.A 11- 1 1 1SIP A 1-H A1N1E1NT S1 S
E I BEEa CANT1 1L ENA Pa UM
. - . A0- US
. 1 - 22 - 11 -15
. ---------------s r-ra arus
ILIEINAaUMI
T
MAGNus
AoExyr rAPOMRATAPRFESSO
TOMTUIp U.
Verunt;mihiLutetiae annisabhinc octo et viginti, ibique, Sacyo
duce, in stu
dium litterarum arabicarumadsidue incumbenti, inter codices
arabicos eximiores,quiin
bibliotheca regia adservantur, liber ille magnus, quo
poetarumcantorumqueAr res
AliIspahanensisexposuit,quumipsius
argumentiubertate,tumiucundarerumconsigna
nonsolacarminacantilcnasque, aliaque, quaeadmoreset instituta
vitae, resquedomesticas
acfamiliares spectant, hoc libro Ali tractavit, sed ea qnoque, quae
adrerumpublicarum
administrationempertinebant, ab viris clarissimis gesta, tam
vetera, quamrecentiora,
multis libri locis diligenter enarravit. Itaque ut huius libri,
doctrina varia referti,
apographumpaulatimmihicompararem,operamdare decrevi. Quumvero illo
tempore
in transscriptione alia occupatus ad apographum illud conficiendum
ipse accederemon
possem, MichaelemSabbagh,ArabemAcconitam, litteris patriis satis
imbutum,quitunc
Lutetiae habitabat, cito adduxi, utaliquantam libri
parteminusummeumtransscriberet.
Deindein patriam reversusabGrangeret de Lagrange, qui expraefectis
bibliothecae
armamentarii Parisiensis est, viro sermonis arabici peritissimo,
mihique veteriamicitia
coniuncto,impetravi,utaliam libri partem, quae illius operis prima
est, perAydam,
ArabemAegyptium, mihidescribendamcuraret. Neque,quumHa
quoddamopcris
petenti mihi, ut eomeuticoncederet,viri illius
celeberrimihumanitasdefuit. Fraehnii
vero, strenuissimi orientaliumin Russiapatroni, insignibeneficio
factum est,
ut exemplarPetropolitanum, quo prima libri pars continetur,
attentius evolvere pos
sem. Gothaequumaliquamdolibros quosdammanuscriptos arabicos, in
arce principali
depositos, qui exOrienterecemsadvccti ad copiam priusadlatam,
Lorsbachiiqne cura
recensitam, accesserant, curiose pcrlustrarem, praeter in codicem
incidi, quem
titulus esse dicebat librum cantilenarumAlianum. Sed epitomen
tantumhunccodicemn
exhiberemoxintellexi, quamexopereAliano scriptor
quidamArabsrecentioris aevi ita
excerpsit, utsimulsingulos poetascitharoedosque, dequibusdicitur,
exordinealphabetico
collocaret. Qu epitomen, quumauctor se imperantibus D hiritis
Turcis scripsisse
significet, excerptam essc coniicere possumusexcpitome alia,quam
benmo
~
-
:
Æ
karrcm el anss ri circa mn p. Chr. n. 1300. conscripsit, in ordinem
alphabeticum
redacta, cuius mentionemHadschi chalfa fecit. Demique
liberalitasWeyersii, cuius fidei
tlicsauri Lugdunensesiamcommissisunt, codicis
Nuweirianiparticipemmefecit,ency
clopacdiae arabicae partes primas continentis, in quarum secunda
etiam illud caput
exstat, quod de cantu et musicaAr Nuweiritacomposuit,maximampartem
exlibro
cantilenarum Aliano haustum. Eiusdemqueviri praestantissimi
comitatieumfructum
acceptum refero, qucmlibriLugdunensesmihireddideruntduo,
quidemodulismusicis,
apudArabes usitatis, exponunt; quorumalterum arabice
consignavitAbunasrmo
bemmo mm el frbi, alterumpersiceAbdcl kdirben ganiel h fidli el
merghi.
Quibussubsidiis contemnendisquumadiutummeviderem, ad librum
canti
lenarum lianumunacumtranslatione adnotationibusqueedendummeaccinxi,
iamque
tcnturcito. Prooemiumveroamecontextumeo consilio praemisi, ut imeo
de iisrebus
strictim dicerem, quae statim scisse lectorem libri Aliani iuvabit,
quumplurimispaene
eius paginis clarorumquorundamcantorum,variorumque cantusarabici
doummentio
fiat. Igitur primo prooemii capite de illius cantususu egi,
quemcirca tempusMoham
medisArabesreceperunt, deque citharoedis, cantricibusque, quiinter
Arabesprae ceteris
inclaruerunt;secundovero de cantilenarumarabicarumnumcriset modis;
tcrtiodenique
de consilio et ratione libri, quem de cantilenisAr
AliIspahancnsiscomposuit, de
ordine, quo singula in libro collocavit, librique exemplaribus manu
scriptis, quae in
bibliothecisOccidentis dsevantu.
Adipsius libri scripturamarabicamsigna vocaliaquampotui
adcuratissimeadposui,
ut ct primo adspectu unusquisque scripturae sensum saltem plurimis
in locis posset
cognosccre,et id sine ulla ambiguitate,velerrore, vel denique
molestia fieret.
lationem, quam adieci, in capita digessi, quibus singulis
adnotationes subiunxi, mequac
de scripturae auctoritate, vel varietate, dicenda, vel ad orationcm
illustrandamsub
nectenda esse videbantur, longe quacrcrc lcctorem oporterct. Im
interpretandis locis
nonnul]isobscurioribus doctrina et liumanitas
Fleischcrimeadiuvarunt, qui, ubieum
consului,sententiamsuamenucleateadmeperscripsit.
AtqneFreytagiusquoque,quum
lcnd matia M.Dcccx.
rcs etiamcantususum didicisse, proximeadverumaccederemihividetur.
Namabpoe
tica illos Arabesnonalienosfuisse, constat; ubi vero
versusconduntur, ad canendum
quoqueprogredisolenthomines, coque facilius, si alios, quor
consuetudine utuntur,
carmina modulamtesaudiunt. Accedit, quod multiArabesHimiaritae
sacra christiana vel
iudaica amplexierant, itemqueHirensesetGassnitaemultichristiani
facti fuerant,ergo
reginam, quae circa nnu p. Ch. n. trccentesimum scxagcsimum
quintumGassnitis
praefuit, in australi Syriae parte Valenti,
imperatoriRomano,bellumita prosperosuc
ccssu intulisse perhibent,utArabespraeclara sua facinora, qnae in
illo bello ediderant,
cantilenis celebrarent; addit enim ozommu in historia ecclcsiastica
lib. 6. cap.38:
r £ ro. 8} toXXo} zv rje tgooeoixorzov ε σ ε ι v v α π ο μ ν η μ
ove$ovoi :taQ ò è oroegoex
po ; £ v ö ö oe ; £ ort v; de quibusrebus in historia
Gassamitarum
Eichhornius uberiusex
posuit, fodin. Oricnt. tom. 6. pag. 231. CantricesArabesduae
clariores, quae e,333
i. e. Ci a sive & cicadaeIbndschudni, vocabantur, inter
Arabespaganos circaannump. Chr.m. sexccntesimumMekkae versabantur.
Quasancillas
c- c - _ -.-d • • • .;,; , o- - -
rcischita, summaliberalitate illustris. Patinam, cibo repletam,
ante domum in
usum liospitum collocasse fcrtur ita nam utctquipedites
praeterircnt, etquicamcli
vclicrcntur, cx ca cibumsumcre possent. Re Persarumquumaliquando
visitasset,
pultcmque ibi quamdamdulcem, quae ab Pcrsis$$$F l ds vocabatur, ex
polline et
melle confectam, gustasset, scrvum illo loco emit, qui talem
pultcmfacerescirct, eamque
c • o- ; - -. *, , - q<~ , ~* o - 5,3: . - - - a * -
tiare iussit: <a=*~* $>Ju$- > } cy S\ i. e.
,, agitedum quicunque cupidusFldsi
est, adgrediatur Quibusauditis, hominesundiqueeoconfluxerunt. Cicad
suasEbn
f • d • • -
Omajjae benabis salt Thakifitae, qui ipsius liberalitatem
carminibus celebraverat. De
Ebndschud n, ciusque cicadis, nonnulla memoriae
prodiditAliIspahanensis,eorumque
mcntionem fecit etiam Firusabadensis pag. 350. 1001.Dchabalaben l
aiham
princepsGassnita, sacris paganis addictus, qui circaannump. Chr. m.
sexcentesimum
tricesimumquintumregnopraeerat,interdum, nt in vitaAssaeel meila,
cantricis clarae,
Ispahanensismarrat, convivia splendida instituebat, epulis et vino
liberaliter instructa;
Tumsolumconspergebaturmyrto, iasmino, aliisque fragrantibus
floribus; odoramenta
pretiosiora, vasibus aureis et argenteisimposita, circumferebantur;
ligna bene olentia
comburebantur, si tempore brumaliconvivia fiebant; caloremaestivum
temperabant nive
adlata; citharistriae aderant, adcho sonumcantantes.
QuadereAliIspahanensis
• • - • c- · · · · &e- -
• • • • • • . • • • • • • o • _- o -. . • • . -o? » « * - --- >t
• •
- o • • • .. o ~oo • • • • -
u* ** • • • cr & AJ| cy* ***&* & i. e. „ tumdixit ille:
„ vidiibi cemcitharistrias,
graecasquinque, quae graeca ad barbitos cantabant, et quinque
alias, quae camtumHi
rensem fundebant, quasquidem ei dono obtulerat Ij s ben kabissa ;
atque praetereaeum
conveniebanthomines,quicorameocantabant,ArabesMekkenses, aliique.
Vide
Namin iis cantileniscelebrioribus, quae,exquoislamismusinvaluit,
musicismodisex
ceptae sunt, deinceps recensemdis ita versatur, ut ad cantilenas
singulas nonnulla de
poctis adiiciat, quiversiculorumverba composuerant, deque
citharoedis, quimodoscam
tilemae musicos excogitaverant. Poetarum igitur, quorummentionem
facit, multi sunt
exantiquioribus, quitemporepaganismivixerant; citharoedivero,
cantricesque, dequibus
dicit, ex iis sunt, qui post islamismum institutum inclaruerunt.
Voce fidibusqne canere
utrumhominimoslemo liccat, necne, de eo in utramque partem multa
disputata sunt;
quae Nuweirita co encyclopaediae loco exposuit,qui inscriptus est:
au-Ji; • — • 1&
-- £ - • c • • --oo --. • • -- « • .- ---- -----
« • • cs\ » &* Jox:~\ l*> $>l>i> AE3I cy
e$$&>j>l*• i. e. ,, de cantu
— — — — — — — —
— - — — -
-
-.
cantum et artemmusicam,tanquamstudia futilia, abhomineingenuo
aliena, amimumque
adlibidinemflagitiosam, dissolutosque
morespellicentia,improbareacdissuaderevideantur.
- • • - -- - ---5
~~* -***g* J&--$i$ & • • - • • — £ t-*
& Ji • &ae $$$$&*guJ • -J 91 • *.-J • i. e. ,, quodvero
ea,
quae de interdicendo caiitu dicta sunt, atque argumenta, quibus
utebantur, quihanc
sententiam ferrent,iamadtinet, argumenta illa,
curcantusinterdicendussit, exKorno,
traditioncque sacra, dictisque
familiariumatqueasseclarum,antistitumquevirorumdocto
mnerunt, ipsorumque familiariumMohammedisnonnulli, ben beschir,
Amss
rius, Chasradschita, et Hassn ben th bit, Anssrius, citharoedis,
cantricibusque, qni
tuncMekkae erant,aurespraebuisse feruntur. Quinhominesnonnulli, qui
probitate et
pietate erga praestabant, exquibus ben abd el asis, chalifa
Omajjida fuit,
cantu oblectabantur, pluresque, quas ipse ille
vocumsonisdescripsit, cantilenas
in libro suo Ispahanensis adtulit. Sed Omarum, antequam chalifatum
capessisset, his
studiis indulsisse suspicatur Nuweirita; quod sane, quumchalifatum
perduostantum
annos tenuerit, veri simillimum est. Abuabdalla mohamm benidiis
Schfe ta, et
ch ben mo me benhanbal, antecessores celeberrimi, qui seculo
postMoham
secumdovixerunt,cantummonprorsussprevisseabNuweiritadicuntur.
