KİMYA SEKTÖRÜ İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE … · Kimya Sektörü İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi 4 Giriş 1. Genel İş dünyasında kimyasal etmenlerin

KMYA SEKTR YERLERNDE

SALII VE GVENL

REHBER

( Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi)

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tefti Kurulu Bakanl

Haziran 2009

ANKARA

Kimya Sektr yerlerinde Sal ve Gvenlii Rehberi

2

ILIS/ Tefti Sisteminin Gelitirilmesi Projesi

3

Kimyasal Etmenlerin yerinde Kullanm inPratik Klavuzlar

nsz

Bu klavuz Tefti Sisteminin Gelitirilmesi AB Eletirme Projesi erevesinde hazrlanmtr. Tm tehlikeli maddelerin her trl i sre-cinde kullanm iin gerekli koruma tedbirlerinin tanmlanmas mmkn olmadndan, projede uygun ve uygulanabilir bir eleme yapma zorluu ile kar karya kalnmtr.

Sonrasnda geniletilebilir ve zel ulusal zmlerin eklenebilecei genel bir yaklam ile balamak mantkl bulunmutur. Tehlikeli maddeler ile alrken iveren birok kural ve dzenlemeyi dikkate almaldr. ve-renin en nemli sorumluluklarndan biri risk deerlendirmesidir. Doru ve uygun koruma tedbirleri yalnzca bir risk deerlendirmesi yoluyla belir-lenebilmektedir. veren risk deerlendirmesi olmadan alan iyerinde altramaz. Risk deerlendirmesi 98/24/AT sayl direktifin de ana e-sidir. Bu sebepten dolay proje kapsamnda ncelikli olarak risk deerlen-dirmesine younlalmtr. alma gruplar toplantlarnda bu klavuzun ierikleri hazrlanmtr. Klavuz 3 blmden olumaktadr. Blm A, teh-likeli maddeler ile almalar ile ilgili (TMTK) Almanyada gelitirilmi ve resmi olarak yaynlanm kurallar iermektedir. Blm A da yer alan TMTKlar alma grubuna katlm olan Trk meslektalarn tercihleri-ni yanstmaktadr. Alman mevzuat da genel anlamda Avrupa mevzuat-na dayanmakta olduundan, TMTK Almanya dnda da uygulanabilmekte uygulanmaktadr ve Trk mevzuatna aktarlabilmektedir. Blm Bde tehlikeli maddeler ile almalar iin tedbirlerin belirlenmesi konusunda her iyerinde uygulanabilecek basitletirilmi bir kavram sunulmaktadr. Blm Cde ek neriler verilmektedir. Almanyada yllar boyunca madde-lere zel, sektrlere gre ya da i srelerine gre zel zmler geli-tirilmitir.

Bu projenin kapsam, bu zel zmleri ve koruma tedbirlerini Trki-ye koullarna uyumlatrmak ya da gelitirmek iin yeterli deildir. Fakat rnekler yoluyla baz zmler sunulmutur.


4

Giri

1. Genel

dnyasnda kimyasal etmenlerin olmad bir iyerini bulmak nere-deyse mmkn deildir. Bu, eski yalarn bulunduu bir araba tamirhanesi, boyalarn kullanld bir marangoz atlyesi, bir kimyasal retim tesisi ya da toner tozunun bulunduu ofis dahi olabilir. Tm bu iyerlerinde alan-larn salnn korunmas mutlaka garantilenmelidir.

Bilinen ortalama 100.000 kimyasal maddeden gnlk kullanm iin milyonlarca farkl rn retilmektedir. Kimyasal rnlerin birou kulla-nm alanlarna gre, maddelerin en uygun etkiye ulalmas iin, birok farkl srelerde kullanlmaktadr.

Bu ekilde boya el ile yaplabilmekte, materyale srlerek ya da pskrtlerek uygulanabilmektedir. rnlerin fazlal ve kullanm bu balamda oluan temel bir soruyu akla getirmektedir. Sorumlu iveren ve denetleyen kurum iin uygun tedbiri belirlemek amacyla ne tr gerekli dzenleme ve koul sunulmaldr?

2. AB Dzenlemelerinin Temel lkeleri

Yeni, modern AB mevzuat yukarda belirtilen sorunlarn okluu se-bebiyle net bir izgi izmektedir. Mevzuat hedefleri ve temel gereklilik-leri tanmlamaktadr. Seilmi uygun tedbirlere ynelik risk odakl temel fikirleri tanmlamaktadr ve karar vericilii iyerinde operasyonel dzeye tamaktadr. nk yalnzca sorumlu iveren ilgili i yerlerindeki durumu gvenilir bir ekilde deerlendirebilmektedir ve iyeri koullar dikkate alarak doru kararlar verebilmektedir. Bu yaklam, alanlarn saln korumak iin en iyi ve hedef odakl karar vermek iin gerekli esneklii ve karar zgrln salamaktadr.

Hedef odakl olup bir tarafta da greceli olan soyut kurallar yannda hem ye lkeler hem de Avrupa dzenlemelerinde kk ve orta lekli iletmeler iin dorudan basky hafifletecek ve koruyucu dzenlemelerin etkin olmasn kolaylatracak yeni gelimeler mevcuttur.

98/24/AT sayl direktifin 4. maddesinin 6. fkrasna gre riskin belir-lenmesi ve deerlendirmesine ynelik olan pratik klavuzlarn hazrlanmas ve yaynlanmas bu dorultuda atlan nemli bir admdr. Birok ye lke


5

bu temele de dayanarak uygun yardmc aralar gelitirmitir. Bu pratik klavuz da detaylar (TMTK) ve iyeri iin basitletirilmi bir risk deerlen-dirmesi (Tehlikeli Maddeler iin Basitletirilmi Tedbir Konsepti) bir araya getirilmitir. Bunlar klavuzun A ve B Blmlerinde bulabilirsiniz.

3. AB Direktiflerinin hedefleri ve ierikleri

yerinde alanlarn kimyasal etmenlerden korunmasna ynelik olan Avrupa dzenlemeleri, risk tespitinin, deerlendirmenin ve gerekli koruma tedbirlerinin belirlenmesi iin dzeysel sreleri tanmlamaktadr. Dzenlemeler, etmenler ile yaplacak her almann ncesinde bir risk de-erlendirmesinin yaplmasn ngrmektedirler. Risk deerlendirmesi, bir srete kullanlan, isteyerek ya da istem d ortaya kmasndan bamsz olarak her alma (srekli olarak denetlenemeyen retim, bakm, depola-ma olabilir. rn. plerin ilenmesi) ve her etmen iin geerlidir. Dzenle-melerin ana konular; risk deerlendirmesi (dk dzeyli bir riskin tespiti dahil), ikamenin ncelii, snr deerlerine uyulmas, tedbirlerin ncelii ve tr (rn. kapslleme, havalandrma, kiisel koruma donanmlar) ka-rar verilmesi ve i hekimlii desteidir. Bunlara bal olarak dzenlemenin muhataplar iin (iveren) kapsaml grev ve ykmllkler olumaktadr.

4. verenin ykmllkleri

Dzenlemelerin uygulanmasndan iveren sorumludur. Aada AB Di-rektifinde belirtilen ana ykmllkler belirtilmektedir:

Gerekli bilgilerin toplanmas (kap ve konteynrlarn iaretlen-mesi, gvenlik veri formu ve irkette zorluklar),

Risk deerlendirmesi,

Tedbirlerin ve i organizasyonunun hazrlanmas,

Snr deerlerine uyulmas,

alanlarn bilgilendirilmesi (alma talimatlar, bilgilendir-me) ve

Kararlarn ve atlan admlarn belgelendirilmesi.

Bu iveren ykmllklerinin (rn. alma talimatlar ve alanlar iin bilgilendirme) birou iin Blm Ada olas bir uygulamaya ynelik uy-gun kurallar (TMTK) sunulmaktadr. TMTK Almanyada gelitirilmi ve ya-


6

ynlanmtr. Fakat Almanya dnda da uygulanabilmektedir, nk Alman mevzuat genel anlamda Avrupa mevzuatna dayanmaktadr. Ayrca bu kurallar pratik kullanmda da kendini ispat etmitir ve Trk mevzuatna aktarlabilecektir. Blm Bde ou iyerinin deerlendirilmesi ve tehlikeli maddeler ile almalarda temel koruma tedbirlerinin belirlenebilmesi iin basitletirilmi bir usul nerilmektedir. Bu usul zellikle kk ve orta l-ekli irketler iin uygundur. Ayrca denetleyici kuruma da gerekli koruma tedbirlerinin uygulandn hzl bir ekilde inceleme frsat sunmaktadr. Bu klavuz farkl kullanm alanlarndaki tm tehlikeli maddeleri kapsaya-maz ve gerekli koruma tedbirlerini tanmlayamaz. Fakat risk deerlendir-mesinin sunduu aralar temelde her durumda uygulanabilmektedir.

Blm C ek neriler iermektedir. Belirli riskler tekrar edecektir ya da belirli i sreleri srekli olarak sorunlar oluturacaktr. Bylelikle B-lm Cye dahil edilebilecek zel kurallarn oluturulmas olana verilmek-tedir. Almanyada bu sistem kendini ispat etmi ve farkl branlar ya da alma alanlarnda yzlerce zel zm gelitirilmitir. Blm Cde rnek olarak baz zmler sunulmutur.


7

Blm A Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK

1. nsz

Blm Ada Trk i mfettileri tarafndan seilen Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar verilmitir.

Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) Almanyada geliti-rilmitir. Bunlar tehlikeli maddeler ile alma srasnda teknolojinin son durumunu, i hekimliini ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bul-gular tanmlamaktadr. Kurallar Tehlikeli Madde Kurulu (TMK) tarafndan dzenlenip gelimelere gre uyarlanr. Bunun akabinde TMTKlar Federal Ekonomi ve alma Bakanl tarafndan yaynlanr ve bylece iveren iin ballk kazanmaktadr. Bu teknik kural derlemesi, Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin de atfta bulunduu ve bylece ulusal mevzuata aktarlan, somut AB dzenlemelerine atfta bulunmakta ve ayrca bunlarn hkmle-rini iermektedir. Almanyada Avrupa dzenlemeleri genel anlamda Kim-yasallar Yasas ve Tehlikeli Madde Ynetmelii yoluyla Alman mevzuatna aktarlmaktadr.

1.1 Tehlikeli Madde Kurulu (TMK)

Federal alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnda tehlikeli madde-ler konularndaki i gvenlii sorularnda danmanlk vermek amacyla Tehlikeli Madde Kurulu (TMK) kurulmutur. Bu kurulda, iveren birlikleri, sendikalar, eyalet kurumlar, yasal kaza sigorta kurulular, zellikle bilim adamlar ve dier ihtisas bilgisine sahip kiiler uygun sayda temsil edil-mektedir.

Bu kurulun grevleri arasnda aadaki konular saylabilmektedir:

1. Tehlikeli maddelerle alma srasnda gerekli olabilecek, teknolo-jinin son durumunu, i saln ve hijyenini, ayrca edinilen dier bilimsel bulgular, maddelerin snflandrmalarn ve iaretlemelerini tanmlayan kurallar (TMTK) hazrlamak,

2. Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin gerekliliklerini yerine geti-recek kuralllar belirlemek,

3. Federal ve Sosyal Gvenlik Bakanlna, tehlikeli maddeler ko-nusunda danmanlk hizmeti vermek,


8

4. Tehlikeli maddeler iin iyeri snr deerleri ve biyolojik snr de-erlerini nermek ve bu deerleri dzenli olarak gzden geirmek. Bu a-lmalarda aadaki hususlar dikkate alnmaktadr:

a) Snr deerlerinin belirlenmesinde alanlarn salklar korun-maldr,

b) AB dzeyinde bir iyeri snr deeri ya da bir biyolojik snr de-eri belirlenen her madde iin ulusal dzeyde, AB snr dzeyi de dikkate alnarak, bir deer nerilmektedir.

1.2 verenin Sorumluluklar

veren koruma tedbirlerini belirlerken kendisi iin geerli olan TMTKn dikkate almaldr. Edeer koruma tedbirleri uygulamakta ise, TMTKlar dikkate almak zorunda deildir. Bu tedbirlerin e deer dzeyde olmalar risk deerlendirmesinin belgelendirilmesinde gerekelendirilme-lidir. veren TMTKlar uygulayarak Alman Tehlikeli Madde Ynetmeliinin dzenlemelerine uyduuna emin olabilmektedir.

