêu vïì Dêu vïì dêu chùèng vïì khöng Ngûåa ö ài trûúác, ngûåa höìng ài sau Ngûåa ö ài túái vûúân cau Ngûåa höìng chêåm raäi ài sau vûúân dûâa. DCNTB II 161

198. Ai vïì nhùæn vúái baån nguöìn Mñt non gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn a Àöi àaâng nhên ngaäi coá nïn. bk a- Mùng non gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn

- Mùng le gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn

DCNTBI 134

1 Trûúâng ba: Trong kyâ thi hûúng àöî trûúâng ba (tam trûúâng) laâ tuá tò. Hoãng trûúâng ba laâ

khöng àöî àaåt gò.*


84

199. Ai vïì nhùæn vúái öng cêu a Caá ùn thò giêåt àïí lêu hïët möìi. b DCBTT 261 HHÀN 255 HT 426

BK a- Biïíu vïì noái vúái öng cêu TCBDI 317 TCBD II 490 TNPDI

b- Caá ùn thò giêåt chúá àïí lêu hïët möìi CVPD 16

- Caá ùn thò giêåt àïí lêu mêët möìi TCBDI TCBDII TCBDI 41

200. Ai vïì nhùæn vúái quan Àïì Bònh Têy chùèng àûúåc, cûá keáo quên vïì haåi dên. VNP1 II 59

201. Ai vïì nhùæn vúái quan Thûúång1 Bònh Têy saát taã(1) àïí doån àûúâng vua ra. VNP1 59 VNP7 357

202. Ai vïì nhúá vaãi Àinh Hoaâ2 Nhúá cau Höí Baái, nhúá caâ Àan Nï Nhúá dûâa Quaãng Haán Lûåu Khï Nhúá cúm chúå Baãn thõt dï Quaán Laâo HT 143

203. Ai vïì Nhûúång Baån3 thò vïì Gaåo nhiïìu, caá lùæm, dïî bïì laâm ùn. HT 144

204. Ai vïì Phuá Löåc4 gûãi lúâi Thû naây möåt bûác nhùæn ngûúâi tri êm Möëi tú chñn khuác ruöåt tùçm Khi thaáng, thaáng àúåi maâ nùm nùm chúâ a

1 Quan Thûúång, Bònh Têy saát taã: “Bònh Têy saát taã” laâ khêíu hiïåu cuãa phong traâo Cêìn

Vûúng, Quan Thûúång coá ngûúâi cho laâ Thûúng biïån Nguyïîn Thuêån. Nùm 1892 trong phong traâo Cêìn Vûúng, öng mang nghôa quên àïën vêy haäm thaânh Haâ Tônh, giaãi thoaát cho haâng trùm ngûúâi bõ giam cêìm.

2 Thuöåc huyïån Yïn Àõnh, tónh Thanh Hoaá 3 Nhûúång Baån: tûác cûãa Nhûúång thuöåc tónh Haâ Tônh. 4 Phuá Löåc: thuöåc huyïån Thiïåu Hoáa, tónh Thanh Hoáa.


85

Vò tònh, ai leä laâm ngú Cùæm saâo chó quyïët àúåi chúâ nûúác xuên Ûúác sao chó Têën tú Têìn Sùæt cêìm haão húåp lûåa vêìn quan thû b Àöi bïn yá húåp loâng ûa Múái phu cöng thiïëp múái vûâa loâng anh Thiïëp thúâi têìn taão cûãi canh Chaâng thúâi nêëu sûã söi kinh kõp thò Möåt mai chiïëm baãng xuên vi ÊËy laâ àïì diïåp tinh kyâ tûâ àêy Ai úi nghe thiïëp lúâi naây. THQP 10a

BK a- Khi thaáng thaáng àúåi, khi nùm nùm chúâ TCBD I 122

TCBD I chó ghi àïën doâng thûá nùm.

b- Sùæt cêìm hoâa húåp luåa vêìn quan thû

TNPD II 10

205. Ai vïì töi gûãi buöìng cau Buöìng trûúác kñnh meå, buöìng sau kñnh thêìy. TCBD II 292 TNPDI 16

BK a- Em vïì anh gûãi buöìng cau HHÀN 173

206. Ai vïì töi gûãi buöìng cau Buöìng trûúác kñnh meå buöìng sau kñnh thêìy Ai vïì töi gûãi àöi giaây Phoâng khi mûa nùæng cho thaây meå ài. NASL I 31b

BK a- Phoâng khi sûúng nùæng àïí thaây meå ài NGCK 153 a

- Phoâng khi mûa gioá àïí thaây meå ài HT 213

207. Ai vïì töi gûãi bûác thû Cö Taám úã laåi, cö Tû lêëy chöìng. TCBD I316 TNPD I 16


86

208. Ai vïì töi gûãi àöi giaây Phoâng khi mûa gioá àïí thaây meå ài TCBD II 292 TCBD III 142 TNPD I 16

209. Ai vïì Tuy Phûúác1 ùn nem Gheá qua Hûng Thaånh2 maâ xem Thaáp Chaâm. HT 147

210. Ai vïì thùm huyïån Àöng Ngaân3 Gheá thùm thaânh öëc ruâa vaâng tiïn xêy. CDHN 35

211. Ai vïì thùm huyïån Àöng Ngaân Gheá thùm thaânh öëc ruâa vaâng tiïn xêy Cùm húân giïëng Ngoåc traân àêìy Maáu pha thaânh luäy ngaân cêy boáng taâ. CDHN 35

212. Ai vïì Thöng Laång4 maâ coi Bùæc niïu lïn bïëp, xaách oi5 ra àöìng.

213. Ai vïì xeã göî cho daây Bùæc cêìu qua bïí cho thêìy meå sang. NASL I 16a

BK NGCK 153a

Ai vïì xeã vaán cho àaây

Bùæc cêìu qua con söng Caái àïí thaây meå sang

Xem thïm A 654, 655.

1 Tuy Phûúác: thuöåc tónh Bònh Àõnh. 2 Hûng Thaånh: úã àêìu ngoaåi ö thõ xaä QUy Nhún, gêìn huyïån luå Tuy Phûúác, tónh Bònh

Àõnh. 3 Àöng Ngaân: tïn huyïån cuä, xûa thuöåc phuã Tûâ Sún trêën Kinh Bùæc. Möåt phêìn huyïån

naây bõ cùæt ra vaâo nùm 1876 àïí saáp nhêån vúái möåt phaân huyïån Kim Anh, thaânh lêåp möåt huyïån múái laâ huyïån Àöng Anh, Haâ Nöåi.

4 Thöng Laång: thuöåc xaä Hûng Àaåo, huyïån Hûng Nguyïn, Nghïå An. 5 Oi: laâ caái ghoã, laâng Thöng Laång úã xa chúå, thûác ùn rêët hiïëm nhên dên phaãi xaách oi ra

àöìng moâ cua bùæt öëc.


87

214. Ai vö Bònh Àõnh maâ coi a Àaân baâ cuäng biïët cêìm roi ài quyïìn b HHÀN 105

BK a - Ai vïì Bònh Àõnh maâ coi TCBD II 515

- Anh vïì Bònh Àõnh anh coi TCDG 49

b - Àaân baâ cuäng biïët àaánh roi ài quyïìn TCBD II

- Con gaái Bònh Àõnh boã roi ài quyïìn TCDG

Sûãa laåi: ài gûúân... HHÀN = ài quyïìn...

215. Ai vö phên trêìn taác loaån Thiïëp gùåp àùång chaâng àöìng baån xûúáng ca Àïm khuya gioá maát trùng loaâ Àúåi ngûúâi tri kyã hay laâ tri êm? DCBTT 201

216. Ai vö Quaãng Nam cho töi gûãi mua àöi ba lûúång quïë Ai ra ngoaâi Nghïå cho töi gúãi mua taám chñn lûúång sêm Àem vïì nuöi dûúäng phuå thên Hai ta àïìn àaáp cöng ún sinh thaânh. DCBTT 201

217. Ai vú rúm raác thò vú Nöìi àöìng kiïìng sùæt àúåi chúâ than lim. HPV 164

218. Ai xinh thò mùåc ai xinh Öng Tú chó quyïët xe mònh vúái ta. HT 162

219. Ai xö öng Tïí, öng Tïí ngaä Ai löi öng Phaân maâ öng Phaân Trò1 Chaâng maâ àöëi àûúåc, thiïëp nûä nhi theo vïì? - Ai àaåp öng Cö maâ Cö Truác1

1 Tïí Ngaä, Phaân Trò: hai hoåc troâ cuãa Khöíng Tûã.


88

Ai àúm vua Vuä maâ vua Vuä Vûúng2? Anh maâ àöëi àûúåc thò nûúâng tñnh sao? HPV 93,94

220. Ai xui ai khiïën bêët nhún Töi nay gùåp baån thûúng hún vúå nhaâ. TCBD I 445

221. Ai xui ai khiïën trong loâng Mau chên nhaåy miïång mùæc loâng gian nan. a HHÀN 55

BK a- Mau chên nhaåy miïång mùæc voâng thïë gian TCBD I 495

222. Ai xui anh lêëy àûúåc mònh Àïí anh vun xúái ruöång tònh cho xanh Ai xui mònh lêëy àûúåc anh Boä cöng baác meå sinh thaânh ra em. CDTCM 187

223. Ai xui àêët thêëp trúâi cao Àïí cho töi àûáng, töi gaâo hïët húi. TCBD II 324

224. Ai xui àêët thêëp trúâi cao Àïí cho töi àûáng töi gaâo hïët húi Hïët húi chùèng thêëy traã lúâi Thêëy trong trúâi àêët coá töi àûáng gaâo. CDTCM 297 HHÀN 211

225. Ai xui em coá maá höìng Àïí ngûúâi quên tûã chûa tröng àaä theâm. HHÀN 149

226. Ai xui em lêëy hoåc troâ

1 Cö Truác: vua nûúác Cö Truác. 2 Vuä Vûúng: Thaái Töí nhaâ Chu. Hai cêu naây vûâa duâng àiïín tñch vûâa chúi chûä. Ngûúâi ta

cuäng nhû ngûúâi àöëi àïìu duâng böën chûä Ngaä, Trò, Truác, Vûúng.


89

Thêëy nghiïn thêëy buát nhûäng lo maâ gêìy. HHÀN 150

227. Ai xui maá àoã höìng höìng Àïí anh nhaác thêëy àem loâng thûúng yïu. HHÀN 150 TCBD I 371

228. Ai xui töi àïën chöën naây Tröìng hoa hoa heáo, tröìng cêy cêy taân. HPV 154

229. Anh ùn cúm cuäng thêëy ngheån Uöëng nûúác cuäng thêëy ngheån Nghe lúâi em bêåu heån, ra baäi àûáng tröng Biïín xanh baát ngaát, nhòn khöng thêëy ngûúâi Mïnh möng söng nûúác xa vúâi Biïët rùçng coân nhúá nhûäng lúâi thïì xûa Tröng ai nhû caá tröng mûa Ngaây àïm tûúãng nhúá, nhû àoâ àûa tröng nöìm Bêåu úi! bêåu coá nhúá khöng? Anh tröng ngoáng bêåu, nhû röìng ngoáng mûa. DCNTB I 263-264

230. Anh Ba yïu àïën töi chùng? Gioá àûa trùng laâ trùng àûa gioá Thung thùng caá vûúåt qua àùng Xin àûâng lùæm chöën, nhiïìu núi nhúä nhaâng. HT 338QHBN 180

231. Anh bùæt tay em cho thoãa têëm loâng Chûâng naâo nam àaáo nûä phoâng seä hay - Anh cuäng àaä hay: Töi ngay phoâ chuáa thaánh Gaái chùèng lêëy hai chöìng


90

Biïët em buöng möëi chó höìng

Tiïëc anh ài chêåm nïn àûáng ngoaâi phoâng bú vú.

HHÀN 150

BK. TCBD I 199 bùæt àaâu tûâ doâng thûá ba cho àïën hïët.

232. Anh búãi maãng lo ngheâo

Nöíi tröi nhû caánh beâo mùåt nûúác

Biïíu cho em hay trûúác: anh àaä coá vúå röìi

Àöi ta vuång chùèng xûáng àöi

Em khaá vïì chöën kiïëm lûåa ngûúâi trao thên.

HT 458

Sûãa laåi: Maän = maãng Anh búãi maän... = Anh búãi maãng...

233. Anh buöìn coá chöën thúã than a

Em buöìn nhû ngoån àeân taân sùæp khuya. b

CDTCM 18

BK a- Anh sêìu coân chöî thúã than HT 171

- Em sêìu coân chöî thúã than CHG 30

b- Em buöìn nhû ngon nhang taân thùæp khuya TCBD I 446

- Em sêìu khaác thïí nhang taân àïm khuya HT

- Anh sêìu khaác thïí nhang taân àïm khuya CHG

234. Anh buöìn coá leä than ra

Em buöìn nhû quaåt thaáng ba long laâi.

HPV 155

Anh buöìn cûúái ngûåa buöng cûúng

Thêëy em baån cuä tònh thûúng caån röìi

Giêåm chên ba tiïëng kïu trúâi

Cúá sao baån ngoåc àöíi dúâi hai phûúng

CHG 26

Sûãa laåi: CHG taách laâm hai lúâi. Nbs àaä göåp laåi


91

236. Anh bûáng cêy truác Anh tröìng cêy trùæc Chùèng may gùåp chöî àêët xêëu Suâng àuåc Trùæc muåc, truác taân Anh úã sao cho àaá noå thaânh vaâng Trûúác hiïín vinh cha meå, sau àïën naâng anh múái ûng. DCNTB II 51 HT 441

237. Anh bûát coã ngûåa1 ngöi àêìu cûãa ngoå Keã bùæn con nêy(2) ngöìi cöåi cêy non Chaâng maâ àöëi àûúåc thiïëp trao troân möåt quan? - Con caá àöëi(3) nùçm trïn cöëi àaá Con meâo cuåt(4) nùçm trïn muát keâo Trai thanh tên àaä àöëi àûúåc, tiïìn cheo mö maâ? HPV 94

238. Anh cêìm cêy viïët, anh dûát àaâng nhên ngaäi Em cêìm cêy kim, em thïu chûä ên tònh Chûä ên tònh anh nghe cuäng phaãi Àûúâng nhên ngaäi anh nùæm cuäng vûâa Hoân nuái Liïn Sún cêy chùåt cêy chûâa Anh thûúng em, coá keã àoán ngûâa, noái gian. DCNTB II 51 HT 440

239. Anh coá muöën gêìn, em veä chûúác cho Cêìm möåt buöìng cau, chia rûúåu anh giaã àoâ àïën chúi. DCBTT 192

240. Anh coá tiïìn riïng cho em mûúån ñt àöìng Mua gan cöng mêåt coác thuöëc chöìng theo anh. HHÀN 123

1 (2) (3) (4) Àêy laâ caách noái laái cuãa miïìn Trung khaác vúái caách noái laái miïìn Bùæc.


92

241. Anh coá thûúng hay khöng thò em noã biïët Anh thöët nhiïìu lúâi thaãm thiïët hún thûúng. Thiïëu chi quên tûã böën phûúng Thêëy anh coá ngaäi em öm duyïn àúåi chúâ. DCBTT 157

242. Anh coân son em cuäng coân son Ûúác gò ta àûúåc laâm con möåt nhaâ. TCBD I 123 VNP7 184

243. Anh cuâng em thïì àaä trûúác sau Dêìu cho àiïn àaão thïë naâo Buáa ròu sêëm seát, gûúm dao chùèng rúâi. DCNTB II 184

244. Anh chaâo bïn nam thò mêët loâng bïn nûä Anh chaâo quên tûã boã buång thuyïìn quyïn Cho anh chaâo chung möåt tiïëng keão chaâo riïng khoá chaâo. DCBTT 148

245. Anh cheã tre bïån saáo ngùn söng Cho àïën khi àoá vúå àêy chöìng kïët hai Anh cheã tre bïån saáo cho daây Ngùn söng Traâ Khuác1, têët coá ngaây gùåp em. DCNTB I 217

246. Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài Anh coá thuyïìn vaán coá khi gêåp ghïình Ba chòm baãy nöíi lïnh àïnh! ÀNQT 116b NGCK 117b

Xem thïm E 14 N 539

247. (a) Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài

1 Söng Traâ Khuác: söng úã tónh Quaãng Ngaäi, bùæt nguöìn tûâ Kon Tum, coá ba nhaánh tuå laåi úã

gêìn huyïån lõ Sún Traâ, chaãy ra biïín úã cûãa Cöí Luäy.*


93

Anh coá thuyïìn vaán coá khi gùåp ghïình a Ba chòm baãy nöíi lïnh àïnh! - Em chï thuyïìn vaán chùèng ài Em ài thuyïìn thuáng coá khi truâng triïìng b Coá khi àöí ngaä àöí nghiïng LHCD 30a

BK a- Anh ài thuyïìn vaán coá khi rêåp rïình

TCBD I 549 TNPD II 12

b - Em ài thuyïìn thuáng coá khi rêåp rïình TCBD I THPD II

- Em ài thuyïìn thuáng coá khi choâng chaânh

- Em ài thuyïìn thuáng coá khi gêåp ghïình

NGCK 117b QPHT 34a

(b) Em chï thuyïìn vaán chùèng ài Em chï thuyïìn thuáng coá khi choâng chaânh Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài Anh ài thuyïìn vaán coá khi gêåp ghïình. NASL II 9b, NASL II 55b

Xem thïm E14 Ng 539

248. Anh chïët ba nùm söëng laåi möåt giúâ Àïí xem ngûúâi ngoåc phuång thúâ ra sao? CDTCM 178

Xem thïm C 672

249. Anh chúâ em nhû liïîu chúâ àaâo Em coân mú tûúãng cêy cao boáng daâi. DCNTB 56

250. Anh chúâ em tûâ thuúã mö tï Khöng hïì boác laá, khöng hïì àïí nha Boác laá, kinh em mau giaâ Àïí nha súå nûäa ra caânh mña lau


94

Khoan hoâ khoan! Thiïëp nhû mña tiïën vûâa tú Chaâng nhû mña tiïën dêåt dúâ àúåi ai? Nuái cao söng haäy coân daâi Thûúng nhau àaä hïî hùçng ngaây gùåp nhau Khoan hoâ khoan! TCBD I 124 TNPD II 13-14

Sûãa laåi: Rêåt chúâ àúåi ai = dêåt dúâ àúåi ai

Xem thïm T 576

251. Anh chúâ em tûâ thuúã mö tï Khöng hïì boác laá khöng hïì àïí nha Boác laá kinh em mau giaâ Àïí nha súå nûäa ra caânh mña lau. Khoan hoâ khoan! THQP 3a

252. Anh chúi cho raång àöng ra Em vïì ài chúå, anh ra ài caây. HPV 171

253. Anh chúi cho raång àöng ra Nhaâ em gêìn caånh múâi quan ùn trêìu Ûúác gò anh rïí, em dêu Lo chi nhûäng sûå ùn trêìu rûáa em. HPV 170

254. Anh chúi hoa maâ chùèng biïët hoa Anh haái khöng àuáng luác àïí vûúân ba1 choáng taân. DCBTT 182

255. Anh chûa coá vúå nhû chúå chûa coá àònh Trúâi mûa döng àöi ba höåt, biïín êín mònh vö mö? HPV 110 HT 389

1 Ba: hoa (tiïëng àõa phûúng).


95

256. Anh dùån em nhû Thuêën dùån Nghiïu1 Gùæng cöng nuöi meå, chúá xiïu têëc loâng. DCNTB II 155

257. Anh dûåa húi em nhû trêìm hûúng möåc Möåt mai anh xa em röìi nhû tuâng löåc mêët sûúng. DCBTT 124

258. Anh àaä coá vúå con chûa? Maâ anh ùn noái gioá àûa ngoåt ngaâo. Meå giaâ anh úã núi nao? Àïí em tòm vaâo hêìu haå thay anh. VNP1 I 115 VNP7 258

Xem thïm S 49 V 75, 76

259. Anh àaä coá vúå anh röìi Sao anh coân ûúác hoa höìi cêìm tay? Hoa höìi noá àùæng, noá cay Noá mùån nhû muöëi, noá cay nhû gûâng. CDTCM 59

BK CDTH 74 HT 207:

Anh kia coá vúå con röìi

Maâ anh coân muöën hoa höìi cêìm tay

Hoa höìi vûâa àùæng vûâa gêy

Vûâa mùån nhû muöëi, vûâa cay nhû gûâng.

260. Anh àaä coá vúå con riïng Nhû böng hoa riïìng nûãa àùæng nûãa cay Anh àaä coá vúå cêìm tay Anh coân tú tûúãng chöën naây laâm chi? CDTCM 58

1 Thuêën, Nghiïu: hai öng vua hiïìn àûác trong lõch sûã úã thúâi kyâ truyïìn thuyïët cuãa Trung

Quöëc (khoaãng thïë kyã 23-24 trûúác Cöng nguyïn), àûúåc coi laâ caác võ vua trõ vò möåt xaä höåi thaái bònh.


96

261. Anh kia coá vúå sau lûng Coá con trûúác mùåt, anh àûâng chúi hoa Chúi hoa tan cûãa naát nhaâ Lòa con, boã vúå, chúi hoa laâm gò! CDTCM 186

BK CDTH 75

Anh kia coá vúå sau lûng

Coá con àùçng trûúác, anh àûâng chúi hoa

Chúi hoa tan cûãa naát nhaâ

Vúå lòa con boã röìi ra coá ngaây.