Exstite
siveAbuh mo mm benmoli el gass li fuit, natusseculo
postMohamme
demquarto, quiargumenta illa, quibuscantumvetitumesse antiquiores
demonstraverant,
diligentius excuterent, partimque refellerent. Quocirca locos alios
Nuweirita adposuit,
qui inscripti sunt:aJi;L::i -***JA** 33:1ae ç &$$$ Uae Æ
3
i. e. „ expositio eorm, quae proposita suntad refellenda ea,
quibuscantumet musicam
vetita esse dmonstr unt et: 333&LAE Jjjjf$>$t$u$f~i$
.- &o • • ~
_:3 >cj?33 i. e. ,,atquedisputavit de hac reetiamAbuhmid el gass
li, antistes,
refellitque argumentu illorum hominum. Fuerunt nonnulli, ut
Nuwcirita perhibet,
$i<-iii&
$3- .
non potest, quam obremanimaeampalamfacit modis musicis. Quae vis si
hocniodo
° palamfit, animade ea laetatur, eaque commovetur.
Itaqueaurempraebeteanimae,atquc
cumea colloquimini, ab eo adloquio aversi, quod externa compellat.
Quiviridocti,
qui de cantu et fidibus mitius sentirent, musicamsub certis
conditionibus, cautioneque
diligenter adhibita, permitti posse statuerunt; licita enimesse
oblectamentamusicaexisti
mariposse, si ita instituerentur, utadres
tnrpesnullumhominemprovocarent,propter
eaque in hacre et personasvarias, et tempora diversa, distingui
oportere. ob
causamNuweirita de iis, quae in oblectationibus musicis cavenda
sint, locos adposuit,
quorumprimiinscripti sunt: â – J13AeJ & • ;: Â § i. e. ,,
expositio
e- - --- -
omentorum, quibusillicita redditurmnsica;* §
-o c -> • . • -= - * - -
-
--
£
-
si auditorest fcmina, in quamintueri nefas est, et cxcuiusauditione
aliquid sceleris
provenire posse metuitur. Momentumsecundum ad instrumenta musica
pertinet, quo
rumalia, et praesertim fides, epulisamoribusque destinatae,
suspcctahabentur, alia vero,
uttympana,eaque,quaeinflantur, tibiae,
tubae,buccinae,cornua,masculossonosedentia,
licita esse censentur. Tertiumad versiculorum, quidecantantar,verba
spectat; quae si
impia et obscoena produnt,cantus illicitus esse existimatur; atque
ita fere in rebus aliis,
quae cumcantu et musica interdumconiunctae sunt, momenta huius
gcncris cctera, de
quibus Nuweirita exponit, versantur.
tumingravescente, primcipesArabesmagiset magis cantibus,
fidibusqne,indulgerecoe
pcrunt, maximaquemoxarti musicae exposita sunt praemia. Iesid ben
abdelm lik et
Elwalidbem iesid, chalifaeOmajjidae, quiprincipes erant vitae
lautioris studiosi,atque
in intcmpcrantiam proni, quumceteris oblectamentisadflnxerunt, tum
palatia Damasci
habuerunt citharoedorum, cantricumque, vocibus resonantia,
magnasque pecunias ad
ornanda studia musica contulerunt. res etiamincrevit, quumchalifae
Abbssidae
primi, Elmanssr, El mahdi, lhdi,IIArn arraschid, Elamin, Elma
impe
rium tenerent; namhi principesin adparando aulaeregiae
splendore,sumtusque ni
ficentia augenda, ultra processerunt,
quamquianteaArabibusimperaverant. Cantrices
pleraeque erant mancipia pecumiacoemta, quae
citharoediclarioresadcanemduminsti
®
panciingemui. Multi eorum ab parentibus Persis orti erant. Sed
chalifarum quoque
Abbssidarum nommullos, El wthikum, Elmuntassirum, El
mutassum,Elmutadidum,
filiosque chalifarum plures, Ibrahimumbem el mahdi, Sslichum ben
harmarraschid,
bdllmbenmss el hdi, bdllmbenmuhammedelamin,Abuissam benelmu
tewekkil, canendiperitosfuisse, carminaquemodismusicis
descripsisseIspahanensisde
GraecosEpaminonda fidibus praeclare cecinisse dicitur, ita etiam
apudArabes viri
aliquot illustres, quires publicas administrabant, vel bellica
laudeflorebant, Abdallabem
t hir, princepsChorssnae,Abudolaf el kssim ben issa el idschli,
exercitui persico
praefcctus, quiseculo post Miohammedem tertiovixerunt, aliique
huiusgenerishomincs,
arte musica, cantilenisque conficicndis, delcctati sunt,
sollicitudinem gratis lyraevocis
queconcentibus discutientes.
tilenarum, quae prae ceteris laude celebrabantur, compositos fuisse
Ispahanensisper
hibet, breviter it recensebimus, ut, quo quisqnetempore vixerit,
significemus; nomina
enimeorumpertotumIspahanemsislibrum lectori sese offerunt crebre
posita.
1. Cihar oe<li pr ims cha li is aequales.
Quichalifis primis,Abubekro, mao, thmno,Alio, aequales fuerunt,
ra
sertimMekkaeatqueElmedinaeversantes, hiferesunt. 1
Ebnmsaddschidsch, sive
e$; • • .&:$i Abuo said ben musaddschidsch,
cliens3>Dscho
iiiachitarum, Mekkanus, quiexprimiscantoribusArabibus fuit,
modulosque graecoset
persicos ad canenda carmina arabica accommodavit. IDe
quoIspahanensis praeter alia
--d • • ?- · · · • qo % • - w -
- --< ---- · · · o - … • .. o • , ;- • . … c • • .- &
o
uxx :$.35 i. e. „ Fuit ille citharoedus praestans, excitharoedis
primariis,
qne principibus, primusque eorum, quicantuscomposuit.
CantumPcrsarumadcantum
Ar traduxit. Dcindein Syriam perrexit, ibique cor et
Barbitista
2
composuitque,utdeindeceterieuminitarentur. AboperarisPersis, quiMe
e,
-o r
ibu dschafer
- - - -- - - - -
propinquisMuliammediscrat. IspahanensisdeSairbo practer alia Inaec
tradit:
- c.
..-
commissumest,quumMoslimbemokbaMorrita,abJesidbenmoawija,chalifaOmaj
amhermaphroditifuerint,nonsatisliqueremihividetur. Pleriqunequid
illudvoca
quidemproptermendu
scripturae,quodinclualifaelitteras,adpraefectumElmedinae
aliquidintentasse,constat,ne1ibidinegrassarentur.
DequarepluradisputaruntRe
kins,amnal.Abulf.tom.1.admot.pag.109.etTreytagius,
ArabunnProverb.tom.1.
E- 2 --
- 9.. G: .
arabicumvero8er bdallaeben dq icantmmpersicumdocuitElmedinae
ibi didicit. IDe quo Ispahanensis eo ]oco, quno deSaibo chathiro
exponit,haecnarrat:
*1 - 1 : :: . ,:2 Cy -.-- . :=. »
lschafer aS#ib cluathir : , e icantilenas tibi cq
*
lnthirocantum bicumdidicit
reidsch,cliensNaufelitarum, familiarisAbdallaebendschafer.
OrtusestMe de
-
-
dscluo compositisitemseptemelegcrunt,qtuae cutn
civitatibusMabedidepalmaconcerta
- - . . ,
-.35-. ,2.- C..cc
Islh ko diximus ,,quaemamseptem? Rcspondit:,, citluanroedi Mekkami,
quumseptem
cantilemas audivissent,carumqueclaritudimenn cognovissent,
aemulatione ducti,
emulasopposueommumiconsensucxcantilcmisIEbnsoreidscluiclegeruntseptem
beunwalib,Medimensis,c]iemsAbdarrachminibenkatan,
citharoeduslaudatissimus qui
abNaschito,Persa,etS3ibochatluiro,etIDschemila,cantriceMedimensi,cantumdidicisse
c=.
-
uuuu luaccdiceret :,oteibalienmoslin expuguavitseptom
cvelseptemc
dificilia adscensu atquexstructa suntin luor#issana
sinqunibnssepten easte
aditut,inquaeauutcanonpenctratumcst; sicrespondems:
,,perIDeum equidemcom
eimde Ispaluanensis cr septemhacc MIabcdi c Filiu.1rum
vegett ideo aqniacolorevegetosse dCognomenElgartdi ie
hilari crat. IPrimoabEbnsoreidscho cantumdidicit,
deindeabfeminis,quaehonimes
-- -- c5 -
eicecinuerumt. imitatus,cantumcomposuitadnaenias ommodtum.
tque1essum
.u deinde1essumita camebat,utauditoresonnesadmirationea
- - - - ---- -- -. -- ,- 53: , r:
audito utriusquecitlarocdi ciisdi
2. -
Burdan, foro Medinensipraefectus; de quo Ispaluanensis praeter alia
prodidit haec
-
Erattestis publicus,
cuiustestimoniumrecipiebatur,foroMedimensifpraefectus. Dixit
eaacceperat; quidixit:momenillius1nominisestBurdan,cumBaadammata
etRBa
;compositascamebatantilemasab aNaschito ,Sailbo cluathiro
liammed ben à ischa, citharoedusMedfinensis,qui,quum
Kinditae erat. ConviciantesadpellabantEbnaischam flitunnu
calannui
filiaumma scorti dCantuumEbnaischaabMabcdoeltatisonnaus
0..
.
significare ,cccinitsineuoex1ocowerbapropterpraestantiam
-.
adensis admotavit : ,ipseremperegit s« CecinitIElbn aischa etian
inaulaEl 4
.- -- -- - -- - c-s 0 : -oy - -
s
I6
---o
ex ostiariisK b $$$@ &y* fuisse dicitur, ab gente persica
ortus. ModoEl
mcdinae versabatur, abAssa el meila, cantrice clarissima, fides
discens, modo ae
PersiamacSyriam peragravit, ut cantilenas in illis
regionibususitatas arriperet,suum
• . • . •
que in usum, quae sibi placerent,converteret. Primusillumcantum,
quiJ~* AUi I.C.
· · cu.-c
Principumaulas mon frequcntabat,neque in circulos sese inferebat,
nisi raro,
• - -- - - - • o • &- • - • :
quialepraadfectuserat,quo boperiit. 12.Hominsive a •
cy?&:>$<*>**
GsA$iAbu kaabhonein ben bal Hirensis, christianus, honio ingenuus
et poeta, qui
in provincia Ir kensimagnamfamamhabuit. Ispahamensis de eo praeter
alia tradit haec:
• • o• %*- • - - • ; • • -q<; • •
δ ι e$ $ $is; § .: • c**~*J>' &: :3: £
l:&ju*=
- o
Ι Σ &l$ • £ • • i:Ji $ JL cs *- § • . e. „ fuit ille poeta,
et
simul citharoedus,quiexprincipibuscitharoedorum fuisse censetur,
modosqnecomposuit
egregios, celeberrimosque. Locabat camelos iis, qui in Syriam, vel
regionem aliam,
iter instituebant, eratque christianus. Ebnmuchriso,quumEl kfam
venisset, Honei
de sua quingentos dedit, ea adposita, ut
exprovincia Irakensi decederet;adquamconditionemEbnmucliris, quum
ambi
tiosusesset, accessit.
2. Cat rices primis cha lifis aequle.
13. IDsclemla $i<*clienta Soleimitarum, quae
maritumhabebatclientemquem
dam tribus El h rith ben el chasradsch, habitabatque Essumchi, qui
locus prope El
mcdinamsitus cst. S ï bumchthirum, uiin vicinia
versabatur,quumDschemilaca
tem, fidesque pulsantem, audivisset, clam hancartem ipsa arripuisse
fertur, multosque
deinde viroset feminasadcantuminstituisse, Ebn ï scham,
bbbam,Sall
mam,Okeilam, Choleidam, Robeicham. Undefactum est, ut Mabed dicere
soleret:
· · · · • o. o 2.* < • • • • -,o, • • o • . • • o • 2* -~c< •
o • - -
&&*cy* c. • _J κ ι • -5>J< 3*• A XL *>· • — • i
J-oi i. e. ,,radix cantus
fuitDschemila, cuius surculi ipsi sumus,meque, si Dschcmilanon
exstitisset,iamqitha
rocdi essemus. 14.Rï ka$ ;cantrixMedinemsis, illustri laude
celebrata, quae
fuisse dicitur magistraAssae el meila. Nonnulla, quaede ea
Ispahanensistradidit, in
chrestomathia arabica, pag. 31 35 adtulimus. 15.Asa elmil
iS-Ji j
i. e. Assa mutabunda,quo cognomine ideo adpellata est, quia mutante
corpore incedcbat.