Tehlikeli maddeler ile yaplan almalarda iveren risk deerlendir-mesi kapsamnda aadaki konularn yerine getirildiini denetlemelidir:

- Tehlikeli maddeler ile yaplan bu almalarn TMTKda tanm-lanan koullara uygun olduunu,

- E deer bir koruma dzeyinin salandn,

- TMTKlarn n grd koullarn nasl salanacann belirlen-mi olmasn.

veren gerekli olan teknik koruma tedbirlerinin ve organizasyonel i gvenlii tedbirlerinin TMTKlar dorultusunda i hekimlii ya da hijyene uygun ekilde belirlemelidir.

Yeni, deitirilmi ya da yeniden yazlm TMTKlarnn yaynlanma-sndan nce, iveren tehlikeli maddeler ile almalar yaptrm ise, bu i-ler iin bavurduu teknik koruma tedbirlerini, gerekli olmas durumunda, yeni ya da deitirilmi kurallara ya da bilgilere gre uyumlatrmaldr.

Uygulama sreleri:

1. alanlarn gvenliinin ya da salnn risk altnda olmas engel-lenebilecekse hi vakit kaybetmeden,

2. i gvenlii byk lde artacak ise, uygun bir srecin sonunda gerekletirilmelidir.


9

TMTK 300 Gvenlik Teknii

Tehlikeli Maddeler Kurulu Ynetiminin Aklamas:

letme Gvenlii Kurulu letme Gvenlii iin Teknik Kurallar GTK 1111 Tehlike deerlendirmesi ve gvenlik teknii deerlendirmesi dok-mann, Tehlikeli Maddeler Kurulu Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar TMTK 400 Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde tehlike deerlendir-mesi dokman yaynlamtr; bu dokmanlar en son yasa hkmlerini esas almaktadr ve dolaysyla nceliklidir.

Aslnda, hala eski ynetmelikleri esas alan TMTK 300 dokmannn iptali ngrlmt, ancak TMK bunun kontrol edilip gzden geirilmesi-ni kararlatrmtr. TMTK 300, gncel teknik kurallarda karl olmayan konu alanlar iin ve kurallar letme Gvenlii Ynetmelii ve Tehlikeli Madde Ynetmelii ile elimedii srece, uygulanabilir.

(Ayrntl bilgi iin baknz: http://www.baua.de/de/Publikationen/Fachbeitraege/Gd50. html)

Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) gvenlik teknii, i sa-l, i hijyeni ve dolama sokulmalar ve kullanmlar bakmndan tehlikeli maddelere dair almayla ilgili bilimsel gereklilikler bakmndan en son bilgi dzeyindedirler. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tara-fndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedir.

TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan Alman Federal alma Gazetesinde ilan edilmektedir.

alanlar iin tehlikeli maddelerin gvenli kullanm, ancak alan-larn tehlikeye sokacak tm etki byklkleri saptandktan ve uygun g-venlik tedbirleri uygulandktan sonra mmkndr. Eldeki TMTK dokman bu anlamda tesislerde, srelerde ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde gvenliin sistematik olarak dnlmesi iin bir yntem tarif

Tehlikeli Maddeler iinTeknik Kurallar Gvenlik Teknii TMTK 300

Bask: Ocak 1994Deiiklikler ve eklemeler: Alm. Fed. alma Gazetesi: Mays 1995


10

etmektedir. Eklerinde ayrca tehlikeli maddelerle yaplan ilemlerde dav-ranla ilikili olan ve alanlarn uymas gereken gvenlik gereklilikleri iermektedir. Bu TMTK dokman ayn zamanda, teknik kurallarn geli-tirilmesi, belirli tesisler ve sreler iin somut tedbirlerin hazrlanmas ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinin tasarlanmasyla uraan ihtisas kurullar iin temel kural kabul edilir.

TMTK dokman be blme ayrlmtr. Blm 1 ila 3 altnda tm kul-lanclar iin nemli olan tespitler bulunmaktadr. Blm 4 yalnzca tesis ve sreler hakkndadr. Yalnz teknik i gereleri kullanlarak yrtlen i sreleriyle ilgilenen kullanclar bu blme gereksinim duymazlar ve Blm 5le snrl kalabilirler. Tesis ve srelerde Blm 4 ve 5 dikkate alnmak durumundadr, nk tesislerde genel olarak teknik i gereleriyle yrtlen i sreleri de bulunmaktadr. Ekler dorudan TMTK dokman-nn tekil blmleriyle ilikilendirilmitir.

Bu TMTK dokmannn hedefi Tehlikeli Madde Ynetmelii [1] anla-mndaki i gvenliidir. alanlarn gvenlii iin alnacak tedbirler baz konularda hem yakn evrenin hem de evrenin korunmasna yarayabilir.

indekiler

1 Uygulama alan

2 Kavramlar

3 Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler

4 Tesis ve srelerde gvenlik incelemeleri

5 Teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde gvenlik incelemeleri

Ek 1: Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler

Ek 2: Tesis ve srelerde gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar

Ek 3: Teknik i gerelerinin kullanmndaki gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar


11

1 Uygulama alan

(1) Bu teknik kurallar dokman, alanlarn tehlikeli maddelerle urat tesisler, sreler ve teknik i gereleriyle yrtlen i sreleri iin ve bu maddelerin tehlike sahas iindeki faaliyet-leri iin geerlidir.

(2) Bu teknik kurallar dokmannn hedefi, tesislerde, sreler-de ve teknik i gereleriyle yrtlen i srelerinde tehlikeli maddelerle uraan alanlarn teknik gvenlik tedbirleriyle tehlikelere kar korunmasdr.

2 Kavramlar

2.1 alanlar

alanlar, Tehlikeli Madde Ynetmelii anlamnda istihdam edilmi kiilerdir.

2.2 Muamele

(1) Muamele, Kimya Kanunun Madde 3 No. 10 [2] uyarnca, elde etme dahil olmak zere, retim ve kullanmdr.

(2) retici: Bir maddeyi, preparat veya mamul reten veya elde eden gerek veya tzel kii veya tzel kiilie sahip olmayan dernektir.

(3) Kullanma: Kullanma, tketme, depolama, saklama, ileme, doldurma, aktarma, kartrma, bertaraf, imha ve iletme ie-risinde tama.

(4) Depolama, daha sonra kullanmak veya bakalarna teslim et-mek zere muhafaza etmektir. Nakliye iin hazrlanmasn taki-ben 24 saat iinde veya takip eden i gn nakledilmiyorsa, bu ilemi de kapsar. Bu i gn bir pazara denk geliyorsa, bu sre bir sonraki i gnnn sonunda biter.

2.3 Teknik i gereleri(1)

Teknik i gereleri, rn. aletler, i cihazlar, ie fleme makineleri, plastik kalp makineleri, tepkimeli dkm makineleri gibi i makineleri ve

(1) Bu tanm esas olarak Alet Gvenlii Yasas Madde 2 Fkra 1 ve 2 No. 1 ile uyu-maktadr [3]


12

kuvvet uygulayan makineler gibi kullanma hazr tm i dzenekleridir. Bir teknik i aracnn bir paras olmayan koruyucu donanmlar da bunlara edeerdirler.

2.4 Tesis(2)

Bu TMTK dokman anlamndaki tesisler,

- Tehlikeli maddelerin kullanlmas kaydyla, bir srecin yrtl-mesi iin gerekli olan ve de yedekte duran teknik donanmlarn ve yaplarn btn ve

- kamuya ak ulam yollar hari olmak zere, zerinde tehlikeli maddelerin kullanld ve zellikle de depoland arsalardr.

2.5 Sre / i sreci

(1) Sre(3), madde, preparat veya mamullerin retilmesi, ilenme-si ve de bertaraf edilmesi ile balantl olan, i srelerinin de dahil olduu, tm teknik ve rgtlenme aklarnn btndr.

(2) sreci(4), alanlarn belli bir i hedefine ulamak zere y-rttkleri faaliyetlerin btndr.

2.6 Tehlikeli madde

(1) Bu ynetmelik anlamndaki tehlikeli maddeler,

1. Kimyasal Maddeler Yasas Madde 3a uyarnca tehlikeli mad-deler ve preparatlar ile dier kronik zarar verici zelliklere sahip madde ve preparatlar,

2. patlayc zellii olan maddeler, preparatlar ve mamuller,

3. retimleri veya kullanmlar srasnda tehlikeli veya patlay-c maddelerin veya preparatlarn ortaya kt veya serbest kald maddeleri preparatlar ve mamuller,

4. Deneyimlere dayanlarak hastala neden olacak unsurlar aktarabilen maddeler, preparatlar ve mamuller.

(2) Bu tanm DIN 28 004 Blm 1e [4] dayanmaktadr ve depolama konusuyla ta-mamlanmtr. Federal Emisyon Koruma Yasasnn tanm burada uygun deildir, nk yasa, burada teknik i gereleri altnda olan makine ve cihazlar da kap-samaktadr.

(3) Bu tanm DIN 28 004 Blm 1e dayanlarak oluturulmu, rgtlenme aklaryla tamamlanm ve Tehlikeli Madde Ynetmelii kavramlarna uyarlanmtr.

(4) Bu tanmda i sreci, srecin bir alt kavram olarak kullanlmtr. srecinin zellii, alann dorudan hazr bulunmasdr.


13

(2) Tehlikeli maddeler veya tehlikeli preparatlar,

1. patlayc,

2. yanc,

3. ok kolay alevlenebilir,

4. kolay alevlenebilir,

5. alevlenebilir,

6. ok toksik,

7. toksik,

8. sala zararl,

9. yakc,

10. tahri edici,

11. duyarllk oluturucu,

12. kanserojen,

13. reme iin toksik,

14. mutajen

15. evreye zararl olan

maddeler ve preparatlar olup, iyonize edici nlarn riskli zellikleri bunlarn dndadr.

2.7 Gvenlik teknii

Gvenlik teknii, alanlarn olas tehlikelerden korunmas iin olan teknik tedbirlerin btn ile srecin, i gerelerinin veya tesislerin gerek-liliklerinden doan organizasyonel tedbirlerdir.

2.8 Gvenlik teknii dzeyi(5)

Gvenlik tekniinin dzeyi,

- alanlarn tehlikelere maruz kalmasn engelleyen,

- engellemenin olanakl olmad durumlarda, alanlarn tehli-keli maddeye maruz kalmasn azaltan,

- alanlar tehlikeli maddelerden kaynaklanan tehlikelerle kar karya brakabilecek iletme arzalarn nleyen, dolaysyla

- bunlarn etkilerini snrlayan

(5) Bu tanm ierii itibaryla Arza Olaylar Ynetmelii Madde 2 Fkra 3 [6] anla-mndaki tanm ile ayndr. Yalnz Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hedefine uyar-lamak zere deiiklik yaplmtr. Tanmn temel ifadesi deitirilmemitir.


14

bir nlemin pratikte uygun olduunu gsteren ileri srelerin, dona-nmlarn ve iletme usullerinin gelimilik dzeyidir. Gvenlik tekniinin dzeyi belirlenirken, zellikle iletme aamasnda baars denenmi olan kyaslanabilir sreler, donanmlar veya iletme usulleri esas alnmaldr.

2.9 Amaca uygun iletim / iletme arzas

Amaca uygun iletim(6), bir tesisin teknik amac bakmndan hedefle-dii, tasarland ve uygun olduu ve ruhsat ald ekilde iletilmesidir. Amaca uygun iletim,

- dolum, aktarma ve doldurma ile birlikte depolama dhil olmak zere, rn. numune alma gibi iletme gerei olan mdahaleler-le birlikte, normal iletimi,

- iletime almay, altrma ve stop etme ilemlerini,

- deneme iletimini,

- iler halde tutma ilemlerini ve temizlik ilerini,

- geici olarak iletimden karma durumunu kapsar.

(2) letme arzas(7), gvenlik teknii bakmndan amaca uygun i-letimden nemli bir sapmay ifade eder. Bu bakmdan, elektro-nik, lm, kumanda ve dzenleyici teknik donanmlara sahip tesislerde, rn. gvenlik asndan nemli bir proses deeri, izin verilmeyen saha ynnde snr deerden ayrlrsa, lm sis-teminin toleranslar erevesinde(8), bir iletme arzas vardr.

2.10 Tehlike / tehdit

(1) Tehlikeler(9), sonucunda tehlikeli maddelerden dolay sala ynelik bir zarar veya yaamsal bir tehdit ortaya kmas bek-lenen durum veya olaylardr.

(2) Tehdit(10) ise, insann mekn ve zaman olarak tehlikeyle kar karya kalmasdr.

(6) Bu tanm esas olarak Arza Durumu Ynetmeliine [7] ilikin 1. idari ynetmeli-in metnine uygundur.

(7) Arza Durumu Ynetmeliinden farkl olarak, henz arza durumu kavram kapsa-mna girmeyen amaca uygun iletimden sapmalar da buna dhildir.