262. Anh àûúng cúäi ngûåa qua kiïìu (cêìu) Thêëy em àûáng àoá lúä chiïìu anh thûúng. HPV 109

263. Anh àaánh thò töi chõu àoân. a Tñnh töi hoa nguyïåt mûúâi con chùèng chûâa. b TCBD II 189 TNPD I 18

BK a - Anh àaánh thúâi töi àau àoân NASL III 45a

b - Loâng töi hoa nguyïåt mûúâi con chaã chûâa NASL III

264. Anh àaánh thò töi chõu àoân Tñnh töi hoa nguyïåt mûúâi con chùèng chûâa Àaánh töi thò töi chõu àau Taánh töi hoa nguyïåt chùèng chûâa àûúåc àêu Tñnh quen chûâa chùèng àûúåc àêu Lïå laâng, laâng bùæt mêëy trêu mùåc laâng. HHÀN 123

265. Anh àaánh thúâi töi àau àoân Caái loâng hoa nguyïåt chñn mûúâi con töi cuäng chùèng chûâa Öng trúâi nùæng öng trúâi laåi mûa Nhûäng ngûúâi tñnh êëy coá chûâa àûúåc àêu. NASL II 11b


97

266. Anh àêy chñnh thûåc ngûúâi trúâi Lúä chên rúi xuöëng laâ ngûúâi trêìn gian NASL 4a

267. Anh àêy lïn thaác xuöëng ghïình Thuyïìn nan àaä traãi thuyïìn maânh thûã chúi Ài cho khùæp böën phûúng trúâi Cho trêìn biïët mùåt, cho àúâi biïët tïn. DCTH 84

268. Anh àêy muåc haå vö nhên1 Nghe em xuên sùæc mûúâi phên naäo nuâng Xûa nay nhûäng gaái maá höìng Anh thïì anh coá theâm tröng àêu naâo Lêëy em ài trûúác cho haâo Duâ ngùæm, duâ nguyát, duâ sao mùåc loâng. TCBD I 125 TCBD III 470 TNPD II 13

269. Anh àêy quên tûã trñ cao Lùæng nghe anh hoåa baâi “Sao trïn trúâi”: Nûãa àïm thûác dêåy tröng trúâi Thêëy sao bïn bùæc, anh ngöìi bïn àöng Ai úi thûác dêåy maâ tröng Kòa öng sao Vûúåt ùn söng Ngên Haâ2 Sao Rua trïn böën dûúái ba Nhõ thêåp baát tuá vúái laâ thêët tinh Sao höm àûáng coá möåt mònh Sao Mai thuãng thónh ra tònh chúâ ai... Coá Höm maâ chùèng coá Mai Kòa öng sao Vûúåt chúâ ai giûäa trúâi?

1 Muåc haå vö nhên: dûúái mùæt khöng coá ngûúâi, yá noái khöng coá ai ra gò. 2 Ngên haâ: xem chuá thñch úã A61 vaâ A63


98

Nam Taâo, Bùæc Àêíu1 àöi núi Kòa öng àûáng àoá trõ vò muön dên Vêåy trïn thiïn àõa xoay vêìn Chûa àïën chêåp töëi dêìn dêìn moåc ra Moåc ra vö söë hùçng haâ Vö söë vaån ûác biïët laâ bao nhiïu! Töëi trúâi sao laåi moåc nhiïìu! Saáng trùng, trùng toã, ra àiïìu sao thûa Chó hiïëm möåt nöîi trúâi mûa Trùng sao lùån mêët, coân lûa mùåt trúâi. Baâi sao anh hoåa àaä röìi Trúâi àêu em hoåa mêëy lúâi anh nghe Trïn trúâi coá nùæng coá mûa Coá röìng lêëy nûúác coá chuâa naâng tiïn Trïn trúâi coá cûãa Phêåt tiïìn Coá dêy chó thùæm xe duyïn vúå chöìng Trïn trúâi coá caã cêìu vöìng Coá sêëm, coá chúáp, coá cúâ thiïn löi...

270. Anh àêy quyïët chñ cêu cua Naâo ai cêu rùæn, cêu ruâa mùåc ai. CVPD 3

271. Anh àêy taâi tûã giai nhên Vò tònh nïn phaãi xuêët thên giang höì. a Noái àêy coá chõ nùçm àoâ Mêån xanh ùn vêåy, àûâng chúâ àaâo non. DCTH 109

BK a- Vò tònh nïn phaãi dêën thên giang höì HT 361

1 Nam Taâo Bùæc Àêíu: xem chuá thñch úã A159


99

272. Anh àêy thêåt àêëng trai laânh Chùèng theâm theo thoái Súã Khanh1 phuå naâng. DCNTB I 106

273. Anh àêy thêåt khoá khöng giaâu Anh xin noái trûúác, keão sau phaân naân Nhaâ anh chó coá möåt gian Nûãa thò laâm bïëp, nûãa toan laâm buöìng Trúâi laâm möåt trêån mûa tuön Nûãa bïëp cuäng àöí, nûãa buöìng cuäng xiïu. CDTCM 109

274. Anh àêy thêåt khoá, khöng giaâu Coá lúâi noái trûúác keão sau em phaân naân - Khoá khùn ta kiïëm ta ùn Giaâu ngûúâi cûãa vaán, ngoä ngùn mùåc ngûúâi Khoá khùn àùæp àöíi lêìn höìi Giaâu ngûúâi àaä dïî àûúåc ngöìi maâ ùn. HPV 110 HT 389

275. Anh àïën tòm hoa Thò hoa àaä núã Anh àïën tòm àoâ Thò àoâ àaä sang söng Anh àïën tòm em thò em àaä lêëy chöìng Em yïu anh nhû rûáa coá mùån nöìng chi mö? - Hoa àïën kò hoa phaãi núã Àoâ àaä àêìy thò àoâ phaãi sang söng Àïën duyïn thò em phaãi lêëy chöìng Em yïu anh rûáa àoá, coân mùån nöìng thò tuây anh.

1 Súã Khanh: tïn möåt nhên vêåt trong truyïån Kiïìu cuãa Nguyïîn Du, nay àûúåc duâng nhû

möåt tñnh tûâ àïí chó keã phaãn böåi, àûáa lûâa loåc. Súã Khanh khöng chó laâ keã baåc tònh, phaãn böåi ngûúâi con gaái ngêy thú, Súã Khanh cong mang nghôa röång: keã phaãn böåi baån beâ, phaãn böåi nhên dên.


100

HPV 154-155

BK a- Anh àïën tòm àoâ, àoâ àaä sang söng HT393

b- Anh àïën tòm em thò em àaä coá chöìng HT

c- Em yïu anh rûáa àoá, coân mùån nöìng thò tuây anh HT

+ DCNBT I 245

Anh àïën tòm hoa, hoa àaâ àaä núã

Anh àïën goåi àoâ, àoâ àaä sang söng

Tòm bêåu, bêåu àaä lêëy chöìng

Bêåu thûúng nhû thïë, mùån nöìng laâm sao?

- Hoa àïën kò hoa núã

Àoâ àaä àêìy àoâ phaãi sang söng

Àïën duyïn em phaãi lêëy chöìng

Tònh thûúng nhû thïë, mùån nöìng tuây anh.

276. Anh ài anh dùån em rùçng Àêu hún thò lêëy àêu bùçng chúâ anh. BK a- Ra ài anh coá dùån rùçng HHÀN 246

- Ra ài anh coá dùån rùçng

Núi hún em lêëy, núi bùçng àúåi anh

277. Anh ài anh nhúá trúã vïì Con thú vúå daåi tröng chúâ tûâ àêy. DCNTB I 183

278. Anh ài ba bûäa anh vïì a Rûâng sêu nûúác àöåc chúá hïì úã lêu. b HHÀN 105

BK a- Anh ài ba thaáng thò vïì VNP7 286

b - Rûâng thiïng nûúác àöåc chúá hïì úã lêu VNP7

279. Anh ài buön, em cuäng ài buön Em ngöìi em nghó àêìu truöng möåt mònh Anh ài ngang nghiïng noán laâm thinh


101

Em kïu em hoãi: Têm tònh bêët biïën Tûúng kiïën nghiïm phong1 Em àêy khöng phaãi lang dêm chaå Anh àûâng àem daå nghi nan Buát sa xuöëng giêëy ngay haâng Em àêy khöng phaãi tröën laâng boã ai. DCNTB I 88

280. Anh ài chñn quêån chñn chêu Khöng ai nhû bêåu daäi dêìu nùæng mûa. CHG 8

281. Anh ài chúi nhúãn àêu àêy? Phaãi cún mûa naây ûúát aáo lêëm chên Chêåu nûúác em àïí ngoaâi sên Em chúâ anh rûãa xong chên, anh vaâo nhaâ Vaâo nhaâ em hoãi tònh ta Trùm nùm duyïn ngaäi mùån maâ hay khöng? CDTH 103

282. Anh ài duâ luåa caánh dúi Trong nhaâ hïët gaåo, duâ úi laâ duâ! DCNTB II 150

283. Anh ài duâ luåa nùm böng Àïí em cêëy mûúán möåt cöng nùm tiïìn. DCNTB II 150

284. Anh ài àêu ba böën nùm troân Àïí em giaä gaåo chaây con möåt mònh. CDTH 124

1 Têm tònh bêët biïën, Tûúng kiïën nghiïm phong: loâng daå khöng àöíi, gùåp nhau nghiïm

chónh àûáng àùæn.


102

285. Anh ài àêu boã nhïån giùng muâng Boã àöi chiïëu laånh, boã phoâng quaånh hiu. TCBD I 446

286. Anh ài àêu cuäng gheá laåi nhaâ Trûúác thùm phuå mêîu sau laâ thùm em. TCBD I 124 TCBD IV 29

287. Anh ài àêu sa quaán sóa cêìu Meå thêìy lau nûúác mùæt, biïët con àêu maâ tòm. DCBTT 238

288. Anh ài àûúâng êëy xa xa a Àïí em öm boáng trùng taâ nùm canh Nûúác non möåt gaánh chung tònh Nhúá ai ai coá nhúá mònh hay chùng? b HHÀN 212 TCBD I 124, 445 TCBD IV 28 TNPD II 10

BK a- Anh ài àùçng êëy xa xa HT 167 VNP1 I 81 VNP7 204

b- Nhúá ai ai coá nhúá mònh chùng ai? HT VNP 1I VNP7

289. Anh ài em möåt ngoá chûâng Ngoá söng, söng röång, ngoá rûâng, rûâng sêu. a HHÀN 150 TCBD II 325

BK a- Ngoá söng, söng röång, ngoá rûâng, rûâng cao CHG 8

290. (a) Anh ài em úã laåi nhaâ Hai vai gaánh vaác meå giaâ con thú Lêìm than bao quaãn muöëi dûa Anh ài anh liïåu chen àua vúái àúâi. HHÀN 212 TNBD II 211, 508 TNPD II 10 VNP1 I 136 VNP7 278

Sûãa laåi: Anh ài em liïåu... VNP1 I = anh ài anh liïåu...

(b) Tiïîn àûa möåt bûúác lïn àûúâng Coã xanh mêëy daäy àöi haâng chêu sa Anh ài em úã laåi nhaâ


103

Hai vai gaánh vaác meå giaâ con thú Lêìm than bao quaãn muöëi dûa Anh ài anh liïåu chen àua vúái àúâi. TCBD II 470

291. Anh ài ghe, anh àöåi noán ghe Anh vïì laâm rïí, anh che caái duâ. DCNTB II 150

292. Anh ài ghe caá cao cúâ Ai nuöi cha meå, ai thúâ töí tiïn.

CHG 20

293. Anh ài phe caá muäi Son Bùæt em saâng gaåo cho moân moáng tay Moáng tay, moáng vùæn, moáng daâi Tröìng möåt cêy xoaâi traái chñn traái chua. HHÀN 265 TCBD II 325

294. Anh ài phe caá traãng lûúâng ÚÃ trïn Gia Àõnh xuöëng Vûúân thùm em. HHÀN 265

295. Anh ài ghe nöíi chñn cheâo Búãi anh thua baåc nïn ngheâo núå treo - Núå treo mùåc kïå núå treo Em baán baánh beâo traã núå cho anh. TCBD II 325, 508

296. Anh ài laâm mûúán nuöi ai Cho aáo anh raách, cho vai anh moân? - Anh ài laâm mûúán nuöi con AÁo raách mùåc aáo, vai moân mùåc vai. CDTCM 187 HT 212

297. Anh ài laâm thúå núi nao


104

Àïí em gaánh àuåc gaánh baâo ài theo. VNP1 I 142 VNP7 288

298. Anh ài laâm thúå núi nao Àïí em gaánh àuåc gaánh baâo ài àûa Trúâi nùæng cho chñ trúâi mûa Àïí em cúãi aáo che cûa cho chaâng. CDTCM 61 TCDG 58

299. - Anh ài lêëy vúå caách söng Em ài lêëy chöìng giûäa ngoä anh ra - Coá lêëy thúâi lêëy xa xa Chúá lêëy trûúác ngoä anh ra, anh buöìn - Buöìn thúâi cêët gaánh ài buön Möåt vöën böën laäi anh buöìn laâm chi - Buöìn vò con gaái nûä nhi Meå cha thaách cûúái laâm chi lúä laâng. CDTCM 127

300. Anh ài leäo àeäo àûúâng trûúâng Cöng anh chùèng thêëy, chó thêëy nhûäng thûúng cuâng sêìu Laåi àêy ùn möåt miïëng trêìu Keão maái toác nhuöåm trïn àêìu hoa rêm. CDTCM 59

301. Anh ài lñnh hay ài chïët nûúáng? Cho em nghe caái sûúáng chuát maâ Caái àöì boã meå boã cha Boã tònh chöìng vúå, boã beâ con thú Sao anh nhû daåi nhû khúâ Cûá àoâi ài lñnh, phuång thúâ Têy bang Mêëy lúâi em giaán, em can Anh nïn nghô laåi, tñnh àaâng thiïåt hún.


105

DCNTB I 280

302. Anh ài loång luåa ba böng Boã em cêëy mûúán giûäa àöìng cêy khö. HHÀN 150-151, 212

303. - Anh ài lûä thûá Bùæc Thaânh1 Boã em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi. - Tûâ bi leáo àaá gêåp ghïình Ngûúâi thûúng khöng tûúãng àïën mònh thò thöi. bk a- Anh ài Lû Phoá Baão Thaânh

DCNTB II 34

304. Anh ài lûu thuá Bùæc Thaânh a Àïí em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi. b HHÀN 105 VNP1 II 48 VNP7 348

BK a- Anh ài vui thuá Bùæc Thaânh DCBTT 295

- Àïí em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi

305. Anh ài mêëy àöå xuên röìi Hoa àaâo nhuöåm maáu, tònh àúâi thïm àau Anh ra mang nùång khöëi sêìu Xuên vïì chó àïí cho nhau ngêåm nguâi Caãnh nhaâ, khöí lùæm, anh úi Coá nùm thuáng thoác vuå mûúâi Têy thu Ài buön nhûäng gúä chaáo höì Ñt haâng, giùåc Nhêåt laåi vûâa cûúáp xong Em buöìn thên thïë long àong Em lo loaån laåc, quùån loâng chia ly Anh úi, bom àaån böën bïì a Thên anh ài lñnh, mong vïì nûäa àêu! Vúái em thûúng tiïëc thûúng sêìu

1 Bùæc Thaânh: Thúâi Nguyïîn, Bùæc Thaânh laâ Haâ Nöåi.


106

Àúâi anh naâo àïí mai sau nhûäng gò! b Chao öi, anh chïët thaãm thï Chïët vò ai thïë? Chïët vò thùçng Têy! Chïët vò giùåc nûúác cùm thay! Àúâi sau mai móa, àúâi nay chï cûúâi... CDTCM 230

BK a- Anh úi, bom àaån bïì bïì HT 270

b- Àúâi anh anh àïí mai sau nhûäng gò? HT

306. Anh ài mö boã quaåt lang chêu Boã khùn vuöng tñm, boã sêìu cho em! DCBTT 279

307. Anh ài ngang qua cûãa sao khöng vaâo Hay laâ anh coá chöî maá àaâo, phuå em. TCBD I 445

308. Anh ài ngoá trûúác, ngoá sau Ngoá àöìng, ngoá ruöång, ngoá cêy cau mêëy buöìng. CDTCM 18

309. Anh ài qua búâ giïëng Maâ mùæt anh luáng liïëng búâ ao Nûúác thúâi khöng khaát, chó khaát khao duyïn naâng CDTCM 56

310. Anh ài ra cay àùæng nhû gûâng Àûúâng xa xöi ngaân dùåm, khuyïn em àûâng nhúá thûúng VNP1 I 61 VNP7 183

311. Anh ài suáng úã tay ai Sao khöng quay laåi bùæn loaâi thuá chung Anh xem bao keã anh huâng Kòa öng Àöåi Cêën1, Àöåi Cung1 daåo naây

1 Àöåi Cêën: Tïn àêìy àuã laâ Trõnh Vùn Cêën (coân coá tïn laâ Trõnh Àaåt), thuã lônh khúãi nghôa

Thaái Nguyïn. Coá thúâi kò öng laâm àöåi trûúãng cú binh cuãa Phaáp nïn thûúâng goåi laâ Àöåi Cêën. Öng quï úã laâng Yïn Nhiïn, phuã Vônh Tûúâng, nay thuöåc tónh Vônh Yïn.


107

Hö quên ra cûáu àöìng baâo Suáng Têy öng laåi bùæn vaâo àêìu Têy Tiïëng tùm lûâng lêîy àoá àêy Sûã xanh ghi maäi nhûäng ngaây veã vang Anh úi, duyïn phêån lúä laâng Xin anh àïí tiïëng phi thûúâng cho em Ûúác gò keã laå ngûúâi quen Gêìn xa nhùæc àïën chöng em anh huâng Thu àöng lïå nhoã àöi doâng Anh úi, em ngoã têëm loâng cuâng anh. CDTCM 227

312. Anh ài Têy boã laåi möåt bêìy con daåi Àûáa dùæt àûáa böìng thaãm haåi anh úi Phêìn thúâi ruöång khö, phêìn thúâi maå uáa, em biïët cuâng ai cêåy nhúâ. DCBTT 169

313. Anh ài Têy laâm chi cho thêìy thûúng meå nhúá Nghe mêëy lúâi anh haäy quay lui Keão àïm nùm canh chêu sa luåy ûáa ngêåm nguâi Thêìy meå giaâ yïëu, àïí laåi mònh töi laånh luâng. DCBTT 171

314. Anh ài tu, cho baåc löng tai Khöng bùçng em cêët nhaânh gai giûäa àaâng. DCBTT II 158

315. Anh ài tu, chuöng moãng moä moân Phêåt khöng tûúãng saäi, saäi coân ài tu. DCBTT 289

1 Àöåi cung: quï úã Thanh Hoáa laâm àöåi khöë xanh. Nùm 1941, öng nöíi dêåy chöëng Phaáp úã

àöìn Raång vaâ Àö Lûúng (Nghïå An).


108

316. Anh ài vùæng cûãa vùæng nhaâ Giûúâng loan göëi quïë, meå giaâ ai nuöi? - Caá rö anh chùåt boã àuöi Töm caâng boác voã, anh nuöi meå giaâ. VNP7 238

317. Anh àoâ úi húäi anh àöì Coá ùn cúm têëm tröån ngö thò vaâo! - Cúm têëm coân àaäi dûúái ao Ngö thúâi chûa beã anh vaâo laâm chi? VNP7 237

318. Anh àöë em biïët chûä gò trïn trúâi rúi xuöëng? Anh àöë em biïët chûä laâm gò laâm ruöång nuöi ta? Anh àöë em biïët chûä gò nïn viïåc cûãa viïåc nhaâ? Anh àöë em biïët chûä gò thêëy ngûúâi qua chùèng chaâo? - Anh àaä àöë thúâi anh giaãng hoaâ Em chùèng biïët thúâi anh coá dên laâng nghe - Vuä laâ mûa trïn trúâi rúi xuöëng Ngûu laâ trêu laâm ruöång nuöi ta Thiïëp laâ vúå nïn viïåc cûãa viïåc nhaâ Nöå laâ giêån thêëy ngûúâi qua chùèng chaâo HT 316

319. Anh àöë em biïët huï gò núã trïn rûâng baåc böåi? a Anh àöë em huï gò núã nöåi àöìng khöng? Anh àöë em biïët huï gò núã baãy, taám lêìn chöng? Anh àöë em biïët huï gò núã muâa àöng trùæng vaâng? - Anh àaä àöë thúâi anh laåi giaãng qua hoaâ b Em chùèng biïët thò anh giaãng cho dên nghe c - Huï sim huï mua núã trïn rûâng baåc böåi d Nhûúåc bùçng huï luáa núã nöåi àöìng khöng


109

Nhûúåc bùçng hoa dûáa núã baãy, taám lêìn chöng Nhûúåc bùçng huï caãi núã muâa àöng trùæng vaâng. HX 13

BK a- Anh àöë em huï gò núã trong rûâng baåt nöåi? HT 316

b- Anh àaä àöë thúâi anh laåi giaãng ra hoâa HT

c- Em chùèng biïët thúâi anh giaãng coá dên laâng nghe HT

d- Hoa sim hoa mua núã trïn rûâng baåt nöåi HT

320. Anh àöë me biïët luáa mêëy cêy Biïët söng mêëy khuác, biïët mêy mêëy tûâng Àöë em queát saåch laá rûâng Àïí anh khuyïn gioá gioá àûâng rung cêy. bk a- Àïí anh khuyïn gioá gioá àûâng rung cêy

KSK 4a

321. (a) Anh àöë em: caái gò maâ thêëp caái gò maâ cao? Caái gò saáng toã nhû sao trïn trúâi? Caái gò em traãi anh ngöìi? Caái gò thú thêín ra chúi vûúân àaâo? Caái gò maâ sùæc hún dao? Caái gò phún phúát loâng àaâo, thò em seä baão anh? Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh? Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng? Caái gò xanh àoã trùæng vaâng? Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû? Caái gò thaáng àúåi nùm chúâ? Caái gò em àöåi phêët phú trïn àêìu? Caái gò sùæc hún dao cau? Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng? Caái gò maâ àoã höìng höìng? Caái gò loâng tûåa loâng sung nhû laâ?


110

Anh hoãi em, em giaãi àûúåc ra Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng am - Em giaãng anh nghe: dûúái àêët thò thêëp trïn trúâi thò cao Ngoån àeân saáng toã nhû sao trïn trúâi Chiïëu hoa kia em traãi anh ngöìi Con bûúám kia hay thú thêín ra chúi vûúân àaâo? Con mùæt anh sùæc hún dao Trûáng gaâ phún phúát loâng àaâo húäi anh Quaã àu àuã trong trùæng ngoaâi xanh Gûúng taâu soi toã mùåt em mùåt chaâng Chó nguä sùæc xanh àoã trùæng vaâng Buâa yïn ùn phaãi daå caâng tûúng tû Yïu nhau thaáng àúåi nùm chúâ Caái noán em àöåi phêët phú trïn àêìu Con dao laá truác sùæc hún dao cau Quaã cau tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng Son taâu maâ àoã höìng höìng Loâng vaã cuäng giöëng loâng sung àoá maâ Anh hoãi em, em xin giaãng ra Thïë thò kïët nghôa giao hoâa vúái nhau. bk a- Miïång ngûúâi maâ sùæc hún dao

b- Khùn nhiïîu tam giang em àöåi phêët phú trïn àêìu

NGCK 197a- 198a

(b) Anh àöë em: caái gò maâ thêëp caái gò maâ cao? Caái gò saáng toã hún sao trïn trúâi? Caái gò em traãi anh ngöìi? Caái gò thú thêín ra chúi vûúân àaâo? Caái gò maâ sùæc hún dao? Caái gò phún phúát loâng àaâo, thò em baão anh?