Erat cantrixMedinensis, clientaAnssriorum,
propterpraestantiamcantus, et venustatem
corporis, gratosqucmores, omnibusacccptissima. Plurade ea
retulimus,exlibroIspaha
----------------
poris cantricum, Sirinae, Sarmabae, Chaulae,Arrabbae,Sclmae, mentio
fit.
3. Ctharoedi chalifis 0najj i di s a equales.
1 6 . Maiik • • s i v e a<- ::i& Gi&a$ii Abul valid
mali,
benabissamch dschbir, lioiiio ing nuus, Tajjita. Liberaliter
educatus est Elmedinae
in domoAbdallae ben dschafer ben abi t lib, cantumque ab Dschemila,
Mabedo, et
el wdi, accepit; dcinde in familiaritatem Soleimni bem ali venit,
quiEl basrao
versabatur. Vixit per totum chalifarum Omajjidarum vu cantilenasque
composuit
permultas. Ispahanensisin iis, quae de El abbssobenmird s, poeta
claro, tradit, can
tilenae mentionemfacit, quamMalik composuerat, cantumquendam,quemin
quoda
»
coenobio exmonachischristianis audiverat, imitans. 17. I ü ni s el
k tib „ ju<' » 3 3
- • -o »
i. e. Iumisnotarius, sive3 <*&; >=G* ó _1&C->
nisben oleimm
ben kurdbem schehrij r , ab gente persica ortus, natusatque
educatusEl medinae, ubi
cliens Amri bem essobeir fuisse fertur. Pater, qui erat
iureconsultus, filium tradidit
collegio eorum, qui rationes publicas ponerent; apud
quosmotariusfuit. Cantum didicit
abEbnsoreidscho, Ebnmuchriso, El garido, plurimu vero ab
intercuius
discipulos pracstabat ingenio. Excantilenarummodisab I nisso
compositissuntseptem,
- • • -- - - • -
o • -o-cae · · ·
harum cantilemarum verbisSeinabam, quae quidem erat cx~e e$$ $*Aes
c~g-j
21*: ç &y& c;>? Seinaba, filia Ikrimae ben abdarrachm n
ben el h ritli
bem hischm, feminam formosam, illustrique loco ortam, illo tempore
celebraverat
• • • • • • • -o - - - -
I nis. NomcnSeinabae in primo umiuscuiusque septem illorum carminum
versiculo
o - • -o o • • « *
positum invenitur. Carminis primi versiculus primus hic est:
&1-3-;3j cox<$
C. · · q.
Jj Ì 3&$— 'i <>$$Lacas? i. e. ,, confodit Scinaba
cormeumposteaquamme
jamfugerantioci atqueamores. Septem cantilenas
illasIspalamensisenumeravit, quibus
nonnulliSeinabam octavam, monamque adiiciebant. PrimusI
niscantilenas, quae illo
tempore acceptissimae erant, ab citharoedis variis compositas, in
librum digessit; de quo
%- --- € — o--• • , • - e . € • € ~- ~. • -, •
* ; • - • - • - $& $$ 3* £ &&&u$<$gu$t
• — • cj>> cy* i. e. „ composuit cantum eximium, modosque
confecit multos,ca
3
habetur;primusenim ille cantum in librum digessit.
~-o • o- •
18. Elabdschar3Sf . e. ventriosus, cui erat momen xUi x:s » •
~– Ji&: Abu talib obeidalla ben el kissim, cliens Kin nit rum,
Mekkanus; alio
cognomine appellatus estc&>Chasch-ch scli i. e. papaver.
Erathomoingeniosus,
liberalis, forma praestans, vestituque utebatur splendidiore.
Saepiuseum audivit El
-o •r = -o • o-o
walid ben iesid, chalifa:Omajjida. 19. E.bm. mosch ab .— V .
~~:~*& i natus
Tifae, quae est civitas in Arabia meridionali sita. Modos
cantilenarum complurium
composuit,quorum:maiorpars, postea citharoedis aliis, ut Ebn
soreidsclio etEbnmuch
** • -- - - £ . -
Anssriorum,Medinensis, quihabitabat
invicoKubensiJ.propeElmedinamsito. Erat
>+ q. p
praeclaros. Usque ad tempus Harni arrascliidi vixisse fertur. 21.
Abu said sive
x§ • ~~'~ x*~$iAbu said ibraliim, cliens Fidi, qui ipse erat
cliens
mrbenothmmbenaiiaii. EratAbusaidhomoprobus, • • Js>-3:1
•
:i& $.:.. Ebn abi samma, cliens Omajjidarum, apudcitharoedos
Alii said,
cliensfndi. 22.Kailsive&SL-J § • 3:3J*ive Iachja kail, cliens
tribusEl
abal t, Mekkanus, qui exfamuli, ThorajjaeE filiae Alii ben abdallae
ben el li rith
bemomajjael asgar fuisse dicitur, quaeetiamEI garidumhabebatservum.
23.Eddall l
$$& i . e. lepidus sive § 53J § • 3 • j$iAbuscid n fids
eddall], Medinensis,
cliens Aischae, filiae Saidi ben el ä ss. Fir s b densis pag. 1448.
cognomen huiusho
minisJSXiEddalii fuisse perliibet. Nuweiritacognomen
illudeumaccepissc fert
» • < • .- c • ----w-- o ' - ^- -
-
--
· · o<> w C .- C • •
• .-
-
-------__-
-------------------- - -----
hominuminflexorumhuiuscivitatis clarissimus.
• -& *; - c- < » - ; ; ~<~,~;* » * -
25.Asch-ab-*: sive<=33 --: • • • • • • Abul a l i i asch-ab ben
dscho
beir, cuius paterfuit ex clientibus Sobeiritarum. Educatus est
Asch-abEl medinae in
- - - - • - $o- » - -
• .- « •
• • ~
ej
& jGu- • • • • --• • • *&&.>3;
$i$u- $ 4$$& £ • • • • - & • • • .>** 3;:i
s33:73:• δ ι i. e . , , f u i t i l l e Abidii ben atija, cliens
Koreiscliitarum, Mek
ianus, citharoedu praestansex classi secunda, exqua etiamI nis
notarius, Sij t, et
hmn,fuerunt. Eratfacie venusta; vestitu utebaturnitido, facetusque
erat. Non
reliquit El hidschsam, neque reges Omajjidas convenit, quod alii
faciebant, qui ex
eadem classi erant, aliique, tum iuniores,tmantiquiores. Diciturque
eius testimonium
acceptumfuisse. 27.Au k mil sive$f<*=$Abukmil el gusajjil,
cliens
El walidibem iesid, chalifaeOmajjidae, homofivosermone conspicuus.
28.Ismil
beneihirbds • ; : &; $**- Mekkanus, cliens gentis Essobeiri ben
el wwm.
FuitexcitharoedisEl walidi ben iesid; vixitvero usque ad tempus
niarruschid.
2 9 . Ei hodsali ei akbar ie. El hodiali maior, s i v e ä 33
3*>; ;
Abuma said el hodsaliel akbar, lapicida kamus,qui oiii. lapides
exoscul
pebat, et simul cantu admirationem sui Mekkanis iniiciebat.
Ebnsoreidschi filiam
duxit, modosque cantilenarum ab eius patrecompositosab ea didicit;
qua de re Ispaha
- • • • c-o - • c- -$ -*.-. • c.-e ... - -
nensis nonnullos haec tradidisse fert: J>jL~>La;c La-* ' •
L-;&JXeJi33-;
< - cae 2*, • • • -. _ £
iodiali iiiodo eiuspatris ab ea, eorumque plurimos sibi arrogavit;
maiorigitur pars
modorum El hodsali abEbn soreidscho composita est, suntque hi ex
iis, quos ab filia
Ebnsoreidschi ille accepit. 30. Elhodsalielasgar .
e.Elhodsali
minor, cuimome 313:3 Abd l erat,fraterElhodsaliimaioris.
3*
31.IIakmelwdics>'3'i_, sive El hakanius vallis, i. e. El
hakamus,
qui habitabat in cs? cs>'3 kura i. e. valli oppidorum, quae
vallis prope
- coe- -o- • d • -.- · · · *
El medinamsita est. Nomeneius integrum estg*?J$y? _,$i <*>.
$i
Abu jachja cl hakam bemjachja ben meimn. Camelariusfuisse dicitur,
quiexW dil
kura oleum camelisvehebatEl medinam. Vita ei data est diuturna;
cecinitenimapud
El walidum b n abdelmlik, chalifamOmajjidam, atque apud
numarraschidum;
quoimperante dccessit. Fuit illo tempore in ilkura
coetusquidamcitharoedorum,
-• • ;-; -
de quo Ispaliamensis haec adposuit: ~e* • .>cs? cs>
3&=3
• • . • 7. -- · · -c,-; w~ ;*? ^ ' ^ ^ , , , • • , • • o -, ..~ ~ ,
-. , • • c • • •
~~>&• — >J>i****cs • • • cj}$; g?>>>& J-*
cj' 'j c* *>
- d · · · · · · · cx
bensdsn, vel ben dawdbcm sdsm, quiab El walido adpellabatur:
summa
gaudiimei, HakamBen jaclja, Solein?n, Choleidben atik, velben obcid
, et Iakb el
wdi; quorum quisque modos componebat, cosque praestantes. 32. 0mrc]
wdi
cs> ;'iAEsive vallis, i. e. qui habitabat inWd kura. Nomen
- --- - -o • - -
< -
S dsn , cliens fuitAmribenothman ben ali n. OmarinWidilkuraC- . e.
geo
metra fuisse, camtumque ibi multoshominesdocuisse fcrtur, qui
postea modoscantilena
rumab ar compositossibi arrogabant. Singulari favore
amplexusestEl
- c • . • . • ~ .
- • . a • - • -3* • • • • .
gaudii mei, cffectorque laetitiae meae. 33. Iakbel w di _s > » •
_• siveIa
kbusvallis, i. e. Iakbus, qui habitabat in W dilkura; qui ex iis
fuisse dicitur, quos
Omarcl wdiadcamenduminstituit. -
34.Sij t$-. e. flagella, sive-• &* <i:f &: -•
$iAbuwahbabdalla
benwab, kk cliensciioiieiuni. Cognomen Sij t idco ci inditum est,
quia
saepe canebat:JJj3 • ~* 9:31->'j* δ i. e. „ velut si
orbitae serpentium in eo paulo ante auroram essent vestigia
flagellorum. Didicitcan
tum ab I nis notario, instituitque ad artem musicamEbndschmium et
Ibrahimum
Maussilensem, quicitharocdi postea exstiterunt clarissimi. Tantam
sibi famam confecit
Sij t, ut Ibrahim Maussilensis, quumaliquandomodumab Sij to
compositum cecinisset,
- • • • • . £ o- -- • * o - c- --o « • - -
responderet: bae-J • l-*: • • i cx*. _ J &:l> • J c~i. e. „
abeohomine,
qui si viveret, patertuusid, quo aleretur, non inventurusesset, ab
Sij to. Cecinit
sijit etiam apnd Ei malidium, chalifam Albissidam. 35. achmn § ,
>3sive $i
ca- cae -o • … - • < - c • -
<3 -
thitarum, homoprobus et spectatae fidei. hm eius~i~sive
cognomenfuisse
• -« *<;* • , - o - - -
dicitur; ab nonnullis adpellabatur AE:Si ju->. e. Dachman rufus.
Ispahanensis
* - -- - - -• • -- • .-o---
c,5.
--- - • • - --& . - - -
- -a - -
adsidue; dicere solebat: ,,monvidirem futilem, quae rei bomae
similior esset, quam
cantum. Ebndschmium de Dachmno haec tradidisse Ispahanensis
perhibet: &ae
<i< 33* • • • • • &> • • :tsci-ii • • • • • • : • • -
• • •
-o • .- • c •- • • • - o • ---• . -- -
, ς ξ &% •
* c- - - • • .- • • • ---- ~~
• • • • • ó l L* 33%3'i33<*>3$ ii$. Jc$<*>-<3:i
i. e. „ testis
iiie fuit, cuius testimonium recipiebatur ab iudicibus
Medinensibus; atque etiamAbu
said, cliens F ï di, ex iis erat, quorum testimonium recipiebatur.