(8) kr. VDI/VDE ynetmelii 2180 Fy 3 [8] No. 2.2 vd. ve ekil 1.(9) Bu tanm Emisyon Koruma Yasasna ve Polis Yasasna dayanmaktadr.(10) Bu tanm tehlike ile korunacak nesne arasndaki ilikiyi kurar. Bu bakmdan ge-

nel olarak, ncelikle tm insanlarn korunacak nesne olarak grlecekleri ifade edilmektedir. Bu TRGS dokmannn hedefi alanlar olduundan dolay, metin iinde daima alanlara ynelik tehditlerden bahsedilmektedir.


15

2.11 Tehlike kayna

Tehlike kaynaklar soyut-teorik tanmla, bir iletme arzasna ve bu-nunla beraber bir tehlikeye neden olabilecek, rn. tesis paralarnn veya ilevsel paralarn devre d kalmas gibi olas durum ve olaylardr.(11) Bir tehlike kayna, olas tehlike nedeni kavramyla edeer tutulur.(12)

2.12 Tehlike potansiyeli(13)

Tehlike potansiyeli, tehlikenin tr ve boyutu iin bir deerlendirme bykldr.

2.13 Tanmlanan baz kavramlarn ilikilendirilmesi

ekil 1de Tehlike kaynaklarnn mevcut olmas ve Bir tehlike kay-nann etkili olmas koulunun mevcut olmas olay zinciri alanlara ynelik tehdite kadar zet eklinde gsterilmitir.

ekil 1: Tanmlanm kavramlarn mantksal balant grafii

(11) kr. Feldhaus, Federal emisyon Koruma Yasas [9] No. 2.12, Arza Durumu Y-netmelii Cilt 1B, Madde 7ye ait dipnot 48.

(12) kr. Landmann/Rohmer, evre Hukuku I [10] No. 2.12, Madde 7, derkenar No. 19.(13) Bu tanm Arza Durumu Ynetmelii Madde 3 Fkra 1e dayanmaktadr.


16

3 Tehlike potansiyelinin saptanmasna ynelik temel veriler

(1) Tesislerde, srelerde ve i srelerinde, teknik aralar kul-lanlarak, tehlikeli maddelerle muamelede maddenin serbest kalmasyla, yangn ve patlamayla alanlara ynelik tehditler ortaya kabilir. Tehlike potansiyeli aadaki etmenlere bal-dr (bkz. Ek 1):

- Tehlikeli maddenin tr(14) (bkz. Madde 2),

- Tehlikeli maddenin miktar (bkz. Madde 2),

- Sre, i sreci, teknik i arac (bkz. Madde 3),

- Tesisin tr ve donanm (bkz. Madde 3),

- Tesisin iletim durumu (bkz. Madde 4) ve

- Teknik i gerelerinin kullanm amac.

Tehlike potansiyelinin saptanmasnda alma ortamndan kaynakla-nan tehdit de gz nnde bulundurulmaldr.

(2) Anlan etmenler birbirleriyle balantldr ve dolaysyla bir b-tnlk iinde incelenmelidir. Bu gereklilik, tehlikeli maddenin tr ve onun miktar arasnda apaktr, yani tehlike potansi-yelini esas olarak tehlikelilik zellikleri ve miktar belirlemek-tedir. Bir tehlikeli maddeden kaynaklanan tehlike yalnzca Tehlikeli Madde Ynetmeliine gre olan snflandrmayla g-rlmemelidir. Tehlike ayrca, snflandrmada gz nnde bu-lundurulmam olan fiziksel veya kimyasal zellikleden, rn. buhar basnc veya yzey ile hacim oran, ve onun biyolojik i maddesi tolerans deeri veya havadaki snr deerlerinden (TMTK 900 Snr deerler) ortaya kar. Madde incelemele-rinde tm ham, yardmc ve artk maddeler ile ara, tali ve son rnler kayda alnmaldr.

(3) Tehlike potansiyeli ayrca srece, i srecine ve tesisin trne baldr. Sreteyse, bata srecin tr, rn. ekzotermik veya endotermik olmas, srecin yrtlmesi, rn. kritik tepkime parametrelerine yakn olmas, nemli etmenlerdendir. Burada ncelikle tesislerin sistem davran, yani bir tesis iindeki e-

(14) Duruma gre gvenlik teknii asndan nemli kirlenmeler de gz nnde bu-lundurulur.


17

itli tesis ksmlarnn, ilevsel birimlerin ve ilevsel paralarn birbirleriyle ve karlkl olarak etkileimleri nemli bir rol oy-namaktadr. Tehlike potansiyeline ayrca srecin yrtlmesi de (srekli veya kesintili) etki edebilir. Kesintili alma ekli daha byk bir tehlike potansiyeliyle balantl olabilir, n-k bunda rn. daha byk tepkime hacimleri ile buna bal olarak daha byk madde ierii gerekmektedir. sreleri iin, faaliyetin trnn, rn. belirlenmi veya karar alnmasn gerektiren i aklarnn ve kapal veya ak kullanmn sz ko-nusu olmasnn yan sra, uygun teknik i gerelerinin seimi de nemlidir. Tehlike potansiyelini ayrca tesisin tr ve donanm (ak tesis, bina iindeki veya kabin iindeki tesis) belirler.

(4) Tesislerde iletim durumu tehlike potansiyelinin saptanmasn-da nemli bir etmendir. Bu balamda hem amaca uygun ile-tim hem de iletme arzas dikkate alnmaldr. Amaca uygun iletimdeki tehlike potansiyelini tesisin teknik ve rgtlenme asndan gerekletirili ekli de etkiler. Bu yoldan alanlarn tehlikeli maddeye iletme gerei maruz kalma durumlar belir-lenir. Gvenlik teknii incelemesinde tesisin ilevsel paralar ve i sahasnda kullanlan teknik i gereleri n planda dururlar. Burada ilevsel paralardan rn. boru tesisat, contalar (statik ve dinamik), numune alma noktalar veya pompalar anlalma-ldr. letme arzalar tehlike potansiyelinin etkinlemesine yol aabilirler. rnein ilevsel paralarn devre d kalmas, sre yrtlrken oluan arzalar veya insan hatalar bunlara neden olabilir. Bu nedenle iletme arzalarnda hem tekil i-levsel paralarn davran hem de tesisin veya tesis parasnn arzaya verecei tepki nem tamaktadr. Ayn ekilde, iletme arzalarnda baka tehlikeli maddelerin oluup oluamayaca incelenmelidir.

(5) Yukarda anlan etmenler temelinde tehlike potansiyelinin be-lirlenmesi iin ok sayda ayrntl verinin bilinmesi gerekmek-tedir. Gvenlik teknii bakmndan nem tayan byklklerin listesi Ek 1de verilmitir. Ekteki tekil byklklerin ncelikle tesisin veya i srecinin trne ve karmaklna bal olarak nemli olup olmadklar snanmaldr.

(6) Yukarda anlan etmenlere dayanlarak yaplan deerlendir-mede, tesisin veya i srecinin genel tehlike potansiyelinin


18

saptanmasna dikkat edilmelidir, yani tm etki faktrleri gz nnde bulundurularak bir btn olarak incelenmelidir.

(7) Tehlike potansiyelin saptanmasnda, zellikle de tesislerde, i gvenlii ve evre koruma arasnda ok sayda kesime nokta-s ortaya kmaktadr. Kesin bir snflandrma yaplmas ou durumda olanakl deildir. Mesela madde serbest kalmasndan dolay yalnzca alanlara ynelik deil, miktar yeterince b-ykse, kamuya veya yakn evreye ynelik bir tehdit de sz ko-nusu olur. Byle serbest kalmalarn nlenmesine ynelik olarak alnacak tedbirler sklkla ayn olacaktr. alanlarn dorudan tesisin yaknda almasndan dolay, duruma gre i gvenlii nedeniyle ek gereklilikler doacaktr. Mnferit hallerde koruma hedefleri arasnda atma da olabilmektedir. rnein yksek derecede zehirli maddeler ieren bir tesis veya tesis parasnn evrenin korunmas bakmndan bir kapal kabin iine kurulmas gerei anlaml olabilirken, dier yandan i gvenlii bakmn-dan bu maddelerden muhtemelen aa kan kk miktarlarn birikmesini nlemek iin iyi havalandrlm bir ak tesis gere-kecektir. Her iki koruma hedefi gz nnde bulundurulmaldr.

4 Tesis ve srelerde gvenlik incelemeleri

4.1 Genel hususlar

(1) Tesis iinde tehlikeli maddelerin kullanld sreler uygulan-yorsa, alanlara ynelik bir tehdit olmamas iin ve iyerin-deki tehlikeli maddelerin veya preparatlarn younluuna dair snr deerlerinin veya referans deerlerinin gvenlik teknii dzeyi elverdiince altnda kalnmas iin gvenlik teknii d-zeyine uygun tedbirler alnmaldr.(15)

(2) letme arzalarn nleyen nlemler alnmaldr. Yine de ilet-me arzalar ortaya karsa, alanlara ynelik tehditler g-venlik tekniinin dzeyine gre snrlandrlmaldr.(16)

(3) Gerekli tedbirler sistematik gvenlik incelemeleri yardmyla saptanmaldrlar. Bu incelemenin hedefi, tehlike potansiyelinin saptanmas ve alanlar bu potansiyelden kaynaklanabilecek

(15) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 1.(16) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 2.


19

olas tehlikelere kar koruyacak tedbirlerin alnmasdr. Bu balamda genel anlamda (madde, tesis ve sre bakmndan) tehlikelerin azaltlmasna dikkat edilmelidir. Bunun bir anlam da, amaca uygun iletim iin sre ve tesisin alanlara yne-lik bir tehlike ortaya kmayacak ekilde seilmesi ve tasarlan-masdr.

(4) Gvenlik incelemesinin amaca uygun olarak yrtlmesi iin, tesis mantksal olarak ilevsel nitelere ve ilevsel paralara blnr. Bu ayrm sayesinde tesisin btn gvenlik incelemesi iin daha grsel bir ekil alm olur. Dier incelemeler hem i-levsel birimleri ve paralar hem de bunlarn tesisin btnyle btnlemesini kapsamaldr. ncelemelere, yardmc sistemle-rin, rn. enerji ikmalinin, devre d kalmas ve organizasyonel tedbirlerin baarl olamamas da dahil edilmelidir. Tablo 1de rnek olarak bir ilevsel birimlere ve ilevsel paralara gre ayrm yaplmtr.

Tablo 1: levsel paralarn ilevsel birimlerle ilikilendirilmesine r-nekler

levselbirim

levselbirim

levselpara

levselpara

Tepkimenitesi

Hazrlamanitesi

Kule reaktrGirdapl tabakal reaktrBoru reaktrKartrc kazanl reaktrAsetilen gelitirici

YkaycDeirmenKrcGranlatrKartrma bandn kartrcBriketlemeEmlgatr

Depolamanitesi

Sevk nitesi

Basnl kapBasnsz kapDz tabanl tankSilo

PompaYounlatrcVakum pompasFanHelezonBant konveyrZincirli konveyr

Mekanik ay-rc nitesi

Balantbirimi

SantrifjFiltreElekAyrckelticiSiklon

Boru tesisatzlebilir balantzlemez balantArmatrConta

Termik ayrc nitesi

KolonKurutma birimiKristalletiriciSblimletiriciKondansatrBuhar la t rma tamburuAbsorber


20

(5) Gvenlik incelemesinde, Madde 3 altnda tehlike potansiyelinin saptanmas iin toplanan temel veriler gzetilerek, ncelikle tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olmas iin gereken koul-lar sistematik olarak saptanr. Sistematik bir yntem uygulana-rak aratrma sonularnn byk lde eksiksiz olmas temin edilebilir. Ardndan, elde edilen bulgulardan mnferit olaylar iin gerekli tedbirler belirlenir. Madde 4.2de sistematik g-venlik incelemesine ilikin olanakl bir hareket tarz gsteril-mitir. [11](17)

(6) Gvenlik incelemesinin yaplmas, sre veya tesiste gvenlik teknii asndan nemli deiiklikler yapldnda da gerekli olmaktadr.

4.2 Gvenlik ilkeleri, gereklilikleri ve tedbirleri

4.2.1 Genel hususlar

Bu TMTK dokman uyarnca yaplacak sistematik gvenlik inceleme-sinde ncelikle aada gsterilen, birbirinin zerine kurulan aamalarda tehlike potansiyeli saptanr:

Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel verilerin toplanmas,

Madde 4.2.2 uyarnca somut tesis iin nem tayabilecek tehlike kay-naklarnn ve gvenlik ilkelerinin uygun olanlarnn seilmesi ve

Madde 4.2.3 uyarnca tehlike kaynaklarnn etkili olmas iin gerekli koullarn ve gvenlik gerekliliklerinin uygun olanlarnn seilmesi.