111

Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh? Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng? Caái gò xanh, àoã, trùæng, vaâng? Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû? Caái gò nùm àúå thaáng chúâ? Caái gò em àöåi phêët phú trïn àêìu? Caái gò sùæc hún dao cau? a Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng? Möåt quan laâ mêëy trùm àöìng? Möåt möëi tú höìng laâ mêëy trùm dêy? Möåt cêy laâ mêëy trùm caânh? Möåt caânh laâ mêëy trùm hoa? Em ngöìi em giaãng cho ra Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng em Em thûa rùçng: dûúái àêët thò thêëp, trïn trúâi thò cao Ngoån àeân saáng toã hún sao trïn trúâi Chiïëu hoa em traãi anh ngöìi Àïm nùçm tú tûúãng ra chúi vûúân àaâo Con mùæt anh sùæc hún dao Trûáng gaâ phún phúát loâng àaâo húäi anh! Tre non trong trùæng ngoaâi xanh Gûúng taâu soi toã mùåt anh mùåt naâng Chó nguä sùæc xanh àoã trùæng vaâng Buâa yïu ùn phaãi, daå caâng tûúng tû Àöi ta nùm àúåi thaáng chúâ Caái noán em àöåi phêët phú trïn àêìu Con mùæt anh liïëc sùæc hún dao cau b Cau non tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng


112

Möåt quan laâ saáu trùm àöìng1 Möåt möëi tú höìng laâ saáu trùm dêy Möåt cêy laâ saáu trùm caânh Möåt caânh laâ saáu trùm hoa Em ngöìi em giaãi àaä ra Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng em! VNP1 II 126-127 VNP7 405

BK a- Caái gò sùæc hún dao cêìu THÀQ 34

b- Con mùæt em liïëc sùæc hún dao cêìu THÀQ

c- Em ngöìi em giaãng àaä ra HT 300

(c) Anh àöë em: Caái gò thêëp (àêët) maâ cao? (trúâi) Caái gò saáng toã nhû sao trïn trúâi? (ngoån àeân) Caái gò anh traãi em ngöìi? (chiïëu hoa) Caái gò thú thêín úã núi vûúân àaâo? (gioá àöng) Caái gò maâ sùæc hún dao? (nûúác) Caái gò phún phúát loâng àaâo baão anh? (trûáng gaâ) Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh? (tre non) Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng? (gûúng taâu) Caái gò xanh àoã trùæng vaâng? (chó nguä sùæc) Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû? (buâa yïu) Caái gò thaáng àúåi ngaây chúâ? (nhên ngaäi) Caái gò em àïí phêët phú trïn àêìu? (caái khùn) Caái gò sùæc hún dao cêìu? (con mùæt) Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng? (cau non) TNCD 108

Xem thïm C 94

1 Möåt quan laâ saáu trùm àöìng: Quan laâ möåt àún võ àïí tñnh tiïìn. Coá hai loaåi quan tiïìn:

quan 100 àöìng (goåi laâ quan ngùæn) vaâ quan 600 àöìng (coân goåi laâ quan daâi).


113

322. Anh àöë em àïëm hïët sao trúâi Àêy anh kïët toác úã àúâi vúái em - Trïn trúâi biïët mêëy muön sao Biïët daå anh úã thïë naâo maâ mong. DCBTT 210

323. Anh àûâng chï thiïëp xêëu xa Búãi chûng baác meå sinh ra thïë naây. TCBD I 597 TCBD II 189 TNPD I 17

324. Anh àûâng ham caái böng quïë, boã phïë caái böng laâi Mai sau quïë ruång, böng laâi thúm xa. HHÀN 151 TCBD I 445 VNP7 211

325. Anh àûâng lïn xuöëng uöíng cöng Tai nghe thêìy meå noái khöng ài röìi HHÀN 151

326. Anh àûâng thêëy caá phuå canh Thêëy toâa nhaâ ngoái, phuå tranh rûâng giaâ. DCNTB II 150

327. Anh àûáng cêy sanh, em àûáng cêy àa Nûúác mùæt nhoã sa, khùn sö sa anh chuâi khöng raáo Cheáo aáo em chêëm khöng khö Vñ dêìu em coá núi mö Àïí anh ài thaác xuöëng ao höì raång danh. DCNTB II 56

328. Anh àûúng cêìm buát ngêm baâi Nhúá ún nghôa baån, quïn maâi nghiïn chêu. DCNTB I 217

329. Anh em cöët nhuåc àöìng baâo Keã sau ngûúâi trûúác phaãi hêìu cho vui a Loå laâ ùn thõt ùn xöi


114

Quñ höì úã nïët túái lui bùçng loâng. TNPD II 11

BK a- Keã sau ngûúâi trûúác phaãi haâo cho vui

CDTCM 266 TCDG 62

330. Anh em cöët nhuåc àöìng baâo Vúå chöìng laâ nghôa leä naâo chùèng thûúng? a HHÀN 212 TCBD II 309, 325

331. Anh em chñn hoå mûúâi àúâi Hai ngûúâi cuâng coá, chùèng rúâi nhau ra Chõ em cuâng khuác ruöåt raâ Keã giaâu ngûúâi khoá, hoå xa taám àúâi. CDTCM 267 HT 219

332. Anh em hiïìn thêåt laâ hiïìn a Chó vò àöìng tiïìn sinh mêët loâng nhau. b NGCK 187b

BK a- Anh em thò cûåc laâ hiïìn ÀNQT 82b

- Anh em thò thêåt laâ hiïìn LHCD 7b

- Anh em thò thêåm laâ hiïìn ANPT 9a NASL IV 10b

- Anh em thêåt thêåm laâ hiïìn TNPD I 18 TCBD II 309

- Anh em vöën thêåt laâ hiïìn CVPD 23

- Chõ em thò thêåt laâ hiïìn VNP1 II 102 VNP7 103

- Chõ em ùn úã thêåm hiïìn NASL I 39a

b- Chó vò àöìng tiïìn maâ mêët loâng nhau VNP1 II VNP7

- Chó võ àöìng tiïìn àïën mêët loâng nhau NASL IV

- Búãi möåt àöìng tiïìn nïn mêët loâng nhau ANPT

- Búãi möåt àöìng tiïìn laâm mêët loâng nhau NASL I

HT 218 TCBD II TNPD I

333. Anh em mònh chûâ baân chuyïån ài khúi Ba buöìm hai laái vúâi hùèn hiïn


115

Haâng ngaây thûúâng coá àöìng tiïìn Chùèng hún cö mi ngöìi chaát ngaát laâm duyïn thïë thûúâng. DCNTB II 128

334. Anh em naâo phaãi ngûúâi xa Cuâng chung baác meå möåt nhaâ cuâng thên Yïu nhau nhû thïí tay chên Anh em hoâa thuêån hai thên vui vêìy. CDNÀ 24 HHÀN 94 TCBD IV 17

335. Anh em nhû chên nhû tay

Nhû chim liïìn caánh, nhû cêy liïìn caânh.

NASL I 38a

336. Anh em nhû chên nhû tay

Raách laânh àuâm boåc, dúã hay àúä àêìn.

HT 217

337. Anh em nhû thïí chên tay

Vúå chöìng nhú aáo cúãi ngay lïn lòa.

ÀNQT 82b HHÀN 88 LHCD 7b

BK a- Anh em nhû chên nhû tay

NGCK 94b TCBD II 309 THPD I 18

338. Anh em sùæp laåi cho àïìu

Ai maâ löîi nhõp thò heâo vaâo song!

bk a- Ai maâ löîi nhõp thò heâo vaâo höng!

DCTH 120

339. Anh em ta lêåp àaám lïn àêy

Àaä lêåp nïn àaám thò xêy nïn àûúâng


116

Nghôa ngaäi àöi àûúâng tûå cöí chñ kim1

Àöi dên nûúác nghôa, tûå cöí loâng tai2

Ngaân nùm vaâng àaá khöng phai. HT322

340. Anh em tûá haãi giao tònh Tuy rùçng böën bïí nhûng sinh möåt nhaâ. TCBD II 351

341. Anh em gùåp àêy, anh hoãi möåt lúâi Naâo ai sinh tö, naâo ai saánh töå Naâo ai sinh àûúâng thûúång löå Naâo ai chuöët böå kyã traâ Naâo ai sinh phuå mêîu, phuå mêîu àaâ sinh em? DCNTB II 50

342. Anh gùåp em àêy laâ viïåc Trúâi àïì Bònh minh chñ töëi khöng hïì chöå3 ai. DCBTT 117

343. Anh gùåp em nhû nem gùåp rûúåu Nhû bònh ngoåc liïîu cùæm àoáa hoa tiïn Gaái nhû em àêy cuäng ra tay chñnh thêët gùåp àûúåc trai hiïìn taâi ba. DCBTT I 218

344. Anh giaâu quêìn àöi ba bûác Àêy em ngheâo, quêìn aáo chñn mûúâi tua Mûa tuön trûúác mûåt gioá luâa sau lûng Em nghoeâ tûå buång anh ûng Lam voâng chöìng vúå sau àûâng tiïëng chi. DCNTB I 218

1 Tûå cöí chñ kim: tûâ xûa àïën nay 2 Tûå cöí toâng lai: Tûâ trûúác àïën giúâ. 3 Chöå: thêëy, gùåp.*


117

345. Anh giaâu trong trûáng giaâu ra Em khoá tuâ thuúã meå cha sinh thaânh Sinh àûúåc ra anh Anh giaâu em khoá Cuäng àûúåc hún ngûúâi Phoâng khi ài chúi Chöìng xinh vúå lõch Lïn chuâa Thiïn Tñch Thêëy chûä bia truyïìn Lêëy àûúåc anh hiïìn Cuäng nïn danh giaá Baån àïën chúi nhaâ Anh goåi em ra Möåt daå àöi vêng Tay nêng cúi trêìu Trûúác chiïìng anh sau ra thïët baån Baån trúã ra vïì Möåt mònh em gaánh caã giang sún. QHBN 214

346. Anh giûúng cung anh bùæn con chim huyânh a Anh úi! Hoan hoan hó hó b Em nghô laåi con vêåt noá cuäng nhû mònh c Seâ löng àúä àaån, laánh minh khoãi tïn.

d bk a- Giûúng cung anh bùæn con chim quyânh

b- Noá kïu hoan hoan hó hó

c- Anh úi khoan àaä! Con vêåt noá cuäng nhû mñnh

d- Noá leã àöi chñch baån, möåt mònh bú vú

DCNTB II 12

Sûãa laåi: huãy huãy = hó hó


118

347. Anh Hai nhû con nhaâ giaâu Em nhû caânh quïë bïn Taâu gûãi sang Anh Ba nhû caánh phûúång song loan Em nhû nuå rûäa hoa taân àïm khuya Anh Tu nhû khoáa ngoåc long thòa Em nhû trêëu sêíy loåt nia ra gò Cho nïn em chaã daám bò Vúå anh vaâng baãy em thò thau ba Muöën cho sum hoåp möåt nhaâ Thûã xem vaâng baãy thau ba thïë naâo? Muöën cho giïëng úã gêìn ao Thûã xem àöi nûúác, nûúác naâo trong hún? Trong trong àuåc àuåc quaãn chi Trong thò rûãa mùåt àuåc thò chao chên. QHBN 215

348. Anh ham giaâu laâ anh ham daåi Cuãa hoaånh taâi1 ngûúâi laåi mau hû.

349. Anh ham xoác àôa coâ quay Maáu mï cúâ baåc. laåi hay rûúåu cheâ Eo seâo cöng núå tûá bïì Keã löi ngûúâi keáo, ï chïì lùæm thay! Núå nêìn em traã, chaâng vay Kiïëp em laâ kiïëp keáo caây àûát húi! HT233

350. Anh huâng êín sô qui àiïìn Kiïëm núi cha thaão meå hiïìn gûãi thên. HHÀN 151

1 Hoaånh taâi: cuãa phi nghôa.


119

351. Anh huâng àïën àoá thò vö Khöng vö röìi laåi traách vö vö tònh Khöng vö coá leä ài chi Ài chi àïën àoá traách chi chi maâ? HPV 98

352. Anh huâng gò anh huâng rúm a Ta cho múá lûãa hïët cún anh huâng. b HHÀN 256

BK a- Anh huâng laâ anh huâng rúm ÀNQT 81b

b - Tao cho múá lûãa mêët cún anh huâng NGCK 187a

- Töi cho múá lûãa mêët cún anh huâng LHCD 5a

- Cho möåt boá lûãa hïët cún anh huâng TCBD I 399

- Töi cho nùæm lûãa hïët cún anh huâng TCBD II 189

TNPD I 18

- Àöët cho möìi lûãa mêët cún anh huâng ÀNQT

- Töi xin nùæm lûãa mêët gan anh huâng NQPN 8

353. Anh huâng khi gêëp khuác lûún a Khi quêën thò ngùæn khi vûún thò daâi. b LHCD 5a

BK a- Anh huâng àûúåc mêëy khuác lûún ÀN QT 81a

- Anh huâng gùåp phaãi khuác lûún NASL II 42 b

- Anh huâng rêëp phaãi khuác lûún TCBD I 399 TNPD I 18

b- Khi cuöån thò ngùæn khi vûún thò daâi ÀNQT

- Khi gêëp thúâi ngùæn khi vûún thúâi daâi NASL II TCBD I TNPD I

354. Anh huâng trûúâng traãi chñn chêu Túái àêy lêm luyå phaãi àêìu nhaâ ngûúâi. CHG 29

355. Anh kia ài ö caánh dúi Àïí em laâm coã möì höi ûúát àêìm


120

Coá phaãi àaåo vúå, nghôa chöìng Thò mang ö xuöëng caánh àöìng maâ che. CDTCM 59

356. Anh kia lõch sûå ài àaâng Múâi anh haäy gheá vaâo haâng nghó ngúi Tay nêng cheán rûúåu toan xúi Tay gaåt nûúác mùæt: thiïëp úi, chaâng vïì! - Chaâng vïì thiïëp cuäng nhû mï Thiïëp úã chaâng vïì chaâng nghô laâm sao Àöi bïn àöng liïîu têy àaâo Daå sêìu ngao ngaán laâm sao bêy giúâ? TCBD I 123 TNPD II 13

357. Anh khoe coá toãi anh cay Giêëm chua húi meã, ra tay phen naây Em àêy cuäng chùèng chõu thua Haânh hùng hún úát, chanh chua hún pheân. CDTCM 267

358. Anh khön maâ vúå anh àêìn a Lêëy ai àaäi khaách xa gêìn cho anh. b ANPT 12a ÀNQT 87a THQP 24b

BK a- Anh khön nhûng vúå anh àêìn NASL II 16a

TCBD I 119, 248 THPD I 18 VNP7

b- Lêëy ai lo liïåu xa gêìn cho anh NASL II TCBD I

THPD I VNP7

- Lêëy ai àûa àoán khaách gêìn khaách xa CDTCM

359. Anh khön ngoan cuäng úã dûúái öng Trúâi Em laâ chim eán àöíi dúâi thûúång thiïn. DCNTB II 92

360. Anh khöng lêëy àûúåc em ngoan Nghe chi nhûäng miïång thïë gian nhoåc loâng


121

Yïu nhau em vúå, anh chöìng Kòa con bûúám liïång caânh höìng nhúãn nhú. CDTH 106

361. Anh khöng lïn voi, lïn voi thò phaãi cêìm vöì Anh khöng lïn ngûåa, lïn ngûåa thò phaãi nùæm dêy cûúng Anh khöng cêìm cheâo, cêìm cheâo thò phaãi vêën vûúng Vêën vûúng thò vêën, àaä coá tònh thûúng ai röìi. DCBTT 87

362. Anh khöng nghe thên phuå, súå thêët hiïëu vúái thên phuå Nghe thên phuå thò thêët heån vúái hiïìn thï Vò chûng anh mùæc lêëy àöi bïì Thiïëp coá thûúng thò ún thiïëp, thiïëp coá chï cuäng bùçng loâng. DCBTT 189

363. Anh khöng phaãi ngûúâi àùång chim quïn naá Anh khöng phaãi ngûúâi àùång naá quïn núm Thiïëp tröng chaâng nhû daå àoái tröng cúm Chaâng tröng thiïëp nhû höìng kia tröng nhaån Àïm nùm canh loâng ta tûúãng baån Ngaây saáu khùæc daå nhúá chúâ tröng Bûäa nay vùæng baån ta buöìn Muöën ài thùm baån, súå caác ngaã nguöìn àïìu hay... DCNTB II 128

364. Anh laâ con caái nhaâ ai Anh mùåc aáo trùæng cho phai mêët maâu Anh vïì anh nhuöåm muâi nêu. NASL III 18a

365. Anh laâ con caái nhaâ ai Caái àêìu búâm xúåp, caái tai vêåt vúâ Cúm no röìi laåi ngöìi búâ


122

Con choá tûúãng chuöåt noá vöì mêët tai. CDTH 77 HT 118

366. Anh laâ con trai hoåc troâ Em laâ thaách cûúái thïë anh lo thïë naâo? Em khoe em àeåp nhû sao Àïí anh lêån àêån ra vaâo àaä lêu Meå em thaách cûúái cho nhiïìu Thûã xem anh ngheâo coá cûúái àûúåc khöng? Ngheâo thò baán bïí baán söng Anh cuäng cöë cûúái lêëy cöng ra vaâo Cûúái em trùm taám öng sao Trùm têëm luåa àaâo mûúi coát trêìu cau Cûúái em möåt trùm con trêu Möåt nghòn con lúån, böì cêu taám nghòn Cûúái em taám vaån quan tiïìn Àïí laâm tïë lïî gia tiïn öng baâ Cûúái em möåt chônh vaâng hoa Mûúâi chum vaâng cöëm baåc laâ trùm nong Cûúái em ba chum mêåt ong Mûúâi thuáng múä muöîi ba nong quyát àêìy Hoå haâng ùn uöëng no say Mûúâi ngaây roâng raä mùåc daây xûúáng ca Tiïëng àöìn àaä khùæp gêìn xa Sún Têy, Haâ Nöåi àöìn ta lêëy mònh Tiïëng àöìn Nam Àõnh, Ninh Bònh Bùæc Ninh, thaânh Laång àöìn mònh lêëy ta. TNCD 113

367. Anh laâ con trai lau taâu Anh ài nùæm gieã loå dêìu anh àêu? NGCK 175b


123

368. Anh laâ con trai Nam Sang Nûúác lúán ngang àaâng, vaác àêìu ài àong Anh àong tónh Bùæc, tónh Àöng Trúã vïì anh laåi sang àong tónh Àoaâi Tónh Bùæc giaá thoác mûúâi hai Tónh Àöng mûúâi taám, tónh Àoaâi hai mûúi. HT 136, 137 TCBDII 516 TNPDII 13

VNP1 II 163 VNP7 126, 127

369. Anh laâ con trai nhaâ ngheâo Naâng maâ thaách thïë anh liïìu anh lo Cûúái em anh nghô cuäng lo Con lúån chùèng coá, con boâ thò khöng Tiïìn gaåo chûãng coá möåt àöìng Thiïn haå haânh xûá cuäng khöng àúä àêìn Höm qua daåo phöë cêìm kùn Cêìm àûúåc àöìng baåc àïí daânh cûúái em Ba haâo anh àïí mua tem Gûãi thû múâi khùæp anh em xa gêìn Trùm nùm kïët nghôa Chêu Trêìn1 Nhúá ngaây kïët nghôa giao loan vúái mònh Hoå haâng ùn uöëng linh àònh Caã tónh Haâ Nöåi àöìn mònh vúái ta Haâo tû anh àïí mua gaâ Saáu xu mua rûúåu, haâo ba ài taâu Bêíy xu anh àïí mua cau

1 Chêu Trêìn: Tïn möåt thön (nay thuöåc huyïån Phong, tónh Giang Tö, Trung Quöëc) chó

coá hai hoå Chêu, Trêìn àúâi àúâi laâm thöng gia vúái nhau. Thú Baåch Cû Dõ coá cêu: “Tûâ Chêu Cöí Phong huyïån, hûäu thön viïët Chêu Trêìn, nhêët thön lûúäng duy tñnh, thïë thïë vi hön nhên” (huyïån Phong xûa úã àêët Tûâ Chêu, coá möåt thön goåi Chêu Trêìn; möåt thön chó coá hai hoå àúâi àúâi laâm thöng gia vúái nhau). Trong vùn hoåc cöí, Chêu Trêìn duâng àïí chó viïåc kïët hön xûáng àöi àeåp lûáa.