Erat hm ex
rccitatoribus Mabedi, ciusque famulispraestantissimis. Addidit
idem:Ma quoque ab
initio aetatis fuit testis rcceptus; postea vero, quumad
Elwalidumben iesid secontu
lissct,seque illi adiunxissetsocium futilitatis,
auctoritaseiustcstimoniorum cecidit, quia
**- --
Demunere illo testimoniorum, quod &Jvci. e. aequitas,
vocabatur, Sacyus in
stomathia arabica tom. 1. pag. 38. 39. exposuit. 36. Essobe i r bcm
dachm m
· · · • o • ~-
$.>>cy? £ jffilius Dachmni rufi, de quo mododiximus. ExEl
hidsch sa ad
iiumarraschidum perrexit, factusque est
adsectatorIbraliimiMaussilensis, citharoedi
clarissimi. Duae enimtuncBagddierant citharoedorumscctae, quarum
altera lbrahimo
Maussilensi addicta erat, altera Ibrahimo ben el malidi. 37.Aballa
bendaclmm
-o q.
i->& i. e. filiuspraefectilavationis,siveAbuabdallamo
mm benabdalla,
• • .
4. Canr i ces chalifis 0mjjidi s aequales.
-
venustate corporis, cantuque suavi praestans, quae abMabedo, Ebn
ischa, Dschemila
et M liko ben abissamch, musicamdidicit. Sall ma presbyteriideo
adpellata est, quia
Abderrachmn ben abdalla bema Dschoschamita, Mekkamus,
quiprotersanctimo
niam et pietatem erga J-i-iipresbyter vocabatur, amore
eamprosequebatur.
PosteaSall mam emit Ie id bem abdelin lik, princepsOmajjida.
Carmina quoquepan
gebat Sall ma. 40. Rajja $sororSallmae presbyteri;
utramquepoetaquidam, qui
ejjfc-j&Ijf&:beidalla ben kaisarrukajjtvocabatur,
versibuscelebravit,
í iorumpimus Si~>JlL$2.13a %Si.; £ ;&• J
l.i; $5 i. e. ,,iam irretiveruntiij. et SalImapresbyterum,
demseruntquepresbytero
mentemetanimam. 41. ab $:>puella Medinensis, quae
abEbnsoreidscho,
Ebnmuchriso,Mabedo,Dschemila, ceterisque citharoedis, qui illo
tempore inclaruerant,
cantum didicit. Primo adpellabatur&JJ El alija; quum vero Iesid
ben abdelmalik,
chalifa Omajjida,eam emisset, nomenHabb baeei indidit. Tanto
amoreeamproseque
baturIesid ben abdelmialik, ut, quum,grano mali granati suffocata,
periisset,ipse, desi
• • • .q*o • _c-
• . o-
hominiscuiusdamerat, quic-u:&Ebnschamms adpellabatur.
Adcantumillam
• -o-
betur; musicameamdocuii chmila. 44. Schahda$$$$ ancilla El walidi
ben
iesid, chalifae Omajjidae, quae :f&$Jlamentaria fuerat,
sive ex
iis feminis, quae mercede conducta leui aiebant. 45.Aikabint
schahda
$$$$$$u$ilia illius Schahdae, de quamododiximus. Canta
excellebetAtika,
fidiumque erat peritimina; cecinit in aula Abbssidarum. hkum ben
ibrahim el
• c-o • c • • o - -o • c - -
-
b. c, 5 5
ü > • J~~-• - &- & AE=| &
i. e. „ fuit illa earum, quae vidi, peritissima citharae, perque
annos septem quotidie
cae ---o ~,
cr*> & -g*
patreque meo, plusquamtriginta millia dirhemorum acciperet, partim
nummisdatis,
partim donis.
5. Ciharoedi chalifi 9 AbAssi di s pr i or ibus aequal es.
… o q • ο • • -x
Kfensis, qui carmina quoque pangebat. Versabatur in familiaritate
hominiscuiusdam
liberalis, quiElkfae habitabat, adpellabaturqueEbnrmin,sive& ;
&;$J
Abdelmlikbemrmin, qui plureshabebat puellas cantu praestamtos,
Sarkam,Robei
Saa ; de quibus infra dicetur. 47. JachjaM kanus XJtJ$ive
• c- • < -o- - . -o> * -
_3>j* cy ca cyl~e $iAbuothmn jachja ben mersk, cliens
Omajjidarum;ple
rumquevero hancsuam clientelam$$$celabat,nechalifis
Abbssidisdispliceret.Cum
inaulaBagddensicecinit; diem pr ibi obiit,
natusannoscentumetviginti. Etiam
filius eius, eiusque nepos, bem chm citharoedi aulici fuerunt
Bagddi. CantilenasceleberrimasJachja in libro litteris consignavit,
dequoIspahanensis
- » :; 5 @ ; - &,. - 6--9 ; - ~ ~ ~..~ . , . ° ° ; . • , : • •
-
hectradit: &j| » j_>6<*.J~J*- *=le~-=- L *~j>
&L&> &-u • •
.-i • • := Jf;;& • • • • • %*&-AE
c — • $— 3&eJ~~~>>> « • jLo& i. e. „ librum
composuit de cantilenis,
-*q< • • • • - · · · · $. o • • • • ,- -
spernitur, quia multis locis traditiones exhibetconfusas.
Utunturigitur eo libro, quem
illius filius, Achmed,conscripsit; qui multa eorum, quae
paterpeccaverat, emendavit,
confusiones, quas adesse intellexit, sustulit, ortumque earum
cantilenarum, quaspater
auctoribusadtribuit, adcuratius inqnisivit; qui liber tria millia
canti' marum continet.
-
• • _ -
- • < -o-o
:=Ji-g-*-' • -= • • • • • • • • - • • . . . * • •
• - - - - - - -
• , .&. 3 i. e. ,, atque liber illius, quo solas cantilenas,
earumqueortum, exponit, ex
iis fundamentisest, quibus homines er dant, neque praeter
librumIshki ullum
movi, qui ad librumAchmedi accedat, vel cum eo comparari possit;
atque haec:
<• -o C~ co 2. - --- . $. ^wwco< • c o --o £ • o • • • • , •
, ,:
23g Ui • & $ — • • • • cy' G*~ A$. & x~\ &* x~J *
--c*~ ~ ~ ~~~~* - .= -c • -- ---~q * - -
c<_$i<=&ji&>. • :=* :,.= • • j • l-.&U 3 f •
> i . e. ,, dixitMoliammed
bcmaclimed ben jachja el mekkipatrcmsuuminusum ohammedisben abdalla
ben
t liir corpus cantilenarum conscripsissc,qodeca ortu exponebatur,
eoque corpore
quattuordecimmillia cantilenarunieumcomplcxumcsse.
49. Iesid Haur sive *',>j*$u-g\ Abuchlcd jesid haur,
mensis, cliens Leithitarum, qui adEl mahdium, chalifamAbbssidam,
perrexit, atque
in eius aula cecinit, modosquemultos composuit. Venit ibi in
familiaritatem Abul
at hijae, poetae clari, atque Ibrahimi Maussilensis, citharoedi.
50. Folaicll b n abil
~o c< $.
~..-o-o •
apud numarraschidum, fuitque ex tribus illis citharoedis, qui,
iubente Harno,
exuniversa cantilenarum tunc usurpatorumcopia elegerunt centum,
quaspraestantissi
masesse iudicabant; qua de re Ispahanensis in sui libri prooemio
pag. 'i et v copiosius
exposuit. 51. Abd arrachimeddaff fCj&i~?i. e.Abdarrachim
co - c -c • c
tympanista, sive J~a$- crae~?~u$i Abulk imabd arracliim
• ..
amr, Kfensis, cliens Temimitarum. Cecinit apud numarrascliidum,
familiaris
que fuit Ebn dsch mii, citharoedi clari. Tamacuto ingenio erat, ut,
si semel vel
bis cantilemam audiverat, ipse eamperfecte cameret. 53. Ebn ab l
kamn t sive
~o-o
coUiXCi &i&; • ? cju<e$Abuothmn amr ben abil kanmt,
Mekkanus, cliens
Dschomachitarum; ex citharoedis Harni arrascliidi fuit,
familiarisque Ebndsch mii.
• o • • >cae
------ * ------- -- ---- _-a--
memeratC-J$bul abb s. Maximefuit in gratia apud El hdium,
chalifam
& ~-o • --o • q • . -o • o.
- • --- » * --
mina composuit, citharoedusque fuit IIar no arraschido, eiusque
successoribus, acceptus.
c * c <o • c -
« - • • - o- •
• • -
r~g* 8j*> & cx-*=* ben hamsa ben mossair, famulus El
manssri,
.-' a • - - - q *,* & £ ..; • • • . . - -
chalifae Abbissidae. Dicitur fuisse J.- — • JJ~ ι & c A: i . e.
animo aspero, diffi
cillima natura; si eumrogabant, ut caneret, nolebat; si
eumsinebant, ipse incipie
batcantum.
• c • • •• do - - • • *
57.EbndschmiAL>.. • sive*AL>. -t í í Abulkassi>cy? se
>cr?&*-~~ _> SS.
ismail ben dsch i, homoingenuus, quiabLowaj bem g lib originem
repetebat. Erat
Korniperitissimns, frequenterque precabatur; moribusutebaturprobis.
Exclarissimis
citharoedis fuit, quiin aulaEl h dii atqueIIarniarraschidi
cecinerunt. 58. m
c -o-o • « •
-- -
£
-• - $. • • • . -
rija adpellabantur, adtribuere solebat, ne ab hominibuscarperetur.
ul ab eocom
%w
.c. * - • .o?
- c. - cae - • • t- • *- • *-- • -c * . -=
J<'a • c*u $Jj [$ L3 Alij • • ui i . e . ,,modos
compono elegantiae tantumstudens,non quaestui intentus; mihimet
cano, nonhomini
bus; itaque facio, quae mihiplacent. SororemhabebatUlajjam,
itemcantusperitam;
£ 3 o ?--o? $3 5 -o -.--- -< •
undefactnmest, uthominesdicerent: ,<>\ ex-> • ae _ Sl • •
• Lae- & ~~
- - £ c • • -
neque interMoslemos, frater et soror peritiores cantusquamIbrahim
bem el mahdi,
eiusque sororUlajja. Sed Ibrahim Manssilensis, citharoedus illius
temporis exercitatis
simus, adsidue ea notabat, quae Ibrahimbem el mahdiin
componendismodispeccabat;
undealtercationes acerbae intercosematae sunt. Porroderecta
hythmorumdivisione
et adpellatione disputarunt;namquod rhythmorumgenusgraveprim
vocatum fuerat,
id ab Ibrahimoben el malidigravesecundumnuncupabatur;quodvcro
gravesecundum
adpellaverant, id abIbrahimo bem el mahdigraveprim nominabatur.
Sedadpella
tiones illae movae, quasIbrahim ben el malidi proposuerat, postea
ceciderunt, neqne
--- cu • · ·
receptaesunt, nisi a paucioribus. 59. IbrahimMussilensis sive
e)L>L* 3?~ * *
& o-cae-o >
J~*~\33-5Si Ibrahim ben mlim Arradschnensis, Maussilensis; natus
est El
kfae ao. 125. decessit vero lagd di ao. 188. Parentes eius erant
Persae ex oppido
Arradsclim, quod in provincia Ahwsensi situm est. Maussilensis ideo
nuncupaba
-
JsJi_-3&:J| compotor Maussilensis, quia plurium chalifarum
compotor et con
victor fuit. Primuseumaudivit EI mahdi; summagratia et auctoritate
floruit apud
… -· · cx • -cw » •
rnumarraschidum. 60. Ishkbenibrahmsive~' &y?G=- •
~>
J~>~Abumohamm ihk ben ibraliim el maussili, filius illius
Ibrahimi, de quo
mododiximus. Adpellatur interdumJ**J*--> filius
compotorisMassi
lensis. Erathomolitteris eruditus, qui, quamquam in cantu
excellebat, ipse tamen hanc
artemmonmagni faciebat, quia ad ea, quae virilioraac graviora csse
censebantur, sese
inclinabat. Iuris civilis adeo peritus, moribusque tamdecentibus
fuit, ut El a
chalifaAbbssida, dignumeumdiceret, qui iudexsupremus
tribunaliBagddensi ra
ficeretur. Natusest ao. 150. dcccssit ao. 235. Artem musicamIslak
sic[tractavit, ut
hominedoctumdecet; variamodorumet hyth umgeneraadcuratiusdistinxit,
nomi
nibusque idoncis significavit; libros composuit, quibus leges artis
musicae iustas dili
genterexposuit.