Mnferit olaydaki tehlike potansiyelinin deerlendirilmesinin ardn-dan gerekli gvenlik tedbirleri belirlenir (bkz. Madde 4.2.4).

4.2.2 Gvenlik ilkeleri

(1) Olas tehlike kaynaklar tesise zg deillerdir ve dolaysyla byk lde eksiksiz ve genel geerli olacak ekilde tespit edilebilirler. Pozitif ifade edilecek olursa, bundan gvenlik in-

(17) Pratikte eitli sistematik yntemler uygulanmaktadr. Arza Durumu Ynetme-liin 2. idari ynetmelii seme yntemler anmaktadr. [12]


21

celemesinin devamna ynelik temeli oluturan gvenlik ilke-leri elde edilir (rn. tehlike kayna: evre gvenliinin devre d kalmas; gvenlik ilkesi: evre gvenlii). Tehlike kaynak-lar ve gvenlik ilkeleri dorudan rtmektedirler. Tablo 2de gvenlik ilkelerinin bir listesi gsterilmitir.

(2) Genel gvenlik ilkeleri, amacna uygun iletmeden doacak tehlikelere kar korumaya ve iletme arzalarnn nlenmesi-ne yaramaktadrlar. Arzalarla ilikili gvenlik ilkeleri iletme arzalarnn alanlar zerindeki etkilerinin snrlandrlmasna yararlar. Bunlar ksmen kapsaycdrlar (rn. ilk yardm ve kur-tarma servisi), ksmen de iletme arzasnn trne gre ayrlr-lar (rn. Ex koruma).

(3) Gvenlik ilkeleri hem tekil ilevsel paralara hem de ilevsel birimlere ve tesis geneline uygulanmaldrlar.

4.2.3 Gvenlik gereklilikleri

(1) Bir tehlike kayna, ancak etkili olmas iin gereken koul da ayn zamanda salanrsa, etkili olabilir ve bir tehlikeye yol aa-bilir (bkz. ekil 1). Pozitif ifadeyle, tehlike kaynaklarnn etki-li olmas koullarndan gvenlik gereklilikleri elde edilir (rn. tehlike kaynann etkili olmas koulu: i korozyon; gvenlik gereklilii: i korozyondan kanma). Bunlar maddelerin ve preparatlarn fiziksel/kimyasal zelliklerinden, ilevsel para-larn ve birimlerin ileyi ekillerinden ve yaplarndan ve de alanlarn davranlarndan karm yoluyla elde edilirler. Ge-nel olarak ifade edilen gvenlik ilkelerinin yerine getirilmesine yaradklarndan dolay, dorudan bunlarla ilikilidirler. Gven-lik gereklilikleri hem teknik hem de organizasyonel tedbirler ile, gvenlik teknii dzeyine uygun olarak gerekletirilirler. Ek 2de ilgili gvenlik ilkelerine ait gvenlik gereklilikleri tablo halinde derlenmilerdir.


22

Tablo 2: Tesis ve sreler iin gvenlik ilkeleri tablosu

(2) Ek 2deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gerekli-likleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut tesis ve sreler zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir.

1. Genel gvenlikilkeleri

2. Arzalarla ilikiligvenlik ilkeleri

1. Tehlikeli madde ve preparatlarn ikame edilmesi

2. Kullanlan tehlikeli maddelerin miktarnn azaltlmas

3. letme gerei mmkn olduunca dk oranda teh-likeli madde serbest brakan srelerin seimi

4. evre gvenlii (kapsl)

5. Madde akna gvenli ekilde hkim olunmas

6. Tehlikeli maddelerin teknie uygun kullanmnn te-min edilmesi ve hatal kullanma kar emniyet

7. Kapsl iinde ve dnda patlayc atmosfer olumasn-dan kanlmas

8. Ateleyici kaynaklardan kanlmas

9. Maruz kalmann azaltlmas

10. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas 1. nleyici yangn gvenlii

2. Mcadeleci yangn gvenlii

3. Patlamalarn etkilerinden korunma

4. Kesintisiz tepkimelerin etkilerinden korunma

5. Alarm ve denetleme sistemlerinin iler halde olmas-nn salanmas

6. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkiler-den korunma

7. Gvenlik teknii asndan nemli iletme aralarnn tedarikinin srdrlmesi

8. Gvenlik teknii asndan nemli ilevsel paralarn etkililiinin srdrlmesi

9. Tesisin gvenli durumu getirilmesi, hatal davranla-ra kar emniyeti salama

10. Mekanik yklere kar koruma

11. alanlar ile yardm ve kurtarma hizmetlerinin hare-ket kabiliyetinin salanmas

12. Genel gvenlik rgtlenmesinin salanmas


23

4.2.4 Gvenlik tedbirleri

(1) Somut tesisle ilikili gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri, gvenlik tedbirleriyle hayata geirilirler. Gvenlik ilkelerinin ve gerek-liliklerinin aksine, rnein gvenlik teknii dzeyinin ilerleme-sinden dolay, daha sk deiiklie maruz kalrlar.

(2) Sz konusu gvenlik tedbirleri mnferit olayn koullarna ba-ldrlar. Bunlar aada belirtilenler hususlar dorultusunda gerekletirilebilir.

1. Tekniin genel kabul grm kurallarndan veya tekniin / gvenlik tekniinin son dzeyine uygun kurallardan;

a) ncelenen tesisin tabi olduu yasal temele dayanan tek-nik kurallar (rn. Cihaz Gvenlii Kanunu Madde 11 uya-rnca denetlenmesi gereken tesisler hukukundan, patlayc maddeler hukukundan, sular hukukundan, cihaz gvenli-i hukukundan ve dier i gvenlii hukukundan (rn. Mahalleri Ynetmelii) doan tzkleri temel alan teknik kurallar);

b) Federal Sigorta Tz temelinde kaza nleme ynetme-liklerinin karlmasna ilikin meslek birlikleri hukukundan doan teknik kurallar;

c) Meslek birliklerinin veya zel kurulularn genel kabul gr-m teknik kurallarndan (rn. bilgi bltenleri, DIN standart-lar, VDE hkmleri, VDI ynetmelikleri, VdTV bltenleri, DVGW alma bltenleri);

2. Fabrika standartlarndan;

3. htisas literatrnden;

4. Srecin gerektirdii zgl gvenlik tekniiyle ilikili bulgu-lardan.

(3) Olanakl tedbirlerin okluu ve byk lde mnferit olaya bal olmalar bakmndan, gvenlik tedbirleri listelenemez. Bunlar mnferit halde bir somut tesisin gvenlik incelemesi s-rasnda tespit edilirler. Buna ilikin aklamalar literatrde [11 v.d.] bulunabilir.

(4) Mmkn olduunca tehlike potansiyeli dk srelerin sei-mi dahil olmak zere, teknik tedbirler, olanaklar elverdiince,


24

organizasyonel tedbirlerden nce tespit edilmelidirler. al-anlarn davranlarndan bamsz olarak onlarn korunmasn salayan veya tehlikeyi azaltan tedbirler tercihli olarak uygu-lanmaldrlar.

4.3 Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmasna rnekler

(1) Kimyasal dnm yoluyla madde reten bir tesis rneinde gvenlik ilkelerine ve gerekliliklerine ilikin gvenlik tedbir-lerinin saptanmas rnek olarak aklanacaktr (bkz. Tablo 3). Gvenlik incelemesi amaca uygunluk bakmndan tablo eklin-de belgelendirilmitir.

(2) ncelikle tesisin ilevsel birimlere (burada: balant nitesi) ve ilevsel paralara (burada: boru tesisat) ayrm yaplmtr. Tehlike potansiyelinin saptanmas iin Madde 3e gre belirlen-mi temel veriler gz nnde bulundurularak, boru tesisat ilevsel paras iin 4. Gvenli evre gvenlii gvenlik ilkesi ile Ek 2 Tablo 1e gre korozyonun nlenmesi gvenlik ge-reklilii listelenmitir. rnekte, gvenlik ilkesi ve gerekliliinin yan sra, bunlara karlk gelen tehlike kayna ve tehlike kaynann etkili olmasnn koulu kavramlar verilmitir. Bu tablodan yola karak, sonunda gvenlik tedbirleri tespit edil-mitir.

(3) Tablo 4 bir dier uygulama rneinde, bir dispersiyonlu re-tim tesisindeki gvenlik incelemesinin hareket tarzn gster-mektedir. Burada da yine gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri zerinden gvenlik tedbirlerinin tretilmesi sistematiine uyulmutur. Ancak metin olarak Ek 2deki tablolara bal ka-lnmamtr. Bunun tesinde, tabloda tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olmalarnn koullarnn gsterilmesinden ka-nlmtr. erikler mnferit olayla ilikili olarak ifade edil-milerdir.

(4) Karar verme srelerini objektif olarak snanabilir klmak ve sre veya tesis zerinde sonradan yaplacak deiiklikleri kolaylatrmak amacyla, uygun tedbirlere ait karar verme esaslarnn ayrca belgelendirilmesi amaca uygun decek-tir.


25

Tabl

o 3:

Gv

enlik

ted

birl

erin

in s

iste

mat

ik o

lara

k sa

ptan

mas

(

rnek

1)

Tesi

sin

tr

:

Kim

yasa

l dn

m

yol

uyla

mad

de

rete

n te

sis

le

vsel

bir

im

: Ba

lan

t b

irim

i

levs

el p

ara

:

Boru

tes

isat

Sra

No. n

Gv

enlik

ilke

siTe

hlik

e ka

yna

4.

evre

gv

enli

i (ka

psl

)4.

ev

re g

ven

liin

in b

ozul

mas

Gv

enlik

ger

eklil

ikle

riTe

hlik

e ka

ynak

lar

nn

etki

li ol

mas

ko

ulla

r

-

ve

d

koro

zyon

dan

ka

nma

- G

erili

m v

e ti

tre

im

atla

k

o-ro

zyon

unda

n ka

nm

a

-

ve

d

koro

zyon

- G

erili

m v

e ti

tre

im k

oroz

yonu

Gv

enlik

ted

birl

eri

- Bo

ru i

ine

sera

mik

giy

diri

lmes

i-

Koro

zyon

a da

yan

kl m

alze

me

(1.4

571)

- o

k ka

tl u

ygun

kor

uyuc

u bo

ya k

at

- Et

kal

nl

ii

n b

yk

koro

zyon

kat

say

s-

Mal

zem

enin

uyg

unlu

k be

lges

i-

Tekn

ie

uygu

n ka

todi

k ko

rozy

on k

orum

as (

KKK)

- KK

K et

kilil

iin

in d

zen

li ol

arak

den

etle

nmes

i-

Ger

ilim

siz

kzd

rm

a-

Titr

eim

so

uruc

u te

dbir

ler

- D

zen

li et

kal

nl

l

mle

ri-

Tahr

ibat

sz

mal

zem

e m

uaye

nele

ri-

Dz

enli

koru

yucu

bak

m


26

Tabl

o 4:

Gv

enlik

ted

birl

erin

in s

iste

mat

ik o

lara

k sa

ptan

mas

(

rnek

2)

Tesi

sin

tr

:

Dis

pers

iyon

lu

reti

m

le

vsel

bir

im

:

reti

m b

inas

le

vsel

par

a

: D

ispe

rsiy

onlu

re

tim

iin

kar

t

rma

kaza

nlar

Sra

No. 1 2

Gv

enlik

ilke

si

- Ya

nc

z

c

mad

dele

r ku

lla-

nm

nda

pa

tlam

a te

hlik

esin

-de

n ka

nm

a

- Ya

nc

z

c

mad

dele

rin

ka-

tlm

asn

da p

atla

ma

tehl

ikes

i-ni

bas

trm

a

- Ya

nc

toz

larl

a ya

pla

n a

l-

mal

arda

pa

tlam

a te

hlik

esin

-de

n ka

nm

a

- Ya

nc

to

zlar

ka

plar

a do

ldu-

rulu

rken

pa

tlam

a te

hlik

esin

i n

lem

e

Gv

enlik

ger

eklil

ikle

ri

- Pa

tlay

c

atm

osfe

rden

ka

n-

ma

- At

ele

yici

ka

ynak

lard

an

ka-

nm

a

- Pa

tlay

c

toz-

hava

kar

m

la-

rnd

an k

an

ma

- Y

klen

mel

eri

nlem

e

- To

z

kelm

eler

ini

nlem

e

- To

z ol

um

asn

nl

eme

- At

ele

yici

ka

ynak

lard

an

ka-

nm

a

Gv

enlik

ted

birl

eri

- At

lla

trm

a-

Topr

akla

ma

yolu

yla

elek

tros

tati

k y

klen

mel

erin

n

lenm

esi

- Ak

hz

nn

sn

rlan

dr

lmas

yla

el

ektr

osta

tik

ykl

enm

enin

nl

enm

esi

- Se

viye

alt

nda

dol

um-

Ak

n t

opra

kl k

azan

cid

arn

a do

ru

veri

lmes

i-

Elek

trik

Tes

isat

Yn

etm

eli

uyar

nca

ele

ktri

k te

-si

sat

- Pa

tlam

a ko

rum

a s

nfla

ndr

mas

ve

Ex y

net

mel

i-i

[13

] uy

arn

ca t

edbi

rler

- To

z ha

linin

de

iti

rilm

esi

(dah

a b

yk

mer

idye

n a

p,

ham

urla

tr

ma,

pel

et)