124

Möåt haâo mua goái cheâ taâu uöëng chúi Möåt haâo caã àöî lêîn xöi Möåt haâo gaåo teã vúái nöìi rau dûa Anh ngöìi anh tñnh cuäng vûâa Cûúái em àöìng baåc chùèng thûâa möåt xu. CDHN 160 - 161

370. Anh laâ con trai nhaâ ngheâo Naâng maâ thaách thïë anh liïìu anh lo Cûúái em anh nghô cuäng lo Con lúå chùèng coá, con boâ thò khöng Tiïìn gaåo chùèng coá möåt àöìng Thiïn haå haânh xûá cuäng khöng àúä àêìn Súám mai sang hiïåu cêìm khùn Cêìm àûúåc àöìng baåc àïí daânh cûúái em Ba haâo mua giêëy mua tem Múâi khùæp thiïn haå anh em xa gêìn Thiïn haå haânh xûá àöìn êìm Sún Têy, Haâ Nöåi àöìn mònh lêëy ta Möåt haâo thò àïí mua gaâ Baãy xu mua rûúåu haâo ba ài taâu Saáu xu mua lêëy trùm cau Haâo tû mua goái cheâ taâu uöëng chúi Saáu xu gaåo nïëp thöíi xöi Vúái möåt xu múä vaâ mûúâi xu dûa Cûúái em àöìng baåc cuäng vûâa Tñnh ài tñnh laåi vêîn thûâa ba xu. CDHN 160 - 161

371. Anh laâ con trai uát úã nhaâ a Anh ài keán vúå àaâng xa quï ngûúâi


125

Thêëy em àeåp nïët laåi tûúi rùng vaâng Vêåy nïn anh gúãi thú sang Tònh cúâ anh quyïët lêëy naâng maâ thöi. b TCBDI 18 TCBDIV 122 TNPDII 12

BK a- Anh laâ con uát trong nhaâ THÀQ 8

b- Anh em àêy chó quyïët lêëy naâng maâ thöi THÀQ

372. Anh laâm rïí bïn em, coá cha maâ khöng coá meå Em laâm dau bïn anh, coá meå maâ khöng coá cha Bûäa ùn nûúác mùæt nhoã sa Thên phuå úi thên phuå! Ài àêu maâ boã con? DCNTB II 157

373. Anh lanh cûúái vúå cho lanh Àïën khi coá khaách àúä anh trùm bïì. DCNTBII 91

374. Anh lêëy em vïì thúâ kñnh meå cha Röìi sau coi soác cûãa nhaâ cho anh. NGCK 193 b

375. Anh lïn Bùæc Àêíu, Nam Taâo Vúå anh nhû chöíi queát vaâo loâ than Anh ngöìi anh thúã anh than Vúå anh thua keám thïë gian mûúâi phêìn Ngûúâi ta keám coá nùm phêìn Vúå anh keám caã mûúâi phêìn anh úi. NASL II 12b

376. Anh lïn àûúâng ngûúåc laâm chi Nhûäng non cuâng nuái, nhûäng khe cuâng àöìi Anh vïì Do Ngaäi cuâng töi Cûãa cao nhaâ röång, tiïån núi hoåc haânh. CDTCM 60


126

377. Anh lñnh laâ anh lñnh úi! Em thûúng anh lñnh nùæng nöi nhoåc nhùçn Vñ duå em àûúåc nêng khùn Thò em thu xïëp cho anh úã nhaâ Tûâ ngaây anh bûúác chên ra Àïën kyâ canh gaác ùæt laâ àöng binh Thûúng anh, em àïí bïn mònh Vò viïåc triïìu àònh quan bùæt phaãi ài Thûúng anh ài lñnh haân vi Anh thò vui gûúång, em thò sêìu riïng. CDTCM 222-223

378. Anh laâ anh lñnh úi! Em thûúng anh kñnh nùæng nöi, sûúng haân Lñnh vua, lñnh chuáa, lñnh laâng Ai bùæt ra lñnh cho chaâng phaãi ài Thûúng chaâng nhû laá àaâi bi Ngaây thñ daäi nùæng, àem thò dêìm mûa Nhúá chaâng ra ngêín vaâo ngú Biïët rùçng quan cùæt àïën cú àöå naâo? CDTCM 222

379. Anh lo phêån anh chûa coá vúå Em coá chöìng röìi duyïn núå löi thöi Hiu hiu gioá thöíi loâ vöi Ai àem tin cho baån, àêy ta coá àöi, baån buöìn. TCBD I 445

380. Anh lui vïì tïm nùm miïëng trêìu cho töët Chuöëc möåt cheán rûúåu cho àêìy Àùåt lïn chaâng kyã, baân xêy Anh àûáng àoá, em laåi àûáng àêy


127

Àïí em thûa meå, àïí em bêín thêìy Ngûúâi coá y têm chûúác lûúång bêån naây ta trao duyïn. DCBTT 191-192

381. Anh lui vïì thûa vúái thêìy se seä bêím vúái meå úã nhaâ Àïí cho àöi ta kïët nghôa giao hoâa vúái nhau. DCBTT 182

382. Anh maâ lui chên nhúám goát khoãi cûúi1 Em coá laång vaâng cuäng khoá àûúåc, tiïëng cûúâi cuäng khöng. DCBTT 198

383. Anh mïën chêåu hoa hûúâng, anh döëc loâng dûång xeán Ûúác tröìng àùång beán, súám tröí hûúng nöìng Ai deâ àêu phaãi trêån gioá àöng Laâm rúâi höìng raä luåc, cho hûúâng laåt hûúng nöìng Dêìu anh gan sùæt daå àöìng Chia tònh caãnh êëy, sao laåi khöng naäo phiïìn. DCNTBII 9 HT 433

Sûãa laåi: Laâm rúi höìng.... HT = laâm rúâi höìng...

384. Anh mong bùæt caá chuöìn chuöìn Khi vui noá löåi khi buöìn noá bay Chim trúâi caá nûúác chi àêy Caác löåi àùçng caá, chuöìn bay àùçng chuöìn. CDTH 141

385. Anh mong cho caã gioá àöng Cho thuyïìn túái bïën, anh tröng thêëy naâng. CDTCM 18

386. Anh mong chuöët naá lau tïn Nhaån àêu chùèng bïìn, cöng uöíng danh hû. DCNTBI 219

1 Cûúi: sên (tiïëng àõa phûúng).*


128

387. Anh mong ài giaä thuyïìn naâo Àïí em sùæm sûãa con dao ùn trêìu Con dao ùn trêìu cho lêîn cêìn cêu Caái muä àöåi àêìu, caái daãi thùæt lûng Sùæm sanh àuã thûá xin àûâng lo chi. CDTH 139

388. Anh mong àûa àoán em vïì Nhûng thuyïìn thuï lûúái mûúån súå öng nhaâ nghïì khöng àïí cho yïn Noái nùng chi nûäa laâm phiïìn Àêìu röìng àaä göëi tay tiïn coân gò. DCNTB I 91

389. Anh mong gúãi caá cho chim Chim bay ngaân dùåm caá chòm biïín Àöng. HHÀN 43, 212

BK a- Chim bay ngaân dùåm caá tòm biïín Àöng

TCBDI 316

390. Anh mong laâm baån vúái trúâi Trúâi cao, anh thêëp biïët àúâi naâo quen. CDTH 80

391. Anh mua cho em caái yïëm hoa chanh Ra àûúng baån hoãi, noái cuãa anh cho naâng. CDTCM 18

392. Anh muöën cêëu con caá gaáy böën àoân Con caá sún, con caá moám anh ngöìi boân cuäng ra. DCBTT 205

393. Anh muöën tröng Anh lïn Ba Döåi anh tröng Möåt Döåi anh tröng a


129

Hai Döåi anh tröng Tröëng thu khöng ba höìi àiïím chó Anh ngöìi anh nghô Thúã vùæn than daâi Truác nhúá mai Thuyïìn quyïn nhúá khaách Quan nhúá ngûåa baåch Boáng laåi nhúá cêy Anh nhúá em àêy Biïët bao giúâ múái àûúåc b Àaåo vúå chöìng chùèng trûúác thò sau Trùm nùm xin chúá quïn nhau. c LHCD 54a

BK a- Möåt Döåi anh ngöìi ÀNQT 115 b

TCBDI 125 TNCD 105 TNPDII 14 THQP 17b

b- Anh nhúá em àêy

Biïët àûúåc bao giúâ

TCBDI TNCD TNPDII

- ÀNQT chó cheáp àïën doâng naây

c- Nghòn nùm xin chúá quïn nhau THQP

- Yïu nhai xin nhúá lúâi nhau TNCD

Sûãa laåi: - Àöåi LHCD ÀNQT, Doåi THQP

- Dõp TNCD = Döåi

Nhúá cêu TCBD TNPDII = nhúá cêy

394. Anh nay con trai Haãi Phoâng Chaåy taâu Phi THöí vaâo trong Ninh Bònh Thêëy em thêëp beá maâ xinh Anh thuêån nhên tònh, anh nùæm cöí tay Nùæm röìi anh hoãi cöí tay:


130

- Ai nùån nïn trùæng, ai xêy nïn troân? VNP1 II 73 VNP7 364

395. Anh nay àûúng luác coân trai Anh ài hoåc têåp úã núi kinh kyâ Chiïëu vua múái múã khoa thi Anh sùæm nghiïn buát vaâo thi àöî liïìn Khoa trûúác thúâi àöî giaãi nguyïn Khoa sau tiïën sô àöî liïìn hai khoa Vinh quy baái töí vïì nhaâ Ùn mûâng khai haå coá ba böën ngaây. NASL II 19b

396. Anh nay quyïët chñ ài tu Tam qui1 nguä giúái2 tu chuâa Höì Sen Thêëy cö maá phêën rùng àen A ài àaâ Phêåt anh quïn mêët chuâa. NASLIV 22b

397. Anh nay tûá haãi giang höì Vïì àêy söng nhoã, soáng xö mùåc loâng! Húäi cö con gaái chûa chöìng! Tröng con saâo vùæn maá höìng àûâng phai. DCTH 91

398. Anh naây coá tñnh hoang toaâng Rûúåu cheâ cúâ baåc laâm ngang khöng chûâa. TCBD II 189 TNPDI 18

399. Anh naây roä kheáo laâm ùn Ài caây chùèng biïët, chñt khùn mûúån ngûúâi. HT 117 TCBDII 189 TNPDI 18

1 Tam quy (Ba àiïìu theo): quy phêåt, quy phaáp, quy tùng. 2 Nguä giúái (Nùm àiïìu rùn): khöng saát sinh; khöng tröåm cùæp, khöng taâ dêm, khöng noái

bêåy; khöng uöëng rûúåu ùn thõt.*


131

400. Anh vïì söë phêån ra troâ Vïì nhaâ, caã caåo, caã moâ trong niïu. TCBDII 142 TCBDIII 189 TNPDI 18

401. Anh nùçm cêìm öëng than vúái ngoån àeân höìng Tuy aånh lùn liïìu nhûåa chaånh loâng nhúá em. TCBDI 269

402. Anh nùng lïn göëi laâm quen Trûúác hïët nhên ngaäi, sau men vúå chöìng. DCBTT 229

403. Anh ngaã tay ra cho àïì böën chûä “vaån thoå vö cûúng”1 ÚÃ àêy thò anh noái rùçng thûúng Nay mai anh lui vïì chöën cuä Anh noã tú vûúng chi coäi naây. HPV 109

404. Anh ngaán cho ai, nhaânh mai àang thùæm Chùèng xûáng tay cêìm, uöíng nhaánh mai tûúi. DCTB I 183

405. Anh nghe em àau àêìu chûa khaá Anh bùng ngaân beã laá em xöng Biïët mêìn rùng cho àoá vúå àêy chöìng Àïí möì höi ra thò anh chêëm, ngoån gioá nöìng anh che. HT 389 HPV 109

406. Anh nghe tiïëng haát àêu àêy Anh vïì àoáng chiïëc taâu tay ài tòm Trïn thò löìng chim, dûúái thò gaâ choåi Anh haát cêu naây bùçng goåi em ra. NGCK 134b

Xem thïm T 1706

1 Vaån thoå vö cûúng: söëng lêu àïën vö cuâng.*


132

407. Anh ngoá lïn mêy baåc chñn tûâng Thêëy àöi chim nhaån,nûãa mûâng nûãa thûúng Ngoá lïn mêy trùæng trúâi höìng Thûúng em hoãi thiïåt em coá chöìng hay chûa? DCNTB I 218

408. Anh ngoá lïn trúâi thêëy àaám mêy baåch Anh ngoá xuöëng loâng laåch thêëy con caá chaåch àoã àuöi

Nûúác chaãy xuöi con caá buöi löåi ngûúåc Anh maãng thûúng naâng biïët àûúåc hay khöng? HT 450

409. Anh ngöìi bêåc lúã anh cêu Khen ai kheáo maách, caá sêìu chùèng ùn. a CHG 2 DCNTB II 183

BK a – Khen ai kheáo maách, caá sêìu khöng ùn CVPD 4

410. - Anh ngöìi búâ coã xoát xa Vö àêy em traãi chiïëu hoa cho ngöìi - Chiïëu hoa àïí cha meå em ngöìi Phêån anh laâm rïí khöng daám ngöìi chiïëu hoa Túái àêy ngöìi taåm laá dûâa Chiïëu traãi mùåc chiïëu, anh chûa daám ngöìi DCNTB II 35

411. Anh ngöìi ghïë àêíu àïì thi Quïn cêu, luöëng chûä cuäng vò thûúng em. DCNTB II 114

412. Anh ngöìi phêìn thuã tröëng reo Miïång kïu ghe gheá chên treâo xuöëng thang. CHG 5 HHÀN 67

413. Anh ngöìi thuyïìn ngûå cao cúâ Xin anh àoaái thiïëp àùång nhúâ têëm thên. CHG 4


133

414. Anh ngöìi trûúác muäi ghe lï Chúá chi em àùång ngöìi kïì möåt bïn. CHG 5 DCNTB I 219

415. Anh ngöìi vûåc lúã quùng cêu Khen ai xuái giuåc con caá sêìu khöng ùn Con caá khöng ùn cêu con caá daåi Con caá ùn cêu anh thò coá ngaäi coá nhên. CDTCM 247

416. Anh ngöìi vûåc thùèm anh cêu Sêíy chên rúát xuöëng vûåc sêu caái êìm DCNTB II 85

417. Anh ngöìi xuöëng àêy cho em phên trêìn sau trûúác Ngaây xûa söng Ngên, Ö Thûúác khöng bùæt àûúåc cêìu ngang Vñ dêìu duyïn núå caách trúã àöi àaâng Cêìu cho anh súám thaânhàöi baån, em coá tröí nhuyå vaâng cuäng cam têm. DCBTT 154

418. Anh nguyïìn cuâng em chúå Raä cho chñ cêìu Àöi Nguyïìn lïn cêy Cöëc, vaån Goâ böìi giao long Anh nguyïìn cuâng em thaânh cûåu cho chñ thaânh tên1 Cêìu Chaâm, àêåp Àaá giao lên kïët nguyïìn Anh nguyïìn cuâng em chúå Àöìng caã baán mua Cêìm dao caát toác thïì chuâa Minh Hûúng Anh nguyïân cuâng em Trung Dinh, Trung Thuêån cho chñ Trung Liïn Trung Àõnh, Trung Lñ cuâng nguyïìn giao ca Anh nguyïìn cuâng em trùm tuöíi àïën giaâ

1 Thaânh Cûåu, thaânh tên: thaânh cûåu laâ Àöì Baân, thaânh tên laâ Quy Nhún.


134

Duâ cho söng caách biïín xa, cuäng kïí laâ gêìn. DCNTB I 246

- Anh chúá nghe lúâi miïång thïë baây mûu Maâ anh gêy oaán, gêy cûâu giêån em. DCNTB I 144

420. Anh nguyïìn thûúãng bêåu möåt dao Rùn ngûúâi loâng mêån, daå àaâo lñu lùng. TCBD I 469

421. Anh nguyïìn vúái em coá mùåt nhêåt, mùåt nguyïåt Coá àûúâng thuyã kiïåt, coá nuái sún lêm Dêìu anh löîi àaåo tònh thêm Höìn vïì chñn suöëi, xaác cêìm dûúng gian. DCBTT 159

422. Anh nhùæn töi ra chúå huyïån, cho möåt quan tiïìn Phaãi khi vúä chúå, töi liïìn vïì khöng Chaåy möåt thöi ra àïën têån caánh àöìng Hai haâng nûúác mùæt àêìm àêìm nhû mûa Húäi baâ haâng cêìu Luäng, coân súám hay trûa? Àûúâng vïì quan hoå, coá vûâa hay chùng? Yïu nhau chaã noái chaã rùçng Hay laâ töi úã, chùèng bùçng loâng meå cha. Chúå OÁ coá phöë cêy àa Àûúâng vïì quan hoå thêåt laâ chang chang Àêy chúâ nùm, saáu ngûúâi ngoan Coá ài töi àúåi, coá sang töi chúâ Chúâ cho nûúác caån phúi búâ Coân böën em beá nûúng nhúâ vaâo àêu Con caá röi nêëp vuäng chên trêu Trùm con chó thùæm, noá chêu àêìu vaâo


135

Muöën tùæm maát xuöëng ngoån söng Àaâo Muöën ùn sim chñn thò vaâo rûâng xanh Àöi tay vñt lêëy àöi caânh Quaã chñn thò chêíy quaã xanh thò àûâng Vaâo rûâng chaã biïët löëi ra Thêëy cêy nuác naác ngúä laâ vaâng têm Thïë gian lùæm keã phaãi nhêìm. QHBN 320 – 321

Xem thïm E 96 M 757, 758, 759.

423. Anh nhêët kò têm1 Sao cö bay kheáo nhõ kyâ tònh?2 a Vò ai xui giuåc cho cö mònh nhõ kò têm3 b Àïm höm qua vùæng khaách tri êm c Vùæng hoa thiïn lñ thùm thêìm cöåi cêy d

Àïm höm qua roát àoåi dêìu àêìy à Than thên vúái boáng, boáng rêìy boáng chùèng coá thûúng Suöët nùm canh bïë boáng lïn giûúâng Ngoån àeân dêåp tùæt nûãa thûúng nûãa cûúâi Bêëy lêu nay gêìn bïën, xa vúâi4. TNPD II 14

Bk a- Sao cö hay kheáo nhõkò tònh CDTCM 150

b- Vò ai xui giuåc cho cö mònh kheáo nhõ kò têm CDTCM

c- Àïm qua trùng vùæng khaách tri êm HT 302

d- Vùæng hoa thiïn lñ than thêìm cöåi cêy HT

424. Anh nhiïu ài hoåc khöng thêìy Laâm baâi khöng buát, thiïëp raây theo anh CC=DTH 98

1 Nhêët kò têm: möåt loâng.* 2 Nhõ kò tònh: hai möëi tònh (ùnúã hai loâng).* 3 Nhõ kò têm: hai loâng.* 4 Vúâi: vuâng nûúác roâng ngoaâi xa trïn mùåt söng hay mùåt biïín


136

425. Anh nhû caái voä mön Cao khöng xiïët kïí Ngùn ngoaâi cûãa bïí Maâ àúåi caá lñ ngû vïì Nïëu kiïëp tu coân vuång, khön bïì thoaát qua. HHÀN 151

426. Anh nhû cêy göî xoan àaâo Em nhû cêu àöëi, daán vaâo nïn chùng? Em nhû cêy kiïíng trïn chuâa Anh nhû con bûúám àêåu nhúâ nïn chùng? QHBN 280 VNP7 21

427. Anh nhû cêy quïë maâ núã trong nhaâ Em nhû con gaái haâng phöë maâ ra chúi àûúâng Em thêëy cêy quïë heáo vaâng Em coân vun tûúái, cêy caâng töët tûúi Bao giúâ cho quïë moåc chöìi Àïí quïë traã nghôa cho ngûúâi xúái vun. CDTCM 108

428. Anh nhû con möåt nhaâ giaâu Em nhû túâ giêëy bïn Taâu múái sang Anh nhû con möåt nhaâ quan Em nhû con eán laåc àaân ngêín ngú Anh nhû chó gêëm thïu cúâ Em nhû rau maá núã búâ giïëng khúi Cho nïn chaã daám ngoã lúâi Ngûúâi chï rùçng baåc, keã cûúâi rùçng khinh. CDTCM 127

429. Anh nhû con nhaån bú thúâ Súám ùn töëi àêåu caânh tú möåt mònh. HT 148 VNP7 187


137

430. Anh nhû Àaåi Thaánh trïn mêy Em àêy beá nhoã nhû tay Phêåt Baâ1 Xin anh boã tay em ra Röìi mai em seä ài qua chöën naây Nïëu anh coân giûä lêëy tay Röìi mai em biïët chöën naây laâ àêu. CDTH 88

Anh nhû nuát, em nhû khuy Nhû mêy vúái nuái, biïåt li khöng àaânh. DCNTB II 146

Cheán son nguyïån vúái trùng giaâ Caân khön àûa laåi möåt nhaâ vui chung. HT 303

432. Anh nhû taán tña taân vaâng Em nhû maãnh chiïëu raách baâ haâng boã quïn Laåy Trúâi cho caã nûúác lïn a Cho manh chiïëu raách lïn trïn taân vaâng. b DNQT 97b

BK a- Laåy trúâi cho caã gioá lïn TCBD I 549 TNPD II 12

b- Cho manh chiïëu raách bay lïn taân vaâng LHCD 25a

433. Anh nhû taáo ruång sên àònh Anh nhû gaái rúã ài rònh cuãa chua. VNP7 233

434. Anh nhû têëm voác àaåi höìng Em nhû chó thùæm thïu röìng nïn chùng? Nhêët chúâ, nhò àúåi, tam mong

1 Phêåt baâ: tûác Quan Thïë Êm böì taát. Theo daä sûã, àoá laâ möåt cöng chuáa úã nûúác ta tu haânh

àùæc àaåo.*


138

Tûá thûúng, nguä nhúá, luåc, thêët, baát mong, cûãu thêåp tòm Em thûúng ai con mùæt limdim Chên ài thêët thïíu nhû chim tha möìi Töëi höm qua vêåt àöíi sao dúâi Tiïëc cöng gùæn boá, tiïëc lúâi giao öan Thïì xûa àaä löîi muön vaân Maãnh gûúng coân àoá, phñm àaân coân àêy Troát vò àaân àaä beán dêy Chùèng trùm nùm cuäng möåt ngaây duyïn ta Cheán son nguyïån vúái trùng giaâ Caân khön àûa laåi möåt nhaâ vui chung. HT 303

435. Anh nhû truác moåc ngoaâi trúâi Niïm phong maá phêën, tûåa ngaây höm mai Anh Hai chûâng àöå àöi mûúi Em tröng coá sùæc coá taâi em yïu Anh Ba nhû têëm nhiïîu àiïìu Àeåp duyïn lùæm lùæm, nhûng trúâi khöng xe Anh Tû nay úã mai vïì Ûúác gò em àûúåc lïn quï chuyïën naây a Anh Nùm úã laåi nùm sau Röìi ra sum hoåp vúái nhau möåt nhaâ Anh Saáu noái röìi khöng laåi hoaân khöng Röìi ra em biïët chöën naây laâ àêu. Bk a – Ûúác gò em àûúåc lïn quï chöìng naây

QHBN 216

436. Anh noã thiïëu chi núi maân loan chiïëu kïë1 Noã thiïëu chi núi cao bïå daâi giûúâng

1 Coá leä “chiïëu quïë” thò àuáng hún.


139

Em àûâng chöå anh ngheâo maâ traáo àêëu lûúâng thûng Chúá nghe thêìy meå khiïën àûâng thûúng anh. DCBTT 83

437. Anh noái em cuäng nghe anh Baát cúm àaä troát chan canh mêët röìi! Nuöët ài àùæng lùæm anh úi Boã ra thò àïí töåi trúâi ai mang Töåi trúâi àaä coá ngûúâi mang Ûúác gò ta lêëy àûúåc chaâng, chaâng úi! Bêy giúâ ba ngaã böën núi Thiïëp chaâng muöën lêëy thiïëp töi bïn naây Thiïëp töi trong naây trong then ngoaâi khoaá Thiïëp chaâng bïn êëy coá thoãa hay khöng? Traách àûúâng dêy theáp khöng thöng Gûãi thû thû biïåt gûãi lúâi lúâi bay Nhaån úi trùm sûå nhúâ maây Ngêåm thû mang túái têån tay cho chaâng Chùèng may chim nhaån laåc àaân Chim trúâi bay mêët, àïí chaâng nhúá mong. VNP7 235

438. Anh noái vúái em mña ngoåt hún àûúâng Bêy giúâ nghô laåi, àiïåu cang thûúâng xaão ngön. DCNTBII 61

439. Anh noái vúái em nhû mña cheã hai Nhû rang xiïët chùåt, nghe ao mùåc loâng. HT 389 HPV 110

440. Anh noái vúái em nhû ròu cheám xuöëng àaá a Nhû daå cheám xuöëng àêët b Nhû mêåt roát vaâo tai c


140

Bêy chûâ anh àaä nghe ai d Boã em giûäa chöën non doaâi khöí chûa. à DCNTBI 91

BK a- Anh noái vúái em nhû rûåa cheám xuöëng àaá

VNP1 I 87 VNP7 2216

b- Nhû raå cheám àêët HPV1 15

- Nhû raå cùæt xuöëng àêët VNP7

c- Nhû mêåt roát vaâo löî tai HPV

d- Nay chûâ anh àaä nghe ai DCBTT 94

- Bêy giúâ em àaä nghe ai HPV

- Bêy chûâ anh núä nghe ai bk DCNTB I HT 435

à- Boã em giûäa chöën giang àaâi khöí thên DCBTT

- Boã em giûäa chöën thuyïìn chaâi khöí thên DCBTT

- Boã em lïnh àïnh giûäa chöën thuyïìn chaâi khöí chûa

bk DCNTBI

- Boã em giûäa chöën thuyïìn chaâi rûáa ri VNP1 I VNP7

- AÁo ngùæn em mùåc, cúãi aáo daâi anh mang HPV

441. Anh noái vúái em sún cuâng thuãy têån Em noái vúái anh nguyïåt khuyïët sao bùng Àöi ta nhû röìng lûúån tröng trùng Dêìu maâ xa nhau ài nûäa cuäng khùng khùng àúåi chúâ. HT 388 HPV 108

442. Anh úã bïn naây söng, huú baån bïn kia baâu Tòm khön thúâi khoá, chúá tòm giaâu khöng thiïëu chi. DCNTBII 29

443. Anh úã chi àêy cho cu-lñt1 bùæt, thùçng coâ2 ngùm Anh ài theo chñnh nghôa lêu nùm cuäng vïì.

1 Cu lñt: phiïn êm tiïëng Phaáp (Police) nghôa laâ caãnh saát.* 2 Coâ: phiïn êm tiïëng Phaáp (commisaire) laâ caãnh saát trûúãng.*


141

DCBTT 270

444. Anh úã laâm chi cho cao vaách khoá nghe Trêìm hûúng khoá kiïëm chúá rïî tre thiïëu gò? - Rïî tre baán àùæt xiïët bao Trêìm hûúng àûáng àoá, ai chaâo trêìm hûúng. DCBTT 204

Sûãa laåi: DCBTT taách laâm hai lûúâi: Nbs àaä göåp laåi.