61.Mbed e l jaktniJ~j&*iveMabedJaktinianus,
Medinensis,servus
cuiusdam filii Alii ben jaktin. Postea in El irkam dcductus est,
cccinitque in aula
niarraschidi. 62.Arrattâ bJE?ii. e. dactylarius sive
venditordactylorum,
Medincnsis, qui pauciores tantum modos composuit.
63.Dkein&=3fensis,
$3 c, . •
q • o-
quoque composuit. 65. Soleimben sa l ma &s\ ,J?_~~M~cui
praenomen erat
Abu abdalla, familiaris Ibraliimi Maussilensis, 66. El n abbad sive
3.3 Ae-;i
-33J1J &;Abudscliafermo mm benabb d elktib,cuiuspaterfuit
notariusMek
kanus.ExcitharoedisIIidsch
sensibus,quiadEImalidium,chalifamAbbsidam,secontule
& . -o-q~o --
Jj\-*~g~ ben osma Hamdanita, qui iam tempore
chalifarumOmajjidarum
inclaruit, familiarisque Abdarrachmni bcn abdalla fuit, qui ó ' .
J*- i. e.Asch
x o&-o
• • • -
- -*
• cu-o -
nemsaepe facit Ispahanensis. Cithara > • i qua maior
citharoedorum Ar pars
- ?« .<
• - « , - • * • • • • -- -
• w c -o • • c • .c. :
momcccinit. 70.Achmdbemmssa elmumeddschim~*~Jj? ux-*>
-
- -
*
c • o • -
si : is : • — i • * ecui ntilenisIsmahanensis saeni inim benmchri
j*J?&*>d lllS p piusmentio
nemfacit.
6. Can t r i ccs chal i fis Abbà ss i d i s pr i oribus
aequn1es.
73. Ulajja bint ei malidiGoe-ii&:, &; 1 f i l i a El
mahdii, chalifaeAb
€ •
' --
condebat, modosque musicos, ad quoscanerentur componebat. 74. Ba
sbas JJay
puellaMedinensis,quae ab citharoedisillius civitatis
antiquioribuscantumdidicit. Primo
El mcdinae apudJachjam bem nefis, clientem Anssriorum, qui plures
citharistrias
habebat,versata est; deindeeamemitElmahdi,chalifaAbbssida. 75.Sa
maessark
-
® &<J\ JM.c Kfensis, dequosupra 23. Nuweiritaeumclien
~• •
~~
~~~
Sarka Ebn rmini hoc enim nomine distingucbatnr ab puclla alia,
quae>'ji1 — • jj
Sarka Essarr di vocabatur. Antiquo vero tempore apud Dscliadissitas
vixissc fertur
- -- c.->~~• • - a. - •
s- -*; SarkaEl jemmae, quae tanta oculorm acie fuit, ut spectare
posset
quae aberant tridui. Sall mamessarkam abEbnrmino emitDschafer bcm
soleimn,
filius praefecti El basrae, numeravitque pro ea octaginta millia
dirhemorum. 76.Ru-
• .-c -
• • ~~ ~o
dirhcmorum. Cognominatam eam esse • … ,L, :J
SchammssianamperhibetIspahanensis;
millibusdirhmoum. 78. Badsl333puella Medinensis, quae liberaliter
educata est
El basrae, magistrosque habuitSaidum, servum Fidi, hmnum,
Folaichum, Ebn
dschmium, aliosque. Primuseam emitElhdi, chalifa, a quo postea eam
accepitEl
amin. Triginta millia cantilenarum cecinisse fertur.
Librumcantilenarum inusumAlii
bem ischm composuit, de quo Ispahanensishaec tradit: J• -
$u$f&C&ae3J
• --o-3 - • c- -o? «• - • < -- • -o- ~
c|o — • J <=c*$i &cJ~~:~ J*~* ** &t33Si i. e. „
conscripsit illa librum
- ae -
significati sunt, duodecim milliacantilenarum continentem.
79. ij$-*puella Basrensis, quamIbrahim Maussilensisemit,
atquead
camendum instituit. Cantu eximio, quemfundebat,
summammoxclaritudinem sibi
paravit. Librumsingularemde rebusSch rijae scripsitEbnel mutass.
NonnulliSch
£ 3 o… »
Bagd densis, quae Dschaferum ben jachjaben chlid ki patremhabuisse
dicitur.
Praestantissimis ingemii dotibus florebat Uraiba, litteris erudita
erat, carminacondebat,
cantilenarum modoscomponebat, cantuque suavissimo excellebat. Tanta
admiratione
Uraiba et Sch rija aequales adfecerunt, ut homines, utra
praestantior esset, acriter
o - --
- • • . • • • -- - ==c-> o - -q* • .,. • • • , • • 3 • • .
o;
£ :
-
< $• £ • cy - cr* l~e~ « J-— cr* Jae i. e. ,,discesserant
liomines ingeniosi ac sollertes illo tempore in partes duas,
Uraibianos ct Scli rijianos;
suac quaevissecta cantrici ta addicta erat, uteamadmiraretur, ea
delectaretur,eamque
$3 c - • •u--- - $. • . ~o • --
cctcris praefcrret; atque loco alio haec: _ • — •
c}l>c5'j&**'C.:cju
~£ - -« - • • • • c • • • • --
l***$. — &; § • .. £ jf$&*= i. e. ,,discesserant incolae
Surramamrae
inpartes , altera iia dedita eratSchrijae, altera Uraibae, ut
neutra ad altcram
transiret; Abussakr ismail ben bulbul vero eratUraibianus. Quihomo,
liberalitate
clarus, wesirusEl mutamcdi, chalifae, fuit; K m. pag. 1400. Uraiba,
quumin aula
Elnu mni saepe caneret, cognominabatur* J i. e. mniana Nataest ao.
181.
annosque sexet nonagintavixisse fertur.
81. schf dstel ch'alJu3 &3 i:>.
e.Chaschfanotatamaevo,ancilla
Abul chati bi ennachchs, quae in labio superiori vu habebat.
Carminibuseam
celebravit IbrahimMaussilensis; septuaginta millibus dirhemorum
emit eamHarmarra
schid. Passimadpellari videtur$ti $:&ChaschfaWdichiana. 82.
ennir
? • • puella Medinensis, quam í laad canend instituit.
EmiteamJachja ben
ch lid Barmekida,unde factum est, ut cognominaretur Ji mkin.
Librum
• • • o
83.Rk~ , citharistria, quamprimushabuitIbrahimben el mahdi. 84.
jja
ana$: 33 :~puella Basrensis, quae magistros habuitIbrahimum
Maussilensem, eiusque filium Islikum, et Badslam. EmiteamAli bem
hischm, cui
filiam, filiosque duos peperit. Quomortuo, apud El mutassimum,
chalifam, vixit.
85.DkkJ33puella ingenio praestans, quae in familiaritatem mdna
filiae
Arraschidi, venit; duxit eam• ? &;J$achja benarrabi, cui filium
peperit,
Achmedum. 86.Innsive Abiji$u$- δ ι -InBn, ancilla Enn tifii,
puellaIem
mensis,ingeniovalens,poetria suavis, quamemit
AeujfEnntifi,quiinterdumJJ:f
Inn vocatur$u$ti:&In naN tif niana. Bagd diversata est,
ibiquecumpoetis
clarissimis, praesertimAbumowsso, in certamcm descendit. Harn
arraschid emere
voluit In mam, pretio promisso ingenti ; sed Enn tifi eam vendere
noluit. Nuweirita
na in cantricum numerumretulit; sed magispoetria, quamcantrix
fuisse videtur;
- $3 • -o- • •
quamobremapudFir s b densem pag. 1782. posita sunt$23$i< ,L;e i.
e . ,,Inina
-o • ;< • -o- 3
est femina poetria. 87 Forai da sive csr*J $o- -: Foraida maior,
puella IIi
dsch sensis, quae Bagd di primo in aedibus gentis Arrabii cantum
didicit, postea vero
c- • cae • -o--o -
apudBarmckidasversata est; quibus sublatis, eam duxit_ L cy?_• 3J
Elheithcm
-o?<-o- »
ben selm. 88. Fo ida sive es -> $o--3 Foraida altera, puella,
quamcantum
• o--o
• • • •
bemimrnKarjita ; audivit eamIshkben ibraliim el maussili.
91.Sahifa
uaecitharistria fuitapuda$32 — •
2jSoraikumbenmanich,clientemIssaeben
5{)
7. C tharoedi Ewthiko, Elmtewekk lo, Elmtamdo,Elmt a l i do,
aequales.
Apudhosquoque chalifas,praesertimpriores, monnulli citharoedorum,
quos
supra enumeravimus,quumvita iis data esset longior,
vcrsatisunt,cecincruntque. Practcr
eos vero hoc loco hos adponere iuvabit. 92. Mhammed bem el h r i t
h be m
basch chi>G; c » • ® 3:3cui fuitAbudschaferi, ortus ab
gcnte persica, quae in civitatc Reiensi habitaverat; cccinit in
aula El main ni, atque
3 , & 31: $i-
Abul mali muchrik ben jachja , Mcdinensis; quem pucrum,
proptervocis suavitatem,
enuit Ibrahim Maussilensis. Deindeeumvendidit El fadlo ben jachja
Barmekidae, aquo
eumaccepit Harm arrascliid. Illustrem famam sibi confecit,
versatusque est etiamcum
, : a. • . . . _ ?.* ,- _._ , • - • • • , ~ ~ ~ , , ?}
El mutassimo atque El wthiko. 91. Aawijja&le sive
*&Jsg~=>
cae …
-
quachordasordine inversocollocaverat ita , ut gravissima loco
infimo, acutioressupra.eam
positae essent. Cecinit ab tempore El amini ad dies El mutewckkili.
95.Amr ben.< • • o • « - - -O • Co • - • c. • C- •
b na $. 3* • A*= sive y- • c* X*=
cx* • • • • Amrbenmohammedbensolei
mn cliens Thakifitarum quiab matre Bn mctronymicum traxit.
Patereius erat ex
notariis primariis. Poesi et cantui operam deditAmrben bna; quod
cantum adtinet,
adsectatorTbrahimi ben el malidi fuit, adversariusvero Ishko bem
ibraliim el mausseli.
I.ibrum confecit, magnamcantilenarumcopiam continentcm,
quemcximiumhuius artis
fundamentum esse Ispalianensis adfirmat. . Prae ceteris chalifis ei
favit El mute
wckkil, Nonnulladeeo sub nro. 519.adtulitEbnchallikn. 96.Abu hascl
í scha
$**> • sive:i&i&.& £ -$iAbudschafermolimm ben abi
omajja,
pandurista celeber, cuius familia apud Ibrahimumben el mahdi
versabatur. Chalifarum
sodalis fuitAbuhaschischa ab temporeEI mamini ad dies EI mutamidi.
Librumcom
- - - - -. , - v - - - • - , c. 3; . --- • ,-. -*,*
----
» v- %. • • • ~• • -
j>e~*~~=• • - — 1 3. cy* -^v > i . e. ,, conscripsitlibrum,
quoea exposuit,
quae sibi apud chalifas eos acciderant, quibuscum versatus est,
quibusque miinistravit;
qui libcr cclebcr est.
97. Abu dolaf el idscli1 i sive >JJ;~u-• • Abu
dolaf el k3ssim bem issa Idschlita, homoingenuus, cuiusvis generis
laude florcns, qui
fuit ex ducibus EI mamini, postea El mutassimi. Rcs publicas
administravit, bella
gessit, libros conscripsit, carmina pepigit, modos inusicos
coinposuit, poctaeque plurcs
51
caminibu eum celebrarunt. lu d eo abEbn challikno sub mro. 549.
atqueab
Reiskio in Abulf. ann. tom. 2. pag. 685. narrata sunt. 98. Ahmed
ben said sive
w- - -o • • o . • -o - tae - c • - « • ?*
JL-JL* — • • • — • > & o*** &; v> bemsaid ben kdim,
quivocatur
El mleki 1. e. Mlekita. Fuit exducibusprincipumTaheridarum,
versatusque est apud
T herumben abdalla in civitate Reiensi; excelluit tum in canendo,
tum in modiscom
--- o - o ?