- O

rtam

n d

zen

li ol

arak

tem

izle

nmes

i-

Tozu

n va

kum

la t

opla

nmas

-

uva

llar

n em

ili

uva

l am

a te

sisi

ze

rind

en s

is-

tem

e so

kulm

as

- To

zun

dair

esel

van

alar

, i

ftli

srg

si

stem

leri

, he

lezo

n ko

nvey

r v

s.

zeri

nden

akt

arlm

as

- S

cak

yze

yler

den

ka

nlm

as

- Y

ksek

dk

me

hzl

arn

dan

ka

nma

(ele

ktro

sta-

tik)


27

Tabl

o 4:

Gv

enlik

ted

birl

erin

in s

iste

mat

ik o

lara

k sa

ptan

mas

(

rnek

2)

(Dev

am)

Tesi

sin

tr

:

Dis

pers

iyon

lu

reti

m

le

vsel

bir

im

:

reti

m b

inas

le

vsel

par

a

: D

ispe

rsiy

onlu

re

tim

iin

kar

t

rma

kaza

nlar

Sra

No. 3 4

Gv

enlik

ilke

si

-

letm

e pe

rson

elin

in

mar

uz

kalm

asn

dan

ka

nma

-l

etm

e ar

zal

arn

nl

eme

Gv

enlik

ger

eklil

ikle

ri

- Te

hlik

eli

mad

deni

n a

a

k-

mas

nda

n ka

nm

a

- Pe

rson

elin

ei

tim

i

- z

in v

erilm

eyen

il

etm

e pa

ra-

met

rele

rini

n n

lenm

esi

Gv

enlik

ted

birl

eri

- Ka

pal

sist

em-

Kap

ii e

mi

i-

Nes

ne e

mi

i-

Kaa

k or

an e

n az

a in

dirg

enm

i m

il ge

il

eri (

ka-

yar

mil

kee

si,

man

yeti

k ka

vram

a)-

Kat

mad

de g

iri

i ii

n ka

nal s

iste

mle

ri-

Ar

dol

durm

a em

niye

ti-

re

tim

sah

asn

da k

aak

lar

n er

ken

tesp

iti

- Ki

ise

l ko

ruyu

cu d

onan

mla

rn

haz

r bu

lund

urul

-m

as

- O

ptim

ize

edilm

i n

umun

e al

ma

sist

emi

- D

kl

me

duru

mu

iin

ba

lay

c m

adde

haz

r b

u-lu

ndur

ulm

as

- M

ekn

hav

as d

enet

imi

- G

ven

lik e

iti

mle

ri,

kurs

lar

-

letm

e ta

limat

lar

- Ko

ntro

l dev

riye

leri

- Ba

km

- Ko

rum

a ve

den

etle

me

dze

nekl

eri

- Ba

snc

a da

yan

kl y

ap t

ipi

- A

r b

asn

su

pab

, pa

tlam

a pl

akas


28

5 Teknik i gereleriyle yrtlen i srelerindegvenlik incelemeleri

5.1 Genel hususlar

(1) Teknik i gereleri kullanlarak tehlikeli maddelerle uralan i sreleri uygulanyorsa, alanlara ynelik bir tehdit olma-mas iin ve iyerindeki tehlikeli maddelerin veya preparatlarn younluuna dair snr deerlerinin veya referans deerlerinin gvenlik teknii dzeyi elverdiince altnda kalnmas iin g-venlik teknii dzeyine uygun tedbirler alnmaldr.(18)

(2) srecinin seyrinde arzalar nleyen tedbirler alnmaldr. Yine de bu trden arzalar ortaya karsa, alanlara ynelik tehditler gvenlik tekniinin dzeyine gre snrlandrlmal-dr.(19)

(3) Gerekli tedbirler sistematik gvenlik incelemeleri yardmyla saptanmaldrlar. Bu incelemenin hedefi, tehlike potansiyelinin saptanmas ve alanlar bu potansiyelden kaynaklanabilecek olas tehlikelere kar koruyacak tedbirlerin alnmasdr. Bu balamda genel anlamda (madde ve i sreci bakmndan) teh-likelerin azaltlmasna dikkat edilmelidir. Bunun bir anlam da, amaca uygun kullanm iin i srecinin alanlara ynelik bir tehlike ortaya kmayacak ekilde seilmesi ve tasarlanmasdr.

(4) Gvenlik incelemesinde, Madde 3 altnda tehlike potansiyelinin saptanmas iin toplanan temel veriler gzetilerek, ncelikle tehlike kaynaklar ve bunlarn etkili olabilecei koullar siste-matik olarak saptanrlar. Sistematik bir yntem uygulanarak aratrma sonularnn byk lde eksiksiz olmas temin edi-lebilir. Ardndan, elde edilen bulgulardan mnferit olaylar iin gerekli tedbirler belirlenir. Madde 5.2de sistematik gvenlik incelemesine ilikin olanakl bir hareket tarz gsterilmitir.(20)

(5) srecinde deiiklikler olduunda, zellikle de gvenlik tek-nii asndan nemli olan teknik i gereleri deitiinde, yeni bir gvenlik incelemesi yaplmaldr.

(18) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 1.(19) kr. Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 26 Fkra 2.(20) Pratikte eitli sistematik yntemler uygulanmaktadr.


29

5.2 Gvenlik ilkeleri, gereklilikleri ve tedbirleri

5.2.1 Genel hususlar

(1) Bu TMTK dokman uyarnca yaplacak sistematik gvenlik in-celemesinde ncelikle aada gsterilen, birbirinin zerine kurulan aamalarda tehlike potansiyeli saptanr:

1. Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel verilerin toplanmas,

2. Madde 5.2.2 uyarnca somut i sreci iin nem tayabile-cek tehlike kaynaklarnn ve gvenlik ilkelerinin seilmesi ve

3. Madde 5.2.3 uyarnca tehlike kaynaklarnn etkili olmas iin gerekli koullarn ve gvenlik gerekliliklerinin nemli olan-larnn seilmesi.

Mnferit olaydaki tehlike potansiyelinin deerlendirilmesinin ardn-dan gerekli gvenlik tedbirleri belirlenir (bkz. Madde 5.2.4). Bu balamda zellikle Tehlikeli Madde Ynetmeliinde verilmi olan koruyucu tedbirler sralamasna uymaya dikkat edilmelidir.

5.2.2 Gvenlik ilkeleri

(1) Olas tehlike kaynaklar bir i srecine zg deillerdir ve dolaysyla byk lde eksiksiz ve genel geerli olacak e-kilde tespit edilebilirler. Pozitif ifade edilecek olursa, bundan gvenlik incelemesinin devamna ynelik temeli oluturan gvenlik ilkeleri elde edilir (rn. zc madde ieren ver-niklerle alrken, tehlike kayna: zc maddenin serbest kalmas; gvenlik ilkesi: tehlikeli zc maddenin ikame edilmesi). Tehlike kaynaklar ve gvenlik ilkeleri dorudan rtmektedirler. Tablo 5te gvenlik ilkelerinin bir listesi gsterilmitir.

(2) Genel gvenlik ilkeleri, i gerelerinin amalarna uygun kul-lanmlarnda, alanlar tehlikelere kar korumaya yararlar. srecinde alanlara ynelik bir tehdit oluturan arzalar oluyorsa, arzayla ilikili olan gvenlik ilkeleri gz nne alnr-lar. Bunlar alanlar zerindeki etkilerinin snrlandrlmasna yararlar.


30

Tablo 5: sreleri iin gvenlik ilkeleri tablosu

5.2.3 Gvenlik gereklilikleri

(1) Bir tehlike kayna, ancak etkili olmas iin gereken koul da ayn zamanda salanrsa, etkili olabilir ve bir tehlikeye yol aa-bilir (bkz. ekil 1). Tehlike kaynaklarnn etkili olmasnn koul-larndan, pozitif ifadeyle, gvenlik gereklilikleri elde edilirler. Buna gre, zc madde ieren verniklerle almada (bkz. ayrca Tablo 6)

- gvenlik ilkesi olarak: 7. ateleyici kaynaklardan kanma;

- tehlike kaynann etkili olmas koulu olarak: e lektr ik l i cihazlardan kaynaklanan kvlcm oluumu;

- gvenlik gereklilii olarak: Ex ynetmelii uyarnca gerekli-likler geerlidir.

Gvenlik gereklilikleri maddelerin ve preparatlarn fiziksel/kimyasal zelliklerinden, teknik i gerelerinin ileyi ekil-

1. Genel gvenlikilkeleri

2. Arzalarla ilikiligvenlik ilkeleri

1. Tehlikeli madde ve preparatlarn ikame edilmesi

2. Kullanlan tehlikeli maddelerin miktarnn azaltlmas

3. letme gerei mmkn olan en az tehlikeli madde aa karan teknik i gerelerinin seilmesi

4. Amaca uygun kullanm

5. Tehlikeli maddelerin teknie uygun kullanmnn te-min edilmesi ve hatal kullanma kar gvenlik

6. Teknik i gerelerinin kullanmnda patlayc atmos-ferden kanlmas

7. Ateleyici kaynaklardan kanma


9. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas 1. nleyici yangn gvenlii

1. nleyici yangn gvenlii


3. Alarm ve denetleme sistemlerinin iler halde olmas-nn salanmas

4. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkiler-den korunma


31

lerinden ve yaplarndan ve de alanlarn davranlarndan karm yoluyla elde edilirler. Genel olarak ifade edilen g-venlik ilkelerinin yerine getirilmesine yaradklarndan dolay, dorudan bunlarla ilikilidirler. Gvenlik gereklilikleri hem teknik hem de organizasyonel tedbirler ile gvenlik teknii dzeyine uygun olarak gerekletirilirler. Ek 3de ilgili gven-lik ilkelerine ait gvenlik gereklilikleri tablo halinde derlen-milerdir.

(2) Ek 3deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gerekli-likleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut i sreleri zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerinden hangileri-nin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerektii kontrol edilmelidir.

5.2.4 Gvenlik tedbirleri

(1) Somut i sreciyle ilikili gvenlik ilkeleri ve gereklilikleri, g-venlik tedbirleriyle hayata geirilirler. Gvenlik ilkelerinin ve gerekliliklerinin aksine, rnein gvenlik teknii dzeyinin iler-lemesinden dolay, daha sk deiiklie maruz kalrlar.

(2) Sz konusu gvenlik tedbirleri mnferit olayn koullarna ba-ldrlar. Bunlar aada belirtilenler hususlar dorultusunda gerekletirilebilir.

1. Tekniin genel kabul grm kurallarndan veya tekniin / gvenlik tekniinin son dzeyine uygun kurallardan;

a) ncelenen tesisin tabi olduu yasal temele dayanan tek-nik kurallar (rn. Cihaz Gvenlii Kanunu Madde 11 uya-rnca denetlenmesi gereken tesisler hukukundan, patlayc maddeler hukukundan, sular hukukundan, cihaz gvenli-i hukukundan ve dier i gvenlii hukukundan (rn. Mahalleri Ynetmelii) doan tzkleri temel alan teknik kurallar);

b) Federal Sigorta Tz temelinde kaza nleme ynetme-liklerinin karlmasna ilikin meslek birlikleri hukukundan doan teknik kurallar;


32

c) Meslek birliklerinin veya zel kurulularn genel kabul gr-m teknik kurallarndan (rn. bilgi bltenleri, DIN standart-lar, VDE hkmleri, VDI ynetmelikleri, VdTV bltenleri, DVGW alma bltenleri);

2. Fabrika standartlarndan;

3. htisas literatrnden;

4. Srecin gerektirdii zgl gvenlik tekniiyle ilikili bulgu-lardan.

(3) Olanakl tedbirlerin okluu ve byk lde mnferit olaya bal olmalar bakmndan, gvenlik tedbirleri listelenemez. Bunlar mnferit halde bir somut i srecinin gvenlik incele-mesi srasnda tespit edilirler.