445. Anh úã laâm rùng maâ lùng nhùng lñu nhñu Vö loâng lõu àõu dûát noã àùång tònh Em chúâ cho truöng vùæng möåt mònh Àoán anh àïí hoãi sûå tòn vò ai. DCBTT 150

446. Anh úã sao maâ rïí goåi laâ con Thò bia vaâng khùæc chûä sún son àïí àúâi! DCBTT 197

447. Anh úã vúái em cho truác ruä mai taân

Mai sau anh coá thêët vêån lïn ngaân cuäng xinh.

CHG 13

448. Anh úi, anh cêu laâm chi cho hao chó töën chò

Anh vïì saách möåt quan ùn saáu1, ra ngoaâi chúå

mua con caá gò thò mua.

DCBTT 118

449. Anh úi! anh àúåi töi cuâng

Töi coân àöët maä cho chöìng töi àêy.

ÀNQT 114b LHCD 52b TCBDI 445 TNPDI 18

Xem thïm A 111

1 Quan ùn saáu: àún võ tñnh tiïìn ngaây xûa, coá hai loaåi tiïìn. loaåi 100 àöìng tiïìn vaâ loaåi

600 àöìng. Loaåi thûá hai àûúåc goåi laâ quan ùn saáu.


142

450. Anh úi anh haäy mau mau

Buöìng cau con lúån cûúái nhau cho röìi.

HPV 152

451. Anh úi, anh ngöìi xuöëng àêy Anh nhñch laåi àêy Em hoãi cêu naây: Non non, nûúác nûúác, mêy mêy Ai laâm nam, bùæc, àöng, têy lùæm àûúâng? Yïu nhau chùèng loå baåc vaâng Tònh thên nghôa thiïët, xin chaâng chúá quïn! VNP7 240

452. Anh úi, anh úã laåi nhaâ Muöën cûúái vúå beá, em thò cûúái cho ÚÃ nhaâ ùn kyä uöëng no Giêëy cuöën thuöëc sùæt, em sùæm cho anh bó baâng Anh ra ài lñnh Têy bang Hoân tïn muäi àaån, daå em caâng khöng yïn. DCNTB I 136-137

Xem thïm C 1039

453. Anh úi anh úã laåi nhaâ Thöi àûâng cúâ baåc nûäa maâ hû thên Tham chi nhûäng keã phuâ vên Lúä ra cöng núå nhiïìu phêìn xêëu xa. TNPDII 11

454. Anh úi, anh úã laåi nhaâ Thöi àûâng vui thuá nguyïåt hoa chúi búâi Coân tiïìn keã rûúác ngûúâi múâi Hïët tiïìn chûãng thêëy möåt ngûúâi naâo ûa. TNPD II 11


143

455. Anh úi! Cêët gioång hoâ cao Nïëu em dûát nöëi, coá sao em buâ Anh mêìn thinh maäi, em lo Cho em möåt tiïëng “hoâ dö”, em vïì. DCTH 112

456. Anh úi coá chñ canh nöng a Chñn phêìn ta cuäng àûúåc trong taám phêìn b Can chi àïí ruöång maâ ngêm c Laâm ruöång lêëy luáa nuöi tùçm lêëy tú d Tùçm coá lûáa, ruöång coá muâa Chùm laâm trúâi cuäng àïìn buâ coá khi. THQP 18b

BK a- Anh úi cöë chñ canh nöng

HT 112 TCBDII 386 TNPDII 12 VNP7 161

- Ai úi coá chñ canh nöng TCBDII 405

b- Chñn phêìn ta cuäng dûå trong taám phêìn HT

VNP1 I 29 VNP7

- Chñn phêìn ta cuäng giûä trong taám phêìn

TCBDII 386, 405 TNPD II

c- Can chi àïí ruöång maâ ngùn

TCBDII 405 TNPDII

- Hay gò àïí ruöång maâ ngùn HT VNP1 I VNP7

d- Laâm ruöång lêëy luáa, chùn tùçm lêëy tú

TCBDII 386, 405 TNBDII VNP1 I VNP7

457. Anh úi, cúâ baåc thò chûâa Rûúåu cho anh uöëng, rûúåu mua anh àûâng. CHG 21

458. Anh úi cuäng súåi tú höìng Cuâng chung möåt thúå cuäng trong möåt nhaâ


144

Cuäng möåt têëm vaãi xeá ra

AÁo anh mùåc trùæng, em àaâ nhuöån thêm

Ûúác gò vïì tay em cêìm

Röìi em cuäng nhuöåm maâu thêm maâu vaâng

Em thïu con bûúám lûúån ngang a

Hai caánh dõu daâng em vùæt chó xanh b

Àöi bïn coá àöi con lïình

ÚÃ giûäa con eán coá xinh chùng laâ? c

Àöi bïn coá àöi cêy hoa

ÚÃ giûäa viïìn taâ xinh thêåt laâ xinh!

AÁo naây anh mùåc ra àöìng

Keã ngùæm ngûúâi nghña, keã tröng ngûúâi doâm

AÁo naây vúå may cho chöìng

Coá àöi con röìng, coá àöi cêy hoa.

bk a- Thûá nhêët em nhuöåm maâu vang

b- Röìi nhuöåm maâu vaâng, bùæt con chó xanh

c- ÚÃ giûäa con bûúám, coá xinh chùng laâ.

CDTH 108-109

459. Anh úi chua ngoåt àaä tûâng Non xanh, nûúác baåc xin àûâng quïn nhau. TCBD II 326

460. Anh úi àaä vñt thò vin Àaä chúi böng trùæng thò nhòn traái xanh. DCBTT 205

461. Anh úi ài laåi cho daây Thêìy meå khöng gaã em baây mûu cho. HPV 109


145

462. Anh úi khuác söng àaä lúã khoá böìi

Khöí chõ em àaä quaá khöí, khúã rùng1 röìi àêy anh? DCBTT 205

463. Anh úi! múâi anh vö nhaâ Voäng àaâo ra trûúác, chiïëu hoa traãi ngöìi - Vaâo nhaâ cuäng muöën vaâo nhaâ Súå öng nghiïm cêëm, súå baâ cêëm nghiïm - Cêëm nghiïm em àaä thûa röìi Múâi chaâng quên tûã vaâo chúi haát àaân. HPV 103 HT 388

464. Anh úi phaãi lñnh thò ài Cûãa nhaâ àún chiïëc anh thò cêåy ai? Thaáng chaåp caây àêët tröìng khoai Thaáng giïng tröìng àêåu thaáng hai tröìng caâ Thaáng ba caây vúä ruöång ra Trúâi thúâi mûa gioá, nûúác sa àêìy àöìng Ngûúâi ta coá vúå coá chöìng Chöìng caây vúå cêëy ngoaâi àöìng coá àöi Nhaâ anh chó coá mònh töi Caây röìi laåi cuöëc, cuöëc thöi laåi bûâa Cho nïn töi phaãi vïì trûa Gêîy àöi vai bûâa, ai keã chïm cho! Ai vïì nhùæn nhuã caác cö Àûâng lêëy chöìng lñnh thiïåt thua trùm àûúâng. CDTCM 228

449. Anh úi! Phaãi lñnh thò ài Cûãa nhaâ àún chiïëc àaä thò coá töi Thaáng chaåp laâ tiïët tröìng khoai

1 Khúã rùng: (Khúã: gúä; rùng: laâm sao): gúä laâm sao.*


146

Thaáng giïng tröìng àêåu, thaáng hai tröìng caâ Thaáng ba caây búã ruöång ra Thaáng tû gieo maå thuêån hoâa moåi núi Thaáng nùm gùåt haái vûâa röìi Trúâi àöí mûa xuöëng, nûúác tröi àêìy àöìng Anh úi, giûä lêëy viïåc cöng Àïí em caây cêëy mùåc loâng em àêy. HHÀN 96 TCBDII 508 TNPDII 14-15

VNP1 I 35-36 VNP7 166-167

BK a- Cûãa nhaâ àún chiïëc àaä thò coá em TCBD II 211

b- Thaáng ba caây vúä ruöång ra TCBD II

c- Trúâi àöí mûa xuöëng nûúác nöi àêìy àöìng THQP 36a

d- Àïí em caây cêëy mùåc loâng em thay THQP

Xem thïm C 457 K 31, 178, T280, 281, 287

466. Anh úi uöëng rûúåu thò say Boã ruöång ai caây boã giöëng ai gieo. DCBTT 290 HHÀN 54 TCBDI 269 TCBDII 386

VNP1 I 185 VNP7 61 - 62

467. Anh úi vúå cuä chúá vong Àaâng cuä anh chúá lêëp àïí phoâng vaäng lai. CHG 19

468. Anh phên nhiïìu nöîi àoaån trûúâng Ai xui nïn nöîi, nhiïìu àûúâng reä phên. TCBD II 267

469. Anh qua chöën têy thaânh àaânh têm nheå bûúác Vai mang khêíu suáng, àaån buöåc sau lûng Thûúng thêìy meå cao thuöíi, thûúng vúå con treã daåi quaá chûâng Mai àêy muäi tïn hoân àaån anh liïåu coân giûä veån têëm thên trúã vïì?


147

DCBTT 173

470. Anh quen maâ em noã quen nhaâ Anh àûáng ngoaâi ngoä, hoãi: gaâ baán khöng? DCTCM 18

Xem thïm A 506

471. Anh quen em nhûäng thuúã àang böìng Àang ùn cúm múám, mùåc aáo löìng ài chúi. HPV 109

472. Anh úi quen em tûâ thuúã haân vi Bêy giúâ sang troång coá àoaái chi nghôa cuä caâng. HPV 155

473. Anh quyïët lïn tiïn bùæt hoå Hi Hoaâ Tûâ nay laâm lõch quaãi keáo àem ra cho daâi Àïí cho àöi lûáa ta kïí lïí tònh daâi. DCNTBI 183

474. Anh ra ài cêìm quaåt che thiïn ÚÃ nhaâ meå dùån kïët nguyïìn cuâng em. CDTCM 16

475. Anh ra ài àïí laåi cho em nùm saâo ruöång lûúng thò vûâa mêët haån Nùm saâo ruöång caån thò bõ giaáp1 xúi ài Em úã nhaâ lêëy chi maâ cung thên dûúäng tûã2 cho àïën khi anh vïì. DCBTT 170

476. Anh ra ài, em lêåp kiïíng tröìng hoa Anh vïì hoa àaä àûúåc ba trùm nhaânh Möåt nhaânh àaä chñn buáp xanh Baán ba àöìng möåt àïí daânh coá núi

1 Giaáp: möåt loaåi sêu.* 2 Cung thên dûúäng tûã: nuöi dûúäng cha meå, con caái.*


148

Bêy giúâ àïën luác thaãnh thúi

Cêåy anh tñnh thûã vöën lúâi bao nhiïu.

VNP1 38 VNP7 169

477. Anh ra ài Têy, boã laåi nùm saâo ruöång sêu möåt saâo ruöång caån

Ruöång sêu bõ haån, ruöång caån sêu keo ùn

Lêëy chi nuöi thêìy vúái meå quanh nùm

Àïm nùm canh nùçm nghô laåi, ruöåt tùçm heáo hon.

DCNTT 173

478. Anh ra ài trong rûúng coân àûúåc hai àöìng rûúäi

Cöi tra1 xuöëc2 ài xuöëc laåi coân möåt naåm3 luáa dêu

Em úã nhaâ lêëy chi maâ cung thên dûúäng tûã

cho troån cêu hiïëu tònh?

DCBTT 171

479. Anh ra vïì, em cuäng muöën vïì theo

Súå truöng caát noáng, súå àeâo àaá dùm

- Àaá dùm anh àaä lûúåm röìi

Truöng kia caát noáng, anh àaä böìi àêët thïm.

DCNTT 143

1 Cöi tra: trïn vûåa. 2 Xuöëc: queát 3 Naåm: nùæm


149

480. Anh ra vïì em àûáng chûåc cûãa ngùn

Hai haâng luåy nhoã, ûúát khùn xeáo àiïìu.

DCBTT II 146

481. Anh ra vïì, em khoác àaäi àûa anh

Núå duyïn duyïn núå khöng thaânh thò thöi!

DCBTT 209

482. Anh say em nhû bûúám say hoa

Nhû Lûu Linh1 say rûúåu, Baá Nha2 say cêìm. HPV 108

483. Anh sùæm cho em caái noán mûúâi saáu vaânh Vaânh àen tiïën àoã, chó nhoã nûác thanh Chùçm daåy àöåi nheå, möåt meå hai con, laá trùæng àoaát non Lan mai cuác truác, tuâng löåc xum vêìy Hai huä rûúåu àêìy, hai huä rûúåu àoã Anh thûúng em raây vaån cöí chñ kim Biïët rùçng mö àaá nöíi vöng chòm Muöëi chua chanh mùån úát ngoåt àûúâng cay Cú chi anh biïët ngoä em raây Àûúâng thiïn sún vaån thuãy mêëy trùm ngaây anh cuäng theo. DCBTT 113 HT 418

1 Lûu Linh: ngûúâi àúâi Têën, tûå Baá Luên, möåt trong söë Truác Lêm thêët hiïìn, tñnh phoáng

khoaáng, nöíi tiïëng vïì uöëng rûúåu, uöëng bao nhiïu cuäng khöng say, coá laâm baâi Tûãu àûác tuång (tuång àûác töët cuãa rûúåu).

2 Baá Nha: theo Liïåt tuã, Baá Nha laâ ngûúâi gioãi àaânh àaân, Chung Tûã Kyâ laâ ngûúâi saânh nghe àang. Khi Baá Nha àaánh àaân, nghô túái nuái cao, Chung Tûã Kò liïìn khen: “Cao voâi voåi nhû nuái Thaái sún”, Baá Nha nghô túái söng nûúác Chung Tûã Kò kiïìn khen: “Mïnh möng nhû Trûúâng Giang, Hoaâng Haâ” Baá Nha muöën baây toã tònh yá gò qua tiïëng àaân, Chung Tûã Kò hiïíu thêëu caã. Vïì sau, Chung Tûã Kò chïët, Baá Nha treo àaân, khöng àaánh nûäa, cho rùçng trïn àúâi naây khöng coân ai hiïíu nöíi tiïëng àang cuãa mònh


150

484 Anh thaác röìi àûúåc chûä hiïín vinh Boã em úã laåi lïnh àïnh möåt mònh. HHÀN 212 TCBDII 325

485. Anh tham ba chöën böën quï Anh phuå lúâi thïì anh cûåc têëm thên. CHG 18

486. Anh thêëy em anh cuäng muöën chaâo Súå loâng baác meå cêy cao laá daâi. CHG 19

487. Anh thêëy em, anh cuäng muöën thûúng Súå loâng baác meå soi gûúng chùèng tûúâng. TCBDI 123 TNPDI 19

BK a- Anh thêëy em, anh cuäng mong thûúng THQP 26a

b- Súå loâng cha meå khöng tûúâng loâng anh TCBDII 267

- Súå loâng baác meå soi gûúng chûa tûúâng THQP

488. Anh thêëy em anh cuäng muöën thûúng Súå rùçng baác meå soi gûúng giaâu ngheâo Em yïu baác meå khöng yïu Biïët ùn, biïët noái, biïët chiïìu laâm sao? CDTH 117

489. Anh thïì vúái em taåi miïîu giûäa àöìng Anh coá vúå anh chïët, em coá chöìng em vong. DCTNTBII 106

490. Anh thò baån vúái ma men Anh thò baån vúái aã phiïìn maâ chúi Kò lûúng hïët nhùén tiïìn röìi Ra ngoaâi cöng núå noá àoâi nhû ri. CDTCM 234

491. Anh thúâi cheã nûáa àan saâng


151

Coân lûng baát chaáo ïm àang àïí daânh Em ài tóa caãi nêëu canh Em rang àöî naânh, em haái têìm túi Ba thûá rau em nêëu ba muâi Em àúm nùm baát, em múâi chaâng ùn. CDTH 138

492. Anh thuã phêån anh nghiïng ngheâo àoái khoá? Muöën trao lúâi vúái baån, e baån noã àöång têm Trúã lui vïì öm duyïn maâ giaãi àoaån sêìu thïm Giaãi röìi caâng kïí caâng thêm caâng buöìn. DCBTT 69

493. Anh thua chi, thua daåi thua khúâ Nhaâ cûãa anh thua hïët, àöì thúâ anh cuäng thua Nay chûâ em coân caái quêìn laänh múái mua Anh nùn nùn nó nó, anh àem thua cho röìi Con anh àûáa àùåt àûáa ngöìi Em than em khoác, chöìng úi laâ chöìng! DCNTBII 31

494. Anh thûúng ai, anh laåi nhúá ai Chiïìu chiïìu ra àûáng búâ khoai tröng chûâng. CDTH 137

495. Anh thûúng con nhaån phaãi úã vúái ruöìi Tiïn úã vúái cuá ngûúâi cûúâi vúái ma DCNTBI 184

496. Anh thûúng cö mònh nhû laá àaâi bi Ngaây thò daäi nùæng, àïm thò dêìu sûúng. NGCK 125b

BK a- Thûúng em nhû laá àaâi bi TNPD I 296

497. Anh thûúng em anh àïí àoá àaä


152

Anh vö trong Giaä1 Anh mua böå cheán chung cheâ Anh em vïì, caái lúán bõt baåc, caái nhoã bõt vaâng Rûúåu Phuâ Li2 chuöëc àïí hai haâng Phuå mêîu anh uöëng trûúác, phuå mêîu naâng uöëng sau. DCNTB II 91

498. Anh thûúng em, anh lêëy cùèng anh queâo Phuå mêîu em biïët àûúåc, anh la baån ngheâo mònh ào chên. DCTCM 16

499. Anh thûúng em bêët luêån xêëu xinh Laá giang nêëu vúái cua kònh cuäng ngon. DCNTBII 92

500. Anh thûúng em biïët noái mêìn rùng Lêëy gioá laâm quaåt lêëy trùng laâm àeân. HPV 110

501. Anh thûúng em coân súå nöîi meå cha Thuúã nay ùn mùåc khoá qua khoãi àêìu. DCNTBII 92

502. Anh thûúng em cha meå àïìu hay Nhû àeân treo trûúác gioá, anh khöng biïët xoay hûúáng naâo? CDTCM 17

503. Anh thûúng em chûãng phaãi phuá, quñ, thïë thêìn Anh thûúng em chó vò möåt nöîi taão têìn, anh thûúng. CDTCM 16

504. Anh thûúng em chó noái bïn ngoaâi Sao maâ khöng noái têån tai meå thêìy?

1 Giaä: tïn thöng tuåc cuãa thõ xaä Quy Nhún. 2 Phuâ Li: tïn cuä cuãa hai huyïån Phuâ Mô, Phuâ Caát tónh Bònh Àõnh.


153

CDTCM 17

505. Anh thûúng em em noái chuyïån àûa àoâ Tó nhû con Àaát Kó1 noá phoâ Truå Vûúng2. DCNTBII 128

506 Anh thûúng em khöng muöën vaâo nhaâ Ài qua ngoaâi ngoä hoãi coá gaâ baán khöng - Nhaâ em buön vaãi baán böng Buön tú baán luåa em khöng coá gaâ. HPV 164

Xem thïm A 470

507. Anh thûúng em khöng noái khi àêìu Bêy giúâ cûúãi àaä baá ngaânh dêu ài röìi. HPV 155

508. Anh thûúng em nïn phaãi ài àïm Teá xuöëng búâ ruöång, àêët mïìm khöng àau Phaãi chi àêët cûáng xa nhau phen naây! VNP1 97 VNP7 228

509. Anh thûúng em rùng noã muöën thûúng Súå loâng baác meå nhû rûúng khoáa röìi. CDTCM 16

510. Anh thûúng em sao noã muöën thûúng Súå röìi möåt khoáa àöi rûúng khoá chiïìu - Quñ höì em coá loâng thûúng Anh coá loâng àúåi nhû rûúng khoáa röìi. CDTCM 16

511. Anh thûúng em tûâ thuúã tröìng cau Cau lïn chñn loáng, ruöång àau chñn tûâng.

1 Àaát Kó: ngûúâi vúå yïu cuãa Truå Vûúng. 2 Truå Vûúng: öng vua cuöëi cuâng cuãa nhaâ Ên, taân ngûúåc quaá nïn sau khi chïët ngûúâi ta

àùåt tïn cho laâ Truå (dêy buöåc ngûåa).