* c --- - - -
mumarrascliidum se contulerat. DeipsoAchmedoIspahanensispraeter
alia adposuit
-o- --
hec: #3 ill • — • &*L> <*c5*.l<>-' • •
gu$$i&<=— • &J
i. e. ,, cantummultumcomposuit, ad gencraRamai et Hesedsch
pertinentem, aliumque
huiusgeneris, panduristisusitatum. Cecinitapud
Elmutewekkilum,eximiaquepraemiap
€ < • c-c
ab eo accepit. 100.Ebnel kass r » -i 32 | i. e. filius fullonis,
quo nomine
adpellabaturJ &* &. .Soleimmben ali, panduristaclarus, qui
fuit IEl
» -o5&-o%-c -
wckkiloaequalis patremque habuit fullonem. 101.Ah ath elaswad
>>~>
i. e. Ath-ath niger, mancipium3;i.Mohammedisbem jachja ben mo ds;
och ik,
~~o •
ß ... - co - c-o » s - •
wekkilifuit. 103. Ebn el mrek Aegulijui apudElmutewekkilum
cecinit.
- & l . c, • • o • :-
103. Mohammed bem achmed ben jachja el mekki • cx*>\
cx*w~*
J*J*J$epos illius Jacljae el mckki, de quo pag. 23. diximus;
cecinit apud El
mutamidum. 104.ObdaIabenabdal a bentherAELIS œ • • &$ivX·
·
cui praenomen fuit Abu achned, homo nobilis, omnidoctrina liberali
politus, qui Per
aliquod tempus praetorianis Bagdadensibus praefuit. Ebn challik n
sub mro. 366; deeo
exposuit. El mutadido aequalis fuit; carmina condidit, et
modosmusicossingulari arte
perfectos. Libro hanc artem exposuit, de quo Ispahanensis liaec
tradit: 3 ->
-t - q-o • - $3 • o. • • _ - · · · · c ----- ~- q• • . , • .* *; --
<*,*
§ • 4-J- > 3>3<-=• 21-SSJl:> gl $i$ --'
• • • • - - - ? - - - - - - •
x&J • J<:JiS. i. e „ atque liber ille, quode tonis et
mutationibus cantilnarum
qui liber disciplinarum nobilium, celeber et perquam utilis;
-
praestantiamque auctoris demonstrat. 105.Ahined benabi l al à $i
cy?w>
~~t-o
8. Cant ri cesElwthiko, Elmnewekkilo, Elmt amido, Elmtadido,
aequalc s.
108.Kalamess lichijja &:- u:f ~i~isive lamaSslichiana,
ancillaSs
liclii benabd el wahhb,qui erat fiter chm ben abd el
hhb,notariiSsAlichi
ben arrascliid; postea eam emitEl wthi, chalifa. Cantu praestabat,
sedmodoscom
posuitnon multos. 109. hbba • puellaBasrensis,
siugulariingeniopraedita,
formositate etprobitate praestans; quaemaximequidempoesi dabat, sed
cantum
quoquefundebat. Abdallabem t lier eamdono deditEl mutewekkilo, qui
in summum
favoremeamrecepit. 110.Obi da panduristria
$,;:-:* -quaeversata
est Bagddi, admiratoresque habuitAbu haschischam ciiiiaroedum,
atque umben
ibrahim el maussili. 111. ,ncilla hominis, qui oli> $i
adpellabatur, aequalis El wthiko. aia. SchdschiJ-u'amilia bidll
ben
abdalla ben ther, cuiussupra pag. 31. mentionem fecimi, Saepius
haec citharistria
apudElmutadidum, chalifam,cecinit,
fuitqueaequalibusprobatissima.
modorumauctores, Ispahanensis alios mominatim citat permultos,
huius artis studiosos,
quosomnespersequilongumest. b quumdeiis, qui nobiliores
fuerunt,
dixisse nobisvideremur,de ceteris hoc loco ageresupersedimus.
adlatis, adnotationes breves subiunctae sumt, quae
canendimodumsignificant, adsonos
citharae, certamque rhythmi speciem, relatum. Quoexgenere ea verba
sunt, quae
pag. rf lin. 10.positaJeguntur:J-Jics?&&Jt;j i . e.
,,modus
eiusest hythmusgravisprimuscumdigito indice in curriciodigiti
medii; permultaque
huius generis alia, quae perlibrum universum crebre adnotata sunt.
Talibusverbis
quidem certus canendimodusbreviter tantum descriptus esse
mihividebatur, et quidem
ita fere, qumadm umvernacule ponimus: $e[obie im © reiadjteltact
in%oII, vel
gallice: mesure à trois-huitemIte mineur. Sed cupido tamenmecepit
sensusillarum
adnotationum, quamvis dmodnmbreviter consignatarum,paulo
diligentius, si modofieri
posset, explorandi. Quostudio ductus, libroseoslegere
coepi,quibusscriptoresArabes,
Persae, Turcaeque, leges artis mnsicae inter Moslemos receptas
exposuerunt, quorum
librorum satis multiin bibliothecismostrisinveniuntur, qui
inscripti sunt: &
demusica,au~&demusica,,1;$t&de pcriodis,JS&de melodiis.
Ex
quibuscito intellexi, quemadmodumpraecepta artis mathematicae
abGraecis adArabes
translata sunt, ita etiam artis musicae principia ab scriptoribus*
Graecis recepisse eos
Arabes,quide legibus musicisdisseruerunt.
ApudGraecos vero viri docti multi de musica scripsernnt,
librorumque ab iis
editorumhaud paucosadhuchabemus. Exquibussunt libri Aristoxeni,
quiAlexandro,
Macedoniaeregi, aequalis fuit, Euclidis,
Nicomachi,Alypii,Gaudentii,Bacchii,Aristidis,
maei, Porphyrii, aliorumque. Quaescripta graeca quarto post saeculo
in
remsumconvertit Elfrbi&*j — j sive Frbensis, pliilosophus
Arabsclarissi
mus, cui nomenerat Abunasr mm bem mohammed. emsupremum obiit
Damasci ao. 339. Fuit homo litterarum graecarum, praesertim
philosophicarum et
mathematicarum,peritissimus, librosque
graecospluresinarabicumtranstulit, utamalytica
genera varia, eodem fere modoexplicat, quoGraeci has res
tractaverunt. Vocabulis
5
dumipsa vocabula graeca, litteris arabicis consignata, adponit.
Sonumillumgravissi
mum,qui apudGraecostgooeXou{>av uevog sive adquisitus nominatur,
F r bensis vocat
• .- • oe-co-o
<2>AEJ i i . e. adsumtum; addit vero, in libris graecis eum
J~jL* ;~l~Aadpellari.
Scriptoresgraeci plures, quorumlibros, de re musicaexponentes,
perlegit, passim ab
eolaudantur, ut U cxaJ3i Euclides, cj* • Ptolemaeus,J » » . •
Themistius, aliique.
Atque vocabulum illud, ex libro Ispahanensissumtum, qnod supra pag.
9. adtulimus,
fortasse pro$- $.j$ii. e. 4ristoxeniani positum est; nam
sectam quandam musicorum graecorum fuisse, qui, quoniam Aristoxenum
magistrum
habebant, Aristoxeniani adpellabantur, ex historia artis musicae,
ab Forkelio editae,
tom. 1. pag.35 36 cognoscitur. Vocabula graeca, si litteris
arabicis consignantur,
saepe ponunturvel truncata,veldepravata. Σ roix α vero,
aquoarabicumilludductum
esse putare quis posset, litteris arabicis c La x et cxL£ wscribi
solet.
Posteaquam Arabes de praeceptis artis musicae exposuerant, Persae
quoquesua
lingua hoc argumentum tractaverunt,Ar vestigiis ingredientes.
Exquibusunum
cognovi, cuinomen est Alij $$iJ &; j>j-Jf • Abdel
kdirben
gaini el h fidh el merghi. Nomenpatris i i i codice a meperlustrato
diversis modis
scribitur. In libri inscriptione ;a Gaibipositumest, ab alia
manuvero litteris minutis
J$ adiectum. In ipso libro pag. 120. abeiusauctorehaec posita sunt:
_ _ • w*cora
&< 3$*caxUis.xi.j cu*&$ &$ x*&*u*- • • • •
•
i. e. excellentia domini mei, parentis mei, praestantissimi
recentiorum, qui exemplar
fuit hominuminquirentium atque explorantium, praesidiumque pietatis
ac religionis,
magisternosterGaini. Abd el kdir, qui, si versiculoschronographos
ad finem libri
positos recte intellexi, saeculo post nonovixit, de sonis,
onorumque
intervallis, eodem fere modo, quemFrbensis seqnutus est, exponit,
vocabula huius
artis propria usurpansmaximampartem arabica. Systemata vero sonorum
certa, vel
canendimodos,quaeab eo 8 > 3aulaeumvel&:cursusvocantur,
nominibus significat
persicis, qualia apud F rbensem non inveniuntur; e quibus suntUL
illustris,
u;magnus, Lej >AE=versans, « J •
jjtintinnabulum,jug:regiblandiens,sc.xx%i Aej
stratum,J_>, vialis; alia huius generis nominamodorumsunt
l<J&:cursus fletus
$$u$&:cursus laetitiae, « xt3:cursus risus,
&sL*Jt&:cursus fortitudinis.
Exscriptoribus Turcisiis,
quiartemmusicamexplicarunt,itemunumcognovi, Chisrum
Toderinusin eo libro, quemde litteratura turcica scripsit, nonnulla
tradidit cap. 16.
Iamvero de codicibus, quibususussum,breviterdicam. Quiquide
hisunt:
• -o
quadrae, continens folia centum et viginti tria, exaratus litteris
minutissimis, sed satis
emendate. Transcriptuscst ao. 943.ex codice, quiao.
482.exaratusfuerat. Dispertitus
• * • • - • < • • & . - - ----
est hic liber in partes duas;prima, quaeJ>J,Ji introitus
inscribitur, denaturasono
• • •• o- • < • -
» *< --- • - - - - -
de coniunctionibussonorum, de systematissive scalis, de
instrumentismusicisvariis, et
denique de&AEl,Si rhythmis, quostactumvocamus, disserit.
CitharoedorumAr
clariorum, de quibuscapite primo
diximus,Mabedi,Ebnsoreidschi,Dschemilae, Isliki
ben ibrahim, passim mentio fit. Frbensis fol. 1. vers. de hoc libro
dicit: κ LXL
• - • • ~- . • .- - , c.-. • • c-. cae » o-. -, & 2- . • • • _
.- . o • q . -
• ' • Ae- l: Ov* • lal> cj' £ cr*c*Las.cJi oeXL Ji i. e.
,, persequuti
sumusin eo viam ea quammobismet ipsis propriam habemus, meqne
immiscuimus
modumalium ullum. Additvero, se librunmalium de musica
comscripsisse, traditque
• c • o-o • -c-o
- -
&
-- - -
$ . • • - -c-
• - ;$ $i- < jioe i-.- • >- — •
~ia& & 3 ~i~i • & à &*&33— 335* & i .
e. , , l i b r o
illo alteroea exposuimus,quaeabhominibushuiusartis peritis,
iisqueclarioribus, nobis
tradita sumt; explicuimus quaecumque in dictis obscura sunt, atque
inquisivimus
in sententiamuniuscuiusqueeorum,quoumsententias libris
expositascognovimus;enar
quantum in huiusartis peccata
de arte musica disseruerunt, exponentem, quamvellem, legere
potuissem; sedeumnon
vidi, neque iam, ubi exstet, scio.
2. LiberAbd el k diri, persice conscriptus, hunctitulum ferens:
cxol Joe
… « £ q~o~
ad scientiam omponndorumsonorumet hythmorum
codexLngdunensisformaemaxi
mae, continens folia sexaginta sex,
exaratusinurbeIslmbulsiveConstantinopoli ao.988.
Cuius libri auctorin explicandissonis, intervallis, scalis et
rhythmi,eundemfereordi
ae- 5*
recentiora, sonosque singulosaliis numerissive litteris,quamquiabF
rbensiusurpantur,
significat. Modosquoque exponitrecentiori tempore ortos; paucade
citharoedislaud
tissimis, iisque hominibusdoctis, quide arte musica disseruerunt,
ad finem libricom
memoravit. Fo geometricasettabulasadiecitmultas. Dedicavitlibrum ur
chno
bemmo chn ben b jesid chn, Turcarumothmnicorum sult mo.