(4) Teknik tedbirler olanaklar elverdiinde organizasyonel tedbir-lerden ncelikli olarak alnmaldrlar. alanlarn davranla-rndan bamsz olarak onlarn korunmasn salayan veya teh-likeyi azaltan tedbirler tercihli olarak uygulanmaldrlar.

5.3 Gvenlik tedbirlerinin sistematik olarak saptanmasna rnek

(1) Bir vernikleme sreci rneinde gvenlik ilkelerine ve gerekli-liklerine ilikin gvenlik tedbirlerinin saptanmas rnek olarak aklanacaktr (bkz. Tablo 6). Gvenlik incelemesi amaca uy-gunluk bakmndan tablo eklinde belgelendirilmitir.

(2) Tehlike potansiyelinin saptanmas iin Madde 3e gre belirlen-mi temel veriler gz nnde bulundurularak, boyama tezga-h i arac iin 7. ateleyici kaynaklardan kanma gvenlik ilkesi ile Ek 3 Tablo 1e gre Ex ynetmelii uyarnca gerek-lilikler gvenlik gereklilii listelenmitir. rnekte, gvenlik ilkesi ve gerekliliinin yan sra, bunlara karlk gelen tehlike kayna ve tehlike kaynann etkili olmasnn koulu kav-ramlar verilmitir. Bu tablodan yola karak, sonunda gvenlik tedbirleri tespit edilmitir.

(3) Karar verme srelerini objektif olarak snanabilir klmak ve i srecinde sonradan yaplacak deiiklikleri veya teknik i arac seimini kolaylatrmak amacyla, uygun tedbirlere ait karar verme esaslarnn ayrca belgelendirilmesi amaca uygun de-cektir.


33

Tabl

o 6:

rn

ek

zeri

nde

gve

nlik

ted

birl

erin

in s

iste

mat

ik o

lara

k be

lirle

nmes

i

s

rec

inin

tr

:

Vern

ikle

me

a

ral

ar

: Bo

yam

a te

zgh

Sra

No. n

Gv

enlik

ilke

siTe

hlik

e ka

yna

7. A

tel

eyic

i ka

ynak

lard

an k

a-

nma

7.

zc

m

adde

ier

en b

uhar

/ha

va k

ar

mn

n a

lev

alm

as

Gv

enlik

ger

eklil

ikle

riTe

hlik

e ka

ynak

lar

nn

etki

li ol

mas

ko

ulla

r

- Ex

yn

etm

eli

i uy

arn

ca g

e-re

klili

kler

- El

ektr

ikli

ciha

zlar

dan

kayn

ak-

lana

n k

vlc

m o

luu

mu

Gv

enlik

ted

birl

eri

- Te

zgh

ii

nde

ve t

ezg

h a

kl

nn

2,5

m c

iva-

rnd

aki 1

. b

lge

- Ex

mot

orla

r, e

k ol

arak

IP 4

4

- D

ef h

ava

hatl

arn

n i

i 1.

blg

e

- Va

ntila

tr

mot

orun

un d

ev h

att

d

na

kuru

lmas

- 1.

bl

ge i

ind

eki

elek

trik

li i

leti

m a

ral

arn

n

DIN

/VD

E 01

65 v

e D

IN/V

DE

0170

/017

1 uy

arn

ca

tesi

s ed

ilmes

i


34

Literatr dizini:

[1 19 Eyll 1994 tarihli 2557 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 26 Ekim 1993 tarihli ve 1782 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Tehlikeli Madde Ynetmelii

[2] 02 Austos 1994 tarihli 1963, 1983 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm haliyle deiik 25 Temmuz 1994 tarihli Tehlikeli Mad-delerden Korunma Kanunu (Kimyasal Maddeler Kanunu)

[3] 02 Austos 1994 tarihli 1963, 1983 sayl Federal Resmi Gazete ya-ynlanm haliyle deiik 23 Ekim 1992 tarihli ve 1793 sayl Fede-ral Resmi Gazetede yaynlanm Teknik Aralar Kanunu (Cihaz Gvenlii Kanunu)

[4] DIN 28 004 Blm 1, Teknik proses tesislerinin ak emalar, kav-ramlar, ak emas trleri, bilgi ierii, Mays1988 basks

[5] 27 Eyll 1994 tarihli 2705 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 14 Mays 1990 tarihli ve 880 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Federal Emisyon Kontrol Kanunu

[6] 26 Ekim 1993 tarihli 1782 sayl Federal Resmi Gazete yaynlanm haliyle deiik 20 Eyll 1991 tarihli ve 1891, 2044 sayl Federal Resmi Gazetede yaynlanm Arza Durumu Ynetmelii

[7] 20.09.1993 tarihli Arza Durumu Ynetmeliine ait birinci genel idari ynetmelik (Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesi 1993, Say 33, S. 582)

[8] VDI/VDE ynetmelii 2180 Sayfa 3, Proses teknii tesislerinin l-me, kumanda ve dzenleme aralaryla gvenliinin salanmas, lme, kumanda ve dzenleme dzeneklerinin snflandrlmas, Aralk 1984 basks

[9] Feldhaus: Federal Emisyon Kontrol Hukuku (Bundesimmissionss-chutzrecht (BImSchR)), Deutscher Fachschriften Verlag yaynevi, Wiesbaden 1965/1993

[10] Landmann/Rohmer: evre hukuku (Umweltrecht (UmwR)), C. H. Becksche Verlagsbuchhandlung yaynevi, Mnih 1993


35

[11] Haferkamp, Hein, Rudolph ve Wietfeldt: Arza Durumu Ynetme-liine tabi olan tesislerde gncel gvenlik teknii dzeyinin ve gvenlik ynetmeliklerindeki boluklarn aratrlmas. Federal evre Bakanlnn aratrma raporu No. 10409212 (1987)

[12] 27 Nisan 1982 Sal tarihli Arza Durumu Ynetmeliine ait ikinci genel idari ynetmelik (Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Tebli Gazetesi 1982, S. 205)

[13] Patlayc atmosferden kaynaklanan tehlikelerden kanma ynet-melikleri Patlama Ynetmelikleri (Ex ynetmelikleri), 9. bask, 1990. Kimya Sanayi Meslek Birlii (yaync), Posta kutusu 10 14 80, 69004 Heidelberg

[14] 27 Aralk 1993 tarihli 2378 sayl Federal Resmi Gazetede yayn-lanm haliyle deiik 27 ubat 1980 tarihli 173/229 sayl resmi gazetede yaynlanm Yanc Akkanlarn Karada Depola, Dolum ve Tama Tesisleri Hakknda Ynetmelik


36

TMTK 300 Gvenlik teknii dokmanna ait Ek 1

Madde 3e gre tehlike potansiyelinin saptanmas iin temel veriler:

Tehlike potansiyelinin belirlenmesinde, tesise, srece veya i sreci-ne ve kullanlan teknik i gerelerine bal olarak aadaki temel veriler nemli olabilir:

1 Tehlikeli maddeler (ham, yardmc, artk maddeler, ara, tali, son rnler)

1.1 Madde tanm

1.2 zellikler

- Kimyasal Maddeler Kanunu Madde 3 Fkra 1 uyarnca zellikler

- zgl arlk

- Erime noktas

- znrlk

- Buharlama ss

- Normal basnta kaynama noktas

- Normal scaklkta buhar basnc

- Viskozite

- Alev alma noktas, tehlike snf VbF [14] uyarnca

- Yanma scakl, Scaklk snf DIN VDE 57 165 uyarnca

- Asgari yanma enerjisi

- Alt ve st patlama snr

- O2 snr deriimi (yangn, patlama)

- Tozlarn yanabilirlii

- Yanma davran

- Kendiliinden yanma

- Kendiliinden bozunma, termik kararllk

- Basn art hz, Kst deeri, KG deeri

- Patlayclar yasasna gre patlayc

- Koku eii

- Toksikolojik veriler (MAK, TRK, LD 50, LC 50)

- Korozif zellikler


37

1.3 Hal

- Normal koullarda ve iletme koullarnda

- Madde hali (kat, akkan, gaz)

- Termik hal (kzgn, ar souk, basn altnda akkan vs.)

- Tane boyu

1.4 Yaylma davran

- Gaz, buhar, sis, toz, duman

- zgl arl (havadan daha hafif veya ar olup olmad)

1.5 Tepkime verileri

- Tepkime denklemleri

- Tepkime ss

- Termik kararllk

- Tepkime gecikmesi

2 Tehlikeli madde miktar

2.1 Tesis btnnde

2.2 levsel birim

2.3 Gvenlik teknii bakmndan nemli ilevsel paralar

3. Sre / i sreci

3.1 Srecin srekli veya kesintili olup olmad

3.2 Sre parametreleri

- Basn

- Scaklk

- Ak younluu

- pH deeri

- Durma sresi

3.3 Karm deiklii

- Yer ve zaman bakmndan

- Lokal ar younluk

- Lokal ar snma


38

- Faz ayrm

- Karmn yeniden kullanmndaki davran

3.4 Hal deiiklikleri

- Hal deiikliklerinde buharlama, younlama, kristalleme, zl-me ve karma gibi termik etkiler

- Buharlama gecikmesi

- Kabuk oluturma

- Kprme

- Sblimleme

- Is iletiminin deimesi

- Viskozite deiimi

3.5 Patlama tehlikeleri

- Ateleyici kaynaklar

- Blge ayrm

3.6 yntemleri

- Mekanizasyon / otomasyon derecesi

- Ak veya kapal iletim ekli

- Gvenlik teknii asndan test edilmi i gereleri

4 Tesisin tr

4.1 Ak tesis

4.2 Bina ii tesis

4.3 Kabin ii tesis

5 letme durumu

5.1 Amaca uygun iletim

- Normal iletim

- Kesintili iletim

- Deneme iletimi

- Temizlik almalar

- Numune alma


39

- Koruyucu bakm ileri

- Dolum, aktarma ve doldurma ileri

- Hazr bulundurma

- Geici olarak tesisi durdurma

5.2 letme arzas

- Sre parametrelerinin deimesi

- Gvenlik teknii asndan nemli elektronik, lm, kumanda ve dzenleme dzeneklerinin devre d kalmas

- Ham ve yardmc maddelerin kirlilii

- Ters ak

- Dozaj hatas

- Tepkime maddelerinin zenginlemesi ve bir zincirleme tepkime teh-likeleri

- Soutma veya stma maddesi kesintisi

- Hava veya nem girii

- Enerji, ham madde veya yardmc maddelerle ikmal

- Patlayc karmlarn olumas

- Zehirli maddelerin olumas

- Bozunma tepkimeleri


40


Madde 4 uyarnca olan tesis ve srelerde gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar:

Ek 2deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut tesis

ve sreler zerinde uygulanmasnda, anlan gvenlik gerekliliklerin-den hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekleme yaplmas gerek-tii kontrol edilmelidir.

Tablo 1: Genel gvenlik gereklilikleri

Gvenlik ilkesi

1. Tehlikeli madde ve preparat-larn ikame edilmesi

2. Kullanlan tehlikeli maddele-rin miktarnn azaltlmas(22)

3. letme gerei mmkn oldu-unca dk oranda tehlikeli madde serbest brakan sre-lerin seimi

4. Gvenli evre gvenlii (kap-sl)

Gvenlik gereklilii

- Genel tehlike potansiyelinin asgariye indiril-mesi(21) iin daha az tehlikeli maddelerin de-nenmesi, tehlikeli yan rnler ile bakm ve temizlik ilerinin de gz nnde bulundurul-mas

- Kesintili iletim ekli yerine srekli iletim ekli

- levsel paralarn hacimlerinin azaltlmas - Tesiste hazr bulundurulan miktarlarn azaltl-

mas - ok hatl iletim

- Kapal iletme tarz - Kapal aktarma ilemleri, rn. gaz dolam

yntemi - Emisyonsuz i sreleri, rn. ara rn izole

edilmemesi - Dk basn dzeyi olan sreler

- Uygun malzemelerin seimi- leve uygun yapm- Malzemeye uygun retim- Kalite gvencesi, rn. malzeme sertifikalar ve

tahribatsz malzeme muayenesi

(21) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 1 Cmle 1 ve 2ye gndermede bulunulur.

(22) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 16 Fkra 2 Cmle 3 ve 4e gndermede bulunulur.