154

DCNTBII 92

512. Anh thûúng em trong chûâng möåt thaáng Nûúác mùæt lai laáng hai mûúi taám àïm ngaây Khi naâo cho gioá thöíi rung cêy Mêy bay vïì vuâng Sún Liïåu, àoá vúái àêy ra kïët nguyïìn. CDTCM 61

513. Anh thûúng nhûng chõ chùèng thûúng Nûúác muöën chaãy ngûúåc nhûng àûúâng con cao. NASLI 21a NASL II 30b

514. Anh tó caái phêån anh Chùèng thaâ úã lïìu tranh Nhû thêìy Tùng1 thêìy Löå 2 Cuäng khöng ham möå Nhû Vûúng Khaãi Thaåch Suâng3 Àaåo ngûúâi giûä veån bêìn cuâng saá bao? HHÀN 75

515. Anh tiïëc ao caá nûúác trong Àïí cho beâo têëm, beâo ong daåt vaâo Anh tiïëc caái thuyïìn thuáng maâ chúã àoâ ngang Àïí cho thuyïìn vaán nghïnh ngang giûäa doâng. DCTCM 58

516. Anh tiïëc caái thuyïìn nho nhoã muäi noá sún àen Àïí cho ngûúâi heân beã laái khöng ra Thuyïìn êëy maâ vïì tay ta Thò ta beã laái cho ra giûäa doâng.

1 Thêìy Tùng: Tùng Sêm.* 2 Thêìy Löå: Tûã Löå.* 3 Thaåch Suâng, Vûúng Khaãi: Thaåch Suâng laâ tïn möåt ngûúâi giaâu nöíi tiïëng àúâi Têën. Öng

cuâng vúái Vûúng Khaãi, Dûúng Tuá kïët baån. Thaåch Suâng söëng rêët xa hoa. Vïì sau, do Tön Tuá deâm pha, Suâng bõ Triïåu Vûúng Luên giïët giûäa chúå. Tûúng truyïìn rùçng, sau khi chïët Thaåch Suâng hoáa kiïëp thaân con möëi, vò tiïëc cuãa nïn tùæc lûúäi maäi. Vaâ vêåy con möîi cuäng laâ con thaåch suâng.


155

DCTCM 58

517. Anh tiïëc cöng àaâo ao thaã caá Biïët nöîi naây chùèng thaã cho xong. DCTCM 16

518. Anh tiïëc cho ai nuöi, daåy, mong chúâ Möåt, hai, ba tuöíi cho àïën bêy giúâ em lúán khön Caái vaânh khùn em vêën àaä troân Cêu cûúâi tiïëng noái àaä gioân, em laåi ngoan a Súåi tú höìng àaä buöåc vúái nhên gian Sao em khöng chõu khoá gaánh vaác caái giang san cho chöìng? b Núä àang tay em dûát tú höìng c Àûáng àêìu nuái noå, maâ tröng bïn non naây AÁng phong lûu son phêën àoåa àaây Thay àen döíi trùæng àïí ai daây yïu thûúng? d Dêîu nay ra taán tña, taán vaâng Mûúâi phûúng thiïn haå xem thûúâng coá vaâo àêu Têëm thên em chùèng nghô mùåc dêìu Boån àaân baâ coân àïí tiïëng xêëu vïì sau muön àúâi Chõ em úi, thïë cuäng kiïëp ngûúâi. TNPDII 15 VNP7 412

BK a- Miïång cûúâi tiïëng noái àaä gioân, em laåi ngoan

CDTCM 163

b- Sao em khöng chõu khoá gaánh vaác giang san cho chöìng

CDTCM TCBDI 446

c- Núä àang tay em dûát súåi tú höìng

bk VNP7 CDTCM

d- Thay àen àöíi trùæng dïî ai raây yïu thûúng CDTCM


156

519. Anh toan thïì thöët naâng hay Chim àêåu khöng bùæt, laåi bùæt chim bay giûäa trúâi Giûäa trúâi coá àaám mêy xanh Hai bïn cha meå khöng àaânh thò thöi AÁo anh, em bêån lêëy húi Noán anh, em àöåi che trúâi nùæng mûa Caãi non ai kheáo laâm dûa Chöìng bêån àïí bêåu, hay bêåu chûa coá chöìng Xem lïn hoân nuái tang böìng Con gaái chûa chöìng quan huyïån àoáng trùn1 Hoãi naâng coá lêëy tau chùng Tau thûa quan huyïån múã trùn cho naâng. DCNTBI 125

520. Anh túái àêy àêët nûúác laå luâng Con chom kïu cuäng súå, con caá vuâng cuäng kiïng Túái àêy àêìu laå sau quen Boáng trùng laâ nghôa, ngoån àeân laâ duyïn. DCNTBI 137

Xem thïm: À 538, T 1278

521. Anh àïën àêy àïí úã maäi khöng vïì Àïí cho thiïn haå gúãi ra bïì chöìng con. DCBTT 198

522. Anh túái àêy muöën kïët nghôa giao ên Anh khöng phaãi thùçng Buâi Kiïåm2 sao chñn mûúâi phêìn baån nghi? Quan Cöng3 thuúã trûúác coá nghò Em úã coá nghôa, anh vò nghôa nhún.

1 Àoáng trùn: hònh phaåt troái chùåt vaâo coåc. 2 Buâi Kiïåm: nhên vêåt phaãn diïån trong truyïån Luåc Vên Tiïn. 3 Quan Cöng: nhên vêåt chñnh diïån trong truyïån Tam Quöëc diïîn nghôa.


157

DCNTBII 91

523. Anh túái àêy ngoån coá göëc khöng Giaã nhû con chim seã ài ùn àöìng ngûúâi ta. DCBTT 198

524. Anh túái àêy úã maäi khöng vïì Rùçng chûâ hai bïn cha meå àïën anh múái vïì quï anh. DCBTT 198

525. Anh túái núi àêy nhû cêy bõ haån Nhû quöëc traång bõ vêy Biïët than thúã vúái ai àêy maâ chúâ? DCBTT 183

526. Anh túái nhaâ em, anh ùn cúm vúái caá Em túái nhaâ anh, em ùn rau maá vúái cua àöìng Khoá em chõu khoá, àaåo vúå chöìng em vêîn thûúng. DCNTBII 17 TCDG 61

527. Anh treâo lïn cêy taáo Anh sang qua cêy gaåo Möì höi chûa raáo AÁo cuåt chûa khö Tai nghe em rúát xuöëng höì Tay anh bûng baát thuöëc cam löì cûáu em Hai tay cêìm böën cuã khoai lang Thiïëp noái vúái chaâng àïën mai haäy nûúáng Cûåc chùèng àaä múái ra thên laâm mûúán Möåt ngaây ba böën mûúi àöìng, khöng sung sûúáng chi. bk a- Möåt ngaây ba böën mûúi àöìng, sung sûúáng chi àêu.

DCNTB II 153-154

528. Anh tröng caái mùæt em naây Khön thò anh lêëy, daåi ngêy thò àûâng


158

Ngûúâi khön con mùæt àen sò Ngûúâi daåi con mùæt nûãa chò, nûãa thau. CDTCM 60

Xem thïm N 566

529. Anh tröng em nhû caá tröng mûa Ngaây tröng àïm tûúãng nhû àoâ àûa tröng nöìm. HPV 144 HT 392

530. Anh tröng em nhû caá tröng mûa Nhû con tröng meå chúå trûa chûa vïì. CDTCM 17

531. Anh tröng thên thïí em nay Ùn cùæp khoãe chaåy, ùn maây khoãe kïu. NASL II 26a

532. Anh tröng thên thïí töi naây Coá ùn, coá mùåc noá baây ra àêy. TCBDII 189 TNPDI 18

533. Anh tröng xuöëng söng Buöìm rung gioá thöíi Keã lùån ngûúâi löåi Keã chùæn ngûúâi àùng Nûúác baåc lùn tùn Phao chòm chuyïín àöång Giêåt lïn mau choáng Keão caá nhaã ra... Mñnh lêëy àûúåc ta Boä cöng ao ûúác Ta lêëy àûúåc mònh Thoãa daå ûúác ao Boä cöng anh àöën cêìn, xe nhúå, buöåc phao, mùæc möìi.


159

VNP7 240

534. Anh trúã lui vïì tröìng cêy trùæc baá Àïí khi coá ai àau àêìu ngheåt muäi kiïëm ngoån laá àúä mònh Coá ngûúâi àoâi àöíi cêy tuâng buâ thïm cêy lûåu Nhûng anh khöng chõu, buâ thïm möåt quaã thúm chua Súå möåt mai tuâng giaâ, lûåu heáo khöng biïët baán mua vúái ai chûâ. DCBTT 206

535. Anh tûúãng giïëng sêu anh nöëi súåi dêy daâi Hay àêu giïëng caån, anh tiïëc hoaâi súåi dêy CHG6

BK DCNTB I 211

Tûúãng giïëng sêu anh nöëi súåi dêy daâi

Ai ngúâ giïëng caån, tiïëc hoaâi cöng nöëi dêy.

536. Anh tûúãng tú duyïn sùn chùåt hay truåc trùåc röëi nuöìi Ngaây nay em àaä coá chöìng röìi Dêîu thûúng em tñm ruöåt, nhûng trao lúâi theån thay DCNTB II 128

537. Anh vaâo anh cuäng muöën vaâo Vaâo cûãa em àoáng, leo raâo mùæc gai Hay laâ em àaä yïu ai? bk a- Coá ai haát thïm:

Àïí anh lêåp aáo àûáng ngoaâi trúâi mûa

DCTH 157

538. Anh vùæng mûåt em möåt ngaây trong loâng àaä aáy naáy Anh vùæng mûåt em hai ngaây muöën ài cho túái chöën quï hûúng Àïí mong laâm sao xaáp1 mùåt ngûúâi thûúng Keã lao lû1 trong daå nhû dûúâng kim chêm.

1 Xaáp: gùåp


160

DCBTT 104-105

539. Anh vïì anh baão meå cha Bùæt lúån àïí cûúái, bùæt gaâ àïí cho Bêìu leo thò bñ cuäng leo Möåt trùm quan quñ, quyïët cö àeo mònh. KSK 11a

540. Anh vïì anh caåo rêu ài a Mai sau treã laåi anh thò àïën chúi b - Tûác caái phêån giêån caái duyïn Ba caái rêu moåc súám àïí gaái thuyïìn quyïn giaây voâ. HPV 165

BK a- Anh vïì maâ caåo rêu ài DCNTBI 218

b- Mai sau treã laåi haäy àïën thò chúi DCNTBI

541. Anh vïì anh chùèng ngoá lui Àïí em ngoá doåi, buâi nguâi thïm thûúng. DCBTT 246

542. Anh vïì anh laåi sang ngay Em àûâng tûúãng gioá, tröng mêy maâ phiïìn Anh vïì anh laåi sang liïìn Em àûâng ài laåi töën tiïìn àoâ giang Anh xuöi súám, anh laåi ngûúåc chiïìu Sêìu riïng anh àïí ñt nhiïìu laåi àêy. CDTCM 108

543. Anh vïì baán ruöång cêy àa Baán àöi trêu giaâ, múái cûúái àùång em Anh vïì baán boå traä rang 2 Baán àöi àuäa bïëp, cûúái naâng coá dû.

1 Lao lû: nön nao 2 Traä rang: nöìi àêët miïång röång duâng àïí rang.*


161

DCNTBII 35

544. Anh vïì baáo nghôa sinh thaânh Chûâng naâo boáng xïë ruã maânh seä hay. TCBDII 293

545. Anh vïì beã trùm khuön dûâa Goái trùm baánh nïëp ang nhaâ hoãi em Àaä yïu nhau bong boáng khoá chòm Göî lim khoá nöíi, anh vúái em khoá rúâi! CDTH 146

546. Anh vïì bïn êëy mêëy àoâ Mêëy cêìu mêëy quaán, em cho mûúån tiïìn Anh vïì bïn êëy àaâng liïìn Khöng cêìu khöng quaán mûúån tiïìn laâm chi. HPV 169

Xem thïm A 175

547. Anh vïì bïn xaä nay mai Boã cêy àaâo liïîu cho ai vun tröìng. HPV 170

548. Anh vïì Bònh Àõnh chi lêu Chiïìu chiïìu em àûáng haâng dêu ngoá chûâng Hai haâng nûúác mùæt rûng rûng Chaâng xa thiïëp caách, giêåm chûn kïu trúâi. TCDG II 516

549. Anh vïì Bònh Àõnh úã lêu Chiïìu chiïìu em àûáng vûúân dêu ngoá chûâng Hai haâng nûúác mùæt rûng rûng Chaâng xa thiïëp caách, ngang chûâng muöën bùng Phuå mêîu nhaâ la dûác1 rêìm rêìm

1 La dûác: quaát mùæng.


162

Cúm sao ngú ngaáo, laâm khöng muöën laâm Búãi vò chûng thiïëp bùæc chaâng nam Giú tay khöng nöíi, coân laâm viïåc chi. DCNTBII 114

550. Anh vïì Bònh Àõnh thùm cha Boã cêy rau Söåp1, laá giaâ ai ùn? DCNTBII 128

551. Anh vïì Bònh Àõnh thùm cha Phuá Yïn thùm meå, Khaánh Hoâa thùm em. DCNTBII 516

552. Anh vïì Bònh Àõnh thùm nhaâ Laåi àêy töi gûãi goái traâ Ö Long2. DCNTB II 146

553. Anh vïì cêët lïî tam sanh Con caá àang coân lêín cöåi nêëp ghïình khoá cêu. DCBTT 205

554. Anh vïì cuöëc àêët tröìng cau Cho em tröìng keá dêy trêìu möåt bïn Mai sau trêìu noå lúán lïn Cau kia ra traái laâm nïn cûãa nhaâ. DCNTB II 52

555. Anh vïì cûa vaán àoáng àoâ Trûúác àûa quan khaách sau doâ nghôa nhên. HPV 169

556. Anh vïì cûa vaán àoáng àoâ Trûúác àûa quan khaách, sau doâ yá em - YÁ em em chúã khoá doâ

1 Rau söåp: coân goåi laâ rau rïìn söåp, möåt thûá rau thûúâng moåc úã vûúân, nêëu canh ngon 2 Ö long: möåt trong mûúâi hai loaåi traâ ngon nöíi tiïëng cuãa Trung Hoa trûúác àêy.*


163

Bùæc cêìu khoá bùæc, àûa àoâ khoá àûa. DCBTT 188

557. Anh vïì cûa vaán àoáng thuâng Mua men nêëu rûúåu cho em buön chung möåt haâng. HPV 171

Sûãa laåi: Mua nem... = Mua men

558. Anh vïì chùèng coá chi àûa Quaã cam àang nhoã, quaã dûâa àang non. CDTCM 18

559. Anh vïì cheã laåt boá tro Raán saânh ra múä, em cho laâm chöìng. VNP7 435

560. Anh vïì treã laåt boá tro Raán saânh ra múä, em cho laâm chöìng - Em vïì àuåc nuái loân qua Vùæt cöí chaây ra nûúác thò ta laâm chöìng HPV 89

Xem thïm: E 274

561. Anh vïì cheã laåt boá tro Raán saânh ra múä em cho laâm chöìng - Em vïì goåt àaá nêëu canh Thò anh bùæc chaão raán saânh àûúåc ngay. CDTCM 62

562. Anh vïì cheã nûáa àan löìng Löìng thûa nhaån loåt, chim bay vïì ngaân Coá naâng anh múái thúã than Khöng naâng anh biïët phaân naân cuâng ai. NASL II 27a

563. Anh vïì cheã nûáa àan saâng


164

Cheã tre àan choäng cho naâng ru con. VNP7 284

564. Anh vïì cheã truác phúi khö Àan löìng chaåm chûä, chim vö ûúám löìng. DCBTT 257

565. Anh vïì chi nûäa anh úi ÚÃ àêy em daåm möåt núi thanh nhaân. HPV 171

566. Anh vïì cho choáng mai lïn Àûâng vui dûúái êëy maâ quïn trïn naây. HPV 170

567. Anh vïì cho em vïì theo Baác meå coá àaánh ta leo lïn giaân. CDTH 99

568. Anh vïì cho em vïì theo Tiïìn cûúái mùåc hoå, tiïìn cheo mùåc laâng. HPV 169

569. Anh vïì cho em vïì theo Thêìy meå coá hoãi noái cheo nöåp röìi. HPV 169

570. Anh vïì cho nhúá mai sang Coi chi boã chiïëc thuyïìn vaâng lïnh àïnh. a HPV 170

BK a- Coi chi boã chuát thuyïìn vaâng lïnh àïnh TCDG 57

571. Anh vïì dùån thiïåt nhúá nha1 Tuái2 mai rùng cuäng laåi nhaâ em chúi. HPV 171

1 Nha: nheá 2 Tuái: töëi.


165

572. Ai vïì doån ngoä sûãa àûúâng Trûa mai hai hoå àûa nûúâng vïì cho. HPV 153

573. Anh vïì àûa cöåi1 cêy dûâa Àöi ba nùm nûäa múái vûâa tuöíi em. DCBTT 258

574. Anh vïì dûúái Giaä2 höìi höm Gaánh phên àöí ruöång, gioá nöìm bay lïn. DCNTBI 184

575. Anh vïì àaä túái trûúâng quan Viïët thû gûãi laåi em khoan lêëy chöìng. CDTCM 18

576. Anh vïì àaánh vaãy caá trï Möí gan töm tuá àïí em vïì vúái anh. DCBTT 268

577. Anh vïì àaâo löî sau heâ Chön con, giïët vúå múái ve àûúåc naâng. CDTCM 17

578. Anh vïì Àêåp Àaá3, Goâ Gùng4 Boã em keáo vaãi saáng trùng möåt mònh. DCNTBI 184

579. Anh vïì àïí aáo laåi àêy Àïm khuya em àùæp, gioá têy laånh luâng HHÀN 212 VNP7 207

580. Anh vïì àïí aáo laåi àêy

1 Cöåi: göëc. 2 Giaä: Xem chuá thñch úã A 494 3 Àêåp Àaá, Goâ Gùng: Àêåp Àaá laâ möåt thõ trêën trïn quöëc löå söë 1, Goâ Gùng laâ núi saãn xuêët

noán nöíi tiïëng úã Bònh Àõnh. 4 Goâ Gùng: tïn laâng úã xaä Thuêån Chñnh, huyïån Phuâ Caát, nay gêìn thõ trêën Àêåp Àaá, tónh

Bònh Àõnh trïn söng Cön. ÚÃ àêy laâm noán laá rêët àeåp.


166

Nhûäng khi em nhúá cêìm tay àúä buöìn Anh vïì xin chúá vïì luön Phoâng loan trùng uáa gioá luöìn thêu àïm. DCTH 182

581. Anh vïì àïí quaåt laåi àêy Múã ra xïëp laåi cho khuêy cún buöìn. CDTCM 17

582. Anh vïì ài hoåc cho chuyïn Àïí em söìi vaãi kiïëm tiïìn ài thi. HPV 109

583. Anh vïì ài hoåc cho ngoan Àïí em cûãi vaãi kiïëm quan tiïìn daâi. CDHN 158

584. Anh vïì ài nguã keão khuya Xêëu chuöm, caá chùèng vaâo àòa anh àêu! - Xêëu chuöm töët caá, em úi Töët chuöm maâ noã coá núi caá nùçm. CDTCM 60

585. Anh vïì ài nguã mai caây Keão maâ ruöång laác caây àay, khoá bûâa. CDTCM 16

586. Anh vïì àúå1 ruöång cêy àa Àúå àöìng nûúác ngoåt sang qua cûúái naâng. DCNTBII 92

587. Anh vïì àûa nhaån sang thùm Àïm qua hïët àûáng laåi nùçm chaâng úi Àïm qua hïët àûáng laåi ngöìi

1 Àúå: giao cho chuã núå sûã duång (taâi saãn) möåt thúâi gian àïí vay tiïìn. Àêy laâ möåt hònh thûác

cêìm cöë taâi saãn


167

Búãi vò chõ caã ruång rúâi maâ ra. NASLII 30b

588. Anh vïì àûúâng êëy mêëy cung Cho em vïì cuâng thùm meå thùm cha. HPV 169

589. Anh vïì em cuäng muöën vïì Chûa giao hoan saánh lïî cho ra bïì rïí con. HPV 170

590. Anh vïì em cuäng xin ài Chó thûúng vúái nhúá quaãn chi ùn laâm. HPV 170

591. Anh vïì em khöng biïët gò àûa Coân möåt traái dûâa àûúng úã trïn cêy Khuyïn anh úã laåi chöën naây Àïí em vïì bïín1, cha meå rêìy em chõu cho DCNTBI 218

592. Anh vïì anh nùæm cöí tay Em dùån cêu naây em chúá coá quïn: Àöi ta àaä troát lúâi nguyïìn Chúá xa xöi mùåt maâ quïn maãng loâng. HT 174 RCBDII 29, 325 TNPDII 11 VNP1I 82 VNP7 205

593. Anh vïì em noã2 chi àûa Quan sún nghòn dùåm em chûa hïët lúâi. HPV 170

594. Anh vïì, em noã daám àûa Hai haâng chêu lïå nhû mûa thaáng mûúâi. TCBDI 123 TCBDII 267 TNPDI 18

1 Bïín: bïn êëy 2 Noã: khöng, chùèng (tiïëng àõa phûúng)*


168

595. Anh vïì em nhûäng tröng chûâng Tröng bïí, bïí röång, tröng rûâng, rûâng xanh. DCTH 184

596. Anh vïì em nhûäng tröng theo Tröng cho khuêët nuái, qua àeâo múái thöi. DCTH 184

597. Anh vïì em úã hai núi Cùæn rùng caách mùåt cú trúâi khoá toan Dêìu loâng phên reä anh seä xuöëng thoaân Thûúng ai rúát luåy can traâng quùån àau Nhòn nhau luåy nhoã thaám bêu Than trúâi traách àêët cúá àêu phên lòa Mònh noái rùçng vaâi bûäa mònh vòa1 Hay laâ mònh muöën phên chia chûä tònh. TCBD IV 88

598. Anh vïì em úã laåi bú vú Trong loâng thûúng nhúá nhû tú röëi nuöìn2 DCNTBII 114

599. Anh vïì giûä viïåc thuá quï Phêån con em gaái cûá nghïì vaãi böng. HPV 164

600. Anh vïì haái àêåu traãy caâ a Àïí em ài chúå keão maâ lúä phiïn Chúå lúä phiïn töën cöng thiïåt cuãa b Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi ruãa sao nïn c Lêëy chöìng phaãi gaánh giang sún d Chúå phiïn coân lúä, giang sún coân gò!