IIuic veroAbdel k diri libro in eodemcodiceLugdunensi subiunctusest
libellus
o-
-
J*i&-• i. e. libellus thesauri donorum, pcrtinentis ad musicam.
Qui a
quonamhomine compositus sit, certe cognoscere non potui. Breviter
in co enarrantur
intervalla et systemata sonorum, rhythmorumque genera.
Quodrhythmosadtinet, alio
modo ua Frabensis et liber Makssid el alchn eos describit, lineolis
circellisque
positis. Postrema libelli parte de instrumentis musicis exponitur
variis, imaginesque
nonnulloumadpictae sunt.
titulumquehuiusoperis, folio primoinscripsit litteris latinis. Ipse
codiccmnon inspexi,
sed gagnampartemeorum, quaead varia rhythmorum genera sive cxLcL g
pertinent,
exeomeum in usum transscripsit Ottode Platen, virmihi amicissimus,
litterarumque
orientaliumstudiosus, qui exvelitumBorussorum cohorti secunda est.
Satis copiose et
perspicueChisrrhythmos explicuisse mihi videtur. Scriptorum
antiquorum plurium,
quiidemargumentumtractaverunt, mentionemfacit, quumGr utPtolemaei
et
Nicomachi, tum Moslemorum, ut Frbensis,Abd el mmini, Abdel asisi
kermni,
aliorumque.
Exhis igitur libris monnulla excerpsi,quae hoc loco humc in
finemadferam, ut,
qua ratione sonos, intervalla, scalas, melodias et rhythmosMoslcmi
distinxerint et
descripserint, lectores aliqua expartesaltemintelligere possint.
Plenam enim, iustam
que, huius rei expositionem hic locus plane non fert, quoniam
materia tamampla,
tamqueimpedita cst, ut, si
operamdaremus,uteampcrspicueexplicaremus,permagnum
scribendoimpleturiessemuspaginarummumerum.
Quicunqueveroartemmusicam,qualem
l'Egypte; é tat modcrnc; tom.prem.
-- ------ ----- - — ----* — - — — —
• o. • . .c,
Sonus, si universe loquuntur, ab Arabibus cx o plur. c _ o |
vocatur; somus
musicus q>6yyosvero, qui ex gutture hominisemittitur, vel ex
instrumento musico
£ 5--
• -o-
elicitur, certalege adstrictus § 3lur. _, j nominatur. Aristides
pag. 15.sonummusi
cumsic definit: qoevs croig £ < Attav roeoriv ö q>6yyog i. e.
,,vocis casus in unam
tensionem est sonus musicus. Ita quoque sono
aequabiliterproductosonum
o
$ f;$i&$i& $*-:;&:f; :i3 , :Si& - • • • •
• • <-o -*- • • --• --> - - • -
$exaLa Joej&J i. e. „ in melodiiseomunere, quod in carnminibus
sustinent
litterae, soni musicifunguntur;quovocabulosignificosonosacumineet
gravitate diversos,
- c • . -o • -oo - • • ca --
a-o • o < • • -
$$$$&;Jf~ Ae J&Ji • • i. e. ,, atqueabsuntab illis
[instrumentis i. e. tympanis
etcrepitaculis]productiosoni, eiusquemollitudo, quaesi
adsunt,sonnsfitsonnsmusicus.
Abdel kdirin libro Makssid el alcli m pag. 5. somummusicumab
Frbensi ita defi
- - -* cae • o-, q • . , -. , • , • • • , • , • • o •
:.-:*:,;
• -
cx>- • i. e. ,,sonus musicusest sonusunusduranspertempusaliquod,
cuiusquam
titas certe percipitur,in eo corpore, in quo exstat. definitio in
libroF rabensis
fol. 25. rect. legitur,sed, utmihividetur, nonemendatescripta. Abd
el dirmultasalias
sonimusicidefinitionessubiumgit, abC<?:JiEsscheich arrajis, et
$,&JiJ~~
i. e. auctore libri, quiEsscherefijja inscribitur, propositas.
Auctor libeiii Kensettohaf
pag. 10. sonummusicum sic explicat: La'c>j>x:3 &• c ji
cjl-s • • •
3-jj>J j> . e. ,,vocabulum w*j significat sonum durantem cum
acumine vel
gravitate pertempusaliquod.
- • .
*
-> . -
acumine 6 7ns 8cx> sita est; sonus gravis J-33nominatur,
>u>vero acutus. Fr
- -- -.- ., • • • • • - ,-* -. , - , -..- -~- • - ,:: -
rect. haec posita sunt: &, j< .31; c) • • - ~* g • _**J
sx>- i •
- o c.-o • 3 --> - --c, 5 - c • .< - - • .- ~-c-o
Sicr* cj>wJ JJ&cjuae • al-*>$icxaox: &Ji i33J i. e. ,
, quod
vero adtinet cu sonorummusicorum, eorumquegravitatem, in
universumtumeffi
ciuntur, quando aer, quidepulsusfuerat, reditcumvehementia, vel
utitur reditu gradus
& - & -
infimi [i. e. lente redit]. Pro& 3J JJt&in codice
perperamcj 3J &J3&
scriptum est; paulo infra vero eadem pagina recte posita sunt.
ii33'i &ju*=J
• » -- • ~ ~~ f.o* · · · ~o - - --of • • o .. • • • • o - · · · · d
£ • • o -o-
§ ,X-33&>%-iii |3i(ju _• • • • csXJV. § • <>juae*
*=*a* • • •
$i- &;jf&— • — • &*&*33t,au$$ &* i. e. ,,qund
aer, quiprop
Jitur, multusest, vis illius vero, quieumpropellit, imbecillior,
tumaer ille segnius
movetur,utiturqne reditu gradusinfimi; qua resonnsfit gravior.
Celeritatemreditus,
qua aer propulsus utitur, in iis instrumentis musicis, qui chordis
instructi sunt, ex
crassitudine, tensione et longitudine chordae varia pendere
Frbensis fol. 25. vers.
demonstrat. Proptereain monochordo sive chorda uma, in qua nulla
crassitudinis, nec
tensionis, diversitas inest, ex sola chordae longitudine varia,
quae ad certum sonum
efficiendumadhibetur,soni varii pendent;namsi certumchordae locum
digitoad axicu
lumadprimimus, eadem chorda modobrevior, modolongior fit. Certus
igitur sonus
musicussignificari potest loco chordae indicato, quieamchordae
longitudinemterminat,
quam, si illum sonum efficere volunt, adhiberioportet. Varii
gravitatis et acuminis
• • . • o • -- ~ --*
gradus ab F r bensi fol. 14. vers. Jj.: &-:5ets-
$i-5vocaidicuntur.
- -- -- - -- -- - - • d. •
• « -o
w · · · · ·
--
• c, ?
definitionem lim adiicit: iS-& i.-j :i-j • • &
-JJi-$$$
s3:G& • • • JfJiJtiu-31 3: … • ;&J* 3' 3. &33;
&** J & l * $$ i. e. ,, atqueporro interdum[nomen melodiae]
cadit in com
plexum sonorum musicorum, qui certa lege compositi sunt, quibusque
litteras illas
adiunxerunt, exquibusconflantur vocabulademonstrantia, eaque
disposita solito more,
quemsequuntur, quando iis demonstrant sensum. Hanc vero
definitionemesse arctio
rem eamque ad eas tantum melodias, quae voce humana canuntur,
pertinere, recte
dditF bensis.
bipartito. Primumsignificandi modum ab Graecis acceperunt. Graeci
enim systema
quoddam sonorummusicorumcondidcrunt, quod perfectum, maximumque,
nuncupant,
- * -- -- --- -— --- ---
dispertitum, quibus singulis certa nomina imposita sunt. Singuli
vero uniuscuiusque
tetrachordi soni nomina acceperunt,quaetetrachordi, exquo hi
sonisunt,nomenrespi
ciunt. Ita tetrachordi gravissimi, quod δ π α rv sive principalium
vocatur, singuli soni
nuncupantur π τ τ α τ ν principalis principalium, torqutoern ü rarv
subprincipalis
principalium, Xixovs è rror w digitusindexprincipalium, sive è torw
δ ι rovoc princi
palium extenta, Martian.Capell. ed. Meibom.pag. 180. Qu nomina
Arabesarripue
runt, pro graecis substituentes arabica ; quae quidem sunt l
ji$1$gravissima
· · · • - - • • -o • • ' . -
palium. Quibusmominibus, quae infra pleniusexponentur,
Frbensisinterdum utitur.
Modussignificandi alter ad certos locos chordarum citharae
pertinet, qi si certo
manu laevaedigito premuntur, digitusmanusdextraeexchorda sic
pressasonumcertum
elicit. Haetautemcitharaarabica perfectiorchordas — • plural.jjjf
quinque; quae
*- &< - co o ---o w• -
:- - -- • • * • * ?
SL3* acutissima. Sonus elicitur ex chorda aut plane non pressa,
quae $ JYo
• • wd • -d -
missiochod vel $3:1 „ £ J'as chorda missavocatur, aut certo digito
pressa. Igitur
• -o-
- - • w-------
si hoc modocertos sonos significare volunt, talia ponunt:._.: Ji „
£ • onus
chordae gravissimae missae, quiomniumgravissimusest,
atquegraece<q>ogavfturos
adquisitus, similique ratione arabice$£
jfassumtusnuncupatur;&:Ji$:.
sonusdigiti indicischordae secundae, i. e. sonus, quiexcliorda
secumda, digito indice
manus laevae pressa, elicitur; quisonusgraece μ σ n medius,
similique ratione arabice
J-Ji. e. media adpellatur; Frabens.fol. 13. rect. Quae
sonorumnomina,ab locis
chordarum,qui premendisunt, petita, infra plenius significabuntur,
ubi, quomodo soni
in varioscliordarum locos dispertiti sint, exponetur.
nd sonimusici,quumapudGraecos,tumapudMoslemos, brevitercertis mot i
s
-
troporum sive modoumsonis singulis singulas notastribuerent,
notaequeeorumsonorum,
qui canebantur, ab notis eorum, quosinstrumenta edebant, diversae
essent, ingentem
notarum numerum introduxerunt. Notae musicae vero, ab Graecis
usurpatae, erant
viginti quattuorlitteraealphabeti, quibusarithmetici
numerossignificabant; quae adsonos
signandos ponebanturtum integrae, tumvariis modis truncatae,
distortae, inversae,
alphabetico ordine ab acutioribus sonis descendentesin graviores;
Bellermann fragm.
ctipsiinibrisarithmeticisetmathematicisnumerossignificabantlitterisalphabetiarabici
::
llos tres vquigravissimumadrauissimum0 adquisitornum0
luuiusquegenerissuiquidemsunt I D Imuncupoprincipales
abarithmeticisArabibusunsurpantnr,significat,absomisgravioribusprocedens
dacutiores:
4
18 17 16 15 14 13 12 11 10 98765432 1 .1
IDeindeintervalliillins integri, quodsequitur,
acutioriseundemnotandimodumadhi- -
minoravero equaeintervalloqonsonasivegrata ealia
-...
concentusduorumsomorum, quiacumime et gravitateintersedifferunt.
Addit,alia
intervalla osse consoma,alia wcl dissona. Abdel k#idireamdem
:quaeeisimiles s p6 padditquehaecntervallidefinitiomem
6
cruitusvissommum 1 rt enu 1}aCI.AraI1080H134 mumcupar1tradit,
acuutissitnnuIm
c5.5
mibussic exponitur:
nrudentem,digitumindicemchordaesecumdaevero
hodagravissimamnuissam
Quacuritur quotnamsonortnnn octatmasesseMoslcmidoceanut.