41

Gvenlik ilkesi

4. Gvenli evre gvenlii (kap-sl)

5. Madde akna gvenli ekilde hkim olunmas

6. Tehlikeli maddelerin tekni-e uygun kullanmnn temin edilmesi ve hatal kullanma kar emniyet

Gvenlik gereklilii

- retici ve montajc personelin ehil olmas, personelin eitimli olmas

- Tesise uygun kurulum, rn. gerilimsiz tesis etme

- zin verilmeyen yklerden kanlmas, rn. titreimler

- zin verilen sre parametrelerine uyulmas, rn. basn, scaklk ve debi

- Korozyondan, erozyondan, kavitasyondan ka-nlmas

- Uygun statik ve dinamik yaltm sistemi ve contalarn seilmesi

- Uygun armatrlerin, balantlarn, lme ve numune alma noktalarnn seilmesi

- Basn boaltma dzeneklerin ilev hatalarnn nlenmesi

- Dnen millerin rulman hatalarna kar emni-yete alnmas

- Hareketli paralarn zlmesine kar emni-yet alnmas

- Kullanlan ve aa kan tehlikeli maddelerin termodinamik ve kimyasal hallerine hkim olunmas

- Tehlikeli maddelerin gvenli ekilde sisteme sokulmas ve karlmas

- Tepkime srasnda tehlikeli maddelerin isten-meyen zenginlemesinden kanlmas

- Uygun elektronik, lm, kumanda ve dzen-leme teknikleriyle madde aknn sorunsuz ve ynl olmasnn salanmas

- Otomasyon/mekanizasyon/kilitleme- Ergonomik/psikolojik adan uygun i yntem-

lerinin kullanlmas- levsel paralarn kullanc dostu yerleimi- Dolum, aktarma ve doldurma srasnda uygun

yardmc aralarn hazr bulundurulmas- zellikle balatma ve durdurma ilemleri, de-

neme iletimi, numune alma, temizlik ileri, koruyucu bakm ileri, geici devre d brak-ma durumlar gzetilerek eletme talimatla-r/eitimleri

- Temizlik ve koruyucu bakm ilerinin gvenli ekilde uygulanmas, harici personel alma-snn da gzetilmesi


42

Gvenlik ilkesi


7. Kapsl iinde ve dnda pat-layc atmosfer olumasndan kanlmas

8. Ateleyici kaynaklardan ka-nma


10. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas

Gvenlik gereklilii

- Karmayacak trden gvenli balantlar- letmeye has ilemler nedeniyle oluabilecek

zarara kar gvenlik, rn. balatma korumas- letme gzetiminin temin edilmesi- Eitim, kurs ve altrma temin edilmesi

- Yanc maddelerin saptanmas- Hava veya baka oksitleyici etkisi olan madde-

lerin giriinden kanlmas- Younluk denetimi (Ex snrlar)- Atllatrmann temin edilmesi- Sre yrtlmesinin, zellikle de balatma

ve durdurma ilemlerinin, deneme iletimi-nin denetlenmesi

- Yerel patlayc atmosfer olumasndan kan-mak iin uygun yapsal tasarm, rn. l bl-gelerden kanlmas

- Szntlardan kanlmas- Havalandrmann temin edilmesi- Emiin temin edilmesi- Yanc temizlik maddelerinden kanlmas- Dzenli ve teknie uygun temizlik ve koruyucu

bakmn salanmas

- letme scaklnn yanma scaklnn yete-rince aasnda snrlandrlmas

- Ateleyici etkisi olan maddelerin olumasn-dan kanlmas

- Kanlacaklar: Srtnme ss Elektrostatik yklenme Ak ate, mekanik ve elektrik kvlcm- Ex ynetmelii uyarnca dier gereklilikler

- Tehlikeli maddelerin kaynaklarnda tutulmas ve tehlikesizce bertaraf edilmesi

- Tehlike blgesinde gereksiz faaliyetlerden kanlmas, uzaktan kumanda, otomasyon kullanlmas

- Emi ve havalandrmann temin edilmesi- rt ve kabinlerin temin edilmesi- Snr deerlerinin amnda alarm verilmesi

- Uzaktan kumanda, otomasyon


43

Tablo 2: Arzalarla ilikili gvenlik gereklilikleri

Gvenlik ilkesi



Gvenlik gereklilii

- Komu tesislerde olabilecek yangnlar dhil ol-mak zere, yeterli yapsal yangn gvenliinin temin edilmesi, rn. uygun yangn diren sn-fnn seilmesi, mmkn olduunca yanmayan veya zor alev alan yap malzemelerinin kulla-nlmas, paratoner

- Yanc, oksitleyici veya baka yanmay kolay-latrc maddelerin miktarlarnn snrland-rlmas

- Yangn yknn snrlandrlmas- Yanc maddelerin teknie uygun hazr bulun-

durulmas ve depolanmas- Yanc maddelerin szdrmaz ekilde kapatl-

mas- Aa kan yanc madde miktarlarnn snr-

landrlmas- Yanc maddeler zerine havadaki oksijenin,

oksitleyici veya baka yangn kolaylatrc maddelerin etki etmesinden kanlmas

- Uygun toplama alanlarnn hazr ulundurulma-s, rn. yanc akkanlar iin

- Yeterli koruma mesafelerine uyulmas- Yanc maddelerin tesisin etki blgesinden

uzaklatrlmas- Ateleyici kaynaklarn etkili olmasndan ka-

nlmas- Kabinler dndaki olas patlayc atmosferlerin

denetlenmesi- Ka, kurtarma ve mdahale yollarnn ak

tutulmas

- Yeterli yangn ihbar sistemi hazr bulundurul-mas

- Sabit ve seyyar yangnla mcadele aralarnn bulundurulmas

- Uygun sndrc maddelerin hazr bulundu-rulmas

- Yangnla mcadele iin yeterli ulam yolu ol-masnn temin edilmesi

- Etkili bir yangn koruma rgtlenmesinin (itfa-iye) hazr bulundurulmas

- Uygun kiisel koruyucu donanmn hazr bulun-durulmas


44

Gvenlik ilkesi

4. Kesintisiz tepkimelerin etkile-rinden korunma

5. Alarm ve denetleme sistem-lerinin iler halde olmasnn salanmas

6. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkilerden ko-runma

7. Gvenlik teknii asndan nemli iletme aralarnn te-darikinin srdrlmesi

8. Gvenlik teknii asndan nemli ilevsel paralarn et-kililiinin srdrlmesi

Gvenlik gereklilii

- Basnca dayankl yap tipi

- Tepkimeyi durduracak maddelerin katlmas-nn temin edilmesi

- Acil durum soutmasnn temin edilmesi

- Etkili basnszlatrma

- Tehlikeli maddelerin yakalanmas ve tehlike-sizce bertaraf edilmesi, rn. toplama kaplar, kvetler, ntrletirme dzenekleri, meale sistemleri

- Uygun cihazlarn seimi

- Yeterli sayda cihazn hazr bulundurulmas

- Teknie uygun bir yerleimin temin edilmesi

- Hasarlara kar koruma salanmas

- Dzenli tesis denetiminin temin edilmesi

- Younluk denetiminin temin edilmesi, rn. alarm ve acil durum sistemlerinin kombinas-yonu

- Kapslleme

- Serbest kalan maddelerin tehlikesizce yaka-lanmas ve bertaraf edilmesi

- Uygun geici yaltm dzeneklerinin hazr bu-lundurulmas

- Serbest kalan gazlarn, sislerin ve buharlarn keltilmesi ve ynlendirilmesi iin uygun d-zeneklerin hazr bulundurulmas

- Tehlikeli maddelerin bertaraf edilmesi iin uy-gun dzeneklerin hazr bulundurulmas, rn. toplama kaplar, balayc maddeler

- Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bu-lundurulmas

- Yedek akm kaynann hazr bulundurulmas

- Yedekli buhar, hava, soutucu ve atllatrc madde tedarikinin hazr bulundurulmas

- Yedekli veya oklu ilevsel paralarn hazr bu-lundurulmas

- Yedek ekipmann hazr bulundurulmas

- Teknie uygun koruyucu bakmnn temin edil-mesi


45

Gvenlik ilkesi

10. Mekanik yklere kar koru-ma

11. alanlar ile yardm ve kur-tarma hizmetlerinin hareket kabiliyetinin salanmas

12. Genel gvenlik rgtlenme-sinin salanmas

Gvenlik gereklilii

- Arzadan kaynaklanan tepkime kuvvetlerinin ve dinamik yklerin dikkate alnmas

- Boru patlamasna kar koruma- Koruyucu duvar ve perdelerin hazr bulundu-

rulmas- Gvenlik mesafelerine uyulmas- ve d basntan kaynaklanan basn ykle-

rinin ve basn art hznn gz nnde bu-lundurulmas

- ok yksek veya ok dk scaklklarn gz nnde bulundurulmas

- Korozyon yklerinin gz nnde bulundurul-mas

- Korozyon ve et kalnl katsaylarnn uygu-lanmas

- Gvenli davran eitim ve altrmalarnn uy-gulanmas, rn. iletme talimatlar yardmyla

- Tehlikeli madde younluklarnn denetlenmesi- Kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundu-

rulmas- Tehlikeli blgelerin kapal tutulmas- Yetkisiz kiilerin uzak tutulmas

Olas iletme arzalar gz nnde bulundurula-rak iletme talimatlarnn hazrlanmas

- letmeye zg alarm ve acil durum planlar-nn hazrlanmas

- Yeterli itfaiye gcnn ve kurtarma personeli-nin temin edilmesi

- Yeterli ilk yardm ve tbbi mdahalenin temin edilmesi

- Uygun kurtarma aralarnn ve yardmc ara-larn hazr bulundurulmas


46


Madde 5 uyarnca olan teknik i gerelerinin kullanmndaki gvenlik gerekliliklerine ilikin tablolar:

Ek 3deki tablolarn uygulanmasnda, verilen gvenlik gereklilikleri listesinin eksiksiz olmadna dikkat edilmelidir. Bunun tesinde, gvenlik gerekliliklerinin somut i sreleri zerinde uygulanmasnda, anlan g-venlik gerekliliklerinden hangilerinin nemli olduu veya hangilerine ekle-me yaplmas gerektii kontrol edilmelidir.

Tablo 1: Genel gvenlik gereklilikleri

Gvenlik ilkesi

1. Tehlikeli madde ve preparat-larn ikame edilmesi

2. Kullanlan tehlikeli maddele-rin miktarnn azaltlmas(24)

3. letme gerei mmkn olan en az tehlikeli madde aa karan teknik i gerelerinin seilmesi

4. Teknik i gerelerinin amala-rna uygun kullanlmas


Gvenlik gereklilii

- Genel tehlike potansiyelinin asgariye indiril-mesi(23) iin daha az tehlikeli maddelerin de-nenmesi, tehlikeli yan rnler ile bakm ve te-mizlik ilerinin de gz nnde bulundurulmas

- Hazr bulundurulan miktarlarn azaltlmas

- Kapal iletme tarz- Emisyonsuz i sreleri, rn. pskrtme yerine

daldrma yoluyla boyama

- alanlarn vasfl olmas, eitimli personel- Ex ynetmeliklerine uygun i gerelerinin kul-

lanlmas- zin verilmeyen yklerden kanlmas- zin verilen iletme parametrelerine uyulmas,

rn. basn ve scaklk- Hareketli paralarn zlmesine kar emni-

yet alnmas

- Ergonomik/psikolojik adan uygun i yntem-lerinin kullanlmas

- Ergonomik tasarml i gerelerinin seimi- Dolum, aktarma ve doldurma srasnda uygun

yardmc aralarn, pompa ve emi sistemleri dhil olmak zere, hazr bulundurulmas




47

Gvenlik ilkesi

5. Tehlikeli maddelerin tekni-e uygun kullanmnn temin edilmesi ve hatal kullanma kar emniyet (Devam)

6. Teknik i gerelerinin kullan-mnda patlayc atmosferden kanlmas

7. Ateleyici kaynaklardan ka-nma


9. alanlarn riskli blgeden mekn olarak ayrlmas

Gvenlik gereklilii

- zellikle temizlik ve koruyucu bakm ileri gzetilerek iletme talimatlar ve eitimleri

- Temizlik ve koruyucu bakm ilerinin gvenli ekilde uygulanmas, harici personel alma-snn da gzetilmesi

- Tehlikeli maddelerin gvenli ekilde sisteme sokulmas ve karlmas, rn. karmayacak gvenli balantlar zerinden, giri kontrol