1 Vòa: vïì 2 Röëi nuöìn: röëi thaânh nuâi.


169

VNP1I 137 VNP7 279

BK a- Anh vïì bûát àêåu bûát caâ DCNTBI 115

- Anh vïì haái àêåu haái caâ HHÀN 212

- Anh vïì traãy àêåu haái caâ NNPD 25

b- Chúå lúä phiïn töën cöng haåi cuãa DCNTBI

c- Miïång thïë àúâi ngûúâi ruãa sao nïn DCNTBI

- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi rúä sao àang NNPD

- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi roä sao nïn TNPDII 13

- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi rúä sao nïn THÀQ 11

d- Lêëy chöìng khöng gaánh giang sún NGCK 197b

Sûãa laåi: Àïí anh ài chúå... NNPD 25 = Àïí em ài chúå...

601. Anh vïì hoãi meå cuâng thêìy Coá cho laâm rïí bïn naây hay khöng? CDTCM 17

602. Anh vïì keão vúå anh tröng Keão con anh khoác, ai böìng cho anh. DCBTT 284 HPV 171

603. Anh vïì kiïëm chöën keão giaâ Mùng moåc coá lûáa ngûúâi ta coá thò Ngûúâi ta lêëy vúå àöng têy Thên anh úã vêåy nhû cau khöng buöìng Cau khöng buöìng thaáng hai laåi coá Anh úã vêåy nhû cho cuåt àuöi. CDTH 99

604. Anh vïì kiïëm vúå cho xong Em laâ teáp nhoã löån rong khoá tòm VNP7 184

605. Anh vïì kiïëm vúå keão giaâ Kiïëm con keão muöån, em àaâ coá àöi. DCNTBII 92


170

606. Anh vïì khöng leä vïì luön Àïí khùn xeáo laåi, lïå tuön em chuâi. DCNTBI 183

607. Anh vïì lêëy vúå caách söng Àïí töi lêëy chöìng giûäa ngoä anh ra. NASLI 19a

608. Anh vïì laáp biïín tröìng cêy Phaá non laâm ruöång àïí àêy vïì cuâng. DCBTT 261

609. Anh vïì liïåu lêëy trùm mêm Àïí cho hai hoå tri êm möåt nhaâ - Trùm mêm laâ böën trùm ngûúâi Nhaâ thúâi nhaâ chêåt biïët ngöìi vö mö - Noái thúâi noái rûáa thöi maâ Nùm ba àoåi1 gaåo con gaâ cuäng xong. HPV 153

610. Anh vïì mai àaä lïn chûa Àïí em bûng baát cúm trûa em chúâ? - Cúm trûa em cûá ùn ài Coân lûa2 cúm tuái3 em thò chúâ anh. HPV 169

611. Anh vïì mai möët anh sang Khöng thò em bùæc nöìi rang triïåu höìn. DCBTT 222

612. Anh vïì mai möët qua chúi Naâo ai coá boã thû rúi àûâng cêìm. DCBTT 17

1 Àoåi: baát. 2 Lûa: tiïëng àõa phûúng, coá nghôa laâ coân.* 3 Tuái: töëi. (Caã (1) vaâ (2), chuá theo HPV).*


171

613. Anh vïì mai súám anh lïn Àûâng vui núi noå maâ quïn núi naây. CDTCM 17

614. Anh vïì mùæc voäng nuöi con Ai lïn xe, xuöëng ngûåa, ai àeåp gioân mùåc ai. CDTCM 178

615. Anh vïì mùæc voäng ru con Àûâng nïn tú tûúãng traái chanh non traái muâa. CDTCM 16

616. Anh vïì mùæc voäng ru con Taán tiïu maâi nghïå, anh coân ài àêu? DCNTBII 30

617. Anh vïì mua göî àoáng giûúâng Mua tre laâm vaåc, mua luöìng laâm song Mua thïm àöi chiïëu, cöî möìng Röìi em ra vúå anh chöìng múái nïn. DCTH 182

618. Anh vïì mua khùn nhiïîu ba vaânh Trûúác daânh baái töí, sau daânh phêìn em. CDTCM 18

619. Anh vïì mua lêëy nùm me Gaåo thúâi trùm gaánh tiïìn xe xanh àûúâng Quyá höì em coá loâng thûúng Tiïìn anh àaä coá trong rûúng meå thêìy. HPV 152

620. Anh vïì muáa luåa boåc trúâi Mua thuyïìn chúã nuái em thúâi theo ngay - Anh noã mua luåa maâ mêët nhiïìu tiïìn Anh sai ngûúâi thöíi gioá mêy lïn che trúâi.


172

HPV 89

621. Anh vïì mûúån thuöíng àaâo höì Buáp hoa sen lùån xuöëng thiïëp vö hêìu chaâng. HPV 164

622. Anh vïì nöëi toác cho daâi Nhuöåm rùng anh laåi ra ngaâi höìng nhan. HPV 165

623. Anh vïì nûúác mùæt nhoã doâng Thêëu thiïn, thêëu àõa, thêëu loâng anh chùng? HPV 169

624. Anh vïì ngoaâi Huïë lêu vö Hoåa bûác tranh àöì àïí laåi cho em. HHÀN 213 TCBDI 446

625. Anh vïì ngoaâi Huïë lêu vö Hoåa bûác tranh àöì àïí laåi cho em Saâi Goân muäi àoã Gia Àõnh xuáp-lï 1 Giaä hiïìn thï úã laåi lêëy chöìng Buöìm anh ra cûãa nhû röìng lïn mêy. HMN 39

626. Anh vïì ngoaâi Huïë thùæt rïë tai beâo Gûãi vö em baán àúä ngheâo àöi nùm. HHÀN TCBD II 325

BK a- Anh ra ngoaâi Huïë, thùæt rïî daãi beâo DCNTB I 100

b- Gúãi em vö baán àúä ngheâo àöi nùm DCNTB I

Sûãa laåi: tay leâo TCBDII = tai beâo

627. Anh vïì nhùæn bùæc heån àöng Coá cêu trên troång taå loâng biïåt li

1 Phiïn êm tiïëng Phaáp (sifflet) laâ coâi taâu.*


173

Xin em àûâng coá quaãn gò Anh vïì mai möët nûäa thò anh lïn Anh vïì röìi anh laåi lïn Em àûâng thûúng nhúá maâ quïn viïåc nhaâ. DCTH 185

628. Anh vïì nhúá ngaäi em khöng Hay laâ thuêån buöìm xuöi gioá, biïåt möng xa chûâng. DCNTT 120

629. Anh vïì rùng àûát anh úi Loâng thûúng daå nhúá chia àöi cho àöìng. HPV 170 HT 395

630. Anh vïì rêîy vúå anh ra Con anh thú daåi thò àaâ coá töi a Anh àaâ rêîy vúå anh röìi Con anh thú daåi, mùåc trúâi vúái anh. b TCBDI 549 TNBDII 11

BK a- Con anh thú daåi thò àaâ coá em HPV 165

b- Con anh thú daåi mùåc àúâi nhaâ anh HPV

- Sau doâng naây HPV thïm 2 doâng:

Vúå anh nhû thïí cöåt nhaâ

Anh coân tònh phuå nûäa laâ thên em.

631. Anh vïì rêîy vúå anh ra Cöng núå em traã, meå giaâ em nuöi Bêy giúâ anh rêîy vúå röìi a Cöng núå anh traã, anh nuöi meå giaâ. NGCK 151 a

BK a- Anh àaâ rêîy vúå anh röìi TCBDI 549 TNPDII 11

632. Anh vïì sao àûúåc maâ vïì Dêy giùng tûá phña tñnh bïì gùåp anh


174

Dêy giùng mùåc kïå dêy giùng Öng Tú baâ Nguyïåt àoán ngùn cuâng vïì. HHÀN 123

633. Anh vïì sùæm böå saâo tûúng 1 Cho em chung vöën ngûúåc lûúâng cuâng anh. CDTCM 17

634. Anh vïì sùæm noán sùæm quai Sùæm giûúâng sùæm chiïëu, ngaây mai em vïì. HPV 169

635. Anh vïì tem möåt trùm miïëng trêìu cho tinh tuyïët a Boã vaâo höåp thiïëc khay cêín xaâ cûâ Àïí em voâng tay thûa vúái thêìy meå gaã em chûâ cho anh. b HPV 109

BK a- Anh vïì tïm möåt miïëng trêìu cho tinh tuyïët CDTCM 57

b- Àïí em vö thûa thêìy vúái meå gaã em chûâ cho anh

CDTCM

636. Anh vïì tïm nùm miïëng trêìu, nùm miïëng cau Boã vaâo khay thiïëc höåp xaâ cûâ Mûúån ngûúâi ùn noái tûúng tû Cú mö cú ni thêìy meå cuäng ûâ cho anh. DCBTT 155

637. Anh vïì tòm vaãy caá trï Tòm gan tim thuá tòm mïì con lûún Tòm cho con buán coá xûúng Tòm dêy tú höìng coá rïî em maâ theo khöng? - Em vïì àaánh kiïíng la laâng Túái àêy anh chó vaãy caá trïn vaâng anh coi Em àûâng noái daåi, noái khúâ

1


175

Buán laâm bùçng böåt ï hïì xûúng àêu. TCBDI 445-446

638. Anh vïì tòm vúå con anh Laá ruång vïì cöåi boã nhaânh bú vú. HHÀN 213 TCBDI 445

639. Anh vïì tòm vúå con anh Laá ruång vïì cöåi, boã nhaânh bú vú Tiïëc cöng daát nûáa àan lúâ Àïí cho con caá vûúåt búâ noá ài. DCNTBI 118

640. Anh vïì tö lñ tö lùng, Tö nhaâ tö cûãa cho bùçng khi xûa Anh vïì tö lñ tö laâi Tö nhaâ tö cûãa thaáng hai em vïì. HPV 170

641. Anh vïì thùæt dïë kim cang 1 Voát àöi àuäa bïëp cûúái naâng coân dû Anh vïì baán ruöång cêy àa Baán àöi trêu giaâ chùèng cûúái àùång em Ruöång cêy àa anh cêëp phêìn hûúng quaã Àöi trêu giaâ ta chaã baán chi Anh vïì xaách aáo ra ài Baán röìi múái cûúái nûä nhi chöën nêìy. TCBDI 199

642. Anh vïì thêëy kiïíng thïm thûúng Nhaânh mai uã döåt vaách tûúâng nhïån giùng. DCNTB I 184

643. Anh vïì thöíi bïî nung kïìn

1 Kim cang: möåt loaåi cêy leo, gêìn giöëng cêy mêy, duâng laâm rïë.*


176

Thûã loâng gang sùæt coá bïìn hay khöng. CDTCM 18

644. Anh vïì thuã phêån lo ngheâo Mùåt chûa àaáng mùåt, chúi cheâo giúän trùng. DCNTBII 146

645. Anh vïì thûa vúái meå cha May chùn cho röång àïí maâ àùæp chung Sêåp, bònh phong, chùn böng, chiïëu miïën Trong thò luåa xuyïën, ngoaâi miïën the àöi Chùèng àêu hún nûäa, anh úi! HT 326

646. Anh vïì thûa vúái meå cha Tröìng dêu cho töët thaáng ba nuöi tùçm. VNP7 441

647. Anh vïì thûa vúái meå nhaâ Chùn maân cho sùén àïí maâ rûúác dêu. HPV 153

648. Anh vïì thûa vúái meå thêìy May chùn cho röång ta raây àùæp chung. HPV 108

649. Anh vïì thûa vúái öng baâ Buöìng cau thia rûúåu àïí maâ vêën danh.1 HPV 170

650. Anh vïì thûa vúái öng baâ Lïî chûa sñnh lïî, àöi àaâ nïn àöi. HPV 170

1 Vêën danh: theo luêåt Höìng Àûác, viïåc kïët hön göìm böën bûúác: nghõ hön (àïì nghõ àñnh

hön), àñnh thên hoùåc vêën danh (ùn hoãi), naåp trung hay haång sñnh (àûa àöì sñnh lïî), thên nghinh (àoán dêu). Theo phong tuåc Trung Quöëc, viïåc kïët hön göìm saáu bûúác. Ngoaâi caác bûúác nhû úã luêåt Höìng Àûác, úã Trung Quöëc coân coá bûúác thûá ba: naåp hó (mang àïën àiïìu töët laânh) vaâ bûúác thûá nùm: thónh kyâ (xin ngaây cûúái). Vêåy vêën danh laâ möåt trong caác bûúác cuãa viïåc kïët hön theo luêåt lïå Viïåt Nam cuäng nhû phong tuåc Trung Quöëc


177

651. Anh vïì tröìng chuöëi nuöi chim Chúá nghe saáo thöíi, àúân kòm boã em. DCNTBII 106

652. Anh vïì xeã vaán cho daâi Bùæc cêìu chñn nhõn cho ngoaâi em sang Quñ höì em coá loâng thûúng Möåt trùm, möåt vaån chùång àûúâng cuäng ài. CDTCM 61

653. Anh vïì xeã vaán cho daây Bùæc cêìu söng Caái cho thêìy meå sang Thaây meå sang em cuäng theo sang Àoâ doåc quan cêëm, àoâ ngang khöng cheâo. TCBDI 125 THQP 5a TNPDII 11

654. Anh vïì xeã vaán cho daây Bùæc cêìu söng Caái àoán thêìy meå sang Thêìy meå sang trûúác, anh em ta raây sang sau. NGVP 10

Xem thïm A 213

655. Anh vïì xeã vaán cho daây a Àoáng thuyïìn àúåi bïën, rûúác thêìy meå sang b Thuyïìn lúán quan bùæt chúã lûúng c Coân chiïëc thuyïìn nhoã cuâng naâng qua söng d Chúâ naâng anh àûáng anh tröng... à ANPT 13b TNPDII 12 VNP1 II 39 VNP7 346

BK a- Ai vïì xeã vaán cho daây THÀQ 8 TNCD 104

b- Àoáng thuyïìn àúåi bïën cho thêìy meå sang PTK 15b

- Àoáng thuyïìn àúåi bïën àoán thêìy meå sang

ÀNQT 116a LHCD 29b QPHT 18a

- Àoáng thuyïìn àúåi nûúác rûúác thêìy meå sang


178

THÀQ THCD

c- Thuyïìn nhoã anh bùæt chúã ngang THÀQ TNCD

d- Coân chiïëc thuyïìn lúán cuâng naâng qua söng THÀQ

- Coân chiïëc thuyïìn lúán cuâng laâng qua söng TNCD

- Coân chiïëc thuyïìn nhoã chúã naâng qua söng HT 371

- Coân chiïëc thuyïìn beá cuâng naâng qua söng

ÀNQT LHCD NGCK 108A QPHT

à- Àúåi naâng anh àûáng anh tröng

ÀNQT LHCD NPNN 18b QPHT

THÀQ TNCD

Sau doâng naây HT vaâ DCTH thïm:

Anh tröng tröng maäi maâ khöng thêëy naâng

Khinh anh cheâo chöëng lang thang

Bïën kia naâng àaä sang ngang cuâng ngûúâi.

Xem thïm A 213

656. Anh vïì xûá Àïë thaânh Àö Nhû caá Biïín Höì, bao thuúã gùåp nhau. TCBDII 325

657. Anh vöî tröëng àêët kïu vang Em thöíi saáo truác nhõp nhaâng vúái anh Goåi laâ xanh laá rêåm caânh a THQP 17a

BK a- Goåi laâ xanh laá àiïím caânh

TNPDI 19

658. Anh vúái töi laâm àöi sao xûáng Baåc vúái vaâng sao àaáng àöìng cên. CHG 11

659. Anh vúái em àêìu höm chñ saáng, taãng raång chñ xïë


179

Lûúng duyïn tuác àïë, giai ngêîu tûå thiïn thaânh1 Daäu maâ chó moãng tú manh Giaâu sang àêy khöng chuöång, khoá em àaânh trao tú. DCBTT 75

660. Anh vúái em nhû baát nûúác àêìy Nêng lïn àùåt xuöëng sûå naây taåi ai? CDTH 122

661. Anh vúái em nhû mña vúái gûâng Gûâng cay mña ngoåt, ngaát lûâng muâi thúm - Anh vúái em nhû nûúác vúái non Non xanh nûúác biïëc duyïn coân daâi lêu CDTH 176

662. Anh vúái em quyïët chùæc vúå chöìng Anh thûúng em tûâ thuúã meå böìng trïn tay Bao giúâ trúâi chuyïín àêët xêy Anh chöìng, em vúå, úã àêy kïët nguyïìn. DCNTBI 219

663. Anh xa em chûãng than traách chi öng Trúâi Thaác nhû möëi núå, traã röìi hïët lo - Anh xa, em chùèng cho xa Bûát dêy cöåt laåi, duâ xa phaãi gêìn. DCNTBI 219

664. Anh xa em chûa àêìy möåt thaáng a Nûúác mùæt laåi laáng, hïët hùm taám àïm ngaây b Rùng chûâ nûúác raáo Àöìng Nai c Söng Gianh hïët chaãy, múái phai lúâi nguyïìn. d DCBTT 88

1 Lûúng duyïn tuác àïë: möëi lûúng duyïn (duyïn laânh) phaãi coá cùn nguyïn tûâ trûúác (tuác:

coá sùén, trûúác; àïë: göëc)*.


180

BK a- Anh xa em ra chûa àêìy möåt thaáng TCBDII 325

b- Nûúác mùæt em lai laáng hai taám àïm ngaây TCBDII

c- Bao giúâ rûâng noå hïët cêy bk DCBTT

- Bao giúâ nûúác raáo àöìng Mêy TCBDII

d- Söng Giang búát chaãy, daå caây thöi thûúng TCBDII

665. Anh xa em möåt thaáng Nûúác mùæt em lai laáng hai nûúi taám àïm ngaây Khi naâo gioá àaánh tan mêy Söng Lam1 hïët nûúác em àêy àúä buöìn. HPV 144-145

666. Anh xñch laåi àêy, anh dõch laåi àêy Chiïëu hoa em traãi, ghïë mêy anh ngöìi Anh xñch laåi röìi, anh dõch laåi röìi Chiïëu hoa em traãi, ghïë ngöìi anh àêu? CDTCM 61

667. Anh xuöi em vêîn tröìn chûâng Tröng mêy, mêy taãn, tröng rûâng, rûâng xanh Anh xuöi em àûáng cûãa ngùn Hai haâng nûúác mùæt chaãy quanh maá höìng. CDTCM 62

668. Anh yïu em tûâ thuúã lïn ba Meå böìng em ài nhúãn2 anh beã hoa em cêìm. HPV 108

669. Ao caån caá phaãi vïì söng Thanh xuên chùèng gùåp, coá chöìng àaânh thöi. DCNTBII 128

670. Ao höì caá löåi tröng sao

1 Söng Lam: Coân goåi laâ söng Caã hay Lam Giang laâ con söng lúán nhêët cuãa Xûá Nghïå, daâi

432km chaãy tûâ Laâo sang 2 Nhúãi: chúi.


181

Em coá chöìng anh biïët liïåu laâm sao bêy giúâ? HHÀN 152

671. Ao sêu bùæt chùèng àùång caá Vûúân röång bùæt chùèng àùång gaâ Lêëy chi tiïëp khaách àaâng xa húäi chaâng! DCBTT 116

672. Ao sêu thò lùæm öëc nhöìi a Chöìng mònh lõch sûå nûãa ngûúâi, nûãa ta Ghen lùæm thò àûát ruöåt ra Chöìng mònh thò túái tay ta phen naây. b TCBDI 148 TNPDII 15

BK a- Ao rêåm thúâi lùæm öëc nhöìi NASL 30b

b- Chöìng mònh sùæp túái tay ta phen naây NASL II

673. Ao to, ta thaã caá chúi Höì röång nuöi võt, vûúân khúi nuöi gaâ Quanh nùm khaách khûáa trong nhaâ Ao vûúân sùén àoá loå laâ tòm àêu CDNÀ 69-70 TCBD II 490 TNPD II 15

674. Ao thùèm caâng lùæm caá trï Nhûäng ngûúâi têm ngêím caâng ghï tinh thêìn. NASL II 36a NASL IV 44a

675. Ao thu nûúác gúån trong veo Gioá thu khïu giuåc, gheåo ngûúâi tònh chung Buöng tïnh caái tiïëng thu chung Àïm thu ta biïët vui cuâng vúái ai? Thúâ ú truác muöën gheåo mai Vò tònh nïn phaãi miïåt maâi àïm thu. CDTCM 108

676. AÁo ai ài úã mùåc ai


182

AÁo àaâ úã laåi àïën maâi haäy vïì ÊËy viïåc ûúác mú nùång loâng thûúng nhúá Noái ra búä ngúä thiïn haå chï cûúâi Xa em möåt chuát raä rúâi têm can. DCNTBI 183

677. AÁo anh àûát cuác àûát khuy Quêìn anh àûát àuäng lêëy chi hoa hoâe. TCBDI 371 TCBDII 189 TNPDI 19

678. AÁo anh raách löî bùçng saâng Meå anh giaâ yïëu cêåy naâng vaá may. HHÀN 124

679. AÁo cuä àïí vêån trong nhaâ AÁo múái àïí vêån ài ra ngoaâi àûúâng. TCBDI 598 TNPDI 19

680. AÁo chûa raách anh àaä thay vai Quêìn thêm leã gêëu nhû trai rong àûúâng Anh muöën chúi möåt chuát àoaån trûúâng Hai bïn phûúâng àaä ngûúåc Mûúâng baán buön. DCTH 108

681. AÁo daâi chùèng nïå quêìn thûa Trai khön chùèng nïå vúå thûâa thïë gian. DCTNBI 182

682. AÁo daâi àûát nuát coân khuy Gaái kia quaá lûáa lúä thò hïët duyïn. CHG 18

683. AÁo daây chùèng nïå quêìn thûa Baãy mûúi coá cuãa cuäng vûâa mûúâi lùm. a HHÀN 124

BK a- Taám mûúi coá cuãa cuäng vûâa mûúâi lùm. TCBD II 267


183

684. AÁo àang khö, khöng phaãi mûa sao aáo ûúát? a Búãi hiïìm anh chêåm bûúác, nïn thêìy meå baán gaã em ài. b DCNTBI 184