Farabensistotumsono
rummuicorummnatu liunn sivenaturaeconsentancorumanbitumneque
quodilludintervallummolbissubministret,ncquecluordamu]]am,ncqunegnuttumr
lnominis.
usicos, quiexhomineundliumutur, scqumanutur atqune inuitentur,
scnrutcmurquneinstruuuncnn-
torumapudnosusitatorunferacissimunsoni. Quodsifacimuns,
diccnuusinstrummentormnn
nostro demu
temporeinventumest,mcquecognitumfuerattemporepracterito. Quod
veDschtlmsiannuuo post nd nil]esimo ducentesiumo vicesimo
oqmi
*
.vC
9iudenuses scriptum equodperperampositum esse sporro pro
p rimuo scriptumest prinnnnus quoditemperperampositunnesseea
demonstrant,
quae sequuntur. IDeindeFir#bensisfol.15.rect.intrmentu illud
etiamBagddum,
paulatimqueinceterasMoslemorumterrasadvectunesse perluibet.
Quibusexpositis,de
simumesseinvenimusstridentemstridentisilliusstridentis,
quiadsonumHuuiusinstru
quartasonigravissimi,atqueintereossitaesuntpotentiaetres.
IHicverosonusextremus
-
r1
pamduraebagdadicae,
deindesonifistulae,deindesoni]yrae[Rababae];quodinstrumenuta
scriptum est; quodperincuriamlibrarii positum esse suspicor.
Pro
incodicevocabulum
scriptumessevidetur;sedpermultislocis,praesertim
pamdura8 vabF# bnsidistinguuntur6et
Rabdbavocatur,Farabensisfol. 84. cluordamumamvel duas, interdumvero
chordas
uhabere fauctorlibelliKensettoluaf p 2sircctescripta squae
eguntur,
Rab#bamchordissexinstructamesseperhibct;WilloteaueasRababas,
quibus
-
..1:....33
clhordae gravissimaemissae; quofacto, huiussonistrideuntem
esseinveniemussonumm
digitiindiciscluordaesecumdae. Ape
veroest,huitusinstrummentisonosmonuniustan
eos,quiinperiodo secundainsunt, potentiaseorumsomorumesse,
quiperiodoprimo
ibuteruallapanrua aQu exullau mmuelodlictuepru
rectc intelloxi,nominaintonvallorumminuorumgraccacumarabicisita
fereconponenda
.d3icrtbc[t0t,}
uominesque pquuun cennspcrcelebreetusitatissimum evulgusenim
»;onusveroquid e iquoconsomantia quimariamaio
estquamquatermaria.
naria; conf: Nicomach.pag. 12. ApudI arabemsem fol.17. vers.
1egmntur
-,-
quaternarium. Quun tem,si ad quimauritIn adiiciturquatcrnaurium,
cxsistatinterval
lumintegrum,etian quatermaniumdnplicatuncunu il]o interva] ulo
adiecto e{ficietinter
Wallumnintegrum; quodexiisconficitur,
quaesupradictasunt.Tmgitturquatcrunarium
Vallulo illo, rediteapotentia, quaeinter easprima est.
Proptercaigitur id, qumo ab
spatitumn etinuteruallaum s01udhasvocabant.
;5demtraditpag.256luabetqueeam rquam243ad
-
6..
quodsemitoniumba[6ct3on vdimidio toniminuscsseuo
igrustr%f grehotoucrogrGaudentius p 1expomit: rob
: trrunrch o)huou xct erroru drrorowtf
oe ,id vquodlimnatideestadcomplendumtu,rpt
disiunctioillaintervallumtoniunuius,quodadintervalladuoquaternaria,sivetetra
vhaec: adposuit
-- . .---.--- s
pant, intervallum disiumctionisnominatur, propterea quodtanq
discrimen iunter
intervallailliusgeneris[tetrachordi],quodinhissystematisredit,ponitur.
Interval
facit,fol.43.vers.59.vers.61.vers. 72.rect.8.rect.84.rect.etvers.
sivesolutionessoni,Graeciinuniversumintervallaminima aieses
xforrn tertia t{xfag 1 1Quiadcuratius dabiis
.46pagoxforrn vero quartatonipnars v6feorug
w0cabaturminimunvocisintervallum,qunodquasivocisdissolutio est. Wo
buluara
2-.... C
drantis toni, quod intervallum solutio adpellatur; namsi
hocmodoutimur, apertum
fit, [i. e. intervallo toniin partesquattuor dispertito, atque ita
sonisquinque effectis]
sonumprim eamrationemadsecundumhabere,quamtriginta sexadtriginta
quinque;
5. IDetribusmodulationisgeneribus.
plentibus, componebant. Continebat tetrachordum sonosquattuor,
interquostria
intervalla minora intererant, eaque mutabilia.
Namcuiusvistetracliordi soni extremi,
sive primuset quartus, erant$oe$esstantes, nonmutabiles; qui
abFrbensi fol. 37.
• • . • . • -:- • - - -- -
cumduset tertius, erant xuvouevo mobiles, mutabiles, Euclid. pag.
6. etMartiam. Capell.
pag.184. qui ab F rbensi loc. cit. vocantur $
;i;$:f_.:isonimutabile
et mobiles. Qui soni mobilesprout diversis modismutantur,
necessario etiam intervalla
illa tria, quae in tetrachordo insunt, variantur. Quaexvariatione
tetrachordi tr ia
mdulationi s genera exsistunt, quae graece yvm μ ε λ φ δ α ς τ gí
oe vel rezQoezgov
δ ι α τ g oreic tetrachordi divisiones vocantur, Aristid. pag. 18.
Aristox. pag. 50. vernacule
vero $langgcfdjled te, ab FrbensiC-lural.C-genera muncupantur.
Quae
quide haec sunt:
tonum,et tonum quamprogressionem nosnotismusicissic significamus:
IIc d e.
Diatonicumab Aristide pag. 18.ideo adpellari dicitur, quia tonis
abundat, et in eovox
vehementius ι α τ ε ν ε τ α ι distenditur. Undefit, ut ab nonnullis
genusrarumnuncu
petur; sonienimtresin eo intervallis maioribussuntdisiuncti. Genu
diatonicumAri
· ·
hoc genusab F rben,i J • i… ” etcs;iJiJ.3 genusforte vocatur;
additque
- ; • • • -c -o
- ., *, ' *, ; • ; • -- R . . . ° * .., ~: .%,-; • 9 •
idcm,veteresid&=E J~>qemusvirile, et&$.Jf; _>
AeJ~=|ge
musmomdensum, sed dissolutum adpellare; fol. 19. rect. et vers.
fol. 31. vers.
2. r zgouo-ixv chromaticumsive coloratum, quod gravi ad
acutumprocedit
per semitonium,etsemitonium,et triemitonium, quod tertiam
parvamvocamus; quam
progressionem mosnotis musicissic significamus: II c cis e.
Quodgenuscurcolo
fert, quodmediuminter genusdiatonicum et enarmonium temet locum,
qnemadmodum
inter album et nigrum mediusinterest color ; pag. 111. vero hoc
gemus reliqua inter
valla colorare, non illorumquoqua indigere dicit. Aliam
causamNicomchu
adfert pag. 26. Colorato significasse mihi videntur genusfucatum,
quod artificiosius
compositum erat. Porro genus chromaticum dicebatur z rvxvv densum,
spissum,
Bacch. pag. 7. quia in eo soni tresbrevioribus
tantumintervallisdisiunctisunt. Ari
stides hoc genus pag. 111. í ó torrov re xoei yocQ6v suavissimum et
flebile esse affirmat.
Propterea ab Frbensifol. 19. rect. genuscliromaticum é ï í
J&enusmollevoca
-- - - - - - • o
• -. • -
e,» L*J genuscoloratum adpellatur; cuius adpellationis
causamquomodo)F r bensis ex
plicet, infra exponemus. DeniqueFrbensis fol. 19. vers. hoc genus
ab monnullis
• _- t<- -- • <o
-3:1 â • J'J.&genusdensum et spissum nuncupari tradit.
3. r £ vogii&viov , emarmonium, quod a gravi ad acutum procedit
per diesin
emarmoniam, et diesin enarmoniam, et ditonum,quod tertiam na
vocamus; quam
progressionem mosmotis musicis sic significamus: II II* c e.
NamHittera, cui
asteriscusaddextrampositus est, sonum II diesi auctumdesignamus.
Quodgenus
monium&:t ro orunr,qu oraeoa i. e. ab ordinando sive
coagmentando nomen traxisseAri
stides pag. 18. fert; soni enim tres in eo insuntminimisintervallis
disinncti. Idemvero
pag. 111. hoc genus è v *ji ro 8inguocrit vov zeXefoe 6ro«
orzoeoret 2oeu oeveoeoa i. e. in dis
iuncti perfecta distantia sumimonet. Porro et hoc
genus,quumintervalla minima in
eo ponantur, demsum vel demsissimum nuncupatur. AbFrbensi fol. 19.
rect. hoc
genus&i&kjfJ3gemus dmodummolle vocatur.
Porroveroeodemloco
• , ,3,* • « . - • • • -
_ • • • J~:> genus ordinans, coagmentans, a F r bensi
adpellatur; quo nomine
vocabulumgraecum é vaQu viovFrbensisreddidit, respiciens
verbumgraecum &qu63o
ordino.
Tria igitur modulationisgemera illa, si intervalla, quae in iis
pomuntur, oculis
obiicere volumus, sic repraesentare possumus
ditonicumsive distentum H. c d c
chromaticumsive densum: IH c cis e
emarmoniumsivedensissimum:HH* c c
- +
parstoni. Dehis modulationisgeneribusexponuntAristoxenespag. 50.
Euclidespag.3.
Nicomachus pag. 26. Gaudentius pag. 5. Bacchius pag. 6. 7.
Aristides pag. 18. 111.
MartianusCapella pag. 87. 188.
sem tria modulationisgemera ita, utdiximus,
describerecognoscentlectores. Apudillum
- - -
$
& • — • — • &>t J £ • & $.JiJ• 3
~-o -. • £ ? · · · .. • <? ---*-= £ - cw.
• • J<:J _~* * • J> csx**csXJ j>e~&*e*l*u*e *3- •
c*J
• • w- . - o • cae … • - • - c, … o Cae- o • • w • .- _ - co- co
< •
• • • • • • & _ • j • • * c)? — • & • • • • • cy*- i. e. „
Si
easmelodias, quae exsonis orumgencumcompositae quorumpartes
media et extrema, si conflantur, maioresquamparsprima
sunt,cumiisgeneribus,quo
rumpartes media et extrema, si conflantur, non maioresquamprima
sunt, tummelo
diasillas invenimusveliementius nimumcommovere,easque
magisconsonasesse,ma
gisque liomini maturales. Illa igitur genera, quae efficaciora
sunt, genera fortia voca
mus [genera diatonica]; cetera gemera vero genera mollia [genus
chromaticum et
genusemarmonium.] Exquibus alia sunt admodumdebilia,
quaemominanturordinantia
[genus emarmonium]; alia sunt mediocria, quae adpellantur
colorata[gemus
maticum]. Namea, quae dmodummollia sunt, quum
nimumlenitertantumcommo
veant, pictorisimiliasunt, quiprimoimagine dclincat, eamquesic
perficit, deinde
veroeamcolorat, quanquamdecus ei nonadfert, denique vcro
eamprorsusperficit.
Partesillae tres, quarummentionemF rbensisfacit, intervalla illa
tria sunt, quae in
tetrachordo,varie dispertito,ponunturvaria. partesFrbensis,utmosAr
fert,
ab dextraad sinistramnumerat; prima igitur parsad dextram sita est,
extrema ad sini
stram. Ingenere mollisive denso intervalla duo coniuncta esse
minoraquamreliquum,
Graeciquoque docent; ita Bacchius pag. 7. δ ι π δ λ χ ε σ ε α ι π
vxvv r %ov ö o δ ι α σ τ
quoroe ro é v g é %ororo i. e. ,, quoniamdensumvocaturid,
quodduohabet intervallarc
liquo uno minora ; quodidemAristoxenuspag. 50. monct.
*.
Porro Frbensisfol. 19. vers. haecponit • xi. 3t;J 1ji cy*j •
• o - -
$.- • - . • -o-o- --
-o* -o . • … o8 • • - • - c • c-o · · • • • o ~-o • c-
— • • • • c>la -31-l>i $exael: 94• cj}s &3<:u $t J u~u
UXaxfj
-. - -- o-o . 3o. --o • • • • . • • • • • . - • • o.* • o • .. • .
-ca-
cj>-* aL*cx cy* _ • cjuae M$ ,J• 8 — ' • • • Ji **
JJ>*~
• • • • - • o o-o • * • • . • • . • • w• d • - • - • 2. ca -- • . -
• ofq
• — • -, • — • • Ji c)** ' >ilae> le<;J • t:& l • * •