- letmeden kaynakl ilemlerden doacak ha-sarlara kar koruma

- letme gzetiminin temin edilmesi- Eitim, kurs ve altrma temin edilmesi- Kiisel koruyucu donanmlarn hazr bulundu-

rulmas- Kaplarn iaretlenmesi

- Yanc maddelerin tehis edilmesi- Younluk denetimi (Ex snrlar)- Szntlardan kanlmas- Havalandrmann temin edilmesi- Emiin temin edilmesi- Yanc temizlik maddelerinden kanlmas- Dzenli ve teknie uygun temizlik ve koruyucu

bakmn salanmas

- letme scaklnn yanma scaklnn yete-rince aasnda snrlandrlmas

- Kanlacaklar: Srtnme ss Elektrostatik yklenme Ak ate, mekanik ve elektrik kvlcm- Ex ynetmelii uyarnca dier gereklilikler

- Tehlikeli maddelerin kaynaklarnda tutulmas ve tehlikesizce bertaraf edilmesi

- Tehlike blgesinde gereksiz faaliyetlerden ka-nlmas

- Emi ve havalandrmann temin edilmesi- rt ve kapsllemenin temin edilmesi- Snr deerlerinin amnda alarm verilmesi- Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bu-

lundurulmas ve kullanlmas

- Uzaktan kumanda, otomasyon


48

Tablo 2: Arzalarla ilikili gvenlik gereklilikleri

Gvenlik ilkesi



Gvenlik gereklilii

- Komu tesislerde olabilecek yangnlar dhil olmak zere, yeterli yapsal yangn gvenlii-nin temin edilmesi, rn. uygun yangn diren snfnn seilmesi, mmkn olduunca yan-mayan veya zor alev alan yap malzemeleri-nin kullanlmas, paratoner

- Yanc, oksitleyici veya baka yanmay kolay-latrc maddelerin miktarlarnn snrland-rlmas

- Yangn yknn snrlandrlmas- Yanc maddelerin teknie uygun hazr bulun-

durulmas ve depolanmas- Yanc maddelerin szdrmaz ekilde kapatl-

mas- Aa kan yanc madde miktarlarnn snr-

landrlmas- Yanc maddeler zerine havadaki oksijenin,

oksitleyici veya baka yangn kolaylatrc maddelerin etki etmesinden kanlmas

- Uygun toplama alanlarnn hazr bulundurul-mas, rn. yanc akkanlar iin

- Yeterli koruma mesafelerine uyulmas- Yanc maddelerin tesisin etki blgesinden

uzaklatrlmas- Ateleyici kaynaklarn etkili olmasndan ka-

nlmas- Kabinler dndaki olas patlayc atmosferlerin

denetlenmesi- Ka, kurtarma ve mdahale yollarnn ak

tutulmas

- Yeterli yangn ihbar sistemi hazr bulundurul-mas

- Sabit ve seyyar yangnla mcadele aralarnn bulundurulmas

- Uygun sndrc maddelerin hazr bulundu-rulmas

- Yangnla mcadele iin yeterli ulam yolu ol-masnn temin edilmesi

- Etkili bir yangn koruma rgtlenmesinin (itfa-iye) hazr bulundurulmas

- Uygun kiisel koruyucu donanmn hazr bulun-durulmas


49

Gvenlik ilkesi

3. Alarm ve denetleme sistem-lerinin iler halde olmasnn salanmas

4. Tehlikeli maddelerin serbest kalmas halinde etkilerden korunma

Gvenlik gereklilii

- Uygun cihazlarn seimi- Yeterli sayda cihazn hazr bulundurulmas- Teknie uygun bir yerleimin temin edilmesi- Hasarlara kar koruma salanmas

- Younluk denetiminin temin edilmesi- Kapslleme- Serbest kalan maddelerin tehlikesizce yaka-

lanmas ve bertaraf edilmesi- Uygun geici yaltm dzeneklerinin hazr bu-

lundurulmas- Tehlikeli maddelerin bertaraf edilmesi iin uy-

gun dzeneklerin hazr bulundurulmas, rn. toplama kaplar, balayc maddeler

- Uygun kiisel koruyucu donanmlarn hazr bu-lundurulmas


50

TMTK 400- Tehlikeli maddelerle ilikilifaaliyetlerde risk deerlendirmesi

Tehlikeli Maddeler iin Teknik Kurallar (TMTK) teknolo-ji, i sal ve i hijyeni bakmndan en son bilgi dzeyinde olup, bunlarla beraber, tehlikeli maddelerle ilgili ilerle, bunla-rn snflandrlmasyla ve iaretlenmesiyle ilgili gvenli bilimsel bulgular yanstmaktadrlar. Bu kurallar Tehlikeli Maddeler Kurulu (TMK) tarafndan hazrlanmakta ve yine bu kurul tarafndan gelimelere uygun hale getirilmektedirler. TMTK dokmanlar Alman Federal alma ve Sos-yal ler Bakanl tarafndan Alman Federal Bakanlklar Ortak lan ve Teb-li Gazetesinde ilan edilmektedirler.

indekiler

1 Uygulama alan

2 Kavramlar

3 Risk deerlendirmesinin uygulama ilkeleri

4 Bilgi toplanmas

5 Verili tedbirlerle risk deerlendirmesi (standartlatrlm i sreci)

6 Verili tedbirler olmakszn risk deerlendirmesi

7 Koruyucu tedbirlerin etkililiinin denetlenmesine ilikin tespitler

8 Belgelendirme

Ek 1: Tehlikeli maddelerle ilgili ilerde risk deerlendirmesi iin bir hareket tarz nerisi

Ek 2: Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca mad-deyle birlikte verilen risk deerlendirmelerinin kullanlmasna ilikin kont-rol listesi

Tehlikeli Maddeler iinTeknik Kurallar

Tehlikeli maddelerle ilikili faaliyetlerde risk deerlendirmesi

TMTK 400

Bask: Ocak 2008


51

1 Uygulama alan

(1) TMTK 400 dokman Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 uya-rnca bilgi toplanmas ve risk deerlendirmesine ilikin usulleri tarif etmektedir. Tehlikeli Madde Ynetmeliinin hkmlerini Gvenli Yasas (Madde 5 ve 6) ile belirlenen ereveyle ili-kilendirmektedir.

(2) TMTK 400 dokman ayrca, tehlikeli maddelerle yrtlen bir faaliyet iin tedbirler standart i sreci olarak hazr verilmise, risk deerlendirmesi srasndaki ilemler iin de kolaylatrlm bir prosedr olanakl klmaktadr. Eer

1. retici veya tedavle sokan tarafndan Tehlikeli Madde Y-netmelii Madde7, Paragraf 7 uyarnca rnle birlikte veril-mi bir risk deerlendirmesi varsa,

2. TMTK 420 uyarnca risk deerlendirmesi iin srece ve mal-zemeye zg kriterler tarif edilmise,

3. madde veya faaliyete ilikin TMTK hazrlanm ise, veya

4. kalite asndan rnle birlikte verilen risk deerlendirmesi-ne edeer olan brana veya faaliyete zg yardmc aralar hazr bulunuyorsa, bu durum sz konusudur.

(3) TMTK 400 dokman zellikle

1. TMTK 401 Cilt temasndan kaynaklanan riskler saptama, deerlendirme, tedbirler

2. TMTK 402(25) Tehlikeli maddelerle ilikili ilerde risk sapta-mas ve deerlendirmesi: Solunum yoluyla maruz kalma ile btnlenmektedir.

(4) TMTK 400 dokman, Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Pa-ragraf 5 uyarnca, nc ahslarn korunmasna ilikin ted-birleri Tehlikeli Madde Ynetmelii temelinde belirleyebilmek amacyla, tehlikeli maddelerle ilgili faaliyetler yrten, a-lan olmayan giriimciler tarafndan da dikkate alnmaldr. Bunun tesinde alan olmayan giriimcilere, bu TMTK yard-myla kiisel gvenlik ve kendi salklarnn korunmasna dair tedbirler alnmas nerilir.

(25) Bu TRGS dokmanndaki gndermeler imdiden, henz hazrlk aamasnda olan TRGS 402 dokmannn yeni halini esas almaktadrlar.


52

(5) 1907/2006 (REACH) sayl ynetmelik (AT) uyarnca sorumluluk zinciri iindeki mteakip kullanclar iin bilgi gereksinimleri TMTK 400 dokmannda dikkate alnmamaktadr.

2 Kavramlar

Bu TMTK dokmanndaki kavramlar, Biyolojik Maddeleri Kurulu, -letme Gvenlii Kurulu ve Tehlikeli Maddeler Kurulunun letme gvenlii ynetmelii, biyolojik madde ynetmelii ve tehlikeli madde ynetmelii mevzuatna ilikin kavramlar szlkesinde tanmlandklar ekilde kulla-nlmaktadrlar. Bu durum zellikle aadaki kavramlar iin geerlidir: a-lma koullar, i maddesi, brana veya faaliyete zg yardmlar, kimyasal i maddeleri, maruz kalma, risk deerlendirmesi yapmaya yetkili uzman kiiler, risk, risk deerlendirmesi, tehlikeli maddeler listesi, ciltle temas, birlikte verilen risk deerlendirmesi, fiziksel-kimyasal etki, koruyucu ted-birler, koruyucu tedbirlerin etkililii.

3 Risk deerlendirmesinin uygulama ilkeleri

3.1 Organizasyon ve sorumluluk

(1) Risk deerlendirmesi, i srasnda gvenlik ve salk korumas iin gerekli tedbirlerin belirlenmesi amacyla alanlara y-nelik nemli risklerin sistematik olarak saptanmas ve deer-lendirilmesidir. Bunun esas, faaliyetlerle balantl inhalatif (solunum ile), dermal (cilt temasyla) ve fiziksel-kimyasal (yan-gn ve patlama tehlikeleri) risklerin ve tehlikeli maddelerden kaynaklanan baka risklerin deerlendirilmesidir.

(2) veren, ancak risk deerlendirmesi yapldktan ve gerekli olan koruyucu tedbirler alndktan sonra tehlikeli maddelerle iliki-li bir faaliyetin yrtlmesi talimatn verebilir. Sistematik bir usul Ek 1de gsterilmitir.

(3) Faaliyette belirleyici deiiklikler yaplmsa, risk deerlendir-mesinin yeniden yaplmas gerekir. Bunun gerekeleri unlar olabilir:

1. sahalarna yeni tehlikeli maddelerin girmesi,

2. Faaliyetlerin, i srelerinin veya koruyucu tedbirlerin de-itirilmesi,


53

3. Tehlikeli madde zelliklerine dair yeni bulgular edinilmesi (rn. iaretleme, gvenlik bilgi formu, TMTK 905 kanse-rojen, mutajen veya ksrlk yapc maddeler listesi, TMTK 906 Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 3 Paragraf 2 No. 3 uyarnca kanserojen faaliyet veya srelerin listesi ve TMTK 907 alerji yapc maddeler listesi),

4. Madde 7 uyarnca olan koruyucu tedbirler iin yaplan d-zenli etkililik denetimlerinden elde edilen sonular,

5. Tehlikeli Madde Ynetmelii ve teknik kurallarda yaplan deiiklikler (rn. TMTK 900de iyeri snr deerlerinin be-lirlenmesi) ve

6. Koruyucu iyeri hekimlii bulgular.

(4) Risk deerlendirmesinin tm sorumluluunu iveren tar.

(5) veren, risk deerlendirmesini bir veya daha fazla uzman ki-iye devredebilir veya bu konu hakknda danmanlk alabilir. Kendisi adna alan kiilerin gerekli bilgiye sahip olduklarn-dan emin olmaldr. veren, risk deerlendirmesi iin gerekli dokman ve bilgilerin hepsini deerlendirme iin sunmaldr.

(6) Tehlikeli Madde Ynetmelii Madde 7 Paragraf 7 uyarnca risk deerlendirmesi yapabilecek uzman kiiler, ihtisas eitimleri veya deneyimleri temelinde tehlikeli maddelerle alma hak-knda yeterli bilgiye sahip olan, almaya balanmadan nce alma koullarn deerlendirebilecek ve tespit edilen koru-yucu tedbirleri faaliyetlerin yrtlmesi srasnda deerlendi-rebilecek veya snayabilecek dzeyde mevzuata aina olan kii-lerdir. Gerekli bilgilerin kapsam ve derinlii deerlendirilecek faaliyete bal olarak farkl olabilir ve tek bir kii bnyesinde toplanm olmak zorunda deildir. veren ilgili ihtisas bilgisine kendisi sahip deilse, iletme hekimi ve i gvenlii uzman gibi uzman kiilerden danmanlk almaldr. Tehlikeli Madde Ynet-melii Ek V uyarnca koruyucu muayene sunulmas veya yapt-rlmas gereken faaliyetlerdeki risk deerlendirmesi iverenin genel olarak sahip olmad ze

Documents

KİMYA SEKTÖRÜ İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE … · Kimya Sektörü İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi 4 Giriş 1. Genel İş dünyasında kimyasal etmenlerin