BK a- AÁo em àang khö khöng ngúâ aáo em ûúát TCBD II 167

b- Búãi hiïìm vò anh chêåm bûúác, nïn thêìy meå baán gaã em ài

TCBD II

685. AÁo em ai nhuöåm cho mònh Cho duyïn bêåu àêåm, cho tònh anh thûúng. a HHÀN 152

BKa- Cho duyïn mònh àêåm, cho tònh anh thûúng

VNP7 208

686. AÁo àen àúm böå khuy àen Mùåc ai xa laå ta cûá laâm quen úã laâng. DCBTT 226

687. AÁo àen khöng leä àen hoaâi Mûa lêu cuäng nhaåt, nùæng hoaâi cuäng phai. TCBD I 549

688. AÁo àen nùm nuát con röìng ÚÃ xa con phuång laåi gêìn con qui. a HHÀN 43 TCBD I 496

689. AÁo àen nùm nuát viïìn bêu Bêåu1 vïì xûá bêåu biïët àêu maâ tòm. a HHÀN 152

BK a- Bêåu vïì xûá bêåu biïët àêu maâ tòm? VNP7 208

690. AÁo gaâi nùm nuát húã bêu Em coân cha meå daám àêu tûå tònh

691. AÁo khöng khö búãi vò aáo ûúát Vò chaâng chêåm bûúác nïn thêìy meå gaã trûúác em ài.

1


184

HPV 105

692. AÁo mùåc chùèng khoãi qua àêìu Laâm sao maây cuäng chùèng hêìu khoãi ta. TCBD I 549 TNPDI 19

693. AÁo nêu kiïìng baåc saáng loâa Laâm cho anh boã vúå nhaâ anh theo CHG 19

694. AÁo ngùæn cuäng nhû aáo daâi ÚÃ trong nhuöåm tñm, úã ngoaâi the thêm Ra àûúâng gùåp baån tri êm Àêìu àöåi noán dûáa, tay cêìm dao cau. CDTCM 58

695. AÁo ngûúâi mùåc àoaån cúãi ra Chöìng ngûúâi êëp mûúån, canh ba laåi hoaân! HT 236 TCBD I 598 THBDII 478 TNPDI 18 VNP7 290

696. AÁo raách coá caách anh thûúng Noán cúâi coá nghôa, anh thûúng noán cúâi. TCBD II 418

697. AÁo raách chi lùæm aáo úi! Raách chi thêët nhún aác nghiïåt khöng coá núi cho rêån boâ. a DCBTT 288

BK a- AÁo raách trùm maãnh, khöng coá núi cho rêån nùçm

VNP7 329

698. AÁo raách taây saâng Àuã àöng àoã goáp vúái laâng thò thöi. ÀNQT 97a

699. AÁo raách vai, vaá hoaâi vaá huyã Meå coá chöìng khöng nghô àïën con Bûäa ùn nùm baãy àôa ngon


185

Doån cho cha gheã, àïí con nhõn theâm. DCNTB II 71

700. AÁo raách vai, vaá hoaâi vaá huãy Meå coá chöìng khöng nghô àïën con Traái bêìu traái bò coân non Cêìm dao cùæt ruöåt, boã con sao àaânh. DCNTBII 157

701. AÁo raách vai vaá hoaâi vaá huãy Sao em coá chöìng chùèng nghô àïën anh? TCBD I 446

702. AÁo söëng gêåy truác nhúãn nhú Traâng haåt àeo cöí löìng lúâ quaâng vai Kïu van quaá àûáa ùn maây Tu haânh höì dïî mêëy ngûúâi trûåc têm. NASL IV 23a

703. AÁo Tö Têìn1 êëm cêåt, cúm Tûã Löå2 no loâng Ùn bêån, anh daâi vùæn ch ng Kiïåm cêìn dû giaã àïí phoâng cûúái em. HHÀN 152 TCBD I 291

704. AÁo tûá thên laâ aáo cuãa töi Sao chaâng laåi àïí cho ngûúâi giùçng co Chaã tin töi àaáp xuöëng àoâ Laánh ngûúâi Lûu Thuãy, gùåp àöì Súã Khanh NASL III 17a

705. AÁo trùæng em mùåc cho xinh Coá hai phûúång löån trong mònh bay ra

1 Tö Têìn: Ngûúâi àúâi Chiïën quöëc, laâ ngûúâi thuyïët khaách coá taâi àaä duå thuyïët saáu nûúác

thaânh cöng, thúâi haån vi Tö Têìn laâ möåt ngûúâi ngheâo tuáng, anh chõ em, baâ con àïìu khinh thûúâng.

2 Tûã Löå: hoåc troâ cuãa Khöíng Tûã, nhaâ ngheâo söëng àaåm baåc vêîn vui veã.


186

AÁo anh trùæng cheáo trùæng taâ Caái cuác cuäng trùæng nûäa laâ caái khuy Anh lêëy em vïì, em àöíi maâu ài Nhuöåm ài nhuöåm laåi ra thò maâu lûúng Phoâng khi bûúác chên ra àûúâng Thiïn haå toã tûúâng keã ngùæm ngûúâi tröng Gaái kia nhuöåm aáo cho chöìng Cho thoãa têëm loâng raây ûúác mai ao! THÀN 19 TCBD 105

706. AÁo trùæng em khêu chó tú Khuyïn chaâng ài hoåc thiïëp chúâ ba nùm Phoâng khi daå nhúá hoãi thùm Hoãi chaâng ài hoåc xa xùm àûúâng naâo Muöën cho möåt chöën gêìn nhau Em gûãi thû vaâo khuyïn hoåc cho hay Buát nghiïn cêët nhùæc liïìn tay Àïm ngaây chùm hoåc naâo ai chï cûúâi. NASL II 28 a

707. AÁo trùæng em tûúãng laâ tiïn Hoáa ra aáo trùæng khöng tiïìn mua nêu ÚŒ chúå nùm baãy haâng nêu Sai anh mùåc trùæng cho rêìu loâng em. CDTCM 59

708. AÁo vaá vai, vúå ai khöng biïët AÁo vaá quaâng, chñ quyïët vúå anh. TCBD I 549 TCBD II 418 VNP1 I VNP7 248

709. AÁo vaá vai, vúå ai khöng biïët AÁo vaá quaâng, chñ quyïët vúå anh AÁo vaá quaâng coân àaâng chó lûúåc


187

Anh thûúng naâng sao àûúåc maâ thûúng AÁo vaá quaâng xiïn xiïn muäi maác Con gaái àêët naây baåc aác khoá ve CHG 9

710. AÁo vaãi quao1 lûåa saâo maâ vùæt, Tuy xêëu mùåt loâng lûåa mùåt gúãi thên. CHG 31

711. AÁo vùæt vai ài àêu hùm húã Em àaä coá chöìng röìi mùæc cúä lïu lïu CHG 29

712. AÁo vùæt vai anh ài daåo ruöång Anh coá vúå röìi chùèng chuöång bêåu àêu, CHG 29

713. AÁo xanh thò chó cuäng xanh AÁo vaâng chó trùæng àöë anh caái gò" - Chñnh noá laâ con phûúång quò Àöë thò khöng biïët giaãng thò nghe hay. HPV 85

714. AÁo xöng hûúng cuãa chaâng vùæt mùæc Àïm em nùçm, em àùæp lêëy húi Gûãi chùn, gûãi tuái, gûãi lúâi Gûãi àöi chaâng maång cho ngûúâi àaâng xa Vò mêy cho nuái nïn xa May cao muâ mõt, nuái nhoâa xanh xanh. HT 169 TCBD I 125 TNPDII 15 VNP1 I 17

1 Vaãi quao: thûá vaãi thöi maâ thûa.*


188

Ù

1. Ùn baát cúm trùæng nhúá baát cúm lùng Àûúâng kia nöîi noå dùån em khoan lêëy chöìng. HPV 110

2. Ùn caâ ngöìi caånh vaåi caâ Lêëy anh thò lêëy àïën giaâ múái thöi. CDTCM 19

3. Ùn cam ngöìi göëc cêy cam Lêëy anh thò lêëy vïì Nam khöng vïì. HPV 110

4. Ùn cam ngöìi göëc cêy cam Lêëy anh thò lêëy vïì Nam khöng vïì. HHÀN 123 NASL I 15b NNPD 24 TCBD I 200 TNPD I 26

5. Ùn cúm ba cheán lûng lûng Uöëng nûúác cêìm chûâng àïí daå thûúng em. a DCNTB I 183 HHÀN 213 TCBD I 126

6. Ùn cúm cuäng ngheån, uöëng nûúác cuäng ngheån a Nghe lúâi baån heån, ra baäi àûáng tröng b Baäi thúâi thêëy baäi, ngûúâi tröng thêëy ngûúâi. c HPV 141 HT 392

BK a- Ùn cúm cuäng thêëy ngheån

Uöëng nûúác cuäng thêëy ngheån DCBTT 163


189

b- Nghe lúâi baån heån ra baäi àûáng tröng DCBTT

c- Biïín xanh baát ngaát nhòn khöng thêëy ngûúâi DCBTT

7. Ùn cúm höì sen uöëng nûúác höì sen Anh quen em nhûäng thuúã ài men trïn giûúâng. HPV 110

8. Ùn cúm vúái caá moâi he Lêëy chöìng Cêím Phaã, àen xe suöët àúâi. VNP1 II 72

9. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Ùn röìi laåi neám nguä hoaânh tûá tung. TCBD II 479 TCBD III 470 TNBDI 26

10. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Baác meå gaã baán cho anh thûåc thaâ. NGCK 127 a

11. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Baác meå gaã eáp cho anh hoåc troâ. TCBD I 189 TCBD III 142 TNPDI 26

12. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Khuyïn cöîi khuyïn caânh khuyïn laá khuyïn böng Khuyïn cho àoá vúå àêy chöìng Àoá bïë con gaái àêy böìng con trai. HHÀN 151 HT 159 THÀQ 4 THQP 22b

BK a- Khuyïn cöåi khuyïn caânh khuyïn laá khuyïn lung

TNBDII 16

13. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Lêëy anh thò lêëy vïì Thanh khöng vïì. HHÀN 123 TCBD II 189 THPDI 26 BK a- Ùn chanh nùçm göëc cêy chanh NGCK 126 b

b- Lêëy anh thò lêëy, vïì Thanh em noã vïì NGCK


190

14. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Meå em ùn noái vúái anh thûåc thaâ Anh giïët lúån giïët gaâ Meå em laåi kïí con caâ con kï Anh giêån anh vaác lúån vïì Hoå haâng toám teáp caá trï àúáp beâo Meå em xùæn vaáy chaåy theo Laåi àêy meå gaã con Beâo cho anh. THÀQ 14 TrCH 13

15. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Thêìy meå gaã baán cho anh thêåt thaâ Anh coân chï xêëu chï xa Chï vuång, chï daåi, cûãa nhaâ khoá khùn Tòm núi yïíu àiïåu thanh tên Meå anh laåi gaác àöìng cên ài lûâa Àêy em vaâng baãy chaã mua Vaác cên ài lûâa laåi phaãi vaâng nùm Vaâng nùm laåi phaãi vaâng mûúâi Rùæn nùçm cuöån khuác tûúãng núi röìng vaâng Meå anh ngöìi quaán baán haâng Sao anh chùèng biïët rùçng vaâng hay thau Thûåc vaâng chùèng phaãi thau àêu Àûâng àem thûã lûãa cho àau loâng vaâng. CDTCM 205-206

Xem thïm C 902, T 432, Tr 1340

16. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh Thêìy meå gaã baán cho anh thêåt thaâ Bêy giúâ chï xêëu chï xa Chï cûãa, chï nhaâ, chï khoá, chï khùn


191

Ú àêu yïíu àiïåu thanh tên Sao anh chùèng chõu cêìm cên ài lûâa? HT 204

17. Ùn chúi cho hïët thaáng hai Àïí laâm àöng àaám cho trai doån àònh Trong thúâi tröëng àaánh dêåp dònh Ngoaâi thúâi con gaái tûå tònh cuâng nhau. TCBD II 479 THQP 27 a TNPDII 16

18. Ùn chúi cho thoãa thoâa thoaâ a Coá böën bûác vaáy, seä toâa laâm nùm. b TNPD I 27

BK a- Ùn chúi cho thoãa thoâa thoa TCBD I 269

b- Coá nùm bûác aáo xeá taâ caã nùm TCBD I bk TNPDI

19. Ùn dûâa ngöìi göëc cêy dûâa Cho em ngöìi vúái, cho vûâa möåt àöi. CDTCM 19

20. Ùn àong cho àaáng ùn àong Lêëy chöìng cho àaáng hònh dong anh chöìng. NASL II 14b TNPDI 27

21. Ùn àong cho àaáng ùn àong Lêëy chöìng cho àaáng têëm chöìng hùèn hoi. TCBD I 200

22. Ùn àua cho àaáng ùn àua a Lêëy chöìng cho àaáng viïåc vua, viïåc laâng. TCBD I 300 TNPDI 26

BK a- Ùn mua cho àaáng ùn mua NASL II 14b

23. Ùn àûúåc nguã àûúåc laâ Tiïn Khöng ùn khöng nguã mêët tiïìn thïm lo. a HT 224 THPDI 27


192

BK a- Khöng ùn khöng nguã laâ tiïìn vûát ài

HHÀN 83 TCBD I 291, 598

- Khöng ùn khöng nguã mêët tiïìn phaãi lo

NASL III 10b, 39b

- Chùèng ùn chùèng nguã mêët tiïìn thïm lo ÀNQT 92b

- Chùèng ùn chùèng nguã laâ tiïìn vêët ài NQPN 44

24. Ùn lêu thò hïët miïëng ngon a Noái lêu thò hïët àiïìu khön hoáa röì. b ÀNQT 88b

BK a- Ùn lùæm thò hïët miïëng ngon TCBD II 249 TNPDI 26

- Ùn lùæm khöng biïët miïëng ngon NASL III 8a

- Ùn lùæm cuäng hïët miïëng ngon LHCD 20b

b- Noái lùæm thò hïët lúâi khön hoáa röì

NASL III TCBD II THPDI

25. Ùn maây laâ ai? ùn maây laâ ta Àoái cúm raách aáo hoáa ra ùn maây. a HT 251 THPDI 27 VNP1 II 16 VNP7 330

26. Ùn mùån uöëng nûúác àoã da Nùçm àêët nùçm caát cho ma noá húân. TNPDI 27

27. Ùn mñt boã xú Ùn caá boã lúâ, mònh chúá hay quïn Mònh quïn ta chaã cho quïn Mònh nhúá, ta nhúá múái nïn vúå chöìng. NGCK 149 a

28. Ùn nùn àaä lúä Thêëy anh em búä ngúä lùæm thay Nïëu anh coá àoaái chuát thên naây Luên trêìm àem ra khoãi chöî, muön ngaây em ghi ên.


193

DCNTBI 219

29. Ùn no röìi laåi nùçm kïình Àûáa naâo coá lêëy thúâi khïnh túá vïì. NASL II 10a

Xem thïm Ù 36

30. Ùn no röìi laåi nùçm khoeâo a Thêëy giuåc tröëng cheâo bïë buång ài xem. b TNPDI 26 VNP7 339

BK a- Ùn no röìi laåi nùçm queâo VNP1 II 25 TCBD II 189

b- Hïî thêëy tröëng cheâo thúâi bïë buång ài NASL III 40b

31. Ùn no thúâi laåi nùçm khoeâo Àûáa naâo lêëy túá thúâi theo túá vïì. NASL II 19b

32. Ùn quaã nhaän löìng Ûúác sao ngûúâi êëy töi böìng trïn tay Ûúác gò coá caánh nhû nhaån Töi bay töi liïång vaâo trong caái sêåp maân loan àöi ngûúâi ngöìi Ûúác gò coá caánh nhû diïìu Töi bay töi liïång theo àöi ngûúâi vïì. HT 347 QHBN 275

33. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy a Ùn gaåo nhúá keã àêm, xay, giêìn, saâng. HT 223 TCBD I 598 THPDI 26

BK a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy VNP1II 90 VNP7 92

34. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy Ùn khoai nhúá keã cho dêy maâ tröìng. HHÀN 96 THPDI 26

BK a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy CVPD 7

35. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy b


194

Naâo ai vun queán cho maây maây ùn a a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy CVPD 7

b- Naâo ai vun veán cho maây maây ùn VNPS 71 b

- Naâo ai vun queán cho maây àûúåc ùn HHÀN 256 TCBD I 598

- Naâo ai vun xúái chi maây, maây ùn VNP1 83 VNP7 85

36. Ùn röìi nùçm ngaã nùçm nghiïng Ai muöën lêëy túá thò khiïng túá vïì. a NGCK 180 a

BK a- Coá ai lêëy túá thò khiïng túá vïì HHÀN 84 TCBDII 478 THPDI 26

Xem thïm Ù 29

37. Ùn röìi nhong nhoáng úã nhaâ Muöën ài xuöëng biïín súå haâ ùn chên. CDTH 77

38. Ùn rûúi chõu baäo cho cam Khöng ùn chõu baäo thïë gian cuäng nhiïìu. NASL III 8b

39. Ùn sao cho àûúåc maâ múâi a Thûúng sao cho àûúåc vúå ngûúâi maâ thûúng. b HHÀN 213 HT 235 TCBD I 399, 496 TNPDI 26

BK a- Ùn sao cho àùång maâ múâi DCNTBI 95

b- Thûúng sao cho àùång vúå ngûúâi maâ thûúng DCNTBI

Xem thïm À 110

40. Ùn sung ngöìi göëc cêy sung Ùn röìi laåi neám tûá tung nguä hoaânh. ÀNQT 93a HHÀN 58 KSK 19a NASL IV 30a TCBD I 496 THPDI 26

41. Ùn sung ngöìi göëc cêy sung a Lêëy anh thò lêëy, nùçm chung khöng nùçm. b NASL I 15b TCBDI 550 TCBD II 189TNPDI 26

BK a- Ùn sung nùçm göëc cêy sung HT 192 NGCK 126 b


195

b- Lêëy anh thò lêëy nùçm chung em noã nùçm NGCK

42. Ùn thò coá vúå cuâng con Soáng vöî ba cöìn chó coá mònh anh. CDTH 157

43. Ùn thò nhûäng muöën cuâng ngon a Laâm thò choån viïåc coãn con maâ laâm. LHCD 14 b

BK a- Ùn thò ùn nhûäng miïëng ngon HT 117 TCBD II 189

TNPD I 26 VNP1 II 25 VNP7 338

- Ùn thò lûåa miïëng cho ngon HHÀN 84

- Ùn thò muöën ùn cuãa ngon ÀNQT 83b

- Ùn thò ùn miïëng roä ngon NASL III 9b

44. Ùn thúâi àûúåc ùn caã nhaâ Möåt mònh chõu töåi ai haâ àúä cho. NASL III 46a

45. Ùn thò voác hoåc thò hay Coá cöng maâi sùæt coá ngaây nïn kim. CVPD 31

Xem thïm Ú 21

46. Ùn trêìu choån lêëy cau khö Treâo lïn Ba Döåi coá cö baán haâng Cö baán haâng loâng cö buöìn baä Boáng xïë chiïìu boáng ngaã vïì têy Àúåi cö ba baãy hai mûúi möët nùm nay. NGCK 115 a QPHT 19a TCBD I 125 TNPD II 16

BK a- Nhúá ai ba baãy hai mûúi möët ngaây nay bk THPDII

- VNP1 I 89 vaâ VNP7 219 khöng coá doâng naây.

47. Ùn trêìu ngûúâi nhû chim mùæc nhúå Uöëng rûúåu ngûúâi nhû caá mùæc cêu


196

Thûúng em chùèng noái khi àêìu Àïí cho baác meå ùn trêìu khaác kúi Àau loâng em lùæm anh úi! Riïng em cûá quyïët àúåi ngûúâi àêëy thöi Söng kia khi lúã khi böìi Thûúng em luác àûáng luác ngöìi cuäng thûúng. DCNBTI 245

48. Ùn trêìu thò boã quïn vöi Ùn cau boã haåt, naâng úi laâ naâng! TCBD II 478

49. Ùn trêìu thò múã trêìu ra a Möåt laâ thuöëc àöåc hai laâ mùån vöi. b NGCK 145 b

BK a- Ùn trêìu thò giúã trêìu ra TCBDI 550 TNPDI 27

- Ùn trêìu thò ngoã trêìu ra ÀNQT 97a

- Ùn trêìu phaãi múã trêìu ra NASL III 9b

b- Möåt laâ thuöëc àöåc hia laâ mùæm höi LHCD 25 b

50. Ùn vúái chöìng möåt bûäa Nguã vúái chöìng nûãa àïm Möåt ngaây hai bûäa cúm àeân Coân gò maá phêën, rùng àen, húäi chaâng! CDTCM 234 HT 263

Xem thïm M 550

51. Ùn xin cho àaáng ùn xin Lêëy chöìng cho àaáng buâ nhòn giûä dûa. HHÀN 151 NGCK 174b TCBDI 200 TCBDII 189 TNPD I 26

BK a- Lêëy chöìng cho àaáng buâ nhòn coi dûa NASL II 14b NASL IV 33a


197

Ê

1. ÊÌm êìm nghe tiïëng ong san Chõ em cêët gaánh lïn ngaân tòm hoa. HPV 75

2. ÊËm thuãy tinh àûång nûúác cheâ xanh Roát cheán baåch àõnh múâi anh êëm traâ. HPV 106

3. Ên cha nghôa meå nùång tròu Ra cöng baáo àaáp ñt nhiïìu phêån con. HHÀN 88

4. Ên tònh chi anh maâ lao xao nhû boåt nûúác Nghôa nhún chi anh maâ tûâ tûåa nhû àaám mêy bay Ngaây xûa khùæn voá, ngaây raây laäng xao. CDBTT 175

5. Ên tònh múái àoá mau phai Nhû ngoåc rau ruát tûúi mai heáo chiïìu. DCNTB II 61

6. Ên tònh raây hïët àaä tröng Nghaäi nhún nhû nûúác traân àöìng khoá ngùn. HT 180 VNP7 184

7. ÊËu naâo êëu laåi troân, böì hoân naâo böì hoân laåi meáo Anh múã lúâi noái kheáo, em nghe trùæc treáo khoá tröng


198

Àúâi thuúã nhaâ ai hai gaái lêëy chöìng Tiïëc cöng chúâ àúåi, laåi bùng suöëi vûúåt àöìng àïën àêy. DCBTT 110 - 111

8. ÊËu vúái sen tröìng löån möåt böìn Hai àûáa mònh chöìng vúå ai àöìn mùåc ai. TCBD I 200

9. ÊËy ai cùæt möëi tú maânh Cho thuyïìn quïn bïën cho anh quïn naâng. HHÀN 213

10. ÊËy ai vö phuác trïn àúâi Ra àûúâng gùåp phaãi cêåu “Trúâi”1 bùæt ài. HT 216

1 Cêåu trúâi: Àùång Mêåu Lên, em trai Àùång Thõ Huïuå. Lên cêåy thïë chõ laâ tuyïn phi chuáa

Trõnh Sêm, laâm nhiïìu àiïìu caân rúä: àaánh bùæt ngûúâi, haäm hiïëp con gaái,... Moåi ngûúâi súå, goåi hùæn laâ cêåu Trúâi.*

Documents

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚ ÂI VIÏ ÅT 1 · KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚ ÂI VIÏ ÅT 3 Gia Khaánh, Kiïìu Thu Hoa åch, va â Nguyï în Vônh Long, phê ìn ba ãn tha ão naây àûú